၂၁ ရာစအတွက် သင်ခန်းစာ ၂၁ ခ

သီဟဝငေ
့် အာင် ဘာသာြပန် ပီး
ထက်မင်းလွင ် တည်းြဖတ်သည်
သင်ခန်းစာ (၁) မန်းချက် င ့် မ်းထွက်
သမိင်းကိ နိဂံးမချ ပ် င်
ိ ေသး

လသားေတွသည် အချက်အလက်ေတွ၊ ကိနး် ဂဏန်းေတွ၊ အီေကွး င်းေတွထက် ပံြပင်ေတွ င ့် စဥ်စားေလ့

ိ ကသည်။ ပံြပင်က ိးေလလွယေ

် လ ပိေကာင်းေလြဖစ်၏။ လတိင်း၊ အပ်စတိင်း၊ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ းတွင ် ကိယ်ပိင် ပံြပင်
ေတွ၊ ဒ ာရီေတွ ိ ကသည်။ ပီးခဲေ
့ သာ ၂၀ရာစတွင ် နယးေယာက်၊ လန်ဒန် င ့် ဘာလင်မာ ိေသာ ကမာ့
ေရေပ ဆီလမလိ
့ င်ေတွသည် လွနေ
် လ ပီးေသာ အတိတက
် ိ င်းြပ င်
ိ ပီး ကမာအ
့ နာဂတ်ကလည်
ိ း မန်းဆ

င်
ိ သည် ဟဆိ ကေသာ မဟာပံြပင် ကီး သံးပဒ်ကိ စီကးဖန်
ံ တးီ ခဲ့ ကသည်။ ယင်းတိမာ
့ ဖက်ဆစ်ပံြပင်၊ ကွနြ် မ နစ်
ပံြပင် င ့် လစ်ဘရယ်ပံြပင်တိ ြဖစ်
့ ကသည်ဟ၏။ ဒတိယ ကမာစစ်က ဖက်ဆစ်ပံြပင်ကိ ေနာက်ေကာက်ချလိက် ပီး
ေနာက် ၁၉၄၀ ေ ာင်းပိင်း စ်များ င ့် ၁၉၈၀ ေနာက်ပိင်း စ်များအ ကား ကမာသည် လစ်ဘရယ်ပံြပင် င ့် ကွနြ် မ နစ်

ပံြပင် စ်ပဒ်တည်း၏ စစ်ေြမြပင် ြဖစ်လာသည်။ များမ ကာမီ ကွနြ် မ နစ်ပံြပင် ပိ လဲသာွ း ပီး လစ်ဘရယ်ပံြပင် တ
ပဒ်တည်းသာ လသမိ
့ င်း၏ အဓိကလမ်း န် င ့် ကမာအ
့ နာဂတ်၏ မ ိမြဖစ်လက်စဲေ
ွ တာ် အြဖစ် ကျန်ရစ်ခဲ့
ေတာသ
့ ည် သိမဟတ်
့ ထိသိြဖစ်
့ ေလသည်ဟ ကမာေ
့ ရေပ ဆီများက ထင် ကေလေတာသ
့ ည်။

လစ်ဘရယ်ပံြပင်က လွတလ
် ပ်မ၏ တန်ဖိး င ့် အစွမ်းကိ မမ်း၏။ သည်ပံြပင်အလိအရ လသားမျိ း ယ
ွ ်
သည် စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ ဖိ ပ
ိ ်ေသာအစိးရများေအာက် ေနထိင်ခရ
ဲ့ ပီး လအများအေနြဖင ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး
အခွငအ
့် ေရးများ၊ စီးပွားေရး အခွငအ
့် လမ်းများ မ ိသည့အ
် ြပင် လအများ၏ လွတလ
် ပ်စာွ သွားလာခွင၊့် စဥ်းစား

ေတွးေခ ချက်များ လွတလ

် ပ်စာွ ဖလယ်ခင
ွ ၊့် ကန်ပစည်းများ လွတလ
် ပ်စာွ စီးဆင်းခွငမ
့် ျားကိ လွနစ
် ာွ ကနသ
် ့ တ်ခခ
ံ ရ
ဲ့
သည်။ သိေသာ်
့ လအများက ၄င်းတိ၏
့ လွတလ
် ပ်ခင
ွ အ
့် တွက် တိက်ပဲဝ
ွ င်ခဲ့ က ပီး လွတလ
် ပ်မသည် တေြဖးေြဖး
ချင်း အေြခတည်၊ အ ိနရ
် လာသည်။ ကမ်း က တ်ေသာ အာဏာ င်အစိးရများေနရာတွင ် ဒီမိကေရစီ အစိးရများ

ေနရာယလာသည်။ လွတလ
် ပ်ေသာ စီးပွားေရးလပ်ငန်းများက ကနသ
် ့ တ်ချက်များကိ ေကျာ်လားလာ ကသည်။ တ

ေ ကာင်းစွဲ ဘာသာေရးဆရာများ င ့် အြမင်ကျဥ်းေြမာင်းေသာ ဓေလ့ထးတမ်

ံ းများ ေနာက်ကိ လအများက မျက်စိစံ
မိတ် မလိက် ကေတာဘ
့ ဲ ကိယ်တင်
ိ ကယ်
ိ ကျ စဥ်းစားေတွးေခ လာ င်
ိ ကသည်။ တံတင်
ိ းများ၊ ကျံ းများ၊ သံဆး ကိ း
ခတ် ြခံစည်း ိးများေနရာတွင ် လမ်းမ ကီးများ၊ ခံထ
့ ည်ေသာ တံတား ကီးများ၊ ပျားပန်းခတ်မ လပ် ားေနေသာ
ေလဆိပ် ကီးများက အစားထိးလာသည်။

လစ်ဘရယ်ပံြပင်တင
ွ ် ကမာ ကီး၌ အစစအရာရာ အဆင်မေချာေသးဘဲ ေကျာ်လားရမည့် အကျပ်အတည်း
များ ိေနသည်ကိ အသိအမတ်ြပ လက်ခထ
ံ ားသည်။ ဂိ ဟ်ကမာ၏ ေနရာ အေတာ် များများတွင ် အာဏာ င်များ
ကီးစိးေနဆဲြဖစ် ပီး လစ်ဘရယ် င်
ိ ငေ
ံ တာ်ေတာ်များများ တွငပ
် င် င်
ိ ငသ
ံ ားအများသည် ဆင်းရဲမဲေ
ွ တမ၊
အ ကမ်းဖက်မ င ့် ဖိ ပ
ိ ်မများကိ ခံစားေနရေသးသည်။ သိတေစ
့ ယင်းြပဿနာများကိ ေကျာ်လား င်
ိ ရန် အေြဖက ိ
ပီး ြဖစ်သည်။ က န်ေတာ်တိ လပ်
့ ရမည်မာ လအေပါင်းကိ လွတလ
် ပ်မ ပိေပးရန် ြဖစ်သည်။ လအခွ
့ ငအ့် ေရးကိ ကာ
ကွယ် ပီး လတိင်းကိ မဲေပးခွငေ
့် ပးရမည်၊ လွတလ
် ပ်ေသာ ေစျးကွကမ
် ျား ေဖာ်ေဆာင် ပီး လများ၊ စဥ်းစား ကံဆမ

များ၊ ကန်ပစည်းများကိ ကမာတလား လွယ် င်

ိ သမ လွယလ
် ယ
ွ ် စီးဆင်း င်
ိ ေစရန် ေဆာင်ရွကေ
် ပးရမည်။ တ
ေယာက် ငတ
့် ေယာက် ယဆပံချင်း အနည်းငယ်သာ ကွာ ပီး ေဂျာဗ
့ ်ဒဗလဘ ် င ့် ဘားရက်အဘားမားတိ
ိ ကဲ့ သ
့ ိ့
ပဂိ လ်များ လက်ခထ
ံ ားသည့် ဤလစ်ဘရယ် နတ်ေဆးအရ က န်ေတာ်တ၏
ိ့ င်
ိ ငေ
ံ ရး၊ စီးပွားေရး စနစ်များကိ တ
ကမာလံး ပိမိချိတဆ
် က်ြခင်း င ့် လစ်ဘရယ်ြပ ြခင်း ကိ ဆက်လပ်လ င် လသားအားလံးအတွက် ငိမ်းချမ်း ပီး
သာယာဝေြပာေသာ ကမာ ကီး ြဖစ်လာမည်အမန်ပင်ဟ ဤပံြပင်က ဆိေလသည်။

ယင်း တဟန်ထးတိ
ိ းတက်မ ြဖစ်စဥ်ကိ ဝင်ပါလာသည် ငအ
့် မ င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ ငိမ်းချမ်းမ၊ သာယာဝေြပာမကိ
ြမန်ြမန် ခံစားရမည် ြဖစ်သည်။ ဤေ ာင်လလ
ဲ ိ မရေသာ
့ ြဖစ်စဥ်ကိ ြငင်းဆန်ေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ ဒကသကမျိ းစံ
ကံ ေတွရမည်။ သတိေတွ
့ လည်း ဉာဏ်အလင်းပွငလ
့် ာေသာအခါ င်
ိ ငက
ံ ိ ဖွငေ
့် ပးလိက် ကမည်ြဖစ် ပီး သတိ၏
့
လအဖွ
့ ဲအစည်း၊ င်
ိ ငေ
ံ ရး င ့် ေစျးကွကမ
် ျားလည်း လစ်ဘရယ် လမ်းစဥ်လက်
ိ ကမည်သာြဖစ်သည်။ အချိန ် ကာ

ေကာင်း ကာ င်
ိ ေသာ်လည်း အဆံးတွင ် ေြမာက်ကရီ
ိ းယား၊ အီရတ် င ့် အယ်လဆ
် ာလ်ဗေဒါ င်
ိ ငမ
ံ ျားလည်း ဒိနး်
မတ်တိ အိ
့ င်အဝါတိ
ိ လိ့ ြဖစ်လာ ကေပမည်။

၁၉၉၀ ြပည့် စ်များ င ့် ၂၀၀၀ ြပည့် စ်များတွင ် လစ်ဘရယ်ပံြပင်သည် တကမာလံး တဖွဖွ ရွ တ် ကေသာ
ဂါထာြဖစ်လာသည်။ ဘရာဇီးမအစ အိ ယ
ိ အဆံး အစိးရအေတာ်များများသည် သမိင်း၏ ေ ာင်လမ
ဲ ရေသာ
တိးတက်မ ကီးေနာက် လိက်ရန်အလိငာ
့ လစ်ဘရယ်ေဆးကိ ေသာက် ကရေတာသ
့ ည်။ ေဆးမေသာက်သည့် သများ
မာ ဘိးေတာ်ဘရားေခတ်မာ ေနရစ်ခသ
ဲ့ များဟ အထင်ခရ
ံ သည်။ ၁၉၉၇ တွင ် အေမရိကန်သမတ ဘီလက
် လင်တန်
က ယံ ကည်ချက် ိ ိြဖင ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးလစ်ဘရယ်မလပ်ေသာ တ တ်အစိးရကိ “သမိင်း၏ မားယွငး် ေသာဖက်မာ ရပ်

သည်”ဟ သမတ်ေလသည်။

သိေသာ်
့ ၂၀၀၈ ကမာစ
့ ီးပွားေရးအကျပ်အတည်း ကပ်ဆက်
ိ ပီးချိနမ
် စ၍ ကမာတလား ိ လအများမာ
ဤလစ်ဘရယ် ပံြပင်သည် မန်းချက် င ့် မ်းထွကမ
် ကိက်ေ ကာင်း ပိ ပီး သေဘာေပါက် လာ ကသည်။ တံတင်
ိ းများ

င ့် စည်း ိးများ ြပန်ေခတ်ထလာသည်။ ေြပာင်းေ အေြခချေနထိင်ြခင်း င ့် ကန်သယ

ွ ေ
် ရးသေဘာတညီမများကိ
ဆနက
် ့ ျင်ြခင်း ြမငတ
့် က်လာသည်။ အြပင်ပန်းအားြဖင ့် ဒီမိကေရစီအစိးရများမာလည်း တရားေရးမ ိ င်၏

လွတလ
် ပ်စာွ စီရင်ပိင်ခင
ွ က
့် ိ စွကဖ
် က်ြခင်း၊ မီဒယ
ီ ာလွတလ
် ပ်ခင
ွ က
့် ိ ပိတပ
် င်ြခင်း၊ အတိက်အခံမန်သမ ကိ င်
ိ ငေ
ံ တာ်
ပန်ကန်မဟ ယိးစွပ်ြခင်းများ ြပ လပ်လာ ကသည်။ တရကီ င ့် ားတိကဲ
့ သ့ ေသာ
ိ့ င်
ိ ငမ
ံ ျားမ မဟာ ေခါင်းေဆာင်

ကီးများမာမ လစ်ဘရယ်မဆန်ေသာ ဒီမိကေရစီများ င ့် အာဏာ င်စနစ်များကိ ေြဗာင် ပင်ကျငသ

့် းလာ
ံ ကသည်။

ယေနတ
့ တ်ကန
ွ ြ် မ နစ်ပါတီကိ သမိင်း၏ မားယွငး် ေသာဖက်မာ ရပ်သည်ဟ တထစ်ချ မည်သ ေြပာရဲပါေသး
သနည်း။

ဗိတန် င်
ိ င ံ ဥေရာပသမဂမ တ်ထက
ွ ရ
် န် မဲေပးခဲေ
့ သာ ြဖစ်စဥ် င ့် အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စတွင ် ေဒ နယ်
ထရမ့် ထိပ်ေရာက်လာမများြဖင ့် ေြပာစမတ်တင
ွ ရ
် ေသာ ၂၀၁၆ ခ စ်သည် အမာခံ လစ်ဘရယ်တင်
ိ းြပည် များြဖစ်
ေသာ အေနာက်ဥေရာပ င ့် ေြမာက်အေမရိကသိ ဤ
့ မန်းချက် င ့် မ်းထွကမ
် ကိက်မ ဒီေရလိငး် လံး ကီး ေရာက်လာ

သည့် အချိနက
် ိ ထင် ားေစသည်။ လွနေ
် လေသာ စ်အနည်းငယ်ကမ အေမရိကန် င ့် ဥေရာပသားများမာ အီရတ်

င ့် လစ်ဗျားကိ ေသနတ် င ့် ေတ့ ပီး ဇွတလ

် စ်ဘရယ်ခင်
ိ းခဲေ
့ သာ်လည်း အခချိနတ
် င
ွ မ
် ကန်တက်ခ[ီ 1] င ့် ေယာခ
့ ် ိ
င်းရား[2]မ လအများအြပားပင် လစ်ဘရယ်ပန်းတိင်ကိ မြဖစ် င်
ိ ေတာ့ သိမဟတ်
့ စ်သက်ဖွယ် မေကာင်းေတာဟ
့
ြမင်လာ ကသည်။ တချိ က အတိတက
် မာ၏ အထက်ေအာက်အလာခွေ
ဲ သာ စနစ်ကိ ြပန်တမ်းတ ပီး သတိ၏
့
လမျိ းေရး၊ အမျိ းသားေရး၊ လိငခ
် ြွဲ ခားမများမ ရ ိေသာ အခွငအ
့် ေရးများကိ မစွနလ
် ့ တ်ချင် ကေပ။ အချိ ကလည်း

(မန်သည်မားသည်အပထား) လစ်ဘရယ်ြပ ြခင်း င ့် ဂလိဘယ်လက်

ိ ေဇး င်း ေ ကာင ့် လအများစမာ နင်းြပားအြဖစ်
အနင်းခံရ ပီး ထိပ်မ လက်တဆပ်စာ ေရေပ ဆီလတစကိသာ ကီးပွားေစသည်ဟ ေကာက်ချက်ချ ကသည်။

၁၉၃၈ တွင ် လသားများမာ ကမာပ

့ ံြပင် ကီး သံးပဒ်မ ေရွ းချယ် င်
ိ ေလ၏။ ၁၉၆၈ တွင ် စ်ပဒ်သာကျန်

ေတာသ
့ ည်။ ၁၉၉၈ တွငမ
် ပံြပင်တပဒ်တည်းသာ ကီးစိးရာမ ၂၀၁၈ တွင ် ပံြပင်တပဒ်မ ေရွ းစရာ မကျန်ေတာေ
့ ပ။
ကမာကိ ပီးခဲေ
့ သာ ဆယ်စ စ်များက လမ်းမိးထားေသာ လစ်ဘရယ် ထိပ်သးီ များ ေြခမကိင်မိလက်မကိင်မိ၊ ချာချာ
လည်ြဖစ်ရသည်မာလည်း မဆန်းလ။ ပံြပင်တပဒ်တည်း ိေသာ အြဖစ်မာ အင်မတန်မ စိတေ
် အးချမ်းသာ ေနလိရ့

သည်။ အရာရာမာလည်း အံဝင်ခင

ွ က
် ျပင်။ တ်ချည်း ဘယ်ပံြပင်ကမ
ိ ကိးစားလိမရေသာ
့ အြဖစ်မာမ ထိတလ
် န် ့
စရာ။ ဘယ်အရာမ အံမဝင်ေတာ။့ ၁၉၈၀ ြပည့် စ်များတွင ် ဆိဗီယက်ထပ
ိ ်သးီ များ ြဖစ်ခသ
ဲ့ လိပင် လစ်ဘရယ်များ

အဖိ သမိ
့ င်းေ ကာင်းက မည်သမည်
ိ ့ ပံ အံေချာ်သာွ းသနည်း စဥ်းစားမရ ြဖစ်ရေတာသ
့ ည်။ ကမာအ
့ ိတရားကိ
ဘယ်မျက်မန်တပ် ပီး ရမည်နည်း ကံရာမရ ြဖစ်ကန်၏။ လမ်းေပျာက်ေနေသာအခါ အရာရာကိ ကမာပျက်ေတာ့

မတတ် ထင်လာသည်။ သမိင်း၏ နိဂံးက ထင်ထားသလိ အဆံးတွင ် အားလံး ေပျာ်ရင်စာွ ေနထိင်သာွ း ကေလ

ေတာသ
့ ည်ဟ ြဖစ်မလာေသာအခါ ကမာဖျက်မိး ကီး မ ကာခင်ရွာေတာမ
့ ည်ဟ ထင်လာ၏။ အ ိတရားကိ
ယထာဘတကျကျ မဆန်းစစ် င်
ိ ေသာအခါ အလံးစံပျက်သဥ်းပံ နည်းအဖံဖံကိ စိတက
် တမျိ း ပီးတ ပီး ေတွးလာ

သည်။ ေခါင်းေလးကိက် ံြဖင ့် ကိယ့ဘ

် ာသာကိယ် ဦးေ ာက်ကင်ဆာြဖစ်ေနပါ ပီဟ ထင်သများကဲသ
့ ိ လစ်
့ ဘရယ်
အေတာ်များများလည်း ဗိတန
ိ ် ဥေရာပသမဂမ တ်ထက
ွ ် ံ၊ ေဒ နယ်ထရမ့် ထိပ်ေရာက်လာ ံ ငတ
့် င် လသားမျိ း

ယ
ွ ် ပျက်သဥ်းေတာမ
့ ည်ဟ ကမနိမိတြ် ပေလ ပီဟ ေတွးေ ကာက် ကေတာသ
့ ည်။

ြခင်တဝီဝီကိ သတ်ြခင်းမ အေတွးတစီစီကိ သတ်ြခင်း

နည်းပညာ ိက်ခတ်မ အ ိနအ

် ဟန်ြမငလ
့် ာြခင်းကလည်း ချာချာလည် လမ်းေပျာက်မ င ့် ဂိ ဟ်ဆးဝင်
ိ ေတာ့
မည် ဆိေသာ ခံစားချက်ကိ ပိဆိးေစသည်။ ေရေ းွ ေငွအင်ဂျင်၊ ေရနံချက်စက် ံ င ့် တယ်လဗ
ီ ီ င်းများ ိေသာ ကမာ

ကိ စီမံခနခ
့်ရ
ွဲ န် လစ်ဘရယ် င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်ကိ စက်မေခတ်က ပံေဖာ်ေပးလိက်ြခင်း ြဖစ်သည်။ ဤစနစ်အေနြဖင ့်
သတင်းအချက်အလက်ဆက်သယ
ွ ေ
် ရးနည်းပညာ င ့် ဇီဝနည်းပညာများ ထွနး် ကားေြပာင်းလဲေနေသာ ေခတ် ကီး ကိ

စီမံရန်မကား ခက်ေချေတာသ
့ ည်။
 င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများေရာ မဲဆ င်များပါ နည်းပညာအသစ်များ၏ ေပါက်ကွဲ င်
ိ ေသာ စွမ်းပကားကိ

ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ဖိေနေနသာသာ
့ နားလည် င်
ိ ဖိပင်
့ မနည်းလိက်ယရသည်။ ၁၉၉၀ ြပည့် စ်များမ စ၍ အြခားအရာများ
ထက် အင်တာနက်က ကမာကိ ပိ၍ေြပာင်းလဲခသ
ဲ့ ည်ဟ ဆိ င်
ိ သည်။ သိေသာ်
့ အင်တာနက်ေတာ်လန်ေရးကိ ဦး
ေဆာင်သများမာ င်
ိ ငေ
ံ ရးပါတီများထက် အင်ဂျင်နယ
ီ ာများ ြဖစ် ကသည်။ အင်တာနက်သည် မည်သမည်
ိ ့ ပံ ြဖစ်သင ့်

သည်ဟ စာဖတ်သ မဲေပးရဖးပါသေလာ။ ဒီမိကေရစီစနစ်မာ သကိ

့ ဘာက ဝင်ေဆာငသ
့် ာွ းသလဲ နားလည်ရန်ပင်

မနည်း ကိ းစားေနရသည့အ
် ြဖစ်။ ေနာက်လာဦးမည့် ဉာဏ်တ (artificial intelligence/AI) ထွနး် ကားလာမ င ့် ဘ

ေလာခ
့ ခ
် ျိနး် (blockchain) ေတာ်လန်ေရး ကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ဂယက်များကိ ကိင်တယ
ွ ေ
် ြဖ င်းရန် သအေန
့ င ့် မလွယက
်
ေပ။

ယေနေခတ်
့ တငွ ပ
် င် ေငွေ ကးစနစ်မာ ကွနြ် ပ တာများေ ကာင ့် အင်မတန် ပ်ေထွးေသာ စနစ်ြဖစ်လာ ပီး

လသားများအေနြဖင ့် နားလည်ရန် ခက်လာသည်။ ဉာဏ်တ AI စနစ် တိးတက်လာသည် ငအ

့် မ မည်သမ နားမ
လည် င်
ိ ေတာသ
့ ည့် ေငွေ ကးစနစ် ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ ထိအခါ င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်ကိ ဘယ်လသက်
ိ ေရာက်ပါမည်နည်း။

အစိးရတရပ်က သဘတ်
့ ဂျက်ကအတည်
ိ ြပ ရန် သိမဟတ်
့ အခွနစ
် နစ်သစ်တရပ်ကိ အတည်ြပ ရန် ကွနြ် ပ တာ အယ်

လ်ဂိရစ်သမ်၏ အတည်ြပ မကိ ေြခသတ်ပဆိး ေ မစွယက

် ျိ းသိ ့ ိ ိကျိ းကျိ း ေစာငေ
့် နရမည့် အြဖစ်ကိ စာဖတ်သ

ြမင်ေယာင် ကည့ပ
် ါ။ တချိနတ
် ည်းမာပင် တဦးဆီမတဦးဆီသိ တိ
့ က် ိက်ချိတဆ
် က်သည့် ဘေလာခ
့ ခ
် ျိနး်
(blockchain) ကွနရ
် က်များ င ့် ဘစ်ကွိ င် (bitcoin) ကဲသ
့ ေသာ
ိ့ လ ိ ဝက်ေငွေ ကး (cryptocurrency) များေ ကာင ့်

ေငွေရးေ ကးေရးစနစ်တခလံးကိ အစအဆံး ြပန်ြပင် ပီး အခွနစ

် နစ်ကိ လံးလံးလျားလျား ဆန်းသစ်ဖိ လိ
့ ေကာင်းလိ
လာ င်
ိ သည်။ ဥပမာ - ေဒ လာကိ အခွနေ
် ကာက်ရန် အဓိပာယ်မ ိေတာသ
့ ည့် အြဖစ် သိမဟတ်
့ မြဖစ် င်
ိ ေတာသ
့ ည့်
အေြခသိ ေရာက်
့ လာ င်
ိ သည်။ အဘယ့ေ
် ကာင ့် ဆိေသာ် အေရာင်းအဝယ်အများစမာ ဘယ် င်
ိ င၏
ံ ေငွေ ကး

သိမဟတ်
့ မည်သေသာ
ိ့ ေငွေ ကးကိမ သံးရန်မလိေသာ အြဖစ်ေရာက်လာ င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်၏။ ထိအခါ အစိးရ
များမာ လံးလံးကိ ဆန်းသစ်သည့် အခွနမ
် ျား ေကာက်ခရ
ံ န် ကံဆလာရ င်
ိ သည်။ ဥပမာ - သတင်းအချက်အလက်

ကိ အခွနေ
် ကာက်ခြံ ခင်း (သတင်းအချက်အလက်မာ စီးပွားေရးတွင ် အေရး ကီးဆံး အဖိးတန်ပစည်းြဖစ်လာ င်
ိ ပီး

အေရာင်းအဝယ် အများစတွင ် လဲလယ်သည့် တခတည်းေသာအရာ ြဖစ်လာ င်

ိ သည်)။ င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်အေနြဖင ့် ဤ

အကျပ်အတည်းကိ ေငွေ ကးလံးဝ ကန်ခမ်းသည့် အြဖစ်မေရာက်ခင် ကိင်တယ

ွ ေ
် ြဖ င်းရန် စွမ်း င်
ိ ပါမလား။
့

ထိထက်
့ ပိအေရး ကီးသည်မာ သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ င ့် ဇီဝနည်းပညာ စ်ြမာပး အံမ
့ ခန်း

တိးတက်ေြပာင်းလဲမက စီးပွားေရး င ့် လအဖွ

့ ဲအစည်းကိသာမက က ပ်
် တ၏
ိ့ ပ်ခ ာ င ့် နာမ်ခ ာ အေဆာက်အဦ

တည်ေဆာက်မကိပါ သက်ေရာက်လာ င်
ိ သည်ဆသည့
ိ ် အချက်ပင် ြဖစ်ပါ၏။ အတိတက
် က ပ်
် တိ လသားများ
့
အေနြဖင ့် မိမိတ၏
ိ ့ ကိယ်ခ ာြပင်ပ ဗဟိဒ ြဖစ်ေသာ ကမာ ကီးကိ မည်သထိ
ိ ့ နး် ချ ပ်ရမည်နည်းကိ ေလ့လာခဲ့ က
သည်။ သိတေစ
့ မိမိတ၏
ိ ့ ကိယ်တင
ွ း် အဇ တကိ မထိနး် ချ ပ် င်
ိ သေလာက်ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဆည်

တစင်းေဆာက် ပီး ြမစ်ေရစီးမကိ တားဆီး င်

ိ ၏။ သိရာတွ
့ င ် က ပ်
် တ၏
ိ ့ ခ ာကိယ်အမင်
ိ းရငေ
့် ရာ်လာမကိ မ

တားဆီး င်
ိ ။ ဆည်ေရေသာက်စနစ်တခ မည်သိ တည်
့ ေဆာက်ရမည်နည်း သိေသာ်လည်း ဦးေ ာက်တခကိ မ
တည်ေဆာက် တတ်။ က ပ်
် တိ အိ
့ ပ်ချိန ် ြခင်တဝီဝီ ဝဲေနပါက ြခင်ကဘယ်
ိ လိ သတ်ရမလဲ သိေသာ်လည်း အေတွး

တစီစီ တဝဲဝဲေပ ေန ပီး အိပ်မရြဖစ်ေနပါက ထိအေတွးကိ ဘယ်လေဖျာက်

ိ ရလဲ က ပ်
် တိ အများစက
့ မသိ ကေချ။

ဇီဝနည်းပညာ င ့် သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ ေတာ်လန်ေရးများက မိမိကယ်

ိ တင
ွ း် အဇ တကိ

မိမိတကိ
ိ ့ ယ်တင်
ိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ေစမည် ြဖစ် ပီး အသက်ဇီဝကိ ဖန်တးီ ြပ ြပင်လာ င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ ဦးေ ာက်များ

ဖန်တးီ လာ င်
ိ ပီး လသက်
့ တမ်း ည်ရန်လည်း စွမ်းလာမည်ြဖစ်သည်။ အေတွးများကိလည်း မိမိတိ အလိ
့ ိသလိ
ေဖျာက်ပစ်လာ င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ ေနာက်ဆက်တွဲ မည်သိ ြဖစ်
့ မည်ကမ
ိ မည်သမ မသိ ကေချ။ လသားများသည်

ကိရိယာများကိ ဖန်တးီ ြခင်းတွင ် စွမ်း က၏။ သိေသာ်

့ ဉာဏ် ိ ိ က အသံးမချတတ် က။ သမိင်းကိ ြပန် ကည့လ
် င် ဒါ

ကိ သိ င်
ိ ေလသည်။ ြမစ်တစင်းကိ ဆည်ေဆာက် ပီး လိသလိ စီရင်ြခင်းက ေဂဟစနစ်ကိ မည်သိ ့ ပ်ေထွးစွာ

သက်ေရာက်မည်နည်း တွကခ
် ျက်ရသည်ထက် ပိလွယသ
် ည်။ ထိအတ
့ က ပ်
် တ၏
ိ ့ အေတွးစီးဆင်းမကိ ြပ ြပင်ြခင်း

က က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတသ
် ေဘာကိ မည်သသက်
ိ့ ေရာက်မည်၊ လအဖွ
့ ဲအစည်းကိ မည်သသက်
ိ့ ေရာက်မည် မန်းဆြခင်း
ထက် ပိ၍ လွယမ
် ည် ြဖစ်သည်။

ပီးခဲေ
့ သာကာလအတွငး် က ပ်
် တလသားများသည်
ိ့ မိမိတိ ပတ်
့ ဝန်းကျင် င ့် ကမာ ကီးကိ ြပ ြပင်

ေြပာင်းလဲ င်
ိ ေသာ အစွမ်းကိ ရ ိလာခဲသ
့ ည်။ သိေသာ်
့ ကမာေ
့ ဂဟစနစ်၏ ပ်ေထွးနက်နမ
ဲ ကိ နားမလည်
ေသာေ ကာင ့် က ပ်
် တိ ြပ
့ လပ်ခေ
ဲ့ သာ အေြပာင်းအလဲများက ေဂဟစနစ်တခလံးကိ သက်ေရာက်လာ ပီး ယခအခါ

ေဂဟစနစ် ပျက်ယင
ွ း် ြခင်း အ ရာယ်ကိ ကံ ေနရသည်။ လာမည့် ရာစ စ်တင
ွ ် ဇီဝနည်းပညာ င ့် သတင်း

အချက်အလက်နည်းပညာက က ပ်
် တကိ
ိ ့ ကိယ်တင
ွ း် အဇ တကိ ြပ ြပင်ေြပာင်းလဲ င်
ိ စမ
ွ ်း ေပးလာမည်

ြဖစ်သည်။ သိတေစ
့ က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတသ
် ေဘာ ပ်ေထွးနက်နမ
ဲ ကိ နားမလည်ေသာေ ကာင ့် က ပ်
် တိ ြပ
့ လပ်ေသာ
အေြပာင်းအလဲများေ ကာင ့် စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ စနစ်တခလံး ပျက်ယင
ွ း် ပိ လဲ င်
ိ သည့် အ ရာယ်ကိ ရင်ဆင်
ိ ရ
င်
ိ သည်။

ဇီဝနည်းပညာ င ့် သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ ေတာ်လန်ေရးကိ ေဆာင်ရွက် ေန ကသများမာ

အင်ဂျင်နယ
ီ ာများ၊ သိပံပညာ င်များ၊ စွနဦ
် ့ းတီထင
ွ ် စီးပွားေရးသမားများ ြဖစ် ပီး သတိအေနြဖင
့ ့် မည်သကိ
့ မ
ကိယ်စားြပ ြခင်း မ ိသလိ သတိဆံ
့ းြဖတ်ချက်များ၏ င်
ိ ငေ
ံ ရးပိင်တင
ွ ် သက်ေရာက်မများကိ မသိ ကသေလာက်

ြဖစ်သည်။ လတ်ေတာ်များ၊ ပါတီများအေနြဖငေ

့် ရာ ဤကိစများကိ သတိလက်
့ ထဲ ေရာက်လာေအာင် စွမ်း င်
ိ ကပါ

မည်ေလာ။ လက် ိတင

ွ ် စွမ်းပံမရ။ င်
ိ ငေ
ံ ရးလပ်ငန်းစဥ် ဦးစားေပးကိစရပ်များတွင ် နည်းပညာ ိက်ခတ်မ

အေ ကာင်း ပါဝင်ြခင်းပင် မ ိေပ။ ၂၀၁၆ အေမရိကန်သမတ ေရွ းေကာက်ပဲတ

ွ င
ွ ် နည်းပညာ ိက်ခတ်မကိ န်းဆိ

ရာတွင ် အဓိက ေြပာ ကသည့် ကိစမာ ဟယ်လာရီကလင်တန်၏ အီးေမးလ်အ ပ်ေတာ်ပံ ြဖစ်သည်။ အလပ်အကိင်
များ ဆံး ံးလာမကိ ေြပာ ကေသာ်လည်း သမတေလာင်း စ်ဦးလံးက လအစား အလိအေလျာက် စက်ကရ
ိ ိယာကိ

အစားထိးြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်လာ င်

ိ သည့် သက်ေရာက်မကိ မေြပာ ကေချ။ ေဒ နယ်ထရမ်က
့ မဲဆ င်များကိ မက

ဆီကန်များ င ့် တ တ်များက သတိအလပ်

့ ကိ ဝင်ေနရာယလာ င်
ိ သည်ဟ သတိေပး ပီး မကဆီကိ နယ်စပ်တင
ွ ်
တံတင်
ိ းေဆာက်သငေ
့် ကာင်း ဆိသည်။ သိတေစ
့ ကွနြ် ပ တာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက သတိအလပ်
့ ကိ ဝင်ေနရာ

ယလာ င်
ိ ေ ကာင်း မဲဆ င်များကိ သတိေပးြခင်း မ ိသလိ ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား နယ်စပ်[3]တွင ် ကွနြ် ပ တာတံတင်
ိ း
ကီး[4] ကာသငေ
့် ကာင်း ေြပာ ကားြခင်း မ ိေချ။

ဤသည်မာ အေနာက်လစ်ဘရယ် ကမာ၏ အသည်း လံးေနရာတွင ် ိေသာ မဲဆ င်များပါ လစ်ဘရယ်

ပံြပင် င ့် ဒီမိကေရစီလမ်းစဥ်ကိ ယံ ကည်မေလျာလ

့ ာြခင်း အေ ကာင်းရင်းတရပ် ြဖစ် င်
ိ သည် (သိရာတွ
့ င ် အြခား
အေ ကာင်းရင်းများလည်း ိေသးပါသည်)။ သာမန်ြပည်သများမာ ဉာဏ်တ AI (artificial intelligence) ေတွ ဇီဝ

နည်းပညာေတွ နားလည်ချင်မ နားလည်မည်ြဖစ်ေသာ်လည်း အနာဂတ်မာ သတိဖက်

့ တငွ ် မ ိေတာေ
့ ကာင်းကိ
ရိပ်စားမိ င်
ိ ပါသည်။ ၁၉၃၈ တွင ် ဆိဗီယက် ား၊ ဂျာမနီ သိမဟတ်
့ အေမရိကန် ိ သာမန်ြပည်သတဦး၏

အေြခအေနမာ ဆိးရွ ားေကာင်း ဆိးရွ ား င်

ိ ေသာ်လည်း သသည် ကမာ ကီးတွင ် အေရးပါဆံးြဖစ်ေ ကာင်း၊ ကမာ့

အနာဂတ် ရင် စ်သည်းချာ ြဖစ်ေ ကာင်း အဆက်မြပတ် ကားေနရေလသည် (သိရာတွ

့ င ် ယင်းသာမန်ြပည်သတဦး
မာ ဂျ းမဟတ် သိမဟတ်
့ လမည်းမဟတ်ရန်ေတာ့ လိေသးေပ၏)။ သအေနြဖင
့ ့် ေကျာက်မီးေသွးတွငး်

အလပ်သမားများ၊ စတီးလ် အလပ်သမားများ၊ အိမ် င်မများကိ သရဲေကာင်းအေနြဖင ့် ပံေဖာ်ြပထားသည့် ဝါဒြဖန ် ့

ပိစတာများကိ ကည့် ပီး ကိယ့က

် ကိ
ိ ယ် ြပန်ြမင်ေယာင် င်
ိ သည်။ “ပိစတာမာ ငါပံ့ ကီး။ ငါက အနာဂတ်ရဲ ့

သရဲေကာင်းပဲ” လပ်လရေလသည်
ိ့ ။

၂၀၁၈ တွင ် သာမန်ြပည်သတဦးမာ မိမိကယ်

ိ ကိ အေရးမပါဟ ပိ၍ ခံစားလာရသည်။ TED talks များ၊

အစိးရအ ကံေပးပညာ င်အပ်စများ၊ အဆငြ့် မငန

့် ည်းပညာဆိင်ရာကွနဖ
် ရငမ
့် ျားတွင ် အား ကိ း မာန်တက် ေြပာေန

ကသည့် ဂလိဘယ်လက်
ိ ေဇး င်း၊ ဘေလာခ
့ ခ
် ျိနး် (blockchain)၊ မျိ း ိးဗီဇ ဖန်တးီ ြပ ြပင်ြခင်း၊ ဉာဏ်တ (AI)၊ စက်

များက သင်ယြခင်း (machine learning) အစ ိသည့် ခပ်ဆန်းဆန်း စကားလံးများက ကိယ်နမဆိ

ဲ ့ င်ဟ ခံစားလာရ
သည်။ လစ်ဘရယ်ပံြပင်မာ အညတရ ြပည်သများ၏ ပံြပင်ြဖစ်ေလသည်။ စက်တဝက် လသားတဝက် cyborg

များ၊ ကွနြ် ပ တာ ကွနရ

် က် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ
် ျား၏ ကမာ င ့် ဘယ်လများ
ိ သက်ဆင်
ိ ပါဦးေတာမ
့ ည်နည်း။

၂၀ ရာစတွင ် လထက ဂတ်ေသွးစပ်ဖိ ပ

ိ ်ြခင်းကိ ေတာ်လန်ခဲ့ က ပီး စီးပွားေရးလပ်သားအင်အားစ လထ၏
အေရးပါသည့် အခန်းက ကိ င်
ိ ငေ
ံ ရးအာဏာအြဖစ် ေြပာင်းလဲ င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်။ ယခအခါ လထမာ ေခတ်နကိ
ဲ ့ ယ်န ဲ ့

လံးလံးမ မဆိင် င်
ိ ေတာသ
့ ည့် အြဖစ်ကိ ေ ကာက်လာရ ပီး သတိ၏
့ လက်ကျန် င်
ိ ငေ
ံ ရးအာဏာကိ အချိနမ
် ေ ာင်း

ခင် ကသတ်က ိက် သံးစွဲလာ ကသည်။ ဗိတန

ိ ် ဥေရာပသမဂမ တ်ထက
ွ ြ် ခင်း င ့် ေဒ နယ်ထရမ့် တက်လာြခင်းတိ ့

မာ ေ းကြမင်ေနကျ ဆိ ယ်လစ်ေတာ်လန်ေရးများ င ့် ြပဒါးတလမ်း သံတလမ်းြဖစ်သည်။ ား၊ တ တ် င ့် ကျ း

ဘားတိတွ
့ င ် ြဖစ်ခေ
ဲ့ သာ ေတာ်လန်ေရးများမာ စီးပွားေရးအတွက် အေရးပါ ပီး င်
ိ ငေ
ံ ရး အာဏာလက်မဲ့ ြဖစ်ေန
ေသာ လထ၏ ေတာ်လန်ေရး ြဖစ်သည်။ ၂၀၁၆ ထရမ့် င ့် ဗိတန
ိ ် ဘရပ်စစ် (Brexit) ြဖစ်စဥ်တမာ
ိ့ င်
ိ ငေ
ံ ရးအာဏာ

လက်ဝယ် ိေသး ပီး စီးပွားေရးအရ အေရးမပါေတာမ

့ ာ စိးလာရသည့် လထက ေထာက်ခြံ ခင်း ြဖစ်သည်။ ြဖစ် င်
ိ

ေချ ိသည်မာ ၂၁ ရာစ လထေတာ်လန်ေရးများသည် လထကိအြမတ်ထတ်ေနသည့် လကံထံများကိ ေတာ်လန်ရ

ြခင်း မဟတ်ေတာဘ
့ ဲ လထကိ မလိအပ်ေတာသ
့ ည့် လကံထံများကိ ေတာ်လန်ရြခင်း ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ သည်တက်
ိ ပဲွ

မာ ံးဖိရာသာ
့ များေတာ၏
့ ။ ဂတ်ေသွးစပ်အြမတ်ထတ်ြခင်းကိ ေတာ်လန်ရြခင်း ထက် မိမိ င ့် မဆိင်ေတာေ
့ သာ
အြဖစ်ကိ ေတာ်လန်ရြခင်းက ခက်ဖိရာသာ
့ ိေတာ၏
့ ။

လစ်ဘရယ်ဖီးနစ်ငက်

ယခတ ကိမ်မာ လစ်ဘရယ်ပံြပင် ပထမဦးဆံးအ ကိမ် ယံ ကည်မ အကျပ်အတည်းကိ ကံ ရြခင်း မဟတ်

ေချ။ ဤပံြပင် ကမာကိ သဇာစလမ်းသည့် ၁၉ ရာစ၏ ဒတိယတဝက်မစ၍ အကျပ်အတည်းကာလများကိ ြဖတ်

ေကျာ်ခရ
ဲ့ သည်။ ဂလိဘယ်လက်
ိ ေဇး င်း င ့် လစ်ဘရယ်လက်
ိ ေဇး င်း ၏ ပထမေခတ်မာ နယ်ချဲစနစ်၏ အာဏာ

င်
ိ ငေ
ံ ရးေ ကာင ့် တိးတက်မြဖစ်စဥ် ရပ်တနသ
် ့ ာွ း ပီး ပထမကမာစစ် ကီးြဖစ်ကာ ေသွးေချာင်းစီးြဖစ်ရပ် င ့်

အဆံးသတ်သာွ းရသည်။ မင်းသားဖာဒီနန် ဆာရာေယဗိတွင ် လပ် ကံခရ

ံ ပီးေနာက် မဟာအင်အား ကီး င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ
လစ်ဘရယ်ဝါဒထက် နယ်ချဲစနစ်တင
ွ ် ပိမိယံ ကည်ေ ကာင်း ေပ လွငလ
် ာ ပီး ကမာ ကီးကိ လွတလ
် ပ် ပီး ငိမ်းချမ်း

ေသာ ကန်သယ
ွ ေ
် ရးြဖင ့် ေပါင်းစည်းရမည့အ
် စား အင်အားသံး ပီး ကမာအ
့ စိတအ
် ပိင်းများကိ သိမ်းပိက်ဖိ ့

အာ ံစိက်ခဲ့ ကသည်။ သိတေစ

့ လစ်ဘရယ်ဝါဒမာ ဖာဒီနန်ကာလကိ ြဖတ်ေကျာ် င်
ိ ခဲ့ ပီး “ဒီစစ်ပဲသ
ွ ည် စစ်ပဲအ
ွ ားလံး

ကိ အဆံးသတ်ေပးမည့် စစ်ပဲ”ွ ဟေ ကးေ ကာ်ကာ တ် တ်သသ

ဲ ြဲ ဖစ်ေနေသာ ကာလမ ပိမိေတာငတ
့် င်းခိင်မာစွာ

ထွကေ
် ပ လာခဲသ
့ ည်။ မ ကံ စဖး ေသွးေချာင်းစီးမ ကီးေ ကာင ့် လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ နယ်ချဲဝါဒအေ ကာင်း

ေကာင်းေကာင်းသင်ခန်းစာရလိက် ပီး ယခအခါ ကမာအသစ်ကိ ငိမ်းချမ်းမ င ့် လွတလ

် ပ်မအေပ အေြခခံ၍

အသစ်ြပန်စရန် အသငြ့် ဖစ်ေန ပီဟ ဆိ ကေလ၏။

ေနာက်သပ
ိ ်မ ကာမီ ၁၉၃၀ ြပည့် စ်များ င ့် ၁၉၄၀ အေစာပိင်း စ်များတွင ် ဟစ်တလာေခတ်သိ ေရာက်
့ လာ

ြပန်၏။ ဖက်ဆစ်ဝါဒကိလည်း အဆိပါကာလအတွငး် စွဲမက်စရာဟ ထင် ကေလ၏။ သိပ်မ ကာခင် ယင်းအ ရာယ်

ကိ ေအာင်ြမင်ေလသည်။ ေချေဂွဗားရားေခတ် ၁၉၅၀ ြပည့် စ်များ င ့် ၁၉၇၀ ြပည့် စ်များ ကားတွင ် တဖန် လစ်ဘ

ရယ်ဝါဒမာ ေနာက်ဆးအချိ
ံ န ် ေရာက် ပီး အနာဂတ်မာ ကွနြ် မ နစ်သာ ြဖစ်ေတာသ
့ ည်ဟ ထင်ရြပန်၏။ အဆံးတွင ်
ကွနြ် မ နစ်ဝါဒသာ ပိ လဲသာွ း ပီး စပါမားကတ်က ဂးလတ် (ဆိဗီယက် ား လီနင်လက်ထက်တင
ွ ် အဓမ

လပ်အားေပး အကျဥ်းစခန်းများကိ ဦးစီးသည့ဌ

် ာနကိ ဂးလတ်ဟေခ ပါသည်) ထက် ပိစွမ်းေ ကာင်းေပ လာသည်။ ပိ

အေရး ကီးသည့် အချက်မာ လစ်ဘရယ်ပံြပင်သည် သ ပိ့ င်ဖက်များထက် ပိ၍ ြပင်လယ

ွ ေ
် ြပာင်းလွယ် ပီး အင်တင်
ိ

အားတိက် ိသည့အ
် ချက်ပင် ြဖစ်သည်။ သအေနြဖင
့ ့် နယ်ချဲဝါဒ၊ ဖက်ဆစ်ဝါဒ င ့် ကွနြ် မ နစ်ဝါဒများ၏ ေကာင်း
ကွကအ
် ချိ ကိယ ပီး သတိကိ
့ အ င်
ိ ယ င်
ိ ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ လစ်ဘရယ်ပံြပင်မာ လွတလ
် ပ်မမ သာ မကေသး အထး

အားြဖင ့် ကွနြ် မ နစ်ဝါဒမ စာနာတတ်မ င ့် ညီမ မကိ တန်ဖိးထား ြမငတ

့် င်ရန် သင်ယခဲေ
့ လသည်။

အစပိင်းတွင ် လစ်ဘရယ်ပံြပင်မာ ဥေရာပတိက်သား လလတ်တန်းစား အမျိ းသားများ၏ လွတလ

် ပ်မ င ့်

အခွငအ
့် ေရးများကိသာ ဂ ထားခဲ့ ပီး အလပ်သမားလတန်းစား၊ အမျိ းသမီးများ၊ လနည်းစများ၊ အေနာက်တင်
ိ းသား

မဟတ်သများကိ မျက် ာလဲထားခဲသ

့ ည်။ ၁၉၁၈ တွငေ
် အာင်ပဲရ
ွ ဗိတန
ိ ် င ့် ြပင်သစ်တိ အား
့ ကိ းမာန်တက်
လွတလ
် ပ်မအေ ကာင်း ေဆွးေ းွ ကေသာအခါ သတိ၏
့ နယ်ချဲအင်ပါယာ ကီးများအတွငး် မ ေကျးေတာ်မျိ း
က န်ေတာ်မျိ းများကိ ထည့သ
် င
ွ း် စဥ်းစားြခင်း မ ိေချ။ ဥပမာ - အိ ယ
ိ ၏ ကိယ်ပိင်ြပ ာန်းခွင ့် ေတာင်းဆိမကိ ၁၉၁၉

တွင ် ဗိတသ
ိ စစ်တပ်က လက်နက်မဲ့ ဆ ြပသများကိ သတ်ြဖတ်ခေ
ဲ့ သာ အမရစ်ဆာ အစလိက်အြပံ လိက်

သတ်ြဖတ်မ ကီး ြဖင ့် အေြဖေပးြခင်းမျိ း ြဖစ်ပါသည်။

ဒတိယကမာစစ် ကီးအ ပီးတွငပ

် င် အေနာက်လစ်ဘရယ်များမာ သတိ၏
့ ကမာလံးဆိင်ရာဟ ဆိ ကေသာ
စံတန်ဖိးများကိ အေနာက်ကမာမ မဟတ်ေသာ လများကိ ေပးဖိရန်
့ ဝန်ေလးေန ကဆဲ ြဖစ်သည်။ ဆိေတာက
့ ား နာဇီ
များ၏ ရက်စက် ကမ်း က တ်ေသာ ၅ စ် ကာ သိမ်းပိက်အပ်စိးမမ ဒတ်ချ်များ ၁၉၄၅ တွင ် လွတလ
် ာ ပီး ပီးချင်း

ပထမဆံးလပ်သည်မာ စစ်တပ်ြပန်ထေထာင် ပီး ကမာတဝက်ေလာက်ြခားေသာ သတိ၏

့ ကိလိနီေဟာင်း အင်ဒနီ
ိ း

ားကိ ြပန်သမ
ိ ်းဖိ လတ်
့ လက်
ိ ြခင်းြဖစ်၏။ ၁၉၄၀ တန်းကေတာ့ ဒတ်ချ်များမာ သတိလွ
့ တလ
် ပ
ွ ်ေရးကိ ေလးရက်

ေလာက် ကာ ခခံတက်
ိ ခက်
ိ ပီး အ ံးေပးလိက်ေသာ်လည်း အင်ဒနီ
ိ း ားလွတလ
် ပ်ေရး လပ် ားမကိမ ၄ စ်ေကျာ်

ကာ ခါးခါးသီးသီး တိက်ပဲဆ
ွ င် ဲ ဖိ ပ
ိ ်ေလသည်။ ကမာတလား လွတလ
် ပ်ေရး ကိ းပမ်းမများမာ သတိကိ
့ ယ်သတိ ့
လွတလ
် ပ်မ၏ ချန်ပီယမ
ံ ျားဟ ေ ကးေ ကာ်ေသာ အေနာက်ထက် ကွနြ် မ နစ်ေမာ်စကိ င ့် ကွနြ် မ နစ်ေဘဂျင်းကိ

အားကိးချင် ကသည်မာလည်း မဆန်းလေပ။

သိတေစ
့ လစ်ဘရယ်ပံြပင်မာ သ၏
့ မိးကတ်စက်ဝိင်းကိ တေြဖးေြဖးြခင်း ချဲထွငလ
် ာခဲ့ ပီး အနည်းဆံး

စာရွ ကေ
် ပ တွငေ
် တာ့ လသားအားလံး၏ လွတလ
် ပ်မ င ့် အခွငအ
့် ေရးများကိ ခင်းချက်မ ိ တန်ဖိးထားပါသည်

ြဖစ်လာသည်။ လွတလ
် ပ်မ၏ အဝန်းအဝိင်း ကျယ်ြပနလ
် ့ ာသည် ငအ
့် မ လစ်ဘရယ်ပံြပင်မာ ကွနြ် မ နစ်စတိင်

လမဖလံေရး အစီအစဥ်များ၏ အေရး ကီးပံကိ အသိအမတ်ြပ လာသည်။ လွတလ

် ပ်မမာ လမလြခံ ေရး

အေစာငအ
့် ေ ာက် တမျိ းမျိ း မ ိလ င် သိပ်အဖိးမတန်လ။ ဆိ ယ်ဒမ
ီ ိကရက် လမချမ်းသာေရးလပ်သည့် င်
ိ ငမ
ံ ျား

(welfare states) မာ ဒီမိကေရစီ၊ လအခွ

့ ငအ့် ေရး င ့် င်
ိ ငက
ံ အေထာက်အပံေ
့ ပးသည့် ပညာေရး၊ ကျန်းမာေရး အစီ
အစဥ်များကိ ပးေပါင်းလပ်ေဆာင်သည်။ အရင်း င်ထဋ
ွ ေ
် ခါင် အေမရိကန် င်
ိ ငမ
ံ ာပင် လွတလ
် ပ်မကိ အကာအကွယ်

ေပးရန် အစိးရလမဖလံေရး အစီအစဥ်တချိ အနည်းဆံးလိအပ်ေ ကာင်း သေဘာေပါက်လာသည်။ ငတ်ြပတ်ေန

ေသာ ကေလးသငယ်များတွင ် အဘယ်မာ လွတလ
် ပ်မ ိ င်
ိ ပါအံ။့

၁၉၉၀ အေစာပိင်း စ်များတွင ် ေတွးေခ ပညာ င်များ င ့် င်

ိ ငေ
ံ ရးသမားများမာ သမိင်းနိဂံးချ ပ် ပီဟ

ေ ကးေ ကာ် က ပီး အတိတက

် င်
ိ ငေ
ံ ရး ငစ
့် ီးပွားေရးေမးခွနး် ကီးများ ပွဲသမ
ိ ်း ပီ၊ ဒီမိကေရစီ၊ လအခွ
့ ငအ့် ေရး၊

လွတလ
် ပ်ေသာ ေစျးကွကမ
် ျား င ့် အစိးရ လမဖလံေရး အစီအစဥ်များြဖင ့် မွမ်းမံထားသည့် လစ်ဘရယ်အတွဲ ကီး

က လွလ
ဲ င် ကျန်တာေတွ ဖွဲ ငဆ
့် န်ကွဲ (the only game in town) ဟ ခပ်ရဲရဲ ဆိ ကေလသည်။ ယင်းအတွဲ ကီး

သာလ င် ကမာတလား ြပနပ

် ့ ာွ းကာ အတားအဆီး အခက်အခဲများကိ ေကျာ်ြဖတ်၊ င်
ိ ငန
ံ ယ်နမ
ိ ိ တမ
် ျားကိ ဖယ် ား

ကာ လသားမျိ း ယ
ွ စ
် ကိ တခတည်းေသာ လွတလ
် ပ်သည့် ကမာလ
့ အသိ
့ က်အဝန်းအြဖစ် ေြပာင်းလဲေပးလတံ ့

ဟ ထင် ကေလသည်။
 သိေသာ်
့ သမိင်းက နိဂံးမချ ပ်။ ဖာဒီနန်ေခတ်၊ ဟစ်တလာေခတ် င ့် ချီေဂွဗားရား ေခတ်များ အေကျာ် ယခ
ထရမ်ေ
့ ခတ် င ့် ကံ ရြပန်ေလ ပီ။ သည်တေကျာတ
့ င
ွ မ
် လစ်ဘရယ်ပံြပင်မာ နယ်ချဲဝါဒ၊ ဖက်ဆစ်ဝါဒ၊ ကွနြ် မ နစ်ဝါဒ

တိကဲ
့ သ့ ိေ
့ ကာင်းကျိ းဆီေလျာ်သည့် ဝါဒေရးရာ ပိ င်ဖက်များ င ့် ဆံရြခင်း မဟတ်ေပ။ ထရမ့် အခိက်အတနမ
် ့ ာ ပိ၍

နတက
ိ သေဘာ[nihilistic] ဆန်ေလသည်။

စ်ဆယ်ရာစ၏ အဓိကလပ် ားမ ကီးများတွင ် တကမာလံးကိ ချယ်လယ်ေရး၊ ေတာ်လန်ေရး၊

လွတလ
် ပ်ေရး မည်သည့အ
် ေရးမဆိ လသားမျိ းစိတတ
် ခလံး ဘယ်လဘယ်
ိ ပံြဖစ်သငသ
့် ည်ဟ အြမင် ိေသာ်လည်း

ေဒ နယ်ထရမ်မ
့ ာ ဘာအြမင်ကမ
ိ မေပး။ သပ်သပ် င ့် တြခား ြဖစ်သည်။ သ၏
့ အဓိက အာေဘာ်ကား ကမာလံး
ဆိင်ရာ ရည်မန်းချက်အြမင်ပန်းတိင်ချမတ်ရန်၊ ြမငတ
့် င်ရန်မာ အေမရိကန်အလပ်မဟတ်။ ထိအတ
့ ဗိတန
ိ မ
် ဥေရာ

ပသမဂခွထ
ဲ က
ွ ေ
် ရးသမားများမာလည်း မစည်းလံးသည့် ဘရင ့် င်
ိ ငေ
ံ တာ်[Disunited Kindom]၏ အနာဂတ်
အတွက် စီမံကန
ိ း် မ ိသလိ ဥေရာပ င ့် ကမာ ကီးဆိသည်မာ ပိ၍ပင် ေဝးေသးသည်။ ထရမ့် င ့် ဥေရာပသမဂမ ခွဲ

ထွကေ
် ရး မဲေပးခဲသ
့ များမာ လစ်ဘရယ်အတွက
ဲ ိ တတွလ
ဲ းအေန
ံ င ့် လက်မခံြငင်းပယ်လက်
ိ ြခင်း မဟတ်ေပ။ သတိ ့

အေနြဖင ့် ယင်း၏ တကမာလံး ြပနပ

် ့ ာွ းေရးကိစကိသာ အယံအ ကည်ကင်းမဲလ
့ ာြခင်း ြဖစ်သည်။ ၄င်းတိမာ
့ ဒီမိက
ေရစီ၊ လွတလ
် ပ်ေသာေစျးကွက၊် လအခွ
့ ငအ့် ေရး င ့် လမတာဝန်များကိ ဆက်လက်ယံ ကည်ေသာ်လည်း အဆိပါ

အိင်ဒယ
ီ ာေကာင်းများမာ သတိ၏
့ င်
ိ ငန
ံ ယ်နမ
ိ ိ တတ
် င
ွ သ
် ာ အဆံးသတ်ေသာဟ၏။ အမန်စင်စစ်ပင် ေယာခ
့ ် ိငး် ယား
င ့် ကန်တက်ခတ
ီ င
ွ ် လွတလ
် ပ်မ၊ ကယ်ဝမများကိ ထိနး် သိမ်း င်
ိ ရန် နယ်စပ်တင
ွ ် တံတင်
ိ း ကီး ကာ ပီး င်
ိ ငြံ ခားသား

များကိ လစ်ဘရယ်မဆန်စာွ ဆက်ဆဖ

ံ ိက
့ အေကာင်းဆံးြဖစ်ေလသည်ဟ ယံ ကည် ကေလ၏။

အင်အား ကီးလာသည့် တ တ်စပါ ပါဝါမာမ ေ ကးမံြပင်တင

ွ ် ြမင်ရသကဲသ
့ ိ ဘယ်
့ သည်ညာ၊ ညာသည်
ဘယ် ြဖစ်သည်။ သအေနြဖင
့ ့် ြပည်တင
ွ း် င်
ိ ငေ
ံ ရးကိ လစ်ဘရယ်ြပ ရန် ဝန်ေလးေသာ်လည်း ကျန်ကမာေ
့ ရးရာ
များကိ ချဥ်းကပ်ရာတွငမ
် လစ်ဘရယ်ဆန်စာွ ေဆာင်ရွကေ
် လ၏။ လွတလ
် ပ်စာွ ကန်သယ
ွ ေ
် ရး င ့် င်
ိ ငတ
ံ ကာ

ပးေပါင်းေဆာင်ရွကေ
် ရး ကိစရပ်များတွင ် ီကျငပ
့် င်မာ အိဘားမားကိ တကယ့အ
် မန်တကယ်ဆက်ခသ
ံ ပိဆန်သည်

မာ အမန်ပင်။ မက်စ်-လီနင်ဝါဒကိ ေချာင်ထးထား

ိ ပီးေနာက် တ တ်မာ ကမာ ကီး၏ လစ်ဘရယ်ြဖစ်မ အေြခအေန

ကိ ေကျနပ်ပံရသည်။

ြပန်လည် င်သန်လာေသာ ားမာ သကိ

့ ယ်သ ကမာလ
့ စ်ဘရယ်အစဥ်၏ အားေကာင်းေသာ ပိ င်ဖက်
အြဖစ် ြမင် ပီး စစ်ေရးအရ စွမ်းေအာင်ြပန်ဖဲွ ပီးေသာ်လည်း ဝါဒေရးရာအားြဖင ့် အခွသ
ံ ာ ကျန်ေလသည်။ ဗလာဒီမာ

ပတင်မာ ား င ့် ကမာတလား ိ လက်ယာစွနး် အပ်စများအ ကား ေသချာေပါက်ေရပန်းစားေသာ်လည်း သတွ

့ င်
အလပ်လက်မဲ့ စပိနသ
် စပိနသ
် ားများ၊ မေကျမချမ်း ဘရာဇီးသဘရားဇီးသားများ၊ အိပ်မက်ကမာထဲက ကိနး် ဘရစ်ချ်

ေကျာင်းသေကျာင်းသားများကိ ဆွေ
ဲ ဆာင် င်
ိ မည့် ကမာအ
့ ြမင်မျိ း မ ိေချ။

လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ိကေရစီ ငအ
့် ပိ င် ေရွ းချယ်စရာ ေမာ်ဒယ်တခကိ ားက မေပးဘးမဟတ်။ သိေသာ်
့ ယင်း

ေမာ်ဒယ်မာ ကျိ းေ ကာင်းကိက်ညသ

ီ ည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးဝါဒတရပ် မဟတ်ေပ။ င်
ိ င၏
ံ အာဏာ င ့် ဘ ာကိ လတစက
လက်ဝါး ကီးအပ်ထား ပီး မီဒယ
ီ ာကိသံးကာ အာဏာ မဲေအာင် လပ်ထားသည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးနည်းလမ်း သာြဖစ်သည်။ ဒီမိ

ကေရစီသည် ေအဗရာဟင်လင်ကန
ွ း် ေြပာသည့် “လအားလံးကိ ကာလအတိင်းအတာတခအထိ လည့စ
် ားလိရရင်
့ ရ

မယ်၊ တချိ လေတွကိ အ မဲလည့စ

် ားလိ ရရင်
့ ရမယ်၊ လအားလံးကိေတာ့ အ မဲလည့စ
် ားထားလိ မရ”
့ ဆိသည်ကိ

အေြခခံသည်။ အစိးရတရပ်မာ ြခစား ပီး လအများ၏ ဘဝကိ တိးတက်ေအာင် မေဆာင်ရွက် င်

ိ ပါက တချိနတ
် င
ွ ်

ထိအချက်ကိ သေဘာေပါက်ကာ အစိးရကိ ြဖ တ်ချမည့် င်

ိ ငသ
ံ ားများ ိလာမည် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ အစိးရက မီဒ ီ

ယာကိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ပီး င်
ိ ငသ
ံ ားများ အမန်တရားကိ မသိေအာင် ဖံးကွယထ
် ား င်
ိ ေသာအခါ လင်ကန
ွ း် အယမာ မ
မန်ေတာ။့ မီဒယ
ီ ာကိ လက်ဝါး ကီး အပ်ထား င်
ိ သည့အ
် တွက် င်
ိ ငက
ံ ိ အပ်စိးေနသည့် လနည်းစအေနြဖင ့် ၄င်းတိ၏
့
အမားများကိ အြခားသများအေပ ပံချ င်
ိ ပီး ြပည်သများ၏ အာ ံကိ တကယ်ဟတ်သည့် ခိမ်းေြခာက်မများြဖင ့်

ြဖစ်ေစ၊ တကယ်မဟတ်သည့် ခိမ်းေြခာက်မများြဖင ့် ြဖစ်ေစ ြပင်ပသိ လဲ

့ ထား င်
ိ သည်။

ထိသိ ့ င်
ိ ငေ
ံ ရးအာဏာကိ လနည်းစက ချ ပ်ကင်
ိ ထားသည့် စနစ်ေအာက်တင
ွ ် ေနရသည့အ
် ခါ တချိနလ
် းံ

အေရး ကီးအေြခအေန တမျိ း ပီးတ ပီး ကံ ရေတာသ

့ ည်။ ကျန်းမာေရးေစာငေ
့် ာက်မ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမ လိ

ကိစများမာ ပျင်းစရာေကာင်းသည့က
် စ
ိ ရပ်များြဖစ်လာ ပီး ယင်းတိအေ
့ ကာင်း မ ကားရေတာ။့ တိင်းြပည်မာ ြပည်ပ

ရန် ကျ းေကျာ်မအတွက် ြပင်ေနရ သိမဟတ်

့ အစိးရြဖ တ်ချရန် ဆိးယတ်လသည့် အားထတ်မမျိ းကိ တားဆီးေနရ

သည်ဆလ
ိ င် လများ ပတ်သပ
ိ ်ေနေသာ ေဆး ံများ င ့် ညစ်ညမ်းေနသည့် ြမစ်များအတွက် အဘယ်သ စိးရိမ်ချိန ် ိ
ပါမည်နည်း။ အေရး ကီးအေြခအေန ဆိသည်များ တခ ပီးတခ ဖန်တးီ ြခင်းြဖင ့် လက်ဝါး ကီး အပ်ထားသည့်

အာဏာ င်များအေနြဖင ့် သတိ၏

့ အပ်စိးမကိ အကနအ
် ့ သတ်မ ိ ကာ ည်ေအာင် ထိနး် ထား င်
ိ ေလသည်။

လက်ေတွကျငသ
့် းရာတွ
ံ င ် ကာ ည်ခံ င်
ိ ေသာ်လည်း ဤလနည်းစ လက်ဝါး ကီးအပ်စနစ်ကိ မည်သမ မ စ်

မိ က။ မိမိအြမင်ကိ ဂဏ်ယစွာ တင်ြပသည့် အြခားဝါဒများ ငမ

့် တဘဲ အပ်စိးေနသည့် လနည်းစမာလည်း ၄င်းတိ ့

ကိယ်တင်
ိ ၏ အမအကျငမ
့် ျားကိ မ စ် မိ ကသည့အ
် ေလျာက် အြခားဝါဒများြဖင ့် ဟန်လပ်ဖံးဖိထားရသည်။ ဆိ

ေတာက
့ ာ ားမာ ဒီမိကေရစီအေရြခံ ထား ပီး သေခါင်
့ းေဆာင်များမာလည်း လနည်းစလက်ဝါး ကီးအပ် ဝါဒထက်

ားအမျိ းသားေရးဝါဒီ င ့် ေအာ်သေဒါက်

ိ ခရစ်ယာန် စံတန်ဖိးများကိ အေလးထားေ ကာင်း ဟန်ြပရသည်။ ြပင်သစ်

င ့် ဗိတန
ိ ် ိ လက်ယာအစွနး် ေရာက်များမာလည်း ားအေထာက်အပံ့ င ့် ပတင်ကိ ကည်ညိ ေ ကာင်း ေြပာ
ေကာင်းေြပာ င်
ိ ေသာ်လည်း သတိ၏
့ မဲဆ င်များမာမ အကျငပ
့် ျက်ြခစားမ အြမစ်တယ
ွ ေ
် န ပီး အစိးရဝန်ေဆာင်မ

များ ပျက်ယင
ွ း် ေနကာ တရားဥပေဒစိးမိးမ မ ိေသာ လတန်းစားကွာဟမ ေ ကာက်ခမန်းလိလိ ကီးမားေနသည့်

ားေမာ်ဒယ်ကိ အတယေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျိ းတွငမ
် မေနလိ ကေပ။ အချိ တိင်းထွာချက်များအရ ားမာ ကမာတွင ်

လတန်းစားကွာဟမ အ ကီးမားဆံး င်
ိ ငမ
ံ ျားထဲမ တခြဖစ်သည်။ င်
ိ င ံ ကယ်ဝမ၏ ၈၇ ရာခိင် န်းမာ င်
ိ ငလ
ံ့ ဦးေရ၏

အချမ်းသာဆံး ၁၀ ရာခိင် န်း၏ လက်ထတ

ဲ င
ွ ် ိသည်။ ြပင်သစ်က Front National ပါတီမ အလပ်သမား

လတန်းစား ေထာက်ခသ
ံ မည်ေရွ မည်မ က ထိသိေသာ
့ ကယ်ဝမ ေဝမ သည့် ပံစံကိ ြပင်သစ်တင
ွ ် ေဖာ်ေဆာင်ချင်ပါ

မည်နည်း။
 လသားများမာ ေြခေထာက်ြဖင ့် မဲေပး ကြခင်းြဖစ်သည်။ က န်ေတာ်၏
့ ကမာတ
့ လား ခရီးစဥ်များတွင ်
အေမရိကန်၊ ဂျာမနီ၊ ကေနဒါ၊ သစေ တးလျသိ ေြပာင်
့ းေ အေြခချ ေနထိင်ချင်သ အေြမာက်အြမားကိ ေတွ ခဲရ
့
သည်။ တ တ် င ့် ဂျပန်သိ ေြပာင်
့ းေနချင်သ အနည်းငယ်ကိ ေတွ ဖးသည်။ သိေသာ်
့ ားသိ ေြပာင်
့ းေ ေနထိင်ရန်

စိတက
် းေနသ တဦးတေလမ မေတွ ခဲရ
့ ။

“ဂလိဘယ်လ် အစလာမ်ဝါဒ” မာကား သနယ်

့ နမ
ိ ိ တအ
် တွငး် ေမွးဖွားလာသ အများစကိ ဆွေ
ဲ ဆာင်သည်။

ဆီးရီးယား င ့် အီရတ် ိ လအချိ င ့် ဂျာမနီ၊ ဗိတန

ိ တ
် ိ ့ ိ ဖယ်ကျဥ်ခံ မွတစ
် လင်လငယ်အချိ အတွက် သေဘာကျ

စရာ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ေသာ်လည်း ကေနဒါ၊ ေတာင်ကရီ
ိ းယား ထားဘိ၍ ဂရိ င ့် ေတာင်အာဖရိကတိ သတိ
့ ့
ြပဿနာများကိ ေြဖ င်းရန် ကမာလံးဆိင်ရာ ခလီဖွာ ကီးဆီ ဝင်လာခစားဖိဆိ
့ တာ ေတာ်ေတာ်ေလး ခဲယဥ်းသည်။ ဒီ
ကိစတွငလ
် ည်း လများက ေြခေထာက်ြဖင ့် မဲေပးြခင်းြဖစ်သည်။ ဂျာမနီမ မွတစ
် လင်လငယ်တဦး အေ အလယ်

ပိင်းသိထွ
့ ကလ
် ာ ပီး မွတစ
် လင်ဘာသာေရးေခါင်းေဆာင်များ အပ်ချ ပ်မေအာက် ခိဝင်ချင်သည် ဆိပါစိ။့ တချိန ်
တည်းတွင ် ရာချီေသာ အေ အလယ်ပိင်းမ လငယ်များက လစ်ဘရယ်ဂျာမနီထသ
ံ ိ ခရီ
့ း င်လာကာ ဘဝသစ်စဖိ ့
ကိ းစားေန ကသည်ကိ ေတွရေပမည်။

ဤသိဆိ
့ လ င် လက် ိြဖစ်ေနသည့် လစ်ဘရယ်ပံြပင်ေပ ယံ ကည်မကျဆင်းလာြခင်း အကျပ်အတည်းမာ
ေ းအကျပ်အတည်းများေလာက် မြပင်းထန်ဟ ေကာက်ချက်ချဖွယ် ိသည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ်အနည်းငယ်အတွငး်

ကံ ေလသမ ြဖစ်ရပ်များေ ကာင ့် စိတည

် စ်ည းရသည့် လစ်ဘရယ်များအဖိ ၁၉၁၈၊
့ ၁၉၃၈၊ ၁၉၆၈ ေလာက်ကိ ြပန်

ကည့် ပီး အေြခအေနေတွ ဘယ်ေလာက်ဆးခဲ

ိ သ ့ လဲဟ ြပန်ေတွးကာ ေြဖဖွယ် ိသည်။ အဆံးတွင ် လသားမျိ း ယ
ွ ်

မာ လစ်ဘရယ်ပံြပင်ကိ လက်လတ်မည်မဟတ်။ အဘယ့ေ

် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ တြခားေရွ းချယ်စရာ မ ိေသာေ ကာင ့်
ြဖစ်သည်။ လအများမာ စနစ်ကိ ပါးေတွချည်း ပစ် ိက်လက်
ိ ချင်ေသာ်လည်း အဆံးတွင ် ဘယ်မ သွားစရာ မ ိ

ေသာေ ကာင ့် အချိနတ

် န် အိမ်ြပန်လာရမည်သာြဖစ်သည်။

သိတည်
့ းမဟတ် လအများမာ ဘယ်လကမာ
ိ ပ့ ံြပင်မျိ းကိမ မ ာေတာဘ
့ ဲ ေဒသ ိ အမျိ းသားေရးပံြပင်
များ င ့် ဘာသာေရးပံြပင်များတွင ် ခိလံလာ င်
ိ သည်။ စ်ဆယ်ရာစတွင ် အမျိ းသားေရး လပ် ားမများမာ ကမာ့

င်
ိ ငေ
ံ ရး၏ အဓိကကျေသာ အခန်းက မ ပါဝင်ခဲ့ ကသည်။ သိေသာ်
့ သတိတွ
့ င ် ကမာကိ အစိတစ
် ိ တအ
် ပိင်းပိင်း

အမျိ းသား င်
ိ ငေ
ံ တာ်များအြဖစ် ပိင်းြခားြခင်းမအပ တေပါင်းတစည်းတည်းြဖစ် ပီး ေ ကာင်းကျိ းဆီေလျာ်ေသာ က

မာအ
့ ြမင်မ ိေချ။ ယင်းေ ကာငပ
့် င် အင်ဒနီ
ိ း ား အမျိ းသားေရးဝါဒီများမာ ဒတ်ချ်အပ်စိးမကိ တွနး် လန် ပီး

ဗီယက်နမ်အမျိ းသားေရး ဝါဒီများမာ လွတလ

် ပ်ေသာဗီယက်နမ်ကိ အလိ ိေသာ်လည်း လသားမျိ း ယ
ွ ် တခလံး
အတွက် အင်ဒနီ
ိ း ားပံြပင် သိမဟတ်
့ ဗီယက်နမ်ပံြပင် မ ိေပ။ အင်ဒနီ
ိ း ား၊ ဗီယက်နမ် င ့် အြခားလွတလ
် ပ်ေသာ

င်
ိ ငမ
ံ ျား တ င်
ိ င ံ င ့် တ င်
ိ င ံ မည်သဆက်
ိ့ ဆသ
ံ ငသ
့် နည်း ဆိသည့် ေမးခွနး် င ့် ကမာလံးဆိင်ရာ ြပဿနာများြဖစ်

သည့် ကလီးယား အ ရာယ်ကသ

ဲ့ ေသာ
ိ့ ကိစရပ်များကိ အေြဖ ာသည့် ကိစမျိ းတွင ် အမျိ းသားေရးဝါဒီများမာ

လစ်ဘရယ်အင်
ိ ဒယ
ီ ာ သိမဟတ်
့ ကွနြ် မ နစ်အင်
ိ ဒယ
ီ ာ ဖက်သသာ
ိ ့ လည့ရ
် ေတာသ
့ ည်။
 သိေသာ်
့ ယခအခါလစ်ဘရယ်ဝါဒေရာ ကွနြ် မ နစ်ဝါဒပါ အလပ်မြဖစ်ေတာဟ
့ ဆိလ င် လသားများ
အေနြဖင ့် တခတည်းေသာ ကမာပ
့ ံြပင်ဆေသာ
ိ အိင်ဒယ
ီ ာကိ စွနလ
် ့ တ်ရေတာမ
့ ည်ေလာ။ တကယ်တမ်းတွင ်
ကွနြ် မ နစ်ဝါဒပင် အပါအဝင် ယင်းကမာပ
့ ံြပင်အားလံးမာ အေနာက်နယ်ချဲဝါဒ၏ ထွကက
် န်များပင် မဟတ်တံ

ေလာ။ ဗီယက်နမ်မ ရွ ာသားများမာ တီယာမ ဂျာမန် ကီးတဦး င ့် မန်ချက်စတာမ စက်မလပ်ငန်း င် ကီးတဦး၏ ဥာ

ဏ်အလင်းပွငမ
့် ကိ အဘယ့ေ
် ကာင ့် နားေထာင်သငပ
့် ါသနည်း။ င်
ိ ငတ
ံ ခချင်းစီတင
ွ ် ကိယ့သ
် မိင်း င ့် ကိယ့်

လမ်းေ ကာင်းကိယ် ေဖာ်သငသ

့် ည် မဟတ်ပါေလာ။ အေနာက်တင်
ိ းသားများလည်း ကမာ ကီး ဘယ်လဘယ်
ိ ပံ ြဖစ်

သငသ
့် ည် လပ်မေနဘဲ တခါေလာက် ကိယ့က
် စိ ေလးကိ အာ ံြပ ေနရင် မေကာင်းတံေလာ။

ကမာတလား လက် ိတင

ွ ် ဤသိပင်
့ ြဖစ်ေနသည်ဟ ဆိ င်
ိ သည်။ လစ်ဘရယ်ပံြပင် ပိ ေသာအခါ သေနရာ
့
တွင ် ေဒသ ိေရေရာင်လမ်းေသာေနများကိ
့ ြပန်တမ်းတသည့် ပံြပင်များေရာက်လာသည်။ ေဒ နယ်ထရမ့် က အေမ

ရိကန်သးီ သနရ
် ့ ပ်တည်ေရးမကိ “အေမရိကား၏ ကီးကျယ်ေသာ ေနရက်
့ များဆီ ြပန်သာွ းမည်” ဆိေသာ
ေ ကးေ ကာ်ချက်ြဖင ့် တွမ
ဲ ဲ ဆယ
ွ သ
် ည်။ သတိေြပာေနသည်
့ မာ အေမရိကန်သည် ၁၉၈၀ သိမဟတ်
့ ၁၉၅၀ ြပည့် စ်

များတွင ် အင်မတန်မ ပီးြပည့စ

် ံေသာ လအဖွ
့ ဲအစည်း ကီး ြဖစ်ေနသလိလိ။ ယင်းေ ကာငပ
့် င် ၂၁ ရာစတွင ် ြပန်လပ်

သငသ
့် လိလိ။ ဥေရာပသမဂမ ဗိတန
ိ ် တ်ထက
ွ ေ
် ရးသမားများမာလည်း ဝိတရိ
ိ ယဘရင်မ ကီး လက်ထက်ေတာ်မာ

ေနေနရေသး ပီး “သီးြခားေနေတာ်မြခင်း”မာ အင်တာနက်ေခတ် င ့် ပေ းွ လာေသာ ကမာ ကီးတွင ် အလပ်ြဖစ်ဦး

မည် ေအာက်ေမက
့ ာ ဗိတန
ိ က
် ိ လွတလ
် ပ်ေသာ ပါဝါအြဖစ် ထေထာင်ရန် စိတက
် းဖဲ ိက် ကသည်။ တ တ်
ေရေပ ဆီများအဖိကား
့ ေ းတ တ်ထးီ ေမွနန်းေမွ င ့် ကွနြ် ဖ း ပ်အေမွများကိ မာစ
့ ်ဝါဒ ငတ
့် သ
ွဲ းရန်
ံ သိမဟတ်
့
အေနာက်မ တင်သင
ွ း် လာသည့် ယင်းသံသယြဖစ်ဖွယ် မာစ
့ ်ဝါဒေနရာတွင ် လံးလံးအစားထိးရန် ေတွ ိသာွ း ကသည်။
ားတွငက
် ား ပတင်၏ လသိ င် ကား တရားဝင်အြမင်မာ အကျငပ
့် ျက်ြခစားေသာ လနည်းစလက်ဝါး ကီးအပ်ဝါဒ

ထေထာင်ရန် မဟတ်ဘဲ ေ းဇာဘရင်အင်ပါယာ ကီးကိ ြပန်လည် အသက်သင

ွ း် ရန်ြဖစ်သည်။ ေဘာ် ီဗစ်

ေတာ်လန်ေရး ရာစ စ် တခလွန ် ပီးေနာက် ေဘာတစ်မ ေကာ်ေကးဆက်ထိ အာဏာြဖနက

် ့ ျက်ထား င်
ိ ေသာ ဇာ

ဘရင်အင်ပါယာ၏ ဂဏ်သတင်း ေကျာ်ေစာမများကိ ြပန်အသက်သင

ွ း် မည့် အာဏာ င်အပ်ချ ပ်ေရး ထေထာင်မည်

ဟ ပတင်က ကတိေပး ပီး ယင်းမာ ားအမျိ းသားေရးဝါဒ င ့် ေအာသိေဒါက်ဘာသာေရး ကိင်း ိငး် မအေပ

အေြခခံမည်ြဖစ်သည်။

အလားတ အမျိ းသားေရးစွဲလမ်းမ င ့် ဘာသာေရးဓေလ့ထးတမ်

ံ းများကိ ေရာထားေသာ အတိတက
် ိ

ြပန်တမ်းတသည့် အိပ်မက်များကိ အိ ယ
ိ ၊ ပိလန်၊ တရကီ င ့် အြခား င်
ိ ငအ
ံ ေြမာက်အများမ အစိးရများတွင ် ေတွရ

သည်။ ဤစိတက
် းယဥ်အပ
ိ ်မက်များမာ အေ အလယ်ပိင်းတွင ် ပိ၍အစွနး် ေရာက်သည်။ အစလာမ်မစ်

အစွနး် ေရာက်များမာ တမန်ေတာ်မိဟာမက် လွနခ

် ေ
ဲ့ သာ စ် ၁၄၀၀ ေကျာ်က မဒီနာ မိ တွင ် တည်ေထာင်ခေ
ဲ့ သာ

စနစ်ကိ ကးယတည်ေထာင်လသည်
ိ ။ ထိထက်
့ ပိဆိးေသာ အဖွဲများကား အစေရးက ဘာသာစွဲ ကီးေသာ ဂျ းများေပ

တည်း။ သတိက
့ သမာကျမ်းစာပါ စ်ေပါင်း ၂၅၀၀ ေကျာ်ထိ ြပန်သာွ းဖိ စိ
့ တက
် းယဥ် ကသည်။ အစေရး ွနေပါင်
့် း

အစိးရအဖွဲဝင်များမာ ယေနေခတ်
့ အစေရးကိ သမာကျမ်းစာပါ အစေရး နယ်နမ
ိ ိ တထ
် ခ
ိ ျဲ၍ သမာကျမ်းစာ ဥပေဒကိ
ြပန်အသက်သင
ွ း် ကာ ေဂျ စလင် ိ အယ်လအ
် က်စဗလီေနရာတွင ် ေယေဟာဝါ၏ ေ းဘရားေကျာင်းကိ ြပန်

ေဆာက်လိ ေ ကာင်း သတိ

့ ၏့ စိတက
် းကိ ေပ တင်ပင် ေြပာ ကေလသည်။

လစ်ဘရယ်အလ
ီ စ်များမာ ယင်းြဖစ်ထန
ွ း် မများကိ အလနတ
် ့ ကား ကည့် က ပီး လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့်

ကပ်ဆးဆိ
ိ က်မာကိ ေ ာင် ားရန် အချိနမ
် ီ လစ်ဘရယ်လမ်းြပန်လက်
ိ ဖိ ေမ
့ ာ်လင ့် က၏။ သမတ အိဘားမား၏
၂၀၁၆ စက်တင်ဘာ ကလသမဂတွင ် ေြပာ ကားခဲသ
့ ည့် ေနာက်ဆးမိ
ံ နခ့်န
ွ း် တွင ် “ င်
ိ င၊ံ လမျိ း၊ ဘာသာ၊ မျိ း ယ
ွ စ
် စ

သည့် ေ း စ်ေပါင်းများစွာ ကွြဲ ပားေနမများကိ အေြခခံေသာ စိတဝ

် မ်းကွဲ ပီး ပဋိပကတွင ် အဆံးသတ်ေသာ ကမာ

ကီး” အြဖစ် ြပန်မသွားရန် သပရိ

့ သတ်ကိ သတိေပးခဲသ
့ ည်။ အိဘားမားက “ပွငလ
့် င်းေသာ ေစျးကွကမ
် ျား င ့်

တာဝန်ခမ
ံ ိေသာ အပ်ချ ပ်ေရး၊ ဒီမိကေရစီ င ့် လအခွ
့ ငအ့် ေရး၊ င်
ိ ငတ
ံ ကာ ဥပေဒများကိ အေြခခံေသာ စည်းမျဥ်း

များ… သာလ င် ဤရာစ စ်တင

ွ ် လသားများတိးတက်ြဖစ်ထန
ွ း် ရန် ခိင်မာေသာ အတ်ြမစ်” ဟဆိေလသည်။

အိဘားမားေထာက်ြပသည်မာ မန်ေပသည်။ လစ်ဘရယ်အတွတ

ဲ င
ွ ် အားနည်းချက်များစွာ ိေသာ်လည်း

အြခားဝါဒများ င ့် ယဥ်လ င် သမိင်းေ ကာင်းေကာင်းေလသည်။ လသားအများစမာ ၂၁ ရာစအေစာပိင်း ိ လစ်ဘ

ရယ်အစဥ်ေအာက်ေနရသေလာက် ငိမ်းချမ်းမ၊ ကယ်ဝမမျိ း မ ကံ ဖးေချ။ သမိင်းတွင ် ပထမဦးဆံးအ ကိမ်

ကးစက်ေရာဂါေ ကာငေ
့် သဆံးြခင်းမာ သဘာဝအတိင်း အသက် ကီးရင ့် ပီး ေသဆံးြခင်းေအာက်နည်း၏။ အစာ

ငတ်မတ
ွ ေ
် သဆံးရြခင်းမာ အဝလွနမ
် ေ ကာင ့် ေသဆံးရြခင်း ေအာက်နည်း၏။ အ ကမ်းဖက်မေ ကာင ့် ေသဆံးရြခင်း

မာ မေတာ်တဆမေ ကာင ့် ေသဆံးရြခင်း ေအာက်နည်း၏။

သိေသာ်
့ လစ်ဘရယ်လစ်ဇင်တင
ွ ် က ပ်
် တိ ့ ကံ ရသည့် အ ကီးဆံးြပဿနာများြဖစ်သည့် ေဂဟစနစ် ပိ လဲ
မ င ့် နည်းပညာ၏ ိက်ခတ်မတိအတွ
့ က် ေရရာသည့် အေြဖမ ိေချ။ လစ်ဘရယ်စနစ်မာ သမိင်းေ ကာင်း အားြဖင ့်

ခက်ခေ
ဲ သာ လမေရး၊ င်
ိ ငေ
ံ ရး ပဋိပကများကိ ေမာ်ဆန်ဆန် ေြဖ င်းြပရန် စီးပွားေရး တိးတက်မအေပ မီခရသည်
ိ ။

လစ်ဘရယ်စနစ်မာ ဘဇွာများ င ့် အလပ်သမား လတန်းစား၊ မရင်းေနထိင်သများ င ့် ေ ေြပာင်း ေနထိင်သများ၊ ဥ

ေရာပသားများ င ့် အာ သားများကိ လတိင်း ပိ ကီးသည့် မနအ

် ့ စိတအ
် ပိင်း ရေစရမည်ဟ ကတိေပးြခင်းြဖင ့်
ေြပလည်ေအာင် ေပါင်းစည်းေပးသည်။ မနက
် ့ တချိနလ
် းံ ကီးလာေနပါက ထိသိ ြဖစ်
့ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့
စီးပွားေရး တိးတက်မက ကမာေ
့ ဂဟစနစ်ကိ ကယ်တင် င်
ိ မည် မဟတ်ေချ - ေြပာင်းြပန်ြဖစ်သည်။ စီးပွားေရး

တိးတက်မေ ကာင ့် ေဂဟစနစ် အကျပ်အတည်း ကံ ရြခင်း ြဖစ်သည်။ ပီးေတာ့ စီးပွားေရး တိးတက်မက နည်း
ပညာ ိက်ခတ်မကိ ေြပလည်ေစမည် မဟတ်ေပ။ စီးပွားေရးတိးတက်မမာ သာ၍ ဂယက် ိက် ေစမည့် နည်းပညာ

များကိ မီခရသည်
ိ ။

လစ်ဘရယ်ပံြပင် င ့် အရင်း င်စနစ်၏ လွတလ

် ပ်ေသာ ေစျးကွက် အယအဆက လအများကိ

ေမ ာ်လငခ
့် ျက်များ ကီး ကီးထားေစသည်။ စ်ဆယ်ရာစေ ာင်းပိင်းတွင ် ဟစတန်ြဖစ်ေစ၊ နဟ
် ့ င်
ိ းြဖစ်ေစ၊ အစတန်
ဘြဖစ်ေစ၊ ေဆာင်ေပ လိြဖစ်ေစ ယင်းေနရာများ ိ မျိ းဆက်တင်
ိ းမာ သတိေ့ မျိ းဆက်ထက် ပိေကာင်းေသာ

ပညာေရး၊ ပိသာေသာ ကျန်းမာေရး င ့် ပိြမငေ

့် သာ ဝင်ေငွများ ခံစားရသည်။ သိေသာ်
့ လာမည့် ဆယ်စ စ်တင
ွ ် နည်း
ပညာ၏ ိက်ခတ်မ င ့် ေဂဟစနစ် ပျက်ယင
ွ း် မေ ကာင ့် ေနာက်မျိ းဆက်သစ်မာ ယခအေြခကျန်လ င်ပင်
ကံေကာင်းသည် ေြပာရမလိ။

ယင်းေ ကာငပ
့် င် က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် ကမာအတွက် ပံြပင်ကိ စဥ်ဆက်မြပတ် ဆန်းသစ်ရန် တာဝန် ိေလသည်။

စက်မေတာ်လန်ေရး၏ ကေသာင်းကနင်းြဖစ်မများက စ်ဆယ်ရာစ၏ သစ်ဆန်းေသာ အယဝါဒများကိ ေမွး

ထတ်ေပးလိက်သလိ လာမည့် ဇီဝနည်းပညာ င ့် သတင်း အချက်အလက်ဆက်သယ
ွ ေ
် ရးနည်းပညာ ေတာ်လန်ေရး

များေ ကာင ့် အြမင်အသစ်များ လိ င်

ိ ေပသည်။ ထိေ့ ကာင ့် လာမည့ဆ
် ယ်စ စ်များတွင ် အတွငး် အဇ တကိ
ြပန်လည်အြပင်းအထန် ာေဖွကာ လမေရး၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးေမာ်ဒယ်အသစ်များကိ ဖန်တးီ ရ ဖွယ် ိသည်။ ၁၉၃၀ င ့်

၁၉၆၀ ြပည့် စ်များတွင ် ကံ ေတွ ခဲရ

့ သည့် အကျပ်အတည်းများတွင ် ြဖစ်ခသ
ဲ့ ည့် အလားတ လစ်ဘရယ်ဝါဒမာ သ ့
ကိယ်သ ြပန်လည်ဆန်းသစ်ကာ ေ းကထက်ပိ ဆွေ
ဲ ဆာင်မ ိစာွ ေပ ထွကလ
် ာမည်ေလာ။ ေ း ိးစွဲ ဘာသာေရး င ့်

အမျိ းသားေရးဝါဒများက လစ်ဘရယ်များ မေပး င်

ိ သည့် အေြဖကိ ေပး င်
ိ မည်ေလာ။ ေခတ်မီ ကမာအ
့ ြမင်ကိ
ေ းသေဟာင်းတိ၏
့ ပညာဉာဏ်ြဖင ့် ေဖာ် င်
ိ ပါမည်ေလာ။ သိတည်
့ းမဟတ် အတိတ် င ့် အဆက်ြဖတ် ပီး ေ းနတ်
ဘရားများ င ့် အမျိ းသား င်
ိ ငမ
ံ ျားကိသာမက လွတလ
် ပ်မ၊ မ တမကိ အေြခခံေသာ ေခတ်စံများကိပင် ေကျာ်လန
ွ ်

ကာ လံးလံးလျားလျား ပံြပင်အသစ်တပဒ် သီကးချိ

ံ န ် တန် ပီေလာ။

လက် ိတင
ွ ် လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ ဤေမးခွနး် များအတွက် အများသေဘာတ အေြဖမရေသး။ က ပ်
် တမာ
ိ့

ပံြပင်အေဟာင်းများကိလည်း အယံအ ကည်ကင်းမဲေ

့ န ပီးေနာက် လအများ ပံြပင်သစ်တပဒ် ာမေတွေသးခင်
မန်းချက် င ့် မ်းထွကမ
် ကိက်၍ ေဒါသထွကေ
် နေသာ ဘာမမ ိသည့် ဗလာအေြခ နတအ
ိ ေြခတွငသ
် ာ ိပါေသး

သည်။ ဆိေတာ့ ဘာဆက်လာမည်နည်း။ ပထမလပ်ရမည်မာ ကမာပျက်ပါ ပီ ေဟာေနသည်များကိ ေလ ာ့ ပီး

ထိတလ
် နေ
် ့ နသည့အ
် ြဖစ်မ စိတ် ပ်စရာေကာင်းေသာ အေြခအေနပါဟ ေြပာင်းလက်ခရ
ံ မည်။ ထိတလ
် နေ
့်နရ
ပါသည် ဆိသည်မာ မာနတမျိ း ြဖစ် ပီး ကမာ ကီး ေအာက်ထထ
ဲ းဆင်
ိ းေနပါ ပီဟ အပီသသ
ိ ည့် ကိယ့က
် ကိ
ိ ယ်

အထင် ကီးြခင်းမ လာသည်။ စိတ် ပ်စရာေကာင်းသည့် အေြခအေနပါဟ ဝန်ခြံ ခင်းမာ ပိ၍ မ

ိ ်ခ
့ ျရာေရာက်
သည့အ
် တွက် ပိ ပီး ေကာင်းေကာင်းြမင် င်
ိ သည်။ ေပတရာေပ ထွက် ပတ်ေြပး ပီး “ကမာပျက်ပါ ပီ” ေအာ်ချင်စိတ်

ေပါက်လာတိင်း “မဟတ်ေသးဘး။ တကယ်တမ်းက ကမာ ကီးမာ ဘာြဖစ်လိ ြဖစ်

့ ေနမန်း မသိဘး” ဟ ကိယ့က
် ိ
ကိယ် ေြပာ ကည့် ကဖိ ေကာင်
့ းပါသည်။

ေနာက်လာမည့အ
် ပိင်းများတွင ် က ပ်
် တိ ကံ
့ ေနရသည့် ြဖစ်တန်ေချအသစ်များ၏ စိတ် ပ်ဖွယေ
် ကာင်းပံ
များကိ င်းလင်းရန် ကိ းစား ပီး ဤေနရာမ မည်သေ
ိ ့ ဆက်မည်ကိ တင်ြပသွားမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လသား

မျိ း ယ
ွ ၏
် အကျပ်အတည်းများကိ ေြဖ င်းရန် နည်းမ ာခင် နည်းပညာ၏ စိနေ
် ခ မကိ ေကာင်းေကာင်း
သေဘာေပါက်ရန် လိအပ်ပါသည်။ သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ င ့် ဇီဝနည်းပညာ ေတာ်လန်ေရးများက
သေ တည်စသာ ိေသး ပီး လက် ိ လစ်ဘရယ်စနစ်၏ အကျပ်အတည်းမာ ယင်းတိေ့ ကာင ့် မည်ေရွ မည်မ ြဖစ်

ပါသည်ဆသည်
ိ မာ ြငင်းချက်ထတ်လိ ရပါသည်
့ ။ ဘာမင်ဂန်၊ အစတန်ဘ၊ စိနပ
် ့ ီတာစဘတ် င ့် မွနဘ
် င်
ိ း ိ လအများ
စမာ ဉာဏ်တ (AI) ထွနး် ကားလာမ င ့် ယင်း၏ သတိဘဝများအ
့ ေပ သက်ေရာက်မများကိ သိတယ်ဆလ
ိ င်ပင်
မဆိစေလာက်သာ သိ ကေပမည်။ သိတေစ
့ နည်းပညာေတာ်လန်ေရးများက ေနာက်ထပ်ဆယ်စ စ် အနည်းငယ်

အတွငး် အ ိနရ
် လာမည်မာ ေြမ ကီးလက်ခတ်မလွြဲ ဖစ် ပီး လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ မ ကံ စဖး ခက်ခသ
ဲ ည့် စိနေ
် ခ မများ
င ့် ကံ ရမည် ြဖစ်သည်။ လသားမျိ း ယ
ွ က
် သစာေတာ်ခမ
ံ ည့် မည်သည့ပ
် ံြပင်မဆိ သတင်းအချက်အလက်နည်း

ပညာ င ့် ဇီဝနည်းပညာ ပးတွေ

ဲ တာ်လန်ေရးများကိ မည်သေြဖ
ိ့ င်း င်
ိ သနည်းဆိသည့် အချက် င ့် မတ်ေကျာက်
တင်ခရ
ံ မည် ြဖစ်သည်။ လစ်ဘရယ်ဝါဒြဖစ်ေစ၊ အမျိ းသားေရးဝါဒြဖစ်ေစ၊ အစလာမ် သိမဟတ်
့ မည်သည့်

အယဝါဒအသစ်မဆိ ၂၀၅၀ ကမာ ကီးကိ လမ်းမိးပံေဖာ်လသည်

ိ ဆလိ င် ဉာဏ်တ (AI)၊ မဟာေဒတာ အယ်လဂ
် ိရစ်
သမ် င ့် ဇီဝအင်ဂျင်နယ
ီ ာနည်းပညာများကိ နားလည် ံတင်မကဘဲ ယင်းတိကိ
့ ပံြပင်အတွငး် မည်သိ အဓိ
့ ပာယ် ိ ိ
ထည့သ
် င
ွ း် င်
ိ ဖိလိ
့ အပ်မည် ြဖစ်သည်။

ဤနည်းပညာ စိနေ
် ခ မ၏ သေဘာသဘာဝကိ နားလည်ရန် အလပ်အကိင်ေစျးကွကက
် ေန စေဆွးေ းွ
ကည့် ကပါစိ။့ ၂၀၁၅ ခ စ်မစ၍ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ကမာတလား လည့လ
် ည် ပီး အစိးရအရာ ိများ၊

စီးပွားေရးသမားများ၊ လမေရး တက် ကလပ် ားသများ၊ ေကျာင်းသေကျာင်းသားများ င ့် ေတွဆံ ပီး လသား

အကျပ်အတည်းအေ ကာင်း ေဆွးေ းွ ခဲပ
့ ါသည်။ ဉာဏ်တ (AI)၊ မဟာေဒတာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ် င ့် ဇီဝ

အင်ဂျင်နယ
ီ ာနည်းပညာများ အေ ကာင်း ေြပာလိ သတိ
့ ပျင်
့ းလာတိင်း သိမဟတ်
့ စိတမ
် ည်ြဖစ်လာတိင်း ေမာ်
စကားလံး တလံးသံး၍ သတိ ြပန်
့ စိတဝ
် င်စားလာေအာင် လပ် င်
ိ ပါသည် - “အလပ်” ြဖစ်သည်။ နည်းပညာ

ေတာ်လန်ေရးက မ ကာမီ လဘီလယ

ီ ံ ငခ
့် ျီ၍ အလပ်လက်မဲြ့ ဖစ်ေစ ပီး အသံးမဝင်သည့် လတန်းစားအသစ်တရပ်
ေပ ေပါက်လာေစ င်
ိ သည်။ ထိအခါ လမေရး၊ င်
ိ ငေ
ံ ရး ကေသာင်းကနင်းြဖစ် ပီး မည်သည့ဝ
် ါဒကမ မေြဖ င်း င်
ိ
သည့် အကျပ်အတည်းများ ြဖစ်လာ င်
ိ ေစသည်။ နည်းပညာအေ ကာင်းေတွ၊ ဝါဒေတွမာ စိတက
် းသက်သက်ဆန် ပီး

ကိယ် ငမ
့် ဆိင်ထင်ရ င်
ိ ေသာ်လည်း လများစ အလပ်လက်မဲ့ ြဖစ်လာ င်
ိ ေချ၊ သိမဟတ်
့ မိမိကယ်
ိ တင်
ိ
အလပ်လက်မဲ့ ြဖစ်လာ င်
ိ ေချ ိေနမကိကား ဘယ်သက တံဏိဘာဝေန င်
ိ ပါမည်နည်း။
သင်ခန်းစာ (၂) အလပ်
စာဖတ်သ ကီးလာတဲအ
့ ခါ အလပ်မ ိဘဲ ြဖစ် င်
ိ တယ်

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ၂၀၅၀တွင ် အလပ်ေစျးကွက် မည်သိ ့ ိေနမည်ကိ မသိေချ။ စက် ပ်များ င ့် ကွနြ် ပ တာ

အသိဉာဏ်များက သွား ကားထိးတံမ ဒံးပျံထတ်ြခင်းအထိ အလပ်အကိင်တင်

ိ းကိ ေြပာင်းလဲေစမည် ဆိသည်ကိ
ေတာ့ ေယဘယျလက်ခထ
ံ ား ကပါသည်။ သိေသာ်
့ အေြပာင်းအလဲ၏ သေဘာသဘာဝ င ့် ယင်း မည်ေရွ မည်မ ြမန်
ြမန်ြဖစ်မည်ဆသည့
ိ ် အချက်ကမ
ိ ဝိဝါဒကွဲ ကဆဲ ြဖစ်၏။ အချိ က ဆယ်စ စ် တခ စ်ခအတွငး် မာပင် သန်းေထာင်

ငခ
့် ျီေသာ လသားများ စီးပွားေရးအရ အသံးမဝင်ေတာသ
့ ည့် အြဖစ်ေရာက်မည်ဟ ယဆ ကသည်။ အချိ ကမ
ေရ ည်မာပင် အလိအေလျာက်လပ်စက်များက အလပ်အကိင်အသစ်များ ဆက်လက်ေပ ေပါက်ေစ ပီး ပိမိ ကယ်ဝ
သည့အ
် ြဖစ် ေရာက်လာမည်ဟ ဆိ ကသည်။

ဆိေတာ့ က ပ်
် တမာ
ိ ့ ေ ကာက်ခမန်းလိလိ ေြမလန်ေြပာင်းလဲမ ကီး ကံ ရလဆဲဆေ
ဲ လာ၊ သိတည်
့ းမဟတ်
ယင်းေဟာကိနး် များမာ ေနာက်ထပ် အေြခအြမစ်မ ိသည့် လက်ဒက်
ိ လပ် ားမလိမျိ း (လက်ဒက်
ိ လပ် ားမမာ
၁၉ရာစတွင ် ေပ ေပါက်ခဲ့ ပီး အလပ်သမားများက မိမိတကိ
ိ ့ စက်များြဖင ့် အစားထိးခံရမည် စိးရိမ်ရာမ ချည်မ င်

စက် ံများကိ ဖျက်ဆးီ သည့် လပ် ားမြဖစ်သည်) အ းထမများေလာ။ ေြပာရေတာ့ ခက်ပါသည်။ စက်များက လ
များကိ အစားထိး ပီး လေပါင်းများစွာ အလပ်လက်မဲြ့ ဖစ်မာကိ ၁၉ ရာစကတည်းက စိးရိမ်ခဲ့ ကေသာ်လည်း ယင်း
စိးရိမ်မများမာ ယခအချိနအ
် ထိေတာ့ လက်ေတွ ြဖစ်လာြခင်း မ ိေသး။ စက်မေတာ်လန်ေရး စတင်သည့် အချိနမ
် စ

ပီး စက်က အလပ်တမျိ း ေနရာယ အစားထိးသွားတိင်း ေနာက်ထပ် အလပ်များ ေပ ေပါက်လာစ မဲ ြဖစ်သည်။ ထိ ့

အြပင် ပျမ်းမ လေနမအဆငအ
့် တန်းမာလည်း သိသသ
ိ ာသာ ြမငတ
့် က်လာခဲသ
့ ည်။ သိေသာ်
့ ဒီတ ကိမ် ကံ ရ
သည်မာေတာ့ မတဟ ေြပာစရာ အချက်များ ိသည်။ ထိအြပင်
့ စက်များကသင်ယြခင်း (machine learning) မာ

လည်း လံးလံးကိ ေြပာင်းလဲသာွ းေစ င်

ိ သည့် အချက်ြဖစ်သည်။

လသားများတွင ် အရည်အေသွး စ်မျိ း ိသည် - ကာယ င ့် ဉာဏြဖစ်သည်။ အတိတက

် စက်များ လသား
များ င ့် အ ပိ င်ေနရာယလာသည်မာ အလပ် ကမ်းကာယအလပ်များတွင ် ြဖစ် ပီး လသားများကိ ဉာဏအရာတွင ် ယ

ဥ်မရေချ။ ထိေ့ ကာင ့် စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရး င ့် စက် ံအလပ် ံများတွင ် ကာယအလပ်များကိ စက်များြဖင ့် အစားထိး
ေဆာင်ရွကခ
် ျိနတ
် င
ွ ် လသားများသာ ေဆာင်ရွက် င်
ိ သည့် ဝန်ေဆာင်မအလပ်အသစ်များ ေပ ေပါက်လာသည်။ ဤ
ဝန်ေဆာင်မအလပ်များမာ သင်ယြခင်း၊ ဆန်းစစ်ြခင်း၊ ဆက်သယ
ွ ြ် ခင်း၊ ထိအြပင်
့ အထးအားြဖင ့် လသားများ၏
စိတခ
် စ
ံ ားမများကိ နားလည်ြခင်းဟေသာ လသားများတွငသ
် ာ ိသည့် ဉာဏအရည်ေသွးများ လိအပ်သည့်
အလပ်များ ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ယခအခါ ဉာဏ်တ (AI) က ယင်းအရည်ေသွးများတွငပ
် င် လသားများထက် တစတ
စ ပိသာလာသည်။ လသားများ၏ စိတခ
် စ
ံ ားမကိပါ နားလည်လာသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ကာယ င ့် ဉာဏ
နယ်ပယ် စ်ခအြပင် လသားများ အ မဲ အသာစီးရ င်
ိ ေသာ အြခား တတိယ နယ်ပယ်တမျိ းမျိ းကိ မ ကားဖးေချ။
 အေရး ကီးသည့အ
် ချက်မာ ဉာဏ်တ AI ေတာ်လန်ေရးဆိရာတွင ် ကွနြ် ပ တာများ ပိြမန်လာ ပိသိလာြခင်း

မျိ းမ သာ မကေချ။ ဇီဝသိပံ င ့် လမသိပံနယ်ပယ်များ ိ ေတွ ိမအသစ်များကလည်း ယင်းကိ အားြဖည့ေ

် ပး
ေနသည်။ လသားများ၏ စိတခ
် စ
ံ ားချက်များ၊ ဆ များ၊ ေရွ းချယ်မများ ေနာက်ကယ
ွ ် ိ ဇီဝဓာတ ြဖစ်စဥ်များကိ ပိမိ
နားလည်လာသည် င ့် အမ ကွနြ် ပ တာများက လသားများ၏ အြပ အမများကိ ပိမိဆန်းစစ် တွကခ
် ျက်လာ င်
ိ မည်
ြဖစ် ပီး လသားများ၏ ဆံးြဖတ်ချက်များကိ ကိ တင်ခနမ
် ့ န်းလာ င်
ိ မည်ြဖစ်သည်။ ထိအခါ ဒ ိင်ဘာအလပ်၊ ဘဏ်
အလပ်၊ ေ ေနအလပ်များကိ ကွနြ် ပ တာများက အစားထိးေနရာယလာမည်ြဖစ်သည်။

လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ ဆယ်စ စ်များအတွငး် ဦးေ ာက် ငအ
့် ာ ံေ ကာဆိင်ရာ သိပံပညာရပ် င ့် လအြပ
့ အမဆိင်ရာ
ေဘာဂေဗဒပညာရပ်များ ိ သေတသနများေကျးဇးြဖင ့် သိပံပညာ င်များမာ လသားများကိ ေဖာက်ထင
ွ း် သိြမင်
လာ င်
ိ ကသည်။ အထးသြဖင ့် လသားများ ဆံးြဖတ်ချက်ကိ ဘယ်လချသည်
ိ ကိ သိလာြခင်းြဖစ်သည်။ က ပ်
် တ၏
ိ့
အစားအေသာက်မအစ အိမ်ေထာင်ဖက် ေရွ းချယ်ြခင်းအထိ လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်သည့် “လွတလ
် ပ်ေသာစိတဆ
်

(free will)” မ လာြခင်း မဟတ်ဘဲ ဦးေ ာက်အတွငး် သန်းေထာင်ချီေသာ အာ ံေ ကာဆဲလမ

် ျား စကနပ
် ့ ိင်းအတွငး်
ြဖစ်တန်ေချများ ကိ တွကခ
် ျက်ြခင်းမလာြခင်းြဖစ်ေ ကာင်း သွားေတွသည်။ အမမ်းတင်လန
ွ း် သည့် “လသားများ၏
အလိအေလျာက် သိစိတ် (intuition)” ဆိသည်မာလည်း တကယ်တမ်းတွင ် “ပံစံများကိ မတ်မိြခင်း (pattern
recognition)” ြဖစ်သည်။ ေတာ်သည့် ဒ ိင်ဘာများ၊ ဘဏ်လပ်ငန်း င်များ၊ ေ ေနများမာ လမ်းေ ကာများ၊
ရင်း းီ ြမ ပ် မ
ံ များ၊ ေစစ
့ ပ်ညိ င
ိ း် နည်းများကိ ဂမီရဆန်စာွ အလိအေလျာက်သြိ ခင်းမဟတ်ဘဲ ထပ်တလဲလေ
ဲ တွရ

သည့် ပံစံများကိ မတ်မိ ကြခင်း ြဖစ်သည်။ ထိသိအားြဖင

့ ့် နေမာ်နမဲ့ င်
ိ သည့် လမ်းသွားများ၊ ေ ာ်သည့် ေငွေချး
သမားများ၊ မ ိးေြဖာငသ
့် ည့် လလိမ်များကိ ေ ာင် ား င်
ိ ြခင်း ြဖစ်သည်။ ေနာက်ထပ်ေတွရသည့အ
် ချက်မာ လသား
များ၏ ဦးေ ာက် ိ ဇီဝဓာတ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ ပီးြပည့စ
် ံြခင်း မ ိဆသည်
ိ ကပင်
ိ ။ ယင်းတိမာ
့ လသားများ
မလဘတ ေနထိင်ခရ
ဲ့ ာြဖစ်သည့် ေတာနက်နက် အာဖရိက ဆာဗားနားလွငြ် ပင်တင
ွ ် အသက် င်ထင်
ိ ရန် ေပ ေပါက်

လာသည့် ဆားကစ်ေဟာင်းများ၊ အလွယန

် ည်းများ၊ သင်ယထားသည့် ပံစံများ ြဖစ်သည်။ ထိေ့ ကာင ့် မိ ကီးြပ ကီး
တွင ် လိက်ေလျာညီေထွ င်သန်ရန် အတွကမ
် လိအပ်ချက်များ ြဖစ်လာသည်။ ေကာင်းေပဆ
့ သည့
ိ ် ယာဥ်ေမာင်း

များ၊ ေတာ်ေပဆ
့ သည့
ိ ် ေ ေနများ၊ ဘဏ်လပ်ငန်း င်များ တခါတရံ ေသာက်တလွလ
ဲ ပ် ကသည်မာလည်း မဆန်း
ေပ။

ဆိလိသည်မာ ဉာဏ်တ AI သည် “လသားများ၏ အလိအေလျာက်သစ

ိ ိတ”် လိပါသည် ဆိသည့်

အလပ်များတွငပ
် င် လသားများထက် ပိသာ င်
ိ သည် ဆိြခင်းပင်။ ဆိပါစိ -့ AI သည် လသားများ၏ လ ိ ဝက်
ဆန်း ကယ်သည့် စိတဝ
် ိညဏ်မ လာေသာ ထင်ြမင်စိတမ
် ျား င ့် ယဥ်ရသည်ဟ ဆိပါက AI အေနြဖင ့် မယဥ် င်
ိ ဟ

ထင်ဖွယရ
် ာ ိသည်။ သိေသာ်
့ ဉာဏ်တ AI တကယ်တမ်း ယဥ် ပိ င်ရသည်မာ ဦးေ ာက်အာ ံေ ကာကွနယ
် က်များ၏

ြဖစ်တန်စမ
ွ ်း (probability) တွကခ
် ျက်မ င ့် ပံစံများကိ မတ်မိြခင်းဆိပါလ င်ကား သအေနြဖင
့ ့် သိပ်ြဖံ စရာ ိမည်
မဟတ်ေပ။
 အထးအားြဖင ့် ဉာဏ်တ AI သည် အြခားသများ င ့် ပတ်သက်ေသာ အလိအေလျာက်သစ
ိ ိတ် လိသည့်

အလပ် များတွင ် သာ င်
ိ ဖွယ် ိသည်။ လမ်းသွားလမ်းလာများ င ့် ြပည့ေ
် နေသာ လမ်းေပ တွင ် ယာဥ်တစီးေမာင်း င်

ြခင်း၊ လစိမ်းများကိ ပိက်ဆေ

ံ ချးြခင်း၊ စီးပွားေရးသေဘာတညီချက်တခ ညိ င
ိ း် ြခင်းစသည့် များစွာေသာ
အလပ်များတွင ် အြခားသများ၏ စိတခ
် စ
ံ ားချက်များ၊ လိအင်များကိ မန်ကန်စာွ တွကခ
် ျက် င်
ိ ရန် လိအပ်သည်။ ဒီ

ကေလးက လမ်းြဖတ်ကးေတာမ
့ ာလား။ ဒီတက်
ိ ပံဝတ်န ဲ ပဂိ
့ လ်က ငါဆီ
့ ကေငွေချး ပီးရင် ေပျာက်သာွ းေတာမ
့ ာလား။
ဒီေ ေနက သ ခိမ်းေြခာက်သလိ တကယ်လပ်မာလား ဒါမမဟတ် သက်သက်ဖိနေ
် ့ နတာလား။ စသည့် စိတခ
် စ
ံ ား

ချက်များ င ့် လိအင်ဆ များကိ ြဒပ်မဲန

့ ာမ်သေဘာ ဝိညဏ်မ လာသည်ဟ ယဆပါက ကွနြ် ပ တာများ သည် လသား
ကားသမားများ၊ ဘဏ်လပ်ငန်း င်များ၊ ေ ေနများကိ ဘယ်ေသာအခါမ အစားထိး င်
ိ မည်မဟတ်ေပ။ ကွနြ် ပ တာ

တလံးအဖိ တန်
့ ခးေတာ်
ိ အန င ့် ြပည့စ
် ံသည့် ဖန်တးီ င်စီရင်အပ်ေသာ လသားစိတဝ
် ိညဏ် င ့် အဘယ်မာလ င် တ

ဖက်ယဥ် ပိ င် င်
ိ ပါမည်နည်း။ သိေသာ်
့ ယင်းစိတခ
် စ
ံ ားချက်များ၊ လိအင်ဆ များသည် အမန်စင်စစ်အားြဖင ့်
ဇီဝဓာတ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များထက် မပိပါဘးဆိလ င်မကား ကွနြ် ပ တာများအေနြဖင ့် ယင်းအယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ

ကိ တွကခ
် ျက်အဓိပာယ် မေဖာ် င်
ိ စရာ အေ ကာင်းမ ိေပ။ လသား Homo Sapiens တဦးထက် သာဖိပင်
့ ိ
ေသး၏။

ယာဥ်ေမာင်းတဦးအဖိ လမ်
့ းသွားလမ်းလာတဦး ဘာလပ်မည်ကိ တွကခ
် ျက်သည့် ကိစ၊ ဘဏ်လပ်ငန်း င်

က ေငွေချးမည့သ
် အေပ ယံသငမ
့် ယံသင ့် တွကခ
် ျက်သည့က
် စ
ိ ၊ ေ ေနက ညိ င
ိ း် ေနသည့် စားပွဲဝိင်းေပ တွင ်
ဘယ်လေတွ
ိ းေန ကသနည်းကိ အကဲြဖတ်တက
ွ ခ
် ျက်သည့် ကိစ၊ ဤကိစများမာ ဂမီရနည်းလမ်းများြဖင ့်

တွကခ
် ျက် ကသည်မဟတ်။ အမန်မာ သတိကိ
့ ယ်တင်
ိ ပင် မသိလက်
ိ ဘဲ မျက် ာအေနအထားများ၊ ေလသံများ၊

လက်လက် ားပံများ၊ ခ ာကိယ်မထွကေ

် နသည့် အနံများပင်
့ အပါအဝင်ကိ သတိဦးေ
့ ာက်များက ဆန်းစစ်ေန ပီး
ဇီဝဓာတပံစံများကိ မတ်သား တွကခ
် ျက်ေနြခင်း ြဖစ်သည်။ လိအပ်သည့် အာ ံခံကရ
ိ ိယာများတပ်ဆင်ထားေသာ

ဉာဏ်တ AI တခမာ ယခေြပာခဲသ

့ ည့် တွကခ
် ျက်မမျိ းကိ လသားတဦးထက်ပိ၍ တိတက
ိ ျကျ မန်မန်ကန်ကန်
တွကခ
် ျက် င်
ိ ဖွယရ
် ာသာ ိေလသည်။

ထိေ့ ကာင ့် အလပ်အကိင်များ ဆံး ံး င်

ိ ေချမာ သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ ထွနး် ကားလာမ

သက်သက်ေ ကာင ့် ေပ ေပါက်လာမည် မဟတ်ေချ။ သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ (infotech) င ့် ဇီဝနည်း

ပညာ (biotech) ေပါင်းဆံမေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ MRI scanner များမ လပ်သားေစျးကွကထ
် ိ လမ်းခရီးမာ ည် ပီး

ကမ်းတမ်းဖွယ် ိေသာ်လည်း ဆယ်စ စ်အနည်းငယ်အတွငး် ြဖစ်လာ င်

ိ ေသး၏။ ဦးေ ာက် အစိတအ
် ပိင်းများြဖစ်

ေသာ amygdala င ့် cerebellum တိကိ

့ ယေနေလ့
့ လာေနသည့် ဦးေ ာက်သပ
ိ ံ ပညာ င်များေ ကာင ့် ၂၀၅၀ တွင ်
လသား စိတေ
် ရာဂါအထးကများ င ့် သက်ေတာ်ေစာငမ
့် ျား ထက်သာသည့် ကွနြ် ပ တာများ ေပ လာ င်
ိ ေလ၏။

လသားသာလ င် တတ် င်
ိ သည်ဟ ယခအချိနအ
် ထိ ယဆမတ်သားထားေသာ ကိစများ၊ က မ်းကျင်မများ

ကိ ဉာဏ်တ AI က လပ် င်
ိ ံသာ မကေသး၊ လထက်ပင် သာေအာင် စွမ်း င်
ိ မည့ပ
် ံ ိေနသည်။ လမစွမ်း င်
ိ သည့်
ကိစများစွာကိလည်း AI က စွမ်း င်
ိ ေသး၊ တတ် င်
ိ ေနေသးေသာအခါ AI င ့် လသားလပ်သား အ ကား ကွာြခား

ချက်မာ ဒီဂရီ အနည်းအများ ကွာြခားချက်မျိ း မဟတ်ေတာ။့ AI င ့် လသားလပ်သား အ ကား ကွာြခားချက်မာ ဆီ

င ့် ေရ ကွာသလိ ကွာြခားလာေတာသ
့ ည်။ AI က ဘာများ လသားလပ်သားထက် ပိထးလပ် င်
ိ ပါသနည်း။ စ်ခ
ထင် ားြပ င်
ိ ပါသည် - ကွနယ
် က်ချိတဆ
် က် င်
ိ မ (connectivity) င ့် အဆငြ့် မငတ
့် င် င်
ိ မ (updateability) တိ ့

ြဖစ်သည်။

လသားများမာ ပဂလိက တဦးချင်းဆီ ြဖစ်သည့အ

် တွက် တဦး င ့် တဦး ချိတဆ
် က် င်
ိ ရန် င ့် အားလံးကိ

ေနာက်ဆးေပ
ံ ေခတ်မီြဖစ်ေနေစရန် အခက်အခဲ ိသည်။ ကွနြ် ပ တာများမာမ တကိယ်တည်း ပဂလိက ြဖစ်ေန

စရာမလိေပ၊ သိအတွ
့ ကေ် ကာင ့် ေြပာင်းလဲြပင်လယ
ွ သ
် ည့် ကွနယ
် က်တခအြဖစ် ချိတဆ
် က်ေပါင်းစည်း ထား

င်
ိ သည်။ ယင်းေ ကာငပ
့် င် ယေန က
့ ပ်
် တိ ့ ကံ ေနရသည်မာ လသားအလပ်သမားတဦးချင်း သန်းချီ ပီး

အလပ်လက်မဲြ့ ဖစ်ကာ စက် ပ်များ ကွနြ် ပ တာများ တခချင်းစီ သန်းချီအစားထိးလာ င်

ိ သည့် အေြခအေနမျိ း
မဟတ်ေပ။ ပိ ပီးြဖစ် င်
ိ သည်မာ ပဂလိက လသားအလပ်သမားများကိ ေပါင်းစီးထားသည့် ကွနယ
် က်တခ

(integrated network) ြဖင ့် အစားထိးလာ င်

ိ ေြခ ြဖစ်သည်။ ထိေ့ ကာင ့် အလိအေလျာက် လပ်စက်များအေ ကာင်း

စဥ်းစားသည့အ
် ခါ လသားယာဥ်ေမာင်းတဦး၏ အရည်အချင်းကိ အလိအေလျာက် ေမာင်း င်သည့် ကားတစီး၏

စွမ်းေဆာင်ရည် င ့် င
ိ း် ယဥ်ြခင်း၊ လသား ဆရာဝန်တဦး၏ အရည်အချင်းကိ ဉာဏ်တ AI ဆရာဝန်တဦး၏ စွမ်း
ေဆာင်ရည် င ့် င
ိ း် ယဥ်ြခင်းမျိ း ြပ လပ်မည်ဆလ
ိ င် မားေပလိမ်မ
့ ည်။ က ပ်
် တအဖိ
ိ့ ပဂလိ
့ က လသားလပ်သား

အစအဖွဲတခ၏ အရည်အချင်း င ့် ေပါင်းစည်းချိတဆ

် က်ထားေသာ ကွနယ
် က်တခ၏ စွမ်းေဆာင်ရည်ကိ င
ိ း် ယဥ်

ကည့ရ
် မည် ြဖစ်သည်။

ဥပမာ - တချိ ယာဥ်ေမာင်းသများသည် ယာဥ်စည်းကမ်း၊ လမ်းစည်းကမ်း အေြပာင်းအလဲများကိ မသိ က

ဘဲ ချိ းေဖာက်ေလ့ ိသည်။ ထိအြပင်

့ ယာဥ်တခချင်းစီကိ လတဦးစီက သီးြခားေမာင်း င်သည့အ
် တွက် ယာဥ် စ်စီး

လမ်းဆံတခထဲသိ တ
့ ပိ င်နက်ဝင်လာချိနတ
် င
ွ ် ယာဥ်ေမာင်း စ်ဦး တဦး ငတ
့် ဦး နားလည်မလွဲ ပီး တိက်မိေကာင်း

တိက်မိ င်
ိ ဖွယ် ိသည်။ အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့် ကားများမာမ ထိသိမဟတ်
့ ။ တစီး ငတ
့် စီး ချိတဆ
် က်ထား

င်
ိ သည်။ လမ်းဆံတခထဲတင
ွ ် အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့် ကား စ်စီးဆံချိနတ
် င
ွ ် သီးြခားယာဥ် စ်စီး မဟတ်
ေတာဘ
့ ဲ စ်စီးစလံးမာ တခတည်းေသာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်၏ ေမာင်း င်မေအာက်တင
ွ ် ိမည်ြဖစ်သည်။ ထိေ့ ကာင ့်

နားလည်မလွဲ ပီး ယာဥ် စ်စီးတိက် င်

ိ ေချမာ ပိနည်းေတာသ
့ ည်။ ထိအြပင်
့ ပိေဆာင်
့ ဆက်သယ
ွ ေ
် ရး ဝန် ကီးဌာနက

ယာဥ်စည်းကမ်း၊ လမ်းစည်းကမ်း အေြပာင်းအလဲ လပ်မည်ဆပါက

ိ အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့် ကားအားလံး

ကိ တ ပိ င်နက်တည်း အလွယတ
် က အဆငြ့် မငလ
့် က်
ိ င်
ိ မည်ြဖစ် ပီး ပ ိဂရမ်ထဲ ိ အမားတချိ မတပါး ကားအားလံး

မာ ယာဥ်စည်းကမ်း၊ လမ်းစည်းကမ်းအသစ်ကိ သည်၊၏ မလွဲ လိက်နာ ကမည်ြဖစ်သည်။

ထိအတပင်
့ ကမာက
့ ျန်းမာေရးအဖွဲအစည်း WHO က ေရာဂါအသစ်တခ ေတွ ိသည် သိမဟတ်
့ ဓါတ်ခွဲ

ခန်းတခက ေဆးအသစ်တခ ထတ်လက်

ိ ပီ ဆိပါစိ။့ ယင်းအသစ်အသစ်များကိ ကမာတလား ိ လသားဆရာဝန်
အားလံးကိ တ ပိ င်နက်တည်း သိေအာင်လပ်ဖိ မလွ
့ ယက် ေချ။ ဉာဏ်တ AI ဆရာဝန်များ မာမ ထိသိမဟတ်
့ ဘဲ

ကမာေပ တွင ် လတဦးချင်းစီ၏ ကျန်းမာေရးကိ ေစာငေ

့် ာက်ေပးေနသည့် ဉာဏ်တ AI ဆရာဝန် ကေဋတေထာင် ိ
သည် ဆိဦးေတာ၊့ စကနပ
် ့ ိင်းအတွငး် သတိအားလံ
့ းကိ အဆငြ့် မင ့် ေပးလိရေလသည်
့ ။ ထိအြပင်
့ ေရာဂါအသစ်

သိမဟတ်
့ ေဆးအသစ်န ဲ ပတ်
့ သက်သည့် သတိ၏
့ တံြပန်
့ ချက်များကိ တဦး ငတ
့် ဦး ချိတဆ
် က်ေဝမ င်
ိ ေလသည်။

ယင်းသိ ကွ
့ နယ
် က်ချိတဆ
် က် င်
ိ မ င ့် အဆငြ့် မငတ
့် င် င်
ိ မတိမ့ ရ င်
ိ သည့် အားသာချက်များေ ကာင ့် လသားတဦး

ချင်းစီက စက်များထက် သာေအာင် လပ် င်

ိ ပါသည် ဆိဦးေတာ၊့ အနည်းဆံး အချိ အလပ်များတွငေ
် တာ့ လသားများ

ကိ ကွနြ် ပ တာများြဖင ့် အစားထိးလာရဖွယ် ိသည်။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် လသားတဦးချင်းဆီမ ကွနြ် ပ တာကွနယ

် က်သိ ေြပာင်
့ းလဲသည့အ
် တွက် တဦးချင်းဆီမ

ရေသာ အားသာချက်များ ဆံး ံး င်

ိ သည်ဟ ြငင်းချက်ထတ် င်
ိ ပါသည်။ ဥပမာ - လသားဆရာဝန် တဦးအမားလပ်

ပါက တကမာလံးမ လနာအားလံး သေ့ ကာငေ

့် သစရာ အေ ကာင်းမ ိပါ။ သအေနြဖင
့ ့် ေဆးနည်း အသစ်များကိ
လည်း ပိတပ
် င်စရာမ ိပါ။ တဖက်တင
ွ မ
် ဆရာဝန်အားလံးမာ စနစ်တခတည်းေအာက်တင
ွ ် ိသည် ဆိလ င် ယင်းကွန ်

ြပ တာစနစ်က အမားလပ်ပါက ြပဿနာ အ ကီးအကျယ်တက် င်

ိ ပါသည်။ သိရာတွ
့ င ် စေပါင်းချိတဆ
် က် ထားသည့်

ကွနြ် ပ တာစနစ်အေနြဖင ့် တဦးချင်းြဖစ်မ၏ အကျိ းေကျးဇးကိ စွနလ

် ့ တ်စရာ မလိဘဲ ကွနယ
် က်ချိတဆ
် က်မ၏

အကျိ းေကျးဇး ကိလည်း များ င်

ိ သမ များများ ခံစားရေအာင် ေဆာင်ရွကလ
် ရပါသည်
ိ့ ။ ကွနြ် ပ တာ ကွနယ
် က် တခ

တည်းေပ တွင ် မတညီေသာ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များ ြပ လပ်သးစွ
ံ ဲ င်
ိ ပါသည်။ ေတာရွ ာ နယ်စန
ွ န
် ယ်ဖျား ိ လနာတဦး
အေနြဖင ့် သစမတ်
့ ဖန်းမတဆင ့် ဆရာဝန်တဦးတည်းမဟတ်ဘဲ ရာချီေသာ မတညီသည့် ဉာဏ်တ AI ဆရာဝန်များ

ြဖင ့် ြပသလိရပါသည်
့ ။ ယင်း ဉာဏ်တ AI ဆရာဝန်များ၏ လပ်ရည်ကင်
ိ ရည်မာလည်း အချိနြ် ပည့် တဦး ငတ
့် ဦး

င
ိ း် ယဥ်လရေနေအာင်
ိ့ ဖန်တးီ ထား င်
ိ ပါသည်။ IBM ဆရာဝန်က ေြပာလိက်သည်ကိ မ ကိ က်ဘးဆိပါစိ။့ ြပဿနာ

မ ိ။ ကီလမ
ီ န်ဂျာ ိေတာင်တန်းမာ တကိယ်တည်း လမ်းေပျာက်ေနသည် ဆိေစဦး၊ စာဖတ်သေနြဖင ့် ဘိင်ဒ (Baidu)

ဆရာဝန်ထမ
ံ ဒတိယထင်ြမင်ချက် ေတာင်းလိရပါသည်
့ ။

ဤစနစ်က လအဖွ
့ ဲအစည်းအတွက် အကျိ းေကျးဇးအများအြပား ေပ ထွကလ
် ာစရာ ိပါသည်။ ဉာဏ်တ

AI ဆရာဝန်များမာ လသား သန်းေထာင် ငခ

့် ျီ၍ ပိေကာင်း ပီး ပိေစျးသက်သာေသာ ကျန်းမာေရး ေစာငေ
့် ာက်မကိ

လက်လမ်းမီလာေစမည် ြဖစ်သည်။ အထးသြဖင ့် လက် ိတင

ွ ် ကျန်းမာေရး ေစာငေ
့် ာက်မ လံးဝမရ ိသများ
အတွက် ြဖစ်သည်။ အလိအေလျာက် သင်ယ င်
ိ သည့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ င ့် ဇီဝအာ ံခံ တိင်းထွာစက်များ၏

ေကျးဇးြဖင ့် ဖွံ ဖိ းမ ေနာက်ကျေနသည့် င်

ိ ငတ
ံ င်
ိ င ံ ိ ရွ ာငယ်ဇနပဒ်မ ရွ ာသားတဦးပင် လက် ိ ေကာင်းေပဆ
့ သည့
ိ ်

ေဆး ံများထံမ သေဌးများရေနေသာ ကျန်းမာေရးေစာငေ

့် ာက်မထက် ပိေကာင်းေသာ ေစာငေ
့် ာက်မကိ ရ င်
ိ မည်

ြဖစ်သည်။

ထိအတပင်
့ အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့် ေမာ်ေတာ်ယာဥ်များြဖင ့် လသားများမာ ပိမိေကာင်းမွနသ
် ည့်

ပိေဆာင်ေရးဝန်ေဆာင်မများ ရလာ င်
ိ ပီး အထးအားြဖင ့် ယာဥ်မေတာ်တဆမမ ေသဆံးမများကိလည်း ေလ ာခ
့ ျ
လာ င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ် တ စ်ကိ လ ၁.၂၅ သန်းမာ ယာဥ်မေတာ်တဆမေ ကာင ့် ေသဆံးေနရသည်

(စစ်ပဲမ
ွ ျား၊ မခင်းများ၊ အ ကမ်းဖက်မများေ ကာင ့် ေသဆံးမ၏ စ်ဆြဖစ်သည်)။ ယင်းမေတာ်တဆမများ၏ ၉၀
ရာခိင် န်းေကျာ်မာ လသားများ၏ အမားများေ ကာင ့် ြဖစ်သည် - အရက်ေသစာ ေသာက်စား ပီး ေမာင်း င်ြခင်း၊

ယာဥ်ေမာင်းေနစဥ် မတ်ေဆ့ချ်ပိေနြခင်
့ း၊ စတီယာတိင်ေပ အိပ်ေပျာ်ေနြခင်း၊ လမ်းကိ အာ ံစိက်ရမည့အ
် စား အြခား

ကိစအာ ံေရာက်ေနြခင်း တိေ့ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ အေမရိကန် အမျိ းသားလမ်းမ ကီး ယာဥ်ေ ကာ လံြခံ ေရးဌာနက

၂၀၁၂ ခ စ်တင
ွ ် အေမရိကန်၌ ယာဥ်တက်
ိ မေ ကာင ့် ေသဆံးရြခင်း အေ ကာင်းရင်းများတွင ် ၃၁ ရာခိင် န်းမာ

အရက်ေသစာ ေသာက်စားမ၊ ၃၀ ရာခိင် န်းမာ သတ်မတ်အ ိနထ

် က် ပိမိေမာင်း င်မ၊ ၂၁ ရာခိင် န်းမာ ယာဥ်ေမာင်း
အာ ံစိက်ြခင်း မ ိမေ ကာင ့် ြဖစ်သည်ဟ ခနမ
် ့ န်းထားသည်။ အလိအေလျာက် ေမာင်း င်သည့် ယာဥ်များမာ ယင်း

ကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ကိစများ ြဖစ်စရာ အေ ကာင်းမ ိေပ။ ယင်းတိတွ
့ င ် ြပဿနာများ င ့် ကနသ
် ့ တ်ချက်များ ိ ပီး အချိ

မေတာ်တဆမများမာ ေ ာင်လလ
ဲ မရသည်
ိ့ မျိ း ြဖစ် င်
ိ ေသာ်လည်း လသားယာဥ်ေမာင်းအားလံးကိ ကွနြ် ပ တာများ

ြဖင ့် အစားထိးြခင်းြဖင ့် ယာဥ်မေတာ်တဆမေ ကာင ့် ေသဆံးမ၊ ဒဏ်ရာရမများကိ ၉၀ ရာခိင် န်းခန ် အထိ

့ ေလ ာခ
့ ျ
င်
ိ မည်ဟ ခနမ
် ့ န်းထားသည်။ တနည်းဆိရေသာ် အလိအေလျာက် ေမာင်း င်သည့် ယာဥ်များကိ ေြပာင်းလဲအသံးြပ
ြခင်းြဖင ့် စ်စဥ် သန်း ငခ
့် ျီေသာ လအသက်
့ များ ကယ်တင် င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။

ယင်းေ ကာငပ
့် င် သယ်ယပိေဆာင်
့ ေရး င ့် ကျန်းမာေရးေစာငေ
့် ာက်မကဲသ
့ ေသာ
ိ့ နယ်ပယ်များတွင ်

အလိအေလျာက်လပ်စက်များြဖင ့် အစားထိးြခင်းကိ လသားများ အလပ်အကိင် ဆံး ံးမာစိး ပီး ပိတပ

် င်ပါက
းသွပ်ရာကျေပမည်။ တကယ်တမ်းေတာ့ က ပ်
် တကာကွ
ိ့ ယရ် မည်မာ လသားများြဖစ်သည် - အလပ်များ မဟတ်

ေပ။ မလိအပ်ေတာေ
့ သာ ယာဥ်ေမာင်းများ င ့် ဆရာဝန်များအဖိ အြခားအလပ်
့ များ ာဖွယရ
် ာသာ ိေတာသ
့ ည်။

စက်ထက
ဲ မိးဇာတ
့ ်

အနည်းဆံးေတာ့ ေရတိကာလအတွငး် ဉာဏ်တ AI င ့် စက် ပ်များက လက် ိ ိေနသည့် လပ်ငန်းကိင်ငန်း

များ အားလံးကိ လံးလံးလျားလျား အစားထိး င်

ိ ဦးမည် မဟတ်ပါ။ လပ် ိးလပ်စဥ်အတိင်း ေဆာင်ရွကရ
် သည့်

အနည်းအကျဥ်းေသာ အလပ်များတွငသ
် ာ အလိအေလျာက် လပ်စက်များြဖင ့် အစားထိး င်
ိ ဦးမည် ြဖစ်ပါသည်။
သိေသာ်
့ သမား ိးကျ သိပ်မဆန်ဘဲ က မ်းကျင်မမျိ းစံကိ တ ပိ င်တည်း လိအပ်ေသာ အလပ်များ င ့် ေမ ာ်မန်းမထား

င်
ိ သည့် အေြခအေနမျိ း ကံ လာ င်
ိ ေသာ အလပ်များတွငမ
် လသားများကိ စက်များြဖင ့် အစားထိးရန် ခက်ခေ
ဲ နဦး

မည် ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာ - ကျန်းမာေရးေစာငေ

့် ာက်မ ကိ ကည့ပ
် ါ။ ဆရာဝန်အများစ၏ အလပ်မာ သတင်း

အချက်အလက်ကသာ
ိ အဓိကအားြဖင ့် ဆန်းစစ်ရြခင်း ြဖစ်ပါသည် - လနာ၏ ေရာဂါ င ့် သက်ဆင်
ိ သည့် သတင်း

အချက်အလက်ကိ ရယ ပီး၊ ဆန်းစစ်သးသပ်

ံ ကာ ေရာဂါအမည် တပ်ရပါသည်။ သနာြပ များမာမ နာကျင် င်
ိ သည့်
ေဆးထိးြခင်း အလပ်လပ်ရန်၊ ပတ်တးီ လဲေပးရန် သိမဟတ်
့ ခပ်ဆးဆိ
ိ းလနာတေယာက်ကိ ချ ပ်ထားရန် ခ ာကိယ်

လပ် ားမ င ့် သက်ဆင်

ိ ေသာ က မ်းကျင်မများ င ့် စိတခ
် စ
ံ ားမပိင်းဆိင်ရာ က မ်းကျင်မများလည်း လိအပ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ဉာဏ်တ AI ဆရာဝန်များကိ က ပ်
် တ၏
ိ ့ စမတ်ဖန်းများေပ တွင ် အရင်ရ င်
ိ ဖိကများ
့ ပီး စိတခ
် ျရမည့်
သနာြပ စက် ပ်များ ေပ လာဖိ ဆယ်
့ စ စ်များစွာေစာငရ
့် င်
ိ ပါသည်။ လနာများ၊ ကေလးသငယ်များ၊ သက် ကီးရွ ယ်

အိများကိ ေစာငေ
့် ာက်သည့် လသားေစာငေ
့် ာက်မ လပ်ငန်း ကီးတခလံးမာ လသားအလပ်အကိင် ခံတပ် ကီး

သဖွယ် အချိန ် အေတာ် ကာ ကျန် ိေနဦးမည့် သေဘာြဖစ်ပါသည်။ အမန်ပင် ကေလးသငယ်များ နည်းလာ ပီး
လသားများ အသက် ည်လာသည် ငအ
့် မ သက် ကီးရွ ယအ
် ိ ေစာငေ
့် ာက်ေရး လပ်ငန်းမာ အလျင်အြမန်ပင် ကီး

ထွားလာ င်
ိ သည့် လသားအလပ်သမား ေစျးကွကတ
် ခ ြဖစ်လာဖိ ့ ိပါ၏။

လသားေစာငေ
့် ာက်ေရးလပ်ငန်းနည်းတ တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ င်
ိ စမ
ွ ်းမာလည်း အလိအေလျာက် လပ်စက် များ
ြဖင ့် အစားထိးရန် အထးသြဖင ့် ခက်ခဲ င်
ိ ပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဂီတကိ ေရာင်းဝယ်ရန် လသားများ မလိ

ေတာေ
့ ချ - က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဂီတကိ iTunes စတိးမ တိက် ိက် ေဒါင်းလပ်ချ င်
ိ သည်။ သိေသာ်
့ ေတးေရးဆရာ

များ၊ အဆိေတာ်များ၊ ဂီတသမားများ၊ ဒီေဂျများမာ အေသွး ငအ

့် သား င ့် လသားများ ြဖစ်ေနပါေသးသည်။ ဂီတ
အသစ်များကိ ဖန်တးီ ံသာမက အံခ
့ မန်းများြပားသည့် ေရွ းချယ်စရာများထဲမ ေရွ းချယ် င်
ိ ရန် သတိ၏
့ တီထင
ွ ်

ဖန်တးီ င်
ိ မကိ လိအပ်ပါသည်။

သိေသာ်
့ ြငားလည်း ေရ ည်တင
ွ မ
် မည်သည့အ
် လပ်မ အလိအေလျာက်လပ်စက်များြဖင ့် အစားထိးခံရြခင်း

မ လွတလ
် မ်းမြမင်ပါ။ အ ပညာ င်များကိလည်း ဒီကစ
ိ သတိေပးထားရမည်ြဖစ်သည်။ ေခတ်သစ်ကမာတွင ်

အ ပညာဟဆိလ င် လသားများ၏ စိတခ

် စ
ံ ားချက်မအေ ကာင်းက ပါလာစ မဲ။ က ပ်
် တိ ထင်
့ ေလ့ ိသည်က

အ ပညာ င်များမာ ရင်ဘက်ထက

ဲ ဖန်တးီ ရြခင်းြဖစ် ပီး အ ပညာ၏ အ မ
ိ ရည်ရွယခ
် ျက်မာလည်း က ပ်
် တကိ
ိ ့ မိမိ

တိ၏
့ ခံစားချက်များ င ့် မိမိတကိ
ိ ့ ေပါင်းစည်းေပးရန် င ့် ခံစားချက်အသစ်များ ေမွးဖွားေပးရန် ြဖစ်သည်။ ဆိေတာ့
က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အ ပညာတရပ်ကိ ဆန်းစစ်သည့အ
် ခါ ပရိသတ်၏ ရင်ထဲ ဘယ်ေလာက်ေရာက်သလဲ၊ ဘယ်လိ

ခံစားရသလဲ ဆိသည် င ့် တိင်းထွာေလ့ ိသည်။ သိတေစ

့ အ ပညာကိ လသားများ၏ စိတခ
် စ
ံ ားချက် င ့် အဓိပာယ်

ဖွငဆ
့် ြခင်
ိ း ြဖစ်သည်ဟ ဆိပါလ င် ြပင်ပအယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက လသားများ၏ စိတခ
် စ
ံ ားချက်ကိ ိတစ
် ပီးယား

တိ၊ ့ ဖ ိင်ဒါခါလိတိ၊ ့ ဘီယန

ွ း် ေစးတိထက်
့ ပိ ပီးနားလည်လာမည်ဆလ
ိ င်၊ ပိ ပီး ခံစားတတ်ေအာင် လပ်လာ င်
ိ မည်ဆိ

လ င် ဘာေတွ ြဖစ်ကန်မည် ထင်ပါသလဲ။

တကယ်တမ်းေတာ့ စိတခ
် စ
ံ ားချက်များမာ လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ် ြဖစ်ရပ် ကီးမ လာြခင်းမဟတ် - သတိမာ
့
ဇီဝဓာတြဖစ်စဥ်၏ ရလဒ်သာြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ သိပ်မေဝးေတာေ
့ သာ အနာဂတ်တင
ွ ် ကွနြ် ပ တာ အယ်လဂ
် ိရစ်

သမ်တခက စာဖတ်သ၏ ခ ာကိယ်ထဲ င ့် ခ ာကိယ်ေပ တွင ် တပ်ထားေသာ အာ ံခံကရ

ိ ိယာများမ အဆက်မြပတ်
ဇီဝတိင်းတာချက် ေဒတာများကိ သံးသပ်ကာ စာဖတ်သ ဘယ်လလစားမျိ
ိ းြဖစ်သည်၊ စိတခ
် စ
ံ ားချက် ဘယ်လိ

အေြပာင်းအလဲ ြဖစ်ေနသည်၊ သီချင်းတပဒ် သိမဟတ်

့ ဂီတကီးတကွကေ
် ကာင ့် စာဖတ်သ စိတ် ဘယ်လိ ြဖစ်သာွ း

င်
ိ သည်ကိ တွကခ
် ျက်လာ င်
ိ စမ
ွ ်း ိသည့် အေြခအေန ေရာက်လာ င်
ိ သည်။

အ ပညာပံစံအမျိ းမျိ းထဲမ ဂီတမာ မဟာေဒတာ ဆန်းစစ်မ (Big Data analysis) ကိ အခံရ င်
ိ ဆးံ

ြဖစ်သည်။ အဘယ့ေ
် ကာင ့် ဆိေသာ် ဂီတ င ့် ပတ်သက်သည့် အဝင်ေရာ အထွကေ
် ရာပါ သချာနည်းအရ တိကျစွာ ပံ
ေဖာ်လရသည်
ိ့ ။ ဂီတ င ့် ပတ်သက်သည့် အဝင်ဆသည်
ိ မာ အသံလင
ိ း် များ၏ သချာပံစံများြဖစ် ပီး အထွကတ
် င
ွ ် ဦး

ေ ာက်အာ ံေ ကာလိငး် များ၏ လ ပ်စစ်ဓာတ ပံစံများ ြဖစ်သည်။ ဆယ်စ စ် အနည်းငယ်အတွငး် ဂီတ င ့်

ပတ်သက်သည့် ခံစားရမသန်းေပါင်းများစွာကိ ေလ့လာထား ပီးြဖစ်သည့် အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်တခအေနြဖင ့် မည်သိ ့

အဝင်ပံစံများ ိပါက မည်သည့် အထွကပ

် ံစံများ ရ င်
ိ ေ ကာင်း ခနမ
် ့ န်း၍ ရလာ င်
ိ သည်။

စာဖတ်သ ရည်းစား င ့် အ ကီးအကျယ် ြပဿနာေတွ တက်လာသည် ဆိ ကပါစိ။့ စာဖတ်သ၏ အသံစနစ်

ကိ တာဝန်ယထားသည့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်အေနြဖင ့် ရင်ထမ
ဲ ဗေလာင်ဆေနေသာ အြဖစ်ကိ ချက်ချင်း ရိပ်စားမိ

မည်။ စာဖတ်သအေ ကာင်း သသိထားေသာ အချက်များ င ့် လသားများ၏ စိတအ

် ေြခအေနအေပ ေယဘယျသိမ

တိကိ
့ အေြခခံကာ စာဖတ်သ၏ ပေဆွးမ င ့် ေ ကကွဝ
ဲ မ်းနည်းမတိကိ
့ ထင်ဟပ် င်
ိ မည့် သီချင်းများ ဖွငေ
့် ပးမည်

ြဖစ်သည်။ ယင်းသီချင်းများမာ အြခားသများ င ့် ကိက်ချင်မ ကိက်မည် ြဖစ်ေသာ်လည်း စာဖတ်သ ငေ

့် တာ့ လံး

ဝကွကတ
် ိ ကိက်မည်ြဖစ်သည်။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က စာဖတ်သ၏ ပေဆွးမ ကိ ေြဖသိမ်ေ
့ ပး ပီးေသာအခါ စာဖတ်
သကိ အားေပး င်
ိ မည့် သီချင်းမျိ းကိ ေရွ း ပီး ဖွငေ
့် ပးမည် ြဖစ်သည်။ ယင်းသီချင်းမာ စာဖတ်သပင် မသိဘဲ ေပျာ်ရင်

ခဲေ
့ သာ ကေလးဘဝ အမတ်တရ တခခ င ့် မိမိ မသိစိတ် င ့် ဆက်စပ်ေနတာမျိ း ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ သည်။ ဘယ်

လသား ဒီေဂျမ ဤကဲသ

့ ေသာ
ိ့ ဉာဏ်တ AI ၏ စွမ်းေဆာင် င်
ိ မကိ ယဥ် င်
ိ ေတာမ
့ ည် မဟတ်ေပ။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် ယင်းသိဆိ
့ လ င် ဉာဏ်တ AI သည် က ပ်
် တ၏
ိ ့ အတိတက
် ကိ က်မ၊ မ ကိ က်မတိကိ
့
သာ အေြခခံေသာ ဂီတအမျိ းအစား ခပ်ကျဥ်းကျဥ်းထဲတင
ွ ပ
် င် ပိတမ
် ိကာ အသစ်အသစ်ေသာ အမတ်မထင်

အ ကိ က်ေတွ င်
ိ သည့် ဂီတအသစ်များ ာေတွ င်
ိ မကိ ပိတပ
် င်ရာ ေရာက်လမ
ိ ်မ
့ ည်ဟ ြငင်းချက်ထတ်ဖွယရ
် ာ ိ

ပါသည်။ ဂီတအသစ်များ၊ ပံစံအဆန်းများကိ ဘယ်လိ ာရပါေတာမ

့ ည်နည်း။ ြပဿနာမ ိပါ။ စာဖတ်သေနြဖင ့် အ
ယ်လဂ
် ိရစ်သမ်ကိ ချိနည
် ထ
ိ ားကာ ေရွ းချယ်မ ၅ ရာခိင် န်းကိ ကျပန်းြဖစ်ေအာင် ဖန်တးီ ထားလိ ရပါသည်
့ ။ ဤနည်း

ြဖင ့် အမတ်မထင် အင်ဒနီ

ိ း ား ဆိင်းဝိင်း ဂီတကိ ဖွငြ့် ပတာမျိ း၊ Rossini ၏ ေအာ်ပရာဂီတကိ ဖွငြ့် ပတာမျိ း၊ ဒါမ

မဟတ် ေနာက်ဆးေပ
ံ K-pop ဖွငြ့် ပတာမျိ း လပ်ေအာင် ေရွ းထားလိ ရ
့ င်
ိ ပါသည်။ အချိန ် ကာလာသည် ငအ
့် မ

ဉာဏ်တ AI မာ စာဖတ်သ၏ တံြပန်

့ မကိ မတ်သားထားကာ သ၏
့ ကျပန်းြဖစ်မကိ ၃ ရာခိင် န်းသိေလ
့ ာ့ သိမဟတ်
့
၈ ရာ င်
ိ န်းသိ တင်
့ ြခင်းြဖင ့် သငေ
့် တာ်ေသာ ကျပန်း ပမာဏ ေရွ းချယ်ကာ စာဖတ်သ စိတအ
် ေ ာက်အယက် မြဖစ်

ေစဘဲ အသစ် ာေဖွမကိ အေနေတာ်ြဖစ်ေအာင် လပ်လာ င်

ိ ပါသည်။

ေနာက်ထပ် ြငင်းချက်ထတ် င်
ိ သည်မာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်သည် ဘယ်လိ စိတခ
် စ
ံ ားချက်မျိ း ေပးေအာင်

ေရွ းရမန်းမသိ ြဖစ် င်

ိ သည် ဟ၍ ြဖစ်သည်။ စာဖတ်သက ရည်းစား င ့် ြပဿနာေတွ တက်လာသည်ဆလ
ိ င် အယ်

လ်ဂိရစ်သမ်က စာဖတ်သ ဝမ်းနည်းေအာင် လပ်သငသ

့် လား ဒါမမဟတ် ေပျာ်ေအာင် လပ်ေပးရမလား ဆိတာ သိ

ချင်မ သိပါမည်။ သအေနြဖင

့ ့် မျက်လးစံ
ံ မိတက
် ာ “ေကာင်းေသာ” ခံစားချက်များ သိမဟတ်
့ “ဆိးေသာ” ခံစားချက်

များ ေနာက်သိ လိ
့ က်သငပ
့် ါသလား။ ဘဝမာ တခါတေလ ဇွတေ
် ပျာ်ခင်
ိ းတာမျိ း မလပ်ဘဲ ဝမ်းနည်းေနတာက ပိ

ေကာင်းမည် ဆိတာမျိ း ြဖစ် င်

ိ မလား။ အမန်ေတာ့ ဤေမးခွနး် မာ လသား ဂီတပညာ င်များ င ့် ဒီေဂျများကိလည်း
ေမးလိ ရပါသည်
့ ။ သိေသာ်
့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ် ိလာေသာအခါ ဤေမးခွနး် အတွက် စိတဝ
် င်စားဖွယေ
် ကာင်းေသာ
အေြဖများ ေပ လာသည်။

ပထမတနည်းမာ သံးစွဲသကိ စိတ် ကိ က်ေရွ းခွင ့် ေပးထားလိက်ြခင်း ြဖစ်သည်။ စာဖတ်သ အေနြဖင ့် မိမိ

စိတခ
် စ
ံ ားချက်ကိ မိမိဘာသာ ဆန်းစစ်ကာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်အေနြဖင ့် စာဖတ်သ ေရွ းချယ်ထားသည့အ
် တိင်း လိက်

လပ်ေပးရန် ြဖစ်သည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ေ ကကွဝ

ဲ မ်းနည်းေနလိသည်ြဖစ်ေစ၊ ြမ းတးခန်ေပါက်ေနလိသည် ြဖစ်

ေစ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က သင်ေရွ းချယ်ထားသည့အ
် တိင်း စံမိတလ
် က်
ိ နာမည် ြဖစ်သည်။ အမန်ပင်၊ အယ်လဂ
် ိရစ်

သမ်အေနြဖင ့် စာဖတ်သ မိမိကယ်

ိ တင်
ိ ပင် သိမလာေသးခင် ဘယ်လေရွ
ိ းမည်ဆသည်
ိ ကပင်
ိ ကိ သိလာ င်
ိ သည်။

သိတည်
့ းမဟတ်၊ စာဖတ်သက ကိယ့ဘ
် ာသာကိယ် ေရွ းချယ်မကိ စိတမ
် ချဘးဆိလ င် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်

အေနြဖင ့် စာတ်သ စိတခ

် ျသည့် ဘယ်နာမည် ကီး စိတပ
် ညာ င်မဆိ၏ န် ကားမ အတိင်း လိက်နာေဆာင်ရွက်

င်
ိ သည်။ ရည်းစားက ပစ်သာွ းသည်ဆလ
ိ င် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က ပေဆွးြခင်း အဆငင
့် ါးဆငအ
့် တိင်း လမ်း န် ေပး

င်
ိ သည် - ပထမ တဆငအ
့် ေနြဖင ့် Bobby McFerrin ၏ “စိတမ
် ညစ်န။ဲ ့ ေပျာ်ေပျာ်ေန” ကိ ဖွငြ့် ပ ပီး ြဖစ်သာွ းသည့်

ကိစကိ မဟတ်ပါဘးဟ ကိယ့ဘ

် ာသာကိယ် ေြဖသိမ့် င်
ိ သည်၊ ထိေနာက်
့ တငွ ် Alanis Morissette ၏ “မင်းသိဖိ ့

ေကာင်းတယ်” နဲ မိ
့ မိ၏ ေဒါသေတွ ဖွငဟ
့် ပစ်လက်
ိ လရသည်
ိ့ ၊ ယင်းေနာက် Jacques Brel ၏ “ထားမသွားပါနဲ”့ င ့်

Paul Young ၏ “ြပန်လာပါ” ြဖင ့် ေစျးဆစ်ခင်

ိ းမည်၊ ပီးေနာက် Adele ၏ “မင်းလိလ” င ့် “ဟဲလ”ိ တိြဖင
့ ့် အပီ
အြပင် ေ ကကွပ
ဲ က်လက် ြဖစ် ပီး၊ အဆံးတွင ် Gloria Gaynor ၏ “ငါဒါနဲေတာ
့ ့ မေသပါဘး” ြဖင ့် လက် ိ
အေြခအေနကိ လက်ခံ င်
ိ ရန် အကအညီေပးမည် ြဖစ်သည်။

ေနာက်တဆငတ
့် င
ွ ် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က သီချင်းများ၊ တီးလံးများကိပါ စာဖတ်သ စိတ် ကိ က်ြဖစ်ေစရန် စ

ပီး ကလိလာ င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ အင်မတန်ေကာင်းတဲ့ သီချင်းေလး တပဒ်တည်းမာပဲ စာဖတ်သ မ ကိ က်လသည့်

အပိင်းေလးတပိင်း ိသည် ဆိပါစိ။့ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်က စာဖတ်သ မ ကိ က်မန်းကိသိ၏ - အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ

ထိအပိင်းကိ နားဆင်ေသာအခါ စာဖတ်သ ရင်ခန်သေ

ံ ြပာင်းသွား ပီး oxytocin ပမာဏလည်း နည်းနည်းေလး ကျ

သွားသည်။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က ထိမ ကိ က်သည့် အပိင်းများကိ ြပန်ြပင်ေရးေပးမည် သိမဟတ်
့ ဖျက်ထတ်

ေပးလိက်မည် ြဖစ်သည်။

ေရ ည်တင
ွ ် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ ေတးသွားများကိပါ အစအဆံး သီကးလာ
ံ င်
ိ ဖွယ် ိ ပီး လသား
များ၏ စိတခ
် စ
ံ ားချက်များကိလည်း ခလတ် ပ
ိ ်ကာ စ ယား ကီးတီးသလိ တီးလာ င်
ိ မည်ြဖစ်သည်။ စာဖတ်သ၏

ဇီဝ တိင်းထွာချက် ေဒတာများကိ သံး၍ တေလာကလံးတွင ် မိမိတဦးတည်းအတွကြ် ဖစ်မည့် စိတ် ကိ က်ဂီတသံစဥ်

များ ဖန်တးီ လာ င်
ိ ေကာင်း လာ င်
ိ ေပမည်။

ေြပာေလ့ ိ ကသည်မာ လသားများ အ ပညာကိ စ်သက်ရြခင်းမာ ယင်းအ ပညာတွင ် မိမိကယ်

ိ ကိ ာ

ေတွ င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ဟ၏။ ထိအချက်မာ ေဖ့စ်ဘတ်ခက
် စာဖတ်သအေ ကာင်း သသိထားသမ ေပ မတည် ပီး စာ
ဖတ်သ ကိ က် င်
ိ ေလာက်မည့် ပဂလိက အ ပညာများ စဖန်တးီ ေပးလာပါလ င် အံ့ သစရာေကာင်း ပီး တနည်း

ေ ကာက်ဖွယ် ေကာင်း င်
ိ သည့် ရလဒ်များ ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ ကိယ့ရ
် ည်းစားက ကိယ့က
် ိ ပစ်သာွ းသည်ဆလ
ိ င်

Adele တိ၊ ့ Alansis Morissette တိ၏

့ အသည်းကိ ခွသ
ဲ ာွ းသည့် ဘယ်သမန်း ကိယ်မသိသည့သ
် အေ ကာင်း

မဟတ်ေတာဘ
့ ဲ အဲဒ
့ ေ
ီ့ သာက်ကျင ့် မေကာင်းသည့ေ
် ကာင် အေ ကာင်း ဖွဲထားသည့် သီချင်းကိ ေဖ့စ်ဘတ်က သင ့်

အတွက် ဖန်တးီ လာ င်
ိ သည်။ သီချင်းထဲတင
ွ ် ဤေလာကဝယ် သ ငက
့် ယ်
ိ သာ သိ င်
ိ သည့် အမန်တကယ် ြဖစ်ပျက်

ခဲေ
့ သာ ကိစများပင် ထိသီချင်းထဲမာ ပါေကာင်းပါဝင်လာ င်
ိ ဖွယ် ိေလသည်။

ဟတ်ပါသည်၊ ပဂလိက အ ပညာများမာ ေခတ်စားလာချင်မ လာပါလိမ်မ

့ ည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ

လအများမာ လတိင်း ကိ က်ေသာ ေပါက်သည်ဆသည့

ိ ် အရာများကိသာ ဆက်လက် စ်သက်တာမျိ းလည်း ြဖစ် င်
ိ

ပါသည်။ ကိယ့အ
် ြပင် ဘယ်သမ မ ကားဖးေသာ သီချင်းများကိ အြခားသများ င ့် အတတွဆ
ဲ ရန်
ိ ၊ ကရန်ခန်ရန် ခက်

ပါလိမ်မ
့ ည်။ သိတေစ
့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ လတဦးချင်းသာ စ်သက်သည့် ား ားပါးပါး အ ပညာများ

ဖန်တးီ သည်ထက် ကမာလံးချီေပါက်သည်ဆသည့

ိ ် အ ပညာများကိ ဖန်တးီ ရာတွင ် ပိ၍ပင် စွမ်းပါဦးမည်။ သန်း င ့်

ချီေသာ လသားများထံမ စေဆာင်းရ ိသည့် ဇီဝ တိင်းထွာချက် ေဒတာများကိ အသံးြပ ၍ ပ

ိ ်ရမည့တ
် ကမာလံး

အ းအ မ်း ြမ း ကကခန် ကမည့် သီချင်းများကိ ဖန်တးီ လာ င်

ိ ပါသည်။ အကယ်၍ အ ပညာသည် လသားများ၏

စိတခ
် စ
ံ ားချက်များကိ ညိ ငင်ဖမ်းစားြခင်း သိမဟတ်
့ ြပ ြပင်ဖန်တးီ ြခင်း ြဖစ်သည်ဆပါက
ိ လသား ဂီတပညာ င်များ
အေနြဖင ့် ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်မျိ း င ့် ယဥ်ဖိ ခက်
့ ပါလိမ်မ
့ ည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ လသား၏

ဇီဝဓာတစနစ်ဆသည့
ိ ် အဓိက တရိယာကိ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ နားလည်သလိ လသားများ နားလည်ဖိ ခက်
့ င်
ိ

ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

ဆိေတာက
့ ား ဤသိြဖစ်
့ အင်များမာ ေကာင်းလသည့ဆ
် ေသာ
ိ အ ပညာများ ေပ ေပါက်လာေစမည်ေလာ။

ဤအချက်မာ အ ပညာ၏ အဓိပာယ်ဖွငဆ

့် ချက်
ိ အေပ တွင ် မတည်ပါလိမ်မ
့ ည်။ အလတရားဟသည် နားဆင်သ၏
ေသာတအာ ံတွငသ
် ာ ိသည်ဟ ဆိပါက၊ သံးစွဲသသည် အ မဲမန်သည်ဟ ဆိပါက ဇီဝ တိင်းထွာချက်ကိ အသံးြပ

င်
ိ သည့် အယ်လဂ
် ိရစ်သစ်များမာ သမိင်း ငခ
့် ျီ၍ အေကာင်းဆံးဆိသည့် အ ပညာများ ဖန်တးီ ရန် ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်

င်
ိ ပါသည်။ အ ပညာသည် လသားများ၏ စိတခ
် စ
ံ ားချက်ထက် ပိမိနက် ိငး် ပီး က ပ်
် တ၏
ိ ့ ဇီဝဓာတ တန်ခါမများ
ထက် ပိမိသည်ဆပါက
ိ ဇီဝတိင်းထွာချက်များကိ သံးသည့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ သိပ်ေကာင်းလသည့် အ ပညာ

င်များ ြဖစ်မည် မဟတ်ေပ။ သိေသာ်

့ လသားအ ပညာ င်များအေနြဖငလ
့် ည်း ထိသိဆိ
့ လ င် သိပ်ထးလမည်
မဟတ်ေပ။ အ ပညာေစျးကွကထ
် သ
ဲ ဝင်
ိ ့ ပီး လသားေတးေရးဆရာများ င ့် အ ပညာ င်များကိ အစားထိးရန်မာ အ

ယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များအေနြဖင ့် ချက်ချင်းလက်ငင်း ချိ င်ေကာဗ
့ ်စကီးထက် သာရန် မလိေပ။ ဘရစ်တနီးစပီးယားထက်
သာလ င်ပင် အဆင်ေြပပါ ပီ။

အလပ်အကိင်အသစ်များ?
 အ ပညာမအစ ကျန်းမာေရးေစာငေ
့် ာက်မအဆံး သမား ိးကျအလပ်များ ဆံး ံးမကိ အလပ်အကိင်

အသစ်များ ဖန်တးီ ြခင်းြဖင ့် အနည်း ငအ

့် များ ကာမိပါလိမ်မ
့ ည်။ သိ ပီးသား ေရာဂါများ၊ ပံမန်ေပးေနကျ ေဆးနည်း
များြဖင ့် ေဆးကေန ကသည့် ဂျီပီဆရာဝန်များကိ ဉာဏ်တ AI ဆရာဝန်များ င ့် အစားထိးခံရဖွယ် ိပါသည်။ ထိ ့

အတွကေ
် ကာငပ
့် င် လသားဆရာဝန်များ င ့် ဓါတ်ခခ
ွဲ န်းအကများ ကိေပးစရာ သေတသနရန်ပံေငွ ိလာ ပီး

အေြပာင်းအလဲ ကီး ကီးမားမား ြဖစ် င်

ိ သည့် သေတသနများ၊ ေဆးအသစ်များ၊ ခွန
ဲ ည်းအသစ်များ ပိ ပီး ာေဖွလာ

င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။

ဉာဏ်တ AI က တြခားနည်းလမ်းြဖငလ
့် ည်း လသားများအတွက် အလပ်အကိင်အသစ်များ ဖန်တးီ ေကာင်း

ဖန်တးီ င်
ိ ပါလိမ်မ
့ ည်။ လသားများအေနြဖင ့် ဉာဏ်တ AI င ့် ပိ င်ဆင်
ိ ြခင်းထက် AI ကိ ြပ ြပင်ြခင်း၊ ထိနး် သိမ်းြခင်း

များ ေဆာင်ရွကသ
် ည့ေ
် နရာတွင ် အဓိက လပ်ေဆာင်ရဖွယ် ိပါသည်။ ဥပမာ - လသား ေလယာဥ်မးများကိ ဒ န်း

များြဖင ့် အစားထိးလိက်ေသာအခါ အလပ်အကိင်အချိ ဆံး ံးသွားေသာ်လည်း ဒ န်းကိ ြပ ြပင်ထန

ိ း် သိမ်းြခင်း၊
အေဝးမ ထိနး် ချ ပ်ြခင်း၊ ေဒတာကိ ဆန်းစစ်ြခင်း၊ ဆိင်ဘာလံြခံ ေရး ကိစများ ေဆာင်ရွကရ
် န် အလပ်အကိင်

အခွငအ
့် လမ်း အသစ်များစွာ ေပ ေပါက်လာသည်။ အေမရိကန် စစ်တပ်အေနြဖင ့် ဆီးရီးယားသိ လတ်
့ သည့် ေမာင်း

သမဲ့ Predator ဒ န်း င ့် Reaper ဒ န်းများကိ ထိနး် ချ ပ်ရန်အတွက် လေပါင်း သံးဆယ်ေလာက်သာလိေသာ်လည်း

ရ ိလာေသာ သတင်းအချက်အလက် များကိ ေလ့လာဆန်းစစ်ရန်အတွက် လေပါင်း စ်ဆယ်ေကျာ်လပါသည်

ိ ။

၂၀၁၅ တွင ် အေမရိကန်ေလတပ်အေနြဖင ့် ယင်းေနရာများအတွက် ေလ့ကျငသ

့် င် ကားထားသည့် က မ်းကျင်လသား

အလပ်သမားများမ ိသည့အ
် တွက် ေမာင်းသမဲ့ ေလယာဥ်များ ေမာင်း င်ရန် လမ ိသည့် ရယ်အားသန် အြဖစ်မျိ း

ကံ ရသည်။

ဤကဲသ
့ ဆိ
ိ ့ လ င် ၂၀၅၀ တွင ် ိမည့် အလပ်အကိင်ေစျးကွကမ
် ာ လသား င ့် AI ပိ င်ဆင်
ိ ြခင်းထက်

ပးေပါင်း ေဆာင်ရွကြ် ခင်းမျိ း ေတွရဖွယ် ိပါသည်။ ရဲလပ်ငန်းမ ဘဏ်လပ်ငန်းအထိ နယ်ပယ်အစံတွင ် လသား င ့်

AI ေပါင်းထားေသာ အဖွဲများမာ လသားေရာ ဉာဏ်တ AI ေရာ ထက် သာ င်

ိ သည်။ IBM ၏ စစ်တရင် ပ ိဂရမ်

Deep Blue က ၁၉၉၇ တွင ် Garry Kasparov ကိ အ င်

ိ ယလိက်ေသာေ ကာင ့် လသားများ စစ်တရင်ကစားြခင်း

ရပ်တနမ
် ့ သွားေပ။ ြဖစ်လာသည်မာ AI ဆရာများေကျးဇးေ ကာင ့် လသားစစ်တရင်ကစားသမားများ ပိ၍ တိးတက်

လာသည် ြဖစ်သည်။ အနည်းဆံး ယခချိနတ

် င
ွ ေ
် တာ့ “centaurs” ဟေခ သည့် လသား - AI အဖွဲများမာ လသားများ

ေရာ ကွနြ် ပ တာများေရာထက် စစ်တရင်တင

ွ ် ပိသာလျက် ိသည်။ ထိအတ
့ ဉာဏ်တ AI သည် စံေထာက်များ၊

ဘဏ်လပ်ငန်း င်များ၊ စစ်သားများကိလည်း သမိင်းတွင ် သမတေအာင် ကညီသင် ကားေပး င်

ိ ဖွယရ
် ာ ိလာ

ပါသည်။

သိတေစ
့ ယင်းအလပ်အကိင်အသစ်များ၏ ြပဿနာမာ က မ်းကျင်မများ ြမငမ
့် ားစွာ လိအပ် င်
ိ ြခင်း ြဖစ်

ပီး အလပ်အကိင်မဲ၊့ က မ်းကျင်မမ ိေသာ လပ်သားများကိ အလပ်အကိင်ေပး င်

ိ ေရး ြပဿနာကိ ေြပလည် င်
ိ ေစ

မည် မဟတ်ေပ။ လသားများအတွက် အလပ်အကိင်အသစ်များ ဖန်တးီ ြခင်းမာ လွယေ

် ကာင်းလွယ် င်
ိ ေသာ်လည်း
ယင်းအလပ်များအတွက် လသားများကိ ြပန်လည်ေလ့ကျင်သင် ကားေပးရန်မာမ ပိမိခက်ခဲ င်
ိ ပါသည်။ ယခင်ေခတ်

ေတွတန်းက အလိအေလျာက် လပ်စက်များ ေပ ေပါက်လာေသာအခါ လသားများမာ က မ်းကျင်မ မလိေသာ

အလပ်တခမ ေနာက်တခသိ အလွ

့ ယတ် က ေြပာင်း င်
ိ သည်။ ၁၉၂၀ တွင ် လယ်ယာအလပ်သမားတဦး

စက်မလယ်ယာ ေြပာင်းလာမေ ကာင ့် အလပ်လက်မဲ့ ြဖစ်ပါက ထွနစ

် က်ထတ်သည့် စက် ံတွင ် ေြပာင်းအလပ်လပ်

လိရသည်
့ ။ ၁၉၈၀ တွင ် အလပ်လက်မဲြ့ ဖစ်သာွ းသည့် စက် ံအလပ်သမားတဦးမာ စပါမားကတ်တင
ွ ် ေငွကင်
ိ

ေြပာင်းလပ်လရသည်
ိ့ ။ ယင်းသိ ေြပာင်
့ းလဲလပ်ကင်
ိ ရန် ြဖစ် င်
ိ သည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ လယ်အလပ်မ

စက် ံ အလပ်သ၊ိ ့ စက် ံအလပ်မ စပါမားကတ်သိ ေြပာင်

့ းလပ်ရန်မာ အနည်းငယ်သာ ြပန်လည်ေလ့ကျင ့် သင် ကား
ရန် လိအပ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

သိေသာ်
့ ၂၀၅၀ တွင ် ေငွကင်
ိ စာေရးတဦး သိမဟတ်
့ ချည်မ င်စက် ံ အလပ်သမားတဦး စက် ပ်များြဖင ့်

အစားထိး ခံလက်
ိ ရေသာေ ကာင ့် အလပ်လက်မဲ့ ြဖစ်သာွ းပါက ကင်ဆာသေတသီ သိမဟတ်
့ ဒ န်းေမာင်း င်သ

သိမဟတ်
့ လသား - AI ဘဏ်လပ်ငန်း င်အြဖစ် ေြပာင်းအလပ်လပ်ဖိ ခက်
့ မည်ြဖစ်ပါသည်။ သတိတွ
့ င ် လိအပ်
ေသာ က မ်းကျင်မများ ိမည် မဟတ်ေပ။ ပထမကမာစစ်တင
ွ ် လသန်း ငခ
့် ျီ၍ စက်ေသနတ်ကင်
ိ စစ်မထမ်းခိင်း ပီး

ေထာင် ငခ
့် ျီ၍ ေသကန်ေသာ်လည်း ြပဿနာမ ိ။ သတိ တဦးချင်
့ းစီ၏ က မ်းကျင်မမာ အေရးမပါ။ ဒီေနေခတ်
့ တငွ ်

မ ဒ န်းေမာင်း င် င်
ိ သများ င ့် ေဒတာကိ ဆန်းစစ် င်
ိ သများ မည်မ ပင် ားပါးပါေစ အေမရိကန်ေလတပ်အေနြဖင ့်

ေဝါလ်မတ်ကန်တက်
ိ မ အလပ်ြပ တ်လာသတဦးကိ ယင်းအလပ်ေနရာများတွင ် အစားထိးခနထ
် ့ ားလိမည် မဟတ်
ေပ။ အေတွအ ကံ မ ိသည့် လသစ်တဦး ဒ န်းေမာင်း ပီး အာဖဂန်မဂလာေဆာင်တခကိ ထိပ်သးီ တာလီဘန်

ေဆွးေ းွ ပွဲမတ် ပီး မားပစ်မိတာမျိ း ဘယ်သမ လိချင်မည် မဟတ်ေပ။

ထိေ့ ကာငပ
့် င် လသားများအတွက် အလပ်အကိင်အသစ်များ ေပ ေပါက်လာ င်
ိ ေသာ်လည်း “အသံးမဝင်

သည့”် လတန်းစားသစ်တရပ် ေပ ေပါက်လာသည်ကိ ြမင်ေတွရဖွယ် ိလာ င်

ိ သည်ဟ ဆိရြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အဆိး စ်မျိ းလံးကိ ကံ ေတွရ င်
ိ ဖွယ် ိပါသည် - အလပ်အကိင်မဲြ့ ဖစ်မ ြမငမ
့် ားလာြခင်း င ့်

တ ပိ င်နက် က မ်းကျင်လပ်သား ားပါးမကိ ကံ ေတွေနရြခင်းမျိ း ဟသည့် အေြခအေနမျိ း ြဖစ်၏။ လအများစမာ

၁၉ ရာစေခတ်က ကန်တင် ြမင်းလည်းသမားများ၊ ြမင်းလည်းေမာင်းရာမ တကစီေြပာင်းေမာင်းသည့် အြဖစ်မျိ း

ကံ ရမာ မဟတ်ဘဲ ကန်တင် ြမင်းလည်းဆွသ

ဲ ည့် ြမင်းများ လံးလံးကိ အလပ်လက်မဲ့ ြဖစ်သာွ းသည့် အြဖစ်မျိ း ကံ
ရမာ ြဖစ်သည်။

ထိအြပင်
့ မည်သည့လ
် သားအလပ်အကိင်မ အနာဂတ်တင
ွ ် အလိအေလျာက်လပ်စက်များ၏ ရန်မ

လွတက
် င်းမည် မဟတ်ေပ။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ စက်များကသင်ယြခင်း (machine learning) င ့် စက် ပ်

နည်းပညာမာ ဆက်၍ တိးတက်ရန်သာ ိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်၏။ အသက်ေလးဆယ် အလပ်လက်မဲ့ ေဝါလ်မတ်

ေကာင်တာစာေရး တဦးက လလွနမ

် သား လပ် ပီး ဒ န်းေမာင်း င်သတဦးြဖစ်ေအာင် ြပန်ေလ့ကျငလ
့် က်
ိ င်
ိ သည်

ထားဦး၊ ေနာက်ဆယ် စ်တင

ွ ် ဒ န်း ေမာင်းသည့် အလပ်မာလည်း အလိအေလျာက် စက်များြဖင ့် လပ်လရလာ
ိ့ င်
ိ
ဖွယ် ိေလသည်။ ထိသိ
့ မတည်
့ ငိမ်သည့် သေဘာေ ကာင ့် အလပ်သမားသမဂများေထာင်ရန် င ့် အလပ်သမား

အခွငအ
့် ေရး ေတာင်းဆိရန်လည်း ပိခက် င်
ိ သည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ပ
် င် တိးတက်ေနသည့် င်
ိ ငမ
ံ ျား၏ စီးပွားေရး
က တွင ် အလပ်အကိင် အများအြပားမာ အခွငအ
့် ေရးကာကွယေ
် ပးထားြခင်း မ ိသည့် ယာယီအလပ်များ၊

အလွတတ
် န်းလပ်သများ င ့် တခါတည်းလပ်ရသည့် အလပ်များအြဖစ် ေပ လာေန ပီ ြဖစ်၏။ ဆယ်စ စ်အတွငး်

ေပ လာ ပီး ေပျာက်သာွ းမည့် အလပ်အကိင် တခအတွက် သမဂေထာင်ရန် အဘယ်မာ ြဖစ် င်

ိ ပါအံန
့ ည်း။

ထိအတပင်
့ လသား-ကွနြ် ပ တာပးေပါင်း centaur အဖွဲများမာလည်း တသက်တာ လက်တသ
ွဲ ာွ းသည့်

အဖွဲများ ြဖစ်လာမာမျိ းမဟတ်ဘဲ လသားများ င ့် ကွနြ် ပ တာများ အဆက်မြပတ် အား ပိ င်ေနသည့် အဖွဲများ

ြဖစ်လာဖွယ် ိသည်။ ားေလာခ

့ ဟ
် မ်းစ် င ့် ေဒါက်တာဝပ်ဆင်တလိ
ိ ့ မျိ း လသားများသာ ပါဝင်ေသာ အဖွဲများမာ

ဆယ်စ စ်ချီ ကာေညာင်းေသာ လပ် ိးလပ်စဥ်များ၊ အ မဲတမ်းတည် ိေနေသာ အထက်ေအာက်ဆက်ဆေ

ံ ရးများ

ေပ ေပါက်လာစ မဲ ြဖစ်သည်။ သိေသာ်

့ (၂၀၁၁ အေမရိကန် ဉာဏ်စမ်းတီဗီအစီအစဥ်ြဖစ်သည့် Jeopardy! တွင ်
အ င်
ိ ရ ပီး နာမည် ကီးလာေသာ) IBM ၏ ဝပ်ဆင် ကွနြ် ပ တာစနစ် င ့် လက်တေ
ွဲ သာ လသားစံေထာက်တဦးအဖိမာ
့
မ မည်သည့လ
် ပ်ပံကိင်ပံမဆိ ကွနြ် ပ တာက ဝင်ေရာက်စက
ွ ဖ
် က်လာ င်
ိ သည့် အေြခအေနမျိ း ကံ ရမာြဖစ် ပီး မည်

သည့် တာဝန်ေနရာမဆိ ကွနြ် ပ တာက ဝင်ေနရာယလာ င်

ိ သည့် အြဖစ်မျိ း ကံ ရဖွယ် ိသည်။ မေနတေန
့ က
့ ကိယ့်
လက်ေထာက်ြဖစ်ေနသက ေနာက်တရက် ကိယ့လ
် ကီး ြဖစ်လာ င်
ိ ပီး လပ်ထးလပ်
ံ နည်းများ စ်စဥ် အသစ်ြပန်ဆရ
ွဲ

သည့် အေြခအေန ကံ ရ င်
ိ သည်။

စစ်တရင်ေလာကကိ တချက်ေသချာ ကည့် ကည့ပ

် ါက ေရ ည်တင
ွ ် ဘယ်သိ ဦးတည်
့ ေနေ ကာင်း သိ

င်
ိ သည်။ စစ်တရင် ပ ိဂရမ် Deep Blue က လသား Kasparov ကိ အ င်
ိ ယ ပီး စ်ေပါင်းများစွာ လသား-ကွနြ် ပ

တာ ပးေပါင်းဆက်ဆေ
ံ ရးမာ အဆင်ေြပေချာေမွ ခဲသ
့ ည် မန်ေသာ်လည်း ပီးခဲေ
့ သာ စ်ပိင်းအတွငး် တွင ် ကွနြ် ပ တာ
များမာ စစ်တရင် ကစားရာတွင ် အလွနေ
် ကာင်းလာသည့အ
် တွက် သတိ ့ င ့် ပးေပါင်း ေဆာင်ရွကေ
် နသည့် လသား

များမာ အသံးမဝင်ေတာဘ
့ ဲ ေနာက်ပိင်းတွင ် လံးလံး မလိေတာသ
့ ည့် အြဖစ် ေရာက်လာ င်
ိ သည်။

၂၀၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၇ တွင ် အေရး ကီးသည့် သမိင်းမတ်တင်

ိ တခ စိက်ထခဲသ
့ ည်။ ကွနြ် ပ တာတခက လသား
တဦးကိ စစ်တရင်တင
ွ ် အ င်
ိ ရြခင်း မဟတ်ေပ။ ယင်းသိ ့ င်
ိ ြခင်းမာ မဆန်းေတာ။့ ယခတိးတက်မမာကား ဂဂယ်လ်

၏ အယ်လဖ
် ာဇီး ိး (AlphaZero) ပ ိဂရမ်က Stockfish 8 ပ ိဂရမ်ကိ စစ်တရင်တင
ွ ် အ င်
ိ ယလိက်ြခင်း
ြဖစ်သည်။ Stockfish 8 မာ ၂၀၁၆ တွင ် အ င်
ိ ရခဲသ
့ ည့် ကမာစ
့ စ်တရင် ချန်ပီယံ ကွနြ် ပ တာပ ိဂရမ် ြဖစ်သည်။
ယင်းတွင ် ရာစ ငခ
့် ျီေသာ လသားများ၏ စစ်တရင် အေတွအ ကံ များ ိသည့အ
် ြပင် ကွနြ် ပ တာ စစ်တရင်
အေတွအ ကံ အားြဖငလ
့် ည်း ဆယ်စ စ်ချီ၍ ိ၏။ ယင်းက တစကနက
် ့ ိ စစ်တရင် ေ ကွကေ
် ပါင်း သန်း ၇၀

တွကခ
် ျက် င်
ိ ၏။ သ င ့် မတဘဲ အယ်လဖ
် ာဇီး ိး (AlphaZero) မာ တစကနက
် ့ ိ ယင်းကဲသ
့ ိ တွ
့ ကခ
် ျက်မေပါင်း
၈၀၀၀၀ သာ လပ် င်
ိ စမ
ွ ်း ိသည့အ
် ြပင် သကိ
့ လသားများက စစ်တရင်နည်းဗျ ဟာများကိ စစချင်း မည်သေ
ိ့ ပီး

စသငသ
့် ည် ဆိသည်မျိ းပင် သင်ေပးထားြခင်း မ ိေပ။ အယ်လဖ
် ာဇီး ိး (AlphaZero) သံးသည့န
် ည်းမာ
ေနာက်ဆးေပ
ံ ကွနြ် ပ တာသင်ယနည်းြဖစ် ပီး မိမိဘာသာ မိမိ စစ်တရင် တဦးတည်း အြပန်အလန်ကစားကာ
သင်ယြခင်း ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ြငားလည်း အသစ်ြဖစ်သ အယ်လဖ
် ာဇီး ိး (AlphaZero) က Stockfish င ့်

စစ်တရင် ပွဲေပါင်းတရာ ကစားေသာအခါ အယ်လဖ

် ာဇီး ိး (AlphaZero) က ၂၈ ပွဲ င်
ိ ပီး ၇၂ ပွဲ သေရ ကျ၏။ တပွဲမ
ပင် မ ံးေချ။ အယ်လဖ
် ာဇီး ိး (AlphaZero) က လသားများထံမ သင်ထားြခင်း မဟတ်သည့အ
် တွက် သ၏
့ အ င်
ိ
ကစားကွကမ
် ျား၊ နည်းဗျ ဟာများမာ လသားများ ြမင်ေနကျပံမျိ း မဟတ်ေချ။ ယင်းအကွကမ
် ျားကိ ဉာဏ် ကီး င်

အကွကမ
် ျားဟ မဆိလ င်ေတာင်မ ထးြခားဆန်းသစ်သည်ဟ ေြပာလိရသည်
့ ။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် အယ်လဖ
် ာဇီး ိး (AlphaZero) ထိကဲသ
့ ိ စစ်
့ တရင်ကိ နကန်းတလံးမ မသိသည့်
အေြခအေနမ၊ Stockfish ကိ အ င်
ိ ယရန် ြပင်ဆင် ပီး ဉာဏ် ကီး င်အကွကမ
် ျား ေပ လာရန် စစ်တရင်ကစားနည်း
သင်လက်
ိ ရသည့် ကာချိန ် မည်မ ိသည်ဟ ထင်ပါသနည်း။ ေလးနာရီသာ ြဖစ်ပါသည်။ စာမား ိက်တာ မဟတ်ပါ။

ရာစ စ်ေပါင်းများစွာ စစ်တရင်မာ လသားအသိဉာဏ်၏ ဂဏ်ေြပာင်သည့် သရဖဟ ဆိ ကပါသည်။ အယ်လဖ

် ာဇီး
ိး (AlphaZero) မာ တစက်မ နားမလည်သည့် အေြခအေနမ အကွကဆ
် န်းေတွ ထတ် င်
ိ သည့် ဆရာ ကီးအဆငသ
့် ိ ့
မည်သည့် လသား၏ အကအညီမ မပါဘဲ ေလးနာရီအတွငး် ေရာက်သာွ းြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

အယ်လဖ
် ာဇီး ိး (AlphaZero) မာ ထိကဲသ
့ ိ စိ
့ တက
် းဆန်းများ ဖန်တးီ င်
ိ သည့် တခတည်းေသာ ေဆာဖ
့ ်ဝဲ
မဟတ်ပါ။ ယခအခါ များစွာေသာ ပ ိဂရမ်များမာ လသားစစ်တရင်ကစားသမားများထက်သာ၍ အ ကမ်းဖျင်း

တွကခ
် ျက်မများ တွငသ
် ာမကဘဲ “တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ င်
ိ စမ
ွ ်း” တွငပ
် ါ သာလာ ပီ ြဖစ်သည်။ လသားများ သာပါေသာ
စစ်တရင်ကစားပွဲ များတွင ် ကွနြ် ပ တာအကအညီကိ လ ိ ဝက်ရယကာညစ်ရန် ကိ းပမ်းေသာ ကစားသမားများ ိမ

ိ ဒိင်များက အချိနြ် ပည့် ေစာင ့် ကည့ေ

် နရသည်။ ယင်းသိ ေစာင
့ ့် ကည့ေ
် သာ နည်းလမ်းတခမာ ကစားသမားများ
ကစားပံမည်မ ဆန်းသစ်သနည်း ေစာင ့် ကည့ြ် ခင်း ြဖစ်သည်။ ကစားသမားက သံးေနသည့် အကွကမ
် ျားမာ သိပ်ကိ
ဆန်းသစ်ေနပါက ဒိင်များအေနြဖင ့် ယင်းအကွကမ
် ျားမာ လသားအကွကမ
် ျား မဟတ်ဘဲ ကွနြ် ပ တာအကွကမ
် ျား

ြဖစ် င်
ိ သည်ဟ သံသယ ိ ကသည်။ အနည်းဆံးေတာ့ စစ်တရင်တင
ွ ် တီထင
ွ ဆ
် န်းသစ် င်
ိ မမာ လသားများ၏
အမတ်သေကတ မဟတ်ေတာဘ
့ ဲ ကွနြ် ပ တာများ၏ အမတ်သေကတ ြဖစ်လာသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ စစ်တရင်မာ
က ပ်
် တ၏
ိ ့ ေကျာက်မီးေသွးတွငး် များတွင ် သံးေသာ စာဝါငက် (ေကျာက်မီးေသွးတွငး် များတွင ် ယခင်က
အလပ်သမားများအေနြဖင ့် ကာဘွနမ
် ိေနာက်ဆက်
ိ ဓါတ်ေငွသငေ
့် နပါက ချက်ချင်းသိ ိ င်
ိ ရန် စာဝါငက်များကိ သ

တိ ့ ငအ
့် တ တပါတည်း ယေဆာင်သာွ းေလ့ ိသည်။ ငက်ကေလးတခခ ြဖစ်ပါက ချက်ချင်း ေအာက်ဆဂ
ီ ျင်
ြပတ်လပ်ေနေ ကာင်း သိ ိ င်
ိ ရန် ြဖစ်သည် - ဘာသာြပန်သ ) ြဖစ်သည်ဆပါက
ိ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ထိငက်ကေလး

ေသလေမျာပါးြဖစ်လာ ပီ ြဖစ်ေ ကာင်း သတိမ ကရန် ြဖစ်သည်။ ယေနေခတ်

့ လသား-AI ပးတွစ
ဲ စ်တရင် အဖွဲများ
ကံ ေတွရသကဲသ
့ ိ ေနာင်
့ လာမည့် လသား-AI ပးတွဲ ရဲအဖွဲများ၊ ေဆးပညာေလာက အဖွဲများ၊ ဘဏ်လပ်ငန်းများက

အဖွဲများလည်း ကံ ေတွေကာင်း ကံ ေတွရမည် ြဖစ်သည်။

 ထိေ့ ကာင ့် အလပ်အကိင်အသစ်များ ဖန်တးီ ြခင်း င ့် လသားအလပ်သမားများကိ ယင်းအလပ်များတွင ်
ခနထ
် ့ ား င်
ိ ရန် ြပန်လည်ေလ့ကျငသ
့် င် ကားြခင်းအလပ်မာ တခါတည်း ပီးသွားမည့် အလပ်မျိ း မဟတ်ေပ။ AI

ေတာ်လန်ေရးမာ တခါတည်း ြဖစ် ပီး ပီးသွားမည့် ေခတ်ေြပာင်းေခတ်လွဲ ြဖစ်ရပ် ကီးမျိ း မဟတ်၊ အေြပာင်းအလဲ
ကီးတခါ ြဖစ်သာွ း ပီးေနာက် အလပ်အကိင်ေစျးကွကမ
် ာ ပံမန်သစ်တခသိ မ
့ ေချြပန်ေရာက်သာွ း မည့် ြဖစ်ရပ်မျိ း
ြဖစ်မည်မဟတ်ေပ။ ယင်းမာ ဆငက
့် ဆ
ဲ ငက
့် ဲ ပိပိ ပီး ကီးမား ိက်ခတ်လာ င်
ိ သည့် ြဖစ်ရပ်မျိ း ြဖစ်သည်။ ယေန ့
ေခတ်တင
ွ ပ
် င် အလပ်တခတည်းကိပဲ တသက်လးံ စွဲစဲွ မဲ မဲ လပ်မည့် လမျိ း နည်းနည်းလာ ပီ ြဖစ်၏။ ၂၀၅၀ အ

ေရာက်တင
ွ ် “တသက်လးံ အလပ်တခ” ဆိတာမျိ း ြဖစ်ဖိ ေနေနသာသာ
့ “ပေရာဖက် င်နယ် နယ်ပယ်တခတည်းမာပဲ
တသက်လးလပ်
ံ ဖိ”့ ဆိလ င်ပင် ေတာ်ေတာ်ေ း ိးစွဲစဥ်းစားပံေပါက် ေန င်
ိ သည်။

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လပ်သားအင်အားစကိ အဆက်မြပတ် ြပန်လည်ေလ့ကျငသ
့် င် ကား င်
ိ ပီး

အလပ်အကိင် အသစ်များ ဆက်၍ ဖန်တးီ ေန င်

ိ သည် ဆိဦးေတာ။့ သာမန်လသားတဦးအဖိ တခါ
့ ပီးတခါ ဘဝကိ
အသစ်က ြပန်ြပန်စေနရသည့အ
် ြဖစ်မျိ းကိ ခံစား င်
ိ စမ
ွ ်း ိပါမလားလိ
့ က
့ ပ်
် တိ ေမးခွ
့ နး် ထတ်ဖွယရ
် ာ ိသည်။

အေြပာင်းအလဲ လပ်ရသည်မာ အင်မတန် စိတပ

် င်ပန်းစရာ ေကာင်းလသည်။ ၂၁ ရာစအေစာပိင်းတွင ် လသားများ
မာ ဗျာများစရာေကာင်းလေသာ ကမာ ကီး ြဖစ်လာြခင်းေ ကာင ့် စိတဖ
် ိစီးြခင်း ေဝဒနာကိ ခံစားရမများ ကမာတ

လားတွင ် ြမငမ
့် ားလာခဲသ
့ ည်။ အလပ်အကိင်ေစျးကွက် င ့် လတဦးချင်းစီ၏ အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်း အလပ်များ
မာ ေြပာင်းလဲလယ
ွ လ
် ာသည် ငအ
့် မ လသားများအဖိ ခံ
့ င်
ိ ရည် ိပါမည်
့ ေလာ။ က ပ်
် တလသား
ိ့ Sapiens များ

စိတဓ
် ာတ်ပျက်ြပားမသွားေစဖိ ေဆးဝါးများကအစ၊
့ ဦးေ ာက်အာ ံေ ကာေလ့ကျငခ
့် န်းများ အလယ်၊ တရားထိင်
ြခင်းအဆံး ပိ ပီးထိေရာက်မ ိသည့် စိတဖ
် ိစီးမေလ ာခ
့ ျေရး နည်းလမ်းများ လိဖွယ် ိေလသည်။ ၂၀၅၀ တွင ်
အလပ်အကိင်များ မ ိေတာြ့ ခင်း သိမဟတ်
့ ဆီေလျာ်သည့် ပညာေရး မ ိြခင်း တိေ့ ကာငတ
့် င် သာမကဘဲ

စိတဓ
် ာတ်ခံ င်
ိ ရည်မ ိြခင်းေ ကာငလ
့် ည်း “အသံးမဝင်သည့”် လတန်းစားတရပ် ေပ ေပါက် လာ င်
ိ ဖွယရ
် ာ ိေနပါ
ေတာသ
့ ည်။

ယခဆိခဲသ
့ ည့် အရာအားလံးနီးပါးမာ ခနမ
် ့ န်း ပီး ေြပာဆိေနြခင်းများ ြဖစ်ပါ၏။ ဤစာကိ ေရးချိန ် ၂၀၁၈
အေစာပိင်းတွင ် အလိအေလျာက်လပ်စက်များေ ကာင ့် လပ်ငန်းနယ်ပယ်အများအြပားကိ ိက်ခတ်မများ ိ

ေသာ်လည်း လအများအြပားအလပ်လက်မဲ့ ြဖစ်ြခင်းမျိ း မ ိေသးေပ။ တကယ်တမ်း အေမရိကန် ကဲသ

့ ေသာ
ိ့ င်
ိ ငံ
အများအြပားတွင ် အလပ်လက်မဲြ့ ဖစ် န်းမာ သမိင်း ငခ
့် ျီ၍ အနည်းဆံး အေြခအေနသိပင်
့ ေရာက်ေနပါသည်။ စက်
များကသင်ယြခင်း (machine learning) င ့် အလိအေလျာက်လပ်စက်များေ ကာင ့် အလပ်အကိင်အမျိ းမျိ းကိ

မည်သမည်
ိ ့ ပံ သက်ေရာက်မည်ကိ မည်သမ ေသချာမသိ င်
ိ ေပ။ ထိအြပင်
့ အချိနက
် ာလ အားြဖငလ
့် ည်း မည်သည့်
အချိနတ
် င
ွ ် မည်သြဖစ်
ိ ့ လာမည်ဟ ယတိြပတ်ေြပာရန်လည်း အလွနခ
် က်ပါသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ ဤကိစ

များမာ နည်းပညာတိးတက်မ င ့် သက်ဆင်

ိ သလိ င်
ိ ငေ
ံ ရး ဆံးြဖတ်ချက်များ ငေ
့် ရာ ယဥ်ေကျးမဓေလ့ထးတမ်
ံ းများ
ငလ
့် ည်း သက်ဆင်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ အလိအေလျာက် ေမာင်း င်ေသာ ကားများမာ လသားယာ
ဥ်ေမာင်းများထက် ပိ ပီးစိတခ
် ျရေသာ၊ ပိ ပီးသက်သာေသာ အေြခအေနေရာက်လာ ပီးလ င်ေတာင်မ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမား

များ င ့် သံးစွဲသများမာ အေြပာင်းအလဲကိ စ်ေပါင်းများစွာ၊ ဆယ်စ စ်ချီ၍ ပိတထ

် ား င်
ိ ပါေသးသည်။

သိတေစ
့ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ကိယ့က
် ကိ
ိ ယ် စိတခ
် ျေနလိ မရေပ။
့ အလပ်အကိင် ဆံး ံးမများအတွက်
အလပ်အသစ်များ ေပ လာမည်ဟ ယဆေနရန်မာ အ ရာယ်များပါသည်။ ယခင် စက်မေတာ်လန်ေရးေခတ်တင
ွ ်

အလပ်အကိင်အသစ်များ ေပ လာသကဲသ
့ ိ ယခ
့ ၂၁ ရာစတွငလ
် ည်း ေပ လာလိမ်မ
့ ည်ဟ အာမ မခံ င်
ိ ေပ။
အေြခအေနေတွ ေြပာင်းလဲသာွ းေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ေပ ေပါက်လာ င်
ိ သည့် လမေရး င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး ိက်ခတ်မ

များမာ အလွနစ
် ိးရိမ်ဖွယေ
် ကာင်းေသာေ ကာင ့် လအများအြပား ေနရာတိင်းတွင ် အလပ်လက်မဲ့ ြဖစ်လာ င်
ိ ေချမာ
နည်းပါသည်ဆလ
ိ င်ေတာင်မ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဤကိစကိ ေသချာစဥ်းစားြပင်ဆင်ရမည် ြဖစ်ပါသည်။

၁၉ ရာစတွင ် စက်မေတာ်လန်ေရးေ ကာင ့် အေြခအေနအသစ်များ င ့် ြပဿနာအသစ်များ ေပ ေပါက် လာ

ေသာအခါ ိေနသည့် လမေရး၊ စီးပွားေရး၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်များက ယင်းတိ ့ င ့် ကိက်ညြီ ခင်း မ ိေတာေ
့ ပ။ ေြမ င်
ပေဒသရာဇ်စနစ်၊ ဘရင်စနစ် င ့် ေ း ိးစွဲ ဘာသာတရားများမာ စက်မ မိ ြပ ကီးများ၊ သန်း ငခ
့် ျီေသာ တွယရ
် ာမဲ့

အလပ်သမားများ၊ ေခတ်သစ်စီးပွားေရး၏ အ မဲေြပာင်းလဲေနေသာ သေဘာသဘာဝများကိ စီမံခနခ

့်ရ
ွဲ န် သငေ
့် တာ်
ြခင်း မ ိေတာေ
့ ပ။ ထိေ့ ကာငပ
့် င် လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့် လံးဝကိ ကွြဲ ပားသည့် စနစ်သစ်များ - လစ်ဘရယ် ဒီမိ

ကေရစီစနစ်များ၊ ကွနြ် မ နစ် အာဏာ င်စနစ်များ၊ ဖက်ဆစ်စနစ်များကိ တီထင

ွ လ
် ာရသည်။ ယင်းစနစ်အသစ်များ
ကိ စမ်းသပ် ပီး ဖွဲ င ့် ေပ ဆန်းေမးခွက
ဲ ာ အေကာင်းဆံးအေြဖများရရန်လည်း ရာစ စ်တခ ကာ ေ ကာက်မက်ဖွယ်

စစ်ပဲမ
ွ ျား၊ ေတာ်လန်ေရးများ ြဖစ်ေပ အချိနယ
် ခဲရ
့ သည်။ ဒစ်ကင်းဝတ ထဲက ေကျာက်မီးေသွးတွငး် များတွင ် အလပ်
လပ်ရေသာ ကေလးလပ်သားများ၊ ပထမကမာစစ် ကီး၊ ၁၉၃၂-၃ တွင ် ကံ ေတွ ခဲရ
့ သည့် ယကရိနး် အငတ်ေဘးကပ်
ကီး အစ ိသည်တမာ
ိ ့ ယင်းအေြခအေနအသစ်များကိ သင်ယ င်
ိ ရန် လသားမျိ း ယ
ွ ေ
် ပးခဲရ
့ သည့် အဖိးအခအချိ
ပင် ြဖစ်သည်။

၂၁ ရာစတွင ် သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ (infotech) င ့် ဇီဝနည်းပညာ (biotech) တိေ့ ကာင ့်

လသားမျိ း ယ
ွ ် ကံ ေတွရသည့် စိနေ
် ခ မမာ ယခင်ေခတ်က ေရေ းွ ေငွအင်ဂျင်၊ မီးရထားလမ်းများ င ့် လ ပ်စစ်
သံးစွဲလာ င်
ိ မတိေ့ ကာင ့် ေပ ေပါက်ခသ
ဲ့ ည့် စိနေ
် ခ မထက် များစွာ ကီးသည်ဟ ဆိ င်
ိ သည်။ က ပ်
် တိ လသားမျိ
့ း

ယ
ွ မ
် ာ အဖျက်စမ
ွ ်းအားြမငသ
့် ည့် နည်းပညာများ ိေနြခင်းေ ကာင ့် ေနာက်ထပ်စနစ်များ မေအာင်ြမင်ြခင်း၊ ကမာ
စစ်ြဖစ်ပာွ းြခင်း၊ ေသွးထွကသ
် ယ
ံ ိ ေတာ်လန်ေရးများ ေပ ေပါက်ြခင်းတိကိ
့ လက်ခခ
ံ င
ွ ြ့် ပ လိ မရသည့
့ ် အေနအထား

ိပါသည်။ ဒီတချီေတာ့ စနစ်များ အလပ်မြဖစ်ပါက ကလီးယား စစ်ပဲမ

ွ ျား၊ မျိ းဗီဇ ြပ ြပင်ထားသည့် ေ ကာက်မက်
ဖွယ် ဆန်းဆန်းြပားြပား လက်နက်များေ ကာင ့် သတေလာက ကီး တခလံး ပျက်သဥ်းမည့အ
် ေရး င ့် ကံ ရဖွယ် ိ

သည်။ ယင်းေ ကာငပ

့် င် စက်မေတာ်လန်ေရးကိ ရင်ဆင်
ိ ခရ
ဲ့ စဥ်ထက် ပိ ပီး ကျနေသချာေသာ အစီအမံ၊ ြပင်ဆင်မ
များ လိအပ်မည် ြဖစ်ေပသည်။

ေခါင်းပံြဖတ်အြမတ်ထတ်ေသာအြဖစ်မ သက်ဆင်
ိ ြခင်းမ ိေတာေ
့ သာအြဖစ်သိ ့
 က ပ်
် တအတွ
ိ့ က် ြဖစ် င်
ိ ေချ ိေသာ အေြဖသံးမျိ း ိပါသည် - (က) အလပ်အကိင်များ ဆံး ံးြခင်း ကိ ကာ

ကွယရ
် န် ဘာလပ် ကမည်နည်း၊ (ခ) အလပ်အကိင်အသစ်များ ဖန်တးီ ရန် ဘာလပ် ကမည်နည်း င ့် (ဂ) က ပ်
် တိ ့
အတတ် င်
ိ ဆးံ လပ်သည့် ကားမ အလပ်အကိင် ဆံး ံးြခင်းက အလပ်အကိင်အသစ်များ ေပ ေပါက်ြခင်းထက် ပိ

များြပားေနပါက ဘာလပ် ကမည်နည်း ြဖစ်သည်။

အလပ်အကိင်ဆးံ ံးမများ လံးလံးမြဖစ်ေအာင် ေဆာင်ရွကရ

် န်မာ လပ်ချင်စဖွယမ
် ေကာင်းဘဲ ြဖစ် င်
ိ ဖိရန်
့
မေသချာသည့် နည်းလမ်းြဖစ်သည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ ယင်းမာ ဉာဏ်တ AI င ့် စက် ပ်နည်းပညာမ ရ ိမည့်
အကျိ းေကျးဇးအများအြပားကိ စွနလ
် ့ တ်ရဖွယ် ိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သိတေစ
့ ထိခက်
ိ မများ နည်း င်
ိ သမ
နည်းေအာင် င ့် လသားလပ်သားများ ြပန်လည်ချိနည
် ိ င်
ိ ရန်အတွက် အစိးရများအေနြဖင ့် အလိအေလျာက် လပ်

စက်များြဖင ့် ေြပာင်းလဲလပ်ေဆာင်ြခင်းကိ ေ းေအာင်ြဖည်းြဖည်း ေဆာင်ရွကေ

် ကာင်း ေဆာင်ရွက် င်
ိ သည်။ နည်း
ပညာတခ ေပ လာတိင်း ေသချာေပါက် သံးရမည်ဟ၍ မ ိေပ။ ကိစတခကိ ေဆာင်ရွက် င်
ိ ပါသည် ဆိြခင်းက

ေဆာင်ရွကက
် ိ ေဆာင်ရွကရ
် မည်ဟေသာ သေဘာ မသက်ေရာက်ေပ။ နည်းပညာအသစ်များမာ ေစျးကွကအ
် ရ
ေဆာင်ရွက် င်
ိ ဖွယ် ိ ပီး စီးပွားေရးအရ တွကေ
် ချကိက်သည် ဆိလ င်ေတာင်မ အစိးရက စည်းမျဥ်း စည်းကမ်းများ

ြဖင ့် ကနသ
် ့ တ်ထား င်
ိ ေသးသည်သာ ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာအားြဖင ့် က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် လသားကိယ်အဂ ါများ ေရာင်းချ
သည့် ေစျးကွက် ေပ ေပါက်လာ င်
ိ ရန်လသည့
ိ ် နည်းပညာ ိသည်မာ ဆယ်စ စ်ချီ ပီ ြဖစ်သည်။ ဖွံ ဖိ းဆဲ င်
ိ ငမ
ံ ျား

တွင ် လသား “ကိယ်အဂ ါအစိတအ

် ပိင်း ထတ်လပ်ရာေနရာ”များ ဖန်တးီ ၍ ထတ်လပ် င်
ိ ပီး အသည်းအသန်လအပ်
ိ
ေနသည့် သေဌးများက လည်း ဝယ် ကမည် ြဖစ်သည်။ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ကိယ်အဂ ါအစိတအ
် ပိင်းများ ေရာင်းဝယ်
သည့် လပ်ငန်းများမာ ေဒ လာ သန်း ရာေထာင်ချီတန်ေသာ ေစျးကွကမ
် ျား ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ သိေသာ်
့ ထိကဲ
့ သ့ ေသာ
ိ့

လသားအဂ ါများ ထတ်လပ်ေရာင်းချြခင်း လွတလ

် ပ်စာွ မလပ် င်
ိ ေစရန် စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများြဖင ့် ကနသ
် ့ တ်
ထား ပီး ကိယ်အဂ ါ ေရာင်းချသည့် ေမာင်ခေစျးကွ
ိ က် ိေသာ်လည်း ထင်ထားသည်ထက် များစွာေသးငယ် ပီး

ကနသ
် ့ တ်ထားေသာ ေစျးကွကသ
် ာ ြဖစ်ေလသည်။

အေြပာင်းအလဲကိ ြဖည်းြဖည်းလပ်ပါက ဆံး ံးသွားေသာ အလပ်အကိင်များကိ အစားထိး ပီး

အလပ်အကိင်အသစ်များ ဖန်တးီ ရန် အချိနရ

် ေကာင်းရ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ေ မာေြပာခဲသ
့ လိ စီးပွားေရးအရ စွန ် ့
ဦးတီထင
ွ ေ
် ဆာင်ရွက် င်
ိ မသည် ပညာေရး င ့် စိတပ
် ညာနယ်ပယ်များတွင ် ေတာ်လန်ေြပာင်းလဲမများ င ့် အတြဖစ်

ေပ ရန် လိေပမည်။ အလပ်အကိင်အသစ်များသည် အစိးရက လခေပးထား ံသပ်သပ် ဖန်တးီ ထားေသာ ေနရာများ

ြဖစ်လမ
ိ ်မ
့ ည်မဟတ်ဟ ယဆပါက ယင်းအလပ်အကိင်အသစ်များကိ လပ်ကင်
ိ ရန် က မ်းကျင်မ ြမငမ
့် ားစွာ လိအပ်ဖိ ့
ြဖစ် င်
ိ ေချများသည်ကိ တွကဆ
် င်
ိ ပါသည်။ ဉာဏ်တ AI က ဆက်လက်၍ တိးတက်လာသည် ငအ
့် မ လသား

အလပ်သမားများ မာ ပညာအသစ်များ ထပ်သင်ရန် င ့် အလပ်အကိင်ကိ ေြပာင်းလဲရန် လိအပ်မည် ြဖစ်သည်။

ထိအခါမျိ းမာေတာ့ အစိးရအေနြဖင ့် ဝင်ပါရေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ တသက်ပတ်လးံ ပညာသင်ယ င်
ိ ေရး အတွက်

ေထာက်ပံေ
့ ပးသည့် က မျိ း၊ မေ ာင်သာမလဲသာ အေြပာင်းအလဲကာလေတွမာ အခအခံရေအာင် ေဆာင်ရွက်
ေပးသည့် အစီအမံမျိ းေတွ လပ်ေပးရေတာမ
့ ည် ြဖစ်ပါသည်။ အသက်ေလးဆယ်အရွ ယ် အ ငိမ်းစား ဒ န်းေမာင်း
သမားတဦးအေနြဖင ့် virtual (အစစ်နးီ ပါး ထင်ရေသာ အတအေယာင်) ကမာများ တည်ေဆာက်သည့် ဒီဇိင်နာ
အြဖစ် အသက်ေမွးရန် သံး စ်တာ ြပန်လည်ေလ့ကျင ့် သင် ကားရမည်ဆပါက
ိ သအေနြဖင
့ ့် ထိကာလအတွငး်

ရပ်တည် င်
ိ ရန် င ့် သမိ့ သားစကိ ေထာက်ပံ့ င်
ိ ရန် အစိးရအကအညီအများအြပား လိအပ်မည် ြဖစ်သည်။ (လက် ိ
တွင ် ယင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ စီမံချက်မျိ းကိ စကင်ဒးီ ေနးဗီးယား င်
ိ ငမ
ံ ျားတွင ် ေဖာ်ေဆာင်လျက် ိ ပီး အစိးရများက
“အလပ်အကိင်များကိ ကာကွယမ
် ည်မဟတ်ဘဲ အလပ်သမားများကိ ကာကွယမ
် ည်” ဟေသာ အယအဆကိ

အေကာင်အထည်ေဖာ်လျက် ိ ကသည်။)

အစိးရက အကအညီကိ လံလံေလာက်ေလာက်၊ လိလိလားလား ေပးမည်ဆဦးေတာ

ိ ၊့ သန်းေထာင် ငခ
့် ျီ

ေသာ လသားများအေနြဖင ့် စိတပ

် ိင်းဆိင်ရာ တည် ငိမ်မ မပျက်ြပားေစဘဲ မိမိကယ်
ိ ကိ ေြပာင်းလဲြပင်ဆင် င်
ိ ဖိ ့
ဆိသည်မာ ဘယ်သမ အတပ်မေြပာ င်
ိ သည့် ကိစမျိ း ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တိ ့ ကိ းစားေဆာင်ရွက်

ေသာ်လည်း လသားအများအြပား အလပ်လက်မဲ့ ြဖစ်သာွ းပါက က ပ်

် တအေနြဖင
ိ့ ့် အလပ်ေခတ်လန
ွ ် (post-work)
လအဖွ
့ ဲအစည်းများ၊ အလပ်ေခတ်လန
ွ ် စီးပွားေရးများ၊ အလပ်ေခတ်လန
ွ ် င်
ိ ငေ
ံ ရးများအတွက် စနစ်အသစ်များ

လိအပ်မည်ြဖစ်သည်။ ပထမဆံး ေြခလမ်းအေနြဖင ့် က ပ်

် တိ ေဆာင်
့ ရွကရ
် မည်မာ အတိတက
် အေမွဆက်ခေ
ံ သာ
လမေရး၊ စီးပွားေရး၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်များမာ ယင်းစိနေ
် ခ မကိ ကိင်တယ
ွ ေ
် ြဖ င်းရန် လံေလာက်ြခင်း မ ိေတာဆ
့ သည့
ိ ်
အချက်ကိ ိးသားစွာ အသိအမတ်ြပ လက်ခရ
ံ န် ြဖစ်သည်။

ဥပမာ - ကွနြ် မ နစ်စနစ်ကိ ကည့ပ

် ါ။ အလိအေလျာက်လပ်စက်များက အရင်း င်စနစ်ကိ အြမစ်မေန၍
ကိင်လပ်ရန် ခိမ်းေြခာက်ေသာအခါ ကွနြ် မ နစ်စနစ် ြပန်ေခတ်စားလာ င်
ိ သည်ဟ ယဆေကာင်းယဆ င်
ိ သည်။

သိေသာ်
့ ကွနြ် မ နစ်စနစ်မာ ဤကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အကျပ်အတည်းမျိ းက ထွကေ
် ပ လာ င်
ိ သည့် စနစ်မျိ းမဟတ်ေပ။ ၂၀
ရာစ၏ ကွနြ် မ နစ်စနစ်က အလပ်သမားလတန်းစားသည် စီးပွားေရးအတွက် အေရးပါသည်ဟ ယဆထား ပီး

ကွနြ် မ နစ်ေတွးေခ င်များမာ အရင်းမဲ့ လတန်းစား/ပစည်းမဲလ

့ တန်းစား (proletariat) ကိ ၄င်းတိ၏
့ စီးပွားေရး
အရ အေရးပါသည့် အင်အားကိ င်
ိ ငေ
ံ ရး သဇာအာဏာအြဖစ် ေြပာင်းလဲရန် န်ြပ ကသည်။ ကွနြ် မ နစ် င်
ိ ငေ
ံ ရး
အြမင်မာ အလပ်သမား လတန်းစား ေတာ်လန်ေရးကိ ေဆာင်ရွကရ
် န် ြဖစ်သည်။ လအများမာ စီးပွားေရးအရ

အေရးမပါေတာသ
့ ည့် အြဖစ်ကိ ေရာက်လာပါက ယင်း န်ြပချက်များ အလပ်ြဖစ်ပါဦးမည်ေလာ။ လအများမာ
ေခါင်းပံြဖတ်အြမတ်ထတ်ြခင်းကိ ေတာ်လန်ရြခင်း မဟတ်ဘဲ စီးပွားေရး င ့် မိမိ မသက်ဆင်
ိ ေတာေ
့ သာ အြဖစ်ကိ
ေရာက်လာြခင်းကိ မည်သေတာ်
ိ့ လန်ရပါအံန
့ ည်း။ အလပ်သမား လတန်းစားေတာ်လန်ေရးတရပ်မာ အလပ်သမား
လတန်းစား မ ိပါက မည်သိ ေအာင်
့ ြမင်ပါအံန
့ ည်း။

အချိ က လသားများမာ ဘယ်ေသာအခါမ စီးပွားေရးအရ မသက်ဆင်

ိ ေတာေ
့ သာ၊ မလိအပ်ေတာေ
့ သာ
အြဖစ်သိ မ
့ ေရာက် င်
ိ ဟ ဆိ ကသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ ဉာဏ်တ AI ကိ အလပ်ခင
ွ တ
် င
ွ ် မယဥ် င်
ိ ဘးဆိ

လ င်ေတာင်မ လသားများကိ သံးစွဲသ (consumer) များအြဖစ် လိအပ်မည် ြဖစ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့
အနာဂတ် စီးပွားေရးတွင ် က ပ်
် တကိ
ိ ့ သံးစွဲသအြဖစ် လိအပ်မလိအပ်ပင် မေသချာေပ။ စက်များ င ့် ကွနြ် ပ တာ
များမာ သတိကိ
့ ယ်တင်
ိ သံးစွဲသများ ြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်။ သေဘာအားြဖင ့် သတ တွငး် လပ်ငန်းေကာ်ပိေရး င်းတခ
က စက် ပ် ေကာ်ပိေရး င်းတခသိ သံ
့ သတ များထတ် ပီး ေရာင်းချသည် ဆိ ကပါစိ။့ စက် ပ်ေကာ်ပိေရး င်းက
စက် ပ်များ ထတ် ပီး သတ တွငး် ေကာ်ပိေရး င်းသိ ြပန်
့ ေရာင်း င်
ိ သည်။ ဤနည်းြဖင ့် စက် ပ် င ့် သံသတ တွငး်
ေကာ်ပိေရး င်း စ်ခအ ကား အြပန်အလန် မိမိလအပ်
ိ သည်ကိ ေရာင်းချ င်
ိ ရာ အဆိပါေကာ်ပိေရး င်းများမာ

ဆက်လက် ကီးထွား င်
ိ ပီး ဂလက်ဆ၏
ီ ေဝးကွာလေသာ ကမာများထိ ဆက်လက်ချဲထွင ် င်
ိ သည်။ သတိအတွ
့ က်
လိအပ်သည်မာ စက် ပ်များ င ့် ကွနြ် ပ တာများသာ ြဖစ်သည်။ လသားများကိ သတိ၏
့ ထွကက
် န်များ သံးစွဲရန်

သံးစွဲသအေနြဖငပ
့် င် လိအပ်ြခင်း မ ိေပ။

အမန်ပင် ယေနေခတ်
့ တငွ ် ကွနြ် ပ တာများ င ့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ ထတ်လပ်သေနရာတင် မဟတ်
ေတာဘ
့ ဲ သံးစွဲသ (client) ေနရာကိပါ စယလာ က ပီ ြဖစ်သည်။ ဥပမာ စေတာပ
့ ်အတ
ိ ခ
် ျိနး် တွင ် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်

များမာ ယ်ယာများ၊ ဘွနး် (bond) များ၊ ကန်ပစည်းများ ဝယ်ယသည့် အေရး ကီးဝယ်ယသများ ြဖစ်လာ ပီ
ြဖစ်သည်။ ထိအတပင်
့ ေ ကာ်ြငာေစျးကွကတ
် င
ွ လ
် ည်း အဓိကေဖာက်သည်မာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်တခ ြဖစ်သည့် ဂဂ

ယ်လ် (Google) အယ်လဂ

် ိရစ်သမ် ြဖစ်သည်။ လအများမာ ဝက်ဘဆ
် က်
ိ စာမျက် ာများ ဒီဇိင်းေရးဆွသ
ဲ ည့အ
် ခါ
အများအားြဖင ့် လသားများအ ကိ က်ထက် ဂဂယ်လ် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်၏ အ ကိ က်ကိ လိက်၍ ေရးဆွရ
ဲ သည်။

အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ သိစိတ် (consciousness) မ ိေ ကာင်း ထင် ားပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ လသားသံးစွဲ
သများ င ့် မတဘဲ သတိအေနြဖင
့ ့် မိမိဝယ်ယသည်ကိ စ်သက်သည် မ စ်သက်သည် မ ိေပ။ သတိ၏
့
ဆံးြဖတ်ချက်များကိ စိတခ
် စ
ံ ားချက်များ၊ အေတွအထိများြဖင ့် ဆံးြဖတ်ြခင်း မဟတ်ေပ။ ဂဂယ်လ၏
် ာေဖွသည့်

အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်အေနြဖင ့် ေရခဲမနက
် ့ ိ အရသာ မခံ င်
ိ ေပ။ သိတေစ
့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ ယင်းတိ၏
့ အတွငး်
ပိင်း တွကခ
် ျက်မများ င ့် ထည့သ
် င
ွ း် တည်ေဆာက်ထားသည့် စ်သက်မများအေပ အေြခခံကာ အရာဝတ များကိ

ေရွ းချယ်ြခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်းေရွ းချယ်မများမာ က ပ်

် တ၏
ိ ့ ကမာကိ တစတစ ပိ ပီးလမ်းမိးပံေဖာ်လာလျက် ိ
သည်။ ဂဂယ်လ် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်တင
ွ ် ေရခဲမနဆ
် ့ င်
ိ များ၏ ဝက်ဘဆ
် က်
ိ စာမျက် ာ များကိ အဆငေ
့် ရွ းချယ်

သတ်မတ်ေသာအခါ သတွ
့ င ် အလွနအ
် ဆငြ့် မငေ
့် သာ စိတ် ကိ က်ေရွ းချယ်မစနစ် ိသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ကမာတွင ်
အေအာင်ြမင်ဆးံ ေရခဲမနဆ
် ့ င်
ိ များမာ အရသာအ ိဆးံ ေရခဲမနက
် ့ ိ ထတ် င်
ိ သည့ဆ
် င်
ိ များမဟတ်ဘဲ ဂဂယ်လ်

(Google) ာေဖွမတွင ် ထိပ်ဆးက

ံ ေပ သည့် ဆိင်များ ြဖစ်သည်။

က န်ေတာ်ဒါကိ ကိယ်ပိင်အေတွအ ကံ က သိ ိထားြခင်း ြဖစ်ပါ၏။ က န်ေတာ်စာအပ် ထတ်ေသာအခါ

စာအပ်ထတ်ေဝသများက အွနလ
် င်
ိ းတွင ် လသိများရန်အတွက် က န်ေတာ်က
့ ိ စာအပ်အေ ကာင်း အကျဥ်းချ ပ်ေဖာ်ြပ
ချက် ေရးခိင်းပါသည်။ သိေသာ်
့ သတိတွ
့ င ် က န်ေတာ် ေရးသားထားသည့် အကျဥ်းချ ပ် ေဖာ်ြပချက်ကိ ဂဂယ်လ် အ
ယ်လဂ
် ိရစ်သမ်၏ စိတ် ကိ က်ြဖစ်ေအာင် ြပန်ြပင်ေပးသည့် အထးက မ်းကျင်သ တဦး ိပါသည်။ သက က န်ေတာ်

ေရးထားသည်ကိ ကည့၍
် “ဒီစကားလံး မသံးပါနဲ။့ ဟိစကားလံး ေြပာင်းသံးပါ။ ဒါမ ဂဂယ်လ် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က
ဆရာစ
့ ာအပ်ကိ ပိစိတဝ
် င်စားမာ” ဒါမျိ း အ ကံေပးပါသည်။ က န်ေတာ်တအေနြဖင
ိ့ ့် ဂဂယ်လအ
် ယ်လဂ
် ိရစ်သမ်၏

စိတဝ
် င်စားမကိ ရ ံြဖင ့် လသားေတွ၏ စိတဝ
် င်စားမရမည်ြဖစ်ေ ကာင်း ေသချာေပါက်တက
ွ လ
် ရပါသည်
ိ့ ။

သိြဖစ်
့ ရာ လသားများကိ ထတ်လပ်သအေနြဖငေ
့် ရာ၊ သံးစွဲသအေနြဖငေ
့် ရာ မလိအပ်ဘးဆိပါက သတိ၏
့
စိတေ
် ရာကိယ်ပါ ကျန်းမာသန်စမ
ွ ်းမအတွက် မည်သည်က အာမခံေပးပါမည်နည်း။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လံးလံးဆိး

သွားသည့် အေြခအေနထိ ေစာငေ

့် န၍ မရေပ။ ဤအကျပ်အတည်းအတွက် အေြဖကိ ာထားရေတာမ
့ ည် ြဖစ်
ပါသည်။ ေစာငေ
့် နပါက အချိနေ
် ာင်းသွား င်
ိ သည်။ ၂၁ ရာစ၏ မ ကံ စဖးထးကဲသည့် နည်းပညာ ိက်ခတ်မများ င ့်

စီးပွားေရးအရ ိက်ခတ်မများကိ ေကျာ်လား င်

ိ ရန်အတွက် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လမေရး င ့် စီးပွားေရးစနစ်အသစ်
များကိ ြမန် င်
ိ သမ ြမန်ြမန်လအပ်
ိ ေပသည်။ ယင်းစနစ်များမာ အလပ်အကိင်များကိ ကာကွယရ
် မည် မဟတ်ဘဲ

လသားများကိ ကာကွယရ
် န် စဥ်းစားချက်များကိ အေြခခံရမည် ြဖစ်သည်။ အလပ်အကိင်အများအြပားမာ ပျင်းရိ
ငီးေငွ ဖွယေ
် ကာင်းသည့် အလပ်များြဖစ်သည် - ယင်းတိကိ
့ ကာကွယရ
် န် မလိအပ်ေပ။ ဘယ်သမ ေငွကင်
ိ စာေရး

(cashier) လပ်ရန် ဘဝရည်မန်းချက် မထားေပ။ က ပ်

် တိ အာ
့ ံစိက်ရမည်မာ လအများ၏ အေြခခံလအပ်
ိ ချက်
များကိ ြဖည့တ
် င်းေပးရန် င ့် သတိ၏
့ လမအဆငအ
့် တန်း၊ မိမိကယ်
ိ ကိ တန်ဖိးထားမကိ ကာကွယေ
် ပးရန်

ြဖစ်သည်။

လအများစိတဝ
် င်စားမကိ ရလာသည့် စနစ်သစ်တခမာ “လတိင်းအတွက် အေြခခံဝင်ေငွ” (universal
basic income) ြဖစ်သည်။ “လတိင်းအတွက် အေြခခံဝင်ေငွ” က အဆိြပ သည်မာ အစိးရမင်းများက စက် ပ်များ

င ့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များကိ ပိင်ဆင်
ိ ေနသည့် ဘီလျံနာ သ ကယ် ကီးများ င ့် ေကာ်ပိေရး င်းများဆီမ အခွနေ
် ကာက်
ခံ၍ ယင်းပိက်ဆက
ံ ိ လတိင်းအတွက် အေြခခံလအပ်
ိ ချက်များကိ လမ်းြခံ င်
ိ သည့် ရက်ေရာေသာ ေထာက်ပံေ
့ ကး
ေငွ (စတိင်ပင်) ေပးရန် ြဖစ်သည်။ ထိသိလပ်
့ ြခင်းအားြဖင ့် လဆင်းရဲများကိ အလပ်အကိင် ဆံး ံးမ င ့် စီးပွားေရး
အရ ကေမာက်ကမြဖစ်ြခင်းများမ သက်သာရာရေစမည်။ လချမ်းသာများကိလည်း လအများ ေဒါသပန်ထ ေတာ်

လန်ြခင်းမ အကာအကွယေ
် ပးရန် ြဖစ်သည်။ ယင်း င ့် ဆက်စပ်ေနေသာ အိင်ဒယ
ီ ာတခမာ လသားများ၏ အချိ ေနစ့
ဥ်ေဆာင်ရွကရ
် သည့် လပ်ငန်းများကိ “အလပ်အကိင်” အြဖစ် ကျယ်ကျယ်ြပနြ် ပန
့ ် သတ်
့ မတ်ရန် ြဖစ်သည်။ လက် ိ
တွင ် သန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ မိဘများမာ ကေလးသငယ်များကိ ြပ စေစာငေ
့် ာက် ရသည့် အလပ်၊ အိမ်နးီ နားချင်း

များ တဦး ငတ
့် ဦး အြပန်အလန်ေစာငေ
့် ာက်ရသည့် အလပ်၊ င်
ိ ငသ
ံ ားများ ရပ်ရွာ အသိက်အဝန်များ ဖွဲစည်းရ
သည့အ
် လပ် - စသည့် တန်ဖိး ိသည့် အလပ်များကိ “အလပ်အကိင်” ဟ သတ်မတ်ထားြခင်း မ ိေပ။ က ပ်
် တိ ့

အေနြဖင ့် ေတွးပံေခ ပံကိေြပာင်းကာ ကေလးတဦး ြပ စပျိ းေထာင်ရသည့် အလပ်မာ ကမာတွင ် အခက်ခဆ

ဲ းံ င ့်
စိနေ
် ခ မ အများဆံးအလပ်အြဖစ် အသိအမတ်ြပ ေကာင်းြပ ရ င်
ိ သည်။ ထိသိဆိ
့ လ င် ကွနြ် ပ တာများ၊ စက် ပ်များ
က ယာဥ်ေမာင်းများ၊ ဘဏ်လပ်ငန်း င်များ၊ ေ ေနများကိ အစားထိးသွားသည် ဆိလ င်ေတာင်မ အလပ်အကိင်
ားပါးမည်မဟတ်ေပ။ ဤေနရာတွင ် ေမးလာဖွယ် ိသည်မာ ဤ အသိအမတ်ြပ ေပ ေပါက်လာသည့် အလပ်

အသစ်များအတွက် မည်သက အကဲြဖတ်မည်နည်း င ့် မည်သက လခေပးမည်နည်းဆိသည့် ေမးခွနး် ြဖစ်သည်။

ေြခာက်လသား ေမွးကင်းစများက သတိမေအများကိ
့ လခေပးမည် မဟတ်ဟ ယဆလိက် ကပါစိ။့ အစိးရအေနြဖင ့်
တာဝန်ယ ပီး ေပးရဖွယ် ိသည်။ တဖန် ဤလခများကိ မိသားစ တခ၏ အေြခခံလအပ်
ိ ချက်များအားလံးကိ လမ်းြခံ

ဖိ လိ
့ သည်ဟ ထပ် ပီး ယဆမည်ဆပါစိ
ိ ။့ အဆံးတွင ် “လတိင်းအတွက် အေြခခံဝင်ေငွ” ဆိသည် င ့် သိပ်မကွာေတာ့
ေ ကာင်း ေတွ င်
ိ သည်။

ေနာက်တနည်းမာ အစိးရအေနြဖင ့် လတိင်းအတွက် အေြခခံ “ဝင်ေငွ” မဟတ်ဘဲ အေြခခံ

“ဝန်ေဆာင်မ”များ ေပးရန်ြဖစ်သည်။ လများကိ ပိက်ဆေ
ံ ပးလိက်သြဖင ့် ပိက်ဆလ
ံ ရ
ဲ ေရာ၊ ထင်ရာေလ ာက်ဝယ်

ကကန်ေရာ ဆိတာမျိ းအစား အစိးရအေနြဖင ့် အခမဲ့ ပညာေရး၊ အခမဲ့ ကျန်းမာေရး၊ အခမဲ့ သယ်ယပိေဆာင်
့ ေရး
အစ ိသြဖင ့် ေဆာင်ရွကရ
် န် တာဝန်ယတာမျိ း ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ သည်။ ဤအြမင်မာ တကယ်တမ်းေတာ့

ကွနြ် မ နစ်စနစ်၏ ေလာကနိဗာန် အြမင်ြဖစ်သည်။ ကွနြ် မ နစ်စနစ်၏ အလပ်သမားလတန်းစား ေတာ်လန်ေရးြဖင ့်

အစပျိ းရန် စဥ်းစားသည့် စဥ်းစားချက်မာ ေခတ်မမီေတာဟ
့ ဆိေကာင်းဆိ င်
ိ ေသာ်လည်း က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဤ
ကွနြ် မ နစ် ပန်းတိင်ကိ တြခားတနည်းတဖံြဖင ့် တည်ေဆာက်ရန် ဆက်လက် ကံရွယသ
် ငပ
့် ါသည်ေလာ၊ စဥ်းစားဖွယ်

ြဖစ်သည်။

လအများကိ လတိင်းအတွက် အေြခခံဝင်ေငွ ေပးသည့န

် ည်း (အရင်း င်ေလာကနိဗာန်) င ့် လတိင်း

အတွက် အေြခခံ ဝန်ေဆာင်မများေပးသည့န

် ည်း (ကွနြ် မ နစ်ေလာကနိဗာန်) - ဘယ်နည်းက ပိေကာင်းသည်ကိ ြငင်း
င်
ိ ပါသည်။ နည်းလမ်း စ်မျိ းစလံးတွင ် အားသာချက်၊ အားနည်းချက်များ ိပါသည်။ ဘယ်နဗ
ိ ာန်ကိ စာဖတ်သေရွ း

သည်ြဖစ်ေစ၊ “လတိင်းအတွက”် ဆိတာ င ့် “အေြခခံ” ဆိတာကိ ဘယ်လိ အနက်အဓိပာယ်ဖွငဆ

့် ိ ကမည်နည်း
ဆိသည်ကမ တကယ့ြ် ပဿနာ ြဖစ်ပါ၏။

“လတိင်းအတွက”် ဆိတာကိ ဘယ်လအဓိ

ိ ပာယ်ဖွင ့် ကမလဲ

ဝင်ေငွေပးအပ်သည့် ပံစံ င ့် ြဖစ်ေစ၊ ဝန်ေဆာင်မများ ေပးအပ်သည့ပ

် ံစံ င ့် ြဖစ်ေစ လတိင်းအတွက်
အေြခခံ အေထာက်အပံဟ
့ ဆိရာတွင ် များေသာအားြဖင ့် ဆိလိသည်မာ င်
ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ အေြခခံအေထာက်အပံ့

ြဖစ်သည်။ ယေနအချိ
့ နအ
် ထိ လတိင်းအတွက် အေြခခံဝင်ေငွေပးအပ်သည့် အစီအမံများမာ င်
ိ ငအ
ံ လိက် သိမဟတ်
့
ြမ နီစပယ်အလိက်သာ ေဆာင်ရွကြ် ခင်း ြဖစ်သည်။ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၇ တွင ် ဖင်လန် င်
ိ င၌
ံ အလပ်လက်မဲ့ င်
ိ ငသ
ံ ား

၂၀၀၀ ကိ တလ ယ ိ ၅၆၀ ေပးအပ်သည့် စမ်းသပ်စီမံကန

ိ း် တခကိ ၂ စ်တာ စမ်း ကည့ခ
် သ
ဲ့ ည်။ ယင်း စီမံကန
ိ း် မာ
သတိ အလပ်
့ ာသည်ြဖစ်ေစ၊ အလပ်မ ာသည်ြဖစ်ေစ ေပးအပ်ြခင်း ြဖစ်သည်။ အလားတ စမ်းသပ်စီမံကန
ိ း် များကိ
ကေနဒါ င်
ိ င ံ အွနတ
် ာရီယြပည်
ိ နယ်၊ အီတလီ င်
ိ င ံ ိ လီေဗာ် ိ မိ င ့် နယ်သာလန် င်
ိ င ံ မိ အေတာ်များများတွင ်

ေဆာင်ရွကလ
် ျက် ိသည်။ (၂၀၁၆ တွင ် ဆွစ်ဇာလန် င်
ိ င၌
ံ င်
ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ အေြခခံဝင်ေငွ ေပးအပ်ေရး စီမံချက်တ
ခစတင်ရန် ဆ ခံယပွဲ ကျင်းပခဲေ
့ သာ်လည်း မဲဆ င်များက ကနက
့် က
ွ မ
် ဲေပးခဲ့ ကသည်။)

သိတေစ
့ ထိသိ
့ ့ င်
ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ စီမံချက်များ င ့် ြမ နီစပယ် စီမံချက်များ၏ အားနည်းချက်မာ
အလိအေလျာက် လပ်စက်များေ ကာင ့် ဒဏ်ခရ
ံ မည့သ
် အများစမာ အဆိပါ ဖင်လန် င်
ိ ငတ
ံ ၊ိ ့ အွနတ
် ာရီယြပည်
ိ နယ်
တိ၊ ့ လစ်ဗာ ိ မိ ၊ အမ်စတာဒမ် မိ စသည့ေ
် နရာများကသများ မဟတ် ကေပ။ ဂလိဘယ်လလ
် က်
ိ ေဇး င်းြဖစ်စဥ်
ေ ကာင ့် င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ င ံ ိ လအများမာ အြခား င်
ိ ငမ
ံ ျား ိ ေစျးကွကမ
် ျားကိ လံးလံး မီခရသည်
ိ ။ သိေသာ်
့
အလိအေလျာက်လပ်စက်များက ယင်းကမာလံးဆိင်ရာ ကန်သယ
ွ ေ
် ရး အချိတအ
် ဆက်အများအြပားကိ ပျက်ေစ ပီး
အားအနည်းဆံးေနရာများကိ ဒကေရာက်ေကာင်း ေရာက်ေစ င်
ိ သည်။ စ်ဆယ်ရာစတွင ် သယံဇာတမထွက် ိသည့်

ဖွံ ဖိ းဆဲ င်
ိ ငမ
ံ ျားအေနြဖင ့် ၄င်းတိ၏
့ အလပ် ကမ်းသမားများ၏ ေစျးေပါေသာ လပ်အားကိေရာင်းချ၍ စီးပွားေရး
ဖွံ ဖိ းတိးတက်မ ရ ိေအာင် ေဆာင်ရွကရ
် သည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ် ဘဂလားေဒ ့ ် င်
ိ င ံ ိ သန်းချီေသာ အလပ်သမား
များမာ အထည်ချ ပ်လပ်ငန်းြဖင ့် အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းလပ်ေန ပီး ယင်းတိကိ
့ အေမရိကန် င်
ိ င ံ ိ ဝယ်သ

(customer) များထံ ေရာင်းချရသည်။ ထိအတ

့ ဘဂေလာ မိ ိ လများမာလည်း အေမရိကန်ဝယ်သများ၏
ေမးခွနး် များကိ ေြဖေပးရေသာ call center များတွင ် အလပ်လပ် ပီးအသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းေနရသည်။

သိေသာ်
့ 3-D ပရငတ
့် ာများ၊ စက် ပ်များ င ့် ဉာဏ်တ AI ထိပ်တန်းေရာက်လာသည် ငအ
့် မ ေစျးချိ ေသာ
က မ်းကျင်မမ ိေသာ အလပ်သမားများ၏ လပ်အားမာ အသံးဝင်မ နည်းလာ င်
ိ သည်။ ဒကာတွင ် အကျချ ပ် ပီး

အေမရိကန်ထိ သေဘာြဖင ့် ပိမည့

့ အ
် စား အေမဇွန ် (Amazon) မ အကျတထည်၏ ကတ်နပ
ံ ါတ်ကိ အွနလ
် င်
ိ းမ
ဝယ်ယ၍ နယးေယာက်တင
ွ ် အကျကိ 3-D ပရင်တာြဖင ့် ထတ်လက်
ိ င်
ိ သည့် အေြခအေနေရာက်လာ င်
ိ သည်။
Fifth Avenue လမ်းမ ကီး ိ Zara င ့် Prada ဆိင် ကီးများကိလည်း ဘရွ တက
် လင်း ိ 3-D ပရငထ
့် တ်သည့် စင်တာ

များက အစားထိးေကာင်း အစားထိးသွား င်

ိ သည်။ အချိ လများတွင ် ကိယ်ပိင် 3-D ပရင်တာများပင် ပိင် ကမည့်
အေြခအေနမျိ းပင် ြဖစ် င်
ိ ေသး၏။ တချိနတ
် ည်းမာပင် ဘဂေလာ မိ ိ customer service များကိ ဖန်းေခ ပီး

မိမိ၏ 3-D ပရင်တာအေ ကာင်း ေစာဒကတက်မည့အ

် စား ဂဂယ်လ် cloud ထဲမ ဉာဏ်တ AI ကိယ်စားလယ်ကိ မိမိ
သိလသမ
ိ ေမးြမန်း င်
ိ သည် ဆိတာမျိ းလဲ ြဖစ်လာ င်
ိ ေချေသး၏ (ယင်း AI ကိယ်စားလယ်၏ ေလယေလသိမ်း၊

ေြပာေပါက်ဆေပါက်
ိ ကိ စာဖတ်သစိတ် ကိ က် ချိနည
် ထ
ိ ား င်
ိ ေသးဦးမည် ဟ၏)။ ဒကာ မိ င ့် ဘဂေလာ မိ ိ
ပပေ းွ ေ းွ အလပ်လက်မဲြ့ ဖစ်သာွ းသည့် အလပ်သမားများ င ့် call-center ေအာ်ပေရတာများမာ ဖက် င်မိက်သည့်

အကျများ ဒီဇိင်းဆွရ
ဲ န် င ့် ကွနြ် ပ တာ ကတ်များေရးသည့် အလပ်ေြပာင်းလပ်ရန် ဆိတာမျိ းအတွက် လိအပ်သည့်
ပညာေရး ိမည် မဟတ်ေချ။ သည်လဆိ
ိ လ င် သတိ ဘယ်
့ လိ ဘဝရပ်တည် ကပါမည်နည်း။

ဉာဏ်တ AI င ့် 3-D ပရင်တာများက ဘဂလားေဒ ့ ် င ့် ဘဂေလာမ လများကိ အမန်တကယ်

အစားထိးသွားမည် ဆိ ကပါစိ။့ ေတာင်အာ သိ စီ

့ းဆင်းေနသည့် ေငွေ ကးအရင်းအ းီ များမာ ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား ိ
လက်တဆပ်စာ နည်းပညာလပ်ငန်း ကီးများ၏ အိတထ
် ဲ ေရာက်သာွ းမည် ြဖစ်သည်။ စီးပွားေရး ဖွံ ဖိ းတိးတက်မက

ကမာတလား လေနမအဆငအ
့် တန်းများ တိးြမငလ
့် ာေစမည် ဆိတာမျိ းအစား ဆီလက
ီ န
ွ ေ
် တာင် ကား (Silicon
Valley) ကဲသ
့ ေသာ
ိ့ နည်းပညာြမင ့် ေနရာများမာသာ သေဌးေ ကးပငသ
့် လိ ပိကျိကျိတက် ချမ်းသာလာ က ပီး ဖွံ ဖိ း

ဆဲ င်
ိ ငအ
ံ များအြပား ပိ လဲသည့် အြဖစ် င ့် ကံ ေကာင်း ကံ ရဖွယ် ိေလသည်။
 အချိ ေသာ စီးပွားေရးတိးတက်လာေနသည့် င်
ိ ငမ
ံ ျားြဖစ်သည့် အိ ယ
ိ င ့် ဘဂလားေဒ ့ ်တလိ
ိ့ င်
ိ ငမ
ံ ျား
မာ အချိနမ
် ီလျင်လျင်ြမန်ြမန် ဖွံ ဖိ းလာ ပီး အ ံး ငရ
့် င်ဆင်
ိ စရာ မလိသည့် အေနအထားမျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ

ပါသည်။ အချိနလ
် ေလာက်
ံ စာွ ရပါက အထည်ချ ပ်အလပ်သမားများ င ့် call-centre ေအာ်ပေရတာများ၏
သားသမီး ေြမးြမစ်များမာ ကွနြ် ပ တာများ၊ 3-D ပရငတ
့် ာများ ပိင်သည့၊် တည်ေဆာက်သည့် အင်ဂျင်နယ
ီ ာများ၊ စွန ် ့

ဦးတီထင
ွ ် လပ်ငန်း င်များ ြဖစ်လာ င်
ိ ေသးပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းကဲသ
့ ိ အသွ
့ ငက် းေြပာင်းရန် အချိနမ
် ာ နည်းလာ
ပီ ြဖစ်ပါသည်။ ယခင်ကမ ေစျးချိ ေသာ၊ က မ်းကျင်မမလိေသာ လပ်သားများ၏ လပ်အားကိ တံတားအြဖစ်

အသံးချ၍ စီးပွားေရး ဖွံ ဖိ းတိးတက်မကိ ရယကာ ကမာ့ င်

ိ ငမ
ံ ျားအ ကား စီးပွားေရးကွာြခားချက်ကိ ေကျာ်လား
င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်။ င်
ိ ငတ
ံ ခ၏ စီးပွားေရးတိးတက်မ ေ းေကွးေနသည် ဆိဦးေတာ၊့ တချိနတ
် င
ွ ် လံြခံ သည့အ
် ေြခအေနသိ ့

ေရာက်ရန် ေမ ာ်လင ့် င်
ိ ေသးသည်။ လျင်ြမန်စာွ တိးတက်မရရန်ထက် ေြခလမ်း မန်မန်လမ်း င်
ိ ရန်က ပိအေရး ကီးခဲ့
သည်။ သိေသာ်
့ ယခအခါ ယင်းတံတားမာ လပ်ခါေန ပီြဖစ် ပီး မ ကာခင် ကျိ းပျက်သာွ း င်
ိ သည်။ ေစျးသက်သာ

ေသာ လပ်အားကိ အသံးချသည့် အေြခအေနမ ြမငမ

့် ားေသာ က မ်းကျင်မကိ အသံးချေနသည့် စီးပွားေရးအြဖစ်
ေြပာင်းလဲ ပီးေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ ယင်းတံတားကိ ြဖတ်ေကျာ် ပီးြဖစ် ပီး ယင်းတိမာ
့ အဆင်ေြပေကာင်း အဆင်ေြပ
င်
ိ သည်။ သိေသာ်
့ ေနာက်ကျကျန်ေနသည့် င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ ေချာက်နက် ကီး၏ တဖက်ကမ်းတွင ် ကျန်ခဲ့ င်
ိ ပီး တဖက်

ကမ်းသိ ကးရန်
့ လံးလံးနည်းမ ိသည့အ
် ြဖစ်ကိ ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ သည်။ မိမိ င်
ိ ငတ
ံ င
ွ ် ိေသာ ေစျးချိ သည့၊်
က မ်းကျင်မမ ိသည့် လပ်သားအင်အားကိ ဘယ်သကမ မလိအပ်ေတာေ
့ သာအခါ၊ တဖန် ကိယ့မ
် ာကလဲ

အလပ်သမားများကိ က မ်းကျင်မအသစ်များ သင်ေပးရန် လိသည့် ပညာေရးစနစ်ကိ တည်ေဆာက်ဖိရာ

့
အရင်းအြမစ်များ မ ိေတာေ
့ သာအခါ မည်သလပ်
ိ ့ ရပါမည်နည်း။

ထိအခါ ေနာက်ကျန်ရစ်သများ၏ ကံ ကမာမာ မည်သြဖစ်

ိ ့ လာမည်နည်း။ အေမရိကန် မဲဆ င်များမာ အ
ေမဇွန ် (Amazon) င ့် ဂဂယ်လ် (Google) တိမရသည့
့ ် အေမရိကန်စီးပွားေရးလပ်ငန်းအခွနမ
် ျားမ ပန်ဆလ
ဲ ေ
် ဗးနီး
ယား ိ အလပ်လက်မဲြ့ ဖစ်သာွ းသည့် သတ တွငး် တးအလပ်သမားများ င ့် နယးေယာက် ိ အလပ်လက်မဲ့ တကစီ

ေမာင်းသမားများကိ စတိင်ပင် ေထာက်ပံေ

့ ကးေငွ င ့် အခမဲဝ
့ န်ေဆာင်မများေပးရန် သေဘာတသည့် အြဖစ်ကိ ကံ
ကည့လ
် ရေကာင်
ိ့ းရ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းအေမရိကန်မဲဆ င်များမာ သမတထရမ်အ
့ လိအရ “ချီးထပ် င်
ိ ငံ

များ” ဆိသည့် ေနရာများမ အလပ်လက်မဲြ့ ပည်သများအား ေထာက်ပံရ

့ န် အေမရိကန်အခွနမ
် ျားကိ သံးစွဲမည့် အြဖစ်
ကိ ကည်ြဖ ကပါမည်ေလာ။ ကည်ြဖ ကမည်ဟ စာဖတ်သထင်ပါက ဘိးဘိးေအာင် င ့် င်အဇေဂါဏတိ မ
့ ပီး
ယင်းြပဿနာများ ေြပလည်သာွ းမည်ဟ ယံသည် င ့် ထး ပီး မြခားေတာပ
့ ါေချ။

“အေြခခံလအပ်
ိ ချက်” ဆိတာကိ ဘယ်လသတ်
ိ မတ် ကမလဲ

လတိင်းအတွက် အေြခခံ အေထာက်အပံ့ ဆိသည်မာ လသားများ၏ အေြခခံလအပ်

ိ ချက်များကိ ြဖည့ဆ
် းီ

ေပး င်
ိ ရန် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ယင်းအတွက် အားလံးလက်ခထ
ံ ားသည့် အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ချက်
ိ မ ိေပ။ ဇီဝ ေထာင ့်
သပ်သပ်မ ကည့ပ
် ါက လသား Sapiens တဦးမာ အသက် င်သန်ရန်အတွက် ေနစဥ်
့ ကယ်လရီ
ိ ၁၅၀၀ မ ၂၅၀၀
ကား လိအပ်သည်။ သည့ထ
် က်ပိပါက ဇိမ်ခံ ံသပ်သပ်သာ ြဖစ်သည်။ သိတေစ
့ အဆိပါ ဇီဝအားြဖင ့် သတ်မတ်

ထားသည့် ဆင်းရဲမဲေ
ွ တမမျဥ်း၏ အထက်တင
ွ ် သမိင်းတေလ ာက် လယဥ်
့ ေကျးမအသီးသီးက အပိေဆာင်း
လိအပ်ချက်များကိ “အေြခခံ” လိအပ်ချက်အြဖစ် သတ်မတ်ဖန်တးီ ခဲ့ ကသည်သာ။ အလယ်ေခတ်ဥေရာပတွင ်

ဘရား ိခးေကျာင်
ိ းများမာ အစားအေသာက်ထက် ပိအေရး ကီးသည်ဟ ယဆ ကေသာဟ၏။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ိ
ေသာ် ဘရား ိခးေကျာင်
ိ းများက မိမိ၏ မ မဲေသာ ခ ာကိယ် ကီးထက် အ မဲထာဝရ ိေနမည့် အသက်ဝိဥာဥ်ကိ

ေစာငေ
့် ာက်ေပးသည်ဟ မတ်ယေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ေလသည်။ ယေနေခတ်
့ ဥေရာပတွင ် သငတ
့် ငသ
့် ည့် ပညာေရး
င ့် ကျန်းမာေရး ေစာငေ
့် ာက်မ ဝန်ေဆာင်မများကိ အေြခခံလသားလိအပ်ချက်များအြဖစ် ခံယ ကသည်။ အချိ က
အင်တာနက် သံးစွဲ င်
ိ မကိပင် အမျိ းသားတိင်း၊ အမျိ းသမီးတိင်း၊ ကေလးတိင်းအတွက် မ ိမြဖစ် လိအပ်ချက်

ြဖစ်သည်ဟ ဆိ ကသည်။ ၂၀၅၀ တွင ် ဒကာ မိ တွငေ

် နသည်ြဖစ်ေစ၊ ဒီထ ိက် မိ တွငေ
် နသည်ြဖစ်ေစ ကမာေပ ိ
လသားတိင်းအတွက် အေြခခံလအပ်
ိ ချက်များ ေထာက်ပံ့ င်
ိ ရန် အြပည်ြပည်ဆင်
ိ ရာ ကမာအ
့ စိးရက ဂဂယ်လ်
(Google) ၊ အေမဇွန ် (Amazon) ၊ ဘိင်ဒ (Baidu) င ့် တန်းဆန ် (Tencent)
့ ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများကိ
အခွနေ
် ကာက်သည် ဆိ ကပါစိ။့ သတိက
့ “အေြခခံ” လိအပ်ချက်ဆတာကိ
ိ မည်သိ အဓိ
့ ပာယ်ဖွငဆ
့် ိ ကမည်နည်း။

ဥပမာဆိ ကပါစိ။့ အေြခခံပညာေရးဆိတာတွင ် မည်သည့အ

် ရာများ ပါဝင်သငပ
့် ါသနည်း။ စာေရးတတ်ဖတ်
တတ် ံသာ ပါဝင်ပါသေလာ။ သိတည်
့ းမဟတ် ကွနြ် ပ တာကတ်များေရးြခင်း၊ တေယာတီးြခင်းများေရာ ပါဝင်သင ့်
ပါသည်ေလာ။ မလတန်း ေြခာက် စ်အတွကသ
် ာ ေထာက်ပံရ
့ မည်ေလာ။ သိတည်
့ းမဟတ် ပါရဂဘွရသည်
ဲ အထိ

အစစအရာရာ ပါဝင်ပါသေလာ။ ကျန်းမာေရးေစာငေ

့် ာက်မ က တွငလ
် ည်း ထိအတ
့ ြဖစ်သည်။ ၂၀၅၀ တွင ်
ေဆးပညာတိးတက်မများေ ကာင ့် အသက်အရွ ယအ
် မင်
ိ းြခင်းကိ ေ းေကွးေအာင် ြပ လပ်လာ င်
ိ ပီး လသက်
့ တမ်း

ည်လာသည်ဆလ
ိ င် အဆိပါေဆးနည်းများကိ ကမာေပ ိ လသား ကေဋတေထာင် အကန်လးအတွ
ံ က် ြဖစ်ေစ
မည်ေလာ သိမဟတ်
့ သန်း ကယ်သေဌး ကီးများ အတွကသ
် ာ ထား ကမည်ေလာ။ ဇီဝနည်းပညာတိးတက်လာမ

ေ ကာင ့် မိဘများက မိမိကေလးများ၏ ခ ာကိယ်ကိ အဆငြ့် မငတ

့် င်လာ င်
ိ သည်ဆလ
ိ င် ယင်းကိ လသားတဦး၏
အေြခခံလအပ်
ိ ချက်အြဖစ် သတ်မတ်မည်ေလာ။ သိတည်
့ းမဟတ် သေဌးများက စပါစွမ်းအားများရလာ ပီး

ဆင်းရဲသား လသား Homo Sapiens များထက်အစစအရာရာသာကာ လသားမျိ း ယ

ွ မ
် ာ ဇီဝ လတန်းစား
(biological castes) ကွြဲ ပားသွားသည့အ
် ြဖစ်မျိ း ကံ ရမည်ေလာ။

“အေြခခံလသားလိအပ်ချက်များ” ကိ စာဖတ်သမည်သသတ်
ိ့ မတ်သည်ြဖစ်ေစ၊ လတိင်းကိ အဆိပါ

လိအပ်ချက်များ အခမဲ့ ေထာက်ပံေ

့ ပးေသာအခါ လအများက အဆိပါအေထာက်အပံမ
့ ျားကိ အလိလိရကိ ရရမည့်
အရာများ ဟ မတ်ယေတာမ
့ ည်ြဖစ်သည်။ ထိအခါ အေြခခံဟ မသတ်မတ်ထားသည့် ဇိမ်ခပ
ံ စည်းများ - ဥပမာ

အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့် တန်ဖိး ကီးကားများ၊ အစစ်နးီ ပါးဟ ထင်မတ်ရသည့် အတအေယာင်ကမာ

(virtual reality) ကစားကွငး် များ၊ ဇီဝအင်ဂျင်နယ
ီ ာနည်းြဖင ့် အဆငြ့် မငတ
့် င်ထားသည့် ခ ာကိယ်အစိတအ
် ပိင်းများ

အစ ိသည်တိ ရ
့ ိ င်
ိ ရန်အတွက် လမေရး၊ င်
ိ ငေ
ံ ရး ပိ င်ဆင်
ိ မများ ြပင်းထန်စာွ ေပ ေပါက်လာေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။
သိတေစ
့ လအများမာ အလပ်လက်မဲြ့ ဖစ်ေနပါက စီးပွားေရးပိင်ဆင်
ိ မ ိမည်မဟတ်ဘဲ အဆိပါ ဇိမ်ခပ
ံ စည်းများကိ
ရ ိ င်
ိ ဖိထားဘိ
့ ၍ အိပ်မက်မက်ဖိပင်
့ ခက်ခေ
ဲ တာမ
့ ည်ြဖစ်သည်။ အကျိ းဆက်မာ သေဌးသ ကယ်များ (တန်းဆန ် ့
Tencent ကမဏီမန်ေနဂျာများ၊ ဂဂယ်လ် (Google) ယ်ယာ င်များ) င ့် သဆင်းရဲများ (“လတိင်းအတွက် အေြခခံ
ဝင်ေငွ” အေပ မီခရသများ)
ိ အ ကားကွာဟချက်မာ ကီးမားသည်ဆိ ံမ မကဘဲ ဘယ်လမ
ိ လက်လမ်းမမီေတာသ
့ ည့်
အေြခအေနြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ င်
ိ ေပသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ၂၀၅၀ တွင ် ဆင်းရဲသားများကိ လတိင်းအတွကေ
် ပးသည့် အေထာက်အပံ့ စီမံချက်တခခြဖင ့်

ယေနေခတ်
့ ထက် ပိ၍ေကာင်းေသာ ကျန်းမာေရးေစာငေ
့် ာက်မ င ့် ပညာေရးေပးအပ်ထားလ င်ေတာင်မ သတိ ့
အေနြဖင ့် တကမာလံးတွငြ် ဖစ်ပာွ းေနသည့် တန်းတညီမ မ ိမ င ့် လမေရးအရ တိးတက်လာြခင်း မ ိမတိအေပ
့
တွင ် လွနစ
် ာွ ေဒါသထွကေ
် နသည်မျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်ေန င်
ိ သည်။ လအများအေနြဖင ့် စနစ်က မ တြခင်းမ ိဟ
ခံစားရ င်
ိ ပီး အစိးရကလည်း ထိပ်တန်းသေဌး ကီးများအတွကသ
် ာ ေဆာင်ရွကေ
် ပးေနသည်ဟ ေတွးထင် င်
ိ သည်။
ထိအြပင်
့ မိမိကေလးများ၏ အနာဂတ်မာလည်း ပိ၍ပင်ဆးိ င်
ိ ေသးသည်ဟ ခံစားရ င်
ိ သည်။

လသား Homo Sapiens များမာ စိတေ

် ကျနပ် ံသပ်သပ်ကိ တင်းတိမ် င်
ိ ြခင်း မ ိ ကေပ။ လသားများ၏
ေပျာ်ရင်မမာ ယထာဘတကျကျ လက် ိ ိေနသည့် အေြခအေနအေပ တွင ် များစွာမီခြခင်
ိ းမ ိဘဲ မိမိတိ ထင်
့ ထား

သလိ ြဖစ်လာြခင်း ိမ ိအေပ တွင ် ပိ၍ မီခသည်

ိ ။ လတဦးချင်းစီ လိချင်ေသာအရာများမာလည်း အေြခအေန
အေပ မတည် ပီး ေြပာင်းလဲေလ့ ိသည်။ အြခားသများ၏ အေြခအေနကိ ေတွ ြမင် ပီး မိမိလချင်
ိ ေသာ အရာများမာ

လည်း ေြပာင်းလဲလာေလ့ ိသည့် သဘာဝ ိသည်။ အေြခအေနများတိးတက်လာေသာအခါ လိချင်ေတာငတ

့် မက
ပိ၍များြပားလာသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ အေြခအေနအရပ်ရပ် အဆမတန် တိးတက်လာေသာ အခါတွငေ
် တာင်မ က ပ်
်

တိအေနြဖင
့ ့် မေကျနပ် မတင်းတိမ် င်
ိ ေသးဘဲ ြဖစ်ေန င်
ိ သည်။ ၂၀၅၀ တွင ် လတိင်းအတွက် အေြခခံ အေထာက်
အပံမ
့ ာ သာမန်လတဦး၏ လက်ေတွအေြခအေနကိ ေယဘယျ တိးတက်လာေအာင် ေဆာင်ရွကဖ
် ိ ရည်
့ ရွယသ
် ည်ဆိ
လ င် ထိရည်ရွယခ
် ျက်ေအာင်ြမင် င်
ိ ေချ အထိက်အေလျာက် ိပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းမာ လအများကိ ကိယ့လ
် က် ိ

အေြခအေနအေပ ကိယ်ကယ်
ိ တင်
ိ ေကျနပ်ဖိရာ
့ င ့် လမေရးမေကျနပ်မများ မ ိေတာေ
့ အာင် ေမ ာ်မန်းပါသည်ဆိ
လ င် ယင်းေမ ာ်မန်းချက်မာ ေအာင်ြမင် င်
ိ ဖိ အလားအလာမ
့ ိလပါ။

လတိင်းအတွက် အေြခခံအေထာက်အပံေ
့ ပးသည့် အစီအစဥ်၏ ရည်ရွယခ
် ျက်များ အမန်တကယ်
ေအာင်ြမင်ေစရန် အားကစားမအစ ဘာသာေရးအဆံး အြခားေသာ အဓိပာယ် ိသည့် လိက်စားမများြဖင ့် ြဖည့စ
် က
ွ ်

ေပးဖိ လိ
့ အပ် င်
ိ သည်။ အလပ်ေခတ်လန
ွ ် ကမာ ကီး (post-work world) တွင ် မည်သေကျနပ်
ိ့ စ်သမ
ိ ့် ေနထိင်မည်
နည်း င ့် စပ်လျဥ်း ပီး လက် ိတင
ွ ် အေအာင်ြမင်ဆးဟဆိ
ံ လိရသည့
့ ် စမ်းသပ်ချက်တခကိ အစေရးတွင ် ေတွ
င်
ိ သည်။ အစေရးတွင ် ေ း ိးစွဲ ဘာသာေရးအစွဲ ြပင်းထန်သည့် ဂျ းအမျိ းသားများ၏ ၅၀ % ေလာက်က လံးဝ

အလပ်မလပ် ကေပ။ သတိမာ

့ ဘဝကိ ဘာသာေရးစာေပများ ဖတ် ေလ့လာြခင်း င ့် ဘာသာေရး ိးရာဓေလ့
ထံးတမ်းများ ေဆာင်ရွကြ် ခင်းတွင ် ြမ ပ် ထ
ံ ားသည်။ သတိ ့ င ့် သတိမိ့ သားစများမာ ထမင်းေတာ့ မငတ် က။

အေ ကာင်းမာ တပိင်းက သတိ၏

့ ဇနီးများ များေသာအားြဖင ့် အလပ်လပ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ် ပီး တပိင်းမာ အစိးရက
ရက်ေရာေသာ ေထာက်ပံေ
့ ကးများ င ့် အခမဲဝ
့ န်ေဆာင်မများ ေပးအပ်ထားေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ထိေ့ ကာင ့် သ
တိအတွ
့ က် ဘဝအေြခခံလအပ်
ိ ချက်များ ြပည့စ
် ံေနသည်။ ယင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အစီအမံမာ “လတိင်းအတွက် အေြခခံ

အေထာက်အပံ”့ ဆိသည့် စကားရပ်မေပ ခင်ကပင် ိေနြခင်း ြဖစ်သည်။

ယင်းေ း ိးစွဲ ဘာသာေရးအစွဲ ကီးသည့် အချင်းဂျ းအမျိ းသားများမာ ဆင်းရဲ ပီး အလပ်လက်မဲမ
့ ျား ြဖစ်
ေသာ်လည်း စစ်တမ်းများတခ ပီးတခ ေကာက်ယချက်အရ အစေရး လအဖွ
့ ဲအစည်း၏ အြခားအစိတအ
် ပိင်းမ
သများထက် ပိ ပီးဘဝေပျာ်ရင်မ ိ ကသည်။ ထိသိြဖစ်
့ ရြခင်းမာ သတိ၏
့ ရပ်ရွာ လအသိ
့ င်းအဝိင်းအ ကား
စည်းေ ာင်မ အားေကာင်းမေ ကာင ့် ြဖစ် ပီး ေနာက်တချက်မာ ဘာသာေရးစာေပများ င ့် ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများ

ေဆာင်ရွကြ် ခင်းမ ရ ိေသာ စိတေ

် ကျနပ်မတိေ့ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ဂျ းဘာသာေရးကျမ်း တာလမွတအ
် ေ ကာင်း
အခန်းခပ်ကျဥ်းကျဥ်း ငအ
့် ြပည့် ေဆွးေ းွ ေန ကေသာ ဂျ းအမျိ းသားများမာ အထည်ချ ပ်စက် ံတွင ် တကပ်ကပ်

ြဖင ့် ကိ းစားပမ်းစား အလပ်လပ်ေနရေသာ အလပ်သမားများထက် ပိ ပီး ေပျာ်ရင်မရ င်

ိ ပီး ပိ ပီး တဦး ငတ
့် ဦး ထိ

ေတွဆက်ဆခ
ံ င
ွ ရ
့် ၊ ပိ ပီး ဉာဏ်ကန
ွ ြ် မ းခွငရ
့် မည် ြဖစ်သည်။ ဆိခဲသ
့ ည့် ဆင်းရဲသားအလပ်လက်မဲ့ ဂျ းအမျိ းသား
များေ ကာင ့် တကမာလံးအတိင်းအတာြဖင ့် ေကာက်ယေသာ ဘဝေပျာ်ရင်မ စစ်တမ်းများတွင ် အစေရးမာ အ မဲထပ
ိ ်

ဆံးနီးပါးက ပါေလ့ ိသည်။

ဘာသာေရးအစွဲမ ကီးလသည့် အစေရး င်

ိ ငသ
ံ ားများမာ ယင်းေ း ိးစွဲ၊ ဘာသာစွဲ ကီးသည့် အပ်စများက

လအဖွ
့ ဲအစည်းအတွက် ထည့ဝ
် င်ကညီမမ ိဘဲ အြခားသများ ပင်ပင်ပန်းပန်း လပ်ထားရေသာ အလပ်အေပ မီခိ

ေနသည် ဟ မေကျမချမ်း ေစာဒကတက်ေလ့ ိသည်။ ထိအြပင်

့ ဘာသာစွဲမ ကီးလသည့် အစေရးသားများမာ ယင်း
ေ း ိးစွဲအပ်စ ေနပံထိင်ပံမာ ေရ ည်တင
ွ ် အဆင်မေြပ င်
ိ ဟ ဆိ ကသည်။ အထးသြဖင ့် ေ း ိးစွဲအပ်စများ၏

မိသားစများတွင ် ပျမ်းမ အားြဖင ့် ကေလး ခနစ်ေယာက်ေလာက်ေမွးေလ့ ိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သိပ်မ ကာမီ

တွင ် င်
ိ ငေ
ံ တာ်အေနြဖင ့် သည်ေလာက်များလသည့် အလပ်လက်မဲမ
့ ျားကိ ေထာက်ပံ့ င်
ိ ြခင်း မ ိေတာဘ
့ ဲ ယင်း
ေ း ိးစွဲ ဘာသာေရးသမားများမာ အလပ်ထက
ွ လ
် ပ်ရလိမ်မ
့ ည်ဟ ဆိ ကသည်။ သိေသာ်
့ လက်ေတွတွင ် ေြပာင်းြပန်
ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ စက် ပ်များ င ့် AI ေ ကာင ့် လသားများ အလပ်လက်မဲြ့ ဖစ်လာေသာအခါ ေ း ိးစွဲ

ဘာသာေရးသမားဂျ းများမာ အတိတတ

် င
ွ ် ချန်ထားခဲရ
့ မည့် ေ း ိးစွဲ ကီးများ မဟတ်ေတာဘ
့ ဲ အနာဂတ်တင
ွ ်

မည်သေနထိ
ိ့ င်ရမည်ဆသည်
ိ ၏ စံေမာ်ဒယ်လြ် ဖစ်လာ င်
ိ သည်။ လတိင်း ေ း ိးစွဲ ဂျ းများြဖစ်လာ ပီး ေရ ီဗသိ ့
သွား၍ တာလမွတက
် ျမ်းကိ ဖတ် ကမည်ဟဆိြခင်း မဟတ်ေပ။ သိေသာ်
့ လတိင်းအေနြဖင ့် အလပ်ေနာက်လက်
ိ ြခင်း

ထက် ဘဝအဓိပာယ် ာပံေတာ် ဖွငြ့် ခင်း င ့် ရပ်ရွာလအသိ

့ င်းအဝိင်းအတွက် ဘာလပ်ေပးထိက်သည်ကိ ာေဖွြခင်း

က အစားထိးလာ င်
ိ သည်။

က ပ် ် တအေနြဖင
ိ့ ့် လတိင်းအတွက် စီးပွားေရးလံြခံ မ ငအ ့် တ အားေကာင်းသည့လ ် အဖွ
့ ဲအစည်း၊
အဓိပာယ် ိေသာ ဘဝေနထိင်နည်းများ ေပ ေပါက်လာေအာင် ေဆာင်ရွက် င် ိ မည် ဆိလ င်ကား အလပ်အကိင်များ
ကိ အယ်လဂ ် ိရစ်သမ်များ လက်ထဲ ထည့လ ် က်
ိ ရသည့် အေြခအေနမာ က ပ် ် တအတွ
ိ့ က် ဆလာဘ်တပါး ဆိတာမျိ း
ပင် ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ င် ိ သည်။ သိေသာ့် မိ မိ တ ၏
ိ ့ ဘဝကိ မိ မိ တ ဘာသာ
ိ ့ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ြခင်း မ ိေတာြ့ ခင်းက ပိ ပီး
ေ ကာက်ဖွယေ ် ကာင်းသည့် အေြခအေနြဖစ်သည်။ လအများ အလပ်လက်မဲ့ ြဖစ်လာ င် ိ သည့် အ ရာယ် ိြငားေစ
ကာမ က ပ် ် တိ ပိ
့ ပီးစိတပ် ပန်သငသ ့် ည်မာ လသားများ၏ လက်ထမ ဲ အာဏာမာ အယ်လဂ ် ိရစ်သမ်များလက်ထဲ
် ် ြ ြ ် ် ိ ြိ ် ် ် ် ံြ ် ် ် ိ ် ံ ်
ေရာက်လာသည့် အေြခအေနြဖစ်သည်။ ထိသိြဖစ် ့ လာလ င် လစ်ဘရယ်ပံြပင်အေပ တွင ် ကျန် ိေနသည့် ယံ ကည်မ
မာ လံးလံးပျက်ြပားသွား င်
ိ ပီး ဒစ်ဂျစ်တယ်အာဏာ င်များ ေပ ေပါက်ေကာင်း ေပ ေပါက်လာ င်
ိ သည့် အေြခအေန
ပင် ြဖစ်သည်။
သင်ခန်းစာ (၃) လွတလ
် ပ် မ
မဟာေဒတာက စာဖတ်သကိ ေစာင ့် ကည့ေ
် နတယ်

လစ်ဘရယ်ပံြပင်က လသားများ၏ လွတလ

် ပ်မကိ သ၏
့ နံပါတ်တစ်တန်ဖိးအြဖစ် အမမ်းတင်သည်။ လစ်
ဘရယ်ပံြပင်အလိအရ သဇာအာဏာအလံးစံသည် ေနာက်ဆးတွ
ံ င် အ မ
ိ အားြဖင ့် လတဦးချင်းစီ၏ လွတလ
် ပ်
ေသာဆ (free will) မ ဆင်းသက်သည်။ လသားများသည် ထိလွတလ
် ပ်ေသာဆ ၊ ဆံးြဖတ်ပိင်ခင
ွ က
့် ိ သတိ၏
့
စိတခ
် စ
ံ ားချက်များ၊ လိအင်ဆ များ၊ ေရွ းချယ်မများအားြဖင ့် ေဖာ်ြပ ကသည်။ င်
ိ ငေ
ံ ရးတွင ် လစ်ဘရယ်ဝါဒက

မဲဆ င်သည် သအတွ

့ က် ဘာအေကာင်းဆံးဆိတာကိ သိသည်ဟ ယဆ၏၊ ယင်းေ ကာငပ
့် င် ဒီမိကေရစီ
ေရွ းေကာက်ပဲမ
ွ ျားကိ အေလးထားရသည်။ စီးပွားေရးတွင ် လစ်ဘရယ်ဝါဒက ေစျးဝယ်သည် အ မဲမန်သည်ဟ
လက်ကင်
ိ ထားသည်။ ထိေ့ ကာင ့် ေစျးကွကက
် ိ လွတလ
် ပ်စာွ ေဆာင်ရွက် င်
ိ ေရး စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများကိ

ထိပ်တန်းတင်သည်။ လတဦးချင်းစီ၏ ပဂလိကေရးရာ ကိစရပ်များတွင ် လစ်ဘရယ်ဝါဒက လအများကိ မိမိရင်

တွငး် မ မည်သြဖစ်
ိ ့ ချင်သနည်း ဆိသည်ကိ နားေထာင်ဖိ၊ ့ မိမိကယ်
ိ ကိ အမန်အတိင်းလက်ခဖ
ံ ိ၊ ့ လံးသားေနာက်လက်
ိ
ဖိ အားေပးသည်
့ ။ အြခားသများ၏ လွတလ
် ပ်မကိ ထိပါးမမ ိဘးဆိလ င် မိမိ အလိအတိင်းေဆာင်ရွကဖ
် ိ့

တိက်တန
ွ း် သည်။ ယင်းလတဦးချင်းစီ၏ လွတလ
် ပ်ခင
ွ က
့် ိ လအခွ
့ ငအ့် ေရးအေနြဖင ့် ထည့သ
် င
ွ း် ဂ ဓမထားသည်။

အေနာက်တင်
ိ း၏ ယေနေခတ်
့ င်
ိ ငေ
ံ ရးေြပာေဟာမနယ်ပယ် (discourse) များတွင ် “လစ်ဘရယ်” ဆိ
သည့စ
် ကားလံးကိ ပါတီ င်
ိ ငေ
ံ ရး င ့် တွသ
ဲ းလျက်
ံ ိရာ စကားလံး၏ အနက်ကိ ကျဥ်းေြမာင်းသွားေစသည်။ လစ်ဘ

ရယ်ဟဆိလိက်လ င် လိငတ
် လက်ထပ်ခင
ွ ေ
့် ထာက်ခသ
ံ ၊ ေသနတ် ထိနး် ချ ပ်ခင
ွ ့် ေထာက်ခသ
ံ ၊ ကိယ်ဝန်ဖျက်ချတာ
ေထာက်ခသ
ံ အေနြဖင ့် သွားြမင်ေလ့ ိ ကသည်။ စင်စစ်အားြဖင ့် ကွနဆ
် ားေဗးတစ်များ မာလည်း ကျယ်ြပနေ
် ့ သာ
လစ်ဘရယ်ကမာအ
့ ြမင်ကိ ဆပ်ကင်
ိ ထားသများ ြဖစ် ကသည်။ အထးသြဖင ့် အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စ ိ ရီပတ်

ဘလစ်ကန်များ င ့် ဒီမိကရက်များမာ သတိ၏

့ အြပင်းအထန်ြငင်းခံမများကိ တခါတရံ ရပ်ဆင်
ိ း၍ အေြခခံများြဖစ်

ေသာ လွတလ
် ပ်သည့် ေရွ းေကာက်ပဲမ
ွ ျား၊ အမီအခိကင်းေသာ တရားစီရင်ေရး င ့် လအခွ
့ ငအ့် ေရးကိစရပ်များကိ
စ်ဖက်စလံးက သေဘာတ ကေ ကာင်း ြပန်ေြပာင်းအမတ်ရသငေ
့် ပသည်။

အထးအားြဖငဆ
့် ေသာ်
ိ လက်ယာ င်
ိ ငေ
ံ ရးဟီး ိး ကီးများြဖစ် ကသည့် မာဂရက်သက်ချာ င ့် ေရာ်နယ်ေရဂ
င်တမာ
ိ ့ စီးပွားေရးလွတလ
် ပ်ခင
ွ တ
့် င်သာမက လတဦးချင်း လွတလ
် ပ်ခင
ွ အ
့် တွက် ေ တန်းက ေဆာင်ရွကေ
် ပးခဲ့ က
သများ ြဖစ်သည်ကိ အမတ်ရသငသ
့် ည်။ ၁၉၈၇ နာမည်ေကျာ် အင်တာဗျ းတခတွင ် သက်ချာက ဆိသည်မာ
“လအဖွ
့ ဲအစည်းဆိသည် မ ိေပ။ အမျိ းသားများ၊ အမျိ းသမီးများ ေပါင်းစထားေသာ အသက်ဝင်ေနသည့်
ေရချည်ထးပန်
ိ းချီကားချပ်သာ ြဖစ်သည်.. ပီးေတာက
့ ျမတိ တဦးချင်
့ းစီ၏ ဘဝအရည်အေသွး မာ ကျမတိ မိ
့ မိ
တာဝန်ကိ မိမိဘယ်ေလာက်ယ င်
ိ သလဲ ဆိသည့အ
် ချက်အေပ တွင ် မီခေနသည်
ိ ” ဟဆိသည်။
 ကွနဆ
် ာေဗးတစ်ပါတီမ သက်ချာကိ ဆက်ခသ
ံ များမာလည်း င်
ိ ငေ
ံ ရးအာဏာသည် မဲဆ င်တဦးချင်းစီ

၏ ခံစားချက်များ၊ ေရွ းချယ်မများ င ့် လွတလ

် ပ်ေသာဆ (free will) တွငမ
် ီခသည်
ိ ဆိသည့အ
် ချက်တင
ွ ် ေလဘာ
ပါတီ င ့် သေဘာမကွ၊ဲ တသေဘာထဲ ိ ကသည်သာ။ သိြဖစ်
့ ရာ ဗိတန
ိ ် င်
ိ င ံ ဥေရာပသမဂမ တ်ထက
ွ သ
် ငမ
့် သင ့်
ဆံးြဖတ်ရန် ြဖစ်လာေသာအခါ ဝန် ကီးချ ပ်ေဒးဗစ်ကင်မရွ နး် မာ ထွကသ
် ငမ
့် ထွကသ
် ငက
့် ိ ဘရင်မ ကီး အယ်လလ
် ဇ
ီ
ဗက် (၂)၊ ကန်တာဘာရီမ ခရစ်ယာန်ဂိဏ်းချ ပ် ဆရာေတာ် ကီး သိမဟတ်
့ ေအာက်စဖိဒ့် င ့် ကိနး် ဘရစ်မ
တကသိလ်ဆရာများကိ သွားမေမးေချ။ ပါလီမန်အမတ်များကိပင် ေမးြခင်းမ ိေပ။ သလပ်သည်မာ လထ
ဆ ခံယပွဲ ကီး ကျင်းပ ပီး ဗိတန
ိ သ
် ဗိတန
ိ သ
် ား တဦးချင်းဆီကိ “ဒီကစ
ိ င ့် ပတ်သက် ပီး ဘယ်လိ ခံစားရသလဲ”

ေမးြခင်းြဖစ်သည်။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဆ ခံယပွဲတင
ွ ် လအများကိ ေမးသည့ေ
် မးခွနး် မာ “သင်ဘယ်လိ ခံစားရသလဲ” ေမး
ြခင်း မဟတ်ဘဲ “သင်ဘယ်လထင်
ိ ြမင်ယဆပါသလဲ”ဟ ေမးြခင်း ြဖစ်သည်ဟ ြငင်းချက်ထတ်ေကာင်း ထတ် င်
ိ

ပါသည်။ သိေသာ်
့ အမန်မာ နားလည်မလွေ
ဲ နြခင်း ြဖစ်သည်။ ဆ ခံယပွဲများ၊ ေရွ းေကာက်ပဲမ
ွ ျားမာ လသားများ
မည်သိ “ခံ
့ စား” ရသနည်းဆိသည်ကိ ေဖာ်ထတ်ြခင်းြဖစ်သည်၊ လသားများ၏ ကျိ းေ ကာင်းဆင်ြခင် င်
ိ မကိ
ေဖာ်ထတ်ြခင်း မဟတ်ေပ။ ဒီမိကေရစီမာ ကျိ းေ ကာင်း ဆီေလျာ်သည့် ဆံးြဖတ်ချက်ချမဆိင်ရာ ကိစတရပ်
ြဖစ်သည်ဆပါက
ိ လတိင်းကိ တညီေသာ မဲေပးပိင်ခင
ွ ့် အခွငအ
့် ေရး ေပးရန် အေ ကာင်းမ ိေပ။ အမန်တင
ွ ် မဲေပးပိင်
ခွငပ
့် င် ေပးေနစရာ မလိေတာေ
့ ပ။ စီးပွားေရး င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးဆိင်ရာ ေမးခွနး် များတွင ် အချိ ေသာ သများမာ တြခား

သများထက် ပိ၍ အသိပညာ ကယ်ဝမ၊ ကျိ းေ ကာင်းဆီေလျာ်မ ိေ ကာင်း သက်ေသအေထာက်အထား

ေြမာက်ြမားစွာ ေသချာေပါက် ိသည်။ ဗိတန
ိ က
် ဥေရာပသမဂမ တ်ထက
ွ သ
် ည့် ဘရပ်စစ် (Brexit) မဲေပးမ
ြဖစ်ပာွ း ပီးေနာက် နာမည်ေကျာ် ဇီဝေဗဒပညာ င်တဦးြဖစ်သ ရစ်ချက်ေဒ ကင်က သအပါအဝင် ဗိတန
ိ လ
် ထ လအ

များစမာ ဆ ခံယပွဲတင
ွ ် မဲေပးဖိ သင
့ ေ
့် တာ်မမ ိဟ ထတ်ေဖာ် ေြပာဆိလိက်ပါသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ သ

အပါအဝင် လအများမာ သက်ဆင်

ိ ရာ စီးပွားေရး င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးသိပံဆင်
ိ ရာ အေြခခံအသိပညာေနာက်ခံ မ ိ
ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ “အဲလ
့ သာ
ိ ဆ ခံယပွဲကျင်းပ ပီး ဆံးြဖတ်ေ ကးဆိလ င် သငအ
့် ေနြဖင ့် အိင်စတိင်း၏

အကရာသချာဆိင်ရာ တွကခ
် ျက်မများ မန်မမန်ကလည်
ိ း ဆ ခံယပွဲ ကျင်းပ ကည့ဖ
် ိေကာင်
့ းသည်။ သိတည်
့ းမဟတ်
ေလယာဥ်မးတဦး မည်သည့် ေြပးလမ်းေ ကာင်းေပ တွင ် ဆင်းသငေ
့် ကာင်းကိလည်း ခရီးသည်များ မဲေပး ကည့ဖ
် ိ့

ေကာင်းသည်” ဟသက ဆိသည်။

သိတေစ
့ ေကာင်းသည်၊ ဆိးသည် အသာထား။ ေရွ းေကာက်ပဲမ
ွ ျား၊ ဆ ခံယပွဲများမာ က ပ်
် တိ မည်
့ သိ ့
ထင်ြမင်ယဆေ ကာင်း ေဖာ်ထတ်ြခင်း မဟတ်ေပ။ က ပ်
် တိ မည်
့ သိ ခံ
့ စားေ ကာင်း ေဖာ်ထတ်ြခင်း ြဖစ်သည်။
ခံစားမများ င ့် ပတ်သက်လာလ င် အိင်းစတိင်းေရာ၊ ေဒ ကင်ေရာ သတကာထက် မသာေပ။ ဒီမိကေရစီက လသား

များ၏ ခံစားမများသည် လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ် ပီး နက်နသ

ဲ ည့် “လွတလ
် ပ်ေသာဆ ” မလာသည်ဟ မတ်ယသည်။
အဆိပါ “လွတလ
် ပ်ေသာဆ ” သည်ပင် သဇာအာဏာဆင်းသက်ရာ အရင်းခံမလြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ အချိ သများ
မာ တြခားသများထက် အသိဉာဏ်အရာတွင ် သာေသာ်လည်း လသားအားလံးမာ တညီစာွ လွတလ
် ပ် ကသည်
ချည်းသာ ြဖစ်သည်။ အိင်းစတိင်း င ့် ေဒ ကင်းလိပင်၊ စာမတတ်သည့် အိမ်အကတေယာက် တွငလ
် ည်း လွတလ
် ပ်

ေသာဆ ိသည် ြဖစ်ရာ ေရွ းေကာက်ပဲေ

ွ နတွ
့ င ် သခံ့ စားချက်ကိ ကိယ်စားြပ သည့် သမဲ့ မာ အြခားသများ၏ မဲ င ့်
ထပ်တထပ်မ တန်ဖိး ိသည်။

ခံစားချက်များမာ မဲဆ င်များကိသာ စိးမိးသည် မဟတ်ေပ။ ေခါင်းေဆာင်များကိလည်း လမ်းမိးသည်။

၂၀၁၆ ဘရပ်စစ် (Brexit) ဆ ခံယပွဲတင

ွ ် ခွထ
ဲ က
ွ ေ
် ရးကမ်းပိနး် ကိ ဦးေဆာင်သများမာ ေဘာရစ်ဂ န်ဆင် င ့် မိက်က

ယ်ဂိဗ့် တိ ြဖစ်
့ သည်။ ေဒးဗစ်ကင်မရွ နး် တ်ထက
ွ သ
် ာွ း ပီးေနာက် အေစာပိင်းတွင ် ဂိဗ့် မာ ဝန် ကီးချ ပ်ေနရာအတွက် ဂ
န်ဆင်ကိ ေထာက်ခေ
ံ သာ်လည်း ေနာက်ဆးမိ
ံ နစ် ကမ ဂ န်ဆင်သည် အဆိပါရာထး င ့် သငေ
့် တာ်ြခင်းမ ိဟ ဂိဗ့် က

ေ ကြငာကာ ေခါင်းေဆာင်ေနရာအတွက် သဝင်အေရွ းခံရန် ရည်ရွယထ

် ားေ ကာင်း ထတ်ေြပာသည်။ ဂ န်ဆင်
အ င်
ိ ရေချကိ ဖျက်ဆးီ လိက်ေသာ ဂိဗ့် ၏ လပ်ရပ်ကိ တရားသည်၊ မတရားသည် မဆင်ြခင်ဘဲ မိမိရည်မန်းချက်

ေအာင်ြမင်ေရးကိသာ အေလးေပးေသာ မက်ခယ

ီ ာပဲလဆ
ီ န်သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးလပ် ကံမလပ်ရပ်ဟ ဆိ ကသည်။
သိေသာ်
့ ဂိဗ့် က သမည်သခံ
ိ ့ စားေ ကာင်းေြပာ ပီး သလပ်
့ ရပ်ကိ ကာကွယေ
် ြပာ ကားသည်။ သကဆိသည်မာ

“က န်ေတာ် င်
ိ ငေ
ံ ရး လပ်တတ
ဲ့ ေလ ာက်မာ က န်ေတာ်က
့ ိ က န်ေတာ်အ မဲေမးခွနး် တခေမးပါတယ် - ဘယ်အရာက
လပ်သငလ
့် ပ်ထက်
ိ တဲ့ ကိစလဲ။ က န်ေတာ့် လံးသားက ဘာေြပာေနလဲ” ဟ သက ဆိသည်။ ဂိဗ့် ၏ အလိအရ သ ့
လံးသားက ေစခိင်းေသာေ ကာင ့် ဘရပ်စစ် (Brexit) ခွထ
ဲ က
ွ ေ
် ရးကမ်ပိနး် အတွက် ကိ းစားတိက်ပဲွ ဝင်ခြဲ့ ခင်း

ြဖစ်သည်၊ သ၏
့ မဟာမိတ် ေဘာရစ်ဂ န်ဆင်ကိ ေနာက်ဆးမိ
ံ နစ်ကျမ ကပ် ပီး ေနာက်ေကျာဓါးနဲထိ
့ းခဲြ့ ခင်း ြဖစ်သည်၊
ပီးေတာ့ ထိပ်ဆးေခါင်
ံ းေဆာင်ေနရာရရန် ကိ းပမ်းခဲြ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ အားလံး သ ့ လံးသားက ဒီလလပ်
ိ ဟ ေြပာ

ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ေသာဟ၏။

ထိသိ ့ လံးသားစိတခ
် စ
ံ ားချက်အေပ မီခေနမမာ
ိ အာခီးလီး၏ ဖေ ာငသ
့် ဖွယ် လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ိကေရစီကိ
ထိး က်စရာ အားနည်းချက် ြဖစ်ေနသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ (ေဘဂျင်းမြဖစ်ေစ၊ ဆန်ဖရန်စစ်စကိမ ြဖစ်ေစ)

တဦးဦးကသာ လသားများ၏ စိတ် လံးသားကိ လိသလိ ခံစားရေအာင် လပ် င်

ိ သည့် နည်းပညာစွမ်းပကား ိလာ

ေလလ င်၊ ဒီမိကေရစီ င်

ိ ငေ
ံ ရးမာ စိတခ
် စ
ံ ားမ ကိ းဆွရ
ဲ ာေနာက် လိက်ရသည့် ပ်ေသးပွဲသာသာအြဖစ် ေလ ာကျ
ေြပာင်းလဲသာွ း င်
ိ ေလသည်။

အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်ကိ နားေထာင်ပါ

လတဦးချင်းဆီ၏ ခံစားချက်များ င ့် လွတလ

် ပ်စာွ ေရွ းချယ်မများအေပ ိေသာ လစ်ဘရယ်ယံ ကည်မမာ
သဘာဝအေလျာက် ြဖစ်ြခင်းမဟတ်သလိ ေ းကတည်းက ိေသာ ယံ ကည်မမျိ းလည်း မဟတ်ေပ။ စ်

ေထာင်ေပါင်းများစွာ လများယံ ကည်ခသ

ဲ့ ည်မာ အာဏာသည် လသား လံးသားမ လာြခင်းမဟတ်ဘဲ

ဘရားသခင်၏ ဥပေဒများမ ဆင်းသက်သည်ဟ ယံ ကည် ကြခင်း ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်

့ ရာ လသားလွတလ
် ပ်မထက်
ဘရားသခင်၏ စကားလံးများကိ ပိ၍ အေလးေပးသိဒတ
ိ င် ကသည်။ ပီးခဲေ
့ သာ ရာစ စ်များကျမသာ အာဏာသည်
ေကာင်းကင်ဘံ နတ်ဘရားများဆီမ ဆင်းသက်ြခင်းမဟတ်ေတာဘ
့ ဲ အေသွး ငအ
့် သား င ့် လသားများဆီမ

ဆင်းသက်သည်ဟ ယံ ကည်လာြခင်း ြဖစ်သည်။

သိပ်မ ကာခင်အတွငး် အာဏာသည် လသားများဆီမ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များဆီသိ ေြပာင်
့ းလဲေကာင်း

ေြပာင်းလဲလာ င်
ိ သည်။ ဘရားသခင်၏ အာဏာကိ ဘာသာေရးပံြပင်များြဖင ့် တရားဝင်ြဖစ်ေအာင် လပ်ခသ
ဲ့ ည်။

လသားများ၏ အာဏာကိ လစ်ဘရယ်ပံြပင်ြဖင ့် တရားဝင်ြဖစ်ေအာင် လပ်ခသ

ဲ့ ည်။ ထိအတ
့ လာမည့် နည်းပညာ
ေတာ်လန်ေရးမာလည်း လတဦးချင်းစီ၏ လွတလ
် ပ်မဆိသည့် အိင်ဒယ
ီ ာကိ ေဘးဖယ် ပီး မဟာေဒတာအယ်လဂ
် ိရစ်

သမ်များ (Big Data algorithms) ၏ သဇာအာဏာကိ ထေထာင်ေကာင်း ထေထာင်လာ င်

ိ ပါသည်။

ပီးခဲေ
့ သာ အခန်းတွငလ
် ည်း ဆိခဲ့ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ခ ာကိယ် င ့် ဦးေ ာက်များ အလပ်လပ်ပံ
ကိ သိပံနည်းကျသိလာေသာအခါ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ခံစားချက်များမာ တမထးြခားသည်ဆေသာ
ိ လသားဝိညာဥ်မလာ

ြခင်းမဟတ်သလိ၊ “လွတလ
် ပ်ေသာဆ ” (free will) မလာြခင်းလဲ မဟတ်ေ ကာင်း သိလာရသည်။ တကယ်တမ်း

တွင ် က ပ်
် တ၏
ိ ့ ခံစားချက်များမာ တိ
ိ ့ က်သတဝါအားလံး င ့် ငက်များကဲသ
့ ိ အသက်
့ င် င်
ိ မ င ့် မျိ းပွားရန်

အတွက် ြဖစ်တန်ရာစွမ်း (probability) ကိတွကခ

် ျက်သည့် ဇီဝဓာတြဖစ်စဥ်များမ လာြခင်းြဖစ်သည်။ ခံစားချက်

များမာ အလိအေလျာက်သစ
ိ ိတ် (intuition)၊ ဉာဏ်ကန
ွ ြ် မ
့ းမ င ့် လွတလ
် ပ်မများမ လာြခင်းမဟတ်ဘဲ တွကခ
် ျက်မ
များကိ အေြခခံ ပီး ြဖစ်ပာွ းြခင်းြဖစ်သည်။

ေမျာက်တေကာင် သိမဟတ်
့ ကက်တေကာင် သိမဟတ်
့ လသားတဦးက ေ မတေကာင်ကိ ြမင်ေသာအခါ

ေ ကာက်ရွံ စိတေ
် ပ လာြခင်းမာ ဦးေ ာက်အတွငး် မ သန်း ငခ
့် ျီေသာ အာ ံေ ကာများ သက်ဆင်
ိ ရာ သတင်း
အချက်အလက်ေဒတာများကိ လျင်ြမန်စာွ တွကခ
် ျက် ပီး ေသဆံး င်
ိ ေချ ြမငမ
့် ားေ ကာင်း ေကာက်ချက်ချမမ လာ

ြခင်း ြဖစ်သည်။ လိငပ

် ိင်းဆိင်ရာ ဆွေ
ဲ ဆာင်မ ိသည့် ခံစားချက်ေပ ေပါက်ြခင်းမာ ဇီဝဓာတ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက

မျိ းပွား င်
ိ ေချ ေအာင်ြမင် င်
ိ မ င ့် လမေရးအရ စည်းေ ာင်မ သိမဟတ်
့ အြခား ငမ်းငမ်းတက် လိချင်ေနသည့်

ပန်းတိင်တခ ေအာင်ြမင် င်
ိ ေချ ြမငမ
့် ားေ ကာင်း တွကခ
် ျက်မမ လာသည်။ မခံမရပ် င်
ိ ေဒါသထွကြ် ခင်း၊ အြပစ်မ

ကင်းသလိ ခံစားရြခင်း၊ ခွငလ

့် တ်ြခင်း စသည့် ကိယ်ကျငတ
့် ရား ငဆ
့် င်
ိ သည့် ခံစားချက်များမာ အပ်စလိက်
ေပါင်းစည်းေဆာင်ရွက် င်
ိ ရန် အားေပးရန် ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်မ ေပ ေပါက်လာေသာ ဦးေ ာက်အာ ံေ ကာြဖစ်စဥ်များမ

လာသည်။ ယင်းဇီဝဓာတ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များမာ စ်သန်း ငခ
့် ျီေသာ ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်မ တစတစ ပံေဖာ်လာြခင်း

ြဖစ်သည်။ မိမိ၏ ေ းဘိးေဘး တဦးဦး၏ ခံစားချက် တခခမာ အမားအယွငး် တခလပ် ြဖစ်သည်ဆလ

ိ င် ယင်းခံစား

ချက်များကိ ြဖစ်ေပ ေစေသာ မျိ းဗီဇများကိ ေနာက်မျိ းဆက်ကိ လက်ဆင ့် မကမ်းေတာေ

့ ပ။ သိြဖစ်
့ ရာ ခံစားချက်
များမာ ကျိ းေ ကာင်းဆီေလျာ်မကိ ဆနက
် ့ ျင်ြခင်းမျိ းမဟတ်ဘဲ ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်အရ ကျိ းေ ကာင်းဆီေလျာ်မကိ

ကိယ်စားြပ ေနြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ခံစားချက်များမာ အမန်တကယ်တင
ွ ် တွကခ
် ျက်မများသာ ြဖစ်ေ ကာင်း
များေသာအားြဖင ့် သေဘာမေပါက် ကေပ။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ တွကခ
် ျက်သည့ြ် ဖစ်စဥ်မာ က ပ်
် တိ သိ
့
 င်
ိ သည်ထက် အလွနလ
် ျင်ြမန်စာွ ြဖစ်ပျက်သာွ းေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဦးေ ာက်အတွငး် မ

ေဘးအ ရာယ်မ လွတေ

် ြမာက် င်
ိ ေရး င ့် မျိ းပွား င်
ိ မ တိ ့ င ့် သက်ဆင်
ိ ေသာ ြဖစ်တန်ရာစွမ်း တွကခ
် ျက်မများကိ
ခံစားသိ ိြခင်း မ ိေပ။ သိြဖစ်
့ ရာ ေ မကိ ေ ကာက်ြခင်း၊ လိငဆ
် က်ဆရ
ံ န် အေဖာ်ေရွ းချယ်ြခင်း သိမဟတ်
့ ဥေရာပသ

မဂ င ့် စပ်လျဥ်းေသာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ အထင်အြမင်များမာ လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်သည့် “လွတလ
် ပ်ေသာဆ ” (free

will) မ လာြခင်းြဖစ်သည်ဟ မားယွငး် စွာ ထင်ြမင်ြခင်း ြဖစ်သည်။

မည်သပင်
ိ ့ ဆေစ၊
ိ လစ်ဘရယ်ဝါဒမာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ခံစားချက်များသည် လွတလ
် ပ်ေသာဆ ကိ ကိယ်စားြပ

သည်ဟ ယဆြခင်းမာ မားယွငး် သည်ဆေသာ်

ိ လည်း ခံစားချက်များအေပ မတည်၍ ဆံးြဖတ်ြခင်းမာ ယေနေခတ်
့
အထိ လက်ေတွကျေနေသးသည်သာ ြဖစ်ပါ၏။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ခံစားချက်များမာ လ ိ ဝက် ဆန်း ကယ်ြခင်း မ ိသလိ၊

လွတလ
် ပ်ြခင်းမ ိသည်မန်ေသာ်လည်း ဘယ်ဘာသာရပ်သင်ယမည်၊ ဘယ်သ င ့် အိမ်ေထာင်ြပ မည်၊ ဘယ်ပါတီကိ

မဲေပးမည် ဆံးြဖတ်ရာတွင ် ယင်းတိမာ

့ ေလာကထဲတင
ွ ် အေကာင်းဆံးနည်းလမ်း ြဖစ်သည်။ က န်ေတာ်ခ
့ စ
ံ ားချက်
များကိ က န်ေတာ်ထ
့ က်ပိ ပီး မည်သည့် ြပင်ပစနစ်ကမ နားလည် င်
ိ မည် မဟတ်ေပ။ ေ းေခတ်စပိန ်

ေထာက်လမ်းေရးအဖွဲ (Spanish Inquisition - ၁၄၇၈ ခ စ်တင

ွ ် စပိန၌
် တည်ေထာင်ခေ
ဲ့ သာ၊ ကက်သလစ်ဘာသာ

ေရး င ့် ပတ်သက် ပီး ဘာသာေရးအဆံးအမများကိ ချိ းေဖာက်မ ိမ ိ ေထာက်လမ်းသည့် အဖွဲ ြဖစ်သည်- ဘာသာ

ြပန်သ) င ့် ဆိဗီယက်ေကဂျီဘက
ီ က န်ေတာ်က
့ ိ အချိနြ် ပည့် ေထာက်လမ်းေနပါသည် ဆိဦးေတာ၊့ သတိတွ
့ င ် က န်
ေတာ့် လိအင်ဆ များ င ့် က န်ေတာ်ေ
့ ရွ းချယ်မများကိ ြဖစ်ေပ ေစသည့် ဇီဝဓာတြဖစ်စဥ်များကိ ေဖာက်ထင
ွ း် သိြမင်
ေန င်
ိ သည့် ဇီဝေဗဒ င ့် ဆိင်ေသာ အသိပညာ င ့် တွကခ
် ျက် င်
ိ စမ
ွ ်းအား မ ိေပ။ ထိေ့ ကာင ့် လက်ေတွကျကျ ေြပာ

ကေ ကးဆိလ င် က န်ေတာ်တ
့ င
ွ ် လွတလ
် ပ်ေသာစိတဆ
် ိပါသည်ဟ ြငင်းချက်ထတ် င်
ိ သည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ိ

ေသာ် က န်ေတာ်စ
့ ိ တဆ
် ကိ ပံေဖာ်ေနသည်မာ အတွငး် အဇ တတွင ် ြဖစ်ေနေသာကိစများြဖစ် ပီး ြပင်ပမသများ

ေဖာက်ထင
ွ း် သိြမင် င်
ိ ြခင်း မ ိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ကိယ့အ
် တွငး် ပိင်းနယ်ပယ်ကိ ကိယ်

ထိနး် ချ ပ် င်
ိ သည်ဟ အထင်များ င ့် က န်ေတာ့် အတွငး် အဇ တကိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ သည်ဟ ထင်ြမင်ေန င်
ိ သည်။
ြပင်ပမသများက က န်ေတာ်မည်သိ ဆံ
့ းြဖတ်သည်၊ အတွငး် တွင ် ဘာေတွြဖစ်ေနသည်ကိ မသိနားမလည် င်
ိ ေပ။

သိြဖစ်
့ ရာ လစ်ဘရယ်ဝါဒက ဘန်း ကီးများ င ့် ပါတီလ ကီးများေြပာသည်ကိ နာခံစရာမလိဘဲ လအများကိ
မိမိ လံးသားက ဆံးြဖတ်သည်ကိ လိက်နာဖိ တိ
့ က်တန
ွ း် ြခင်းက မန်ပါသည်။ သိေသာ်
့ မ ကာမီတင
ွ ် ကွနြ် ပ တာ အ
ယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက လသားစိတခ
် စ
ံ ားချက်များထက် ပိ ပီး သာသည့် အ ကံဉာဏ်များ ေပးလာေကာင်း ေပးလာ

ေတာမ
့ ည် ြဖစ်ပါသည်။ စပိနေ
် ထာက်လမ်းေရး င ့် ေကဂျီဗီေနရာတွင ် ဂဂယ်လ် (Google) င ့် ဘိင်ဒ (Baidu) တိ ့

ဝင်ေနရာယလာမည်ြဖစ် ပီး “လွတလ

် ပ်ေသာစိတဆ
် ” ဆိသည်မာ ဒ ာရီယတမ်
ံ းစကားသာ ြဖစ်ေ ကာင်း

ေဖာ်ထတ်လာမည် ြဖစ်သည်။ ထိအခါ လစ်ဘရယ်ဝါဒမာ သ၏

့ လက်ေတွကျသည့် အားသာချက်များကိ ဆံး ံး
ေကာင်း ဆံး ံးေတာမ
့ ည်ြဖစ်သည်။
 က ပ်
် တမာ
ိ ့ ယခအခါ အလွန ် ကီးမားသည့် ေတာ်လန်ေရးြဖစ်စဥ် ကီး စ်ခ တ ပိ င်တည်း ြဖစ်ပာွ းသည့်

အချိနသ
် ိ ေရာက်
့ ိေနသည်။ တဖက်တင
ွ ် ဇီဝေဗဒပညာ င်များမာ လသားခ ာကိယ်၏ လ ိ ဝက်ချက်များကိ
ေဖာ်ထတ်ေန ပီး အထးအားြဖင ့် ဦးေ ာက် င ့် ခံစားချက်များ မည်သအလပ်
ိ့ လပ်သည်ကိ ေလ့လာေန ကသည်။ တ

ချိနတ
် ည်းမာပင် ကွနြ် ပ တာ သိပံပညာ င်များမာ မ ကံ စဖးထးကဲသည့် ကွနြ် ပ တာ တွကခ
် ျက် င်
ိ မ စွမ်းရည်ကိ

ရ ိလာ ကသည်။ ဇီဝနည်းပညာ (biotech) ေတာ်လန်ေရး င ့် သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ (infotech) တိ ့

ေပါင်းဆံေသာအခါ က န်ေတာ်တ၏
ိ ့ ခံစားချက်များကိ က န်ေတာ်တထက်
ိ့ ပိ ပီး သိနားလည် တိင်းထွာ င်
ိ သည့် မဟာ

ေဒတာ (Big Data) အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များ ေပ ေပါက်လာေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ ထိအခါ လသားများဆီမ အာဏာမာ
ကွနြ် ပ တာများဆီသိ ေရာက်
့ ေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ ေနစဥ်
့ ငအ့် မ က န်ေတာ်တိ အတွ
့ ငး် အဇ တကိ နားလည် င်
ိ ၊

လိသလိ ဖန်တးီ ြပ ြပင် င်

ိ သည့် အင်စတီးကျ း င်းများ၊ ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများ၊ အစိးရဌာနများကိ ကံ ေတွလာရ

ေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ က န်ေတာ်က
့ ယ်
ိ က န်ေတာ် “လွတလ
် ပ်ေသာဆ ” ိသည်ဟ ထင်ထားေသာ အထင်မားမာ

လည်း ထိအခါ ပိ ပျက်ေတာမ

့ ည့် အေြခအေနသိ ေရာက်
့ လာေကာင်း ေရာက်လာ င်
ိ ပါသည်။

အဆိပါြဖစ်ရပ်မာ ေဆးပညာေလာကတွင ် စတင်ြဖစ်ပာွ းေန ပီ ြဖစ်သည်။ က န်ေတာ်တဘဝ

ိ့ င ့် သက်ဆင်
ိ

ေသာ အေရး ကီးသည့် ကျန်းမာေရးဆိင်ရာ ဆံးြဖတ်ချက်များကိ က န်ေတာ်တိ ေနလိ

့ ေကာင်
့ းသလား၊ ေနလိမ့

ေကာင်းဘးလား စသည့် ခံစားချက်များအေပ မတည် ပီး ဆံးြဖတ်ြခင်း မဟတ်ေပ။ အမန်တကယ်အားြဖင ့် ေဆး

ပညာ တတ်က မ်းသည့် ဆရာဝန်များ၏ ခနမ

် ့ န်းတွကခ
် ျက်မအေပ တွင ် မတည် ပီး ဆံးြဖတ်ြခင်းေတာင် မဟတ်ေပ။
က န်ေတာ်တိ ခ
့ ာကိယ်အေ ကာင်း က န်ေတာ်တထက်
ိ့ အများ ကီးပိနားလည်သည့် ကွနြ် ပ တာများ၏ တွကခ
် ျက်

အေြဖထတ်မ အေပ တွင ် မတည် ပီး ဆံးြဖတ်ြခင်း ြဖစ်သည်။ လာမည့ဆ

် ယ်စ စ်အနည်းငယ်အတွငး် မဟာေဒတာ

အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ အဆက်မြပတ် က န်ေတာ်တခ
ိ ့ ာကိယ်ကိ တိင်းထွာေနသည့် ဇီဝတိင်းထွာချက်များ မတ

ဆင ့် က န်ေတာ်တ၏
ိ ့ ကျန်းမာေရးကိ ၂၄ နာရီပတ်လးံ ေစာင ့် ကည့ေ
် ကာင်း ေစာင ့် ကည့လ
် ာ င်
ိ ေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။
က န်ေတာ်တိ ေနမေကာင်
့ းြဖစ်သည့် ခံစားချက်ပင် မရေသးခင် အေစာ ကီးကတည်းက တပ်ေကွးအစပျိ းလာမ၊
ကင်ဆာြဖစ်လာမ၊ သိမဟတ်
့ အယ်လဇ
် ိင်းမား အစပျိ းလာမတိကိ
့ သတိက
့ သိ ိေကာင်းသိ ိေနမည် ြဖစ်သည်။
ထိေနာက်
့ က န်ေတာ်တိ တဦးချင်
့ းဆီ၏ ခ ာကိယ်တည်ေဆာက်ပံ၊ စိတေ
် နစိတထ
် ား၊ က န်ေတာ်တ၏
ိ ့ ဒီအင်ေအ င ့်

ကိက်ညေ
ီ အာင်ြပ လပ်ထားေသာ ကသနည်းများ၊ အစားအေသာက်များ၊ ေနစဥ်
့ ေသာက်ေဆးများကိ ေပး င်
ိ ေကာင်း

ေပးလာ င်
ိ မည် ြဖစ်ပါသည်။

လအများမာ သမိင်းတေလ ာက် အေကာင်းဆံးလိ ေြပာရမည့

့ ် ကျန်းမာေရးေစာငေ
့် ာက်မကိ ရေတာမ
့ ည်
ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ထိေ့ ကာငပ
့် င် သတိအေနြဖင
့ ့် တချိနလ
် းံ ဖျားနာေနပါသည်ဟလည်း ခံစားရ င်
ိ သည်။

ခ ာကိယ်၏ တေနရာတွင ် အ မဲတမ်း တခခေတာ့ ြဖစ်ေနသည်သာပင်။ တခခကိေတာ့ ပိေကာင်းလာေအာင် လပ်

လိ ရေသးသည်
့ သာပင်။ ယခင်ကမ တေနရာရာတွင ် နာကျင်မ မခံစားရေသးသေရွ လံးဝေနေကာင်းကျန်းမာ သည်
ဟ ယဆသည်၊ ပံမန်အတိင်း သန်စမ
ွ ်းေနေသးသေရွ (ဥပမာ - တေနရာရာတွင ် ေပျာေ
့ ခွေနြခင်းမ ိသေရွ ) မသန်မ
စွမ်း ြဖစ်ေနသည်ဟ မယဆေပ။ သိေသာ်
့ ၂၀၅၀ တွင ် ဇီဝတိင်းထွာမ အာ ံခံကရ
ိ ိယာများ င ့် မဟာေဒတာ အယ်လ်
ဂိရစ်သမ်များေ ကာင ့် ေရာဂါများမာ နာကျင်မ မခံစားရေသးခင်၊ မသန်မစွမ်းြဖစ်သည့် အဆငသ
့် ိ မေရာက်
့ ေသးခင်

ပင် ကသေကာင်းကသလာ င်
ိ ေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် “ေရာဂါတခခ” အ မဲ ိေနသည့်
အေြခအေနသိ ေရာက်
့ ေနမည်ြဖစ် ပီး အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်၏ အ ကံေပးချက်တခခအတိင်း ေဆာင်ရွကရ
် မည့်
အေြခအေနသိ ေရာက်
့ ေန င်
ိ သည်။ မေဆာင်ရွကဘ
် ဲ ြငင်းဆိပါက ကျန်းမာေရးအာမခံ ဆံး ံးမည့် အြဖစ် သိမဟတ်
့
အလပ် င်က အလပ်ထတ်သည့် အြဖစ်သိ ေရာက်
့ ေကာင်းေရာက် င်
ိ သည်။ စာဖတ်သ၏ ေခါင်းမာမအတွက် အဘ

ယ့ေ
် ကာင ့် သတိက
့ ပိက်ဆံ ဆံး ံးခံ င်
ိ ပါမည်နည်း။

ေဆးလိပ်ေသာက်ြခင်း င ့် အဆတ်ကင်ဆာဆက်စပ်ေနသည်ဆေသာ
ိ ေယဘယျကိနး် ဂဏန်းများ ိသည့်

တိင် ဂ မစိက်ဘဲ ေဆးလိပ်ဆက်ေသာက်ေနြခင်းက တကိစ။ ဇီဝတိင်းထွာသည့် အာ ံခံကရ

ိ ိယာများမ စာဖတ်

သ၏ ဘယ်ဖက်အဆတ် အေပ ပိင်းတွင ် ကင်ဆာဆဲလ် ဆယ့ခ

် နစ်ခကိေတွပါသည်ဆိ ပီး တိတက
ိ ျကျ သတိေပး
သည့် အြဖစ်မျိ း ေရာက်လာသည့တ
် င်
ိ ေအာင် ေဆးလိပ်ဆက်ေသာက်ဖိ ဆိ
့ တာကေတာ့ ခနက ကိစလိမဟတ်ေတာ့
ဘဲ လံးလံးြခားနားသည့် ကိစြဖစ်လာေပသည်။ ထိအြပင်
့ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အာ ံခံ ကိရိယာများ၏

သတိေပးချက်ကိ မလိက်နာဘဲေနချင်သည်ဆဦးေတာ
ိ ။့ ထိအာ ံခံကရ
ိ ိယာများက သ၏
့ ေတွ ိချက် သတိေပးချက်
များကိ စာဖတ်သ၏ အာမခံကမဏီ၊ အလပ် င်မန်ေနဂျာ သိတည်
့ းမဟတ် စာဖတ်သ၏ အေမဆီသိ ပိ
့ လိ
့ က်ပါ ပီဆိ
ပါက စာဖတ်သ ဘာလပ်မည်နည်း။

ဤကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေရာဂါမျိ းစံကိ လိက် ပီး ေြဖ င်းေနရန် မည်သတွ
့ င ် အချိန ် င ့် အား ိပါမည်နည်း။ ြဖစ်
င်
ိ သည်မာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ကျန်းမာေရး ငဆ
့် င်
ိ ေသာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်ကိ ဤကိစများအား သထင်သလိ ေြဖ င်းရန်
န် ကားချက် ေပးထားြခင်းမျိ း ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ အလွနဆ
် းံ ြဖစ် င်
ိ သည်မာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က က ပ်
် တ၏
ိ့ စ

မတ်ဖန်းများဆီသိ ကျန်
့ းမာေရး ငသ
့် က်ဆင်
ိ သည့် ေနာက်ဆးအချက်
ံ လက်များကိ အချိနအ
် ပိင်းအြခား င ့် ပိေပးေန
့
မည်မျိ း ြဖစ် င်
ိ ပါသည် - “ကင်ဆာဆဲလ် ဆယ့ခ
် နစ်လးေတွ
ံ ၊ သတ်သင် ပီး” ဆိတာမျိ း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။

ကျန်းမာေရးအေပ ေ ကာင ့် ကအား ကီးသတိအဖိ

့ ယင်
့ း ေနာက်ဆးအချက်
ံ အလက်များကိ သစာ ိ ိ လိက်ဖတ်

ေကာင်းလိက်ဖတ်မည် ြဖစ်ေသာ်လည်း အများစအဖိမာမ

့ ကွနြ် ပ တာမာ တက်လာသည့် ဗိင်းရပ်စ် အချက်ြပ

သတိေပးချက်များကိ မမသလိ၊ ကျန်းမာေရးဆိင်ရာ ေနာက်ဆးအချက်

ံ အလက်များ ကိလည်း အမမထား၊ ဖာသိဖာ

သာ ေန ကမည်သာ ြဖစ်ေပသည်။

ဆံးြဖတ်ချက်ချြခင်း၏ ဒရာမာ

ေဆးပညာေလာကတွင ် ယခအခါ ေပ ေပါက်ေြပာင်းလဲေနသကဲသ

့ ပင်
ိ ့ အြခားနယ်ပယ်များတွငလ
် ည်း

ေြပာင်းလဲြဖစ်ေပ လာ င်
ိ သည်။ မိမိကယ်
ိ ေပ တွင ် ဝတ်ဆင် င်
ိ ေသာ သိမဟတ်
့ မိမိခ ာကိယ်ထဲ ထည့သ
် င
ွ း် ထား င်
ိ

သည့၊် ဇီဝြဖစ်ရပ်များကိ တိင်းထွာ င်

ိ ေသာ ကိရိယာများ (biometric sensors) ေပ ေပါက်လာြခင်း င ့် အဆိပါ ဇီဝ

ြဖစ်ရပ်များကိ သတင်းအချက်အလက်များအြဖစ် ေြပာင်းလဲလက်

ိ ပီး ကွနြ် ပ တာများတွင ် သိမ်းဆည်းထား င်
ိ ြခင်း၊

ေလ့လာဆန်းစစ်လာ င်
ိ ြခင်းမာ အဓိကကျသည့် တီထင
ွ မ
် ပင်ြဖစ်သည်။ လံေလာက်ေသာ ဇီဝအချက်အလက်များ
ရ ိထား ပီး တွကခ
် ျက် င်
ိ သည့် စွမ်းအားအလံအေလာက် ိလာလ င် သတင်းအချက်အလက်ကိ ဆန်းစစ် င်
ိ သည့်

ြပင်ပဗဟိဒစနစ်များက စာဖတ်သ၏ အဇ တအတွငး် ိ ဆ များ၊ ဆံးြဖတ်ချက်များ၊ ထင်ြမင်ချက်များကိ

ေဖာက်ထင
ွ း် သိြမင်လာ င်
ိ သည်။ စာဖတ်သ မည်ကသ
ဲ့ ေသာသ
ိ့ ြဖစ်သည်ဆသည်
ိ ကိ အဆိပါစနစ်များက

အတိအကျ သိလာ င်
ိ သည်။

လအများစမာ ကိယ့အ
် ေ ကာင်းကိယ် ေကာင်းေကာင်း သိ ကသည်မဟတ်ေပ။ စ်ေပါင်းများစွာ မဟတ်ပါ

ဘးဟ ကိယ့က
် ကိ
ိ ယ် ြငင်းဆန်ေနရာမ က န်ေတာ့် အသက် (၂၁) စ်တင
ွ ် က န်ေတာ်သည် လိငတ
် စံမက်သည့် ေဂး

ြဖစ်ေ ကာင်း အဆံးတွင ် သေဘာေပါက်လာသည်။ က န်ေတာ်အ

့ ြဖစ်က အဆန်းမဟတ်ေချ။ ေဂးအမျိ းသား အများ
စမာ ဆယ်ေကျာ်သက်အရွ ယတ
် င
ွ ် သတိ မည်
့ သလိ
ိ ့ ငစ
် ိ တခ
် ယ
ံ မ ိေ ကာင်း ကိယ့က
် ယ်
ိ ကိ မေသချာ ကေပ။ ယခ စာ

ဖတ်သ ၂၀၅၀ ခ စ်တင

ွ ် မည်သိ ြဖစ်
့ ေနမည်ကိ ြမင်ေယာင် ကည့ပ
် ါ။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်တခက ဆယ်ေကျာ်သက်တ

ေယာက်ကိ လိငတ
် /လိငက
် ွဲ ကိ က် စ်သက်မ အတိင်းအတာ (gay/straight spectrum) တွင ် မည်သည့ေ
် နရာတွင ်

ိေ ကာင်း င ့် (ယင်းအေြခအေနသည် မည်မ ေြပာင်းလဲလယ

ွ ေ
် ကာင်းကိပင်) အတိအကျ ေြပာလာ င်
ိ သည့်

အေြခအေနမျိ း ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က စာဖတ်သကိ ဆွေ
ဲ ဆာင်မ ိသည့် အမျိ းသား၊ အမျိ းသမီး

များ၏ ဓါတ်ပံ၊ ဗီဒယ

ီ များ
ိ ြပသ ပီး စာဖတ်သ၏ မျက်လးလပ်
ံ ားမ၊ ေသွးေပါင်ချိန၊် ဦးေ ာက်အတွငး် လပ် ား
ေြပာင်းလဲမများကိ တိင်းထွာ ပီး ငါးမိနစ်အတွငး် စာဖတ်သသည် ကင်းေဆးစေကး (Kinsey scale - လိငတ
် /လိင ်

ကွဲ ကိ က် စ်သက်မကိ တိင်းတာသည့် စေကး) တွငမ

် ည်သည့ေ
် နရာတွင ် ိေ ကာင်း အေြဖထတ်ေပးလာ င်
ိ သည်။

ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်မျိ း ိပါက က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် စ်ေပါင်းများစွာ စိတည
် စ်ေနခဲရ
့ သည့် အေြခအေန
မျိ းမ လွတက
် င်း င်
ိ ခေ
ဲ့ ပမည်။ သိတည်
့ းမဟတ် စာဖတ်သေနြဖင ့် ထိသိ အေြဖထတ်
့ ေပးသည့် စစ်ေဆးမမျိ းကိ မ

လပ်ချင်သည်မျိ းလည်း ြဖစ် င်

ိ ပါသည်။ ထိအခါ စာဖတ်သအေနြဖင ့် မိမိသငယ်ချင်းအပ်စလိက်ဆံ ပီး မီချယ်၏

ပျင်းစရာေကာင်းေသာ ေမွးေနပွ့ ဲေရာက်ေန ကသည် ဆိပါစိ။့ သငယ်ချင်းတေယာက်က ဒီမိက်တဲ့ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်

အသစ်ကိ တလည့စ
် ီ ကိယ့ဘ
် ာသာကိယ် စမ်း ပီး အေြဖထတ် ကည့် ကဖိ အ
့ ကံြပ လာသည် ဆိပါစိ။့ (လတိင်းက
အေြဖကိ မတ်တပ်ရပ်ေစာင ့် ကည့ေ
် န ပီး၊ မတ်ချက်ေတွေပးေန ကသည် ဆိပါစိ။)့ စာဖတ်သ ဘာလပ်မည်နည်း။

စမ်းမ ကည့ဘ
် ဲ ထထွကသ
် ာွ းပါမည်ေလာ။

ထိသိ ထထွ
့ ကသ် ာွ းသည် ထားဦးေတာ။့ စာဖတ်သ ကိယ်ကယ်
ိ တင်
ိ လည်း မသိချင်၊ သငယ်ချင်းများကိ

လည်း မသိေစချင် ဆိဦးေတာ။့ စာဖတ်သေနြဖင ့် အေမဇွနတ

် ၊ိ ့ အလီဘာဘာတိလိ
့ ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများ င ့်
ေထာက်လမ်းေရးရဲတပ်ဖဲွကိ ေ ာင် င်
ိ ဖွယ် မ ိေချ။ စာဖတ်သ အင်တာနက်သးသည်
ံ ငအ
့် မ ၊ YouTube

ကည့သ
် ည် ငအ
့် မ ၊ ဆိ ယ်မီဒယ
ီ ာ သံးသည် ငအ
့် မ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက စာဖတ်သကိ တိတဆ
် တ
ိ စ
် ာွ ေစာင ့်

ကည့၊် ဆန်းစစ်ေနမည် ြဖစ်သည်။ ထိေနာက်

့ ယင်းအယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက ကိကာကိလာ ကမဏီကိ စာဖတ်သထံ

အချိ ရည် ေ ကာ်ြငာဝင်လသည်

ိ ဆလိ င် စကပ်တတိ
ိ ေကာင်မေလးများပံ ြပ ပီး ေ ကာ်ြငာမည့အ
် စား ခပ်မိက်မိက်

ဗလေတာငေ
့် တာင ့် ေကာင်ေလးများပံြပ ပီး ေ ကာ်ြငာလ င် ပိထိေရာက် င်
ိ ေ ကာင်း ေြပာြပမည် ြဖစ်သည်။ စာဖတ်
သ သိပင်သလ
ိ က်
ိ မည် မဟတ်ေချ။ သိေသာ်
့ သတိကေတာ
့ ့ သိေနေပမည်။ ထိအြပင်
့ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ သတင်း
အချက်အလက်မာ ဘီလယ
ီ ံ ငခ
့် ျီတန်ေသာ သတင်းအချက်အလက်များ ြဖစ်ေပမည်။

ဒီမာလည်း ေနာက်တမျိ းြဖစ် င်

ိ သည်မာ အကန်လးပွ
ံ ငပ့် င
ွ လ
့် င်းလင်း ြဖစ်ကန်တာမျိ းလည်း ြဖစ် င်
ိ သည်။

လအများမာ ပိမိေကာင်းမွနေ
် သာ အ ကံြပ ချက်များရရန် င ့် အဆံးတွင ် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက သတိအတွ
့ က်

ဆံးြဖတ်ချက်များ ချေပး င်
ိ ေစရန် မိမိသတင်းအချက်အလက်များ ကိ ဝမ်းပမ်းတသာပင် ေပးလိက်တာမျိ းလည်း

ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ သည်။ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ကိစများမာ ိး င်းေသာ ကိစများ င ့် အစပျိ းလာ င်
ိ သည်။ ဥပမာ - ဘယ်

ပ် င်ဆလ
ိ င် ကိ က်ေလာက်သည် အ ကံေပးတာမျိ း။ သငယ်ချင်းတစ င ့် တီဗီေ ထိင် ပီး ေအးေအးလလ ကည့်

ကဖိ ့ ကံလ င် ဇာတ်ကားအရင်ေရွ းရမည် ြဖစ်သည်။ လွနခ

် ေ
ဲ့ သာ စ်ေပါင်းငါးဆယ်ကဆိလ င် စာဖတ်သတွင ် ေရွ း

စရာ မ ိေပ။ သိေသာ်

့ ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် မိမိစိတ် ကိ က် ကည့လ
် ရာကိ
ိ ကည့် င်
ိ သည့် ဝန်ေဆာင်မများ ေပ ေပါက်
လာသည့် အတွက် ေထာင် ငခ
့် ျီေသာ ဇာတ်ကားေတွထက
ဲ ေရွ းချယ် ပီး ကည့လ
် ရသည်
ိ့ ။ ထိအခါ ဘယ်ကား ကည့်

မလဲဆတာ
ိ သေဘာတညီချက်ရဖိ ခက်
့ လာ င်
ိ သည်။ ကိယ်က သိပံဆန်း ကယ် သည်းထိတရ
် င်ဖိ ကားများ ကည့်

ချင်သည့် အချိနတ
် င
ွ ် ဂျက်ခက
် အချစ်အလွမ်းဟာသကားများ ကည့ခ
် ျင်သည်၊ ေဂျးက အ ပညာဦးစားေပး ြပင်သစ်

ပ် င်ေတွ ကည့ခ
် ျင်သည်။ အဆံးတွင ် တေယာက်မ အ ကိ က်မကျလသည့် သာမန်ဒတိယတန်းစား ပ် င်

ဇာတ်ကားတခခ ကည့လ
် က်
ိ ရသည် ဆိတာမျိ း ကံ ရ င်
ိ ပါသည်။

အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်တခက ဒါကိ ကညီ င်
ိ ဖွယ် ိ၏။ စာဖတ်သတိ သငယ်
့ ချင်းအပ်စအေနြဖင ့် တဦးချင်းက

မိမိမည်သည့် ဇာတ်ကားများ အမန်တကယ် စ်သက်ေ ကာင်း ေြပာထား င်

ိ ပါသည်။ ထိေနာက်
့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က

သတွ
့ င ် ိေသာ အဆမတန်များြပားသည့် ေဒတာအချက်အလက်များကိ သံး၍ စာဖတ်သတိ အပ်
့ စ ငက
့် က်
ိ ေသာ
ဇာတ်ကားကိ ာေပး င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ကံဆးစွ
ိ ာပင် ယင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အ မစိတ် င်
ိ သည့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ

မာ အလွယတ
် ကပင် မား င်
ိ သည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ လတဦးချင်းစီ၏ အမန်တကယ် အ ကိ က်ကိ ခနမ
် ့ န်း

တိင်းတာ င်
ိ ဖိ ယင်
့ းပဂိ လ်ကပင်
ိ ေြပာခိင်းြခင်းမာ အထးယံ ကည်လမရသည့
ိ့ ် ဆိးဆိးရွ ားရွ ား တိင်းတာမမျိ း ြဖစ်ေန

ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ အများအားြဖင ့် လေတွက ဇာတ်ကားတခခကိ ေကာင်းလပါသည်၊ မိက်လပါသည်၊

အ ပညာေြမာက်လပါသည်ဟ ချီးကျ း ကေသာအခါ ငါလဲ အဲဒ

့ ဇ
ီ့ ာတ်ကားကိ ကည့ဦ
် းမပါ ဆိတာမျိ းြဖစ်

တတ်သည်။ ဇာတ်ကားတဝက်ေလာက်မာပင် ကည့ေ

် နရင်း အိပ်ငက်
ိ လာသည့တ
် င်
ိ အ ပညာ င ့် ပတ်သက်လ င် န

လပိနး် တန်း အထင်မခံချင်ေသာေ ကာင ့် သများကိလဲ ဤဇာတ်ကား ဘယ်ေလာက်ေကာင်းေ ကာင်း လိက်ေြပာ

တတ် ကတာမျိ း ြဖစ်တတ်သည်။

သိတေစ
့ ယင်းြပဿနာများကိ ေြဖ င်းလိ ရ
့ င်
ိ ပါသည်။ ေြဖ င်းနည်းမာ အမန်တကယ်ဟတ်မဟတ် မ

ေသချာသည့် မိမိကယ်
ိ တင်
ိ မည်သည့် ဇာတ်ကားများကိ ကိ က်ပါသည်ဟ ကိယ်တင်
ိ ေြပာခိင်းမည့အ
် စား အယ်လဂ
် ိ

ရစ်သမ်ကိ က ပ်
် တိ ဇာတ်
့ ကားများ ကည့ေ
် နသည့အ
် ချိနတ
် င
ွ ် ေတာက်ေလ ာက် ေဒတာများ (real-time data) ကိ

တိင်းထွာစေဆာင်းခိင်းြခင်း ြဖစ်သည်။ ပထမဆံးအေနြဖင ့် ေြပာရမည် ဆိလ င် အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်အေနြဖင ့် က ပ်
်
တိ မည်
့ သည့ဇ
် ာတ်ကားများကိ ပီးဆံးသည်အထိ ကည့သ
် ည်၊ မည်သည့် ဇာတ်ကားများကိေတာ့ တဝက်ေလာက်

တင် ကည့် ပီး ဆက်မ ကည့ေ

် တာ့ ဆိသည့် အချက်အလက်များ ေစာင ့် ကည့ေ
် ပး င်
ိ သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လ

တကာကိ “ေလ းသန်သန်” ဇာတ်ကား မည်မ ေကာင်းပါသည် ေြပာေနဦးေတာ၊့ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်က ယင်း

ဇာတ်လမ်းကိ နာရီဝက်ေလာက်တင် ကည့် ပီး ဆက်မ ကည့် ေတာေ

့ ကာင်း၊ အတလန်တာ မိ မီးေလာင်သည့အ
် ခန်း

ကိ မ ကည့လ
် က်
ိ ရေ ကာင်း သိေနမည် ြဖစ်သည်။

အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်သည် ထိထက်
့ ပိ၍ပင် နက် ိငး် စွာ သိ င်
ိ ပါသည်။ လက် ိတင
ွ ်

အင်ဂျင်နယ
ီ ာများက က ပ်
် တ၏
ိ ့ မျက်လးလပ်
ံ ားမများ၊ မျက် ာ ကက်သားလပ် ားမများကိ အေြခခံ၍ လသား

များ၏ စိတလ
် ပ် ားမများကိ တိင်းတာ င်
ိ သည့် ေဆာဖ
့ ်ဝဲများကိ တီထင
ွ ေ
် န ကသည်။ တီဗီေပ တွင ် ကင်မရာတလံး

တပ်ထား ပီး ယင်းေဆာဖ

့ ်ဝဲများမာ ဇာတ်ကား၏ မည်သည့အ
် ခန်းတွင ် က ပ်
် တိ ရယ်
့ သည်၊ မည်သည့အ
် ခန်းတွင ်

က ပ်
် တိ ဝမ်
့ းနည်းသည်၊ မည်သည့အ
် ခန်းတွင ် က ပ်
် တပျင်
ိ ့ းသည်ကိ သိ င်
ိ မည်။ ေနာက်တဆငတ
့် င
ွ ် အယ်လဂ
် ိရစ်

သမ် င ့် ဇီဝတိင်းထွာသည့် ကိရိယာများကိ ချိတဆ

် က်ထား ပီး ဇာတ်လမ်း၏ ဇာတ်ကက
ွ တ
် ကွကခ
် ျင်းဆီက က ပ်
်

တိ၏
့ လံးခန် န်းကိ မည်သသက်
ိ့ ေရာက်ေစသည်၊ ေသွးေပါင်ချိန ် ကိ မည်သသက်
ိ့ ေရာက်ေစသည်၊ ဦးေ ာက်

လပ် ားမကိ မည်သြဖစ်

ိ ့ ေစသည်ကိ သိ ိေနမည် ြဖစ်သည်။ ဥပမာ - နာမည် ကီး ဒါ ိက်တာ ကီး Tarantino ိက်

သည့် အေမရိကန်မခင်းဇာတ်ကား Pulp Fiction ဆိသည့က

် ားကိ ကည့ေ
် နသည် ဆိ ကပါစိ။့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က
ထိဇာတ်ကား၏ မဒိမ်းကျငသ
့် ည့် အခန်းတွင ် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လိငစ
် ိ တမ
် သိမသာ ထ ကလာသည်ကိ သိ ိ

ေကာင်းသိ ိေနမည် ြဖစ်သည်၊ ထိအတ

့ ဗင်းဆငက
့် မာဗင်၏ မျက် ာကိ မေတာ်တဆေသနတ်ြဖင ့် ပစ်မိလက်
ိ

ေသာအခါ က ပ်
် တိ အြပစ်
့ ိစာွ ရယ်မိေ ကာင်းကိလည်း သိ ိေန င်
ိ သည်။ ကာဟနားဘာဂါ ကီးအေ ကာင်း ဟာသ

လပ်ထားသည်ကလည်
ိ း နားမလည်ေသာ်လည်း ငတံးဟ အထင်ခရ
ံ မာစိးသည့အ
် တွက် နားလည်ချင်ေယာင်ေဆာင်

ပီး ရယ်တာကိလည်း သိ ိေကာင်းသိ ိေနမည် ြဖစ်သည်။ အမန်တကယ် ရယ်ရသည့အ

် တွက် ရယ်သည့အ
် ခါ သံး

သည့် မျက် ာ ကက်သားများ င ့် ဦးေ ာက်လပ် ားမများ သည် ဇွတအ

် တင်းလပ်ရယ်သည့အ
် ခါ သံးရသည့်

ကက်သားများ င ့် ဦးေ ာက်လပ် ားမများ င ့် မတေပ။ လသားများက ထိသိကွ

့ ာြခားမများကိ များေသာအားြဖင ့် မ
သိ င်
ိ က။ သိေသာ်
့ ဇီဝတိင်းထွာသည့် အာ ံခံကရ
ိ ိယာများကေတာ့ သိ ိ င်
ိ ေပသည်။

တယ်လေ
ီ ဗး င်း (တီဗီ) ဆိသည့် စကားလံးမာ ဂရိစကားလံး “တယ်လီ - ေဝးကွာေသာ” င ့် လက်တင်

စကားလံး “ဗီဆီ ိ - အြမင်” တိမ့ လာသည်။ တီဗီဆသည့

ိ စ
် က်မာ “ေဝးကွာေသာ ေနရာမ ြမင် င်
ိ ေသာစက်” ဟ

မရင်းအဓိပာယ်ရသည်။ သိေသာ်
့ များမ ကာေသာ ကာလတွင ် က ပ်
် တ(ိ ့ ကည့် သများ)ကိလည်း ေဝးကွာေသာ

ေနရာမ ြမင် င်
ိ သည့အ
် ြဖစ်သိ ေရာက်
့ ေကာင်း ေရာက်လာ င်
ိ သည်။ ေဂျာခ
့ ျ်အဝဲ
ိ လက
် “၁၉၈၄” ဝတ တွငေ
် ရးခဲ့

သလိ၊ က ပ်
် တက
ိ ့ တီဗီကိ ကည့ေ
် နချိနတ
် င
ွ ် တီဗီကလည်း က ပ်
် တကိ
ိ ့ ကည့ေ
် နေသာအြဖစ်သိ ေရာက်
့ ေကာင်း

ေရာက်လာ င်
ိ သည်။ က ပ်
် တက
ိ ့ Tarantino ၏ ဇာတ်ကားကိ အစအဆံး ကည့် ပီးသွားချိနတ
် င
ွ ် ဇာတ်ကားကိ ေမ့

ေကာင်းေမသ
့ ာွ း င်
ိ သည်၊ သိေသာ်
့ တီဗီ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်ကပိ
ိ င်သည့် နက်ဖလစ် (Netflix) ၊ အေမဇွန ် (Amazon)

စသည့် မည်သြဖစ်ေစ က ပ်
် တသည်
ိ့ မည်ကသ
ဲ့ ေသာ
ိ့ လစားြဖစ်သည်၊ မည်သလပ်
ိ ့ လ င် က ပ်
် တိ မည်
့ သခံ
ိ ့ စားရ
မည်ကိ သိ ိေနမည် ြဖစ်သည်။ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ သတင်းအချက်အလက်များ ိလ င် နက်ဖလစ် (Netflix) တိ၊ ့ အေမ

ဇွန ် (Amazon) တိအေနြဖင

့ ့် က ပ်
် တအတွ
ိ့ က် မည်သည့ဇ
် ာတ်ကားများ ေရွ းချယ်ေပးရမည်ကိ ေ ကာက်ဖွယ်
ေကာင်းေလာက်ေအာင် တိတက
ိ ျကျ ေရွ းချယ်ေပးလာ င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ ဒါတင်မကေသး။ က ပ်
် တဘဝအတွ
ိ့ က်

အေရး ကီးသည့် ဆံးြဖတ်ချက်များ ြဖစ်သည့် - ဘယ်ဘာသာရပ်ကိ သင်ယမည်၊ ဘယ်မာ အလပ်လပ်မည်၊ ဘယ်သ

နဲ လက်
့ ထပ်မည်စသည့် ဆံးြဖတ်ချက်များကိလည်း ချမတ်ေပးသည့် အြဖစ်ကိ ေရာက်ေကာင်းေရာက်လာ င်
ိ သည်။

အေမဇွန ် (Amazon) က ဆံးြဖတ်ေပးသမ တချိနလ

် းံ မန်ချင်မလည်း မန်ေပမည်ေပါ။့ တချိနလ
် းံ မန်ရန် မ

ြဖစ် င်
ိ ပါ။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များအေနြဖင ့် အချက်အလက်အလံအေလာက်မ ိြခင်း၊ ပ ိဂရမ် ေရးဆွရ
ဲ ာတွင ်

လိအပ်ချက် ိြခင်း၊ ရည်မန်းချက်ပန်းတိင်ချမတ်ရာတွင ် တိကျ င်းလင်းမမ ိြခင်း င ့် ဘဝ၏ သေဘာသဘာဝမာ စီ

စဥ်ထားသလိ မြဖစ်တတ်ြခင်းတိေ့ ကာင ့် အမားအယွငး် များ ြပ လပ် င်

ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ အေမဇွန ် (Amazon)

အေနြဖင ့် စင်းလံးေချာ ေြခာက်ြပစ်ကင်းသဲလစ

ဲ င်ြဖစ်ေနစရာ မလိပါ။ က ပ်
် တိ လသားများထက်
့ ပျမ်းမ အားြဖင ့်
သာေနလ င်ပင် အလပ်ြဖစ်ပါ ပီ။ ထိသိြဖစ်
့ ရန်လည်း မခက်ခလ
ဲ ပါ။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ လအများစမာ မိမိ

ကိယ်ကိ ေကာင်းစွာ နားလည်သေဘာေပါက်ြခင်း မ ိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ လအများစမာ မိမိဘဝ ငစ

့် ပ်လျဥ်း

ေသာ အေရး ကီး ဆံး ဆံးြဖတ်ချက်များတွငပ

် င် မ ကာခဏ အမားအယွငး် ကီး ကီးမားမားများ ြပ လပ်တတ် က

ပါသည်။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ မားတာထက်ပင် လသားများမာ သတင်းအချက်အလက် အလံအေလာက် မ ိြခင်း၊

ပ ိဂရမ်တင
ွ ် အမားအယွငး် ိေနြခင်း (မျိ း ိးဆက်ခမ
ံ တွင ် ပါလာေသာ အမားများ င ့် ယဥ်ေကျးမတွင ် ိေသာ

အမားများ)၊ ရည်မန်းချက်ပန်းတိင် င်း င်လင်းလင်း မ ိြခင်း င ့် ဘဝ၏ မေရရာတတ်ေသာ ြဖစ်ချင်ရာြဖစ်တတ်

ေသာ သေဘာေ ကာင ့် အမားအယွငး် များ ပိလိေတာင်

့ လပ်တတ်ပါသည်။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ အ မဲတမ်း ကံ ေတွ င်
ိ သည့် အမားများကိ တန်းစီေရးချြပ ပီး

လအများမာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များကိ ဘယ်ေသာအခါမ မိမိကယ်
ိ စား ဆံးြဖတ်ချက်ချခိင်းရန် ယံ ကည်လမ
ိ ်မ
့ ည်
မဟတ်ဟ ေကာက်ချက်ချေကာင်း ချ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းမာ ဒီမိကေရစီစနစ်၏ အားနည်းချက်များကိ တန်းစီ

ေထာက်ြပ ပီး စိတမ

် န်ေသာ မည်သမဆိ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ စနစ်ကိ ေထာက်ခလ
ံ မ
ိ ်မ
့ ည် မဟတ်ဟ ေြပာြခင်း င ့် အလား
သ ာန်တေနပါလိမ်မ
့ ည်။ ဝင်စတန်ချာချီ ေြပာခဲသ
့ ည့် နာမည် ကီး အဆိအမိန ် တခ
့ ိပါသည် - ဒီမိကေရစီစနစ်

သည် ကမာတွင ် အဆိးရွ ားဆံး င်

ိ ငေ
ံ ရးစနစ် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ တြခားစနစ်များ က ထိထက်
့ ပိဆိးသည်ဟ၏။

မန်သည်မားသည် အသာထား။ မဟာေဒတာ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များ (Big Data algorithms) င ့် စပ်လျဥ်း၍လည်း

အလားတ ေကာက်ချက်ချေကာင်း ချလာ င်

ိ ပါသည်။ ယင်းတိတွ
့ င ် အားနည်းချက်များ၊ ြပဿနာများ ိေသာ်လည်း
က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် တြခားပိေကာင်းသည့် နည်းလမ်းမ ိဟ၍ပင်။

လသားများ ဆံးြဖတ်ချက်ချမတ်ရာတွင ် မည်သချမတ်

ိ့ သည်ကိ သိပံပညာ င်များ ပိမိနက် ိငး် စွာ နားလည်

လာသည် ငအ
့် မ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များအေပ မီခလိ
ိ စိတမ
် ာလည်း တိးလာ င်
ိ ပါသည်။ လသားများ ဆံးြဖတ်ချက်

ချြခင်းကိ ေဖာက်ထင
ွ း် သိြမင်လာြခင်းက မဟာေဒတာအယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များကိ ပိမိအားကိး င်
ိ သည့် အေြခအေနသိ ့
ေရာက်လာ ံမ မက လသားများ၏ ခံစားချက်များကိ သိပ်ယစားလိ
ံ မရေတာ
့ သ့ ည့် အြဖစ်ကိ တ ပိ င်နက်တည်း
ေရာက်လာေစမည် ြဖစ်သည်။ အစိးရများ င ့် ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများက လသားများ၏ ခ ာကိယ် င ့် စိတ်

တည်ေဆာက်ဖဲွစည်း လည်ပတ်ပံကိ ေဖာက်ထင

ွ း် ြပ ြပင်လာ င်
ိ သည် ငအ
့် မ က ပ်
် တအဖိ
ိ ့ မာ
့ အေတွးအြမင်များကိ
လိသလိ ပံေဖာ် ကိ းကိင်ချယ်လယ် င်
ိ ေသာ အြဖစ်များ၊ ေ ကာ်ြငာများ၊ ဝါဒြဖနခ
် ့ ျီမများကိ အလံးအရင်း င ့်

တိတက
ိ ျကျ ေဆာင်ရွကလ
် ာ င်
ိ ေသာ အြဖစ်မျိ းကိ ကံ ရေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ထင်ြမင်ယဆချက်များ၊

ခံစားချက်များကိ လိသလိ ကိ းကိင်ေြပာင်းလဲရန် လွယက

် ေသာ အြဖစ်မျိ းကိ ကံ ေကာင်း ကံ လာရ ပီး အယ်လဂ
် ိ

ရစ်သမ်များကိ ပိ ပီးအားကိးရမည့် အြဖစ်ကိ မလဲမေ ာင်သာ ေရာက်ေကာင်းေရာက်လာ င်

ိ သည်။ ဥပမာဆိရ
ေသာ် - ေလယာဥ်ေမာင်းပိင်းေလာတ
့ ဦး ေခါင်းချာချာလည် မးေနချိနတ
် င
ွ ် အထက်ေအာက်၊ ေ ေနာက် မည်သည့်

ေနရာတွင ် ိေ ကာင်း သခံ့ စားချက်ကိ လျစ်လျ ပီး စက်ကသာ

ိ အားကိးယံစားရေသာ အေြခအေနမျိ း ြဖစ်သည်။

အချိ င်
ိ ငမ
ံ ျား င ့် အချိ အေြခအေနများတွင ် လအများမာ ေရွ းစရာပင်မ ိဘဲ မဟာေဒတာ အယ်လဂ
် ိရစ်

သမ်များ၏ ဆံးြဖတ်ချက်ကိ ဇွတအ

် တင်းနာခံရသည့် အေြခအေနမျိ း ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ သည်။ သိတေစ
့
လွတလ
် ပ်ပါသည်ဆသည့
ိ ် လအဖွ
့ ဲအစည်းများတွငပ
် င် က ပ်
် တ၏
ိ ့ အေတွအ ကံ များအရ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ

အေပ ကိစရပ်တင်
ိ းတွင ် ပိ၍ ပိ၍ ယံစားလာရေသာေ ကာင ့် သတိတွ
့ င ် သဇာအာဏာ ိလာေသာ အြဖစ်သိ ့
ေရာက်ေကာင်းေရာက်လာ င်
ိ သည်။ ထိအခါ က ပ်
် တမာ
ိ ့ မိမိအတွက် မိမိဆးြဖတ်
ံ ချက်ချ င်
ိ စမ
ွ ်း နည်းသည်ထက်

နည်းေသာ အြဖစ်သိ ေရာက်

့ လာေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ ဆယ်စ စ် တခ စ်ခအတွငး် မာပင် သန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ
လများမာ ဂဂယ်လ် (Google) ကိ ယံစားအားကိးလာသည့် အြဖစ်ကပဲ
ိ ကည့် ကည့ပ
် ါ။ အသံးကျ ပီး စိတခ
် ျ

ယံ ကည်ရသည့် သတင်းအချက်အလက် ာေဖွြခင်းဆိသည့် အင်မတန်အေရး ကီးေသာ အလပ် ကီးတရပ်ကိ ဂဂယ်

လ် (Google) ၏ ာေဖွသည့် အယ်လဂ

် ိရစ်သမ် (searching algorithms) ကိ ယံစားလာြခင်း ြဖစ်သည်။ သတင်း

အချက်အလက် တခခ ာေဖွြခင်းမာ ဂဂယ်လ် (Google) ေခါက်လက်

ိ ြခင်းဆိတာမျိ း ြဖစ်လာသည်။ ဂဂယ်လ်

(Google) ကိ အေြဖ ာရန် အားကိးလာသည် ငအ

့် မ သတင်းအချက်လက်ကိ ကိယ်တင်
ိ ာေဖွ င်
ိ စမ
ွ ်းမာ ေမးမိန ်

ေလျာပ
့ ါးလာသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ပ
် င် “အမန်တရား” ဟဆိရာတွင ် ဂဂယ်လ် (Google) စာမျက် ာေပ တွင ် ထိပ်

ဆံးကေပ ေနသည့် အချက်အလက်မာ အမန်တရား ြဖစ်လာသည်။

တေနရာမ တေနရာသိ သွ
့ ားြခင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ကိယ်ထလ
ိ က်ေရာက်ေဆာင်ရွကရ
် သည့် ကိစရပ်များတွင ်
လည်း ယင်းကဲသ
့ ိ ြဖစ်
့ လာေန ပီ ြဖစ်သည်။ လအများက တေနရာမတေနရာသိသွ
့ ားဖိ လမ်
့ း န်ရန် ဂဂယ်လ်

(Google) ကိ သံးလာသည်။ လမ်းေကွတေနရာသိေရာက်

့ ချိန ် “ဘယ်ဖက်သေကွ
ိ ့ ရမည်”ဟ စိတထ
် က
ဲ ထင်

ေသာ်လည်း၊ ဂဂယ်လ် ေြမပံ (Google Maps) က ညာေကွရန် ေြပာေကာင်းေြပာမည် ြဖစ်သည်။ ပထမေတာ့ မိမိ

စိတထ
် က
ဲ ထင်သည့အ
် တိင်း ဘယ်ဖက် ေကွလိက် ပီး ယာဥ်ေ ကာပိတဆ
် မများ
ိ့ င ့် ကံ ကာ အေရး ကီး

အစည်းအေဝးကိ လွတသ
် ာွ းသည်မျိ း ကံ ရသည်။ ေနာက်တေခါက်တင
ွ ေ
် တာ့ ဂဂယ်လ် (ဂဂယ်လ် (Google)) က

လမ်း န်သည့အ
် တိင်း ညာဖက်သေကွ
ိ ့ လိက် ပီး အစည်းအေဝးကိ အချိနမ
် ီ ေရာက်သည် ဆိတာမျိ း ြဖစ်လာမည်။

အေတွအ ကံ က ဂဂယ်လ် (Google) ကိ ယံရမည် ြဖစ်ေ ကာင်း သင်ေပးလိက်ြခင်း ြဖစ်သည်။ တ စ် စ် စ်အတွငး်

ဂဂယ်လေ
် ြမပံ (Google Maps) က လမ်း န်သည့အ
် တိင်း မျက်စိစံမိတ် လိက်လပ်သည့် အြဖစ်မျိ း ေရာက်လာ ပီး

စမတ်ဖန်း အလပ်မလပ်ေသာအခါ လံးလံးကိ မသွားတတ်မလာတတ် ြဖစ်လာသည်။ မတ် ၂၀၁၂ တွင ် သစေ တး

လျသိ အလည်
့ လာသည့် ဂျပန်တးရစ်
ိ သးေယာက်
ံ ကမ်းလွနပ
် င်လယ်ထဲ ိ က န်းတခသိ ေန
့ ချင်
့ းြပန်သာွ းရန် စီစဥ် က
ပီး ေမာင်းရင်းေမာင်းရင်း ကားကိ ပစိဖိတပ
် င်လယ်ထသ
ဲ ိ တည့
့ တ
် ည့ေ
် မာင်းေနသည့် အြဖစ်သိ ေရာက်
့ သည့အ
် ြဖစ်

တခ ြဖစ်ပာွ းခဲသ
့ ည်။ ကားေမာင်းသည့် အသက် ၂၁ စ်အရွ ယ် ယဇ ဒါက ေနာက်ေတာ့ ေြပာသည်မာ သအေနြဖင
့ ့်

GPS ကလမ်း န်သည့အ

် တိင်း ေမာင်းေနြခင်း ြဖစ် ပီး “သက က န်မတိကိ
့ အဲဒ
့ အ
ီ့ တိင်း ေမာင်းလိရတယ်
့ လိ ေြပာ
့
တယ်။ ဒီအတိင်း ဆက်ေမာင်းရင် လမ်းေတွမယ်လိ ေြပာေတာ
့ ့ ေမာင်းရင်းေမာင်းရင်း အဲဒ
့ န
ီ့ ားမာပဲ တိင်ပတ်ေနတာ

ပဲ” ဟ ေြပာေလသည်။ အလားတ အြဖစ်အပျက်များ ိ ပီး GPS လမ်း န်သည့အ

် တိင်း ေမာင်းရင်း ေရကန်ထသ
ဲ ိ့

ထိးကျသည့် အြဖစ်များ၊ တံတားပျက်တခေပ မ ြပ တ်ကျသည့် အြဖစ်များ ိေလသည်။ တေနရာမ တေနရာသိ မိ

့ မိ
ဘာသာ ေမာင်း င်သာွ းလာ င်
ိ သည့် က မ်းကျင်မမာ ကက်သားများလိ ြဖစ် ပီး အသံးမြပ ပါက ြပ န်းတီးလာမည်

ြဖစ်သည်။ ထိအတ
့ အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်း ေရွ းချယ်ြခင်း၊ အိမ်ေထာင်ဖက် ေရွ းချယ်ြခင်းမာလည်း အလားတပင်

ြဖစ်သည်။

စ်စဥ် စ်တင်
ိ း သန်း ငခ
့် ျီေသာ လငယ်လရွ ယမ
် ျားမာ တကသိလ်တင
ွ ် မည်သည့် ဘာသာရပ် သင် ကား

မည်ကိ ေရွ းချယ် ဆံးြဖတ်ရသည်။ ယင်းဆံးြဖတ်ချက်မာ အလွနအ

် ေရး ကီး ပီး ခက်ခသ
ဲ ည့် ဆံးြဖတ်ချက်

ြဖစ်သည်။ မိမိအေပ တွင ် မိဘ၊ သငယ်ချင်းမိတေ

် ဆွများ၊ ဆရာသမားများ၏ ဖိအားများ ိ ပီး သတိ၏
့
ထင်ြမင်ချက်များ၊ လိလားချက်များမာလည်း မတညီ ကေချ။ ကိယ်တင်
ိ ကလည်း စိးရိမ်မများ၊ စိတက
် းအိပ်မက်များ

ိသည်။ မိမိဆးြဖတ်
ံ ချက်ကလည်
ိ း ဝက်ဝက်ကွဲ လ ကိ က်များသည့် ေဟာလီးဝဒ်ဇာတ်ကားများ၊ အေပါစား ဝတ

များ၊ ေခတ်မီဆန်းြပားသည့် ေ ကာ်ြငာများက ဖံးလမ်းထား ပီး လမ်းမိးေန ကသည်။ ဉာဏ်အေြမာ်အြမင် ိသည့်

ဆံးြဖတ်ချက်ချရန် အထးအားြဖင ့် ခက်ခပ

ဲ ါသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ မတညီသည့် အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်း

လပ်ငန်းအသီးသီးတွင ် ေအာင်ြမင်ရန် မည်သည့အ

် ရာများ လိအပ်သည်ကိ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ေသချာမသိပါ။ ထိ ့
အြပင် မိမိတင
ွ ် မည်သည့အ
် ားနည်းချက်၊ အားသာချက် ိသည်ကလည်
ိ း လက်ေတွကျကျ မသိပါ။ ေ ေနတေယာက်

အြဖစ်ေအာင်ြမင်ရန် ဘာေတွလအပ်
ိ ပါသလဲ။ ဖိအားများသည့် အေြခအေနတွင ် က ပ်
် ၏ စွမ်းေဆာင်ရည် မည်သိ ့ ိ
သနည်း။ အသင်းအဖွဲ နဲ ေကာင်
့ းမွနစ
် ာွ ေဆာင်ရွကတ
် တ်ပါသလား။

ေကျာင်းသတေယာက်သည် သ၏က
့ မ်းကျင်ပိင် င်
ိ မကိလည်း တိကျစွာ မသိ၊ ထိအြပင်
့ ပိ ပီး မသိသည်မာ

ေ ေနတဦး၏ ေနစဥ်
့ အလပ်မည်သိ ့ ိသည်ကိ လွမ
ဲ ားစွာ နားလည်ထား ပီး ဥပေဒေကျာင်းတက်မိတာ ြဖစ်ေကာင်း
ြဖစ် င်
ိ သည်။ (စာဖတ်သအေနြဖင ့် တေနကန် ဇာတ်ဟန်ပါပါ မိနခ
့်န
ွ း် ည် ကီးများ ေြပာေနရမည် မဟတ်သလိ

“ကနက
့် က
ွ ပ
် ါတယ်၊ တရားသ ကီးမင်း” ဟေြပာေနရမည် မဟတ်ေပ။) တချိနတ
် ည်းမာပင် သသငယ်
့ ချင်းတဦးမာ
ငယ်စဥ်ကတည်းက ြဖစ်ချင်ခသ
ဲ့ ည့် ဘဲေလးအကမယ်လပ်ရန်၊ လိအပ်ေသာ အ ိးဖွဲစည်းပံ င ့် အေလ့အကျင ့် မ ိ

ေသာ်လည်း ပေရာ်ဖက် င်နယ် ဘဲေလးအကသင်ရန် ဆံးြဖတ်လက်

ိ သည် ဆိတာမျိ း ြဖစ် င်
ိ သည်။ စ်ေပါင်းများစွာ
ကာ ပီးေနာက် စ်ဦးလံး ေနာင်တအ ကီးအကျယ်ရ ကသည်။ အနာဂတ်တင
ွ ် ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ဆံးြဖတ်ချက်များ
အတွက် ဂဂယ်လ် (Google) ကိမီခရသည်
ိ ဆိသည့် အြဖစ်မျိ း ေရာက်လာ င်
ိ သည်။ ဂဂယ်လ် (Google) က က န်
ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ဥပေဒေကျာင်းြဖစ်ေစ၊ ဘဲေလးသင်တန်းေကျာင်းြဖစ်ေစ က န်ေတာ်အ
့ တွက် အလကားသက်သက်
သာ ြဖစ်မည် ြဖစ်ေ ကာင်း၊ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် အလွနေ
် တာ်သည့် (ထိအြပင်
့ လပ်ရတာ အလွနေ
် ပျာ်သည့)်
စိတပ
် ညာ င်တဦး သိမဟတ်
့ ပိက်ြပင်ဆရာတဦး ြဖစ်မည်ြဖစ်ေ ကာင်း အ ကံေပးတာမျိ း လပ်ေကာင်းလပ်လာ
င်
ိ သည်။

ဉာဏ်တ AI က အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်းလပ်ငန်းများ င ့် ပတ်သက် ပီး က ပ်

် တထက်
ိ့ သာေသာ
ဆံးြဖတ်ချက်များ ချလာသည့် အြဖစ်မျိ း ေရာက်လာ င်
ိ သည် ငအ
့် မ အချစ်ေရးကိစများ၊ လတဦး ငတ
့် ဦး

ဆက်ဆမ
ံ များ င ့် ပတ်သက်ေသာ ဆံးြဖတ်ချက်များပါ AI က ဆံးြဖတ်လာသည် ဆိတာမျိ း ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။
ထိအခါ က ပ်
် တ၏
ိ ့ လသားမျိ း ယ
ွ ် င ့် စပ်လျဥ်းေသာ အြမင်သေဘာထား၊ ဘဝ င ့် စပ်လျဥ်းေသာ အြမင်

သေဘာထား ေြပာင်းရေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ လသားများက ဘဝဆိသည်ကိ ဆံးြဖတ်ချက်များြပ လပ်ရသည့် ြပ
ဇာတ် (drama of decision-making) အြဖစ် ြမင်ေလ့ ိ ကသည်။ လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ိကေရစီ င ့် လွတလ
် ပ်သည့်
ေစျးကွကစ
် ီးပွားေရး အရင်း င်စနစ်က လတဦးချင်းကိ ကိယ်တင်
ိ ဆံးြဖတ် င်
ိ သည့် ေအးဂျငမ
့် ျားအေနြဖင ့်

ေလာက ငစ
့် ပ်လျဥ်းေသာ ေရွ းချယ်မများ ဆက်တက်
ိ ြပ လပ်ေနရသည်ဟ ြမင်သည်။ ိတစ
် ပီးယား ြပဇာတ်များ
ြဖစ်ေစ၊ ဂျိနး် ေအာ်စတန်၏ ဝတ များြဖစ်ေစ၊ အေပါစား ေဟာလီးဝဒ်ဟာသကားများြဖစ်ေစ - အ ပညာလက်ရာ

များတွင ် ဇာတ်ေကာင်က အေရး ကီးသည့် ဆံးြဖတ်ချက်များ ချမတ်ရသည်ကိ အများအားြဖင ့် ြပေလ့ ိသည်။ လပ်
ရမည် သိမဟတ်
့ မလပ်ဘးလား ေရွ းချယ်ရြခင်း ြဖစ်သည်။ မိနး် မစကားကိ နားေထာင် ပီး ဘရင် ကီး ဒန်ကန်ကိ

သတ်မည်လား၊ သိတည်
့ းမဟတ် မိမိကယ်
ိ ကျငတ
့် ရားကိ ေစာငစ
့် ည်း ပီး မသတ်ဘဲ လတ်လက်
ိ ရမည်လား။ မစတာ
ေကာလင်းစ်ကိ လက်ထပ်ရမည်လား သိမဟတ်
့ မစတာ ဒါစီကိ လက်ထပ်ရမည်လား။ ခရစ်ယာန် င ့် မွတစ
် လင်

ဘာသာေရးယံ ကည်မတွငလ
် ည်း အလားတပင် ဆံးြဖတ်ချက်ချြခင်းဆိသည့် ဒရာမာကိ အေလးေပးထားြခင်း
ြဖစ်သည်။ ထာဝရ ကယ်တင်ြခင်းခံရမည် သိမဟတ်
့ ငရဲေရာက်မည်ကိ မန်ကန်သည့် ေရွ းချယ်မ ြပ လပ် င်
ိ ြခင်း ိမ
ိက ဆံးြဖတ်သည်ဟ ဘာသာေရး ယံ ကည်မများက ဆိသည်။

က ပ်
် တအတွ
ိ့ က် ဆံးြဖတ်ချက်များ ချမတ်ရန် ဉာဏ်တ AI ကိမီခလာသည်
ိ ဆပါစိ
ိ ။့ ဤကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ဘဝ
အြမင်မာ မည်သိ ြဖစ်
့ မည်နည်း။ လက် ိတင
ွ ် ဇာတ်ကားများ ကည့ရ
် န် နက်ဖလစ် (Netflix) အ ကံြပ ချက်ကိ

အားကိး ပီး၊ ဘယ်ေကွမည်ေလာ ညာေကွမည်ေလာကိ ဂဂယ်လေ

် ြမပံ (Google Maps) ကိ အားကိးသည်။
သိေသာ်
့ ဘယ်ဘာသာရပ်ကိ သင်ယမည်၊ ဘယ်မာ အလပ်လပ်မည်၊ မည်သကိ
့ လက်ထပ်မည် အစ ိသည့်
ဆံးြဖတ်ချက်များြပ လပ်ရာတွင ် AI ကိ အားကိးလာသည့် အြဖစ်သိ ေရာက်
့ လာပါက လသားဘဝဆိသည်မာ
ဆံးြဖတ်ချက်များ ြပ လပ်ရသည့် ဒရာမာဇာတ်လမ်း ြဖစ်ေတာမ
့ ည် မဟတ်ေပ။ ဒီမိကေရစီေရွ းေကာက်ပဲမ
ွ ျား င ့်

လွတလ
် ပ်သည့ေ
် စျးကွက် ဆိသည်မာလည်း အဓိပာယ် ိေတာမ
့ ည် မဟတ်ေပ။ ဘာသာေရးအများစ င ့် အ ပညာ
အလပ်များလည်း ထိအတပင်
့ ။ ဆိ ကပါစိ -့ အန်နာကရန်နးီ နားက သစမတ်
့ ဖန်းကိ ထတ်လက်
ိ ပီး ကရန်နင် င ့်
အိမ်ေထာင်ကိ ဆက်လက် ထိနး် သိမ်းထားရမည်ေလာ သိမဟတ်
့ ခပ်ေြဖာငေ
့် ြဖာင ့် မိ စား ဗရွ နစ
် ကီး င ့် ခိးရာ
လိက်ေြပးရမည်ေလာ Facebook အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်ကိ ေမးသည့် အြဖစ်ကိ ြမင်ေယာင် ကည့ပ
် ါ။ သိတည်
့ းမဟတ်
စာဖတ်သ ကိ က်သည့် ိတစ
် ပီးယား ြပဇာတ်တခမာ အေရး ကီးဆံးြဖတ်ချက်အားလံးကိ ဂဂယ်လ် (Google) အယ်

လ်ဂိရစ်သမ်က ချမတ်ေပးသည်ဆတာမျိ
ိ း ြမင်ေယာင် ကည့ပ
် ါ။ ဟမ်းမလတ် င ့် မကဘတ်တတွ
ိ ့ င ် ဇိမ်ကျသည့်
ဘဝမျိ း ိမည်ြဖစ်ေသာ်လည်း ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ဘဝမျိ းမာ မည်သေသာ
ိ့ ဘဝြဖစ်မည်နည်း။ က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် ထိသိေသာ
့
ဘဝမျိ းကိ အဓိပာယ်ေဖာ်ရန် ေမာ်ဒယ်ပံစံများ ိပါ၏ေလာ။

လသားများဆီမ သဇာအာဏာမာ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များဆီသိ ေရာက်
့ လာသည် ငအ
့် မ က ပ်
် တိ ့
အေနြဖင ့် ကမာ ကီးကိ ကိယ်တင်
ိ ဆးြဖတ်
ံ င်
ိ စမ
ွ ်း ိသည့် လသားတဦးချင်းက မန်ကန်သည့် ေရွ းချယ်မများ ြပ လပ်

င်
ိ ရန် ကိ းပမ်းေနသည့် ေနရာအြဖစ် ြမင်ေတာမ
့ ည် မဟတ်ေပ။ ယင်းအစား က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် စ ကဝဠာ ကီးတခ
လံးကိ ေဒတာစီးဆင်းမတခအြဖစ် ြမင်ေကာင်းြမင်လာ င်
ိ သည်။ သတဝါများကိလည်း ဇီဝဓာတ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်

များသာသာ ြမင်လာ င်
ိ သည်။ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် စ ကဝဠာအတွငး် လပ်ရမည့် အလပ်မာ အလံးစံလမ်းြခံ ေနသည့်
ေဒတာတွကခ
် ျက်သည့် စနစ် ကီးတခ ဖန်တးီ ရန် ြဖစ် ပီး ယင်းစနစ် ကီး င ့် ေပါင်းစည်းသွားရန် ြဖစ်သည်ဟ

ယံ ကည်ေကာင်း ယံ ကည်လာ င်
ိ သည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ပ
် င် က ပ်
် တမာ
ိ ့ အင်မတန် ကီးမား ပီး မည်သမ အမန်
တကယ်နားမလည်သည့် ဧရာမေဒတာတွကခ
် ျက်မ စနစ် ကီး၏ ေသးငယ်သည့် တွကခ
် ျက်မအစိတအ
် ပိင်းချစ်ပ်

(chips) ေလးများ ြဖစ်လာသည်။ ေနစဥ်

့ ငအ့် မ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် အီးေမးလ်များ၊ တွစ
ိ ်များ၊ သတင်းေဆာင်းပါး
များမ သတင်းအချက်အလက်ေဒတာများ စပ်ယ ပီး ယင်းေဒတာများကိ တွကခ
် ျက်ဆန်းစစ်ကာ ေနာက်ထပ် အီး

ေမးလ်များ၊ တွစ
ိ ်များ၊ သတင်းေဆာင်းပါးများ မတဆင ့် ေဒတာအသစ်များ ြပန်လည်ထတ်လငသ
့် ည်။ က န်ေတာ့်
အေနြဖင ့် ေလာက ကီး၏ ြဖစ်ပျက်ေနေသာ ကိစ အဝဝ၏ မည်သည့ေ
် နရာတွင ် သက်ဝင်လပ် ားေနရ ပီး
က န်ေတာ်ထတ်လတ်လက်
ိ သည့် ေဒတာ အစိတအ
် ပိင်းများမာ အြခားသန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ လသားများ၊ ကွနြ် ပ

တာများ ထတ်လတ်ေနသည့် ေဒတာများ င ့် မည်သိ ချိ

့ တဆ် က်သာွ းေ ကာင်း က န်ေတာ် မသိ င်
ိ ေချ။ က န်ေတာ်တ
့ င
ွ ်
မည်သြဖစ်
ိ ့ ပျက်ေနေ ကာင်း ာေဖွရန် အချိနမ
် ိေပ။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ ဆိခဲသ
့ ည့် အီးေမးလ်များကိ စာြပန်
ရန် အလွနအ
် လပ်များေနေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

ဒဿနကား

လအများက အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များသည် က ပ်
် တအတွ
ိ့ က် အေရး ကီးဆံးြဖတ်ချက်များကိ ချမတ်ေပး င်
ိ

မည် မဟတ်ဟ ြငင်းချက်ထတ်ေကာင်း ထတ် င်

ိ ပါသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ အေရး ကီးဆံးြဖတ်ချက်များ
ချမတ်ရာတွင ် ကိယ်ကျငတ
့် ရား ေထာငမ
့် ထည့သ
် င
ွ း် စဥ်းစားရန် များေသာအားြဖင ့် လိအပ်တတ် ပီး အယ်လဂ
် ိရစ်

သမ်များမာ ကိယ်ကျငတ
့် ရားဆိသည်ကိ နားလည်မည် မဟတ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်ဟ၏။ သိတေစ
့ အယ်လဂ
် ိ
ရစ်သမ်များမာ သာမန်လတဦးထက် ကိယ်ကျငတ
့် ရားအရာတွင ် မသာလွန ် င်
ိ ဟ ြငင်းချက်ထတ် င်
ိ စရာ

အေ ကာင်းတစံတရာမ ိေချ။ ယေနေခတ်

့ တငွ ပ
် င် စမတ်ဖန်းများ င ့် အလိအေလျာက်ေမာင်း င်ေသာ စက်များမာ
ေ းယခင်က လသားများကသာ အလံးစံတာဝန်ယ ဆံးြဖတ်ေသာကိစရပ်များကိ ဆံးြဖတ်လာရ ပီ ြဖစ်သည်။
ယင်းသိြဖစ်
့ သည့အ
် ေလျာက် စမတ်ဖန်းများ င ့် အလိအေလျာက်ေမာင်း င်ေသာ စက်များသည် လသားများကိ စ်

ေထာင်ေပါင်းများစွာ ဒကပင်လယ်ေဝေစခဲသ
့ ည့် ကိယ်ကျငတ
့် ရားဆိင်ရာ ြပဿနာများ င ့် စတင်ရင်ဆင်
ိ လာ ကရ ပီ
ြဖစ်ပါသည်။

ဥပမာ - ကေလး စ်ဦးက ေဘာလံးလိက်ဖမ်းရင်း အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့် ကားတစီးေ

ေရာက်လာသည် ဆိ ကပါစိ။့ ကားကိ ေမာင်း င်ေနသည့် အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်က လ ပ်စီးလက်သလိ လျင်ြမန်မြဖင ့်
တွကခ
် ျက်လက်
ိ ပီး ကေလး စ်ေယာက်ကိ ဝင်မတိက်မိရန် လပ်စရာနည်းမာ တဖက်ယာဥ်ေ ကာဖက်သိ ဆွ
့ ေဲ မာင်း

လိက်ရန်သာြဖစ် ပီး ထိသိဆွ

့ ေဲ မာင်းလိက်ပါက တဖက်မလာေနသည့် ထရပ်ကားြဖင ့် တိက်မိ င်
ိ ေချ ိေနသည်ဟ
အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က ေကာက်ချက်ချသည်။ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အေြခအေနတွင ် ကားေနာက်ခန်းထဲတင
ွ ် အိပ်ေမာကျေန

သည့် ကားပိင် င်မာ ေသဆံး င်

ိ ေချ ၇၀ ရာခိင် န်း ိသည်ကလည်
ိ း အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က တွကခ
် ျက်သိ ိသည်။ အ
ယ်လဂ
် ိရစ်သမ်အေနြဖင ့် ဘာလပ်သငပ
့် ါသနည်း။

ဒဿနပညာ င်များမာ ထိကဲသ

့ ေသာ
ိ့ “ထေရာ်လြီ ပဿနာများ (trolley problems)” အေ ကာင်း ေဆွးေ းွ

ေနသည်မာ စ်ေထာင် ငခ
့် ျီေန ပီ ြဖစ်သည် (ယင်းြပဿနာများကိ ထေရာ်လြီ ပဿနာများဟ ေခ ရြခင်းမာ
ေခတ်သစ် ဒဿန ေဆွးေ းွ ြငင်းခံမများ င ့် ပတ်သက်၍ ြပ ာန်းစာအပ်များတွင ် ေဖာ်ြပထားသည့် ဥပမာများမာ

အလိအေလျာက်ေမာင်း င်ေသာ ကားများမဟတ်ဘဲ ရထားလမ်းေပ တွင ် ေမာင်း င်သည့် ထေရာ်လက

ီ ားများ
အြဖစ် ေဖာ်ြပထားြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။) ယေနအချိ
့ နအ
် ထိ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံမများမာ က်ဖွယ်

ေကာင်းေလာက်ေအာင်ပင် လသားများ ေဆာင်ရွကပ

် ံအေပ တွင ် လက်ေတွသက်ေရာက်ြခင်း မ ိေပ။ အေ ကာင်းမာ
အကျပ်အတည်း င ့် ကံ ေတွရချိနတ
် င
ွ ် လသားများမာ အများအားြဖင ့် သတိ၏
့ ဒဿနအြမင်များ ကိ ေမသ
့ ာွ းတတ်
က ပီး စိတခ
် စ
ံ ားချက်များ င ့် အလိအေလျာက်တြပန်
ံ ့ စိတမ
် ျား င ့် စိတထ
် ေ
ဲ ပ လာသည့အ
် တိင်း ေဆာင်ရွကတ
် တ် က
ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

လမေရးသိပံ၏ သမိင်းတွင ် အဆိးရွ ားဆံး စမ်းသပ်ချက်တခကိ ၁၉၇၀ ဒီဇင်ဘာတွင ် ပရငစ

့် တန်

ခရစ်ယာန် ကျမ်းစာသင်ေကျာင်း ိ ေကျာင်းသားအပ်စတခအေပ တွင ် ေဆာင်ရွကခ

် သ
ဲ့ ည်။ အဆိပါေကျာင်းသားများ
မာ ပရစ်စဘီေတးရီယန် ဂိဏ်းဘရားေကျာင်းတွင ် ခရစ်ယာန် ဘန်းေတာ် ကီးများ အြဖစ် တာဝန်ယ င်
ိ ရန် သင် ကား

ေပးေနေသာ စာသင်သားများ ြဖစ်သည်။ စမ်းသပ်ချက်တင

ွ ် ေကျာင်းသားတဦးဆီကိ ခပ်လမ်းလမ်း ိ စာသင်ခန်းမ
သိ သတ်
့ သတ်သာွ းေစ၍ သမာကျမ်းစာလာ ဇာတ်ဝတ တပဒ်ကိ ေဟာေြပာေစသည်။ အဆိပါ ဇာတ်ဝတ တွင ် ေဂျ

စလင်မ ေဂျရီချိ သိ ခရီ

့ းသွားေနသည့် ဂျ းတဦး လမ်းတွင ် ဓါးြပတိက်ခရ
ံ ပီး လဆိးများက ိက် က်ကာ လမ်း
ေဘးတွင ် ေသ င်
ိ သည့် ဒဏ်ရာများ င ့် ပစ်ထားခဲသ
့ ည်။ အချိနအ
် နည်းငယ် ကာ ပီးေနာက် ဘာသာတ ဘန်းေတာ်

ကီးတပါး င ့် ကပိယတိ အဆိ

့ ပါလမ်းတွင ် ြဖတ်လာေသာ်လည်း ဒကေရာက်ေနသည့် ထိသကိ မသိကျိ းက ံြပ ပီး
ဆက်ထက
ွ သ
် ာွ း ကသည်။ သိရာတွ
့ င ် ဂျ းလမျိ းများ ငမ
့် တည့သ
် ည့် အပ်စတစ (ဆမာရီတန်အပ်စ)မ စိတေ
် ကာင်း
ေစတနာေကာင်း ိသတဦးက အဆိပါဒဏ်ရာရေနသည့် ပဂိ လ်ကိ ေတွေသာအခါ ရပ် ပီး သအသက်
့ ကိ ကယ်တင်
လိက်ြခင်း ြဖစ်သည်။ ဇာတ်ဝတ ကေပးေသာ ကိယ်ကျငတ
့် ရားသင်ခန်းစာမာ လတဦး၏ အရည်အေသွးကိ

အကဲြဖတ်ေဝဖန် ဆန်းစစ်ရာတွင ် သဘယ်ဘာသာဝင်လဆ

ဲ တာထက်
ိ သလက်ေတွ ဘယ်လြပ
ိ မသလဲဆတာက
ိ ပိ
အေရး ကီးေ ကာင်း သင်ခန်းစာြဖစ်သည်။

ဆိခဲသ
့ ည့် ဆမာရီတန်ဝတ လာ ကိယ်ကျငတ
့် ရားအေ ကာင်းကိ ဘယ်လေလး
ိ ေဟာလိက်ရင်ေတာ့ လေတွ
နားလည်မာပဲဆိ ပီးေတွးရင်း တက် ကေန ကသည့် ဘန်းေတာ် ကီး အေလာင်းအလျာ စာသင်သားငယ်များမာ လက်

ချာခန်းမသိ အြမန်
့ ချီတက်သာွ း ကသည်။ သိေသာ်
့ အဆိပါ စမ်းသပ်ချက်ကိ ေဆာင်ရွက် ကသများက လမ်းတွင ်
အဝတ်အစား ကေပကေရ ဆင်းဆင်းရဲရဲ ဝတ်ဆင်ထားသတဦးကိ ထားထားေလသည်။ သက တံခါးေ တွင ် ေခါင်း
ငိက်စိက်ထင်
ိ ေန ပီး မျက်လးများ
ံ ပိတထ
် ားသည်။ သတိကိ
့ စမ်းသပ်ေနမန်းမသိ က ာေသာ ေကျာင်းသားတဦးချင်း
ဆီ သေ့ က ြဖတ်သာွ းတိင်း “ဒကသားေကာင်” ြဖစ်ဟန်ေဆာင်ေနေသာ အဆိပါပဂိ လ်က ေချာင်းဆိးြပ ပီး သနားစ
ဖွယ် ငီးြင ြပေလသည်။ စာသင်သားအများစမာ အကအညီေပးဖိေနေနသာသာ
့ သကိ
့ ရပ် ပီး ဘာြဖစ်ေနပါသလဲ
ပင် မေမး ကေပ။ လက်ချာ ခန်းမသိ ြမန်
့ ြမန်ေရာက်ရန် ေလာေနသည့် စိတဖ
် ိစီးမက ဒကေရာက်ေနသည့် လစိမ်း
များကိ ကညီရမည်ဆသည့
ိ ် သတိ၏
့ ကိယ်ကျငတ
့် ရားကိ ေကျာ်လန
ွ လ
် မ်းမိးသွားေလသည်။

လသားစိတခ
် စ
ံ ားချက်များမာ မေရမတွက် င်
ိ ေသာ အြခားအေြခအေနများတွငလ
် ည်း ဒဿနသီအရီ
ိ များ
ကိ ေကျာ်လန
ွ လ
် မ်းမိးေလ့ ိသည်။ ကမာ၏ ကိယ်ကျငတ
့် ရား င ့် အေတွးအေခ ဆိင်ရာ သမိင်းစဥ်မာ စံ န်းထားများ

ကား အံ့ သချီးကျ းဖွယ် ြဖစ်ပါ၏။ လက်ေတွ မာကား ယင်းအတိင်း ဘယ်သကမ တကယ် လိက်မလပ် ကသြဖင ့်
စိတအ
် ားယတ်ေလျာစ
့ ရာ ဒ ာရီပံြပင်သာ ြဖစ်ပါေချ ေတာသ
့ ည်။ ခရစ်ယာန် ဘယ် ေယာက်ေလာက်က
ခရစ်ေတာ်ေဟာသည့် ပါးကိ ိက်ခရ
ံ လ င် ေနာက်ထပ်ပါးကိ ထိးေပးပါဆိသည်ကိ နားေထာင်ပါသနည်း၊ ဗဒဘာသာ

ဘယ် ေယာက်ေလာက်က ကိယ်ကျိ းအတအေြခခံ စွဲလမ်းမများကိ ေကျာ်လန

ွ ် င်
ိ ပါသနည်း၊ ဂျ း ဘယ် ေယာက်
ေလာက်က သတိ၏
့ အိမ်နးီ နားချင်းများကိ ကိယ် ငထ
့် ပ်တ ချစ်ခင် င်
ိ ပါသနည်း။ ဤသိ ြဖစ်
့ ရြခင်းမာ လသားမျိ း
ယ
ွ ် Homo Sapiens ကိ သဘာဝတရား၏ေရွ းချယ်မ (natural selection) က ပံစံသင
ွ း် လာေသာေ ကာင ့် ြဖစ်
ပါသည်။ တိ
ိ ့ က်သတဝါအားလံးတွင ် ေတွရသကဲသ
့ ိ လသားမျိ
့ း ယ
ွ ် Homo Sapiens မာ ေသေရး င်ေရး ကိစရပ်

များကိ ဆံးြဖတ်ရာတွင ် စိတခ

် စ
ံ ားချက်များြဖင ့် ဆံးြဖတ်ပါသည်။ က ပ်
် တမာ
ိ ့ ေဒါသ၊ အေ ကာက်တရား၊ ရမက်
အစ ိသည့် ခံစားချက်များကိ သန်း ငခ
့် ျီေသာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ဘိးေဘးသတဝါများဆီမ အေမွဆက်ခခ
ံ သ
ဲ့ ည်။ သတိ ့

အားလံးမာလည်း သဘာဝတရား ကီး၏ ြပင်းထန်တင်းကျပ်ေသာ အရည်ေသွးဆိင်ရာ စမ်းသပ်ချက်များကိ ကံ့ ကံ့ခံ

ပီး အသက် င်သန် င်
ိ ခဲ့ ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

သိေသာ်
့ ကဆ
ံ းစွ
ိ ာပင် စ်သန်းေပါင်းများစွာက အာဖရိကဆားဗားနားလွငြ် ပင်တင
ွ ် ဘဝရပ်တည်မ င ့် မျိ း

ပွား င်
ိ ရန်အတွက် အလိ ိအပ်သည့် အရာများမာ ၂၁ ရာစေခတ် အေဝးေြပးလမ်းမ ေပ တွင ် စဥ်းစားချငခ
့် ျိနတ
် တ်
ေသာ အြပ အမများြဖစ်လာေစလိမ်မ
့ ည်ဟ အတပ်မေြပာ င်
ိ ေပ။ စိတတ
် ေနေသာ၊
ိ စိတေ
် လာေနေသာ၊ စိတတ
် ြခား

ေရာက်ေနေသာ ယာဥ်ေမာင်းများေ ကာင ့် စ်စဥ် ယာဥ်တက်

ိ မများြဖစ် ပီး လတသန်းေကျာ် ေသဆံးရသည်။ က ပ်
်
တိအေနြဖင
့ ့် အေတွးအေခ ပညာ င်များ၊ တမန်ေတာ်များ၊ ဘန်းေတာ် ကီးများေစလတ် ပီး ယင်းယာဥ်ေမာင်းများ
ကိ ကိယ်ကျငတ
့် ရားအေ ကာင်း ေဟာခိင်းလိ ရပါသည်
့ ။ သိေသာ်
့ လမ်းမေပ တွငေ
် တာ့ တိ
ိ ့ က်သတဝါ၏ ခံစား

ချက်များ င ့် ဆားဗားနားလွငြ် ပင် ိ ပင်ကစ

ိ ိက်များ ေပ လာ ပီး ကိယ်ကျငတ
့် ရားကိ လမ်းမိးသွားမည်သာ ြဖစ်ေပ
သည်။ အကျိ းရလဒ်မာ ေလာေနေသာ စာသင်ငသားများ ဒကေရာက်ေနေသာ လများကိ မကညီဘဲ လျစ်လျ
သကဲသ
့ ိ ယာဥ်
့ ေမာင်းများမာ ကံဆးိ ာေသာ လမ်းသွားလမ်းလာများကိ အကျပ်အတည်း ကံ ချိနတ
် င
ွ ် တိက်သာွ း

မည် ြဖစ်သည်။

ကျမ်းစာထဲတင
ွ ် သင် ကားသည် င ့် လမ်းေပ တွင ် အမန်တကယ် ေဆာင်ရွကမ
် ကွာြခားချက်မာ

ကိယ်ကျငတ
့် ရားပညာ (ethics) တွင ် ကံ ေတွရသည့် အ ကီးမားဆံး လက်ေတွ ြပဿနာတရပ် ြဖစ်သည်။ အိမန်
ရယ်ကန ် ၊့ ဂ န်စတးဝပ်ေမးလ် င ့် ဂ န်ေရာစ် တိ ဇိ
့ မ်ကျေသာ တကသိလ်ခန်းမတခထဲတင
ွ ် ထိင်၍ ကိယ်ကျငတ
့် ရား

င ့် ဆိင်ေသာ သီအရီ
ိ ြပဿနာများကိ တေနကန် ထိင်ေဆွးေ းွ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ သတိ၏
့ သီအရီ
ိ ရလဒ်များကိ
အေရးေပ အေြခအေန ကံ ေတွေနရေသာ စိတဖ
် ိစီးေနသည့် ယာဥ်ေမာင်းတဦးမာ စကနပ
် ့ ိင်းအတွငး် လက်ေတွ

အသံးချ င်
ိ ပါမည်ေလာ။ သမိင်းတွင ် အေတာ်ဆးံ ယာဥ်ေမာင်းအြဖစ် ချီးကျ းခံရသည့် ေဖာ်ြမ လာဝမ်း ချန်ပီယံ
မိက်ကယ် းမက်ကာဆိလ င်ေတာ့ ပိ င်ကားေမာင်းေနရင်း ဒဿနိကေဗဒ အေ ကာင်း စဥ်းစားေကာင်း စဥ်းစား င်
ိ
ပါလိမ်မ
့ ည်။ သိေသာ်
့ က ပ်
် တအများစမာ
ိ့ းမက်ကာမဟတ် ကေချ။

သိေသာ်
့ ကွနြ် ပ တာအယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များကိ သဘာဝတရား ကီးက ေရွ းချယ်ပံေဖာ်ထားြခင်း မဟတ်ရာ
သတိတွ
့ င ် စိတခ
် စ
ံ ားချက်များ င ့် ပင်ကစ
ိ ိက်များ မ ိေချ။ သိြဖစ်
့ ရာ အကျပ်အတည်း ကံ ချိနမ
် ျားတွင ်

ကိယ်ကျငတ
့် ရားကိ ကိနး် ဂဏန်းများ၊ စာရင်းဇယားများအေနြဖင ့် ကွနြ် ပ တာကတ်များအြဖစ် က န်ေတာ်တိ ့
န် ကားချက် လပ်ထား င်
ိ မည်ဆလ
ိ င် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များအေနြဖင ့် လသားများ ငယ
့် ဥ်လ င် ပိ ပီး

ကိယ်ကျငတ
့် ရားဆိင်ရာ လမ်း န်မများကိ ပိ ပီးလိက်နာ င်
ိ ေပမည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ကန ် ၊့ ေမးလ် င ့် ေရာစ်
တိကိ
့ ကတ်ေရးတတ်ေအာင် သင် ကားေပးထားမည်ဆလ
ိ င် သတိအေနြဖင
့ ့် အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့က
် ား
ကိ သတိ၏
့ ဓါတ်ခခ
ွ န်းထဲတင
ွ ် သက်ေသာငသ
့် က်သာ ပ ိဂရမ်ေရးဆွဲ ပီး ေသေသချာချာ န် ကားချက် ေပး င်
ိ

ပါသည်။ သတိအေနြဖင
့ ့် ကားမာလည်း အေဝးေြပးလမ်းမေပ တွင ် သတိ၏
့ ပညတ်ချက်များကိ လိက်နာမည်
ြဖစ်ေ ကာင်း ေသချာေပါက် သိ င်
ိ ပါသည်။ ရလဒ်မာ ကားအားလံးကိ မိက်ကယ် းမက်ကာ င ့် အိမန် ရယ်ကန ် ့ စ်

ဦးေပါင်းအဖွဲက ေမာင်းေနသကဲသ
့ ိ ြဖစ်
့ ေပမည်။

သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သက အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့က
် ားကိ ပ ိဂရမ်ေပးထား ပီး ဒကေရာက်ေနသည့်

လစိမ်းများကိ ကညီရန် န် ကားထားလ င် တံးတိက်တက်

ိ ကျားကိက်ကက်
ိ ရပ် ပီး ကညီမည် ြဖစ်သည် (တံးတိက်
သည့် အေြခအေန င ့် ကျားကိက်သည့် အေြခအေနတွင ် မည်သမည်
ိ ့ ပံေဆာင်ရွကရ
် မည် ခင်းချက်အေနြဖင ့်

န် ကားချက် မေပးထားလ င် ြဖစ်သည်)။ ထိအတပင်

့ စာဖတ်သ၏ အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့က
် ားက လမ်း
ေပ တွငေ
် ရာက်ေနသည့် ကေလး စ်ေယာက်ကိ တိက်မိသည့် အြဖစ်မ ေ ာင်ရန် တဖက်လမ်းသိ တက်
့ ေမာင်းရန်
 န် ကားချက်ေပးထားသည်ဆလ
ိ င် ထိ န် ကားချက်အတိင်း လပ်မည်မာ ေြမ ကီးလက်ခတ်မလွဲ ြဖစ်ပါသည်။ သိ ့
ြဖစ်ရာ အလိအေလျာက် ေမာင်း င်သည့် ကားများကိ ထတ်လပ်ရာတွင ် တိယိတာ င ့် တက်စလာတိအေနြဖင
့ ့်

ကိယ်ကျငတ
့် ရားဆိင်ရာ အေတွးအေခ ပညာ ိ သီအရီ
ိ ြပဿနာများကိ လက်ေတွအင်ဂျင်နယ
ီ ာ ြပဿနာများ
အေနြဖင ့် ေြဖ င်းရေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။

အေတွးအေခ ၊ ဒဿနဆိင်ရာ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များမာ ပီးြပည့စ
် ံမ ိမည်မဟတ်ဆသည်
ိ ကေတာ့ စာေရး
သက မြငင်းပါ။ အမားအယွငး် များ ိဦးမည်ြဖစ် ပီး ထိခက်
ိ ဒဏ်ရာရမများ၊ ေသဆံးမများ၊ အလွန ် ပ်ေထွးေသာ

တရားစွဲဆမများ
ိ ိဦးမည် ြဖစ်ပါသည်။ (သမိင်းတွင ် ပထမဦးဆံးအ ကိမ် စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဒဿနိကေတွးေခ
ပညာ င်တဦးကိ သသီ
့ အရီ
ိ ေ ကာင ့် ဒကေရာက်ရသည်ဆိ ပီး တရားစွဲလိ ရေကာင်
့ းရလာ င်
ိ ပါသည်။ အဘယ့်
ေ ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ သမိင်းတွင ် ပထမဦးဆံးအေနြဖင ့် ဒဿနေတွးေခ မများ င ့် လက်ေတွဘဝြဖစ်ရပ်များ၏

တိက် ိက်ဆက်စပ်မ ကိ စာဖတ်သအေနြဖင ့် သက်ေသြပလိ ရလာ

့ င်
ိ ပါသည်။) သိေသာ်
့ လသားယာဥ်ေမာင်း
များ၏ ေနရာကိ ဝင်ယလာ င်
ိ ရန် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များအေနြဖင ့် ပီးြပည့စ
် ံေနစရာ မလိပါ။ သတိအေနြဖင
့ ့်

လသားများထက် သာလွနလ
် င်ပင် ရပါ ပီ။ လသားယာဥ်ေမာင်းများေ ကာင ့် စ်စဥ်လသန်း ငခ
့် ျီ ေသဆံးလျက် ိရာ
အလိအေလျာက်ေမာင်း င်းသားကားများ အေနြဖင ့် ဒါကိသာလွနရ
် န် သိပ်ခက်မည် မဟတ်ပါ။ အဆံးသတ်မာေတာ့

စာဖတ်သအေနြဖင ့် ကားကိ အရက်မးေနသည့် ဆယ်ေကျာ်သက်တဦး ေမာင်းေနသည့် အြဖစ်ကိ ပိ ကိ က်ပါ

သေလာ၊ သိမဟတ်
့ းမက်ကာ င ့် ကန ် ့ စ်ေယာက်ေပါင်းအဖွဲက ေမာင်းေနသည့အ
် ြဖစ်ကိ ပိ ကိ က်ပါသေလာ စဥ်း

စား ကည့လ
် ိ ရပါသည်
့ ။

အလားတ စဥ်းစားမများကိ ယာဥ်ေမာင်းသည့အ

် ြဖစ်တင
ွ သ
် ာမက အြခားအေြခအေနများတွငလ
် ည်း စဥ်း
စား ကည့် င်
ိ သည်။ ဥပမာ - အလပ်ေလ ာက်သည့က
် စ
ိ ကိ စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။ ၂၁ ရာစတွင ် လတဦးကိ အလပ်ခနမ
့်

ခနဆ
် ့ းြဖတ်
ံ ချက်ကိ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက တစတစ တာဝန်ယ ေဆာင်ရွကလ
် ာ င်
ိ သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်
သက်ဆင်
ိ ရာ ကိယ်ကျငတ
့် ရား စံချိနစ
် ံ န်းများချမတ်ရန် စက်များကိ အားကိး င်
ိ မည် မဟတ်ေသးဘဲ လသားများက

ေဆာင်ရွကရ
် ဦးမည် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အလပ်အကိင်ေစျးကွက် တွင ် ကိယ်ကျငတ
့် ရားစံတခ
ချမတ် ပီး ပီဆပါစိ
ိ -့ ဥပမာ လမည်းများ င ့် အမျိ းသမီးများကိ ခွြဲ ခားဆက်ဆြံ ခင်းက မားယွငး် သည်ဟ သတ်မတ်

ပီး ပီဆပါစိ
ိ ။့ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ယင်းစံ န်းကိ လိက်နာထိနး် သိမ်းရန် လသားများ ထက် စက်များကိ ပိ ပီး ယံ ကည်
စိတခ
် ျ င်
ိ သည်။

လသားမန်ေနဂျာတဦးက လမည်းများ င ့် အမျိ းသမီးများကိ ခွြဲ ခားဆက်ဆြံ ခင်းက မားယွငး် ေ ကာင်းသိ ပီး

သေဘာတေကာင်းတ င်
ိ ေသာ်လည်း လမည်းအမျိ းသမီးတဦး အလပ်ေလ ာက်ေသာအခါ မသိစိတက
် ခွြဲ ခား
ဆက်ဆံ ပီး အလပ်မခနဖ
် ့ ိ ဆံ
့ းြဖတ်လက်
ိ င်
ိ သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အလပ်ေလ ာက်လာများကိ စီစစ်ရန် ကွနြ် ပ

တာကိ တာဝန်ေပးထား ပီး လမျိ း င ့် ဂျန်ဒါကိ ထည့သ

် င
ွ း် စဥ်းစားြခင်း မြပ ရန် ပ ိဂရမ်ေပး န် ကားထားသည် ဆိ
လ င် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ကွနြ် ပ တာက ယင်းအချက်များကိ လံးလံး ထည့သ
် င
ွ း် စဥ်းစားမည် မဟတ်ေ ကာင်း စိတခ
် ျ
 င်
ိ သည်။ အေ ကာင်းမာ ကွနြ် ပ တာများတွင ် မသိစိတဟ
် ၍ မ ိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ အလပ်ေလ ာက်လာများ

ကိ စီစစ်သည့် ကွနြ် ပ တာကတ်ေရးရန် မလွယက

် ဆိသည်ကေတာ့ ဟတ်ပါသည်။ ထိအြပင်
့ အင်ဂျင်နယ
ီ ာများက
သတိ၏
့ မသိစိတထ
် မ
ဲ ခွြဲ ခားဆက်ဆမ
ံ များကိ ေဆာဖ
့ ်ဝဲေရးဆွရ
ဲ ာတွင ် တနည်းတဖံ ထည့သ
် င
ွ း် လိက် င်
ိ သည့်

အ ရာယ်ကလဲ အ မဲ ိေန င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အမားအယွငး် များကိ ာေတွသည်ဆပါက
ိ ကွနြ် ပ
တာေဆာဖ
့ ်ဝဲကိ ြပန်လည်ြပင်ဆင်ေရးဆွြဲ ခင်းက လသားများအား ၄င်းတိ၏
့ လမျိ းေရးခွြဲ ခားမ၊ အမျိ းသမီးအေပ
ခွြဲ ခားမများ ကင်းစင်ပေပျာက်သွားေအာင်လပ်ရသည်ထက် အများ ကီး ပိလွယေ
် ကာင်း လွယ် င်
ိ ပါသည်။

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဉာဏ်တ (AI) ထွနး် ကားလာြခင်းက လသားများကိ အလပ်အကိင်ေစျးကွက် ထဲမ
ဖယ်ထတ်ေကာင်းဖယ်ထတ် င်
ိ ေ ကာင်း ေတွ ခဲ့ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ ယာဥ်ေမာင်းများ င ့် ယာဥ်ထန
ိ း် ရဲများ အပါအဝင်

ြဖစ်ပါသည် (ေြပာလိဆိ
့ လိမရသည့
့ ် လသားများေနရာတွင ် ေြပာစကားဆိစကားနားေထာင်မည့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်
များက အစားထိးလာမည်ြဖစ်ရာ ယာဥ်ထန
ိ း် ရဲများ လိချင်မလိေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။) သိေသာ်
့ ဒဿနပညာ င်များ

အတွက် အလပ်အကိင်အသစ်များ ေပ ေပါက်ေကာင်း ေပ ေပါက်လာ င်

ိ ပါသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ ယေန ့
အချိနအ
် ထိ ေစျးကွကတ
် င
ွ ် ေနရာမရေသာ်လည်း ၄င်းတိကိ
့ တ်ချည်း ေစျးကွကတ
် င
ွ ် လိလားမ ြမငတ
့် က်လာ င်
ိ

ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အနာဂတ်တင
ွ ် အလပ်ရဖိ အာမခံ
့ ချက် ိမည့် ပညာရပ်တခခ ေလ့လာလိ
သည် ဆိပါက ဒဿနပညာေလ့လာြခင်းကိ ေရွ းဖိက
့ အလပ်ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ ေပသည်။

ဒဿနေတွးေခ ပညာ င်များအ ကား မည်သေဆာင်

ိ့ ရွကသ
် ည်က မန်ကန်ေ ကာင်း သေဘာတ ကဖိ ခဲ
့ ယဥ်း
သည်ဆတာကေတာ
ိ ့ ဟတ်ပါသည်။ “ထေရာ်လြီ ပဿနာများ” ကိ ဒဿနိကေတွးေခ ပညာ င်များအားလံး
သေဘာတညီသည့် အေြဖမ ိေသးသေလာက် ြဖစ်ပါသည်။ ဂ န်စတးဝပ်ေမးလ်ကသ
ဲ့ ိ ရလဒ်
့ ပဓာနဝါဒီများ

(consequentialists) က လပ်ရပ်တခကိ ရလာေသာ အကျိ းဆက်၏ ေကာင်းြခင်းဆိးြခင်း အေပ မတည် ပီး မန်မ
မန် ဆံးြဖတ်သည်။ အိမန် ရယ်ကနက
့် သ
ဲ့ ိ ပညာ
့ င်များက လပ်ရပ်တခကိ ယင်းလပ်ရပ်၏ မန်ြခင်းမားြခင်းအေပ

တွငပ
် ဲ အ ကင်းမဲစ
့ ည်းမျဥ်းများြဖင ့် ဆံးြဖတ်သများ (deontologist) က ေ က ေတွးေခ ပညာ င်များ င ့် မတညီ
ေသာ ထင်ြမင်ယဆချက် ိသည်။ ထိအခါ တက်စလာကမဏီအေနြဖင ့် ကားထတ်လပ်ရန် ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အလွန ်
ပ်ေထွးသည့် ထင်ြမင်ယဆချက်များအ ကား တခခကိ အမန်တကယ် ေရွ းရေတာပ
့ ါမည်ေလာ။

ြဖစ် င်
ိ သည်က တက်စလာအေနြဖင ့် ေစျးကွကက
် ပဲ
ိ ထိကိစကိ ဆံးြဖတ်ခင်
ိ းသည်မျိ းလည်း ြဖစ် င်
ိ
ပါသည်။ တက်စလာအေနြဖင ့် အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သား ကားေမာ်ဒယ် စ်မျိ း ထတ်လပ် င်
ိ ပါသည် - အများ

အကျိ းကိ ဦးစားေပးေသာ တက်စလာ ကားေမာ်ဒယ် (Tesla Altruist) င ့် ကိယ်ကျိ းကိ ဦးစားေပးေသာ တက်စ
လာ ကားေမာ်ဒယ် (Tesla Egoist) တိ ြဖစ်
့ ပါသည်။ အေရးေပ အေြခအေန ကံ ရချိနတ
် င
ွ ် အများအကျိ းကိ ဦးစား

ေပးေသာ တက်စလာ ကားေမာ်ဒယ်က သပိ့ င် င်ကိ အများအကျိ းအတွက် စေတးမည် ြဖစ် ပီး ကိယ်ကျိ းကိ ဦးစား
ေပးေသာ တက်စလာ ကားေမာ်ဒယ်က ကေလး စ်ေယာက်ကိ တိက်လက်
ိ ရသည်ြဖစ်ပါေစ သပိ့ င် င်ကိ
ေစာငေ
့် ာက်ရန်အတွက် အစွမ်းကန် ေဆာင်ရွကမ
် ည် ြဖစ်သည်။ သံးစွဲသများအေနြဖင ့် သတိ၏
့ ေတွးေခ ယဆမ
 င ့် ကိက်ညေ
ီ သာကားကိ ဝယ်ယ င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ လအများက ကိယ်ကျိ းကိ ဦးစားေပးေသာ ကားေမာ်ဒယ်ကိ

ဝယ်သည်ဆပါက
ိ စာဖတ်သအေနြဖင ့် တက်စလာကမဏီကိ အြပစ်တင် င်
ိ မည် မဟတ်ေပ။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ိ
ေသာ် သံးစွဲသက အ မဲမန်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

ဤကိစကိ ဟာသအေနြဖင ့် တင်ြပေနြခင်း မဟတ်ပါ။ ၂၀၁၅ တွငြ် ပ လပ်ခသ

ဲ့ ည့် ပထမဦးဆံး ေလ့လာမ
တရပ်တင
ွ ် အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့က
် ားက လမ်းေပ ိလများကိ တိက်မိသည့် ဥပမာဖန်တးီ ထားသည့်

ြဖစ်ရပ်များြဖင ့် ေမးခွနး် ထတ်ခသ

ဲ့ ည်။ ေြဖဆိသည့် လအများက ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အေြခအေနတွင ် ကားပိင် င်၏
အသက်ကိ စေတးရသည် ြဖစ်ပါေစ လမ်းေပ ိလများကိ ကယ်တင်သငေ
့် ကာင်း ေြဖ ကားခဲသ
့ ည်။ ထိေနာက်
့ သ

တိအေနြဖင
့ ့် ယင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အများအကျိ းအတွက် ပိင် င်ကိ စေတးမည့် ကားမျိ းကိ သတိအေနြဖင
့ ့် ဝယ်ယမည်
ေလာဟ ေမးြမန်းရာ အများစက ဝယ်ယမည် မဟတ်ေ ကာင်း ေြဖ ကားခဲသ
့ ည်။ ကိယ်တင်
ိ အတွကမ
် ကိယ်ကျိ းကိ
ဦးစားေပးမည့် တက်စလာကားေမာ်ဒယ်ကိ ပိသေဘာကျ ကြခင်း ြဖစ်သည်။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် ကားအသစ်တစီးဝယ်လာ ပီး အသံးမြပ ေသးခင် settings menu ကိဖွငက

့် ာ အမန်
ြခစ် ေရွ းချယ်ရမည့် အြဖစ်ကိ ြမင်ေယာင် ကည့ပ
် ါ။ ယာဥ်မေတာ်တဆမ ကံ ချိနတ
် င
ွ ် မိမိအသက်ကိ စေတးမည်

ေလာ သိမဟတ်
့ တဖက်ယာဥ်ေပ ိ မိသားတစ၏ အသက်ကိ စေတးမည်ေလာ ေရွ းရမည့် အြဖစ်ကိ ြမင်ေယာင်
ကည့ပ
် ါ။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေရွ းချယ်မမျိ းကိ လပ်ေတာင်လပ်ချင်ပါ၏ေလာ။ ဘယ်ဟာကိ အမန်

ြခစ်ေရွ းရမည်ကိ အိမ်သေယာက်ျား င ့် ြငင်းခံေနရမည်ကိ စဥ်းစား ကည့လ

် က်
ိ ပါ။

ဆိေတာ့ အစိးရအေနြဖင ့် ေစျးကွကက

် ိ ဝင်ေရာက်စက
ွ ဖ
် က်ကာ အလိအေလျာက်ေမာင်း င်သည့် ကား
အားလံးလိက်နာရမည့် ကိယ်ကျငတ
့် ရားစည်းမျဥ်းများ ချမတ်ေပးသငပ
့် ါသည်ေလာ။ တချိ ဥပေဒြပ အမတ်များမာ

အ မဲတမ်း တလံးမကျန်လက်
ိ နာမည့် ဥပေဒများ ေရးဆွဲ င်
ိ ေတာမ
့ ည့အ
် ြဖစ်ကိ သေဘာအကျ ကီးကျေတာမ
့ ည်
ဆိသည်မာ သံသယြဖစ်ဖွယမ
် ိပါ။ အချိ ဥပေဒြပ အမတ်များမာမ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ မ ကံ စဖး အ ကင်းမဲအ
့ ာဏာ င်
ဆန်ဆန် တာဝန်ယရမည့အ
် ြဖစ်အတွက် ထိတလ
် နေ
် ့ ကာင်းထိတလ
် န ် ့ င်
ိ ပါသည်။ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့်
သမိင်းေ ကာင်းတေလ ာက်တင
ွ ် ဥပေဒကိ လိက်နာရန် ေဆာင်ရွကသ
် ည့က
် စ
ိ တွင ် ကနသ
် ့ တ်ချက်များ ိေနြခင်းက

ဥပေဒြပ သများ၏ ဘက်လက်

ိ မများ၊ အမားများ၊ အလွနအ
် က ံြဖစ်မများကိ ထိနး် ညိ င်
ိ ရန်အတွက် လိလားအပ်
ေသာ အရာများအြဖစ် ိေနခဲြ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။ လိငတ
် စံမက်သများ င ့် ဘာသာေရးအေပ ေစာ်ကားသများ အေပ

ပ
ိ ် ကပ
ွ ်သည့် ဥပေဒများကိ တစိတတ
် ပိင်းသာ လိက်နာေအာင် ေဆာင်ရွက် င်
ိ ြခင်းက ကံအလွနေ
် ကာင်းသည့အ
် ြဖစ်
ဟ ဆိလိရပါသည်
့ ။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် မားတတ်သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများ၏ ဆံးြဖတ်ချက်များကိ ကမာေြမ
ဆွင
ဲ င်အားကိ ဘယ်သမ ေ ာင်လလ
ဲ ိ မရသလိ
့ ေ ာင်လလ
ဲ မရ
ိ့ င်
ိ သည့် စနစ်မျိ းကိ အမန်တကယ် လိချင်

ပါ၏ေလာ။

ဒစ်ဂျစ်တယ်အာဏာ င်စနစ်များ
 ဉာဏ်တ AI ကိ လအများက ေ ကာက် ကြခင်းမာ AI သည် အ မဲ သတိခိ့ င်းသလိ လပ်ပါမလားဆိ
့ တာကိ
စိးရိမ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်၏။ စက် ပ်များက သတိ၏
့ သခင်လသားများကိ ေတာ်လန် ပီး လမ်းေပ တွင ် ထိနး် မ င်
ိ

သိမ်းမရဘဲ လများကိ လိက်သတ်သည့် သိပံဆန်း ကယ် သည်းထိတရ

် င်ဖိဇာတ်ကားများကိ ကည့ဖ
် း ကပါသည်။
တကယ်တမ်း ကံ ရမည့် ြပဿနာမာမ ေြပာင်းြပန်ြဖစ်၏။ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် စက် ပ်များကိ ေ ကာက်သငသ
့် ည်မာ

စက် ပ်များက ဘယ်ေသာအခါမ မေတာ်လန်ဘဲ သတိသခင်

့ ြဖစ်သများ၏ အမိနက
် ့ ိ နာခံေန င်
ိ ေသာေ ကာင ့်
ြဖစ်သည်။

စက် ပ်များအမိနန
် ့ ာခံေသာ သခင်များက အ ရာယ်မ ိ င်
ိ သည့် သခင်များဆိလ င်ကား မျက်စိစံမိတ် နာခံ

ြခင်းက ြပဿနာမဟတ်လေပ။ စစ်ပဲမ

ွ ျားတွငပ
် င် သတ်ြဖတ် င်
ိ သည့် စစ်သားစက် ပ်များကိ အသံးြပ ပါက သမိင်း
တွင ် ပထမဦးဆံးအ ကိမ် စစ်ပဲဥ
ွ ပေဒသများကိ လိက်နာမည်ဟ စိတခ
် ျ င်
ိ မည် ြဖစ်ပါသည်။ လသားစစ်သားများမာ

တခါတရံ စစ်ပဲစ
ွ ည်းကမ်းများကိ ချိ းေဖာက်၍ သတိစိ့ တခ
် စ
ံ ားချက်ေနာက်လက်
ိ ကာ သတ်ြဖတ်ြခင်း၊ အ ကမ်းဖက်
လယက်ြခင်း၊ မဒိမ်းမများ ကျ းလွနတ
် တ် ကပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် စိတခ
် စ
ံ ားချက်ဟ ဆိရာတွင ် သနား

ကင်နာစိတ၊် ချစ်ြခင်းေမတာ င ့် ကိယ်ချင်းစာတရားတိကိ

့ ြမင်ေယာင်တတ် ကပါသည်။ သိေသာ်
့ စစ်ြဖစ်ေနချိနတ
် င
ွ ်
ဦးစီးေနသည့် စိတခ
် စ
ံ ားချက်များမာ အေ ကာက်တရား၊ စက်ဆပ်မ င ့် ရက်စက်မတိ ြဖစ်
့ ကပါသည်။ စက် ပ်များ
တွင ် စိတခ
် စ
ံ ားချက်များ ိသည် မဟတ်ရာ သတိအေနြဖင
့ ့် ပဂလိက အေ ကာက်တရားများ၊ အမန်းတရားများ

လမ်းမိးခံရမည် မဟတ်ဘဲ စစ်စည်းကမ်းဥပေဒများကိ အ မဲတမ်းလိက်နာမည်ြဖစ်ေ ကာင်း စိတခ

် ျ င်
ိ မည်
ြဖစ်သည်။

၁၉၆၈ မတ် ၁၆ တွင ် ဗီယက်နမ်ေတာင်ပိင်း မိင်လင်

ိ ရွာ ိ အေမရိကန်စစ်သားတစမာ ထိနး် သိမ်းမရ
ေသာင်းကျန်းကာ အရပ်သား ၄၀၀ ခနက
် ့ ိ သတ်ြဖတ်ခသ
ဲ့ ည်။ ယင်းစစ်ရာဇဝတ်မမာ ေတာထဲတင
ွ ် လအေတာ် ကာ

ေြပာက်ကျားစစ်ဆင် ေ
ဲ နေသာ စစ်သားများမ ကျ းလွနခ
် ြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ ထိသတ်ြဖတ်မမာ မည်သည့် နည်းဗျ ဟာ
အကျိ းေကျးဇးမ မ ိသလိ အေမရိကန် င်
ိ င၏
ံ ဥပေဒများ င ့် စစ်မဝါဒကိလည်း ဆနက
် ့ ျင်ချိ းေဖာက်ရာ ေရာက်

သည်။ ယင်းမာ လသားစိတခ

် စ
ံ ားချက်များ၏ အမားပင်ြဖစ်သည်။ အေမရိကန်အေနြဖင ့် ဗီယက်နမ်တင
ွ ် စစ်သား
စက် ပ်များကိ သံးခဲသ
့ ည်ဆပါက
ိ မိင်လင်
ိ သတ်ြဖတ်မလိမျိ း ကိစရပ်ြဖစ်စရာအေ ကာင်း လံးလံးမ ိေပ။

သိတေစ
့ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အေလာတ ကီး စစ်သားစက် ပ်များ ထတ်လပ် ပီး အသံးမြပ ခင် စက် ပ်

များသည် သတိကိ
့ ေစခိင်းသည့် ကွနြ် ပ တာကတ်၏ အရည်အေသွးများအေပ မတည်ေ ကာင်း၊ ချဲထွငေ
် ဆာင်ရွက်
ြခင်း ြဖစ်ေ ကာင်း အမတ်ရရန် လိသည်။ ေရးထားသည့် ကတ်က အ ရာယ်မြပ ဖိ၊ ့ ချ ပ်ထန
ိ း် ဖိ ေရးထားြခင်
့ းြဖစ်ပါ

က စက် ပ်များမာ ပံမန်လသားစစ်သားတဦးထက် များစွာသာလွနေ

် ကာင်းမွနဖ
် ွ ယရ
် ာ ိပါသည်။ သိေသာ်
့ ေရးထား
သည့က
် တ်က အ ကင်နာကင်းမဲက
့ ာ ရက်စက် ကမ်း က တ်ဖိ ေရးထားသည်
့ ဆိပါက ငါးပါးေမာက်မည့် ရလဒ်

ြဖစ်လာမည်ြဖစ်သည်။ စက် ပ်များ င ့် ကံ ရမည့် ြပဿနာမာ သတိ၏

့ အသိဉာဏ်တ (artificial intelligence)
မဟတ်ဘဲ သတိ၏
့ လသားသခင်များ ိ ေမွးရာပါ မိက်မဲမ င ့် ရက်စက် ကမ်း က တ်မတိပင်
့ ြဖစ်သည်။
 ဇလိင် ၁၉၉၅ တွင ် ေဘာစ
့ နီးယန်း ဆာဘ
့ ် စစ်တပ်မာ ဆရဲဘန
ဲ စ်ဆာ မိ နား ိ ေဘာစ
့ နီးေရခ့် မွတစ
် လင်
၈၀၀၀ ေကျာ်ကိ သတ်ြဖတ်ခသ
ဲ့ ည်။ ပရမ်းပတာြဖစ်ခေ
ဲ့ သာ မိင်လင်
ိ သတ်ြဖတ်မနဲမတဘဲ
့ ဆဘေရးနီးစာ သတ်ြဖတ်

မမာ ေဘာစ
့ နီးယား ိ မွတစ
် လင်များကိ လမျိ းတန်း င်းလင်းမ ြပ လပ်ရန် စနစ်တကျ ေသေသချာချာစီမံထားေသာ
စီမံကန
ိ း် ြဖစ်သည်။ ၁၉၉၅ ေဘာစ
့ နီးယန်းဆာဘ
့ လ
် မျိ းတိတွ
့ င ် စစ်သားစက် ပ်များ ိခဲ့ ပါက ယင်းရက်စက်
ကမ်း က တ်မမာ ပိ၍ဆိးရွ ားစွာ ြဖစ်ပာွ းခဲမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ သတိကိ
့ န် ကားထားသည့် အမိနအ
် ့ တိင်း ေဆာင်ရွက်
ရန် မည်သည့စ
် က် ပ်ကမ တစက်ကေလးေတာင် တွနဆ
် ့ တ်ေနမည် မဟတ်ေပ။ မွတစ
် လင်ကေလးငယ်တ

ေယာက်၏ အသက်ကလည်
ိ း သနားတဲခ
့ စ
ံ ားချက်ေပ လာလိ၊ ့ မိမိလပ်ရပ်ကိ ရွ ံ ာလိ၊ ့ သိမဟတ်
့ ပင်ပန်းေနလိဆိ
့ ပီး
မသတ်ဘဲ လတ်ေပးလိက်မည် မဟတ်ေပ။

ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ သတ်ြဖတ် င်
ိ သည့် စစ်သားစက် ပ်များ ိသည့် ကမ်း က တ်ေသာ အာဏာ င်တဦး
အေနြဖင ့် သအမိ
့ နမ် ့ ျားမာ ဘယ်ေလာက် အ ကင်နာကင်းမဲေ
့ နပါေစ၊ းသွပ်ေနပါေစ သစစ်
့ သားများက အမိနမ
် ့ နာခံ
ဘဲ ေတာ်လန်မည့် အြဖစ်မျိ း ေ ကာက်ေနစရာ မလိေပ။ စက် ပ်စစ်တပ်တခသာ ိပါက ၁၇၈၉ ြပင်သစ်ေတာ်လန်

ေရးမာ အစမပျိ းေသးခင်ပင် လက်စတံးခံလက်

ိ ရမည် ြဖစ်သည်။ ၂၀၁၁ တန်းက ဟိစနီမဘာရက်တင
ွ ် အားထား င်
ိ
သည့် လသတ်စက် ပ်များ ိပါက သအေနြဖင
့ ့် စစ်သားများ ဘက်ေြပာင်းသွားမာမျိ း ပေနစရာ လိမည်မဟတ်ဘဲ

လအများအေပ သိ စက်
့ ပ်များ ေစလတ်သတ်ြဖတ် င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ ထိအတပင်
့ စက် ပ်စစ်တပ်တခအေပ
အားထား င်
ိ သည့် နယ်ချဲအစိးရတရပ်အေနြဖငလ
့် ည်း စက် ပ်များက စိတအ
် ားထက်သန်မ ေလျာန
့ ည်းသွား
လိမ်မ
့ ည် သိမဟတ်
့ သတိ၏
့ မိသားစများက ဆ ြပလိမ်မ
့ ည်ဟ ပစရာမလိဘဲ လထေထာက်ခမ
ံ မ ိသည့် စစ်ပဲမ
ွ ျား
ကိ ဆင် ဲ င်
ိ ေလသည်။ အေမရိကန်အေနြဖင ့် ဗီယက်နမ်စစ်ပဲတ
ွ င
ွ ် အသံးြပ ရန် စစ်သားစက် ပ်များ ိခသ
ဲ့ ည်ဆပါ
ိ

က မိင်လင်
ိ သတ်ြဖတ်မမျိ း မြဖစ်ေအာင် တားြမစ်ေကာင်း တားြမစ် င်
ိ မည် ြဖစ်ေသာ်လည်း စစ်ပဲမ
ွ ာမ စ်ေပါင်း
များစွာ ဆက်ြဖစ်သာွ း င်
ိ ေသးသည်။ အေ ကာင်းမာ အေမရိကန်အစိးရအေနြဖင ့် စိတဓ
် ါတ်ပျက်ယင
ွ း် ေနသည့်
စစ်သားများ၊ စစ်ဆနက
် ့ ျင်သည့် ဆ ြပမများ သိမဟတ်
့ “စစ်ပဲက
ွ ဆန
ိ က
် ့ ျငသ
့် ည့် စစ်ြပန်စက် ပ်များ”လပ် ားမလိ

မျိ း ကိစရပ်များကိ ပစရာ မလိေတာေ

့ သာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ (တချိ အေမရိကန် င်
ိ ငသ
ံ ားများမာ စစ်ပဲက
ွ ိ
ဆနက
် ့ ျင်ေကာင်း ဆနက
် ့ ျင် င်
ိ ပါေသးသည်။ သိေသာ်
့ စစ်မထမ်းရန် ဆငေ
့် ခ ခံရမည်ကိ ပစရာမလိေတာ့

သည့အ
် တွက် မိမိကယ်
ိ တင်
ိ ရက်စက် ကမ်း က တ်စာွ ေဆာင်ရွကရ
် သည့် အြဖစ်မျိ းကိ အမတ်ရေနစရာ မ ိသလိ၊
မိမိေဆွမျိ းသားချင်းတဦး စစ်ပဲတ
ွ င
ွ ် ကျဆံးသွားသည့အ
် တွက် ပေဆွးရြခင်းမျိ း မ ိသည့အ
် တွက် ဆ ြပသများမာ

အေရအတွက် ပိနည်းေကာင်း နည်း င်

ိ ပီး ဆ ြပင်းြပမလည်း နည်း င်
ိ ေပသည်။)

ယင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ြပဿနာများမာ အရပ်သးံ အလိအေလျာက်ေမာင်း င်ေသာယာဥ်များ ငေ
့် တာ့ သိပ် ပီး
သက်ဆင်
ိ မည်မဟတ်ပါ။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ ကားထတ်လပ်သများအေနြဖင ့် သတိ၏
့ ယာဥ်များကိ လများကိ
ပစ်မတ်ထား ပီး သတ်ရန် မလိတမာစိတြ် ဖင ့် ပ ိဂရမ်ထည့် ပီး ထတ်မည်မဟတ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။
သိေသာ်
့ အလိအေလျာက်ေဆာင်ရွကေ
် သာ လက်နက်စနစ်များသံးစွဲြခင်းမာမ ဆိးရွ ားေသာ ကိစရပ်များ ြဖစ်ပာွ းရန်
ေစာငဆ
့် င်
ိ းေနရသကဲသ
့ ိ ြဖစ်
့ င်
ိ ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ အစိးရအများစအေနြဖင ့် တကယ်ကိ ဆိးယတ်မာသည်

မဟတ်ေတာင်မ ကိယ်ကျငတ
့် ရားအားြဖင ့် ပျက်ယင
ွ း် ေန ကတတ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

အ ရာယ်မာ လသတ်လက်နက်များတင် မကပါ။ လအများကိ ေစာင ့် ကည့် င်

ိ ေသာ စနစ်များမာလည်း

အလားတ အ ရာယ် ိပါသည်။ ိး ိးသာမန် အစိးရတရပ်လက်ထတ

ဲ င
ွ မ
် ေတာ့ စွမ်းအားေကာင်းသည့် ေစာင ့် ကည့်
င်
ိ ေသာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ ိြခင်းမာ လသားမျိ း ယ
ွ အ
် တွက် အင်မတန်ေကာင်းသည့် ကိစရပ် ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။
သိေသာ်
့ မဟာေဒတာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ (Big Data algorithms) က အနာဂတ်တင
ွ ် ေဂျာခ
့ ျ်ေအာ်ဝဲလ် ဝတ ထဲ
က Big Brother အစိးရမျိ းကိ တကယ်ေပ ေပါက်လာေစ ပီး ြပည်သတဦးချင်းဆီကိ အစိးရက အချိနြ် ပည့ေ
် စာင ့်
ကည့ေ
် န င်
ိ သည့် ေထာက်လမ်းေရးယ ရား ကီးမျိ း င ့် က ပ်
် တိ ့ ကံ ေတွေကာင်း ကံ ေတွရ င်
ိ ပါသည်။

အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် က ပ်
် တသည်
ိ့ ေအာ်ဝဲလပ
် င် မေတွးခဲမ
့ ိေလာက်သည့် အလံးစံေစာင ့် ကည့် င်
ိ ေသာ
အစိးရမျိ း င ့် ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ ပါသည်။ ထိအစိးရမျိ းသည် က ပ်
် တ၏
ိ ့ ြပင်ပလပ် ားမများ၊ ေြပာဆိမများကိ

ေနာက်ေယာင်ခေ
ံ စာင ့် ကည့် ံသာမက က ပ်
် တိ အေရြပားေအာက်
့ အထိပါလိက် ပီး ကိယ်တင
ွ း် အဇ တ ခံစား
ချက်များကိပါ ေစာင ့် ကည့် လာ င်
ိ ပါသည်။ ဥပမာအားြဖင ့် - ေြမာက်ကရီ
ိ းယား ိ ကင်အစိးရအေနြဖင ့် နည်းပညာ
အသစ်ကိ ဘယ်လအသံ
ိ းချ လာ င်
ိ ေ ကာင်း ြမင်ေယာင် ကည့ပ
် ါ။ အနာဂတ်တင
ွ ် ေြမာက်ကရီ
ိ းယား င်
ိ ငသ
ံ ားတဦးစီ

ကိ ဇီဝတိင်းထွာသည့် အာ ံခံကရ
ိ ိယာတခ လက်ေကာက်ဝတ်တင
ွ ် လတိင်းဝတ်ထားရမည် ဆိတာမျိ း ြဖစ်လာ
င်
ိ သည်။ ပီးေတာ့ သေြပာသမ င ့် လပ်သမ ကိ အချိနြ် ပည့် ေစာင ့် ကည့တ
် င်
ိ းထွာေန ံသာမက ေသွးေပါင်ချိန ် င ့်

ဦးေ ာက်လပ် ားမကိပါ တိင်းထွာလာ င်

ိ သည့် အြဖစ်သိ ေရာက်
့ ေကာင်းေရာက်လာ င်
ိ ပါသည်။ ထိေနာက်
့ လသား
ဦးေ ာက်အေ ကာင်း ပိပိသိလာေသာ အသိပညာ င ့် စက်များကသင်ယြခင်း (machine learning) ကရေသာ

ကီးမားေသာ စွမ်းပကားြဖင ့် ေြမာက်ကရီ

ိ းယားအစိးရသည် သမိင်းတွင ် ပထမဦးဆံးအ ကိမ် င်
ိ ငသ
ံ ားတဦးစီ တဦး
စီက ဘာေတွးေနသည်ကိ အချိနြ် ပည့် ခနမ
် ့ န်းတိင်းတာ င်
ိ စမ
ွ ်းမျိ း ရလာ င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သက ကင်ဂျံ အွနး် ၏

ဓါတ်ပံကိ ြမင်လက်
ိ ချိန ် ဇီဝတိင်းထွာသည့် အာ ံခံကရ
ိ ိယာများက ေဒါသထွကေ
် နသည့် အရိပ်အေယာင်များ
(ေသွးေပါင်ချိန ် ြမငတ
့် က်လာ ပီး ဦးေ ာက်ထဲ ိ amygdala တွင ် လပ် ားမများ များြပားလာြခင်း)ကိ ေတွ ိပါက

ေနာက်ေနမနက်
့ တငွ ် ဂးလက် အကျဥ်းေထာင်ထသ
ဲ ိ ေရာက်
့ သာွ းမည် ြဖစ်ေပသည်။

ေြမာက်ကရီ
ိ းယားအစိးရမာ ကမာ င ့် အဆက်ြဖတ်ထားေသာ အစိးရမျိ းြဖစ်ရာ ထိသိေသာ
့ နည်းပညာကိ
ကိယ်တင်
ိ ဖန်တးီ င်
ိ မ ဖန်တးီ င်
ိ မည်ဆသည်
ိ ကေတာ
ိ ့ ြငင်းဖွယရ
် ာမ ိပါ။ သိေသာ်
့ နည်းပညာကိ အြခားနည်းပညာ

ဖွံ ဖိ းေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျားက ဖန်တးီ ပီး ေြမာက်ကရီ
ိ းယား င ့် ယင်းနည်းတ ေခတ်ေနာက်ြပန် ဆွေ
ဲ နသည့် အာဏာ င် င်
ိ ငံ
များက လိက် ပီး ပံတကးချ သိမဟတ်
့ ဝယ်ယ အသံးြပ တာမျိ း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ တ တ် င်
ိ င ံ င ့် ား င်
ိ ငက
ံ လည်း

သတိ၏
့ ေနာက်ေယာင်ခေ
ံ စာင ့် ကည့ေ
် သာ နည်းပညာများကိ အဆက်မြပတ် အဆငြ့် မငတ
့် င်လျက် ိသလိ အေမရိ
ကန်မအစ စာေရးသ၏ မိခင် င်
ိ င ံ အစေရး င်
ိ ငအ
ံ ဆံး ဒီမိကေရစီ င်
ိ ငမ
ံ ျား ကလည်း ထိအတပင်
့ ြဖစ်သည်။

အစေရး င်
ိ ငက
ံ ိ “နည်းပညာအစပျိ းစ င်
ိ င”ံ ဟ နာမည်ေြပာင်ရေလာက်စရာ အလွန ် သစ်လင
ွ တ
် က် ကေသာ အဆင ့်
ြမင ့် နည်းပညာက ိသလိ ဆိင်ဘာလံြခံ ေရးက တွငလ
် ည်း ေနာက်ဆးေပ
ံ နည်းပညာများ ိေလသည်။ တချိန ်
တည်းမာပင် ပါလက်စတိင်း ငလ
့် ည်း အေသအေကျ ပဋိပကြဖစ်လျက် ိရာ အစေရး င်
ိ င၏
ံ အနည်းဆံး အချိ
ေသာ ေခါင်းေဆာင်များ၊ စစ်ဗိလ်ချ ပ်များ င ့် င်
ိ ငသ
ံ ားများမာ လိအပ်ေသာ နည်းပညာသာ ိလာပါက အေနာက်

ဘက်ကမ်းေြခေဒသကိ အလံးစံ ေစာင ့် ကည့် င်

ိ သည့် စနစ်မျိ း ဖန်တးီ ရန် သေဘာကျေကာင်းကျ ကမည် ြဖစ်သည်။

ယေနေခတ်
့ တငွ ပ
် င် ပါလက်စတိင်းသားများ ဖန်းတခါေခ တိင်း၊ ေဖ့စ်ဘတ်ေပ တွင ် တခခတင်တင်
ိ း၊ တ မိ

မ တ မိ သိ ခရီ
့ းသွားတိင်း ယင်းတိကိ
့ အစေရးက မိက်ခ ိဖန်းများ၊ ကင်မရာများ၊ ဒ န်းများ၊ စပိင်ေဆာဖ
့ ်ဝဲများမတ
ဆင ့် ေစာင ့် ကည့ေ
် နဖိ များပါသည်
့ ။ ထိေနာက်
့ ရ ိလာေသာ ေဒတာအချက်အလက်များကိ မဟာေဒတာ အယ်လဂ
် ိ

ရစ်သမ်များ၏ အကအညီြဖင ့် ဆန်းစစ်မများ ြပ လပ်သည်။ ဤနည်းြဖင ့် အစေရးလံြခံ ေရးတပ်ဖဲွများအေနြဖင ့်

ေြမြပင်တင
ွ ် စစ်သားများ ေစလတ်စရာမလိဘဲ မသကာစရာ ခိမ်းေြခာက်မများကိ ာေဖွေဖာ်ထတ် ေချမန်း င်
ိ ေလ
သည်။ ပါလက်စတိင်းသားများမာ အေနာက်ဘက်ကမ်းေြမာင်ေဒသတွင ် မိ များ၊ ရွ ာများကိ အပ်စိးထား င်
ိ

ေသာ်လည်း အစေရးက ေဝဟင်ပိင်နက်၊ ေလလိငး် များ င ့် ဆိင်ဘာနယ်ပယ်တကိ

ိ ့ လမ်းမိးထား င်
ိ သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ
အေနာက်ဘက်ကမ်းေြမာင်ေဒသ ိ ပါလက်စတိင်းလမျိ း ၂ သန်းခွက
ဲ ိ ထိေရာက်စာွ ထိနး် ချ ပ်ထားရန် အစေရး

စစ်သားများ မလိသေလာက်ပင် ြဖစ်သည်ကိ အံအ

့ ားသငဖ
့် ွယ် ေတွ င်
ိ သည်။

ေအာက်တဘာ
ိ ၂၀၁၇ တွင ် ငိအားထက်ရယ်အားသန် ြဖစ်ရပ်တခ ြဖစ်ခသ
ဲ့ ည်။ ပါလက်စတိင်း

အလပ်သမား တဦးက သအလပ်

့ ထဲ ိ ဘဒိဇာ ကီး င ့် တွဓ
ဲ ါတ်ပံ ိက် ပီး သေဖ
့ ့စ်ဘတ်အေကာငေ
့် ပ သိ သတင်
့ လက်
ိ
သည်။ ပိစ့် တင
ွ ် ေရးထားသည်မာ “မဂလာနံနက်ခင်းပါေနာ်” ဆိ ပီးေရးထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ေဖ့စ်ဘတ်ေပ တွင ်

အာရဗီဘာသာစကားြဖင ့် ေရးထားသည်ကိ အလိအေလျာက်ဘာသာြပန်သည့် အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်က ဘာသာြပန်
ေသာအခါ အမားေလးတခ လပ်လက်
ိ သည်။ “Ysabechhum!” (“မဂလာနံနက်ခင်းပါ” ဟဆိလိသည်) အစား အယ်
လ်ဂိရစ်သမ်က “Ydbachhum!” (“သတိကိ
့ သတ်”) ဟ စကားလံးများကိ အဓိပာယ်ေကာက်လက်
ိ သည်။ အစေရး

လံြခံ ေရး တပ်ဖဲွများက သကိ

့ အ ကမ်းဖက်သမားမတ် ပီး လများကိ ဘဒိဇာ ကီးြဖင ့် တက် ကိတေ
် တာမ
့ ည် ထင်
ကာ အြမန်ဖမ်းလိက်ေလသည်။ ေနာက်မ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က မားမန်းသိ ပီး ြပန်လတ်ေပးလိက်ရသည်။ မည်သိ ့

ပင် ြဖစ်ေစကာမ အေ ာက်အယက်ေပးသည်ဟ ယဆေသာ ေဖ့စ်ဘတ်ပိစ့် ကေတာ

ိ ့ ဖျက်ေပးလိက်ရသည်။ သတိက
ပိသည်လမ
ိ ့ မ ိဘက
ဲ း။
ိ အေနာက်ဘက်ကမ်းေြမာင်ေဒသတွင ် ပါလက်စတိင်းလမျိ းများ ကံ ေနရေသာ ဒီလအြဖစ်
ိ

မျိ းမာ ေနာင်တင

ွ ် ကမာေပ ိ သန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ လသားများ ကံ ေကာင်း ကံ လာရ င်
ိ သည့် အေြခအေန၏ အ
ပျိ းြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ သည်။

စ်ဆယ်ရာစေ ာင်းပိင်းတွင ် ဒီမိကေရစီ င်

ိ ငမ
ံ ျားမာ အာဏာ င် င်
ိ ငမ
ံ ျားထက် ပိမိေကာင်းမွနေ
် အာင်

ေဆာင်ရွက် င်
ိ ေလ့ ိသည်ကိ ေတွရသည်။ အေ ကာင်းမာ ဒီမိကေရစီ င်
ိ ငမ
ံ ျားသည် သတင်းအချက်အလက် ေဒတာ
များကိ ဆန်းစစ်ေဝဖန်ပိင်းြခားရာတွင ် ပိသာေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ဒီမိကေရစီစနစ်တင
ွ ် သတင်းအချက်အလက်

ကိ ဆန်းစစ် င်
ိ သည့် အာဏာကိ ပျံ ေစ
ံ ့ ပီး ဆံးြဖတ်ချက်ချမတ်ြခင်းကိ လများ င ့် အင်စတီကျ း င်းများအ ကား
ြဖနက
် ့ ျက်ြပ လပ်ေစသည်။ အာဏာ င်စနစ်မာမ သတင်းအချက်အလက် င ့် အာဏာကိ တေနရာထဲက ကိင်ထား ပီး
ဆံးြဖတ်ြခင်းြဖစ်သည်။ စ်ဆယ်ရာစ ိ နည်းပညာအေြခအေနအရ သတင်းအချက်အလက် င ့် အာဏာကိ တ

ေနရာထဲတင
ွ ် ကိင်ထားြခင်းက စွမ်းေဆာင်ရည်ကိ ကျဆင်းေစသည်။ သတင်းအချက်အလက်များကိ လျင်ြမန်စာွ
ဆန်းစစ်ရန် င ့် မန်ကန်ေသာ ဆံးြဖတ်ချက်များ ချမတ် င်
ိ သည့် စွမ်းရည် မည်သဆီ
့ တင
ွ မ
် မ ိေချ။ ယင်းမာ

ဆိဗီယက်ယနီယက
ံ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စ င ့် ယဥ်လ င် ဆံးြဖတ်ချက်များ ပိမားြခင်း င ့် အေမရိကန်စီးပွားေရး
င ့် ယဥ်လ င် ဆိဗီယက်စီးပွားေရး ေနာက်ကျကျန်ခရ
ဲ့ ြခင်း အေ ကာင်းရင်းတရပ် ြဖစ်သည်။

သိေသာ်
့ သပ
ိ ်မ ကာမီတင
ွ ် ဉာဏ်တ AI က ဤချိနခ
် င
ွ လ
် ာကိ တဖက်ကိ ေစာင်းေစေကာင်း ေစာင်းလာေစ

င်
ိ ပါသည်။ AI ေ ကာင ့် အဆမတန် များြပားလေသာ သတင်းအချက်အလက်များကိ ဗဟိမ ဆန်းစစ်ေဝဖန်ပိင်းြခား
င်
ိ ေစရန် ြဖစ် င်
ိ ေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ အမန်စင်စစ် ဗဟိချ ပ်ကင်
ိ ေသာ စနစ်များမာ ဗဟိချ ပ်ကင်
ိ မ ေလ ာခ
့ ျထား
ေသာ စနစ်များထက် ဉာဏ်တ AI ေ ကာငပ
့် ိ ပီး စွမ်းေဆာင်ရည်ေကာင်းလာ င်
ိ သည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ စက်

များကသင်ယြခင်း (machine learning) မာ သတင်းအချက်အလက်များများ တွကခ

် ျက်စိစစ် င်
ိ ေလ ပိေကာင်း
ေလ ြဖစ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ပဂလိက ကိယ်ေရးအချက်အလက် လံြခံ မကိ ေလးစားရ ပီး လတသန်း၏ တ

စိတတ
် ပိင်းေသာ သတင်းအချက်အလက်များစေဆာင်းြခင်းထက် ပဂလိက ကိယ်ေရးအချက်အလက် လံြခံ မ

အမထားစရာမလိဘဲ လသန်းတေထာင်၏ သတင်းအချက်အလက်ကိ ေဒတာေဘ့စ် (database) တခထဲတင

ွ ်စ

ထား င်
ိ သည်ဆပါက
ိ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်ကိ ပိ ပီးေကာင်းမွနေ
် အာင် ေလ့ကျငဖ
့် န်တးီ င်
ိ သည်။ ဥပမာဆိရလ င်
အာဏာ င်အစိးရတရပ်က သ ့ င်
ိ ငသ
ံ ားအားလံးကိ ဒီအင်ေအစစ် ပီး သတိ၏
့ ေဆးမတ်တမ်းအချက်အလက်များကိ
ဗဟိအာဏာပိင်အဖွဲက စေဆာင်းထား င်
ိ သည် ဆိပါက တကိယ်ေရ ေဆးမတ်တမ်းအချက်အလက် လံြခံ မကိ

တင်းကျပ်စာွ အေလးေပးေသာ အြခား င်

ိ ငမ
ံ ျား င ့် ယဥ်လ င် မျိ း ိးဗီဇ င ့် ေဆးပညာ သေတသနလပ်ငန်းများတွင ်
များစွာအားသာချက်များ ရ ိ င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ သတင်းအချက်အလက်ကိ တေနရာထဲတင
ွ ် စစည်းရန်အားထတ်မ

က အာဏာ င် င်
ိ ငမ
ံ ျားကိ စ်ဆယ်ရာစတွင ် အားနည်းချက်ြဖစ်ေစခဲေ
့ သာ်လည်း စ်ဆယ့တ
် စ်ရာစတွငမ
်

အဆံးအြဖတ်ေပး င်
ိ သည့် အားသာချက် ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ င်
ိ သည်။

အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက က ပ်
် တအေ
ိ့ ကာင်းကိ ေကာင်းစွာသိနားလည်လာသည် ငအ
့် မ အာဏာ င်

အစိးရများမာ သတိ၏
့ င်
ိ ငသ
ံ ားများအေပ အ ကင်းမဲ့ ထိနး် ချ ပ်မ ရလာ င်
ိ သည့အ
် ြဖစ်မျိ း ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ နာဇီ
ဂျာမနီထက်ကိ ပိဆိး င်
ိ ပီး ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အစိးရများကိ ေတာ်လန်ရန်မာ လံးလံးလျားလျား မြဖစ် င်
ိ သည့် အြဖစ်

မျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ အစိးရက စာဖတ်သ ဘယ်လခံ
ိ စားေနလဲ အတိအကျ သိ ံသာမက သခံစားချင်

ေစသည့အ
် တိင်း စာဖတ်သ ခံစားရေအာင်လဲ လပ်လာ င်
ိ သည်။ အာဏာ င်မာ င်
ိ ငသ
ံ ားများကိ ကျန်းမာေရး

ေစာငေ
့် ာက်မ င ့် တန်းတညီမ မ ေပးချင်မ ေပး င်
ိ မည် ြဖစ်ေသာ်လည်း သ၏
့ ပိ င်ဖက်များကိ မန်းေစ ပီး သကိ
့
ချစ်ခင်ေအာင် ြပ လပ် င်
ိ သည့အ
် ြဖစ်မျိ း ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ ယေနေခတ်
့ ဒီမိကေရစီမာ ဇီဝနည်းပညာ (biotech) င ့်

သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာ (infotech) တိေပါင်

့ းစည်း တိးတက်လာမကိ င်သန် င်
ိ ဖွယ် မ ိေချ။ ဒီမိကေရ
စီမာ လံးလံးဆန်းသစ်သည့် ပံစံအြဖစ် ေအာင်ြမင်စာွ ေြပာင်းလဲပစ်ရင်လဲ ပစ်ပါမ၊ ဒါမမဟတ်ရင်ေတာ့ လသားများ
မာ “ဒစ်ဂျစ်တယ်အာဏာ င်စနစ်များ” ေအာက် ေနရတာမျိ းလည်း ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။

ဟစ်တလာ င ့် စတာလင်ေခတ်များဆီ ြပန်ေရာက်သာွ းမည်ဟ ဆိလိြခင်း မဟတ်ပါ။ နာဇီဂျာမနီေခတ်က

အာဏာ င်စနစ်မာ ြပင်သစ်ေခတ်ေဟာင်းဘရင်စနစ် (ancien regime) နဲကွ

့ ာသလိမျိ း ဒစ်ဂျစ်တယ်အာဏာ င်
စနစ်မာလည်း နာဇီဂျာမနီ င ့် ကွာြခားမည် ြဖစ်သည်။ ြပင်သစ်ြပည်မ လွဘ
ီ ရင် ၁၄ မာ ဗဟိချ ပ်ကင်
ိ လသည့
ိ ်

အာဏာ င် ြဖစ်ေသာ်လည်း ေခတ်သစ်အာဏာ င် င်

ိ ငတ
ံ ခ တည်ေထာင်ရန် လိအပ်သည့် နည်းပညာ သဆီ
့ တင
ွ ်မ ိ
ေပ။ သ၏
့ အပ်စိးမကိ ေတာ်လန်သမ ိေသာ်လည်း ေရဒီယများ၊
ိ တယ်လဖ
ီ န်းများ၊ ရထားများ မေပ ေသးသည့်

အတွက် သအေနြဖင
့ ့် ဘရီတန
ွ ရ
် ွ ာများမ လယ်သမားများ၏ ေနစဥ်
့ ဘဝကိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ မ မ ိသလိ၊ ပါရီ မိ လယ်

ေခါင်မ မိ သ မိ သားများကိပင် ထိနး် ချ ပ် င်

ိ ြခင်း မ ိေချ။ သအေနြဖင
့ ့် င်
ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ ပါတီ ကီး တခတည်ေထာင်

ဖိ၊ ့ သိမဟတ်
့ င်
ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ လငယ်လပ် ားမတရပ်လပ်ဖိ၊ ့ သိမဟတ်
့ င်
ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ ပညာေရးစနစ်တရပ်တည်
ေထာင်ဖိ စိ
့ တက
် းမ ိသလိ လပ် င်
ိ စမ
ွ ်းလည်း မ ိေချ။ ဟစ်တလာကိ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အရာများ ေဆာင်ရွက် င်
ိ ရန်

အစွမ်း င ့် ေဆာင်ရွကခ
် ျင်လာေအာင် တွနး် အားေပးမကိေတာ့ စ်ဆယ်ရာစတွင ် ေပ ေပါက်ခေ
ဲ့ သာ နည်းပညာ

အသစ်များက ေပးအပ်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်ေလသည်။ က ပ်

် တအေနြဖင
ိ့ ့် ၂၀၈၄ တွင ် ိေန င်
ိ သည့် ဒစ်ဂျစ်တယ်
အာဏာ င်စနစ်များ တွင ် မည်သည့အ
် စွမ်းများ၊ မည်သည့် သေဘာဆ များ ိေနမည်ကိ မခနမ
် ့ န်း င်
ိ ေပ။ သိေသာ်
့
သတိအေနြဖင
့ ့် ဟစ်တလာ င ့် စတာလင်တိ ပံ
့ စံကိ ကးချမည်ဆတာမျိ
ိ းေတာ့ မြဖစ်ဖိ များပါသည်
့ ။ ၁၉၃၀ ြပည့် စ်

များက ေပ ေပါက်ခသ
ဲ့ ည့် တိက်ပဲမ
ွ ျားကိ ြပန်တက်
ိ ခက်
ိ ရန် ြပင်ဆင်ေနသများအေနြဖင ့် လံးလံး ကွာြခားသည့် ေနရာ

မ တိက်ပဲမ
ွ ျားက အလစ်အငိက်ဖမ်း ပီး ေပ ေပါက်လာသည်ကိ ရင်ဆင်
ိ ရ င်
ိ ဖွယ် ိေလသည်။

ဒီမိကေရစီစနစ်က လိက်ေလျာညီေထွ ေြပာင်းလဲ ပီး ဆက်လက် င်သန် င်

ိ သည် ဆိလ င်ေတာင်မ လသား
တိမာမ
့ ဖိ ပ
ိ ်ချ ပ်ချယ်ြခင်း င ့် ခွြဲ ခားဆက်ဆြံ ခင်း ပံစံသစ်များ၏ သားေကာင်များ ြဖစ်သာွ းေကာင်း ြဖစ်သာွ း

င်
ိ သည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ပ
် င် ဘဏ်များ၊ ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများ၊ အင်စတီကျ း င်းများမာ တစတစ အယ်လဂ
် ိရစ်

သမ်များသံး၍ က ပ်
် တိ ့ င ့် ပတ်သက်ေသာ အချက်အလက်များကိ ဆန်းစစ် ဆံးြဖတ်ချက် ချြခင်းများ လပ်လာ က

သည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘဏ်တင

ွ ေ
် ချးေငွေလ ာက်ထားေသာအခါ စာဖတ်သ၏ ေလ ာက်လာကိ စီစစ်သမာ
လသားတဦးမဟတ်ဘဲ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်တခြဖစ်ဖိ ြဖစ်
့ င်
ိ ေချ များပါသည်။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က စာဖတ်သ၏ ေဒ

တာအချက်အလက် င ့် အြခားသန်း ငခ
့် ျီေသာ လများ၏ အချက်အလက် စာရင်းဇယားများကိ ဆန်းစစ်၍ စာဖတ်

သကိ ေချးေငွေပးရန် ယံ ကည်ထက်

ိ မထိက် ဆံးြဖတ်သည်။ အများအားြဖင ့် လသားဘဏ်လပ်ငန်း င်တဦးထက် အ

ယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က ပိသာေလ့ ိသည်။ သိေသာ်
့ ြပဿနာမာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က အချိ ေသာ လများကိ မ
တရားသြဖင ့် ခွြဲ ခားဆက်ဆပ
ံ ါက ထိသိဆက်
့ ဆေံ နေ ကာင်းသိရန် အလွနခ
် က်မည် ြဖစ်သည်။ ဘဏ်က စာဖတ်သကိ

ေချးေငွေပးရန် ြငင်းဆန်သည် ဆိ ကပါစိ။့ စာဖတ်သက “ဘာလိလဲ

့ ” ေမးမည် ြဖစ်သည်။ ဘဏ်က “အယ်လဂ
် ိရစ်

သမ်က မေပးဖိ ဆံ
့ းြဖတ်လ”ိ ့ ဆိ ပီး ြပန်ေြဖမည် ြဖစ်သည်။ စာဖတ်သက “အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က ဘာလိ မေပးဖိ
့ ့
ဆံးြဖတ်တာလဲ။ က န်ေတာ်ဘာမားေနလိလဲ
့ ” လိ စာဖတ်
့ သက ြပန်ေမးလ င် ဘဏ်က “က န်ေတာ်တလည်
ိ့ း မသိဘး
ခင်ဗျ။ အဆငြ့် မငန
့် ည်းနဲ စက်
့ ေတွ အလိအေလျာက်သင်ယြခင်းကိ အေြခခံထားတာမိလိ
့ ဒီ
့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်

ဘယ်လအလပ်
ိ လပ်လဲ ဘယ်သမ နားမလည်ဘး။ ဒါေပမယ့် က န်ေတာ်တိ ဒီ
့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်ကိ ယံတဲအ
့ တွက်

ေ ကာင ့် ေချးေငွမေပး င်
ိ ပါဘး” ဟ ေြပာမည် ြဖစ်သည်။

ခွြဲ ခားဆက်ဆမ
ံ က အမျိ းသမီး သိမဟတ်
့ လမည်းစသည်ြဖင ့် အပ်စတစလံးကိ ခွြဲ ခားဆက်ဆေ
ံ သာအခါ

ထိအပ်စများအေနြဖင ့် ယင်းတိအပ်
့ စလိက် ခွြဲ ခားဆက်ဆခ
ံ ရ
ံ သည့အ
် တွက် စစည်း ပီး ဆ ြပလိရသည်
့ ။ သိေသာ်
့
ယခအခါ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်တခက စာဖတ်သကိ စာဖတ်သြဖစ်လကိ
ိ ့ ခွြဲ ခားဆက်ဆတ
ံ ာမျိ း ကံ ေကာင်း ကံ လာရ

င်
ိ ပီး ဘာလိ ခွ
့ ြဲ ခားဆက်ဆခ
ံ ရ
ံ တာလဲမသိ ဆိတာမျိ း ြဖစ်ေန င်
ိ သည်။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က စာဖတ်သ၏ ဒီအင်

ေအထဲမ တခခကိ ေတွ ပီးမ ကိ က်လိ သိ

့ မဟတ်
့ စာဖတ်သရဲ ေနာက်
့ ခသံ မိင်းေ ကာင်းကိ မ ကိ က်လ၊ိ ့ စာဖတ်သရဲ ့
ေဖ့စ်ဘတ်အေကာငက
့် ိ မ ကိ က်လိ ဆိ
့ တာမျိ း ြဖစ်ေန င်
ိ သည်။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က စာဖတ်သကိ မိနး် မြဖစ်လ၊ိ ့

အာဖရိကန်အေမရိကန်ြဖစ်လိ ခွ
့ ြဲ ခားဆက်ဆတ
ံ ာမဟတ်ဘဲ စာဖတ်သကိ စာဖတ်သြဖစ်ေနလိကိ
့ ခွြဲ ခားဆက်ဆတ
ံ ာ

ြဖစ်သည်။ စာဖတ်သ င ့် ပတ်သက် ပီး တခခကိ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်က မ ကိ က်တာ ိေနသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့်

လည်း အဲဒ
့ ါဘာဆိတာကိ မသိသလိ၊ သိလ င်ေတာင်မလည်း အြခားသများ င ့် ေပါင်း ပီး ဆ ြပဖိ ခက်
့ င်
ိ သည်။ အ
ဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ တဦး ငတ
့် ဦး အ ကိ က်မခံရသည့် အချက်ချင်း အတိအကျ မတ င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

စာဖတ်သ တဦးတည်း ဒီအားနည်းချက် ိေနတာမျိ း ြဖစ် င်

ိ သည်။ စ်ဆယ့တ
် စ်ရာစတွင ် အပ်စလိက်ခြွဲ ခားဆက်ဆံ

ခံရြခင်းမျိ း မဟတ်ဘဲ တဦးချင်း ခွြဲ ခားဆက်ဆခ

ံ ရ
ံ သည့ြ် ပဿနာပိပိ ကီးမားလာ င်
ိ သည့် အြဖစ်မျိ း ကံ ေကာင်း
ကံ ရ င်
ိ သည်။

အြမငဆ
့် းံ အာဏာ ိသည့ေ
် နရာများတွင ် လသားများက ဟန်ြပဆက်လက် ေနရာယေကာင်းယထား င်
ိ ပီး
အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ အ ကံေပးြခင်းကိသာ ေဆာင်ရွက် ကေ ကာင်း တကယ့အ
် ာဏာအစစ်မာ လသားများလက်

ထဲတင
ွ ် ိေနေသးသေယာင် လပ်ေကာင်း လပ်ထားပါ လိမ်မ
့ ည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် AI တခကိ ဂျာမနီ င်
ိ ငံ

ဝန် ကီးချ ပ်၊ ဂဂယ်လ် (Google) စီအးီ အိ စသြဖင ့် ခနမ

် ့ ည်မဟတ်ေပ။ သိေသာ်
့ ဝန် ကီးချ ပ်က ချေနသည့်

ဆံးြဖတ်ချက်များ၊ စီအးီ အိက ချေနသည့် ဆံးြဖတ်ချက်များကိ AI က ချယ်လယ်ေနမည် ြဖစ်သည်။ ဝန် ကီးချ ပ်

အေနြဖင ့် မတညီသည့် ေရွ းစရာများ အေြမာက်အြမားကိ ေရွ းချယ် ဆံးြဖတ် င်
ိ ေသးေသာ်လည်း ယင်းေရွ းစရာ

အားလံးမာ မဟာေဒတာ ဆန်းစစ်မ (Big Data Analysis) က လာသည့် ရလဒ်များ ြဖစ်ေန င်

ိ သည်။ ယင်းေရွ းစရာ

များမာလည်း လသားများ ကမာကိ ဘယ်လိ ြမင်သလဲ ဆိတာထက် ဉာဏ်တ AI က ဘယ်လိ ြမင်သလဲဆတာကိ

ိ
ထင်ဟပ်ေနမည် ြဖစ်သည်။

နီးစပ်သည့် ဥပမာတခေပးရမည်ဆလ
ိ င် ယေနေခတ်
့ ကမာတလား ိ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများ အေနြဖင ့် မ
တညီသည့် စီးပွားေရး မဝါဒများအနက်က စ်သက်ရာစီးပွားေရးမဝါဒကိ ေရွ းချယ် င်
ိ ေသာ်လည်း ေရွ းစရာ

အားလံးနီးပါးမာ အရင်း င်စီးပွားေရးစနစ် ကိ ထင်ဟပ်သည့် မဝါဒများြဖစ်သည်။ င်

ိ ငေ
ံ ရးသမားများအေနြဖင ့်

ေရွ းစရာ ိသည်ဟ ထင် င်

ိ ေသာ်လည်း တကယ် အေရး ကီးေသာ ဆံးြဖတ်ချက်များကိ စီးပွားေရးပညာ င်များ၊
ဘဏ်လပ်ငန်း င်များ၊ စီးပွားေရးသမားများ က ဟိးအရင်ကတည်းက ချမတ်ခဲ့ ပီးြဖစ်ရာ ယေနေခတ်
့ ေရွ းစရာများ

ကိ ယင်းဆံးြဖတ်ချက်များက ပံေဖာ်ေနြခင်း ြဖစ်သည်။ ဆယ်စ စ်တခ စ်ခအတွငး် င်

ိ ငေ
ံ ရးသမားများအေနြဖင ့် AI
ချမတ် ေပးထားသည့် ေရွ းစရာများထဲမ ေရွ းေနရသည့အ
် ြဖစ်ကိ ကံ ေကာင်း ကံ လာရ င်
ိ ဖွယ် ိေလသည်။

ဖန်တးီ ထားေသာ အသိဉာဏ် င ့် ေမွးရာပါ မိက်မဲမ

သတင်းေကာင်းတခမာ အနည်းဆံးေနာက်ဆယ်စ စ်အနည်းငယ်အတွငး် တွငေ

် တာ့ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်
ေခတ်လန
ွ ် သိပံဆန်း ကယ် သည်းထိတရ
် င်ဖိဇာတ်ကားများထဲကလိ ဉာဏ်တ AI က အသိစိတဝ
် င်လာ ပီး လသား

မျိ း ယ
ွ စ
် ကိ မျိ းတံး သတ်ြဖတ် သိမဟတ်
့ က န်ြပ ြခင်းလိ ေ ကာက်မက်ဖွယေ
် ကာင်းေသာ အြဖစ်မျိ း ကံ ရေသး

ဖွယ် မ ိေချ။ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် ဆံးြဖတ်ချက်များ ချမတ်ရာတွင ် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များကိ တစတစ ပိ၍ မီခလာ
ိ

ရ င်
ိ ေသာ်လည်း အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက သိစိတဝ
် င်လာ ပီး က ပ်
် တကိ
ိ ့ တမင်သပ်သပ် တခခ လပ်ခင်
ိ းြခင်းမျိ း
ြဖစ် င်
ိ ေသးဖွယရ
် ာ မ ိေချ။ သတိတွ
့ င ် သိစိတဟ
် ၍ ိဦးမည် မဟတ်ေချ။

ေခတ်လန
ွ ် သိပံဆန်း ကယ် ဇာတ်ကားများမာ အသိဉာဏ် (intelligence) င ့် သိစိတ် (consciousness)

ကိ မားယွငး် ေလ့ ိ က ပီး ဇာတ်ကားများထဲတင

ွ ် ယဆသည်မာ လသားများ၏ အသိဉာဏ်ကိ ေကျာ်လန
ွ ရ
် န်အတွက်

ကွနြ် ပ တာများအေနြဖင ့် သိစိတ် ိလာရန်လသည်

ိ ဟ ယဆ ကသည်။ ဉာဏ်တ AI အေ ကာင်း ိက်ေသာ ဇာတ်ကား

များ၊ ဝတ များ အားလံးလိလိ၏ ဇာတ် န်းဇာတ်ကက

ွ တ
် င
ွ ် အေြခခံအားြဖင ့် ကွနြ် ပ တာ သိမဟတ်
့ စက် ပ်တ ပ်
တွင ် သိစိတရ
် သွားေသာ အဆန်းတ ကယ်အြဖစ်ကိ ဇာတ်အမ
ိ ်ဖဲွေလ့ ိ ကသည်။ ထိသိ သိ
့ စိတဝ
် င်လာသည် င ့်

တ ပိ င်နက် လသားသရဲေကာင်း င ့် စက် ပ် ချစ် ကိ က်မိရင် ချစ် ကိ က်မိ၊ သိတည်

့ းမဟတ် စက် ပ်က လသား

အားလံးကိ သတ်ရန် ကိ းပမ်းရင် ကိ းပမ်း၊ သိတည်

့ းမဟတ် စ်ခလံး တ ပိ င်နက်တည်း ြဖစ်ေလ့ ိသည်။

သိေသာ်
့ တကယ့လ
် က်ေတွတွငေ
် တာ့ ဖန်တးီ ထားေသာ ဉာဏ်တ AI မာ သိစိတ် ိလာမည်ဟ ယဆစရာ

အေ ကာင်းမ ိေချ။ အေ ကာင်းမာ အသိဉာဏ် (intelligence) င ့် သိစိတ် (consciousness) မာ လားလားမ မ

တေသာ ေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ အသိဉာဏ်ဆသည်
ိ မာ ြပဿနာများကိ ေြဖ င်း င်
ိ စမ
ွ ်းကိ ဆိလိသည်။ သိစိတမ
် ာ

နာကျင်မ၊ ေပျာ်ရင်မ၊ ချစ်ြခင်း၊ မန်းြခင်းများစသည့အ

် ရာများကိ ခံစား င်
ိ စမ
ွ ်း ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်

အသိဉာဏ် င ့် သိစိတ် စ်ခကိ ေရာေထွးေလ့ ိြခင်းမာ လသားများ င ့် အြခား တိ

ိ ့ က် သတဝါများတွင ် ထိ စ်ခမာ

အတတ ယဥ်တတ
ွဲ ည် ိေလ့ ိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ တိ
ိ ့ က်သတဝါများသည် ြပဿနာအများစကိ ကိစ၊
အေ ကာင်းအရာများကိ ခံစားြခင်းြဖင ့် ေြဖ င်း ကသည်။ သိေသာ်
့ ကွနြ် ပ တာများမာမ ြပဿနာများကိ လံးလံးမ

တေသာနည်းြဖင ့် ေြဖ င်းြခင်း ြဖစ်သည်။

အလွယေ
် ြပာရလ င် အသိဉာဏ်ြမငမ
့် ားလာဖိရာ
့ လမ်းေ ကာင်းအချိ ိသည့အ
် နက် အချိ တွငသ
် ာ သိစိတ်

ေပ ေပါက်လာရန် လိအပ်သည်။ ေလယာဥ်ပျံများမာ အေမးအမ င်များ ေပါက်လာစရာ မလိဘဲ ငက်များထက် ပိြမင ့်

ြမင ့် ပျံသန်း င်
ိ သကဲသ
့ ိ ကွ
့ နြ် ပ တာများသည်လည်း ခံစား င်
ိ စမ
ွ ်း (feelings) ေပ ေပါက်လာစရာ မလိဘဲ တိ
ိ ့ က်
သတဝါများထက် ြပဿနာများကိ ပိ ပီးေကာင်းမွနေ
် အာင် ေြဖ င်းတတ်လာ င်
ိ သည်။ AI အေနြဖင ့် လသားများ၏

ေရာဂါများကိ ကသရန်၊ လသား အ ကမ်းဖက်သမားများ ာေဖွရန်၊ လသားအေဖာ် ေရွ းချယ်ေပးရန်၊ လသား လမ်း

သွားလမ်းလာများ ိေနေသာ လမ်းတွင ် ေမာင်း င်သာွ းလာရန် ကိစများအတွက် လသားများ၏ ခံစားချက်များကိ

ဆန်းစစ်ေဝဖန် င်
ိ ရန် လိအပ်သည်ဆတာကေတာ
ိ ့ ဟတ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းကိစများကိ ေဆာင်ရွကရ
် န် သတွ
့ င်
ခံစားတတ်ရန်မလိဘဲ င ့် ေဆာင်ရွကလ
် ိရ
့ င်
ိ ပါသည်။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်တခအေနြဖင ့် ေမျာက်ဝံများ၏ ေပျာ်ရင်မ၊

ဝမ်းနည်းမ၊ ေ ကာက်ရွံ မ ငဆ
့် င်
ိ ေသာ ဇီဝဓာတပံစံများကိ သိ ိမတ်သားရန်အတွက် သကိယ်တင်
ိ ေပျာ်ရင်မ၊

ဝမ်းနည်းမ၊ ေ ကာက်ရွံ မ ခံစားစရာ မလိအပ်ေချ။

AI အေနြဖင ့် ကိယ်ပိင် ခံစားမ မေပ ေပါက်လာ င်

ိ ဟ အတပ်မေြပာ င်
ိ ဆိသည်ကေတာ့ ဟတ်ပါသည်။

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အတပ်ေြပာ င်
ိ ရန် သိစိတအ
် ေ ကာင်းကိ လံလံေလာက်ေလာက် မသိေသးပါ။ ေယဘယျ
အားြဖင ့် ဆိရလ င် ြဖစ်တန်ေချ သံးခ စဥ်းစားရန် ိပါသည် -

(၁) သိစိတမ
် ာ သက် ိ ဇီဝဓာတြဖစ်စဥ် င ့် တနည်းတဖံ ဆက်စပ်ေနသည့အ
် တွက် သက် ိ မဟတ်သည့် စနစ်များ
တွင ် သိစိတက
် ိ ဖန်တးီ ရန် လံးဝ မြဖစ် င်
ိ ။

(၂) သိစိတသ
် ည် သက် ိ ဇီဝဓာတြဖစ်စဥ် င ့် ဆက်စပ်မေနေသာ်လည်း ဉာဏ် င ့် ဆက်စပ်ေနသည့် အတွက် ကွနြ် ပ

တာများတွင ် သိစိတေ
် ပ ေပါက်လာ င်
ိ ပီး ကွနြ် ပ တာများအေနြဖင ့် ဉာဏ် ြမငမ
့် ားမ အတိင်းအတာ တခအထိ

ေရာက်လာဖိအတွ
့ ကဆ် လ
ိ င် သိစိတေ
် ပ ေပါက်လာရန် လိကိလိအပ်သည်။

(၃) သိစိတ် င ့် သက် ိ ဇီဝဓာတြဖစ်စဥ် ငေ

့် သာ်လည်းေကာင်း၊ ဉာဏ်ြမငမ
့် ားမ င ့် ေသာ်လည်းေကာင်း အေရးပါ

သည့် ဆက်စပ်မ ိမေန။ သိြဖစ်

့ ရာ ကွနြ် ပ တာများသည် သိစိတ် ိေကာင်း ိလာ င်
ိ ေသာ်လည်း ထိသိ ြဖစ်
့ လာဖိ ့
မလိအပ်။ ကွနြ် ပ တာများအေနြဖင ့် ဉာဏ် အလွန ် ိလာေသာ်လည်း သိစိတ် ဗလာနတိ ြဖစ်ေန င်
ိ ေသးသည်။

က ပ်
် တ၏
ိ ့ လက် ိအသိပညာအရဆိလ င် ဤြဖစ်တန်ေချ သံးခအနက် ဘယ်ဟာကေတာ့ မြဖစ် င်
ိ ဟမ
ေြပာ င်
ိ ေသးေချ။ သိေသာ်
့ သိစိတအ
် ေ ကာင်းကိ က ပ်
် တိ ဘာမမသိ
့ သေလာက်ပင်ြဖစ်ရာ မေဝးလသည့် ကာလ

အတွငး် ကွနြ် ပ တာများတွင ် သိစိတက

် ိ ပ ိဂရမ်ေရးဆွထ
ဲ ည့သ
် င
ွ း် ရန် ြဖစ် င်
ိ ဖွယ် မ ိေသးေချ။ သိြဖစ်
့ ရာ AI ၏
စွမ်းပကား အလွန ် ကီးမားေသာ်ြငား ြမင် င်
ိ ေလာက်သည့် အနာဂတ်အတွငး် တွငေ
် တာ့ ၄င်းကိ အသံးြပ ရန်မာ

လသားများ၏ သိစိတအ
် ေပ တွင ် အတိင်းအတာ တခအထိ ဆက်လက်မီခေနရဦးမည်
ိ ြဖစ်သည်။

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဉာဏ်တ AI ကိ ဖွံ ဖိ းလာေစရန် အများအြပားရင်း းီ ြမ ပ် ံ ပီး လသားများ၏ သိစိတ်

ဖွံ ဖိ းမ အတွက် ရင်း းီ ြမ ပ် မ

ံ မလပ်ဘးဆိလ င် အ ရာယ် ိလာ င်
ိ သည်မာ ကွနြ် ပ တာများ၏ အလွနအ
် ဆငြ့် မင ့်
လာေသာ ဉာဏ်တကိ လသား၏ ေမွးရာပါ မိက်မဲမတွင ် သံးရန်အတွက် အသံးေတာ်ခသ
ံ က်သက် ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်

ေန င်
ိ သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လာမည့် ဆယ်စ စ်များအတွငး် စက် ပ်များက ပန်ကန်ေတာ်လန်သည့အ
် ြဖစ်မျိ း

မ ကံ ရ င်
ိ ေသာ်လည်း က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတခ
် စ
ံ ားချက်များကိ ေကာင်းေကာင်း နားလည် ပီး လိသလိ ပံသွငး် င်
ိ သည့်
စက် ပ်များ အံလိက်ကျင်းလိက် င ့် ရင်ဆင်
ိ ေကာင်း ရင်ဆင်
ိ ရ င်
ိ သည်။ ထိစက် ပ်များမာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ေမွးသမိခင်

ထက် က ပ်
် တကိ
ိ ့ ဘယ်လအရာက
ိ ဘယ်လိ ခံစားရေအာင် လပ် င်
ိ သည်ဆတာကိ
ိ ပိသိ ပီး ယင်း ဆန်း ကယ်သည့်

ေ ကာက်မက်ဖွယ် အစွမ်းြဖင ့် က ပ်
် တကိ
ိ ့ ကားြဖစ်ေစ၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမား တေယာက်ေယာက်ြဖစ်ေစ
သိတည်
့ းမဟတ် အေတွးအေခ အယအဆ တရပ်ရပ်ကြဖစ်
ိ ေစ တခခ ေရာင်းဖိ ့ ကိ းစား င်
ိ သည်။ ယင်းစက် ပ်များ

မာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ အတွငး် အနက် ိငး် ဆံးေနရာတွင ် ိေသာ အေ ကာက်တရားများ၊ အမန်းတရားများ၊ ရမက်များကိ

သိ ိ င်
ိ ပီး ယင်းကိယ်တင
ွ း် အဇ တတွင ် ိေသာ အရာများကိ သံး၍ က ပ်
် တကိ
ိ ့ ထိနး် ချ ပ်ရန် ကိ းစား
င်
ိ သည်။ မ ကာေသးမီက ပီးခဲေ
့ သာ ကမာတလား ိ ေရွ းေကာက်ပဲမ
ွ ျား၊ ဆ ခံယပွဲများတွင ် က ပ်
် တမာ
ိ ့ ထိသိ ့

ေသာ အြဖစ်ကိ အြမည်းအြဖစ် ကံ ခဲရ

့ ပီး ြဖစ်သည်။ ဟတ်ကာများ(hackers)က မဲဆ င်များ၏ ေဒတာ

အချက်အလက်များကိ ေလ့လာဆန်းစစ် ပီး ၄င်းတိတွ

့ င ် ိေနေသာ အဂတိ အစွဲအလမ်းများကိ အသံးချ၍ မဲေပးပံ
ကိ လိသလိြဖစ်ေစရန် ေဆာင်ရွကေ
် သာ အြဖစ်များကိ ကံ ခဲရ
့ ြခင်း ြဖစ်သည်။ ေခတ်လန
ွ ် သိပံဆန်း ကယ် သည်း
ထိတရ
် င်ဖိ ဇာတ်ကားများတွင ် မီး ကီးေလာင် ြမ ခိးေမာင်ကျ၊ ပစ် ကခတ် က င ့် ဒရာမာချိ းကာ ကမာပျက်ြပ

ေသာ်လည်း လက်ေတွတွငမ
် ကွနြ် ပ တာ ခလတ်တချက် င ့် ကမာပျက်ေတာမ
့ ယ်မန်း မသိလက်
ိ ရဘဲ

ေအးေအးလလ ေခတ်ပျက်တာမျိ း ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်

ိ သည်။

ထိသိေသာ
့ အြဖစ်မျိ း ေ ာင် င်
ိ ရန် ဉာဏ်တ AI ကိ ဖွံ ဖိ းတိးတက်ရန် ေငွတေဒ လာသံးတိင်း၊ အချိနတ
်

မိနစ် သံးတိင်း လသား၏ သိစိတ် ဖွံ ဖိ းတိးတက်ရန်အတွကလ

် ည်း ေငွတေဒ လာ င ့် အချိနတ
် မိနစ် ရင်း းီ ြမ ပ် ပ
ံ ါမ
ဉာဏ် ိရာ ေရာက်ေပမည်။ ကံဆးသည်
ိ မာ လက် ိအချိနအ
် ထိ လသား၏အသိစိတဖ
် ံွ ဖိ းတိးတက်ရန် င ့်

သေတသနြပ လပ် ေလ့လာရန် ေဆာင်ရွကြ် ခင်းများစွာ မ ိေသးေချ။ သိစိတ် ိေသာ သတဝါများအြဖစ် ေရ ည်

က ပ်
် တိ လိ
့ အပ်ေသာ အရာများကိ ြဖည့ဆ
် ည်းရန်ဆသည်
ိ ထက် စီးပွားေရး င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်အရ လက်ငင်း

လိအပ်ချက် အေပ အေြခခံေသာ လသားအရည်အေသွးများကိ ဖွံ ဖိ းတိးတက်ေအာင်လပ်ြခင်း င ့် သေတသန

ြပ လပ်ြခင်းများကိသာ လက် ိတင
ွ ် ေဆာင်ရွကေ
် န ကသည်။ က န်ေတာ့် အလပ် င်က အီးေမးလ်များကိ ခပ်ြမန်ြမန်

အေ ကာင်းြပန်ေစလိ ပီး သအေနြဖင

့ ့် က န်ေတာ်လ
့ က်ထတ
ဲ င
ွ ် ိေသာစားစရာကိ မိနယ
် က်စာွ အရသာခံ င်
ိ မဆိ

သည့် အရည်အေသွးကိ စိတဝ

် င်စားြခင်း မ ိေချ။ သိြဖစ်
့ ရာ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ထမင်းစားေနရင်းပင် အီးေမးလ်
များ စစ်ေနရသည်ြဖစ်ရာ အစားအေသာက်က ရ ိလာသည့် ရသာ ံများကိ မခံစား င်
ိ ေတာေ
့ ချ။ စီးပွားေရးစနစ်က
က န်ေတာ်၏
့ ရင်း းီ ြမ ပ် မ
ံ များကိ တိးချဲရန် င ့် အမျိ းအစားအများအြပားတွင ် ရင်း းီ ြမ ပ် ေ
ံ စရန် တွနး် အားေပး

ေသာ်လည်း က န်ေတာ်၏
့ က ဏာတရားကိ တိးချဲ များြပားေစရန် မည်သည့မ
် က်လးမ
ံ မေပးေချ။ သိြဖစ်
့ ရာ က န်
ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် စေတာခ
့ အ
် တ
ိ ခ
် ျိနး် ၏ ဆန်းြပားပံကိ နားလည်ေအာင် ကိ းပမ်းေသာ်လည်း ဒက၏ နက်ေသာ
အေ ကာင်းတရားများကိ နားလည်ေအာင် ကိ းပမ်းြခင်း မ ိေတာေ
့ ချ။

ဤကိစတွင ် လသားများမာ အြခားအိမ်ေမွးတိရ စာန်များ င ့် မြခားေတာေ

့ ချ။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ာွ းများ
ကိ ယဥ်ေအာင်ေမွးြမ ေရးလပ်ထား င်
ိ ပီး အေြမာက်
ိ့ အြမားထတ် င်
ိ ေသာ်လည်း ယင်း ာွ းများမာ ေ းဘိးေဘး ာွ း

ိင်းများထက်မ အြခားကိစများတွင ် များစွာ နိမ်က

့ ျေနသည်။ သတိမာ
့ သတိဘိ
့ းေဘးေတွေလာက် မသွက၊်
စိတဝ
် င်စားမမ ိ၊ ြပဿနာကိ ေြဖ င်း င်
ိ စမ
ွ ်းလည်း အားနည်းလာေလသည်။ က ပ်
် တမာ
ိ ့ လက် ိတင
ွ လ
် ည်း
အလားတ လယဥ်ကေလးများ ေမွးထတ်သကဲသ
့ ိ ြဖစ်
့ ေန ပီး အလွန ် ကီးမားေသာ ေဒတာဆန်းစစ်သးသပ်
ံ သည့်

စနစ် ကီးအတွငး် မ အလွနစ

် မ
ွ ်းေဆာင်ရည်ေကာင်း ပီး များြပားလသည့် ေဒတာများထတ်လပ်ေနသည့် ချပ်စ်ေလး

များသဖွယ် ြဖစ်လာသည်။ သိေသာ်

့ ယင်း စား
ိ့ ာွ းများနည်းတ ေဒတာထတ်သည့် လကေလးများအြဖစ် ေရာက်ေန

သည့် လသားများမာလည်း လသားပင်ကယ်

ိ အရည်အချင်း အစွမ်းအစကိ တိးချဲ ြမငတ
့် င်ရန် မ ကိ းစား ကေတာေ
့ ချ။
အမန်တကယ်အားြဖင ့် က ပ်
် တသည်
ိ့ လသားများ၏ အထွဋအ
် ထိပ် အစွမ်းအစမာ မည်သိ ့ ိေ ကာင်း မသိေချ။ အ

ဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ လစိ့ တအ
် ေ ကာင်းကိ က ပ်
် တိ မသိ
့ သေလာက် ြဖစ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ေစကာမ
က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လသားများ၏ စိတက
် ိ ေလ့လာရန် ရင်း းီ ြမ ပ် ြံ ခင်း မ ိဘဲ အင်တာနက်ြမန် န်း ပိြမန်လာေစ

ရန် င ့် က ပ်
် တ၏
ိ ့ မဟာေဒတာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ ပိစွမ်းေဆာင်ရည်ေကာင်းလာေစရန်သာ အေလးေပးလျက်
ိသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် သတိမမဘဲ ေဆာင်ရွက် လပ်ကင်
ိ ေန ကပါလ င် အဆငန
့် မ
ိ ်လ
့ ာသည့် လသားများက
အဆငြ့် မငလ
့် ာသည့် ကွနြ် ပ တာများကိ သံးကာ ကမာ ကီး င ့် မိမိကယ်
ိ ကိ ဖျက်ဆးီ ေနသည့် အြဖစ်မျိ း၊ ဒကသက

အ ပ်အေထွးများ င ့် အဆံးသတ်သာွ းမည်သာ ြဖစ်ပါသည်။

ဒစ်ဂျစ်တယ်အာဏာ င်စနစ်များမာ က ပ်
် တိ ့ ကံ ရ င်
ိ ဖွယ် ိသည့် တခတည်းေသာ အ ရာယ် မဟတ်

ေချ။ လွတလ
် ပ်မ ငတ
့် ကွ လစ်ဘရယ်စနစ်မာ တန်းတညီမ မ၏ တန်ဖိးကိလည်း အလွနအ
် ေရး ကီးသည်ဟ
ယံ ကည်ေလသည်။ လစ်ဘရယ်စနစ်မာ င်
ိ ငေ
ံ ရးတန်းတညီမ မကိ အ မဲတမ်း အေလးေပးတန်ဖိးထားခဲ့ ပီး

စီးပွားေရး တန်းတညီမ မမာလည်း အလားတအေရး ကီးေ ကာင်း တေြဖးေြဖး သေဘာေပါက်လာသည်။ လမေရး

လံြခံ မ ကွနယ
် က်လမ်းြခံ မ င ့် စီးပွားေရးတန်းတညီမ မ အသငအ
့် တငသ
့် ာ မ ိဘးဆိလ င် လွတလ
် ပ်မဆိသည်မာ
အဓိပာယ်မ ိေချ။ သိေသာ်
့ မဟာေဒတာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက လွတလ
် ပ်မ ဆံး ံးေအာင် ခိမ်းေြခာက်လာ

င်
ိ သည် ငအ
့် မ ေပ ဖးခဲသ
့ မ ထဲတင
ွ ် တန်းတညီမ မ မ ိဆးံ လအဖွ
့ ဲအစည်းများကိလည်း ဖန်တးီ ေကာင်းဖန်တးီ လာ
င်
ိ သည်။ ကယ်ဝမဓန င ့် အာဏာ အစစအရာရာအားလံးမာ လက်တဆပ်စာေသာ လတစ၏ လက်ထတ
ဲ င
ွ သ
် ာ ိ

ေနေကာင်း ိေန င်
ိ ပီး လအများစ ကီးမာမ ကတ်ေသွးစတ်အြမတ်ထတ်ခရ
ံ ြခင်း မဟတ်ေတာဘ
့ ဲ “မဆိင်ေတာေ
့ သာ
အြဖစ်” ဆိသည့် အဆမတန်ပိဆိးရွ ားသည့် အရာ င ့် ကံ လာရေတာမ
့ ည် ြဖစ်ေပသည်။ အ ရာယ် မဟတ်ေချ။
လွတလ
် ပ်မ ငတ
့် ကွ လစ်ဘရယ်စနစ်မာ တန်းတညီမ မ၏ တန်ဖိးကိလည်း အလွနအ
် ေရး ကီးသည်ဟ ယံ ကည်

ေလသည်။ လစ်ဘရယ်စနစ်မာ င်
ိ ငေ
ံ ရးတန်းတညီမ မကိ အ မဲတမ်း အေလးေပးတန်ဖိးထားခဲ့ ပီး စီးပွားေရး

တန်းတညီမ မမာလည်း အလားတအေရး ကီးေ ကာင်း တေြဖးေြဖး သေဘာေပါက်လာသည်။ လမေရးလံြခံ မ ကွန ်

ယက်လမ်းြခံ မ င ့် စီးပွားေရးတန်းတညီမ မ အသငအ
့် တငသ
့် ာ မ ိဘးဆိလ င် လွတလ
် ပ်မဆိသည်မာ အဓိပာယ်မ ိ

ေချ။ သိေသာ်
့ မဟာေဒတာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက လွတလ
် ပ်မ ဆံး ံးေအာင် ခိမ်းေြခာက်လာ င်
ိ သည် ငအ
့် မ

ေပ ဖးခဲသ
့ မ ထဲတင
ွ ် တန်းတညီမ မ မ ိဆးံ လအဖွ
့ ဲအစည်းများကိလည်း ဖန်တးီ ေကာင်းဖန်တးီ လာ င်
ိ သည်။
ကယ်ဝမဓန င ့် အာဏာ အစစအရာရာအားလံးမာ လက်တဆပ်စာေသာ လတစ၏ လက်ထတ
ဲ င
ွ သ
် ာ ိေနေကာင်း
 ိေန င်
ိ ပီး လအများစ ကီးမာမ ကတ်ေသွးစတ်အြမတ်ထတ်ခရ
ံ ြခင်း မဟတ်ေတာဘ
့ ဲ “မဆိင်ေတာေ
့ သာအြဖစ်” ဆိ
သည့် အဆမတန်ပိဆိးရွ ားသည့် အရာ င ့် ကံ လာရေတာမ
့ ည် ြဖစ်ေပသည်။
သင်ခန်းစာ (၄) တန်းတညီမ မ
ေဒတာကိ ပိင်စိးတဲသ
့ ေတွက အနာဂတ်ကိ ပိင်စိးမယ်

ပီးခဲေ
့ သာ ဆယ်စ စ်များအတွငး် ကမာတလား ိ လအများမာ လသားမျိ း ယ
ွ သ
် ည် တန်းတညီမ ေရး

လမ်းေ ကာင်းေပ တွင ် ိေနေ ကာင်း ဂလိဘယ်လက်

ိ ေဇး င်း င ့် နည်းပညာသစ်များေ ကာင ့် တန်းတေရးြမန်ြမန်
ြဖစ်ေပ လာမာြဖစ်ေ ကာင်း တရားကိ ကားနာခဲရ
့ သည်။ သိေသာ်
့ လက်ေတွတွင ် ၂၁ရာစမာ သမိင်းတေလ ာက် ညီမ
မမ ိဆးံ လအဖွ
့ ဲအစည်းများ ေပ ေပါက်ေကာင်း ေပ ေပါက်လာ င်
ိ သည်။ ဂလိဘယ်လက်
ိ ေဇး င်း င ့် အင်တာနက်

က င်
ိ ငမ
ံ ျားအ ကား ကွာဟမကိ တံတားထိးေပးသည်ဆေသာ်
ိ ြငား လတန်းစားကွာဟမကိ ပိ ပီး ကီးမားလာေစ
င်
ိ သည်။ လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ ကမာတလား စစည်းညီ ွတမ
် ြဖစ်လနီး ပီဟ ထင်ရချိနတ
် င
ွ ် လသားမျိ း ယ
ွ စ
်
ကိယ်တင်
ိ မာမ မတညီေသာ ဇီဝလတန်းစားအလာ (biological castes) အသီးသီးသိ ကွ
့ ြဲ ပားသွား င်
ိ သည့် အြဖစ်

မျိ း ကံ ေကာင်း ကံ လာရ င်

ိ သည်။

တန်းတညီမ မ ိမမာ ေကျာက်ေခတ်ကတည်းက ြဖစ်သည်။ လွနခ

် ေ
ဲ့ သာ စ်ေပါင်း သံးေသာင်းခနက
် ့ အမဲ
လိက်သည့် လသားအပ်စ (hunter-gatherer) အပ်စများမာ တချိ အဖွဲဝင်များကိ ေထာင်ချီေသာ ဆင်စယ
ွ ပ
် တီး

ကန်းများ၊ လက်ေကာက်များ၊ ေကျာက်မျက်ရတနာများ၊ အ ပညာပစည်းများြဖင ့် ြပည့် က်ေနေသာ ခမ်းနားသည့်

သချ င်းတွငး် များတွင ် ြမ ပ် ံ ပီး အချိ မာမ ေြမကျင်းကေလးမ ြဖင ့် ေကျနပ်ရသည်။ မည်သပင်
ိ ့ ြဖစ်ေစ၊ ေ းေခတ်
အမဲလက်
ိ အပ်စများမာ ေနာင်ေပ ေပါက်လာသည့် လအဖွ
့ ဲအစည်းများထက်မပိ၍ မ ေဝသံးစွဲေသာ အဖွဲအစည်းများ
(egalitarian) ြဖစ်ေသးသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ သတိတွ
့ င ် ပိင်ဆင်
ိ မ (property)ဟ၍ မ ိသေလာက် ြဖစ်
ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ေရ ည်တင
ွ ် မညီမ မြဖစ်လာေစရန်ဆတာက
ိ ပိင်ဆင်
ိ မဆိတာ အေြခခံလအပ်
ိ ေသာ အရာ
ြဖစ်ေလသည်။

စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရး ေတာ်လန်ေရး (Agricultural Revolution) ြဖစ် ပီးေနာက် ပိင်ဆင်

ိ မများ ပွားများလာ
ပီး ယင်း ငအ
့် တ မညီမ မလည်း ေပ ေပါက်လာသည်။ လသားမာ ေြမယာ၊ တိရ စာန်များ၊ အပင်များ၊ ပစည်း
ကိရိယာများ ပိင်ဆင်
ိ လာ ပီးေနာက် အထက်ေအာက်အနိမ်အ
့ ြမင ့် တင်းကျပ်စာွ ိသည့် လအဖွ
့ ဲအစည်းများ
ေပ ထွကလ
် ာသည်။ ယင်းတိတွ
့ င ် လက်တဆပ်စာ အီလစ်လတန်းစားက ကယ်ဝမ င ့် အာဏာကိ မျိ းဆက်တခ ပီး
တခ ေမာင်ပိင်စီးထား ကသည်။ လသားမာ ဒီအေြခအေနကိပင် သဘာဝတရားပဲဟ လက်ခလ
ံ ာ ပီး ဘရားသခင်
အလိေတာ်ကျြဖစ်သည်ဟပင် ယံ ကည်လာ ကသည်။ အထက်ေအာက်အဆငအ
့် တန်းခွြဲ ခင်းမာ ပံမန်ြဖစ် ိးစဥ်သာ
မဟတ်ေတာ၊့ ိကိ ိသငသ
့် ည့် အေြခအေနဆိ ပီး ြဖစ်လာသည်။ မးမတ် ိး အထက်လာ(aristocrats) များ င ့်
သာမန် ဆင်းရဲသားများအ ကား၊ ေယာက်ျား င ့် မိနး် မအ ကား၊ မိဘ င ့် သားသမီးအ ကား င်းလင်းြပတ်သားသည့်
အထက်ေအာက် ဆက်ဆေ
ံ ရးမ ိပါက အဘယ်မာ စည်းစနစ်ကျမ၊ အစီအစဥ်တကျြဖစ်မ (order) ိ င်
ိ ပါအံန
့ ည်း။
ကမာတလား ိ ဘန်းေတာ် ကီးများ၊ ဒဿနဆရာများ၊ ကဗျာဆရာများက လခ့ ာကိယ်မာ ကိယ်အဂ ါတခ ငတ
့် ခ မ
ညီမ သကဲသ
့ ပင်
ိ ့ လတဦး ငတ
့် ဦး မညီမ င်
ိ ေ ကာင်း၊ ေြခေထာက်က ဦးေခါင်း၏ အမိနက
် ့ ိ နာခံရသကဲသ
့ ိ့

လအဖွ
့ ဲအစည်းတွငလ
် ည်း အားလံးတန်းတညီမ သာ ြဖစ်လာပါက အကန်ပရမ်းပတာြဖစ်ကန်မည်ဟ စိတ် ည်
လက် ည် င်းြပ ကေလေတာသ
့ ည်။

သိေသာ်
့ ြငားလည်း ေခတ်သစ်ကာလေ ာင်းပိင်းအချိနတ
် င
ွ မ
် တန်းတညီမ မမာ လအဖွ
့ ဲအစည်းအားလံး
နီးပါးတွင ် ြမတ် းထိ
ိ က်ေသာ စံြပအေြခအေနြဖစ်လာသည်။ ထိသိြဖစ်
့ ရြခင်း အေ ကာင်းရင်း တစိတတ
် ပိင်းမာ
ကွနြ် မ နစ်ဝါဒ င ့် လစ်ဘရယ်ဝါဒ ကဲသ
့ ိ အိ
့ င်ဒယ
ီ လိ
ိ ဂျီအသစ်များ ေပ ေပါက်လာမ ေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့
စက်မေတာ်လန်ေရးေ ကာင ့် ယင်းသိ ြဖစ်
့ လာသည်ဟလည်း ဆိလိရသည်
့ ။ စက်မေတာ်လန်ေရးေ ကာင ့် အရင်
ေခတ်များထက်စာလ င် လထ ကီးမာ ပိ၍ တန်ဖိး ိ အေရးပါလာသည်။ စက်မေခတ် စီးပွားေရးလပ်ငန်းများမာ
သာမန်အလပ်သမား လထအေပ မီခရသလိ
ိ စက်မေခတ် စစ်တပ်များမာ သာမန်စစ်သားများအေပ တွင ် အားထား
ရသည်။ ဒီမိကေရစီ င်
ိ ငမ
ံ ျားတွငေ
် ရာ အာဏာ င် င်
ိ ငမ
ံ ျားတွငပ
် ါ အစိးရများမာ လအများ၏ ကျန်းမာေရး၊

ပညာေရး၊ လမဖလံေရး လပ်ငန်းများအေပ တွင ် အများအြပား ရင်း းီ ြမ ပ် ရ

ံ သည်။ အေ ကာင်းမာ သတိအေနြဖင
့ ့်
ကန်ထတ်လပ်ငန်းများ ေဆာင်ရွကရ
် န် ကျန်းမာေသာ အလပ်သမားများ သန်း ငခ
့် ျီ၍ လိအပ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ် ပီး၊
ကတတ်ကျင်းများထဲမာ စစ်တက်
ိ ရန် သစာ ိေသာ စစ်သားများ သန်း ငခ
့် ျီ လိအပ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

သိြဖစ်
့ ရာ စ်ဆယ်ရာစ၏ သမိင်းေ ကာင်းတွင ် လထလတန်းစားများ၊ လမျိ းများ၊ ဂျန်ဒါများအ ကား မ
ညီမ မ ေလ ာခ
့ ျေရးအေပ များစွာအာ ံစိက်၊ အေရးပါေနြခင်းပင် ြဖစ်ေလသည်။ သကရာဇ် ၂၀၀၀ ြပည့် စ် ကမာ
မာ အထက်ေအာက် အနိမ်အ
့ ြမငမ
့် ျား ထိက်သေလာက် ိေသးေသာ်လည်း ၁၉၀၀ ြပည့် စ်က ကမာ င ့် ယဥ်လ င်မ
များစွာ တန်းတညီမ မ ိေသာ ကမာြဖစ်လာသည်။ ၂၁ရာစ၏ ပထမပိင်း စ်များတွင ် တန်းတညီမ ေရးြဖစ်စဥ်

(egalitarian process) ဆက်ြဖစ် ပီး ပိ၍ပင် အ ိနရ

် လာလိမ်မ
့ ည်ဟ ေမ ာ်လငခ
့် ဲ့ ကသည်။ အထးအားြဖင ့် ဂလိ
ဘယ်လက်
ိ ေဇး င်း ြဖစ်စဥ်က စီးပွားေရး ကယ်ဝမကိ ကမာတလား ဆက်လက်ြဖစ်ပာွ းပျံ ေစ
ံ ့ ပီး ယင်း၏

အကျိ းဆက်ေ ကာင ့် အိ ယ

ိ င ့် အီဂျစ်က လများလည်း ဖင်လန် င ့် ကေနဒါက လများလိ တညီေသာ အခွငအ
့် ေရး
များ၊ အကျိ းခံစားခွငမ
့် ျား ရလာလိမ်မ
့ ည်ဟ ေမ ာ်လငခ
့် ဲ့ ကသည်။ ဤကဲသ
့ ိ ြဖစ်
့ လမ ိ ်မ
့ ည်ဆေသာ
ိ ကတိကိ ယံ ကည်

ပီး မျိ းဆက်တခ ကီးြပင်းလာခဲသ

့ ည်။

ယေနအချိ
့ နတ
် င
ွ မ
် ထိကတိမာ ြဖစ်လာချင်မ ြဖစ်လာေတာမ
့ ည့ပ
် ံ ေပ လာသည်။ ဂလိဘယ်လလ
် က်
ိ ေဇး
င်းက လသားမျိ း ယ
ွ ် ိ အများစ ကီးအတွက် ေသချာေပါက် အကျိ းြဖစ်ထန
ွ း် ေစခဲေ
့ သာ်လည်း လအဖွ
့ ဲအစည်း
များအတွငး် င ့် လအဖွ
့ ဲအစည်းများအ ကား တန်းတညီမ ြခင်းမ ိမမာ တစတစ ကီးမားလာသည့် လကဏာများ ိ
လာသည်။ အချိ အပ်စများမာ ဂလိဘယ်လလ
် က်
ိ ေဇး င်း၏ အသီးအပွငမ
့် ျားကိ လက်ဝါး ကီးအပ်ထား ပီး သန်း
ေထာင် ငခ
့် ျီေသာ လအများမာမ ထိအသီးအပွငမ
့် ျား မခံစားရဘဲ ေနာက်ကျကျန်ေန ခဲေ
့ လသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ်

ပင် အချမ်းသာဆံး ၁ ရာခိင် န်းေသာ လတစက ကမာ့ ကယ်ဝမ စစေပါင်း၏ တဝက်ကိ ပိင်ဆင်
ိ ေန ပီ ြဖစ်သည်။
ထိထက်ပိ ပီး ထိတလ
် နဖ
် ့ ိေကာင်
့ းသည်မာ အချမ်းသာဆံး လတရာ၏ ကယ်ဝမကိ စစေပါင်းလိက်လ င် အဆင်းရဲ

ဆံး လသန်းေလးေထာင်ထက် ပိ ပီးများြပားေနြခင်းပင် ြဖစ်သည်။

အေြခအေနမာ သည့ထ
် က် ပိဆိးရွ ားလာ င်
ိ ပါသည်။ ေ အခန်းများတွင ် င်းြပ ေဆွးေ းွ ခဲသ
့ လိမျိ း ဉာဏ်
တ AI ထွနး် ကားလာမက လသားအများစ၏ စီးပွားေရးတန်ဖိး င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးအာဏာကိ ေပျာက်ကယ
ွ ် သွားေကာင်း

သွားေစ င်
ိ ပါသည်။ တချိနတ
် ည်းမာပင် ဇီဝနည်းပညာ တိးတက်မများေ ကာင ့် စီးပွားေရး မညီမ မက ဇီဝ မညီမ မ

အြဖစ်ေြပာင်းလဲလာ င်
ိ ပါသည်။ ဆိလိသည်မာ အလွနခ
် ျမ်းသာသည့် သေဌးများက သတိ၏
့ အံ့ သေလာက်စရာ
ကယ်ဝမများကိ ထိက်တန်စာွ အသံးချစရာများ ရလာသည့အ
် ြဖစ် ေရာက်လာ င်
ိ ပါသည်။ လက် ိအချိနအ
် ထိ သ

တိေငွ
့ ကသံ
ိ းသည်မာ ဟန်လပ်စရာ အဖိးတန်ပစည်း ဟိဟာ၊ ဒီဟာကိ ဝယ် ပီး သံးြဖ န်းြခင်းသာြဖစ်ေသာ်လည်း မ
ကာမီတင
ွ ် အသက်ဇီဝကိပါ ဝယ် င်
ိ သည့် အြဖစ် ေရာက်ေကာင်းေရာက်လာ င်
ိ ပါသည်။ လသက်
့ တမ်း ည်လာေစ

ရန် င ့် ကာယ၊ ဉာဏစွမ်းရည်များကိ တိးတက်ေအာင် ေဆာင်ရွက် င်

ိ သည့် ကထံးအသစ်များမာ ေစျး ကီးသည်ဆပါ
ိ
က လသားမျိ း ယ
ွ စ
် မာ ဇီဝအားြဖင ့် လတန်းစားအလာအသီးသီး ကွသ
ဲ ာွ းသည့် အြဖစ်မျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ င်
ိ

ပါသည်။

သမိင်းေ ကာင်းတေလ ာက်တင

ွ ် သ ကယ်များ င ့် မး ကီးမတ်ရာများမာ သတိတွ
့ င ် လတကာထက်
့ သာ
ေသာ စွမ်းရည်များ ိသည်ဟ အ မဲတေစ ထင်မတ်ခဲ့ ကပါသည်။ ထိေ့ ကာငပ
့် င် သတိတွ
့ င ် အာဏာလက်ဝယ် ိေန
ြခင်းြဖစ်သည်ဟ မတ်ယခဲ့ ကပါသည်။ က ပ်
် တိ ေြပာ
့ င်
ိ သေလာက် ဆိလ င် ဤအထင်မာ မန်ကန်ြခင်းမ ိေပ။

ပျမ်းမ တန်း မိ စား ကီးတဦးမာ ပျမ်းမ တန်း လယ်သမားတဦးထက် ထး၍ ေတာ်မေနေပ။ ဥပေဒ င ့် စီးပွားေရး
ရာတွင ် မ တမမ ိေသာ ခွြဲ ခား ဆက်ဆြံ ခင်းေ ကာင ့် သအေန
့ င ့် အထက်စီးက ေန င်
ိ ြခင်းြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ၂၁၀၀

ြပည့် စ်တင
ွ မ
် သေဌးများမာ ဆင်းရဲသားငမွဲများထက်ကိ အမန်တကယ်ပင် ပိ၍ ထးခ န်၊ ပိ၍ ဖန်တးီ င်
ိ စမ
ွ ်း
ေကာင်း၊ ပိ၍ ဉာဏ်ရည်သာေသာအြဖစ်သိ ေရာက်
့ ေကာင်းေရာက်ေန င်
ိ သည်။ ချမ်းသာသများ င ့် ဆင်းရဲသများ

အ ကား စွမ်းေဆာင်ရည်ကာွ ြခားမသာ အမန်တကယ် တည် ိလာ ပီဆလ

ိ င်ကား ယင်းကွာဟမကိ ဘယ်လနည်
ိ း င ့်

မ ေကျာ်လား င်
ိ ေတာမ
့ ည် မဟတ်ေချ။ သေဌးများမာ သတိ၏
့ ပိသာေသာ အရည်အချင်းများကိ အသံးချ၍ ပိ ပီး
ချမ်းသာေအာင်လပ် င်
ိ ပီး၊ တဖန် ပိ ပီးချမ်းသာလာမေ ကာင ့် စွမ်းရည်သာေသာ ဦးေ ာက်များ င ့် ခ ာကိယ်များ

ဝယ်ယလာ င်
ိ မည်ဆပါက
ိ အချိန ် ကာေလ ကွာဟမမာ ပိ ကီးေလ ြဖစ်လာေပလိမ်မ
့ ည်။ ၂၁၀၀ ြပည့် စ်တင
ွ ်အ
ချမ်းသာဆံး ၁ ရာခိင် န်းေသာ လတစမာ ကမာ့ ကယ်ဝမအများစကိ ပိင်ဆင်
ိ ံတင်မကဘဲ ကမာ၏
့ ထိပ်တန်း
ပ်အဆင်း၊ တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ င်
ိ မ င ့် ကျန်းမာေရးေကာင်းမွနမ
် တိကိ
့ ပိင်ဆင်
ိ ေကာင်း ပိင်ဆင်
ိ ေနေပလိမ်မ
့ ည်။

ဇီဝကိလိသလိ ြပ ြပင် င်
ိ သည့ြ် ဖစ်စဥ် (bioengineering) င ့် ဉာဏ်တ (AI) ထွနး် ကားလာမြဖစ်စဥ် စ်ခ
အတတကွ ြဖစ်မေ ကာင ့် လသားမျိ း ယ
ွ စ
် မာ အနည်းငယ်ေသာ စပါလသား လတန်းစား င ့် အသံးမဝင်ေသာ

ေအာက်တန်းစား ဟိမိေဆးပီးယန်း (Homo sapiens) လများစ ကီးအြဖစ် စ်မျိ းကွသ

ဲ ာွ းသည့အ
် ြဖစ်မျိ း ေရာက်

ေကာင်း ေရာက်လာ င်
ိ သည်။ ဗးေလးရာ ဖ ံဆငဆ
့် သလိ
ိ နဂိကမ ဆိးလပါ ပီဆသည့
ိ အ
် ြဖစ်ကိ ပိဆိး င်
ိ ေစသည်
မာ လများစ ကီးအဖိ စီ
့ းပွားေရး အေရးပါမ င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးအာဏာ ဆံး ံးသွားေသာအခါ င်
ိ ငေ
ံ တာ် (state) အေနြဖင ့်

လည်း သတိအတွ
့ က် ပညာေရး၊ ကျန်းမာေရး၊ လမဖလံေရးများတွင ် ရင်း းီ ြမ ပ် ရ
ံ န် မက်လးအချိ
ံ အဝက် ေပျာက်

ေကာင်း ေပျာက်သာွ း င်
ိ ြခင်းပင် ြဖစ်သည်။ အသံးမဝင်ဘဲ ပိေနသည့အ
် ြဖစ်သိ လအများေရာက်
့ ေနြခင်းမာ အလွန ်
အ ရာယ် ကီးေလသည်။ ထိအခါ လအများစ၏ ကံ ကမာမာ အီလစ်လတန်းစား လက်တဆပ်စာတွင ် စိတေ
် ကာင်း

ိမ ိအေပ မီတည်ရေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ ဆယ်စ စ် အနည်းငယ်အတွငး် ေတာ့ ထိစိတေ
် ကာင်း ိေနေကာင်း ိေန

င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ရာသီဥတ ေဖာက်လေ
ွဲ ဖာက်ြပန်ြဖစ်မလိမျိ း အကျပ်အတည်း ကံ လာသည့အ
် ချိနမ
် ျိ းတွင ်

ေတာ့ အသံးမဝင် ပိလ ံေနသည့် လအများကိ မျက် ာလဲခပ

ဲ စ် ပစ်လက်
ိ ေတာမ
့ ည့် အြဖစ်မျိ း လပ်ရန် အင်မတန်
လွယက
် ပီး အင်မတန် လပ်ချင်စရာေကာင်းသည့် အြဖစ်မျိ း ြဖစ်လာ င်
ိ ပါသည်။

ြပင်သစ်တိ နယးဇီ
့ လန်တလိ
ိ ့ လစ်ဘရယ်ယံ ကည်မထံးတမ်း ည်လျားစွာ ိ ပီး လမဖလံေရး နည်း

လမ်းများ ိသည့် င်
ိ ငမ
ံ ျား (welfare-state) တွငမ
် လအများကိ အသံးမလိေတာသ
့ ည့တ
် င်
ိ အီလစ်များက
ဆက်လက် တာဝန်ယ ေစာငေ
့် ာက်ေကာင်း ေစာငေ
့် ာက်ပါလိမ်မ
့ ည်။ သိတေစ
့ အရင်း င်ပိဆန်သည့် အေမရိကန်

လိ င်
ိ ငမ
ံ ျိ းတွငေ
် တာ့ အီလစ်များမာ အခွငအ
့် ေရးရသည် င ့် တ ပိ င်နက် ကျန်ေကာင်းကျန်ရာ ကျန်ေနေသးသည့် အ

ေမရိကန်လမဖလံေရးအစီအစဥ်များကိ တစစီဖျက်ပစ်ေကာင်း ဖျက်ပစ် က ေပလိမ်မ

့ ည်။ ကီးမားသည့် ဖွံ ဖိ းဆဲ
င်
ိ ငမ
ံ ျားြဖစ်ေသာ အိ ယ
ိ ၊ တ တ်၊ ေတာင်အာဖရိက င ့် ဘရာဇီးတိလိ
့ င်
ိ ငမ
ံ ျားတွင ် ပိ ကီးသည့် ြပဿနာ ိလာ င်
ိ
ပါသည်။ ထိေနရာများတွင ် သာမန်ြပည်သများ၏ စီးပွားေရးတန်ဖိး ဆံး ံးသွားသည် င ့် တန်းတညီမ မ ိမမာ မိးထိး

သွား င်
ိ သည်။

အကျိ းဆက်မာ ဂလိဘယ်လလ

် က်
ိ ေဇး င်းေ ကာင ့် ကမာလံးဆိင်ရာ ေပါင်းစည်းမ ြဖစ်လာရမည့အ
် စား
လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ ဇီဝဇာတ်အနိမ်အ
့ ြမငက
့် သ
ွဲ ာွ းြခင်း သိတည်
့ းမဟတ် လံးလံးကိ မတညီသည့် မျိ းစိတမ
် ျားအြဖစ်

ကွြဲ ပားသွားြခင်းဆိသည့် “မျိ းစိတက

် သ
ွဲ ာွ းြခင်း” ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ ဂလိဘယ်လလ
် က်
ိ ေဇး င်းက ကမာ

တွင ် င်
ိ ငန
ံ ယ်နမ
ိ ိ တမ
် ျား ေပျာက်သာွ းေစ ပီး အလျားလိက်ေဘးတိက်ေပါင်းစည်းမ ြဖစ်ေစ င်
ိ ေသာ်လည်း တချိန ်

တည်းမာပင် လသားမျိ း ယ
ွ က
် ိ ေဒါင်လက်
ိ အထက်ေအာက်ကြွဲ ပားသွားမမျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ ေစ င်
ိ သည်။ အ

ေမရိကန် င ့် ားတိကဲ
့ သ့ ေသာ
ိ့ မတညီေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျားမ အပ်ချ ပ်ေနသည့် ေရေပ ဆီလတန်းစား များအချင်းချင်း
ေပါင်းစည်းသွားေကာင်းသွား င်
ိ ပီး သာမန်လသားေဆးပီးယန်း လများစကိ အတတကွ ဖိ ပ
ိ ် ကေတာသ
့ ည်ဆတာ
ိ

မျိ း ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ ဤ ေထာငမ
့် ကည့ပ
် ါက လက် ိ လအများစက “အီလစ်များ” ကိ မေကျနပ်သည့အ
် ြဖစ်မာ

အေြခအြမစ် ိသည်ဟ ေြပာလိရသည်

့ ။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် သတိထားေဆာင်ရွကြ် ခင်း မ ိပါက ဆီလက
ီ န
ွ ်

ေတာင် ကားမ တိင်ကန

ွ း် ကီးများ င ့် ေမာ်စကိက ဘီလျံနာ ကီးများ၏ ေြမးြမစ်များမာ အပ်ပလာခီးယန်း

ေတာင် ကား င ့် ဆိက်ေဗးရီးယန်းရွ ာသားများ၏ ေြမးြမစ်များထက် ပိသာသည့် မျိ းစိတမ

် ျားအြဖစ် ေရာက်ေကာင်း
ေရာက်လာ င်
ိ ပါသည်။
 ေရ ည်တင
ွ မ
် ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အေြခအေနက ကမာဂ
့ လိဘယ်လလ
် က်
ိ ေဇး င်းြဖစ်စဥ်ကိ ေနာက်ေ ကာင်း

ြပန်ေစေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ ဇာတ်ြမင ့် အထက်တန်းစားများက သတိကိ
့ ယ်သတိ “ယဥ်
့ ေကျးေသာ လအဖွ
့ ဲအစည်း”
အြဖစ်ေ ကးေ ကာ် ပီး ြပင်ပ ိ “လ ိင်း”အပ်များ င ့် ြခားထားေသာ တံတင်
ိ းများ၊ ကျံ း မိ ိးများအတွငး် တွင ် စ ံး

ေနထိင်သည့် အြဖစ်မျိ းြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ င်

ိ သည်။ စ်ဆယ်ရာစတွင ် စက်မယဥ်ေကျးမမာ “လ ိင်းများ” ၏ ေစျး

သက်သာေသာ လပ်အား၊ ကန် ကမ်းပစည်းများ င ့် ေစျးကွကက

် ိ မီခခဲ
ိ ရ့ သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ယင်းလ ိင်းများကိ
ေအာင် င်
ိ ပီး ဆွသ
ဲ င
ွ း် ခဲရ
့ သည်။ သိေသာ်
့ ဉာဏ်တ AI ၊ ဇီဝအင်ဂျင်နယ
ီ ာအတတ် င ့် နာ နည်
ိ းပညာတိကိ
့ မီခိ င်
ိ

ေသာ စက်မေခတ်လန
ွ ် ယဥ်ေကျးမမာမ စ်ဆယ်ရာစထက်ပိ၍ ြပင်ပ “လ ိင်း” အပ်စများကိ မီခစရာမလိ
ိ ဘဲ မိမိ
ဘာသာ ရပ်တည် င်
ိ ၊ ထိနး် ထား င်
ိ သည့အ
် ြဖစ်မျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ သည်။ လတန်းစား တခလံးသာမက င်
ိ ငံ

များ၊ ကမာတ
့ က်
ိ ကီးများပါ ဂ စိက်စရာမလိေတာသ
့ ည့် အေြခမျိ း ေရာက်ေကာင်းေရာက်လာ င်
ိ သည်။ ထိအခါ

ကမာ ကီးမာ စ်ေနရာကွသ

ဲ ာွ းသည့် အြဖစ်မျိ း ေရာက်ေကာင်းေရာက်လာေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ စက် ပ်တပိင်း လ
တပိင်း ဆိင်ေဘာမ
့ ျား (cyborgs) က တဦး င ့် တဦး ေလာဂ
့ ျစ်ဗံးများ (logic bombs) ြဖင ့် တိက်ခက်
ိ ေနသည့် ကိယ့်

ကိကိယ် ယဥ်ေကျးသည့် လအဖွ

့ ဲအစည်း ေနရာဟ သတ်မတ်ထားေသာ ေနရာများ င ့် အ ိင်းအစိင်းေတာသားများ
က တတ်ဓါးများ၊ ေအေက-၄၇ များြဖင ့် တဦး ငတ
့် ဦး သတ်ြဖတ်ေနသည့် ေနရာများဟ၍ ကွြဲ ပားသွားေတာမ
့ ည်
ြဖစ်သည်။ ထိေနရာ စ်ခကိ ဒ န်းများ၊ စက် ပ်များြဖင ့် ကာရံထားေသာ ခံတပ်များြဖင ့် ြခားထားေတာမ
့ ည်
ြဖစ်သည်။

ဤစာအပ်တေလ ာက်တင
ွ ် က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် အနာဂတ်ကိ ေြပာရာတွင ် ေြပာသ

အများကိနး် နာမ်စား က ပ်
် တဟ
ိ ့ သံးကာ အများအားြဖင ့် ေဆွးေ းွ တင်ြပခဲပ
့ ါသည်။ က န်ေတာ်ေရးသားေဖာ်ြပ
ရာတွင ် “က ပ်
် တ၏”
ိ ့ ြပဿနာများအတွက် “က ပ်
် တ”ိ ့ ဘာလပ်သငသ
့် ည် ဆိတာမျိ း ေရးသားခဲပ
့ ါသည်။ သိေသာ်
့
ထိ“က ပ်
် တ”ိ ့ ဆိသည်မာ မန်ချင်မ မန်ေပေတာမ
့ ည်။ “က ပ်
် တ”၏
ိ ့ အ ကီးမားဆံးြပဿနာတခမာ မတညီေသာ

လသားအပ်စများတွင ် လံးလံးြခားနားေနသည့် အနာဂတ်များ ိေနသည်မျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်

ိ ပါသည်။ ကမာ၏
့
အချိ အစိတအ
် ပိင်းများတွင ် စာဖတ်သအေနြဖင ့် မိမိကေလးများကိ ကွနြ် ပ တာကတ် ဘယ်လေရးရသည်
ိ သင်ေပး

ဖိေကာင်
့ း င်
ိ ေသာ်လည်း တြခားေသာ ေနရာများတွင ် ေနထိင်သြဖစ်ပါက စာဖတ်သအေနြဖင ့် ကေလးများကိ

ေသနတ်ဘယ်လိ ြမန်ြမန်ဆထ
ွဲ တ် ပီး မန်ေအာင်ပစ်ရသည် သင်ေပးဖိလိ
့ သည်မျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ပါသည်။

ေဒတာကိ ဘယ်သပိင်ဆင်
ိ ပါသလဲ

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လက်တဆပ်စာ အီလစ်တစထံတင
ွ ် ဓနဥစာ စစည်းေနသည့အ
် ြဖစ်ကိ ဟနတ
် ့ ားလိ

သည် ဆိပါက လပ်ရမည့အ

် လပ်မာ ေဒတာပိင်ဆင်
ိ မကိ ထိနး် ေကျာင်းရန် ြဖစ်သည်။ ေ းေခတ်အခါက ေြမပိင်ဆင်
ိ
မမာ ကမာတွင ် အ ကီးဆံးပိင်ဆင်
ိ မြဖစ် ပီး င်
ိ ငေ
ံ ရးမာ ထိေြမကိ ထိနး် ချ ပ်ရန် န်းကန်လပ် ားရမ ြဖစ်သည်။

ေြမယာပိင်ဆင်
ိ မအများအြပားမာ လလက်တဆပ်ထတ
ံ င
ွ ် ေရာက်သာွ းေသာအခါမ လအဖွ
့ ဲအစည်းမာ မင်းမျိ းစိးမျိ း
များ င ့် သာမန်ဆင်းရဲသား ြပည်သများအြဖစ်သိ ကွ
့ ြဲ ပားသွားသည်။ မျက်ေမာက်ေခတ်သိ ေရာက်
့ လာေသာအခါ
စက်များ င ့် စက် ံများမာ ေြမထက်ပိ၍ အေရးပါလာ ပီး င်
ိ ငေ
ံ ရးလပ် ားမများမာ ယင်းအေရး ကီးသည့် ကန်

ထတ်စမ
ွ ်းအားစများကိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ေရးအေပ အာ ံစိက်လာရသည်။ စက်အများစမာ လက်တဆပ်စာ အနည်းစ
လက်ထတ
ဲ င
ွ ် ိေသာအခါ လအဖွ
့ ဲအစည်းမာ အရင်း င်များ (capitalists) င ့် ပစည်းမဲလ
့ တန်းစား (proletarians)
အြဖစ်သိ ကွ
့ ြဲ ပားသွားသည်။ ၂၁ ရာစတွငမ
် ေဒတာမာ ေြမယာပိင်ဆင်
ိ မေရာ စက်ပစည်းများ ပိင်ဆင်
ိ မကိပါ ေကျာ်

လွနလ
် မ်းမိးသွား ပီး အေရးအ ကီးဆံးေသာ ပိင်ဆင်
ိ မပစည်းြဖစ်လာမည် ြဖစ်သည်။ င်
ိ ငေ
ံ ရးမာလည်းေဒတာ စီး

ဆင်းမကိ ချ ပ်ထန
ိ း် ရန် န်းကန်လပ် ားမ ြဖစ်လာမည် ြဖစ်သည်။ ေဒတာကိ လက်တဆပ်စာ လတစက ချ ပ်ကင်
ိ

ထားသည့အ
် ြဖစ်ေရာက်လ င် လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ မတညီေသာ မျိ းစိတမ
် ျားအြဖစ်သိ ကွ
့ ြဲ ပားသွားမည် ြဖစ်သည်။

ေဒတာကိ ရ ိရန် အ ပိ င်အဆိင်ေဆာင်ရွကမ

် များမာ ိေန ပီ ြဖစ်သည်။ ယင်း ပိ င်ပဲက
ွ ိ ဦးေဆာင်သများမာ

ေဒတာ ထိပ်သးီ ကမဏီ ကီးများြဖစ်သည့် ဂဂယ်လ် ၊ ေဖ့စ်ဘတ် ၊ ဘိင်ဒ င ့် တန်းဆန ် တိ

့ ြဖစ်
့ သည်။ လက် ိအချိန ်
အထိေတာ့ ယင်းထိပ်သးီ ကမဏီ ကီးများမာ “စိတဝ
် င်စားမကိ ေရာင်းချေသာ ကန်သည် ကီးများ” (attention
merchants) အြဖစ် ေဆာင်ရွကသ
် ည့် စီးပွားေရးေမာ်ဒယ် င ့် ေဆာင်ရွကေ
် နြခင်း ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တကိ
ိ ့ အခမဲ့

သတင်းအချက်အလက်များ၊ ဝန်ေဆာင်မများ၊ ေဖျာ်ေြဖေရးများေပးထား ပီး က ပ်

် တ၏
ိ ့ စိတပ
် ါဝင်စားမကိ ရယ

သည်။ ထိေနာက်
့ က ပ်
် တ၏
ိ ့ “စိတဝ
် င်စားမ”ကိ ေ ကာ်ြငာမည့် ပဂိ လ်များထံ ြပန်လည်ေရာင်းချြခင်း ြဖစ်သည်။

သိေသာ်
့ ဤေဒတာ ထိပ်သးီ ကမဏီ ကီးများမာ ေ းယခင် စိတဝ
် င်စားမကန်သည်များထက် များစွာ ရည်မန်းချက်

ကီးမားဖိ အလားအလာများပါသည်
့ ။ သတိ၏
့ တကယ့စ
် ီးပွားေရးမာ ေ ကာ်ြငာများ ေရာင်းချရန်ကစ
ိ လံးလံးကိ
မဟတ်ေပ။ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတပ
် ါဝင်စားမကိ ရ ိြခင်းြဖင ့် က ပ်
် တိ ့ င ့် ပတ်သက်ေသာ

အချက်အလက် ေဒတာ အေြမာက်အြမားကိ ရ ိသည်။ ယင်းမာ ေ ကာ်ြငာမ ရ ိသည့် မည်သည့ဘ

် ာအြမတ်

ထက်မဆိသာ၍ အဖိးတန်ေသာအရာများ ြဖစ်သည်။ က ပ်

် တမာ
ိ ့ သတိ၏
့ ေဖာက်သည်(customers) မဟတ်ေပ။
က ပ်
် တမာ
ိ ့ သတိ၏
့ ေရာင်းကန်ြဖစ်သည်။

ေရလတ်ကာလတွငမ
် ဤကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေဒတာကိ စစည်းထား င်
ိ မမာ လံးလံးကိ မတညီေသာ စီးပွားေရး

ေမာ်ဒယ်အသစ် ေပ ေပါက်လာေစရန် လမ်းပွငေ

့် စမည် ြဖစ် ပီး ပထမဆံး ထိခက်
ိ မည့သ
် များမာ ေ ကာ်ြငာက

ကိယ်တင်
ိ ပင် ြဖစ်သည်။ ဤေမာ်ဒယ်အသစ်တင
ွ ် ပစည်းများ ေရွ းချယ်ြခင်း၊ ဝယ်ယြခင်းအပါအဝင် လသားများထံမ

အခွငအ
့် ာဏာကိ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များလက်ထသ
ဲ ိ လဲ
့ ေြပာင်းေရာက် ိသာွ းေစမည် ြဖစ်သည်။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်
များက က ပ်
် တကိ
ိ ့ ယ်စား ေရွ းချယ်လာ င်
ိ ၊ ဝယ်ယလာ င်
ိ သည့အ
် ြဖစ်သိ ေရာက်
့ လာပါက ိရင်းစွဲ ေ ကာ်ြငာ

လပ်ငန်းများမာ ရပ်ဆင်
ိ းသွားမည် ြဖစ်ေပသည်။ ဂဂယ်လ် (Google) ကိပဲ စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။ ဂဂယ်လ် (Google)

က ေရာက်ချင်သည့် အေြခအေနမာ က ပ်
် တက
ိ ့ ဂဂယ်လ် (Google) ကိ ဘယ်ကစ
ိ မဆိ ေမး င်
ိ ပီး သက ကမာေပ

တွင ် အေကာင်းဆံး အေြဖကိ ေပး င်

ိ သည့် အေြခအေနကိ ေရာက်ချင်ြခင်း ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တက
ိ ့ “ဂဂယ်လ်

(Google) ေရ မဂလာပါေနာ်။ ကားအေ ကာင်း မင်းသိသမ နဲ ကိ

့ ယ့အ
် ေ ကာင်းကိ မင်းသိသမ တိကိ
့ (ကိယ့်
အေ ကာင်း ဆိတာေလ ကိယ့အ
် ကျငေ
့် တွလည်းပါတယ်၊ ကိယ့ရ
် ဲ လိ
့ အင်ေတွလည်း မင်းသိတယ်၊ ကိယ် ကမာ ကီး
ပေ းွ လာမ အေပ ဘယ်လသေဘာထားတယ်
ိ ဆိတာလဲ မင်းသိတယ်၊ ကိယ် အေ အလယ်ပိင်း င်
ိ ငေ
ံ ရး
အေ ကာင်း ဘယ်လထင်
ိ သလဲဆတာေတာင်
ိ ပါေသး ပီးေတာ)့ ေပါင်း ပီးေြဖရမယ်ဆရင်
ိ ကိယ်ဘာကားကိ ဝယ်ရမ

လဲ” ဆိတာမျိ း ေမးလိရလာ

့ ပီ ဆိပါစိ။့ ဂဂယ်လ် (Google) က ဒါမျိ းေမးခွနး် ကိ အေြဖေကာင်းေကာင်း ေပး င်
ိ လာ

ပီ ဆိပါက က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဂဂယ်လ် (Google) ၏ ဉာဏ်စမ
ွ ်းအေပ ကိ ယံ ကည်လရသည့
ိ့ ် အေတွအ ကံ များရ
လာမည် ြဖစ် ပီး ယံ ကည်လာမည် ြဖစ်သည်။ ထိအခါ အလွယတ
် က လမ်းမိးေြပာင်းလဲခရ
ံ င်
ိ သည့် ကိယ်ပိင်ခစ
ံ ား

ချက်များကိ ယံစားေတာမ
့ ည်မဟတ်ေချ။ ဤသိေသာ
့ အေြခအေနတွင ် ကားေ ကာ်ြငာများမာ အဘယ်မာ အသံးကျ

ပါေတာအ
့ ။ံ့

ေရ ည်တင
ွ ် ေဒတာအလံအေလာက် စေဆာင်းရ ိြခင်း င ့် တွကခ
် ျက် င်
ိ စမ
ွ ်း အလံအေလာက် ိြခင်းတိကိ
့
အတတရ ိလာေသာ ေဒတာထိပ်သးီ ကမဏီ ကီးများမာ အသက်ဇီဝ၏ အနက်နဆ
ဲ းံ လ ိ ဝက်ချက်များကိပင်

ေဖာက်ထင
ွ း် သိြမင်လာ င်
ိ ပီး ယင်းမရ ိလာေသာ အသိပညာများကိသံး၍ က ပ်
် တကိ
ိ ့ ယ်စား ေရွ းချယ်မများ
ြပ လပ်ြခင်း၊ က ပ်
် တကိ
ိ ့ မေတာ်ြ◌သဇာလမ်းမိးြခင်းလပ်လာ င်
ိ ံသာမက ေအာ်ဂဲနစ်အသက်ဇီဝ (organic life)

ကိ ြပ ြပင်ဖန်တးီ ြခင်း င ့် အင်ေအာ်ဂဲနစ်အသက်ဇီဝပံစံများ (inorganic life forms) ဖန်တးီ ြခင်းများ ေဆာင်ရွက်

လာ င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ ေ ကာ်ြငာများ ေရာင်းချြခင်းကိ ေရတိကာလတွင ် ကမဏီ ကီးများ ရပ်တည် င်
ိ ရန် လိအပ်

ေကာင်း လိအပ် င်
ိ ေသာ်လည်း ကမဏီ ကီးများအေနြဖင ့် အက်ပလီေကး င်းများ (apps)၊ ထတ်ကန်များ၊ ကမဏီ

များကိ ဆန်းစစ်ရာတွင ် ယင်းတိ စေဆာင်

့ းရ ိ င်
ိ သည့် ေဒတာအရသာ ဆန်းစစ်ြခင်းြဖစ် ပီး ပိက်ဆံ ဘယ်ေလာက်ရ

င်
ိ သလဲအေပ မတည်ဆန်းစစ်ြခင်း မဟတ်ေချ။ လ ကိ က်များေသာ အက်ပလီေကး င်းတခမာ စီးပွားေရးအြမတ်

ထွကခ
် ျင်မ ထွကမ
် ည်ြဖစ် ပီး ေရတိတွင ် ပိက်ဆပ
ံ င် ဆံး ံးေကာင်းဆံး ံးမည်ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ယင်းအေနြဖင ့် ေဒ

တာကိ ဆပ်ဆပ်ကင်
ိ ကင်
ိ စေဆာင်း င်
ိ သည်ဆပါက
ိ ဘီလျံချီတန်ေ ကး ိေန င်
ိ ေလသည်။ ထိေဒတာေပ တွင ်

ယေန ဘယ်
့ လပိ
ိ က်ဆံ ာရမလဲ မသိဆလ
ိ င်ေတာင်မ ထိေဒတာကိ စေဆာင်းထားသငသ
့် ည်သာ ြဖစ်သည်။ အဘယ့်
ေ ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ ယင်းက အနာဂတ်တင
ွ ် ဘဝကိ ထိနး် ချ ပ်ရန် င ့် ပံေဖာ်ရန် ေသာခ
့ ျက်ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ်ေန င်
ိ

ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ က န်ေတာ်အ

့ ေနြဖင ့် ယင်းေဒတာကမဏီ ကီးများ ထိအတိင်း အတိအကျ စဥ်းစားသည် မစ
ဥ်းစားဘး အတပ်မေြပာ င်
ိ ပါ။ သိေသာ်
့ ၄င်းတိေဆာင်
့ ရွကေ
် နပံကိ ကည့ပ
် ါက သတိအေနြဖင
့ ့် ပိက်ဆထ
ံ က် ေဒတာ

စေဆာင်းြခင်းကိ ပိတန်ဖိးထားေ ကာင်း ေတွ င်

ိ ေလသည်။

သာမန်လသားများအေနြဖင ့် ယင်းြဖစ်စဥ်ကိ ဆနက

် ့ ျင်ရန် အလွနခ
် က်ခမ
ဲ ည် ြဖစ်သည်။ လက် ိတင
ွ ်လ

များအေနြဖင ့် အီးေမးလ်အလကားသံးရရန် င ့် ရယ်စရာ ေ ကာင်ဗီဒယ

ီ ေလးများ
ိ ကည့် င်
ိ ရန်အတွက် သတိ၏
့
တန်ဖိးအ ိဆးံ ပစည်းြဖစ်သည့် ပဂိ လ်ေရး အချက်အလက်ေဒတာကိ ေကျေကျနပ်နပ်ပင် ေပးပစ်ေန ကသည်။

ယင်းမာ အာဖရိက င ့် ေြမာက်အေမရိက ဌာေနတိင်းရင်းသား မျိ း ယ

ွ စ
် များက အေရာင်စံပတီးကန်းများ င ့်
အေပါစား လက်ဝတ်တန်ဆာ များရရန် ဥေရာပသား နယ်ချဲသမားများထံ င်
ိ ငလ
ံ းချီ
ံ ေရာင်းစားပစ်သည့် အြဖစ်မျိ း

ငပ
့် င် ဆင်ပါေသးသည်။ ေနာက်ပိင်းတွင ် လအများက ေဒတာစီးဆင်းမကိ ဟနတ
် ့ ားရန် ကိ းစားပါက သတိ ့

အေနြဖင ့် ထိသိတားဆီ
့ းရန် တစတစ ပိခက်လာသည့အ
် ြဖစ် မျိ းေတွေကာင်းေတွရ င်
ိ သည်။ အထးသြဖင ့် လအ

များမာ သတိ၏
့ ဆံးြဖတ်ချက်များ ချမတ်ရန် ကွနရ
် က်ချိတဆ
် က်မ (network) အေပ မီခလာရသည့
ိ အ
် တွက် ြဖစ်
ပီး ယင်းသိမီ့ ခရသည့
ိ အ
် ထဲတင
ွ ် သတိ၏
့ ကျန်းမာေရးေစာငေ
့် ာက်မ င ့် ကာယ င်သန်မပင် ပါဝင်လာ င်
ိ

သည့အ
် တွက် ြဖစ်သည်။

လသားများ င ့် စက်များမာ လံးလံးကိ ေပါင်းစည်းသွားသည့အ

် ြဖစ်မျိ း င ့် ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ သည်။

ဆိလိသည်မာ လသားများအေနြဖင ့် ကွနရ

် က်ကိ ြဖ တ်လက်
ိ ပါက မ င်သန် င်
ိ ေတာသ
့ ည့် အြဖစ်မျိ းအထိပင် ကံ
ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ သည်။ လသားများအေနြဖင ့် မေမွးခင် အေမဗ
့ ိက်ထဲ ိစဥ် ကတည်းကပင် ကွနရ
် က် င ့် ချိတဆ
် က်

ထားရ င်
ိ ပီး ေနာင် ကီးလာသည့အ
် ခါ ကွနရ
် က်မ မချိတဆ
် က်ေတာရ
့ န် ဆံးြဖတ်ပါက အာမခံေအဂျင်စီများက
အာမခံေပးရန် ြငင်းဆန်သည့အ
် ြဖစ်မျိ း၊ အလပ် င်များက အလပ်ခနရ
် ့ န် ြငင်းဆန်သည့် အြဖစ်မျိ း၊ ကျန်းမာေရး

ဝန်ေဆာင်မများက ကျန်းမာေရး ေစာငေ

့် ာက်မေပးရန် ြငင်းဆန်သည့အ
် ြဖစ်မျိ း င ့် ကံ ရ င်
ိ သည်။ ကျန်းမာေရး င ့်

ကိယ်ေရးအချက်အလက်လြခံ
ံ မ အ ကီးအကျယ် ေရွ းချယ်ရသည့် တိက်ပဲမ
ွ ျိ းတွင ် ကျန်းမာေရးေစာငေ
့် ာက်မက

အလွယေ
် လး င ့် အသာေလး အ င်
ိ ရမည် ြဖစ်သည်။

စာဖတ်သ၏ ခ ာကိယ် င ့် ဦးေ ာက်မ စမတ်ြဖစ်လာသည့် စက်များဆီသိ ဇီ

့ ဝအာ ံခံကရ
ိ ိယာများမတဆင ့်

ေဒတာများ ပိ၍ ပိ၍ စီးဆင်းသွားသည် ငအ

့် မ ေကာ်ပိေရး င်းများ င ့် အစိးရဌာနများမာ စာဖတ်သကိ နားလည်
လာ၊ သဇာလမ်းမိးလာ၊ စာဖတ်သကိယ်စား ဆံးြဖတ်ချက်များချရန် လွယက
် လာမည် ြဖစ်သည်။ ထိထက်
့ ပိ၍ပင်

အေရး ကီးသည်မာ သတိအေနြဖင

့ ့် ခ ာကိယ်များ င ့် ဦးေ ာက်များ၏ နက်နေ
ဲ သာ ြဖစ်စဥ်များကိ ေဖာ်ထတ်သြိ မင်

လာ င်
ိ မည်ြဖစ်သည်။ ထိအခါ အသက်ဇီဝကိ ြပ ြပင်ဖန်တးီ င်
ိ စမ
ွ ်းရလာမည် ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် လက်

တဆပ်စာအီလစ်တစက ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ဘရားသခင်နးီ ပါးအစွမ်းများကိ လက်ဝါး ကီးအပ် ရ ိသာွ းမည့် အြဖစ်မျိ းမ

တားဆီးလိသည် ဆိပါက၊ လသားမျိ း ယ

ွ စ
် ကိ ဇီဝဇာတ်အနိမ်အ
့ ြမင ့် (biological castes) များအြဖစ် ကွြဲ ပားသွား
သည့် အြဖစ်မျိ းကိ တားဆီးလိသည် ဆိပါက ေမးရမည့် ေမးခွနး် မာ ေဒတာကိ ဘယ်သပိင်သနည်းဆိသည့် ေမးခွနး်

ပင် ြဖစ်သည်။ က န်ေတာ်၏

့ ဒီအန်ေအအေ ကာင်း၊ က န်ေတာ်ဦ
့ းေ ာက်အေ ကာင်း င ့် က န်ေတာ်အ
့ သက်
အေ ကာင်း အချက်အလက်ေဒတာကိ က န်ေတာ် ပိင်ပါသလား၊ သိတည်
့ းမဟတ် အစိးရတရပ်၊ ေကာ်ပိေရး င်းတခ

သိမဟတ်
့ လသားမျိ း ယ
ွ ် ကီးတခလံးက ပိင်ပါသလား။

အစိးရများကိ ေဒတာအားြပည်သပိင်သမ
ိ ်းရန် ခွငြ့် ပ လိက်ပါက ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများ၏ သဇာအာဏာ

ကိ ေလ ာခ
့ ျထိနး် ချ ပ် င်
ိ မည် ြဖစ်ေသာ်လည်း ေကျာချမ်းဖွယ် ဒစ်ဂျစ်တယ် အာဏာ င်စနစ်များ င ့် ကံ ေကာင်း

ကံ ေတွရ င်
ိ သည်။ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများမာ ဂီတပညာ င်များ ကဲသ
့ ပင်
ိ ့ ြဖစ်သည်။ သတိ တီ
့ းမတ်သည့် တရိယာမာ
လသားများ၏ စိတခ
် စ
ံ ားချက်များ င ့် ဇီဝဓာတစနစ်များ ြဖစ်သည်။ သတိမိ့ နခ
့်န
ွ း် တရပ် ေ ခလိက်ေသာအခါ

တိင်းြပည်ထတ
ဲ င
ွ ် အေ ကာက်တရားများ ြပနပ
် ့ ာွ းသွားသည်။ သတိ ေဖ
့ ့စ်ဘတ်ေပ တခခ တင်လက်
ိ ေသာအခါ

အမန်းတရားများ ေပါက်ကသ
ွဲ ာွ း င်
ိ သည်။ က န်ေတာ်တ
့ အေနြဖင
ိ့ ့် ယင်းဂီတသမားများကိ ပိအဆငြ့် မငသ
့် ည့်

ကစားစရာ တရိယာများ ေပးသငသ

့် ည်ဟ က န်ေတာ်မထင်ပါ။ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများက က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတခ
် စ
ံ ားမ

ခလတ်များကိ တိက် ိက် ပ

ိ ် ပီး စိးရိမ်မများ၊ အေ ကာက်တရားများ၊ ေပျာ်ရင်မများ၊ ပျင်းရိမများစသည့် ခံစားချက်
များကိ အလိ ိသလိ ဖန်တးီ လာ င်
ိ ပါက င်
ိ ငေ
ံ ရးဆိသည်မာ ခံစားချက် ဆက်ကပ်ြပပွဲသာသာ (mere emotional
circus) ြဖစ်လာမည်ြဖစ်သည်။ ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများ၏ အာဏာကိ ေ ကာက်သငသ
့် ည့န
် ည်းတ သမိင်းကိြပန်

ကည့လ
် င် အစွမ်းအလွနထ
် က်သည့် အစိးရများလက်ထတ
ဲ င
ွ လ
် ည်း က န်ေတာ်တ၏
ိ ့ ဘဝမာ စားသာလသည်

မဟတ်ေချ။ လက် ိ ၂၀၁၈ မတ်လ တွင ် ိေသာ အေြခအေနအရ ေြပာရမည်ဆလ

ိ င် က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် က န်ေတာ့်
ေဒတာကိ ဗလာဒီမာပတင်ထက် မတ်ဇးကာဘတ်လက်ထဲ ထည့ရ
် တာ ပိစိတခ
် ျသည်ဟ ဆိရမည်ြဖစ်သည်။

(သိေသာ်
့ ြဖစ်ခသ
ဲ့ ည့် ကိနး် ဘရစ်ချ်အနာလိက်တက
ီ ာ Cambridge Analytica အ ပ်ေတာ်ပံ ကီးကိ ကည့လ
် င် ဘယ်

သလက်
့ ထဲ ထည့ထ
် ည့် သိပ်ေတာမ
့ ထးဟ ဆိရမည်ြဖစ်သည်။ ဇးကာဘတ်လက်ထေ
ဲ ရာက်ေနသည့် ေဒတာများမာ

လည်း ပတငဆ
့် သ
ီ ိ အလွ
့ ယတ် ကေရာက်ရင်လဲ ေရာက်သာွ း င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။)

လတေယာက်၏ ကိယ်ပိင်ေဒတာကိ ပဂလိက ပိင်ဆင်

ိ မ (private ownership) အြဖစ်ထားမည် ဆိသည်
မာ အထက်က ေဖာ်ြပခဲသ
့ ည့် နည်း စ်ခထက် ပိ ပီးဆွေ
ဲ ဆာင်စရာေကာင်းသည်ဟ ထင်ေကာင်းထင်ရ င်
ိ

ေသာ်လည်း ယင်းမာ ဘာကိဆိလိမန်း င်း င်းလင်းလင်းမ ိေချ။ က ပ်

် တအေနြဖင
ိ့ ့် ေြမပိင်ဆင်
ိ မကိ စီမံခနခ
် ့ ွဲ လာ

သည်မာ စ်ေထာင်ေပါင်းချီေသာ အေတွအ ကံ များ ိေန ပီ ြဖစ်သည်။ ေြမကွကလ

် ပ်တခေဘးတွင ် မည်သိ ့

ြခံစည်း ိးခတ်ရမည်၊ ထိေြမကွကလ

် ပ်သိ ဝင်
့ ရန်ဂိတတ
် င
ွ ် မည်သအေစာင
ိ့ ထ့် ားရ ပီး ဘယ်သဝင်ခင
ွ ့် ိသည် မ ိသည်

ဆိသည်ကိ ဘယ်လစီ
ိ မံရမည်မလဲဆတာကိ
ိ က ပ်
် တိ သိ
့ ပါသည်။ ပီးခဲေ
့ သာ ရာစ စ် စ်ခတွင ် စက် ံအလပ် ံများ
ပိင်ဆင်
ိ မကိ ထိနး် ေကျာင်းရာတွငလ
် ည်း က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လွနစ
် ာွ အဆငြ့် မငလ
့် ာ ပီ ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ က န်
ေတာ့် အေနြဖင ့် ယေနေခတ်
့ တငွ ် General Motors င ့် တိ ိတာ စက် ံများ၏ တစိတတ
် ပိင်းကိ ၄င်းတိ၏
့
ယ်ယာများ ဝယ်ြခင်းြဖင ့် ပိင်ဆင်
ိ င်
ိ ေန ပီ ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် ေဒတာပိင်ဆင်
ိ မ င ့် ပတ်သက်ေသာ

ထိနး် ေကျာင်းမ အေတွအ ကံ မ ိလေသးေချ။ ထိအြပင်

့ ေဒတာ၏ သေဘာသဘာဝမာကိက ထိသိစီ့ မံခနခ
့်ရ
ွဲ န်မာ

လည်း ပိ၍ ခက်ခသ

ဲ ည့် သေဘာ ိသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ ေြမယာ င ့် စက်များကဲသ
့ ိ မဟတ်
့ ဘဲ ေဒတာမာ
တချိနတ
် ည်းမာပင် ေနရာအ မာ
ံ့ ိေန င်
ိ ပီး ဘယ်ေနရာမာ ိေနပါသည်ဟ ဆိလိမရသည့
့ အ
် ြပင်၊ အလင်းအလျင်

င ့် ေရွ လျား ပီး ယင်းေဒတာကိ ကိ က်သေလာက် ေကာ်ပီကး င်

ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ေဒတာပိင်ဆင်
ိ မကိ ဘယ်လထိ
ိ နး် ေကျာင်းမလဲဆသည့
ိ ် ဤပစာကိ ေြဖ င်း

ရန် ေ ေနများ၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများ၊ ဒဿနဆရာများ င ့် ကဗျာဆရာများပင် ေခ ရမလိ ြဖစ်ေနသည်။ ဤေမးခွနး် မာ

က န်ေတာ်တေခတ်
ိ့ ၏ အေရးအ ကီးဆံးေသာ င်
ိ ငေ
ံ ရးေမးခွနး် လဲ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ သည်။ ဤေမးခွနး် ကိ ြမန်ြမန်

မေြဖ င်
ိ ပါက က ပ်
် တ၏
ိ ့ လမေရးစနစ်၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်များ ပိ လဲေကာင်း ပိ လဲသာွ း င်
ိ သည်။ လအများမာ မ ကာ

ခင်လာေတာမ
့ ည့် ကပ်ဆးိ ကီးကိ ကိ ပီးထငေ
့် န က ပီ ြဖစ်သည်။ ထိေ့ ကာငပ
့် င် လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ ဆယ်စ စ်တခ
ေလးတင်က ဆွေ
ဲ ဆာင်ဖွယအ
် လွနေ
် ကာင်းလသည့် မပစ်ရက်စရာ လစ်ဘရယ်ပံြပင်ကိ ကမာတလား ိ ြပည်သ

အများမာ ယံ ကည်မေပျာက်လာြခင်း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်

ိ ေလသည်။
 သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဤေနရာမ ဘယ်လေ
ိ ဆက်ရပါမည်နည်း။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဇီဝနည်း

ပညာ င ့် သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာေတာ်လန်ေရးများ၏ ကီးမားလသည့် စိနေ

် ခ မများကိ မည်သိ ့ ကံ့ ကံ့ခံ

ပါမည်နည်း။ ကမာ ကီးကိ စတင်ေြပာင်းလဲ ိက်ခတ်ေစခဲသ

့ ည့် နည်းပညာများကိ တီထင
ွ ခ
် သ
ဲ့ ည့် သိပံပညာ င်များ

င ့် စွနဦ
် ့ းတီထင
ွ လ
် ပ်ငန်း င်များကပင် နည်းပညာအေြဖတခခြဖင ့် အေြဖေပး င်
ိ မည်ေလာ။ ဥပမာအားြဖင ့် ကွန ်

ယက်ချိတဆ
် က်ထားသည့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက တခ ငတ
့် ခ ြငမ်းသဖွယ် အေထာက်အပံေ
့ ပး ပီး ေဒတာကိ က
မာလ
့ အဖွ
့ ဲအစည်းက အတတကွ ပိင်ဆင်
ိ ကာ အသက်ဇီဝ၏ ေနာက်ထပ်တးတက်
ိ မကိ ေစာင ့် ကည့်
ထိနး် ေကျာင်း င်
ိ ပါမည်ေလာ။ ကမာေပ တွင ် မညီမ မ တိးပွားလာ ပီး လမေရးတင်းမာမများ တိးလာသည် ငအ
့် မ

မတ်ဇကားဘတ်မာ သသငယ်
့ ချင်း သန်း စ်ေထာင်ကိ ေခ ပီး အတတကွ ေပါင်းစည်းကာ တခခ လပ်လာ င်
ိ မည်

ေလာ။
သင်ခန်းစာ (၅) အသိက်အဝန်း
လသားများတွင ် ခ ာကိယ် ိသည်

ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယားြပည်နယ်အဖိ ငလျင်
့ ဆသည်
ိ မာ အဆန်းမဟတ်ပါ။ သိ ့ ငတ
့် င်
ိ ၂၀၁၆ အေမရိကန်

ေရွ းေကာက်ပဲက
ွ လပ်လက်
ိ သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးငလျင်မာမ ဆီလက
ီ န
ွ ေ
် တာင် ကားကိ အထိတတ
် လန ် ြဖစ်
့ ေစခဲပ
့ ါသည်။
သတိကိ
့ ယ်တင်
ိ ြပဿနာ၏ တစိတတ
် ပိင်းြဖစ်ေန င်
ိ သည်ကိ သေဘာေပါက်သည့် အားေလျာ်စာွ ကွနြ် ပ တာဂ
ကီးများ တံြပန်
့ ပံမာ အင်ဂျင်နယ
ီ ာများပီပီ နည်းပညာနယ်ပယ်မာ အေြဖကိ ာ ကေတာသ
့ ည်။ ေဖ့စ်ဘတ် ဌာနချ ပ်
ံးစိက်ရာ မန်လပါ
ိ ခ့် မာေတာ့ ကျန်ေသာေနရာများထက်ပိ ပီး သဲသမ
ဲ ဲမဲ သိ၏။ ဤသိြဖစ်
့ သည်မာလည်း မဆန်းလ။
ေဖ့စ်ဘတ်၏ စီးပွားေရးမာ လမကွနရ
် က်ချိတဆ
် က်ြခင်း (social networking) ြဖစ်ေသာေ ကာင ့် လမေရးရာ
တ် တ်သသ
ဲ ဲ ြဖစ်မများမာ သ င ့် ပတ်သက် းီ ယ
ွ ေ
် နေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

သံးလေလာက် အဇ တ ာေဖွေရး လပ်ေဆာင် ပီးေနာက် ၂၀၁၇ ေဖေဖာ်ဝါရီ ၁၆ တွင ် မတ်ဇကာဘတ်

က ဝံစ
့ ားသည်ဟ ဆိ င်
ိ သည့် ေ ကြငာချက်တရပ်ကိ ထတ်ြပန်လက်
ိ သည်။ ယင်းမာ ကမာလံးဆိင်ရာ
အသိက်အဝန်း (global community) တည်ေဆာက်ေရးြဖစ် ပီး အဆိပါကိစရပ်တင
ွ ် ေဖ့စ်ဘတ်၏ အခန်းက ကိ

လည်း ထတ်ြပန်ေ ကညာေလသည်။ ေနာက်ဆက်တအ

ွဲ ြဖစ် ၂၀၁၇ ဇွနလ
် ၂၂ တွင ် ကျင်းပသည့် “အသိက်အဝန်းများ
ညီလာခံ”တွင ် အဖွငအ
့် မာစကားေြပာ ကားရာ၌ ဇကာဘတ်က ေနရာတိင်း ကံ ေနရသည့် မးယစ်ေဆးစွဲြခင်း
ြပဿနာမအစ လသတ်ေန ကသည့် အာဏာ င် အစိးရများအဆံး ယေနေခတ်
့ ၏ လမေရး၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးြပဿနာများ

မာ လအသိ
့ က်အဝန်းများ (communities) ပိ ကွလ
ဲ ာြခင်း အေ ကာင်းခံ ိသည်ဟ ဆိေလသည်။ သက “ဆယ်စ စ်
များစွာအတွငး် လသားများမာ အသိက်အဝန်း အပ်စမျိ းစံတွင ် ပါဝင်မမာ ေလးပံတပံထိ ကျဆင်းလာပါတယ်။
ဆိလိတာက ယခအခါ လအများအြပားဟာ ဘဝအဓိပာယ် င ့် ဘဝအတွက် လိအပ်သတဲ့ အကအညီကိ အြခားမာ

သွား ာေန ကရတယ်” ဟ မချိတင်ကဲ ဆိ ာသည်။ သက ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့် ယင်း အသိက်အဝန်း အပ်စများကိ

ြပန်လည်တည်ေဆာက်ရာတွင ် ဦးေဆာင်မည်ြဖစ် ပီး သအင်

့ ဂျင်နယ
ီ ာများအေနြဖင ့် ဆိင်ရာအသင်းေတာ်များမ ဘန်း
ေတာ် ကီးများ စွနပ
် ့ စ်လက်
ိ သည့် ဤဝန်တာကိ ထမ်းရွ ကမ
် ည်ဟ ကတိေပးေလသည်။ “အသိက်အဝန်း လအပ်စများ
တည်ေဆာက်ရန် ပိလွယက
် ေစမည့် နည်းပညာများ စတင်ြဖနေ
် ့ ဝေတာမ
့ ည်”ဟ ဆိေလသည်။

သက ဆက်၍ င်းြပသည်။ “က န်ေတာ်တအေနနဲ

ိ့ လေတွ
့ အတွက် အဓိပာယ် ိမယ့် ဂ ေတွကိ အ ကံြပ တဲ့
ေနရာမာ ပိေကာင်းေအာင် လပ်ဖိဆိ
့ တဲ့ စီမံချက်တခကိ စတင်ခပ
ဲ့ ါတယ်။ ဒီလလပ်
ိ ဖိကိ
့ ဉာဏ်တ AI ကိ စတင်
တည်ေဆာက်ခပ
ဲ့ ါတယ်။ အဲဒ
့ စ
ီ့ ီမံချက် ေအာင်ြမင်ပါတယ်။ ပထမေြခာက်လတွငး် မာ က န်ေတာ်တိ ေနာက်
့ ထပ် လ
ငါးဆယ်ရာခိင် န်းကိ သတိအတွ
့ က် အဓိပာယ် ိတဲ့ အသိက်အဝန်းများမာ ပါဝင်လာ င်
ိ ေအာင် ကညီေပးခဲပ
့ ါတယ်။”
သ၏
့ အ မ
ိ ပန်းတိင်မာ “လေပါင်း သန်းတေထာင်ကိ အဓိပာယ် ိတဲ့ အသိက်အဝန်းေတွမာ ပါဝင်လာ င်
ိ ေအာင်
ကညီေပးဖိ ြဖစ်
့ ပါတယ်။ က န်ေတာ်တိ ဒါကိ
့ လပ် င်
ိ မယ်ဆရင်
ိ ဆယ်စ စ်များစွာ က န်ေတာ်တိ ့ ကံ လာရတဲ့ ရပ်ရွာ
လထ အသိက်အဝန်းေတွမာ ပါဝင်မ ေလျာက
့ ျလာတာကိ ေြပာင်းပစ် ံတင်မကဘဲ က န်ေတာ်တရဲ
ိ ့ လမ
့
အသိက်အဝန်းကိ ပိမိအားေကာင်းလာေစမာ ြဖစ် ပီး ကမာ ကီးဟာလည်း ပိမိနီးကပ် လာမာြဖစ်ပါတယ်”
ဟ၍ြဖစ်သည်။ ဤရည်မန်းချက်မာ အေရး ကီးသည့် ရည်မန်းချက် ြဖစ်သည့အ
် တွက် ဇကာဘတ်က “ဤကိစကိ
ေဆာင်ရွကရ
် န် ေဖ့စ်ဘတ်၏ လပ်ငန်းစဥ် ကီးတခလံးကိ ေြပာင်းလဲပစ်မည်”ဟ သ ဌ
ိ ာန်ြပ ေလသည်။

ဇကာဘတ်မချိတင်ကဲ ေြပာသည့် လသားအသိက်အဝန်းများ ယိယွငး် လာသည်ဆသည်

ိ မာ ေသချာေပါက်
မန်ပါသည်။ ဇကာဘတ် သ ဌ
ိ ာန်ချ ပီး လများမ ကာမီ၊ ဤစာအပ်ထတ်ခါနီးတွင ် ေဖ့စ်ဘတ်ကိ ယံ ကည်စိတခ
် ျ ပီး
ေပးထားသည့် ေဒတာများကိ အြပင်ပဂိ လ်များကိ ရယခွငြ့် ပ ထား ပီး ယင်းေဒတာများကိ သံး၍ ကမာတလား ိ
ေရွ းေကာက်ပဲမ
ွ ျားကိ သဇာလမ်းမိးရန် အသံးြပ ခဲသ
့ ည်ဆသည်
ိ ကိ ကိနး် ဘရစ်ချ်အနာလိက်တက
ီ ာ Cambridge
Analytica အ ပ်ေတာ်ပံ ကီးမာ ေပ လာပါသည်။ ယင်းအြဖစ်ေ ကာင ့် ဇကာဘတ်၏ ဟိတ် ကီးဟန် ကီး ငေ
့် ပးထား
သည့် ကတိမာ ေလာင်စရာြဖစ်သာွ း ပီး ေဖ့စ်ဘတ်အေပ လထယံ ကည်မလည်း ပိ ကွက
ဲ ျဆင်းသွားပါသည်။

လသားအသိက်အဝန်း အသစ်များ တည်ေဆာက်ရန် မလံးပမ်းေသးခင် ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့် ိေနသည့်

အသိက်အဝန်းများ၏ ပဂလိက အချက်အလက်များ င ့် လံြခံ ေရးကိ ကာကွယရ
် န် အရင် ကိ းပမ်းပါဦးဟသာ
ဆေတာင်းရပါသည်။

မည်သပင်
ိ ့ ြဖစ်ပါေစ ေဖ့စ်ဘတ်၏ အသိက်အဝန်းတည်ေထာင်ေရး ရည်မန်းချက်ကိ အတွငး် ကျကျ
သံးသပ် ကည့ရ
် န် င ့် လံြခံ ေရးေတာငတ
့် င်းေအာင် လပ် ပီးပါက အွနလ
် င်
ိ းလမကွနရ
် က်များအေနြဖင ့် ကမာလံး
ဆိင်ရာ လအသိ
့ က်အဝန်းတရပ် တည်ေထာင်ရန် ကညီ င်
ိ မလားဆိတာကိ ဆန်းစစ် ကည့ဖ
် ိ ေကာင်
့ းပါသည်။ ၂၁
ရာစတွင ် လသားများအေနြဖင ့် နတ်ဘရားေလာက်နးီ နီး အဆငြ့် မငေ
့် ကာင်း ြမငလ
့် ာ င်
ိ ေသာ်လည်း လက် ိ ၂၀၁၈

အေြခအေနအရမ က ပ်
် တမာ
ိ ့ ေကျာက်ေခတ် တိရ စာန်များအဆငသ
့် ာ ိပါေသးသည်။ သာယာဝေြပာစည်ပင်လာ
ရန် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ရင်း းီ က မ်းဝင် လက်ပန
ွ း် တတီးေနေသာ လအသိ
့ က်အဝန်းများတွင ် ေနထိင်ြမ ပ် ရ
ံ န်

လိအပ်ပါေသး သည်။ လသားများအေနြဖင ့် စ်သန်းေပါင်းများစွာ လတဒါဇင်ထက်မပိေသာ အပ်စငယ်ေလးများ

တွင ် ေနထိင်ရန် လိက်ေလျာညီေထွ ိခပ
ဲ့ ါသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ပ
် င် က ပ်
် တအများစမာ
ိ့ ေဖ့စ်ဘတ်တင
ွ ်

သငယ်ချင်းမည်မ ိသည်ဟ ကားေနပါေစ တကယ်တမ်း လအေယာက် ၁၅၀ ထက်ပိ ပီး သိက မ်းခင်မင်ရန် မြဖစ်

င်
ိ ေ ကာင်း ေတွရပါသည်။ ထိသိေသာ
့ အပ်စငယ်ေလးများတွင ် ေနထိင်ရြခင်း မ ိပါက လသားများအေနြဖင ့်
အထီးကျန်ဆန် ပီး သီးြခားြဖစ်ေနသလိ ခံစားရပါသည်။

ကံဆးသည့
ိ အ
် ချက်မာ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ ရာစ စ် စ်ခအတွငး် လအသိ
့ က်အဝန်းများမာ အမန်တကယ်ပင် ပိ ကွဲ

လာြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ တေယာက် ငတ

့် ေယာက် အမန်တကယ်ပင် က မ်းဝင်သည့် လအပ်စငယ်ေလးများကိ
စိတက
် းြဖင ့် ဖန်တးီ ထားသည့် လအသိ
့ က်အဝန်းများြဖစ်သည့် အမျိ းသား င်
ိ ငေ
ံ တာ်များ၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးပါတီများြဖင ့်

အစားထိးရန် ကိ းပမ်းချက်မာ ဘယ်ေသာအခါမ အြပည့အ

် ဝေအာင်ြမင်မည် မဟတ်ေချ။ မိမိ အမျိ းသား င်
ိ ငေ
ံ တာ်
မိသားစထဲမ သန်းချီေသာ ေသွးချင်းညီအကိများ င ့် မိမိ ကွနြ် မ နစ်ပါတီမ သန်းချီေသာ ရဲေဘာ်များမာ တကယ့်
ေသွးသားေတာ်စပ်သည့် ေမာင် မတဦးဦး သိမဟတ်
့ တကယ့သ
် ငယ်ချင်းတဦး ေပး င်
ိ သည့် ရင်း းီ ေ းွ ေထွးမမျိ း မ

ေပး င်
ိ ေချ။ သိြဖစ်
့ ရာ ဆက်သယ
ွ မ
် များ ပိ ပီးြမငမ
့် ားလာပါသည်ဆသည့
ိ ် ကမာ ကီးတွင ် ပိ ပီးအထီးကျန်ေသာ လ

များ များြပားလာြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်

် တေခတ်
ိ့ ၏ လမေရး င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး ိက်ခတ်မများအများအြပားမာ ဤ
အြဖစ်ဆးမ
ိ အေြခခံေလသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ဇကာဘတ်၏ လသားများကိ ြပန်လည်ချိတဆ
် က်ေပးရန်ဆသည့
ိ ် ရည်မန်းချက်မာ အေြခအေန

င ့် အချိနအ
် ခါအရ သငေ
့် တာ်သည့် ရည်မန်းချက်ပင်ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ေြပာရ လွယသ
် ေလာက် လပ်ဖိ ခက်
့
ပါသည်။ ဤရည်မန်းချက်ကိ အေကာင်အထည်ေဖာ်ရန် ေဖ့်စ်ဘတ်အေနြဖင ့် သ၏စီ
့ းပွားေရးပံစံတခလံးကိ ေြပာင်း
ပစ်ဖိ လိ
့ ေကာင်းလိ င်
ိ ေပသည်။ လအများ၏ စိတအ
် ာ ံစိက်မကိ ရယ၊ ယင်းေနာက် ထိစိတအ
် ာ ံစိက်မကိ
ေ ကာ်ြငာသမားများထံ ေရာင်းချ ပီး ပိက်ဆံ ာသည့အ
် လပ် လပ်သည်ဆပါက
ိ ကမာလံးဆိင်ရာ လအသိ
့ က်အဝန်း

ကိ တည်ေဆာက်ဖိဆိ
့ သည်မာ မြဖစ် င်
ိ လေချ။ သိေသာ်
့ ြငားလည်း ဇကာဘတ်အေနြဖင ့် ထိသိရည်
့ မန်းချက်မျိ း
ချမတ်ရန် စိတအ
် ားထက်သန်မ ိြခင်းကိက ချီးကျ းဖိေကာင်
့ းပါသည်။ ေကာ်ပိေရး င်း အများစမာ ပိက်ဆံ ာရန်

သာ အာ ံစိက်ရမည်ဟ ယံ ကည် ပီး အစိးရအေနြဖင ့် စွကဖ

် က်မ နည်း င်
ိ သမ နည်းသည်က ပိေကာင်းသည်ဟ

ယဆ ကသည်။ လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့် မိမိအတွက် အေရး ကီးဆံးြဖတ်ချက်များ ချမတ်ရန် ေစျးကွကအ
် င်အားစ
များကိ ပံအပ်ထားရမည်ဟ ယံ ကည်ေလသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့် လသားအသိက်အဝန်းများ
တည်ေဆာက်ရန် သေဘာတရားေရးအရ အမန်တကယ် သ ဌ
ိ ာန်ချမတ်ထားသည်ဆပါက
ိ ေဖ့စ်ဘတ်၏ သဇာ
အာဏာကိ ေ ကာက်ရွံ သများအေနြဖင ့် “Big Brother!” ဟ အေ ကာက် ကီးေ ကာက်ကာ ေကာ်ပိရိတရ
် ပ်ဝန်းကိ

ြပန်လည် တွနး် မပိသင

့ ေ့် ပ။ ထိသိလပ်
့ မည့အ
် စား က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အြခားေကာ်ပိေရး င်းများ၊ အင်စတီးကျ း င်း

များ င ့် အစိးရများကိ ေဖ့စ်ဘတ် ငအ

့် ပိ င် သတိကိ
့ ယ်ပိင် သေဘာတရားေရးရာ သ ဌ
ိ ာန်များချမတ်ြပရန်
တိက်တန
ွ း် သင ့် ကေလသည်။

လသားအသိက်အဝန်းအပ်စများ ပိ ပျက်လာြခင်းကိ မချိတင်ကဲ ေြပာေနေသာ အဖွဲအစည်းများ မ ိ

မဟတ်ပါ။ ထိအတ
့ ယင်းအသိက်အဝန်းများကိ ြပန်လည်တည်ေဆာက်ရန် ကိ းပမ်းေနသည့် အဖွဲအစည်းများ
လည်း ိပါသည်။ အမျိ းသမီးေရးတက် ကလပ် ားသများမအစ အစလာမ်မစ် အစွနး် ေရာက်များအဆံး လတိင်း

မာ အသိက်အဝန်းြပန်လည်တည်ေဆာက်ေရး လပ်ငန်း ကီးကိ ဝင်ေရာက်လပ်ကင်

ိ လျက် ိပါသည်။ က ပ်
် တိ ့
အေနြဖင ့် ယင်းအေ ကာင်းများကိ ေနာက်ပိင်းအခန်းများတွင ် ဆက်လက် ဆန်းစစ် ကည့် ကပါမည်။ ေဖ့စ်ဘတ်စေ

သည့် အကွကဆ
် န်းရြခင်းမာ သအေနြဖင
့ ့် ကမာလံးချီသည့် နယ်ပယ် ိြခင်း၊ ေကာ်ပိရိတ် ကီး

ေကျာေထာက်ေနာက်ခံ ိြခင်း င ့် နည်းပညာအေပ တွင ် အေလးအနက် ယံ ကည်မ ိြခင်းတိြဖစ်

့ သည်။ ဇကာဘတ်
ေြပာပံကိ ကည့လ
် င် ေဖ့စ်ဘတ် AI အသစ်အေနြဖင ့် “အဓိပာယ်ြပည့ဝ
် ေသာ အသိက်အဝန်းအပ်စများ” ာေဖွေပး

င်
ိ ံတင်မကဘဲ “က န်ေတာ်တရဲ
ိ ့ လမအသိ
့ က်အဝန်းကိ ခိင်ခအ
ံ့ ားေကာင်းေစကာ ကမာ ကီးကိ ပိမိနီးကပ်လာေစ
မည်”ဟ ယံ ကည်ေနပံ ေပါက်သည်။ ဤသည်မာ ဉာဏ်တ AI ကိသံး၍ ကားေမာင်းြခင်း င ့် ကင်ဆာေရာဂါ ာေဖွ

ြခင်းထက် များစွာရည်မန်းချက် ကီးရာ ကျပါသည်။

 ေဖ့စ်ဘတ်၏ အသိက်အဝန်းအြမင်မာ ဗဟိကချ ပ်ကင်
ိ စီမံသည့် လမေရးဆိင်ရာ အင်ဂျင်နယ
ီ ာလပ်ြခင်းကိ

ဉာဏ်တ AI အသံးြပ ပီး ေဆာင်ရွကရ

် န် ပထမဆံး ကိ းပမ်းချက်တရပ် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ သည်လပ်ငန်းမာ
အေရး ကီးသည့် စမ်းသပ်ချက်တခ ြဖစ်ပါသည်။ ၄င်းကိစေအာင်ြမင်ပါက က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ထိသိေသာ
့ ကိ းပမ်း
မများကိ များစွာ ထပ်ေတွရဖွယ် ိ ပီး အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များကိ လသား ဆိ ယ်ကန
ွ ရ
် က်များ၏ သခင်အသစ်များ

အြဖစ် အသိအမတ်ြပ ခံရမည် ြဖစ်သည်။ ၄င်းကိစ မေအာင်ြမင်ပါက နည်းပညာအသစ်များ၏ အားနည်းချက်၊

ကနသ
် ့ တ်ချက်များကိ ြမင်ရမည်ြဖစ် ပီး အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များမာ ယာဥ်များေမာင်း င်ြခင်း င ့် ေရာဂါများ ကသ

ရာတွင ် ေကာင်းမွနေ
် ကာင်းမွန ် င်
ိ ေသာ်လည်း လမေရးြပဿနာများကိ ေြဖ င်းရာတွငမ
် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်
င်
ိ ငေရးသမားများ
ံ င ့် ဘန်းေတာ် ကီးများကိ ဆက်လက်အားကိးေနေကာင်းေန ရဦးမည်ဆသည့
ိ ် အချက်ေပ လွင ်

လာမည် ြဖစ်ပါသည်။

အွနလ
် င်
ိ း င ့် ေအာဖ
့ ်လင်
ိ း

များမ ကာမီ စ်များအတွငး် က ေဖ့စ်ဘတ်သည် အံအ

့ ားသငဖ
် ့ ွ ယေ
် အာင်ြမင်မရ ိခဲ့ ပီး လက် ိတင
ွ ် အွန ်

လိင်း ေဖ့စ်ဘတ် သံးစွဲသ သန်း ၂ ေထာင်ေကျာ် ိသည်။ သိေသာ်

့ ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့် လအသိ
့ က်အဝန်းများ

ြပန်လည် တည်ေဆာက်ရန် ဆိသည့် သ၏

့ ရည်မန်းချက်အသစ်ကိ အေကာင်အထည်ေဖာ်ရန်မ ၄င်းအေနြဖင ့် အွန ်
လိင်း င ့် အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပကမာ (ေအာဖ
့ ်လင်
ိ း) စ်ခ ရင် ကားေစမ
့ ရေအာင် ကွာဟေနမကိ ချိတဆ
် က် ေပးရန် လိေပ

မည်။ လအပ်စ အသိက်အဝန်းတခကိ အွနလ

် င်
ိ းတွင ် စတင်စစည်းေပ ေပါက်လာေစ င်
ိ ေသာ်လည်း ယင်း

အသိက်အဝန်း အမန်တကယ် စည်ပင်ဝေြပာရန်မာမ အွနလ

် င်
ိ းြပင်ပ ကမာတွငလ
် ည်း အေြခချ၊ အြမစ်တယ
ွ ရ
် န်

လိအပ်ပါသည်။ တချိနခ
် ျိနတ
် င
ွ ် င်
ိ ငတ
ံ တခမ အာဏာ င်တေယာက်က သ ့ င်
ိ ငတ
ံ င
ွ ် ေဖ့စ်ဘတ်ကိ ပိတလ
် က်
ိ ပါ ပီ
ဆိ ကပါစိ။့ သိတည်
့ းမဟတ် အင်တာနက်တခလံးကိ ပိတလ
် က်
ိ ပီ ဆိ ကပါစိ။့ အွနလ
် င်
ိ းတွင ် စစည်းထားေသာ

အပ်စ အသိက်အဝန်းများ အေနြဖင ့် အေငွပျံေပျာက်ကယ

ွ သ
် ာွ းမည်ေလာ၊ သိတည်
့ းမဟတ် ြပန်လည်စစည်းကာ

တွနး် လန် ကမည်ေလာ။ သတိအေနြဖင

့ ့် အွနလ
် င်
ိ းဆက်သယ
ွ မ
် မ ိဘဲ ဆ ြပပွဲ ေဖာ်ေဆာင် င်
ိ ပါမည်ေလာ။

အွနလ
် င်
ိ း အသိက်အဝန်းများမာ အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပကမာတွငလ
် ည်း အသိက်အဝန်းများ ြဖစ်လာေစရန် ကညီ
ေ ကာင်း ဇကာဘတ်က ၂၀၁၇ ေဖေဖာ်ဝါရီတင
ွ ် ထတ်ြပန်သည့် ေ ကြငာချက်တခတွင ် င်းြပခဲသ
့ ည်။ ဤအချက်မာ
တခါတေလေတာ့ မန်မည်ေပါ။့ သိေသာ်
့ များေသာအားြဖင ့် အွနလ
် င်
ိ းသံးစွဲြခင်းမာ အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပကမာတွင ် ေနထိင်

ြခင်းကိ ထိခက်
ိ ေစ ပီး အွနလ
် င်
ိ းသံးစွဲြခင်း င ့် ြပင်ပကမာတွင ် ေနထိင်ြခင်းမာ သေဘာသဘာဝအားြဖင ့် ကွာြခား

ချက် ိပါသည်။ ြပင်ပကမာ ိ အသိက်အဝန်းများ (physical communities) မာ အွနလ

် င်
ိ း အသိက်အဝန်းများ
(virtual communities)က မယဥ် င်
ိ ေသာ ေလးနက်မ ိပါသည်။ ထိေလးနက်မမာ အွနလ
် င်
ိ း အသိက်အဝန်းများက

အနည်းဆံးအားြဖင ့် မေဝးလေသာ အနာဂတ်တင

ွ ် ယဥ် င်
ိ ဦးမည် မဟတ်ပါ။ က န်ေတာ်အေနြဖင ့် ေနမေကာင်းြဖစ်

ပီး အစေရး ိ က န်ေတာ်အ

့ မ
ိ ် တင
ွ ် ပက်လက်လန်ေနရပါက ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယားြပည်နယ် ိ က န်ေတာ်အ
့ ွနလ
် င်
ိ း
သငယ်ချင်းများမာ စကားေတာ့ လမ်းေြပာ င်
ိ ပါမည်။ သိေသာ်
့ ဆန်ြပ တ် သိမဟတ်
့ လက်ဖက်ရည်ေတာ့ လာတိက်

င်
ိ မည် မဟတ်ေချ။

လသားများတွင ် ခ ာကိယ် ိပါသည်။ ပီးခဲေ

့ သာ ရာစ စ်တင
ွ ် နည်းပညာက က ပ်
် တကိ
ိ ့ မိမိခ ာကိယ်မ

အေဝးသိေရာက်
့ ေအာင် လပ်လာပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် က ပ်
် တိ ခံ
့ စားသိ ိေနေသာ အနံ၊ ့ ခံစားသိ ိေနေသာ
အရသာကိ အာ ံစိက် င်
ိ စမ
ွ ်း ဆံး ံးလာေနပါသည်။ ထိသိ အာ
့ ံြပ ရမည့အ
် စား စမတ်ဖန်းများ၊ ကွနြ် ပ တာများကိ
ေခါင်းမေဖာ်စတမ်း သံးေန ကပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လမ်းထဲ ဘာြဖစ်ေနသည် ဆိတာထက် ေဖ့စ်ဘတ်ထ၊ဲ

အင်တာနက်ထဲ ဘာြဖစ်ေနသည်ကိ ပိ ပီးစိတဝ

် င်စားေန ကပါသည်။ ဆွစ်ဇာလန်က က န်ေတာ်တ
့ ကိ စကားလမ်း
ေြပာဖိက
့ က န်ေတာ့် ေယာက်ျားကိ မနက်စာစားရင်း စကားေြပာဖိထက်
့ ပိလွယပ
် ါသည်။ ဘာလိလဲ
့ ဆေတာ
ိ ့ က န်
ေတာ်ေ
့ ယာကျ်ားက က န်ေတာ်မ
့ ကည့ဘ
် ဲ ဖန်းထိင်ပတ
ွ ေ
် နေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ အတိတတ
် န်းက လသားများမာ ဤကဲသ
့ ိ သတိ
့ လက်လတ
ွ ေ
် နလိ မရေပ။
့ ေ းေခတ် အမဲလက်
ိ

လသားများမာ အ မဲတမ်း ဂ ြပ ၊ အာ ံစိက်၍ ေနရသည်။ ေတာထဲတင

ွ ် မိ ာထွကေ
် နသည် ဆိပါက သတိအေနြဖင
့ ့်

ေြမြပင်မာ ထွကေ
် နေသာ မိြဖစ် င်
ိ သည့် အဖအလံးကိ အာ ံစိက် ာရသည်။ ြမက်ခင်းြပင်ထမ
ဲ နည်းနည်းေလးလပ်

လိက်လ င်ပင် ေ မများြဖစ်ေနမလားလိ နားစိ

့ က်ရသည်။ စားလိရသည့
့ ် မိေတွပါကလည်း သတိအေနြဖင
့ ့် ေသချာ
အာ ံစိက် ပီး အဆိပ် ိသည့် မျိ းရင်းနီးစပ် မိ ငမ
့် မားေအာင် ဂ စိက် ပီး စားရသည်။ ယေနေခတ်
့ ကယ်ဝသည့်

လအဖွ
့ ဲအစည်းများအေနြဖငမ
့် ထိကဲသ
့ ိ သတိ
့ ကပ် ကပ်ထားေနစရာ မလိေပ။ စပါမားကတ်ထတ
ဲ င
ွ ် မတ်ေဆ့ချ်ပိ ့

ရင်း ကန်တန်းေတွထဲ လမ်းေလ ာက်လရသလိ

ိ့ ကျန်းမာေရး အာဏာပိင်များ စစ်ေဆး ကပ်မတ် ပီးြဖစ်သည့်

ဟင်းလျာေပါင်း ေသာင်းေြခာက်ေထာင်ကိ ဝယ်လရသည်

ိ့ ။ သိေသာ်
့ ဘာဝယ်လာသည် ြဖစ်ပါေစ၊ က ပ်
် တိ ့

အေနြဖင ့် တကယ့အ
် ရသာကိ အာ ံစိက် မခံစားဘဲ အီးေမးလ်စစ်ရင်းြဖစ်ေစ၊ တီဗီ ကည့ရ
် င်းြဖစ်ေစ ဖန်သား
မျက် ာြပင် တခခကိ ကည့ရ
် င်း ခပ်သတ်သတ်သာ စားေကာင်းစား ကမည် ြဖစ်ေလသည်။

ဇကာဘတ်က ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့် “စာဖတ်သတိ၏

့ ေတွ ကံ ခံစားရမကိ အြခားသများ င ့် မ ေဝေပး င်
ိ

စွမ်းကိ တိးတက်ေစ င်
ိ သည့် နည်းလမ်းများကိ ေကာင်းသထက်ေကာင်းေအာင် ဆက်လက် ေဆာင်ရွကရ
် န်” သ ိ
ဌာန်ချထားသည်ဟ ဆိေလသည်။ သိေသာ်
့ တကယ်တမ်းတွင ် လများ လိအပ်ေနသည်မာ မိမိ ကိယ်တင်
ိ ေတွ ကံ

ခံစားရမများကိ မိမိ င ့် ြပန်လည်ဆက်စပ် င်

ိ သည့် နည်းလမ်း ကိရိယာများ လိအပ်ြခင်း ြဖစ်သည်။ “အြခားသများ

င ့် မိမိေတွ ကံ ခံစားရမများကိ မ ေဝြခင်း” ဟဆိ ပီး လများအေနြဖင ့် အြခားသများ ဘယ်လထင်

ိ သလဲဆသည့
ိ ်

အထင်အေပ မိမိ ဘယ်လခံ

ိ စားရသလဲဆသည်
ိ ကိ အာ ံစိက်လာရန် ေဖ့စ်ဘတ်က အားေပးေနြခင်း ြဖစ်သည်။ တခ

ခ စိတဝ
် င်စားစရာေကာင်းသည့အ
် ြဖစ်တခ ြဖစ်ပာွ းပါက ေဖ့စ်ဘတ်သးစွ
ံ ဲသများမာ မသိလက်
ိ မသိဘာသာပင် သ
တိ၏
့ စမတ်ဖန်းေလးကိ ထတ် ပီး ဓါတ်ပံ ိက် ေဖ့စ်ဘတ်ေပ တင်ကာ လိက်ခ် (likes) ထိင်ေစာငေ
့် နသည့် အြဖစ်မျိ း

ေရာက်လာသည်။ ထိသိြဖစ်
့ လာေသာအခါ သတိအေနြဖင
့ ့် မိမိဘယ်လိ ခံစားရသလဲ ဆိသည်ကိ အာ ံမစိက်ေတာ့

သေလာက် ြဖစ်လာသည်။ ြဖစ်လာသည်မာ ေဖ့စ်ဘတ်ေပ မိမိတင်လက်

ိ သည့အ
် ေပ သများေတွ ဘယ်လတံ
ိ ြပန်
့
သလဲ ဆိသည့် တံြပန်
့ မေတွက မိမိဘယ်လခံ
ိ စားရတယ်ဆတာကိ
ိ တြဖည်းြဖည်း တိး ပီး ဆံးြဖတ်ြပ ာန်းလာတာ

မျိ း ြဖစ်သည်။ ။

လအများအေနြဖင ့် သတိ၏
့ ခ ာကိယ်၊ အာ ံခံစားမများ၊ ထိေတွကိင်တယ
ွ လ
် ရသည့
ိ့ ် ပတ်ဝန်းကျင်မ

ကင်းကွာလာေသာအခါ သတိအေနြဖင
့ ့် သီးြခားြဖစ်လာသလိ ခံစားရ ပီး ဘယ်ေရာက်လိ ေရာက်
့ မန်းမသိသည့်

ခံစားချက်မျိ း ပိ ပီး ကံ လာရ င်

ိ သည်။ ပညာ ိ ကီးများက ထိကဲသ
့ ိ သီ
့ းြခားြဖစ်လာသည့် ခံစားချက်ကိ ဘာသာေရး
င ့် အမျိ းသားေရး စည်းလံးမများ ကျဆင်းလာသည့် အြဖစ်အေပ အြပစ်တင် ကသည်။ သိေသာ်
့ တကယ်တမ်း

တွင ် မိမိခ ာကိယ် င ့် ကင်းကွာလာသည့် အြဖစ်မာ ပိအေရး ကီးေလသည်။ လသားများအေနြဖင ့် စ်သန်းေပါင်း

များစွာ ဘာသာေရးများ၊ အမျိ းသား င်

ိ ငေ
ံ တာ်များ မ ိဘဲ ေနထိင်ခဲ့ ကေလသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ၂၁ ရာစတွငလ
် ည်း ဒီ

ဘာသာေရး၊ အမျိ းသားေရးများ မ ိဘဲ ေပျာ်ရင်စာွ ေနထိင်ေကာင်း ေနထိင် င်

ိ မည် ြဖစ်ေလသည်။ သိေသာ်
့ သတိ ့

အေနြဖင ့် သတိခ့ ာကိယ် င ့် ကင်းကွာေနရပါက ေပျာ်ရင်စာွ ေနထိင် င်

ိ မည် မဟတ်ေပ။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် မိမိ
ခ ာကိယ် င ့် သက်ေတာငသ
့် က်သာ ိမေနပါက ကမာ ကီးတွင ် ေနရသည်မာလည်း သက်ေတာငသ
့် က်သာ ြဖစ်ေန

မည် မဟတ်ေပ။

ယခထက်တင်
ိ ေဖ့စ်ဘတ်ပိင်သည့် စီးပွားေရးေမာ်ဒယ်လပ
် ံစံမာ လအများကိ အွနလ
် င်
ိ းေပ တွင ် အချိနပ
် ိပိ
ပီးေနေအာင် အားေပးသည့် ပံစံမျိ းြဖစ်သည်။ လအများအေနြဖင ့် အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပကမာ ေအာဖ
့ ်လင်
ိ းတွင ် ေနထိင်

လပ်ေဆာင်ရန် အချိန ် င ့် ခွနအ

် ားနည်းသွားလ င် နည်းသွားပါေစ အွနလ
် င်
ိ းကိ ပိသံးရန် အားေပးြခင်း ြဖစ်သည်။

လအများအေနြဖင ့် အွနလ
် င်
ိ းကိ အမန်တကယ်လအပ်
ိ သည့အ
် ခါမသာ သံးစွဲေစ ပီး ၄င်းတိ၏
့ ပတ်ဝန်းကျင်၊
ခ ာကိယ် င ့် အာ ံခံစားမများကိ ပိအေလးေပးေစမည့် ေမာ်ဒယ်လအ
် သစ်မျိ းကိ ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့် ဖန်တးီ င်
ိ ပါ

မည်ေလာ။ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေမာ်ဒယ်လမ
် ျိ းကိ ယ်ယာ င်များက ဘယ်လထင်
ိ ကမည်နည်း။ (ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေမာ်ဒ
ယ်လမ
် ျိ း၏ စံပံစံကိ မ ကာေသးမီက ဂဂယ်လဝ
် န်ထမ်းေဟာင်းတဦးြဖစ် ပီး နည်းပညာဆိင်ရာ ဒဿနေတွးေခ င်

တဦးြဖစ်သ ထရစ်စတန် ဟဲရစ်က အ ကံြပ တင်ြပခဲသ

့ ည်။ သက ဆိ ယ်မီဒယ
ီ ာသံးစွဲမကိ တိင်းထွာစရာ နည်းလမ်း

အသစ် တခအြဖစ် “အချိနက

် န်ရကျိ းနပ်မ” (time well spent) ကိ အဆိြပ ခဲသ
့ ည်။)

အွနလ
် င်
ိ း ဆက်ဆံ းီ ေ ာမများ၏ အားနည်းချက်များက လမေရး တဖက်စန
ွ း် နင်းေရာက်လာမ (social

polarization) ကိ ေြဖ င်းရန် ဇကာဘတ်၏ အဆိြပ ချက်ကလည်

ိ း ယတ်ေလျာေ
့ စသည်။ လအများကိ ချိတဆ
် က်

ေပး ပီး မတညီေသာ စဥ်းစားချက်များကိ ေဖာ်ြပေပး ံ င ့် လမေရး ကွာဟချက်များကိ ေလျာပ

့ ါးေစမည်မဟတ်၊ အ
ဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ “လအများကိ ၄င်းတိ စဥ်
့ းစားချက် င ့် မတညီေသာ အြခား ေထာငမ
့် ကည့သ
် ည့် ေဆာင်းပါး

များကိ ြပြခင်းက တဖက်ေစာင်းနင်း ြဖစ်မကိ ပိဆိးေစသည်။ အေ ကာင်းမာ အြခား ေထာငအ

့် ြမင်များကိ တစိမ်း
အြမင်များအြဖစ် ြမင်ေစေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်”ဟ ဇကာဘတ် ေြပာဆိချက်မာ မန်ကန်ပါသည်။ ဇကာဘတ်က

အ ကံြပ သည်မာ ထိသိ မတညီ

့ သည့် အြမင်များ ြပမည့အ
် စား “လေတွကိ တေယာက်နတ
ဲ ့ ေယာက် လပဂိ လ်တဦး

အြဖစ် အြပည့အ
် ဝ သိက မ်းလာေစဖိ လိ
့ အပ်ပါတယ်။ တဦးရဲ ထင်
့ ြမင်ယဆချက်ကပဲ
ိ အွနလ
် င်
ိ းမာြမင်ရမယ့အ
် စား
ဒီပဂိ လ်က ဘယ်လလမျိ
ိ းြဖစ်တယ်ဆတာ
ိ သိလာြခင်းအားြဖင ့် ေဆွးေ းွ ြငင်းခံမေတွကိ တိးတက်လာဖိ အေကာင်
့ း

ဆံး နည်းလမ်းေတွ ရလာမာြဖစ်ပါတယ်။ ေဖ့စ်ဘတ်က လတဦးနဲတဦး

့ ဒီလိ အြပည့အ
် ဝသိလာေစဖိဆိ
့ တဲက
့ စ
ိ ကိ

ေဆာင်ရွကဖ
် ိအတွ
့ က် ေဖ့စ်ဘတ်က လွရ
ဲ င် ဘယ်သမ မလပ် င်
ိ ေလာက်တဲ့ ေနရာမျိ းမာ ိေနပါတယ်။ က န်ေတာ်
တိအေနနဲ
့ လေတွ
့ ကိ တဦးနဲ တဦး
့ တညီ င်
ိ တဲ့ ကိစေတွြဖစ်တဲ့ အားကစားအသင်းေတွ၊ တီဗီအစီအစဥ်ေတွ၊

ဝါသနာေတွမာ ချိတဆ
် က်ေပးြခင်းအားြဖင ့် က န်ေတာ်တိ တေယာက်
့ နတေယာက်
ဲ့ သေဘာမတညီတဲ့ ကိစေတွမာ

ေဆွးေ းွ ဖိ ပိ
့ ပီး လွယက
် လာေစမာ ြဖစ်ပါတယ်” လိ ဆိ
့ ပါတယ်။

သိေသာ်
့ ြငားလည်း လတဦး ငတ
့် ဦးမာ လပဂိ လ်တေယာက်အေနြဖင ့် “အြပည့အ
် ဝ” သိဖိရန်
့ အရမ်းခက်ခဲ
ပါသည်။ ထိသိလပ်
့ ရန်မာ အချိနအ
် များ ကီး ေပးရပါသည်။ ထိအြပင်
့ တဦး ငတ
့် ဦး ထိေတွဆက်ဆဖ
ံ ိလည်
့ း လိ

ပါသည်။ ေ ကဆိခဲသ
့ လိ ပျမ်းမ ဟိမိေဆးပီးယန်း (Homo sapiens) တဦးအေနြဖင ့် လေပါင်း ၁၅၀ ေကျာ်ထက်
ပိ ပီး ရင်းရင်း းီ းီ သိဖိရန်
့ ြဖစ် င်
ိ ချင်မ ြဖစ် င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ လအသိ
့ က်အဝန်းများ တည်ေဆာက်ြခင်းမာ စံ

အားြဖင ့် တခလိချင်လ င် တခစွနလ

် ့ တ်ရဆိသည့် အေြခအေနမျိ း (zero-sum game) မြဖစ်သငေ
့် ပ။ လသားတဦး

အေနြဖင ့် တချိနတ
် ည်းမာပင် မတညီေသာ အပ်စများတွင ် ပါဝင် င်
ိ သည်။ ကံဆးသည်
ိ မာ လသားတဦး ငတ
့် ဦး

ရင်းရင်း းီ းီ ဆက်ဆံ င်
ိ မမာ တခလိချင်လ င် တခစွနလ
် ့ တ်ဆသည့
ိ ် အေြခအေနမျိ း ြဖစ် င်
ိ သည်။ ကနသ
် ့ တ်ချက်

အတိင်းအတာတခကိ ေကျာ်လန
ွ လ
် ာလ င် စာဖတ်သအေနြဖင ့် အီရန် သိမဟတ်
့ င်
ိ ဂျီးရီးယားမ အွနလ
် င်
ိ း

သငယ်ချင်းများကိ သိရန် အချိန ် င ့် အင်အားသံးလိက်ရသည့အ

် တွက် စာဖတ်သ၏ အိမ်နးီ နားချင်းများကိ သိ င်
ိ စမ
ွ ်း

ကိ ထိခက်
ိ သည်ဆတာမျိ
ိ း ြဖစ် င်
ိ သည်။

အင်ဂျင်နယ
ီ ာတဦးက လအများ အွနလ
် င်
ိ းတွင ် ဝယ်ယသည့် အချိနက
် ိ ေလျာန
့ ည်းေစ ပီး အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပ

ကမာတွင ် သငယ်ချင်းများ င ့် အဓိပာယ် ိသည့် အလပ်များလပ်ေစ င်

ိ သည့် နည်းလမ်းကိရိယာအသစ်မျိ း ထွင ် င်
ိ

ပီဆပါက
ိ ေဖ့စ်ဘတ်အတွက် အေရး ကီးသည့် စမ်းသပ်ချက် ြဖစ်လာမည် ြဖစ်သည်။ ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့် ထိသိ ့

ေသာ နည်းလမ်းကိ လက်ခက

ံ ျငသ
့် းမည်
ံ ေလာ သိတည်
့ းမဟတ် ဖိ ပ
ိ ်ထားမည်ေလာ။ ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့် ယံ

ယံ ကည် ကည်ြဖင ့် ခန်ပျံေကျာ်လားမလပ်ကာ ဘ ာေရး အကျိ းစီးပွားများကိ ဦးစားမေပးဘဲ လမေရး ကိစများ

ကိ ဦးစားေပးမည်ေလာ။ ထိကဲသ
့ ဦးစားေပး
ိ့ ပီး ဘ ာေရး ခ တ်ြခံ ကျမကိလဲ ေ ာင် ား င်
ိ ပါက အလွနအ
် ေရးပါ

ေသာ ေြပာင်းလဲမ ကီး ြဖစ်လာမည်ြဖစ်သည်။

ေလးလပတ် ဘ ာေရး အစီရင်ခစ

ံ ာများထက် အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပကမာကိ ပိဂ စိက်ြခင်းက ေဖ့စ်ဘတ်၏
အခွနမ
် ဝါဒအေပ တွငလ
် ည်း သက်ေရာက်မ ိမည် ြဖစ်သည်။ အေမဇွန၊် ဂဂယ်လ၊် အက်ပဲလ် င ့် အြခား နည်းပညာ

ကမဏီ ကီးများကဲသ
့ ပင်
ိ ့ ေဖ့စ်ဘတ်ကလည်
ိ း အခွနတ
် မ
ိ ်းေ ာင်မ ိသည်ဟ ထပ်ခါတလဲလဲ စွပ်စဲမ
ွ များ ိသည်။ အွ

န်လင်
ိ းေဆာင်ရွကမ
် များကိ အခွနေ
် ကာက်ခရ
ံ န် သေဘာသဘာဝအားြဖငက
့် ိ ခက်ခြဲ ခင်းများေ ကာင ့် ဂလိဘယ်လ်

ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများမာ ဘ ာေရးအစီရင်ခစ

ံ ာများ ဖန်တးီ ရာတွင ် နည်းမျိ းစံြဖင ့် ဉာဏ်နဉ
ီ ာဏ်နက် ပွား ကြခင်း

ြဖစ်သည်။ လအများမာ အွနလ

် င်
ိ းေပ တွငသ
် ာ အဓိက ေနထိင်ြခင်းြဖစ် ပီး ၄င်းတိ၏
့ အွနလ
် င်
ိ းတည် ိမအတွက်
လိအပ်သည့် နည်းပညာကိရိယာများ ေပးအပ်ထားသည်ဟ ယဆပါက အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပ ကမာ ိ အစိးရများကိ အခွန ်

မေဆာင်ဘဲ တိမ်းေ ာင်ေနသည်ဆလ

ိ င်ေတာင်မ နည်းပညာကမဏီ ကီးများ အေနြဖင ့် မိမိကယ်
ိ ကိ အကျိ း ိသည့်

လမေရးဝန်ေဆာင်မအြဖစ် မတ်ယေန င်
ိ သည်။ သိေသာ်
့ လသားများတွင ် ခ ာကိယ် ိေသး ပီး သိြဖစ်
့
သည့အ
် တွကေ
် ကာင ့် လမ်းများ၊ ေဆး ံများ၊ မိလာစနစ်များ လိအပ်ေသးသည်ကိ သတိရပါက အခွန ်

တိမ်းေ ာင်သည်မာ တရားပါသည်ေြပာဖိ ပိ

့ ခက်လာသည်။ အေရး ကီးဆံး လမေရး ဝန်ေဆာင်မများအတွက်
ဘ ာေရး အေထာက်အပံေ
့ ပးရန်ကေတာ
ိ ့ လပ်ေဆာင်ေပးြခင်းမ ိဘဲ ဘယ်နည်းအားြဖင ့် လမအသိက်အဝန်း
များ၏ အကျိ းေကျးဇးများကိ ချီးမွမ်းေြပာဆိ င်
ိ ပါမည်နည်း။

ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့် သစီ့ းပွားေရးေမာ်ဒယ်လပ

် ံစံကေြပာင်
ိ း ပီး အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပတွင ် ေနထိင်ရန် အားေပး

ေသာ အခွနမ
် ဝါဒကိကျငသ
့် းကာ
ံ ကမာ ကီးကိ ေပါင်းစည်းေစ ပီး တ ပိ င်ထမ
ဲ ာလည်း အြမတ်ဆက်ရ င်
ိ သည့န
် ည်း

လမ်း ေတွပါေစဟ ဆေတာင်း ံသာ တတ် င်

ိ ပါသည်။ မည်သပင်
ိ ့ ြဖစ်ေစ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ေဖ့စ်ဘတ်၏ ကမာ့

အသိက်အဝန်း ဖန်တးီ ေရးဆိသည့် ရည်မန်းချက်အြမင် င ့် စပ်လျဥ်း ပီး ေဖ့စ်ဘတ်အေပ လက်ေတွမကျသည့်

ေမ ာ်လငခ
့် ျက်မျိ းလည်း မထား ိသငေ
့် ပ။ သမိင်းကိ ြပန် ကည့လ
် င် ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများမာ လမေရး င ့်

င်
ိ ငေ
ံ ရး ေတာ်လန်ေရးများအတွက် စံြပေ ေဆာင်များ မဟတ် ကေချ။ တကယ့ေ
် တာ်လန်ေရးများမာ စ ပီး သိပ်မ
ကာခင်ပင် ေကာ်ပိေရး င်းများ၊ ယင်းတိ၏
့ ဝန်ထမ်းများ၊ ယ်ယာ င်များ မလိလားသည့် စွနလ
် ့ တ် အနစ်နာခံမမျိ း

ေတာင်းဆိတတ်သည်။ ထိေ့ ကာငပ

့် င် ေတာ်လန်ေရးလပ်မည့် ပဂိ လ်များမာ ဘရားေကျာင်းများ၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးပါတီများ၊

စစ်တပ်များ ထေထာင်ြခင်း ြဖစ်သည်။ အာရပ်ကမာတွင ် ြဖစ်ပာွ းခဲသ

့ ည့် ေဖ့စ်ဘတ် င ့် တွစ်တာ ေတာ်လန်ေရးဆိ
သည့် ေတာ်လန်ေရးများမာ အွနလ
် င်
ိ း အသိက်အဝန်းအပ်စများက ေမ ာ်လငခ
့် ျက်အြပည့ြ် ဖင ့် စတင်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်

ေသာ်လည်း ပ်ေထွးေပွလလ
ီ သည့် အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပ ကမာသိေရာက်
့ သာွ းေသာအခါတွငမ
် ယင်းေတာ်လန်ေရးများကိ

ဘာသာေရး အစွနး် ေရာက်များ၊ စစ်အာဏာ င်အစိးရများက ဦးေဆာင် ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ေဖ့စ်ဘတ်အေနြဖင ့်

ကမာ ငခ
့် ျီေသာ ေြပာင်းလဲေတာ်လန်ေရး ကီး စတင်ရန် ရည်မန်းသည်ဆပါက
ိ သအေနြဖင
့ ့် အွနလ
် င်
ိ း င ့် အွနလ
် င်
ိ း

ြပင်ပကမာကိ ဆက်စပ်သည့အ
် လပ်ကိ ယခထက်ပိ၍ ေသချာေကာင်းမွနစ
် ာွ ေဆာင်ရွက် င်
ိ ရန် လိေပမည်။ ေဖ့စ်

ဘတ် င ့် အြခားအွနလ
် င်
ိ းကမဏီ ကီးများမာ လသားများကိ မျက်လးတစံ
ံ ၊ နားရွ ကတ
် စံ၊ လက်ဆယ်ေချာင်း၊ ဖန်းတ

လံး င ့် ခရစ်ဒစ်ကတ်သာပါေသာ အြမင်အ ကားအာ ံ စ်မျိ းထဲသာ ိသည့် သတဝါများ အြဖစ်ြမင်ေလ့ ိ ကသည်။
လသားများကိ ေပါင်းစည်းရန် အေရး ကီးသည့် ေြခလမ်းမာ လသားများတွင ် ခ ာကိယ် ိသည်ဆသည့
ိ အ
် ချက်ကိ

နားလည်သေဘာေပါက် လက်ခရ
ံ န် လိအပ်ြခင်း ြဖစ်သည်။

ဤကဲသ
့ ိ နားလည်
့ သေဘာေပါက်လက်ခြံ ခင်းတွငလ
် ည်း သအားနည်
့ းချက် င ့် သ ိပါသည်။ အွနလ
် င်
ိ းအ

ယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ၏ အားနည်းချက်ကိ သေဘာေပါက်ြခင်းက နည်းပညာကမဏီ ကီးများကိ သတိလက်
့ တံ ပိချဲရန်

သာ အားေပးေကာင်းအားေပး င်
ိ ပါသည်။ ဂဂယ်လမ
် ျက်မန် (Google Glass) င ့် ပိကီမန
ွ ဂ
် ိး (Pokemon Go) ကဲသ
့ ိ့

ေသာ ဂိမ်းများက အွနလ

် င်
ိ း င ့် အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပကမာ ကွာြခားချက်ကိ ေဖျာက်ဖျက် ပီး တခတည်းေသာ တိးြမငထ
့် ား

သည့် အ ိတရား ေလာက(single augmented reality) အြဖစ် ြမင်လာေစရန် ဖန်တးီ ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ပိ ပီး
ေလးနက်ေသာ အဆငတ
့် င
ွ ် ဇီဝအာ ံခံကရ
ိ ိယာများ င ့် ဦးေ ာက် င ့် ကွနြ် ပ တာ တိက် ိက်ချိတဆ
် က်ေသာ
နည်းစနစ်များက အီလက်ထရွ နန
် စ်စက်ကရ
ိ ိယာများ င ့် သက် ိခ ာကိယ်အ ကား ြခားနားချက်ကပါ
ိ ေပျာက်ပျက်

ေစ ပီး က ပ်
် တ၏
ိ ့ အေရြပားေအာက်ထိ တိက် ိက်ပင် ေဖာက်ထင
ွ း် ဝင်ေရာက်လာ င်
ိ ရန် ရည်မန်းြခင်းြဖစ်ပါသည်။

နည်းပညာကမဏီ ကီးများက လသားခ ာကိယ်အေ ကာင်း နားလည်လက်ခလ

ံ ာ ပီ ဆိရင်လည်း လက် ိ က ပ်
် တိ ့

မျက်လးများ၊
ံ လက်ေချာင်းများ င ့် ခရက်ဒစ်ကတ်ကိ သဇာလမ်းမိးဖိ ့ ကိ းစားသလိမျိ း က ပ်
် တိ ခ
့ ာကိယ်တခ
လံးကိ သဇာလမ်းမိးဖိ ့ ကိ းစားေကာင်း ကိ းစားလာ င်
ိ ပါသည်။ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် အွနလ
် င်
ိ း င ့် အွနလ
် င်
ိ းြပင်ပ

ကမာ ကား ြခားနားေနသည့် ေနများကိ

့ ြပန်ေြပာင်းတမ်းတရပါသည် ဆိသည့အ
် ြဖစ်မျိ းလည်း ေရာက်ေကာင်း

ေရာက်လာ င်
ိ ပါသည်။
သင်ခန်းစာ (၆) လယဥ်
့ ေကျးမ
ကမာမာ လယဥ်
့ ေကျးမတမျိ းပဲ ိတယ်

မတ်ဇကာဘတ်က လသားမျိ း ယ
ွ က
် ိ အွနလ
် င်
ိ းေပ တွင ် ေပါင်းစည်းရန် စိတက
် းယဥ်ေနချိနတ
် င
ွ ် အွနလ
် င်
ိ း

ြပင်ပ ကမာတွင ် ြဖစ်ေနသည့် လက် ိအြဖစ်အပျက်များက “လယဥ်

့ ေကျးမများ ပွတတ
် က်
ိ ြခင်း” (clash of
civilisation) အဆိကိ ြပန်လည်အသက်ဝင် ဆန်းသစ်ေစသည်။ ပညာ င်များ၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများ၊ သာမန်ြပည်
သများက ဆီးရီးယား စစ်ပဲြွ ဖစ်ရသည့် အေ ကာင်းရင်း၊ အစလာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် (Islamic State) ထ ကလာြခင်း၊

ဗိတန
ိ ် ဥေရာပမ ထွကသ
် ည့် ကေသာင်းကနင်း ြဖစ်ရပ် (ဘရပ်စစ် (Brexit)) ြဖစ်ပာွ းြခင်း၊ ဥေရာပသမဂ မတည်မ
ငိမ်ြဖစ်ြခင်း အားလံးတိမာ
့ “အေနာက်တင်
ိ း လယဥ်
့ ေကျးမ (western civilisation)” င ့် “အစလာမ်မစ် လယဥ်
့
ေကျးမ (Islamic civilization)” စ်ခတိ ပွ
့ တတ
် က်
ိ မိြခင်း တိေ့ ကာင ့် ြဖစ်သည်ဟ ထင် ကေလသည်။

အေနာက် င်
ိ ငမ
ံ ျားက ဒီမိကေရစီ င ့် လအခွ
့ ငအ့် ေရးကိ မွတစ
် လင် င်
ိ ငမ
ံ ျားသိ ဇွ
့ တအ
် တင်း သွတသ
် င
ွ း် ြခင်းေ ကာင ့်
အစလာမ်မစ် အ ကမ်းဖက်တြပန်
ံ ့ မများ ေပ ေပါက်ကာ ထိမတဖန် မွတစ
် လင် ေ ေြပာင်းေနထိင်သများ
အလံးအရင်း င ့် ဥေရာပသိ ဝင်
့ ေရာက်လာြခင်း ငအ
့် တ အစလာမစ် အ ကမ်းဖက် တိက်ခက်
ိ မများ ေ ကာင ့် ဥေရာ

ပက မဲဆ င်များမာ ဗဟယဥ်ေကျးမ စိတက

် းအယအဆများ (multicultural dreams) ကိ စွနလ
် ့ တ်ကာ
လမျိ းြခားေ ကာက် ပီး မိမိေဒသ သ ပ်လကဏာများကိ ပိမိအေလးေပးလာ ကသည်ဟ ဆိေလသည်။

ဤအဆိအရ လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ မတညီေသာ လယဥ်
့ ေကျးမများအြဖစ် အ မဲကြွဲ ပားေန ပီး ယင်းတိ၏
့
အပ်စဝင်လသားများမာလည်း ကမာကိ ညမ
ိ ရေသာ အြမင်များြဖင ့် ြမင် ကသည်ဟ ဆိေလသည်။ ထိကဲသ
့ ိ့
ေပါင်းစည်းမရေသာ အြမင်များြဖင ့် ကမာကိ ြမင် ကြခင်းေ ကာင ့် လယဥ်
့ ေကျးမများအ ကား ပဋိပကများမာ
လည်း ေ ာင်လ၍
ဲ မရဟ ဆိေလသည်။ သဘာဝတရား ကီးထဲတင
ွ ် မတညီေသာ မျိ းစိတမ
် ျား အမားမခံေသာ

သဘာဝတရား၏ေရွ းချယ်မ နိယာမများအ ကား အသက် င်သန်ကျန်ရစ်ေရးအတွက် တိက်ပဲဝ

ွ င်ရသလိ သမိင်းတ

ေလ ာက် လယဥ်
့ ေကျးမများ တခ ငတ
့် ခအ ကား ထပ်ခါတလဲလဲ ပွတတ
် က်
ိ မများ ြဖစ်ပာွ း ပီး အသငေ
့် လျာ်ဆးံ လ ့
ယဥ်ေကျးမများသာ င်သန်ကျန်ရစ်ခဲ့ က ပီး အြဖစ်ကိ ြပန်ေြပာင်းေြပာြပ င်
ိ ေလသည်။ ဤဆိးရွ ားလေသာ အချက်
ကိ သတိမမ လျစ်လျ သည့် လစ်ဘရယ် င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများြဖစ်ေစ၊ အွနလ
် င်
ိ းထဲ ေခါင်းြမ ပ်ထားသည့်
အင်ဂျင်နယ
ီ ာများြဖစ်ေစ မည်သမဆိ ေဘးသငဖ
့် ွယ် ိေလသည်ဟ ဆိေလသည်။

“လယဥ်
့ ေကျးမများ ပွတတ
် က်
ိ ြခင်း” အဆိမာ င်
ိ ငေ
ံ ရးအရ များစွာ သက်ေရာက်မ ိေလသည်။ ယင်းအဆိ
ကိ ေထာက်ခသ
ံ များက “အေနာက်” င ့် “မွတစ
် လင်ကမာ” ကိ ေပါင်းစည်းရန် ကိ းပမ်းသည့် မည်သည့် ကိ းပမ်း
ချက်မဆိ ေအာင်ြမင်မည်မဟတ်ဟ အခိင်အမာ ဆိ ကေလသည်။ မွတစ
် လင် င်
ိ ငမ
ံ ျားအေနြဖင ့် အေနာက်တင်
ိ း စံ
တန်ဖိးများကိ ဘယ်ေတာမ
့ လက်ခမ
ံ ည် မဟတ်သလိ အေနာက် င်
ိ ငမ
ံ ျားအေနြဖငလ
့် ည်း မွတစ
် လင် လနည်းစကိ
ဘယ်ေသာအခါမ ေအာင်ြမင်စာွ ယင်းတိ၏
့ လအဖွ
့ ဲအစည်းများထဲသိ ေပါင်
့ းစည်း င်
ိ မည် မဟတ်ဟ ဆိေလသည်။
သိြဖစ်
့ ရာ အေမရိကန် င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် ဆီးရီးယား င ့် အီရတ်မ ေ ေြပာင်းေနထိင်သများကိ လက်သငမ
့် ခံသငသ
့် လိ

ဥေရာပသမဂအေနြဖငလ
့် ည်း ယတအ
ိ မားအေပ တွင ် အေြခခံထားေသာ ဗဟယဥ်ေကျးမဝါဒကိ စွနလ
် ့ တ်ကာ
အေနာက်တင်
ိ း သ ပ်သကန်ကသာ
ိ မ က်မေ ကာက် အေလးေပး သငေ
့် လသည်ဟ ဆိေလသည်။ ေရ ည်တင
ွ ်
သဘာဝတရား ကီး၏ အမားမခံေသာ ေရွ းချယ်မများကိ လယဥ်
့ ေကျးမ တမျိ းထဲကသာ ကံ့ ကံ့ခံ ကျန်ရစ်မည်ြဖစ်
ပီး ဘရက်ဆလ
ဲ မ
် ဗျ ိကရက်အရာ ိများက အေနာက်ကမာကိ အစလာမ်မစ် ေဘးမ ကယ်တင်ရန် ြငင်းဆန်မည်
ဆိပါက ဗိတန
ိ ၊် ဒိနး် မတ် င ့် ြပင်သစ်အေနြဖင ့် ကိယ့လ
် မ်းကိယ်ေလ ာက်ကာ ကိယ့် င်
ိ ငက
ံ ိ ကိယ်ကယ်တင် ကတာ
က ပိေကာင်းေပလိမ်မ
့ ည်ဟ ဆိေလသည်။

လအများ လက်ခထ
ံ ား ကသည့် အဆိြဖစ်ေသာ်လည်း ဤအဆိမာ မျက်စိလည်စရာြဖစ်၏။ အစလာမ်မစ်
အေြခခံဝါဒ (Islamic fundamentalism) မာ အမန်တကယ်ပင် အစွနး် ေရာက်သည့် စိနေ
် ခ မတရပ် ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်
င်
ိ ေသာ်လည်း ၄င်းက စိနေ
် ခ သည့် “လယဥ်
့ ေကျးမ” မာ အေနာက်တင
ွ သ
် ာ ြဖစ်ထန
ွ း် ေသာ ယဥ်ေကျးမမဟတ်ဘဲ

“ကမာ့ လယဥ်
့ ေကျးမ” ကိ စိနေ
် ခ ြခင်း ြဖစ်သည်။ အီရန်ကေရာ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စကပါ သကိ
့ ဆနက
် ့ ျင်
ေအာင် ေပါင်းစည်း င်
ိ ြခင်းသည် အစလာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် (IS) အေန င ့် စစည်း င်
ိ ြခင်းမာ အေ ကာင်းမဲသ
့ က်သက်
ေတာ့ မဟတ်ေပ။ အစလာမ်မစ် အစွနး် ေရာက်ဝါဒီများအတွကေ
် တာင်မ သတိအေနြဖင
့ ့် ဘယ်ေလာက်ပဲ
အလယ်ေခတ်ကိ ြပန်စိတက
် းယဥ်သည်ဆဆိ
ိ ၇ ရာစ အာရပ်ကမာထက် လက် ိ ကမာယ
့ ဥ်ေကျးမအေပ တွင ်
သာ များစွာပိ ပီး အေြခခံြခင်း ြဖစ်သည်။ သတိအေနြဖင
့ ့် အလယ်ေခတ် လယ်သမားများ၊ ကန်သည်များထက်

ေခတ် ကီး င ့် တသိမ်းတရံဆံ ြဖစ်လာေသာ လက် ိ ေခတ်သစ် လငယ်များ၏ အေ ကာက်တရားများ၊

ေမ ာ်လငခ
့် ျက်များကိ အသံးချရန် ကိ းပမ်းြခင်း ြဖစ်သည်။ ပန်ကပ်မိ ရာ (Pankaj Mishra) င ့် ခရစ်စတိဖာဒီဘဲ
လိခ် (Christopher de Bellaigue) တိ တင်
့ ြပသည့် အစွနး် ေရာက် အစလာမ်မစ်များ အေနြဖင ့် တမန်ေတာ်မိဟာ

မက်၏ လမ်းမိးမေလာက် မတ်ခ် (Marx) င ့် ဖကိးလ် (Foucault) တိ၏

့ လမ်းမိးမကိ ခံရေ ကာင်း၊ ဥမာရတ်
(Umayyad) င ့် အာဘဆစ် (Abbasid) ကာလိဖိတမ
် ျား၏ လမ်းမိးမနီးတ ၁၉ ရာစ ဥေရာပမ မင်းမဲဝ
့ ါဒီများ၏
လမ်းမိးမကိလဲ ခံရေ ကာင်း ဆိသည့အ
် ချက်မာ ယံရေလာက်ဖွယ် ိပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ အစလာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ်

(IS) ကိေတာင်မ က ပ်
် တအားလံ
ိ့ း င ့် သက်ဆင်
ိ သည့် ကမာယ
့ ဥ်ေကျးမ ကီးမ လမ်းေချာ် ပီး ခွထ
ဲ က
ွ လ
် ာေသာ
အခွအ
ဲ ြဖစ်သာ ြမင်ြခင်းက ပိတိကျပါလိမ်မ
့ ည်။ လ ိ ဝက် ဆန်း ကယ် မျိ းြခားတခမ ခွထ
ဲ က
ွ လ
် ာေသာ အခွအ
ဲ ြဖစ် မ

ြမင်သငပ
့် ါ။

ပိအေရး ကီးသည့အ
် ချက်မာ “လယဥ်
့ ေကျးမများ ပွတတ
် က်
ိ မိြခင်း” အဆိမာ သမိင်း င ့် ဇီဝေဗဒ နယ်ပယ်
စ်ခတွင ် ေတွရေသာ ြဖစ်ရပ်များကိ င
ိ း် ယဥ် ကည့် ပီး တညီသည်ဟ ဆိြခင်းမာ မားယွငး် ပါသည်။ ယင်းသိ သမိ
့ င်း

င ့် ဇီဝနယ်ပယ် စ်ခကိ ထပ်တ င

ိ း် ယဥ်ြခင်းမာလည်း မားယွငး် ပါသည်။ ေသးငယ်ေသာ လမျိ းအပ်စများမအစ

ကီးမားေသာ လယဥ်
့ ေကျးမအပ်စများအထိ လသားအပ်စများမာ တိရ စာန်မျိ းစိတမ
် ျား င ့် သေဘာသဘာဝ
လံးလံးမတညီေချ။ ထိအတ
့ သမိင်းတေလ ာက်ေတွရေသာ ပဋိပကများမာလည်း သဘာဝတရား၏ေရွ းချယ်မြဖစ်စ

ဥ် (natural selection) များ င ့် ကီးစွာ ကွာြခားေလသည်။ တိရ စာန်မျိ းစိတမ

် ျားမာ ေထာင်ေသာင်းချီေသာ
မျိ းဆက်များအထိ တမျိ းစိတ် င ့် တမျိ းစိတ် အမန် ကွာြခားေသာ သ ပ်သကန် လကဏာများ (objective

identities) ိေလသည်။ ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံတေကာင် င ့် ေဂ ရီလာလဝံတေကာင် ကွာြခားမမာ သတိ ဘာကိ

့
ယံ ကည်သလဲဆတာထက်
ိ သတိ၏
့ မျိ း ိးဗီဇ ကွာြခားမကိ အေြခခံြခင်း ြဖစ်သည်။ မျိ း ိးဗီဇကွာြခားသည့်
အေလျာက် မတညီေသာ ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ
ံ ရး အြပ အမများ (social behaviors) ကိလည်း ြဖစ်ေပ ေစသည်။

ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံများမာ အထီးအမ ေရာေနေသာ အပ်စများတွင ် ေနထိင်သည်။ သတိက

့ အထီးေရ အမပါ အပ်စ
လိက် မဟာမိတမ
် ျားဖွဲ ပီး အာဏာအတွက် ပိ င်ဆင်
ိ ကသည်။ ေဂ ရီလာ လဝံများမာမ ချင်ပန်ဇီများ ငမ
့် တဘဲ သ

ဇာေညာင်းသည့် အထီးတေကာင်ထက
ဲ အမများကိ အပ်စိး ပီး များေသာအားြဖင ့် သေနရာကိ
့ ခိမ်းေြခာက် င်
ိ သည့်
အရွ ယေ
် ရာက် အထီးများကိ င်ထတ်ေလ့ ိသည်။ ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံများမာ ေဂ ရီလာလဝံများကဲသ
့ ေသာ
ိ့

ေပါင်းသင်းစဖွဲ မပံစံမျိ း ေဆာင်ရွကလ

် မရသလိ
ိ့ ေဂ ရီလာလဝံများကလည်း ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံများကဲသ
့ ိ စဖွ
့ ဲလိမရ
့
ေချ။ ထိအြပင်
့ က ပ်
် တိ သိ
့ သေလာက် ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံများ င ့် ေဂ ရီလာလဝံများ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေပါင်းသင်းစဖွဲ
မပံစံ ငေ
့် နသည်မာ မ ကာေသးသည့် ဆယ်စ စ်များ ကမ စေနြခင်း မဟတ်ေချ၊ ထိကဲသ
့ ေနလာသည်
ိ့ မာ စ်သန
ိ း်

ငခ
့် ျီေန ပီ ြဖစ်သည်။

လသားများတွင ် ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ပံစံမျိ းကိ စာဖတ်သ ေတွရမည် မဟတ်ပါ။ လသားအပ်စများတွင ် သီးြခား
ြဖစ်ေသာ လမေရးစနစ်များ ိေကာင်း ိ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းပံစံများမာ မျိ း ိးဗီဇအားြဖင ့် ေပ ေပါက်လာြခင်း

မဟတ်ေချ။ ထိအြပင်
့ ယင်းပံစံများမာလည်း ရာစ စ်တချိ ထက် ပိခံေလ့မ ိေချ။ ဥပမာ - ၂၀ ရာစေခတ် ဂျာမနီ
င်
ိ ငက
ံ ပဲ
ိ စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။ စ်ေပါင်း ၁၀၀ အတွငး် မာပင် ဂျာမန်များမာ လံးလံး မတညီေသာ စနစ်ေြခာက်မျိ းြဖင ့်

စဖွဲ ပီးသည်ကိ ေတွရမည်။ ယင်းတိကိ

့ အစဥ်အတိင်း စဥ်လ င် - ဟိဟင်ဇိလန် အင်ပါယာ (the Hohenzollern
Empire) ၊ ဝိင်မာ သမတ င်
ိ ငေ
ံ တာ် (the Weimar Republic) ၊ တတိယအင်ပါယာ (the Third Reich) ၊ ဂျာမန် ဒီမိ
ကရက်တစ် သမတ င်
ိ ငေ
ံ တာ် (ကွနြ် မ နစ် အေ ဂျာမနီ) ၊ ဖက်ဒရယ် ဂျာမန် သမတ င်
ိ ငေ
ံ တာ် (အေနာက်ဂျာမနီ)

င ့် ေနာက်ဆးံ ြပန်လည်ေပါင်းစည်း ပီး ဒီမိကရက်တစ် ဂျာမနီ င်

ိ ငတ
ံ ိ ြဖစ်
့ သည်။ ဂျာမန်ေတွက သတိဘာသာစကား
့
ကိ ဆက်လက်ထန
ိ း် သိမ်းထား ပီး ဘီယာ င ့် ဂျာမန်ဝက်အေချာင်းကိ ဆက် ကိ က် မဲ ကိ က်သည်ဆတာေတာ
ိ ့ ဟတ်
ပါသည်။ သိေသာ်
့ အြခား အမျိ းသား င်
ိ ငေ
ံ တာ်များ င ့် ကွာြခားေစသည့၊် ဝီလဟ
် မ်-၂ မ အန်ဂလာမာကဲလအ
် ထိ မ

ေြပာင်းမလဲ ဂျာမန်များတွငသ
် ာ ေတွရသည့် “အ စ်အသား” တခခများ ိပါသေလာ။ စာဖတ်သက တခခ ာ ကံ ပီး
ေြပာ င်
ိ သည်ဆလ
ိ င်ေတာင်မ ထိအ စ်အသားမာ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ် တေထာင် သိမဟတ်
့ စ်ငါးေထာင်တန်းက ိ

ပါ၏ေလာ။

ဥေရာပဖွဲစည်းပံ (အတည်ြပ လက်မတ်မထိးရေသး) ၏ နိဒါန်းတွင ် ေဖာ်ြပထားသည်မာ “ချိ းေဖာက်၍ မရ

ေသာ၊ တ်သမ
ိ ်း၍ မရေသာ လသားတဦး၏ အခွငအ
့် ေရးများ၊ ဒီမိကေရစီေရး၊ တန်းတညီမ မ အခွငအ
့် ေရးများ၊

လွတလ
် ပ်မ င ့် တရားဥပေဒစိးမိးေရး အခွငအ
့် ေရးများဆိသည့် စံတန်ဖိးများမ ေပါက်ဖွားလာေသာ ဥေရာပ၏ ယဥ်
ေကျးမ၊ ဘာသာေရး၊ လသားအေမွအ စ်များမ” အေြခခံရယ ပီး ေရးသားထားသည်ဟ ေဖာ်ြပထားသည်။ ထိစာပိဒ်

ကိ ဖတ် ကည့လ
် က်
ိ လ င် ဥေရာပ လယဥ်
့ ေကျးမသည် လအခွ
့ ငအ့် ေရး၊ ဒီမိကေရစီ၊ တန်းတညီမ မ င ့် လွတလ
် ပ်မ
တန်ဖိးများကိ အေြခခံထားေ ကာင်း မတ်ယဖွယ် ိသည်။ မေရမတွက် င်
ိ ေသာ မိနခ
့်န
ွ း် များ၊ စာတမ်းများတွငလ
် ည်း

ေ းေခတ် ေအသင်ဒမ
ီ ိကေရစီမ ယေနေခတ်
့ ဥေရာပသမဂအထိ တိက် ိက်ဆက်စပ်၍ ဥေရာပ၏ စ်ေပါင်း

၂၅၀၀ သက်တမ်း ိေသာ လွတလ

် ပ်မ င ့် ဒီမိကေရစီဟ ေ ကးေ ကာ် ကသည်။ ထိသိလပ်
့ ြခင်းမာ မျက်မြမင်ပဏား
ေြခာက်ေယာက်ပံြပင်မ ဆင်အ မီးကိကိင်၍ ဆင်ဆသည်
ိ မာ ကိ းေခွ ငဆ
့် င်တေ ကာင်း ေ ကးေ ကာ်သည့် ပဏား

င ့် တပါသည်။ ဥေရာပ ယဥ်ေကျးမတွင ် ဒီမိကရက်တစ်အေတွးအေခ များမာ ရာစ စ်ချီ၍ တစိတတ

် ပိင်းအေန င ့်

ိေနသည်ဆသည်
ိ မာ မန်ေသာ်လည်း ဒီမိကေရစီသည် ဥေရာပယဥ်ေကျးမ ကီးပင်ဟ၍ လံးလံးလျားလျား တခါမ မ

ြဖစ်ခဖ
ဲ့ းေချ။ ေအသင်ဒမ
ီ ိကေရစီမာ ဂဏ်သတင်း ကီး ပီး သက်ေရာက်မ ိသည် ဟတ်ေသာ်လည်း ယင်းမာ ေဘာ်လ်
ကန်ေဒသ၏ ေချာင်တေနရာတွင ် စ်ေပါင်း ၂၀၀ သာသာေလာက်သာ သက်တမ်း ိေသာ စိတမ
် ပါတပါ
့ စမ်းသပ်

ချက်တခသာ ြဖစ်ပါသည်။ ဥေရာပ လယဥ်

့ ေကျးမမာ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ်ေပါင်း ၂၅၀၀ အတွငး် ဒီမိကေရစီ င ့် လ ့

အခွငအ
့် ေရးကိ အေြခခံပါသည်ဆလ
ိ င် စပါတာ၊ ဂျ းလီယက်ဆဇ
ီ ာ၊ ခ းဆိတစ
် စ်ပဲမ
ွ ျား၊ နယ်ချဲသမားများ၊ ဘာသာ

ေရး အစွနး် ေရာက် ေထာက်လမ်းေရးများ၊ က န်ကန်သယ

ွ ေ
် ရး၊ လွဘ
ီ ရင်၁၄၊ နပိလီယ၊ံ ဟစ်တလာ င ့် စတာလင်တိ ့
ကိ ဘယ်နားသွားထား ကမည်နည်း။ တြခားလယဥ်
့ ေကျးမက ကျ းေကျာ်ဝင်ေရာက်လာသည့် တစိမ်းေတွဟ ဆိ
မည်ေလာ။

အမန်ေြပာရမည်ဆလ
ိ င် ဥေရာပလယဥ်
့ ေကျးမဆိသည်မာ ဥေရာပသားများ ေနပံထိင်ပံပင် ြဖစ်ေပမည်။
ခရစ်ယာန်ဘာသာမာ ခရစ်ယာန်များ ေနပံထိင်ပံ အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ပံ
ိ ကိပင် ခရစ်ယာန်ဘာသာေခ ရသလိ၊ အစလာမ်

ဘာသာ မာလည်း မွတစ

် လင်များ ေနပံထိင်ပံ၊ မွတစ
် လင်များက အစလာမ်ဘာသာကိ နားလည်အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ပံ
ိ

ပင်၊ ဂျ းဘာသာမာလည်း ဂျ းများေနပံထိင်ပံ အဓိပာယ်ဖွငဆ

့် ပံ
ိ သာ ြဖစ်ေပမည်။ လသားများအေနြဖင ့် ရာစ စ်များ

စွာအတွငး် ခရစ်ယာန်ဘာာသာကိ အဓိပာယ်ဖွငဆ

့် ပံ
ိ ၊ မွတစ
် လင်ဘာသာကိ အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ပံ
ိ ၊ ဂျ းဘာသာကိ

အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ပံ
ိ တေခတ် င ့် တေခတ် တညီခဲ့ ကသည် မဟတ်ေချ။ လသားအပ်စများကိ မည်သည့အ
် ပ်စရဲ ့
အဆက်ဆသည်
ိ ထက် မည်သိ ေနပံ
့ ထိင်ပံ ကွြဲ ပားသွားသနည်းဆိသည်ြဖင ့် ခွြဲ ခားလိရြခင်
့ း ြဖစ်သည်။

သိေသာ်
့ ြငားလည်း လသားများ၏ ပံြပင်များ ဖန်တးီ င်
ိ စမ
ွ ်းေ ကာင ့် ငါတိအပ်
့ စကေတာ့ ေ းပေဝသဏီကတည်းက
ဘယ်အပ်စြဖစ်တယ်ဆိ ပီး မိမိ၏ သ ပ်သကန် လကဏာကိ ဖန်တးီ ထား င်
ိ ြခင်း ြဖစ်သည်။ မည်သေသာ
ိ့ ြပ ြပင်

ေတာ်လန်ေရးများ ကံ ေတွရပါေစ လသားများမာ အသစ် ငအ

့် ေဟာင်းကိ ေရာေထွးစပ်ယက် ထား င်
ိ သည်။

လပဂိ လ်တဦးပင်လ င် တကိယ်ေရလံးလံးလျားလျား ေြပာင်းလဲသာွ းမများကိ အေ အေနာက် ဆက်စပ်လိ ့

ရသည့် အားေကာင်းသည့် ဘဝဇာတ်ေ ကာင်းတခအြဖစ် ဖန်တးီ တင်ြပ င်

ိ သည် - “အရင်တန်းကေတာ့ က န်ေတာ်

ဟာ ဆိ ယ်လစ်တဦးြဖစ်ပါတယ်၊ အခေတာ့ က န်ေတာ် အရင်း င် ြဖစ်လာပါတယ်။ က န်ေတာ်က

့ ိ ြပင်သစ်မာ ေမွး
ဖွားခဲပ
့ ါတယ်၊ အခေတာ့ အေမရိကားမာ ေနပါတယ်။ အရင်တန်းက က န်ေတာ်မ
့ ာ အိမ်ေထာင် ိပါတယ်၊ အခေတာ့
အိမ်ေထာင်န ဲ ကွ
့ ေဲ နပါတယ်။ က န်ေတာ် ကင်ဆာြဖစ်ခပ
ဲ့ ါတယ်၊ အခေတာ့ ြပန်ေကာင်းေနပါ ပီ။” ဂျာမန်ကသ
ဲ့ ေသာ
ိ့

လသားအပ်စများလည်း ထိနည်းတ သ ကံ ေတွ ခဲရ

့ ေသာ ေြပာင်းလဲမများြဖင ့် မိမိမည်သ ြဖစ်ေ ကာင်း ဖွငဆ
့် ိ

င်
ိ သည် - “အရင်တန်းကေတာ့ က န်ေတာ်တက
ိ ့ နာဇီေတွပါ။ ဒါေပမယ့် က န်ေတာ်တိ သင်
့ ခန်းစာ ရသွားပါ ပီ။ အခ
ေတာ့ ငိမ်းချမ်းတဲ့ ဒီမိကရက်ေတွ ြဖစ်ေနပါ ပီ။” စာဖတ်သအေနြဖင ့် ပထမ ဝီလဟ
် မ်၊ ေနာက်ေတာ့ ဟစ်တလာ၊

ေနာက်ဆးံ မာကဲလတ
် င
ွ ် ေပ လာသည့် ဂျာမန် အ စ်အသား တခခဆိ ပီး လိက် ာေနစရာ မလိေပ။ ယင်း
လံးလံးလျားလျားေြပာင်းလဲမများမာပင် ဂျာမန်ဆသည့
ိ ် အမတ်လကဏာ သ ပ်သကန်ကိ ြဖစ်ေပ ေစြခင်း

ြဖစ်သည်။ ၂၀၁၈ တွင ် ဂျာမန်တဦးဆိသည်မာ အတိတက

် ခက်ခလ
ဲ သည့် နာဇီစနစ်၏ အေမွဆးကိ
ိ ဆက်ခရ
ံ ပီး တ

ချိနတ
် ည်းမာပင် လစ်ဘရယ် င ့် ဒီမိကေရစီ တန်ဖိးများကိ အေလးထားသတဦး ြဖစ်ေပသည်။ ၂၀၅၀ တွင ် ဘယ်လိ

မျိ း သ ပ်သကန်ြဖစ်ေနမည်ကမ
ိ မည်သမ အတပ်မေြပာ င်
ိ ေပ။

လသားများမာ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေြပာင်းလဲမမျိ းကိ ြမင်ေအာင် ကည့ရ
် န် ြငင်းဆန်ေလ့ ိ ကသည်။ အထး

အားြဖင ့် အေြခခံ င်
ိ ငေ
ံ ရး င ့် ဘာသာေရး စံတန်ဖိးများ င ့် ပတ်သက်လာလ င် ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့်

က ပ်
် တိ လက်
့ ခကံ ျငသ
့် းေနသည့
ံ ် စံတန်ဖိးများမာ အတိတက
် ဘိးေဘးများ၏ အဖိးတန် အေမွအ စ်ပါဟ ေြပာဆိ

ေလ့ ိ ကသည်။ သိေသာ်

့ ထိကဲသ
့ ိ ေြပာ
့ င်
ိ ရြခင်း တခတည်းေသာ အေ ကာင်းအရင်းမာ ဘိးေဘးများမာ
ကိယ်တင်
ိ ကယ်
ိ ကျေြပာရန် သက် ိထင် ားမ ိေတာေ
့ သာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ဥပမာ ေပးရမည်ဆလ
ိ င် ဂျ းများ၏

အမျိ းသမီးများအေပ ထားေသာ သေဘာထားကိ ကည့ပ

် ါ။ ယေနေခတ်
့ ေ း ိးစွဲ အလွနဆ
် န်သည့် ဂျ းများက

အမျိ းသမီးများပံကိ လြမင်ကင

ွ း် တွင ် ြပသြခင်းမ တားြမစ်ထားသည်။ ယင်း ေ း ိးစွဲ ဂျ းများကိ ဦးတည်သည့်

ေ ကာ်ြငာများ၊ ဆိင်းဘတ်များမာ အမျိ းသမီးများ၊ မိနး် ကေလးများပံကိ လံးဝြပသြခင်း မ ိဘဲ အမျိ းသားများ၊

ေယာကျ်ားေလးများပံသာ ြပသေလ့ ိသည်။

၂၀၁၁ တွင ် ဘရွ တက

် လင်း အေြခစိက် ေ း ိးစွဲဂျ းသတင်းစာ Di Tzeitung က အိစမာဘင်လာဒင် ပန်းခိ

ေနထိင်ရာအိမ်ကိ ဝင်ေရာက်စီးနင်းပံကိ အေမရိကန်အစိးရတာဝန် ိေနသများ ကည့ေ

် နသည့် ဓါတ်ပံတွင ်

င်
ိ ငြံ ခားေရးဝန် ကီး ဟယ်လာရီကလင်တန် အပါအဝင် အမျိ းသမီးများအားလံးကိ ဒစ်ဂျစ်တယ် နည်းြဖင ့် ေဖျာက်
ထားလိက် ပီး ထတ်ေဝလိက်ြခင်းေ ကာင ့် ဟိးေလးတေကျာ် ြဖစ်ခရ
ဲ့ သည်။ သတင်းစာတိက်က ြပန် င်းရာတွင ် ဂျ း

များ၏ “ ိး ိးကပ်ကပ်ေနေရး အဆံးအမ (laws of modesty)” ေ ကာင ့် ထိသိလပ်

့ ရြခင်းြဖစ်ေ ကာင်း ြပန် င်းေလ
သည်။ Charlie Hebdo အ ကမ်းဖက်မ င ့် ပတ်သက် ပီး ဆ ြပသည့ပ
် ဲတ
ွ ခတွင ် အန်ဂလာမာကဲလပ
် ံကိ ေဖျာက်

ထား ပီး ထတ်ေဝလိက်သည့် HaMevaser သတင်းစာေ ကာငလ

့် ည်း အလားတ ဟိးေလးတေကျာ် ြဖစ်ေသးသည်။

အေ ကာင်းမာ ဘာသာေရး အင်မတန်ကင်

ိ း ိငး် သည့် စာဖတ်သများခမျာ မာကဲလပ
် ံကိ ြမင် ပီး ကာမစိတမ
် ျား ထ က
လာမည်စိး၍ ဟ၏။ ေနာက်ထပ် တတိယ ေ း ိးစွဲဂျ းသတင်းစာ တခြဖစ်သည့် Hamodia ထတ်ေဝသည့် ထတ်

ေဝသက ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ မကိ ကာကွယေ
် ြပာဆိပံမာ - “က န်ေတာ်တိ လပ်
့ ရပ်က စ်ေထာင် င ့် ချီတဲ့ ဂျ းဓေလ့

ထံးတမ်းနဲ အညီ
့ လပ်တာ” ဟ ဆိေလသည်။

အမျိ းသမီးများကိ မြမင်ရရန် တားြမစ်မမာ ရဟဒီဂျ းဘရား ိခးေကျာင်

ိ း ဆင်နာေဂါဂ့် များတွင ် အတင်း

ကျပ်ဆးံ ြဖစ်သည်။ ေ း ိးစွဲ ရဟဒီ ဂျ းဘရား ိခးေကျာင်

ိ းများတွင ် အမျိ းသမီးများကိ အမျိ းသားများ င ့်

ကပ်မတ်ေသချာစွာ ခွြဲ ခားထားသည်။ အမျိ းသမီးများကိ သီးြခားေနရာတွင ် ကနလ

် ့ နက
် ့ ာြဖငထ
့် ား ပီး အမျိ းသား
များ ဘရား ိခးရင်
ိ း သိမဟတ်
့ ဘရားစာဖတ်ရင်း အမျိ းသမီးတေယာက်၏ ပံရိပ်ကိ မေတာ်တဆ ြမင်ရြခင်းမျိ း မ

ြဖစ်ေစရန် သီးြခားခွထ
ဲ ားြခင်းြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ြငားလည်း ဤသိ တားြမစ်
့ ြခင်းမာ ဂျ းများ၏ စ်ေထာင် ငခ
့် ျီ
သက်တမ်း ိေသာ ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများ င ့် ထာဝရမေြပာင်းလဲသည့် ဘရားသခင်၏ ဥပေဒသများအတိင်း ြဖစ်သည်

ဆိလ င် ေ းေဟာင်းသေတသနပညာ င်များက အစေရး ိ မင ့် ်နား င ့် တာလမွတ် ကျမ်းစာများ ေပ ေပ သည့်

ေခတ်က ေ းရဟဒီ ဂျ းဘရား ိခးေကျာင်

ိ းေနရာများကိ တးေဖာ်ေသာအခါ အမျိ းသမီး၊ အမျိ းသား ခွြဲ ခားထား

သည့် လကဏာ လံးဝမေတွဘဲ အမျိ းသမီးများ င ့် အချိ အမျိ းသမီးများဆိလ င် အဝတ်အစား မပါသေလာက်ပင်

ြဖစ်သည့် ပံများြဖင ့် ချယ်မန်းထားသည့် နံရံေဆးေရးပန်းချီများ၊ ကမ်းခင်း အလကွကပ

် ံများကိ ေတွ ိသည့အ
် ချက်
ကိ ဘယ်လိ င်းမည်နည်း။ မင ့် ်နား င ့် တာလမွတ် တိေရးခဲ
့ သ ့ ည့် ဂျ းဘန်းေတာ် ကီးများမာ ဤအမျိ းသမီးများပံ
များ ိသည့် ဘရား ိခးေကျာင်
ိ းများ တွငပ
် င် ဘရားဝတ်တက်၊ ကျမ်းစာေလ့လာသည့် အလပ်ကိ လပ်ခမ
ဲ့ ည်ပင်

ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ယေနေခတ်
့ ေ း ိးစွဲဂျ းများ အလိအရဆိလ င် ဤဘန်းေတာ် ကီးများမာ ေ းဓေလ့ထးတမ်
ံ း

များကိ ေဖာက်ဖျက်သည့် ဘာသာေရးကိ မထီမဲြ့ မင် ေစာ်ကားသည့် ပဂိ လ်များ ြဖစ်ေပေတာမ

့ ည်။

ေ းဓေလ့ထးတမ်
ံ းများကိ ဤကဲသ
့ ိ ပံ
့ ဖျက်ထားမမျိ းကိ ဘာသာအားလံးတွင ် လကဏာတရပ်အြဖစ် ေတွ
ရသည်။ အစလာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် (IS) က အစလာမ်ဘာသာ၏ အသနစ
် ့ င်ဆးံ င ့် မရင်းြဖစ်ေသာ ပံစံသိ ြပန်
့ သာွ း
ပီဟ ေ ကးေ ကာ်သည်။ အမန်မာေတာ့ သတိ အစလာမ်
့ ဘာသာကိ ဖွငဆ
့် ချက်
ိ မာ အသစ်ကျပ်ခ တ် ြဖစ်သည်။ သ

တိအေနြဖင
့ ့် အထွဋအ
် ြမတ်ထားသည့် များစွာေသာ ကျမ်းစာများကိ ကိးကားသည် မန်ေသာ်လည်း ဘယ်ကျမ်းစာ
ကိ ကိးကားမည်၊ ဘယ်ဟာကိ လျစ်လျ ထားမည်၊ ဘယ်ဟာကိ ဘယ်လိ အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် မည်
ိ ဆိသည့အ
် ချက်ကိ

ေတာ့ စိတ် ကိ က်လပ်ြခင်း ြဖစ်သည်။ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် ြမငြ့် မတ်သည့် ကျမ်းစာများကိ မိမိဘာသာ အဓိပာယ်

ဖွငဆ
့် ြခင်
ိ းကိက ယေနေခတ်
့ မ ေတွရေသာ သေဘာထားအြမင် ြဖစ်သည်။ ထံးစံအားြဖင ့် ကျမ်းစာများကိ

အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် သည့
ိ ် အလပ်ကိ ကျမ်းစာများ ေလ့လာတတ်ေြမာက် ပီးေသာ ဘာသာေရးဆရာ အိလမာများကသာ

အပိင်ယထားေသာ အလပ်ြဖစ်သည်။ ယင်းဘာသာေရးဆရာများမာ ကိင် ိ ိ အယ်လအ

် ာဇာ ကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ဂဏ်
သတင်းေကျာ် ကားသည့် အင်စတီးကျ း င်းများတွင ် မွတစ
် လင်ဘာသာေရး င ့် ဥပေဒကိ ေလ့လာ သင်ယခဲသ
့ များ
ြဖစ်သည်။ အစလာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် (IS) ိ ေခါင်းေဆာင်များမာ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ပညာတတ်ပဂိ လ်များ မ ိ

သေလာက် ြဖစ်သည်။ နာမည်အ ကီးဆံး ဘာသာေရးဆရာ အိလမာများက အဘဘတ်အယ်လဘ

် တ်ဂဒီ င ့် သအဖွ
့ ဲ
ကိ ပညာမတတ်သည့် ရာဇဝတ်ေကာင်များသာြဖစ်သည်ဟ ေြပာဆိထားေလသည်။

ဤသိဆိ
့ ၍ အချိ ပဂိ လ်များ ေြပာသလိ အစလာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် (IS) မာ “အစလာမ်မဟတ်” သိမဟတ်
့
“အစလာမ်ကိ ဆနက
် ့ ျင်သည်” ဟ ဆိ၍ မရေပ။ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် ေခါင်းေဆာင်များ ြဖစ်ေသာ ဘားရတ်အိ

ဘားမားလိ ပဂိ လ်များကပင် ကိယ့ဘ

် ာသာကိယ် မွတစ
် လင်ပါဟ ေ ကးေ ကာ်ေနေသာ အဘဘတ်အယ်လဘ
် တ်ဂဒီ

လိ မွတစ
် လင်များကိ မွတစ
် လင်ဆတာ
ိ ဘယ်လမျိ
ိ း ဆိ ပီး ေြပာရဲသည်မာ အထးအားြဖင ့် အြမင်မေတာ် ြဖစ်ေလ
သည်။ အစလာမ်၏ တကယ့အ
် စ်သာရမာ ဘယ်လိ ိပါသည်ဆိ ပီး အ ကီးအကျယ် ြငင်းခံြခင်းမာ အဓိပာယ်ကိ
မ ိေချ။ အစလာမ်ဘာသာတွင ် ဒီတင်
ိ းပဲ ြဖစ်ရမယ်ဆသည့
ိ ် ဒီအင်ေအ ိမေနေပ။ မွတစ
် လင်များ ေနပံထိင်ပံ၊

အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ပံ
ိ ပင်လ င် အစလာမ်ဘာသာြဖစ်ေပသည်။

ဂျာမန်များ င ့် ေဂ ရီလာလဝံများ

လသားအပ်စများ င ့် တိရ စာန်မျိ းစိတမ

် ျားအ ကားတွင ် ပိ၍ပင် နက် ိငး် ေသာ ကွာြခားချက် ိေသးေပ
သည်။ တိရ စာန်မျိ းစိတမ
် ျားမာ မတညီေသာ မျိ းစိတမ
် ျားအြဖစ် ကွြဲ ပားသွား င်
ိ ေသာ်လည်း မတေသာ မျိ းစိတမ
် ျား

မ မျိ းစိတတ
် ခအြဖစ် ေပါင်းသွားသည်ဟ၍ မ ိေချ။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ်သန်းေပါင်း ၇ သန်းခနက
် ့ ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံ

များ င ့် ေဂ ရီလာ လဝံများမာ တခတည်းေသာ တညီသည့် ဘိးေဘးမျိ းစိတတ

် ခတည်းမ ဆင်းသက်လာြခင်း

ြဖစ်သည်။ ယင်း တညီေသာ ေ းမျိ းစိတတ

် ခမ မတညီေသာ အပ်စ စ်ခအြဖစ် ကွြဲ ပားသွား ပီး ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်တင
ွ ်

မတညီေသာ လမ်း စ်ခကိ ေလ ာက်လမ်းသွား ကြခင်း ြဖစ်သည်။ ထိသိ ကွ

့ ြဲ ပားသွား ပီးေနာက် ြပန်လည်
ေပါင်းစည်း၍ မရေတာေ
့ ပ။ မတညီေသာ မျိ းစိတ် စ်ခမ သတဝါ စ်ေကာင် ေပါင်းစည်း ပီး မျိ းဆက်ပာွ း၍ ရ င်
ိ

ေသာ သားသမီး မထွနး် ကား င်

ိ ေသာေ ကာင ့် မျိ းစိတ် စ်ခမာ ဘယ်ေသာအခါမ ြပန်လည်မေပါင်းစည်း င်
ိ ေပ။ ေဂ

ရီလာ လဝံ င ့် ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံ ေပါင်းစည်းလိမရသလိ

့ ၊ သစ်ကလားအတ် င ့် ဆင် င ့် ေပါင်းစည်း၍ မရ။ ထိအတ
့
ေခွးသည်လည်း ေ ကာင် င ့် ေပါင်းစည်း ပီး မျိ းပွား၍ မရ င်
ိ ေပ။

လသားအပ်စများမာမ အချိန ် ကာလာသည် ငအ

့် မ ပိ ပီး ကီးမားေသာ အပ်စများအြဖစ်သိ ေပါင်
့ းစည်းလာ
တတ်သည့် သေဘာ ိသည်။ ယေနေခတ်
့ ဂျာမန်များမာ ဆက်ဇွန ် (Saxons) ၊ ပရက် န်း (Prussians) ၊ ဆွာဘီးယန်း

(Swabians) င ့် ဘာေဗးရီးယန်း (Bavarians) အပ်စများ ေပါင်းစည်းရာမ ေပ ေပါက်လာြခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်း

အပ်စများမာ သိပ်မ ကာခဲေ

့ သးေသာ ကာလအတွငး် က တအပ်စ င ့် တအပ်စ တည့လ
် သည် မဟတ်ေချ။ Otton

von Bismarck က (ဒါဝင်၏ မျိ းစိတမ

် ျား၏ ပင်မမရင်းအေ ကာင်း - On the Origin of Species စာအပ်ကိ ဖတ်

ပီးေနာက်) မတ်ချက်ချသည်မာ သစ တီးယန်းများ င ့် လသားများအ ကား ေပျာက်ဆးေနသည့

ံ ် ကွငး် ဆက်မာ ဘာ

ေဗးရီးယန်းများ ြဖစ်သည်ဟသတတ်။ ြပင်သစ်များမာ ဖရနမ

် ့ ျား (Franks) ၊ ေနာ်မန်များ (Normans) ၊ ဘရက်တန်

များ (Bretons) ၊ ဂတ်စ်ကန

ွ မ
် ျား (Gascons) င ့် ပ ိဗန်ဆမ
ဲ ျား (Provençals) ေပါင်းစည်းရာမ ေပ ေပါက်လာြခင်း

ြဖစ်သည်။ တချိနတ
် ည်းမာပင် ေရလက် ကားတဖက်တင
ွ မ
် အဂလိပ်များ၊ စေကာမ
့ ျား၊ ေဝးလ်များ၊ အိင်းရစ်များ
တြဖည်းြဖည်းချင်း (ေပါင်းစည်းချင်သည် ြဖစ်ေစ၊ မေပါင်းစည်းချင်သည်ြဖစ်ေစ) ေပါင်းစည်း၍ ဗိတသ
ိ များ

ြဖစ်လာလျက် ိသည်။ သိပ်မေဝးလေသာ အနာဂတ်တင

ွ ် ဂျာမန်များ၊ ြပင်သစ်များ၊ ဗိတသ
ိ များ ေပါင်းစည်းသွား ပီး
ဥေရာပသားဟသာ ေခ ေသာ အပ်စအြဖစ် ေရာက်ေကာင်းေရာက်လာ င်
ိ ေလသည်။

ေပါင်းစည်းေသာ အပ်စများမာ ကာ ကာခံချင်မလည်း ခံေပလိမ်မ

့ ည်။ ယေနေခတ်
့ လန်ဒန်၊ အက်ဒင်ဗရာ

င ့် ဘရက်ဆလ
ဲ ် ိ လအများမာ ထိအချက်ကိ ေကာင်းေကာင်း သိပါသည်။ ဗိတန
ိ ် ဥေရာပမ တ်ထက
ွ သ
် ည့် ြဖစ်စဥ်

(ဘရပ်စစ် (Brexit)) က အစြပ ပီး ဗိတန

ိ ေ
် ရာ ဥေရာပသမဂပါ စ်ခလံး တ ပိ င်နက်တည်း အစည်းေြပသွားသည့်

အြဖစ်မျိ းလဲ ကံ ေကာင်း ကံ လာရ င်

ိ သည်။ ေရ ည်တင
ွ မ
် သမိင်း၏ လားရာမာ ထင် ား ပီးြဖစ်သည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ
 စ်တေသာင်းခနက
် ့ လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ မေရမတွက် င်
ိ ေသာ သီးြခားအပ်စေလးများအြဖစ် ရပ်တည်ေနခဲ့ ကသည်။

ေထာင်စ စ် တခကိ ေကျာ်ြဖတ်တင်

ိ း လသားအပ်စများမာ ေပါင်းစည်းလာ ပီး ပိ ပီး ကီးမားေသာ အပ်စများအြဖစ်

ေရာက်ကာ သီးြခား လယဥ်

့ ေကျးမအပ်စများအြဖစ် ေပ ေပါက်လာသည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ မျိ းဆက်အနည်းငယ်အတွငး်

မာမ ကျန် ိေနသည့် လယဥ်

့ ေကျးမ အပ်စများမာ တခတည်းေသာ ကမာလ
့ ယဥ်
့ ေကျးမတခထဲအြဖစ်သိ ့
ေပါင်းစည်းလာေနြခင်း ြဖစ်သည်။ င်
ိ ငေ
ံ ရး၊ လမျိ းေရး၊ ယဥ်ေကျးမ၊ စီးပွားေရး ကွြဲ ပားမများ ိေနေသး
ေသာ်လည်း ယင်းကွြဲ ပားမများေ ကာင ့် အေြခခံေပါင်းစည်း ေနမမာ ပျက်ြပားမသွားေချ။ အမန်အားြဖငပ
့် င် အချိ

ကွြဲ ပားမများ ိေန င်

ိ ြခင်းမာ အလံးစံလမ်းြခံ ထားသည့် တညီေသာပံစံ ိေနြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ဥပမာ ဆိရ

ေသာ် - အလပ်ကစ
ိ များကိ ခွေ
ဲ ဝ ပီး လပ်ကင်
ိ ေဆာင်ရွက် င်
ိ ြခင်း (division of labor) မာ တခတည်းေသာ ေစျး

ကွက် ိေနြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ဂျံ င ့် စပါးစိက်သည့် အြခား င်

ိ ငမ
ံ ျားထံမ စားစရာဝယ် င်
ိ ြခင်းေ ကာငသ
့် ာ င်
ိ ငံ

တ င်
ိ ငသ
ံ ည် ကားထတ်လပ်သည့် င်
ိ င ံ သိမဟတ်
့ ေရနံထတ်လပ်သည့် င်
ိ င ံ အြဖစ် ေဆာင်ရွက် င်
ိ ြခင်း ြဖစ်သည်။

လသားများ ေပါင်းစည်းြခင်းမာ မတညီသည့် ပံစံ စ်မျိ းြဖင ့် ြဖစ်ပာွ းြခင်း ြဖစ်သည်။ ပထမတမျိ းမာ မ

တညီေသာ အပ်စများအ ကား အချိတအ

် ဆက်များ ထေထာင်ြခင်း င ့် ဒတိယတမျိ းမာ အပ်စများအ ကား လပ်နည်း

ကိင်နည်းများ တညီေအာင် ေဆာင်ရွကြ် ခင်း ြဖစ်သည်။ ကးလးဆက်ဆေ

ံ ရး အချိတအ
် ဆက်များမာ လပ်ပံလပ်နည်း
မတညီေသာ အပ်စများအ ကားတွငပ
် င် ေပ ေပါက်လာ င်
ိ သည်။ အမန်အားြဖင ့် တဖက် င ့် တဖက် င ိ းသရန်ဖက်

ြဖစ်ေန ကေသာ အပ်စများအ ကားတွငပ

် င် ကးလးဆက်ဆေ
ံ ရး အချိတအ
် ဆက်များ ေပ ေပါက်လာတတ်သည်။

စစ်ပဲမ
ွ ျားေ ကာငပ
့် င် လသားများ တဦး ငတ
့် ဦး ေပါင်းစည်းဆက်ဆသ
ံ ည့် အားအေကာင်းဆံး ေ ာင် ကိ းများ

ေပ ေပါက်လာတတ်ေသးသည်ကး။
ိ သမိင်းပညာ င်များက ဆိေလ့ ိသည်မာ ဂလိဘယ်လက်
ိ ေဇး င်းြဖစ်စဥ်မာ

၁၉၁၃ တွငအ
် ထွဋအ
် ထိပ်ေရာက် ပီး ကမာစစ် စ်ခ င ့် စစ်ေအးကာလေခတ် ကာလများတွင ် စ်ေပါင်းများစွာ

ဆတ်ယတ် ပီး ၁၉၈၉ ေနာက်ပိင်း ကမသာ ြပန်လည်ြဖစ်ထန

ွ း် လာသည်ဟ ဆိ ကသည်။ အဆိပါအချက်မာ

စီးပွားေရးဆိင်ရာ ေပါင်းစည်းမ ဂလိဘယ်လက်

ိ ေဇး င်းအတွက် မန်ေကာင်းမန် င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ထိအချက် င ့်

ထပ်တအေရး ကီး ပီး မတညီေသာ ေပါင်းစည်းမ ပံစံတမျိ းြဖစ်သည့် စစ်ေရးဆိင်ရာ ဂလိဘယ်လက်

ိ ေဇး င်းြဖစ်စဥ်

ကိ လျစ်လျ ထားရာ ကပါသည်။ စစ်ပဲမ

ွ ျားမာ အေတွးအေခ အယအဆများ၊ နည်းပညာများ၊ လသားများကိ

စီးပွားေရးထက်ပင် များစွာ ြမန်ြမန်ဆန်ဆန် ကးလးပျံ ေစပါသည်

ံ့ ။ ၁၉၁၃ ထက်စာလ င် ၁၉၁၈ တွင ် အေမရိကန်
ြပည်ေထာင်စမာ ဥေရာပ င ့် ပိမိကးလးဆက်ဆံ နီးစပ်မ ိ ပီး စစ်ပဲမ
ွ ျား ရပ်ဆင်
ိ းသွားသည့် ကာလများတွင ် စ်ဖက်

ြပန်လည်ေဝးကွာသွားြပန်သည်။ ဒတိယကမာစစ် င ့် စစ်ေအးကာလေခတ်ေရာက်မသာ စ်ဖက်စလံး၏ ကံ ကမာ

ခွြဲ ခားမရေအာင် အတတြပန်လည် ချိတဆ

် က်မိသာွ း ကြခင်း ြဖစ်သည်။

စစ်ပဲမ
ွ ျားက လသားများကိ တဖက်အေ ကာင်းတဖက် ပိ၍ သိချင်စိတေ
် ပ လာေစသည်။ အေမရိကန်

ြပည်ေထာင်စမာ စစ်ေအးကာလအတွငး် ားအေ ကာင်း အေသးစိတအ

် သိဆးအချိ
ံ နဟ
် ဆိ၍ရသည်။ ေမာ်စကိတ

ေနရာမ ေချာင်းဟနလ
် ့ က်
ိ လ င်ပင် ဝါ င်တန်တင
ွ ် ပျားပန်းခတ် လများအလပ် ပ်သာွ းေစသည်။ လသားများမာ သ
တိ၏
့ စီးပွားေရး ကန်သယ
ွ ဖ
် က်များထက် ရန်သကိ ပိ ပီးဂ စိက် ကသည်။ ထိင်ဝမ် ငပ
့် တ်သက်သည့် အေမရိကန်
ပ် င် တကား ိသည်ဆလ
ိ င် ဗီယက်နမ်အေ ကာင်း ိက်ထားသည့် ပ် င်ကားငါးဆယ်ေလာက် ိတတ်ေပသည်။

အလယ်ေခတ် အိလံပစ်

၂၁ ရာစ အေစာပိင်းကမာမာ မတညီေသာ အပ်စများအ ကား အချိတအ

် ဆက်များ ေပ ေပါက်သည်ထက်

များစွာ ေကျာ်လန
ွ ် ေ ေရာက်ေန ပီ ြဖစ်သည်။ ကမာေပ ိ လအများမာ တဦး ငတ
့် ဦး ထိေတွ ဆက်သယ
ွ ် င်
ိ ံမ

မက အေတွးအေခ အယအဆများ၊ လပ်နည်းကိင်နည်းများ ပိ၍ပိ၍ တညီလာေန က ပီ ြဖစ်သည်။ လွနခ

် ေ
ဲ့ သာ စ်

တေထာင်ခနက
် ့ ကမာေပ မာ မတညီေသာ င်
ိ ငေ
ံ ရးစဖွဲ မ ေမာ်ဒယ်များ ဒါဇင် ငခ
့် ျီ၍ ေပ ေပါက်ခသ
ဲ့ ည်။ ဥေရာပကိ
ကည့လ
် င် လွတလ
် ပ်ေသာ မိ ြပ င်
ိ ငင
ံ ယ်များ င ့် ေကျာင်းေတာ်က အပ်စိးေသာ င်
ိ ငင
ံ ယ်ေလးများ အ ပိ င်အဆိင်

ြပည့် က်ေနသည့် ေြမ င်ပေဒသရာဇ်စနစ်ကိ ေတွရမည် ြဖစ်သည်။ မွတစ

် လင် ကမာကိ ကည့လ
် င် တကမာလံးကိ

အပ်စိးသည်ဟ ေ ကးေ ကာ်ေသာ ကာလိဖိတမ

် ျားကိ ေတွရမည်ြဖစ် ပီး ဘရင်အပ်စိးေသာ င်
ိ ငင
ံ ယ်ေလးများ၊

ေစာ်ဘာွ းများ၊ စလ်တန်များ အပ်ချ ပ်သည့် င်

ိ ငင
ံ ယ်ေလးများကိလည်း ေတွရမည် ြဖစ်သည်။ တ တ်အင်ပါယာ

များမာလည်း သတိကိ
့ ယ်သတိ တခတည်
့ းေသာ တရားနည်းဆီေလျာ်သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရး စဖွဲ မများအြဖစ် ယံ ကည် က

ပီး ေြမာက်ဖက် င ့် အေနာက်ဖက် ိ လမျိ းအပ်စကိယ်စီြဖင ့် စဖွဲထားသည့် မဟာမိတ် င်

ိ ငမ
ံ ျားမာ ေပျာ်ေပျာ်ပါးပါး

ကီး တဖက် ငတ
့် ဖက် စစ်ပဲဆ
ွ င် ဲ ကေလသည်။ အိ ယ
ိ င ့် အေ ေတာင်အာ တွငလ
် ည်း ပန်းစ ကာမန်ေြပာင်းကိ

ကည့ရ
် သလိ အပ်ချ ပ်မ ပံစံအမျိ းမျိ း မ ိးရေအာင် ေတွ င်
ိ ပီး အေမရိက၊ အာဖရိက င ့် သစေ တးလျ-အာ

ေနရာများ ိ င်
ိ ငေ
ံ ရး အစအဖွဲများမာလည်း အမဲလက်
ိ အပ်စပံစံမအစ ြပနက
် ့ ျဲေနသည့် အင်ပါယာများအထိ ပံစံမျိ း

စံြဖင ့် ေတွရေလသည်။ င်
ိ ငတ
ံ ကာ ဥပေဒမဆိထားဘိဦး၊ အိမ်နးီ ချင်း လသားအပ်စအချင်းချင်းပင် သံတမန်
လပ်ထးလပ်
ံ နည်းများကိ ဘံသေဘာတညီချက်ရဖိ အလွ
့ နခ် က်ခေ
ဲ လသည်။ လအဖွ
့ ဲအစည်း ကိယ်စီတင
ွ ် ကိယ်ပိင်

င်
ိ ငေ
ံ ရးစံ န်းများ ိေန ပီး အြခားအပ်စများ၏ င်
ိ ငေ
ံ ရး သေဘာတရားများကိ နားလည်ဖိ၊ ့ အသိအမတ်ြပ ဖိ ခက်
့ ခဲ

ေလသည်။

ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် တခတည်းေသာ င်
ိ ငေ
ံ ရးစံနမနာ ပံစံတရပ်ကပင်
ိ ေနရာတိင်းတွင ် လက်ခထ
ံ ား က

သည်။ ကမာတွင ် အချ ပ်အြခာအာဏာပိင် င်

ိ င ံ ၂၀၀ နီးပါး ိသည်ဟ ဆိ င်
ိ ပီး ေယဘယျအားြဖင ့် တညီေသာ

သံတမန် လပ်ထးလပ်
ံ နည်း ပ ိတိေကာများ င ့် ဘံတညီသည့် င်
ိ ငတ
ံ ကာဥပေဒများ ိေလသည်။ ဆွဒ
ီ င်၊ င်
ိ ဂျီးရီး

ယား၊ ထိင်း င ့် ဘရာဇီး င်

ိ ငအ
ံ ားလံးတိမာ
့ ေြမပံစာအပ်များတွင ် တညီေသာ အေရာင်စံ ပံစံများြဖင ့် ေတွရမည် ြဖစ်
ပီး၊ သတိအားလံ
့ းမာ ကလသမဂအဖွဲဝင် င်
ိ ငမ
ံ ျား ြဖစ် ကသည်။ မတညီမများ အေြမာက်အများ ိေသာ်လည်း သ
တိအားလံ
့ းကိ တညီသည့် အခွငအ
့် ေရးများ င ့် ခံစားခွငမ
့် ျား ိသည့် အချ ပ်အချာအာဏာပိင် င်
ိ ငမ
ံ ျားအြဖစ်

အသိအမတ်ြပ ထားသည်။ တကယ်တမ်းဆိရလ င် အဆိပါ င်

ိ ငအ
ံ ားလံးမာ င်
ိ ငေ
ံ ရး အယအဆများ င ့် လပ်နည်း

ကိင်နည်းများ များစွာ တညီ ကေလသည်။ ဆိရလ င် လထကိယ်စားြပ အစိးရအဖွဲအစည်းများ၊ င်

ိ ငေ
ံ ရးပါတီများ၊

လတိင်းမဲေပးပိင်ခင
ွ ၊့် လအခွ
့ ငအ့် ေရး အစ ိသည့က
် စ
ိ ရပ်များတွင ် အနည်းဆံး မည်ကာမတအားြဖငေ
့် တာ့ လက်ခံ
ထား ကသည်သာ ြဖစ်ေလသည်။ လန်ဒန် င ့် ပါရီကသ
ဲ့ ပင်
ိ ့ တီဟရ
ီ န်၊ ေမာ်စကိ၊ ကိပ်ေတာင်း င ့် နယးေဒလီတတွ
ိ ့ င်

ပါလီမန်များ ိေလသည်။ ကမာလ

့ ထက အေကာင်းြမင်ေစရန် အစေရးသား င ့် ပါလက်စတိင်းသားများ၊ ား

များ င ့် ယကရိနး် သားများ၊ ကာဒ

့ မ
် ျား င ့် တာခ
့ မ
် ျား အ ပိ င် ကိ းစား ကရာတွင ် လအခွ
့ ငအ့် ေရး၊ င်
ိ င၏
ံ

အချ ပ်အြခာအာဏာ၊ င်
ိ ငတ
ံ ကာဥပေဒ အစ ိသည့် တညီေသာ ဘာသာစကားကိ သံး ပီး ကိ းစား ကြခင်း

ြဖစ်သည်။

ကမာမာ “ကျဆံးေနေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျား (failed states)” များြဖင ့် ြပည့် က်ေနေကာင်း ြပည့် က်ေန င်
ိ

ေသာ်လည်း ေအာင်ြမင်ေသာ င်
ိ ငတ
ံ ခြဖစ်ဖိအတွ
့ ကမ် ပံစံတမျိ းသာ ိေလသည်။ သိြဖစ်
့ ေလရာ ကမာ့ င်
ိ ငေ
ံ ရး

မာ Anna Karenia ဥပေဒသအတိင်း ေအာင်ြမင်ေသာ င်

ိ ငမ
ံ ျားမာ အားလံး ပံစံတ က ပီး ကျဆံးေနေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျား

မာမ သနည်
့ းသဟန်
့ င ့် ကျဆံးြခင်းြဖစ်ေလသည်။ ကျဆံးေနေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ ကမာတွင ် လက်ခက
ံ ျငသ
့် းေနသည့
ံ ်

င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်ထမ
ဲ တခခ ြပည့မ
် ီေအာင် ေဆာင်ရွက် င်
ိ ြခင်း မ ိေသာေ ကာင ့် မေအာင်မြမင် ြဖစ်ရြခင်း ြဖစ်ေလ

သည်။ အစလာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် (IS) မာ ယင်းကမာတွငက
် ျငသ
့် းေနေသာ
ံ င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်တခလံးကိ

လံးလံးလျားလျား လက်မခံဘဲ အကန်လးကိ

ံ အပ်ချ ပ်စိးမိးသည့် ကာလိဖိတဆ
် သည့
ိ ် လံးဝမတညီေသာ င်
ိ ငေ
ံ ရး

ပံစံတရပ်ဖန်တးီ ရန် ကိ းပမ်းြခင်းက ထးြခားချက်ြဖစ်ေလသည်။ သိေသာ်

့ ယင်းသိ ြငင်
့ းပယ်ြခင်းေ ကာငပ
့် င် အစ

လာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် (IS) မေအာင်ြမင်ရြခင်း ြဖစ်သည်။ ေြပာက်ကျားစစ်ဆင် ေ
ဲ သာ အဖွဲများစွာ င ့် အ ကမ်းဖက်
အဖွဲအစည်းအများအြပားမာ င်
ိ ငသ
ံ စ်ထေထာင်ြခင်း သိမဟတ်
့ ိ င ့် ပီးသား င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငက
ံ ိ သိမ်းပိက်ရန်

ေဆာင်ရွကြ် ခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်းသိေဆာင်

့ ရွကရ
် ာတွငလ
် ည်း ကမာတွင ် ိေနေသာ င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ် အစီအစဥ်၏

အေြခခံစည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများကိ အ မဲ လိက်နာေလ့ ိ ပီး ေဆာင်ရွကြ် ခင်း ြဖစ်သည်။ တာလီဘန်အဖွဲပင်

အချ ပ်အြခာအာဏာပိင် အာဖဂန်နစတန်၏ တရားဝင်အစိးရအြဖစ် င်

ိ ငတ
ံ ကာ အသိအမတ်ြပ ရ ိေအာင်

ကိ းပမ်းေဆာင်ရွကရ
် ေသးသည်။ ကမာ့ င်
ိ ငေ
ံ ရး၏ အေြခခံစည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများကိ ြငင်းပယ်သည့် မည်သ

ည့အ
် ဖွဲမဆိ နယ်ေြမတခခ အထင်အ ား ကာ ည်သမ
ိ ်းပိက် င်
ိ ေသးသည့် အြဖစ်မျိ း မ ိေသးေချ။

ကမာ့ င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်လားရာ မည်မ အားေကာင်းသနည်းဆိသည်ကိ စစ်ပဲမ
ွ ျား၊ သံတမန်ေရးရာများစသ

ည့် ခက်ခဲ ကမ်းတမ်းေသာ င်

ိ ငေ
ံ ရးေမးခွနး် များြဖင ့် မဆန်းစစ်ဘဲ ၂၀၁၆ ရီယအိ
ိ လံပစ်လမျိ
ိ း အြဖစ်အပျက် င ့်
ဆန်းစစ်လရသည်
ိ့ ။ အိလံပစ်အားကစားပွဲများ ကျင်းပပံကိ ြပန်လည်စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။ အားကစားသမား ၁၁၀၀၀

ကိ ဘာသာေရး၊ လတန်းစား သိမဟတ်

့ ဘာသာစကားြဖင ့် အပ်စခွထ
ဲ ားြခင်း မဟတ်ဘဲ င်
ိ ငအ
ံ လိက် အပ်စခွထ
ဲ ား

ြခင်း ြဖစ်သည်။ ဗဒဘာသာအပ်စ၊ အလပ်သမားလတန်းစား အပ်စ သိမဟတ်

့ အဂလိပ်စကားေြပာ အပ်စဟ၍ မခွဲ

ေပ။ ထိင်ဝမ် င ့် ပါလက်စတိင်းကဲသ

့ ေသာ
ိ့ ခ င်းချက်အနည်းငယ်မလွ၍
ဲ အားကစားသမားများကိ င်
ိ ငအ
ံ လိက်

အပ်စခွြဲ ခင်းမာ လွယက

် ိး င်းေသာ ကိစြဖစ်ေလသည်။

အိလံပစ်ဖွငပ
့် ဲ ေ
ွ န ၂၀၁၆
့ သဂတ်လ ၅ ရက်ေနတွ
့ င ် အားကစားသမားများမာ င်
ိ ငအ
ံ လံများကိ ေဝယမ်
့ းကာ
င်
ိ ငအ
ံ ပ်စအလိက် ချီတက် ကသည်။ မိက်ကယ်ဖဲလက
် ေရတံဆပ
ိ ်တခရတိင်း အေမရိကန် င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်း
(Star-Spangled Banner) ကိဖွငက
့် ာ ကယ်များ င ့် မျဥ်းေ ကာင်းများပါေသာ အေမရိကန်အလံကိ လငထ
့် သည်။

အမ်မလီအန်ဒေ
ီ ရာက ဂျ ဒိတွင ် ေရတံဆပ
ိ ်ရေသာအခါ သံးေရာင်ြခယ်ြပင်သစ်အလံကိ လငထ
့် ကာ ြပင်သစ်
င်
ိ ငေ
ံ တာ် သီချင်း (Marseillaise) ကိဖွငေ
့် လသည်။

အဆင်ေြပလွယက
် ေစသည့အ
် ချက်မာ ကမာ့ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ းတွင ် ပံစံတညီသည့် င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်း ိေလ

သည်။ င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်းအားလံးလိလိမာ မိနစ်ပိင်း ကာြမင ့် ပီး သံစံတီးဝိင်းြဖငတ
့် းီ သည့် သီချင်းများြဖစ်သည်။ အ

စဥ်အလာ ဘန်းေတာ် ကီးများပါဝင်သည့် အထးလတန်းစားတရပ်ကသာ ရွ တဆ

် ရသည့
ိ ် မိနစ် ၂၀ ေလာက် ည်သည့်

ဂါထာမဟတ်ေပ။ ေဆာ်ဒအ
ီ ာေရးဗျ၊ ပါကစတန် င ့် ကွနဂ
် ိတိလိ
့ င်
ိ ငမ
ံ ျိ းပင် သတိ၏
့ င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်းများ

အတွက် အေနာက်တင်
ိ းဂီတပံစံြဖင ့် ဖန်တးီ ြပ လပ်ထားြခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်း င်
ိ ငေ
ံ တာ် သီချင်းအများစမာလည်း

ဘင်သဗင်
ိ အပျင်းေြပေရးထားသည့် ဂီတမျိ း င ့် ပိတေလသည်။ (စာဖတ်သအေနြဖင ့် တရက်ရက်တင
ွ ် YouTube

မ င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်းအမျိ းမျိ းဖွင ့် ကည့် ပီး သငယ်ချင်းများ င ့် ဘယ် င်
ိ ငမ
ံ င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်း ြဖစ်လခ
ဲ နမ
် ့ န်း ကည့်
တိင်း ကစားလိရပါသည်
့ ။) င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်းစာသားများမာလည်း တကမာလံး အတတနီးပါးပင် ြဖစ်ပါသည်။

ဆိလိသည်မာ င်
ိ ငေ
ံ ရး င ့် အပ်စအေပ သစာ ိေသမ သေဘာတရားများ အတတြဖစ်သည်ဆသည့
ိ ် သေဘာပင်

ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာြပရမည်ဆလ
ိ င် ေအာက်ပါ င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်း စာသားကိ ဖတ် ကည့် ပီး ဘယ် င်
ိ ငက
ံ သီချင်းလဲ

စာဖတ်သ ခနမ
် ့ န်း ကည့ပ
် ါ။ (က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် င်
ိ င၏
ံ နာမည်ကသာ
ိ ေယဘယျဆန်ဆန် “က ပ်
် င်
ိ င”ံ ဟသာ

ေြပာင်းလဲထားပါသည်) -

“တိေြပ၊
့ တိေြမ
့

က ပ်
် တိ ေသွ
့ းေြမကျခဲတ
့ ေ
ဲ့ ြမ၊

အမိေြမကိ ကာကွယဖ
် ိ့

ဒီေနရာမာ က ပ်
် ရပ်တည်ေနေပ။

တိေြပ၊
့ တိေြမ
့

က ပ်
် တိ ြပည်
့ သများ င ့် က ပ်
် တိ အမိ
့ ေြမ

ညီညာစွာတိေတွ
့

“တိင်းြပည်ကိ စစည်း ကစိ”့

ကမာမေ က၊ အ မဲတည်တေ
ံ့ စ

တိေြပ၊
့ တိအမိ
့ ေြမ၊ တြပည်လးကိ
ံ စစည်းလိ ့
အသက်ဝိညာဥ်ကိ တည်ေဆာက် ကစိ၊ ့

တိင်းြပည်ကိ တည်ေဆာက် ကစိ ့

ကီးြမတ်ေလတဲ့ တိတိ
့ င်းြပည်အတွက်

ကီးြမတ်တဲ့ တိတိ
့ င်းြပည်

တရားမ တ လွတလ
် ပ်ြခင်းနဲမေသွ
့

က ပ်
် အမိေြမ၊ က ပ်
် ချစ်တဲ့ တိင်းြပည်

ကီးြမတ်တဲ့ တိတိ
့ င်းြပည်

တရားမ တ လွတလ
် ပ်ြခင်းနဲမေသွ
့

ကမာမေ က တိတိ
့ င်းြပည်”

အေြဖက အင်ဒနီ
ိ း ားြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အေြဖမာ ပိလန် သိမဟတ်
့ င်
ိ ဂျီးရီးယား၊
ဘရာဇီးြဖစ်ပါသည် ဆိရင်ေရာ အံအ
့ ားသငပ
့် ါမည်ေလာ။

င်
ိ ငအ
ံ လံများမာလည်း ပျင်းစရာေကာင်းေလာက်ေအာင် ခပ်ဆင်ဆင်ေတွချည်းသာ ြဖစ် ကသည်။ င်
ိ ငံ

အလံအားလံးမာ ခ င်းချက်တခမလွ၍
ဲ ေလးေထာငပ
့် ံ ပိတစ
် ေပ တွင ် အေရာင်အမျိ းအစား ိတတ်သမ ကေလးကိ

အစင်းများ၊ ဂျီ သေမ တီပံများ စထားသည့် ပံများြဖစ်သည်။ နီေပါသာ သများထက် ဆန်း ပီး တိဂံ စ်ခစထားသည့်

ထးြခားေနေသာ အလံြဖစ်သည်။ (သိေသာ်

့ နီေပါ င်
ိ ငမ
ံ ာ တခါမ အိလံပစ်တင
ွ ် ဆမရဖးေချ။) အင်ဒနီ
ိ း ားအလံမာ

အြဖ ေရာင်တေ ကာင်းအေပ တွင ် အနီေရာင်တေ ကာင်းပါသည့် အလံြဖစ်သည်။ ပိလန် င်

ိ ငအ
ံ လံမာ အနီေရာင်တ

ေ ကာင်းေပ တွင ် အြဖ တေ ကာင်းပါသည့် အလံြဖစ်သည်။ မိနာကိ င်

ိ ငအ
ံ လံမာ အင်ဒနီ
ိ း ား င်
ိ င ံ င ့် အတတ

ြဖစ်သည်။ ဘယ်လဂ
် ျီယ၊ံ ချတ်၊ အိင်ဗရီကစ်
ိ ့ ၊ ြပင်သစ်၊ ဂွနန
် ယ
ီ ာ၊ အိင်ယာလန်၊ အီတလီ၊ မာလီ င ့် ိေမးနီးယား င်
ိ ငံ
အားလံးမာ မျဥ်းေ ကာင်းသံးေ ကာင်းကိ အေရာင်အမျိ းမျိ း ြခယ်ထားသည့် အလံြဖစ်ေသာေ ကာင ့် အေရာင်အချိ

ကိ ခွြဲ ခားမြမင် င်
ိ သည့် အချိ ေသာသများအတွက် ခွမ
ဲ သိ င်
ိ ေပ။

ဤ င်
ိ ငမ
ံ ျားထဲမ အချိ င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ တ င်
ိ င ံ ငတ
့် င်
ိ င ံ ခါးခါးသီးသီး စစ်ပဲဆ
ွ င် ဖ
ဲ း ကေလသည်။ သိေသာ်
့
အတ်ေအာ်ေသာင်းနင်းြဖစ်ေနသည့် စ်ဆယ်ရာစအတွငး် တွငပ
် င် အိလံပစ်အားကစားပွဲမာ ၃ခါသာ ဖျက်သမ
ိ ် းရ

ဖးသည် (၁၉၁၆၊ ၁၉၄၀ င ့် ၁၉၄၄ တိတွ

့ င ် ြဖစ်သည်)။ ၁၉၈၀ တွင ် အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စ င ့် သမဟာမိ
့ တအ
် ချိ

မာ ေမာ်စကိ အိလံပစ်ကိ သပိတေ

် မာက်ခဲ့ ပီး ၁၉၈၄ တွင ် ေလာစ
့ ်အန
ိ ဂ
် ျလိ အိလံပစ်ကိ ဆိဗီယက် အပ်စက

သပိတေ
် မာက်ခသ
ဲ့ ည်။ အိလံပစ်ပဲမ
ွ ာ တခါတရံတင
ွ လ
် ည်း င်
ိ ငေ
ံ ရးမန်တင်
ိ းတိက်ေနသည့် အေြခအေနမျိ း င ့် ကံ ခဲ့

ရသည်များလည်း ိသည် (အထးသြဖင ့် ၁၉၃၆ နာဇီဂျာမနီတင

ွ ် အိလံပစ်ပဲက
ွ ျင်းပစဥ်က ြဖစ်သည်၊ ေနာက်တ
ေခါက်မာမ ၁၉၇၂ ြမ းနစ်အလံ
ိ ပစ်တင
ွ ် အစေရးကိယ်စားြပ အဖွဲကိ ပါလက်စတိင်း အ ကမ်းဖက်သမားများက

လပ် ကံသတ်ြဖတ်စဥ်က ြဖစ်သည်)။ သိေသာ်

့ ြခံ ေြပာရမည်ဆလ
ိ င် င်
ိ ငေ
ံ ရး အြငင်းပွားမများေ ကာင ့် အိလံပစ်ပဲွ
ပျက်သာွ းရသည့် အြဖစ်မျိ း မ ိေသး။

စာဖတ်သကိ လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ်ေပါင်း ၁၀၀၀ ကိ ေခ သွားလိပါသည်။ ၁၀၁၆ ခ စ်တင
ွ ် အလယ်ေခတ်

အိလံပစ်ပဲေ
ွ တာ်ကိ ရီယိ မိ တွင ် ကျင်းပချင်သည် ဆိ ကပါစိ။့ ရီယိ မိ မာ ထိစဥ်က တပီအန်းဒီးယန်းများ၏ ရွ ာငယ်

ေလးသာ ြဖစ်သည်ကလည်
ိ း ခဏေမထ
့ ားလိက်ပါ။ ထိစဥ်က အာ သားများ၊ အာဖရိကသားများ၊ ဥေရာပသားများ
မာ အေမရိကတိက် ဘယ်ဆေ
ီ နမန်းပင် မသိေ ကာင်းကိလည်း ေမထ
့ ားလိက်ပါ။ ကမာထ
့ ပ
ိ ်တန်း အားကစား

သမားများကိ ေလယာဥ်ပျံမ ိဘဲ ရီယသိ

ိ ဘယ်
့ လဘယ်
ိ ပံ ပိေပးရမည်
့ ဆသည့
ိ ် သယ်ယပိေဆာင်
့ ေရး ြပဿနာ ိ

သည်ကလည်
ိ း ခဏေမထ
့ ားလိက်ပါ။ ထိအြပင်
့ ထိစဥ်က လအားလံးေြပး င်
ိ သည်ဆလ
ိ င်ေတာင်မ အေြပး ပိ င်ပဲစ
ွ

ည်းမျဥ်းကိ အားလံးသေဘာတ င်
ိ မည် မဟတ်သည့အ
် ြပင် ကမာေပ တွင ် လအားလံးသိေသာ အားကစားမျိ း မ ိ
သေလာက်ြဖစ်သည်ကလည်
ိ း ေမထ
့ ားလိက်ပါ။ အားကစားသမားကိယ်စားလယ် အပ်စများကိသာ မည်သိ ခွ
့ ြဲ ခား
မည်ဆသည့
ိ က
် စ
ိ တခတည်းကိသာ စာဖတ်သ စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။ ယေနေခတ်
့ အိလံပစ် င်
ိ ငတ
ံ ကာေကာ်မတီမာ

ထိင်ဝမ် င ့် ပါလက်စတိင်းကိ ဘယ်ထဲ ထည့ရ

် မလဲ ဆိသည့ေ
် မးခွနး် အတွက် နာရီေပါင်းများစွာ အချိနယ
် ေဆွးေ းွ ရ

သည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အလယ်ေခတ်အလံ

ိ ပစ်ကိ ကျင်းပ င်
ိ ဖိဆိ
့ လ င် င်
ိ ငေ
ံ ရးြပဿနာေတွကိ ေြဖ င်းရသည့်

အချိနက
် ခနက ဆိခဲသ
့ ည့် ထိင်ဝမ်၊ ပါလက်စတိင်းကိစအတွက် လိအပ်သည့အ
် ချိနထ
် က် အဆတေသာင်းေလာက်

ပိများ ပီး ကာြမငမ

့် ည်ကိ စဥ်းစား ကည့် င်
ိ ပါသည်။

မသိေသးသများအတွက် ေြပာရမည်ဆလ
ိ င် ၁၀၁၆ ခ စ်တင
ွ ် တ တ် ေဆာင်အင်ပါယာမာ ကမာေပ ိ

မည်သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးအစအဖွဲကိမ သ င ့် တန်းတ မသတ်မတ်ပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ ပင်လယ်တဖက်ြခားမ လ ိင်းများကိ
ထားဘိဦး၊ ကိရီးယား ေကာ် ိဘရင ့် င်
ိ ငေ
ံ တာ်၏ ကိယ်စားလယ်အဖွဲ သိမဟတ်
့ ဗီယက်နမ် ဒိင်ကဗီ
ိ ယက် ဘရင ့်

င်
ိ ငေ
ံ တာ်၏ ကိယ်စားလယ်အဖွဲ င ့် တန်းတအြဖစ် သ၏
့ တ တ်ကယ်
ိ စားလယ်အဖွဲကိ သတ်မတ်ခရ
ံ ြခင်းကိပင်သ ့
အေနြဖင ့် ဘယ်လမ
ိ လက်မခံ င်
ိ ေသာ အ က်ရမအြဖစ် သတ်မတ်မည် ြဖစ်သည်။

ဘဂဒက် ိ မွတစ
် လင်ကာလိဖ်မာလည်း ထိအတပင်
့ တေလာကလံးကိ အပ်စိးသည်ဟ ေ ကြငာထား ပီး

ဆွနန
် မ
ီ တ
ွ စ
် လင်အများစက သကိ
့ အထွဋအ
် ထိပ် ေခါင်းေဆာင်အြဖစ် အသိအမတ်ြပ ေလသည်။ သိေသာ်
့
လက်ေတွတွငမ
် ကာလိဖ်မာ ဘဂဒက် မိ ေတာ်ကေတာင်
ိ အ င်
ိ င်
ိ အပ်ချ ပ်ရြခင်း ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဆွနန
် ီ

အားကစားသမားအားလံးကိ တခတည်းေသာ ကာလိဖ်ကယ်

ိ စားလယ်တဖွဲထဲတင
ွ ် ထားမည်ေလာ၊ သိတည်
့ းမဟတ်
ဆွနန
် က
ီ မာမ ေစာ်ဘာွ းအသီးသီး၊ ဆလ်တန်အသီးသီး၏ ကိယ်စားလယ်အဖွဲများအြဖစ် အပ်စများ ဆယ်ချီ ခွမ
ဲ ည်

ေလာ။ တကယ်တမ်းတွင ် ေစာ်ဘာွ း၊ ဆလ်တန် ငပ

့် င် ရပ်ေသးဦးမည် မဟတ်။ အာရပ် သဲက ာရမာ အလာမ
လွ၍
ဲ အြခားမည်သအပ်
့ စိးမကိမ အသိအမတ်မြပ ေသာ လွတလ
် ပ်သည့် ဘယ်ဒဝင်မျိ း ယ
ွ အ
် ပ်စများ (Bedouin

tribes) ြဖင ့် ြပည့် က်ေနသည်။ ြမားပစ် သိမဟတ်

့ ကလားအတ်စီး ပိ င်ရန် တအပ်စချင်းဆီမ လွတလ
် ပ်ေသာ
ကိယ်စားလယ်အဖွဲ ေစလတ်ခင
ွ ့် ြပ မည်ေလာ။ သည်နည်း င် င်ပင် ဥေရာပမာလည်း စာဖတ်သကိ ေခါင်းခဲေစမည်
ြဖစ်သည်။ အိင်ဗရီ ိ ေနာ်မန် မိ မ အားကစားသမားတဦးမာ ေဒသ ိ အိင်ဗရီ မိ စားကိ ကိယ်စားြပ မည်ေလာ၊

သိမဟတ်
့ ေနာ်မန်ဒ ီ နယ်စား ကီးကိ ကိယ်စားြပ မည်ေလာ၊ သိမဟတ်
့ သိပ်အာဏာမ ိလသည့် ြပင်သစ်ဘရင်ကိ
ကိယ်စားြပ မည်ေလာ။

ဤ င်
ိ ငေ
ံ ရး အစအဖွဲ အများအြပားမာ စ်အနည်းငယ်အတွငး် ေပ လာလိက်၊ ေပျာက်သာွ းလိက်ပင်

ြဖစ်သည်။ ၁၀၁၆ ခ စ် အိလံပစ်ပဲေ

ွ တာ် ကျင်းပရန် စာဖတ်သြပင်ဆင်ေနသည်ဆပါက
ိ ဘယ်လဘယ်
ိ ပံ ကိယ်စား
ြပ မမျိ းများြဖင ့် ဘယ်ကယ်
ိ စားလယ်အဖွဲ ေတွ ေရာက်လာမည်ကိ သိ င်
ိ မည် မဟတ်ေပ။ အေ ကာင်းမာ တ စ်

ကာလ ကာ ပီး ေနာက်တ စ်အချိနအ

် တွငး် တွင ် ဘယ် င်
ိ ငေ
ံ ရးအစအဖွဲေတွ ဆက် ိေနဦးမည်၊ ဘယ်အဖွဲေတွ ဆက်
မ ိေနေတာဆ
့ တာကိ
ိ ဘယ်သမ မသိ င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်၏။ ၁၀၁၆ အိလံပစ်အတွက် အဂလန် ဘရင ့် င်
ိ ငေ
ံ တာ်

က ကိယ်စားလယ်အဖွဲ ေစလတ်သည်ဆပါေတာ
ိ ။့ အားကစားသမားများ ဆတံဆပ
ိ ်များ င ့် အိမ်ြပန်ေရာက်ချိနတ
် င
ွ ်
ဒိနး် မတ်ြပည်မ ဒိနး် များက လန်ဒန်ကိ သိမ်းပိက်သာွ း ပီ ြဖစ်ေ ကာင်း င ့် အဂလန်မာ မဟာက ဘရင်၏ ေြမာက်ပိင်း
ပင်လယ် အင်ပါယာထဲသိ ဒိ
့ နး် မတ်၊ ေနာ်ေဝး င ့် ဆွဒ
ီ င် အစိတအ
် ပိင်းအချိ ငအ
့် တ သွတသ
် င
ွ း် ခံလက်
ိ ရ ပီ

ြဖစ်ေ ကာင်း ေတွရမည် ြဖစ်သည်။ ေနာက် စ် စ်ဆယ်ေလာက်အ ကာတွင ် ယင်းအင်ပါယာမာ ြပန်လည် ပိ ကွသ
ဲ ာွ း
ပီး ေနာက် စ်သးဆယ်
ံ အ ကာတွငမ
် အဂလန်ကိ ေနာ်မန်ဒန
ီ ယ်စား ကီးက ြပန်လည်သမ
ိ ်းပိက်လက်
ိ ြပန်သည်ကိ

ေတွရေပမည်။

ကာ ကာမတည်တေ
ံ့ သာ ယင်း င်
ိ ငေ
ံ ရးအစအဖွဲများအဖိ ့ င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်းဟ၍ ိမည်မဟတ်သလိ တင်

စရာ အလံေတာ်လည်း မ ိေချ။ င်

ိ ငေ
ံ ရးအမတ်သေကတများမာ အေရး ကီးသည်မာမန်ပါ၏။ သိရာတွ
့ င ် ဥေရာပ
င်
ိ ငေ
ံ ရး အမတ်သေကတများမာ အင်ဒနီ
ိ း ား၊ တ တ် သိမဟတ်
့ တပီ င်
ိ ငေ
ံ ရး အမတ်သေကတများ င ့် များစွာ
ြခားနားေလသည်။ အ င်
ိ ရ ိသည်ကိ ဘယ်လသေဘာတ
ိ အသိအမတ်ြပ မည်ဆသည့
ိ ် လပ်ထးလပ်
ံ နည်း ပ ိတိ

ေကာ တခကိ သေဘာတညီရန်မာ မြဖစ် င်

ိ သေလာက်ပင် ြဖစ်သည်။

သိြဖစ်
့ ေလရာ ၂၀၂၀ တိကျိ အိလံပစ်ကိ စာဖတ်သ ကည့ြ် ဖစ်ပါက င်
ိ ငမ
ံ ျားအ ကား ပိ င်ပဲဆ
ွ တာကိ
ိ ြမင်ရ

ြခင်းမာ အံ့ သစရာေကာင်းလသည့် ကမာလံးဆိင်ရာ သေဘာတညီမ ကီး ြဖစ်ေ ကာင်း စာဖတ်သအေနြဖင ့်

အမတ်ရလိက်ပါ။ လအများမာ သတိ ့ င်
ိ င ံ ေရတံဆပ
ိ ်ရ ပီး င်
ိ ငအ
ံ လံကိ လငထ
့် လိက်ရသည့အ
် ခါ င်
ိ ငအ
ံ တွက်

ဂဏ်ယရသည်ဆသည့
ိ အ
် ခါတိင်း ထိထက်ပိ ပီး များစွာ ဂဏ်ယထိက်သည့် အေ ကာင်းမာ လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့်
ဤကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ပိ င်ပဲက
ွ ိ ကျင်းပ င်
ိ ြခင်းသည်ပင်လ င် ပိ၍ ဂဏ်ယထိက်သည့် အေ ကာင်းြဖစ်ေနြခင်း ြဖစ်ပါ၏။

အားလံးကိ အပ်စိးသည့် ေဒ လာ

ေခတ်သစ်မတိင်မီ ကာလများက လသားများမာ င်

ိ ငေ
ံ ရးစနစ်အမျိ းမျိ းတင်သာမက စီးပွားေရးမာလည်း
ေတွးမ င်
ိ ေလာက်ေအာင် များြပားေသာ ပံစံအမျိ းမျိ းကိ စမ်းသပ်ခဲ့ ကသည်။ ား ဘွိ င်ယာများ၊ ဟိ မဟာ
ရာဇာများ၊ တ တ် မန်းဒရင်းများ၊ အေမရိကန်အန်ဒးီ ယန်း အပ်စအ ကီးအကဲများမာ ပိက်ဆ၊ံ ကန်သယ
ွ ေ
် ရး၊ အခွန၊်
အလပ် င ့် ပတ်သက်လာလ င် စဥ်းစားပံများ လံးဝမတညီ ကွြဲ ပားခဲ့ ကေပသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် လတိင်းနီးပါးမာ

ပံစံနည်းနည်းေလးစီသာကွသ
ဲ ည့် အရင်း င်စနစ်တမျိ းတည်းကိသာ လက်ခယ
ံ ံ ကည် ေလေတာသ
့ ည်။ က ပ်
် တိ ့
အားလံးမာ တခတည်းေသာ ကမာထ
့ တ်လပ်ေရးလိင်းေ ကာင်းထဲက ိေသာ အစိတအ
် ပိင်းများသာ ြဖစ်သည်။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် ကွနဂ
် ိတွင ် ေနသည် ြဖစ်ေစ၊ မွနဂ
် ိလီးယားတွင ် ေနသည် ြဖစ်ေစ၊ နယးဇီလန်တင
ွ ် ေနသည် ြဖစ်
ေစ၊ ဘိလီးဗီယားတွင ် ေနသည် ြဖစ်ေစ စာဖတ်သ၏ ေနစဥ်
့ အလပ် င ့် စီးပွားေရး အဆင်ေြပမေြပမာ တမျိ းတည်း
ေသာ စီးပွားေရး သီအရီ
ိ များ၊ ပံစံတမျိ းတည်းေသာ ေကာ်ပိေရး င်းများ င ့် ဘဏ်များ၊ တမျိ းတည်းေသာ ရင်း းီ ေငွ
စီးဆင်းမများ အေပ တွင ် မတည်သည်။ အစေရး င ့် အီရန် ဘ ာေရး ဝန် ကီး စ်ပါး ေနလယ်
့ စာ စားရင်း ေတွ က
သည်ဆပါက
ိ သတိ ့ စ်ဦးမာ တညီေသာ စီးပွားေရး ဘာသာစကား တမျိ းတည်းေသာ ေြပာမည် ြဖစ် ပီး တေယာက်

ဒကသကကိ တေယာက်နားလည် ကမည် ြဖစ်သည်။

အစလာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် (IS) မာ ဆီးရီးယား င ့် အီရတ်နယ်ေြမ အေတာ်များများကိ သိမ်းပိက် ပီး လ

ေသာင်းချီ ပီး သတ်ြဖတ်၊ ေ းေဟာင်းယဥ်ေကျးမနယ်ေြမများကိ ေြမလန်ဖျက်ဆးီ ၊ ပ်ထများကိ ဖိ လဲ၊ အရင်

အစိးရများ င ့် အေနာက်တင်
ိ းယဥ်ေကျးမ လမ်းမိးေသာ အမတ်သေကတ လကဏာများကိ စနစ်တကျ ဖျက်ဆးီ

လပ်ေလသည်။ သိေသာ်
့ သတိ
့ က်ခက်
ိ ေရးသမားများမာ ယင်းေနရာ ိ ဘဏ်များသိေရာက်
့ ပီး အေမရိကန် သမတပံ
များ င ့် အေမရိကန် င်
ိ ငေ
ံ ရး င ့် ဘာသာေရးစံ န်းများကိ အဂလိပ်လိ ချီးမွမ်းေရးသားထားသည့် ေ ကးေ ကာ်

စာသားများပါဝင်သည့် အေမရိကန်ေဒ လာများကိ ြမင်ေသာအခါတွငမ

် အေမရိကန်နယ်ချဲသမား၏ အမတ်
သေကတ လကဏာများဆိ ပီး မီး ိ မဖျက်ဆးီ ေတာေ
့ ချ။ အေ ကာင်းမာ င်
ိ ငေ
ံ ရး၊ ဘာသာေရး ကွြဲ ပားမများကိ မမ
ဘဲ ေဒ လာကိ အားလံးက တ်တာွ းကိင်း ိငး် ကေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ေဒ လာတွင ် ဝါးစား သိမဟတ်
့ ေဖျာ်

ေသာက်လိ ရသည့
့ ် အတွငး် ဂဏ်သတမ
ိ ိေသာ်လည်း ေဒ လာအေပ တွင ် ယံ ကည်မ င ့် အေမရိကန် ဗဟိဘဏ်၏
ဉာဏ် ိမ အေပ တွင ် စိတခ
် ျမမာ ခိင်မာလသည် ြဖစ်ရာ အစလာမ်မစ်အေြခခံဝါဒီများ၊ မကဆီကန် မးယစ်

ရာဇာများ င ့် ေြမာက်ကရီ
ိ းယား အာဏာ င်များပင် ေဒ လာအေပ တွင ် ယံ ကည် ကသည်။

ယင်းသိြဖစ်
့ သည့တ
် င်
ိ ယေနေခတ်
့ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် အထင် ားဆံး တပံစံတည်း တညီမကိ ြပပါဆိလ င်

ကား က ပ်
် တိ သဘာဝ
့ ကမာ င ့် လသားခ ာကိယ်အေ ကာင်း ြမင်ပံကိြပရမည်ြဖစ်သည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ်ပါင်း
တေထာင်ခနေ
် ့ လာက်ကသာ စာဖတ်သ ေနမေကာင်း ြဖစ်သည်ဆပါက
ိ စာဖတ်သ ဘယ်မာေနသလဲဆတာအေပ
ိ
အများ ကီး မတည်ပါသည်။ ဥေရာပတွင ် ေနသည်ဆလ
ိ င် ထိအရပ် ိ ဘန်းေတာ် ကီးက စာဖတ်သ ေနမေကာင်းြဖစ်

ြခင်းမာ ဘရားသခင်စိတဆ
် းေအာင်
ိ လပ်မိ၍ ြဖစ် ပီး၊ ေနြပန်ေကာင်းဖိဆိ
့ လ င် ဘရားေကျာင်းကိ တခခလသင ့်
ေ ကာင်း၊ ြမငြ့် မတ်ေသာ ေနရာတခခသိ ဘရားဖးသွ
့ ားရန် လိေ ကာင်း၊ ဘရားသခင် ခွငလ
့် တ်ရန် အြပင်းအထန်

ဆေတာင်းဝတ်ြပ ရ မည်ြဖစ်ေ ကာင်း ေြပာေကာင်းေြပာမည် ြဖစ်သည်။ သိတည်

့ းမဟတ် ရွ ာ ိ စန်းအတတ်တတ်သ
က စာဖတ်သမာ မေကာင်းဆိးရွ ားဝင်ပးခံရြခင်း ြဖစ်ေ ကာင်း၊ သအေနြဖင
့ ့် ထိမေကာင်းဆိးရွ ား ထွကသ
် ာွ းေစရန်
အဆိ၊ အက၊ ကက်ဖငယ်တေကာင်၏ ေသွးြဖင ့် မန်းမတ်ရမည် ဆိတာမျိ း စာဖတ်သကိ င်းြပေကာင်း င်းြပမည်

ြဖစ်ေလသည်။

အေ အလယ်ပိင်းတွင ် ိးရာထံးတမ်းများကိ သင် ကားတတ်ပန

ွ ထ
် ားသည့် ဆရာဝန်များက စာဖတ်သ၏
ကိယ်တင
ွ း် ဥတေလးပါးမာ မမ မတြဖစ်ေနသည့အ
် တွက် စာဖတ်သအေနြဖင ့် သငေ
့် တာ်ေသာ ဓါတ်စာကိ စားကာ

အနံြပင်
့ းသည့် ေဆးရည်များ ေသာက် ပီး မ တေအာင် ြပန်လပ်ရမည်ဟ ဆိေကာင်းဆိမည် ြဖစ်သည်။ အိ ယ
ိ တွငမ
်
အာယေဗဒပညာ င်များက ကိယ်တင
ွ း် ဓာတ်သးမျိ
ံ းကိ မ တေအာင် ညယ
ိ ြခင်း င ့် စပ်လျဥ်းသည့် သတိ၏
့ ေဒါသ
ဆိင်ရာ ကိယ်ပိင်သအ
ီ ရီ
ိ များကိ င်းြပကာ ပရေဆးများ၊ အ ပ
ိ ်ကထံးများ၊ ေယာဂပံစံများြဖင ့် ကသရန် အ ကံြပ
မည် ြဖစ်သည်။ တ တ်သမားေတာ်များ၊ ဆားဗီးယန်း ေပျာက်ေစဆရာများ၊ အာဖရိက ပေရာဂဆရာများ၊ အေမရိ

ကန်အိ ယ
ိ န်း ေဆးဆရာများ အစ ိသြဖင ့် အင်ပါယာတိင်း၊ ဘရင ့် င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ း၊ မျိ း ယ
ွ အ
် ပ်စ တိင်းတွင ် ကိယ်ပိင်
ိးရာ အစဥ်အလာများ င ့် ပညာ င်များ ိ ပီး လသားခ ာကိယ် င ့် အနာေရာဂါ၏ သဘာဝအေပ စဥ်းစားပံများမာ

လည်း တဦး ငတ
့် ဦး မတညီ ကေချ။ ပေဇာ်ပသနည်းများ၊ ေဖာ်နည်းကားများ၊ ကသနည်းများ ကိလည်း တေယာက်
တမျိ းစီ ေပး ကမည်ြဖစ်ေလသည်။ ယင်းတိထဲ
့ မ အချိ မာ အံ့ သေလာက်စရာ အဆင်ေြပအလပ်ြဖစ် ပီး အချိ မာမ
ေဆးကကာမ တိးဆိး ပီး ေသမိနခ
် ့ ျသည် ငပ
့် င် မြခားေပ။ ဥေရာပ၊ တ တ်၊ အာဖရိက င ့် အေမရိက ေဆးပညာ

လပ်ထးလပ်
ံ နည်းများအ ကား တတာကိ ေြပာပါဆိလ င် ေနရာတိင်းတွင ် အနည်းဆံးအားြဖင ့် ကေလးသံးေယာက်
မာ တေယာက် အရွ ယမ
် ေရာက်ခင် ေသဆံး ပီး ပျမ်းမ လသက်
့ တမ်းမာလည်း စ်ငါးဆယ်ေအာက် အများ ကီး

ေရာက်ြခင်းပင် ြဖစ်ေလသည်။

ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် စာဖတ်သ ဖျားနာသည်ဆပါက
ိ ဘယ်မာေနသလဲဆတာ
ိ အေရးမပါေတာေ
့ ချ။ တိရန်တိ
မာေနသည် ြဖစ်ေစ၊ တိကျိ ၊ တီဟရ
ီ န်၊ တယ်လဗီးတွင ် ေနသည်ြဖစ်ေစ ပံစံဆင်သည့် ေဆး ံများကိ ေခ သွားမည်
ြဖစ် ပီး တညီေသာ ေဆးတကသိလ်များတွင ် တညီေသာ သိပံသအ
ီ ရီ
ိ များကိ သင် ကားခဲရ
့ သည့် ဂျ တီကတ်အြဖ
ဝတ်ဆရာဝန်များကိ ေတွရမည် ြဖစ်သည်။ ယင်းဆရာဝန်များက တထပ်တည်း တညီေသာ လပ်ထးလပ်
ံ နည်းများ

အတိင်း ေဆာင်ရွက် ပီး တထပ်တည်း တညီေသာ ဓါတ်ခစ

ွဲ မ်းသပ်မများကိ လပ်ကာ ေရာဂါအမည် သတ်မတ်ချက်
များမာလည်း သည်လပံ
ိ စံအတိင်း တပံစံအတိင်းပင် ြဖစ်ေပမည်။ ထိေနာက်
့ တညီေသာ င်
ိ ငတ
ံ ကာေဆးကမဏီ

များမ ထတ်လပ်ေသာ တညီေသာ ေဆးများ ထတ်ေပးမည် ြဖစ်သည်။ ဓေလ့ထးတမ်

ံ းအေပ မတည် ပီး အေသးစား
ကွာြခားချက်တချိ ိေနေသးေသာ်လည်း ကေနဒါ၊ ဂျပန်၊ အီရန် င ့် အစေရး သမားေတာ်များက လသားခ ာကိယ်

င ့် လသားေရာဂါများအေပ ြမင်ပံမာ တပံစံတည်းပင် ြဖစ်သည်။ အစလာမ်မစ် င်

ိ ငေ
ံ တာ် (IS) က ရကာ င ့် မိ
ဆးကိ သိမ်းပိက် ပီးေနာက် ေဒသ ိ ေဆး ံများကိ ဖျက်ဆးီ မပစ်ေပ။ သတိလပ်
့ သည်မာ ကမာတလား ိ မဆလင်
ဆရာဝန်များ င ့် နာစ
့ ်များကိ လာေရာက်ကညီေဆာင်ရွကေ
် ပးရန် ေတာင်းဆိချက်ကိ လငတ
့် င်ြခင်း ြဖစ်သည်။
မွတစ
် လင်ဆရာဝန်များ င ့် နာစ
့ ်များပင် လသားခ ာကိယ်ကိ ဆဲလမ
် ျားြဖင ့် ြပ လပ်ထားေ ကာင်း ေရာဂါများြဖစ်ပာွ း

ရသည်မာ ေရာဂါပိးများေ ကာင ့် ြဖစ်ေ ကာင်း ပဋိဇီဝေဆးများမာ ဘက်တးီ ရီးယားများကိ သတ် င်

ိ ေ ကာင်း
ယံ ကည် ကသည်ဟ ေကာက်ချက်ချရမည်ပင် ြဖစ်ေပသည်။
 သည်လဆဲ
ိ လ င် ဒီဆလ
ဲ မ
် ျား င ့် ဘက်တးီ ရီးယားများကိ ဘာေတွြဖင ့် ြပ လပ်ထားပါသနည်း။ ေမးရမည်ဆိ

လ င် ဒီကမာ ကီးတခလံးကိ ဘာေတွြဖင ့် ြပ လပ်ထားပါသနည်း။ လွနခ

် ေ
ဲ့ သာ စ်ေပါင်း ၁၀၀၀ ခနက
် ့ ယဥ်ေကျးမ
တိင်းတွင ် စ ကဝဠာ၊ အာကာသ တခလံးကိ ဘာေတွြဖင ့် အေြခခံ တည်ေဆာက်ထားသလဲဆတာ
ိ င ့် ပတ်သက် ပီး

ကိယ်ပိင်ပံြပင်များ ိသည်။ ယေနေခတ်

့ တငွ ် တကမာလံး ိ ပညာတတ်ပဂိ လ်များမာ ပ်၊ စွမ်းအင်၊ အချိန ် င ့်
အာကာသ င ့် ပတ်သက် ပီး တသေဘာတည်း ယံ ကည် ကေလသည်။ ဥပမာေပးရမည်ဆလ
ိ င် အီရန် င ့် ေြမာက်ကိ

ရီးယား၏ ကလီးယား အစီအစဥ်ကိ ကည့ပ

် ါ။ ြပဿနာအရင်းခံမာ အီရန်ေရာ ေြမာက်ကရီ
ိ းယားပါ ပေဗဒ င ့်
ပတ်သက်လာလ င် အစေရး င ့် အေမရိကန်တိ သိ
့ ြမင်ပံအတိင်း သိြမင်ြခင်းြဖစ်သည်။ အီရန် င ့် ေြမာက်ကရီ
ိ းယား

က E = mc⁴ လိသာ
့ ယံ ကည်ပါက အစေရး င ့် အေမရိကန်အေနြဖင ့် သတိ၏
့ ကလီးယား အစီအစဥ်ကိ တ
စက်ကေလးမ အဖက်လပ်ေနစရာ အေ ကာင်းမ ိေပ။

လသားများမာ မတညီေသာ ဘာသာေရး င ့် အမျိ းသားေရး သ ပ်သကန်များ ိေသးသည်မာ မန်

ေသာ်လည်း လက်ေတွကိစများြဖစ်ေသာ င်
ိ ငတ
ံ ည်ေဆာက်ြခင်း၊ စီးပွားေရးစနစ်တရပ် တည်ေဆာက်ြခင်း၊ ေဆး ံ
ေဆာက်ြခင်း၊ ဗံးြပ လပ်ြခင်း အစ ိသည့က
် စ
ိ များတွငမ
် က ပ်
် တအားလံ
ိ့ းနီးပါးမာ လယဥ်
့ ေကျးမတခတည်းမ
ြဖစ်ေ ကာင်း သိသာေစသည်။ က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် အြငင်းပွားမများ ိေသးသည်ဆမာ
ိ သံသယြဖစ်ဖွယမ
် ိပါ။
သိေသာ်
့ လည်း လယဥ်
့ ေကျးမတိင်းတွင ် အပ်စထဲ အြငင်းပွားမများ ိစ မဲသာ ြဖစ်ပါသည်။ တကယ်တမ်းအားြဖင ့်
ဤကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အြငင်းပွားမများကပင် လယဥ်
့ ေကျးမများ၏ အမတ်လကဏာ ြဖစ်ပါသည်။ လအများက မိမိတ၏
ိ့
သ ပ်သကန် (identity) ကိ ေဖာ်ထတ်ြပသရန် ကိ းစားေသာအခါ တညီေသာ လကဏာများကိ စာရင်းြပ စ ေဖာ်ြပ
ေလ့ ိပါသည်။ ဤသိ တတာများကိ
့ စ ပီးေဖာ်ြပရန် ကိ းစားြခင်းမာ မားယွငး် ပါသည်။ အမန်တကယ်အားြဖင ့်

တညီေသာ ပဋိပကများ င ့် ဝိေရာဓိများကိ ထတ်ြပြခင်းက ပိ ပီးမန်ကန်ပါလိမ်မ

့ ည်။ ဥပမာေပးရမည်ဆလ
ိ င် ၁၆၁၈
ခ စ် ဥေရာပတွင ် တခတည်းေသာ ဘာသာေရး သ ပ်သကန် မ ိပါ။ ဘာသာေရးပဋိပကများ ိြခင်းကိက ဥေရာပ

သားဟေသာ အမတ်လကဏာ (Eurpoean identity) ကိ သတ်မတ်ြပ ာန်းသည်။ ၁၆၁၈ ခ စ်ကာလတွင ်

ကက်သလစ် င ့် ပ ိတက်စတန ် သိ
့ မဟတ်
့ ကယ်လဗ
် င်နစ် င ့် လသာရီးယန်းဆိ ပီး အယဝါဒဆိင်ရာ မေြပာပ

ေလာက်သည့် ကွြဲ ပားမအေပ အ ကီးအကျယ် စွဲလမ်းြငင်းခံ က ပီး ထိကွြဲ ပားမအေပ မတည်ကာ တိက်ရဲသ င ့်
ေသရဲသဆိ ပီး ိေနြခင်းသည်ပင် ဥေရာပသားဟသည့် အမတ်လကဏာြဖစ်ပါသည်။ ၁၆၁၈ တွင ် ထိပဋိပကများ

ကိ စိတမ
် ဝင်စားသည့် လသားတဦးဆိပါက ေသချာသည်မာ ထိသသည် ဥေရာပသားမြဖစ် င်
ိ ၊ တာခ
့ ် သိမဟတ်
့
ဟိ တဦးပင် ြဖစ်ေပမည်။

၁၉၄၀ ြပည့က
် ာလများတွင ် ဗိတန
ိ ် င ့် ဂျာမနီတင
ွ ် လံးလံး မတညီေသာ င်
ိ ငေ
ံ ရးစံတန်ဖိးများ ိသည်မန်

ေသာ်လည်း သတိ ့ စ်ခစလံးပင်လ င် ဥေရာပလယဥ်

့ ေကျးမတခတည်းဟေသာ အရင်းခံ ိ ကေလသည်။ ဟစ်တ
လာသည် ချာချီလပင်
ိ ဥေရာပသား (European)သာ ြဖစ်ေပသည်။ ထိကာလတွင ် သတိ ့ စ်ဦး ကား အား ပိ င် က

ြခင်းကပင် ဥေရာပသားဆိသည့် အမတ်လကဏာ (European identity) ကိ သတ်မတ်ြပ ာန်းြခင်းြဖစ်သည်။ ဒါ င ့်

မတဘဲ !Kung ဟေခ သည့် အမဲလက်
ိ လသားအပ်စထဲမ တဦးကိ ၁၉၄၀ တွင ် ဥေရာပသားဟ ေခ လိမရေပ။
့
အေ ကာင်းမာ လမျိ း င ့် အင်ပါယာဆိ ပီး ဥေရာပသားများအ ကား ြဖစ်ပာွ းေနသည့် ပဋိပကမာ သအတွ
့ က် ဘာ
အဓိပာယ်မမ ိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

က ပ်
် တိ ့ င ့် အများဆံး အချင်းပွားေသာ လများမာ က ◌်ပ်တ၏
ိ ့ မိသားစဝင်များပင် ြဖစ်သည်။ လတ

ဦး၏ သ ပ်သကန် လကဏာ (identity) မာ သေဘာတညီမများထက် ပဋိပကများ၊ ဝိေရာဓိများအေပ အေြခခံ

သည်။ ၂၀၁၈ တွင ် ဥေရာပသားဆိသည်မာ ဘာကိ ဆိလိပါသနည်း။ ဥေရာပသားဆိသည်မာ အသားအေရာင်အားြဖ

င ့် လြဖ ၊ ခရစ်ေတာ်တင
ွ ် ယံ ကည်သ သိမဟတ်
့ လွတလ
် ပ်မကိ တန်ဖိးထားသည့သ
် ြဖစ်ရန် မလိေပ။ ၂၀၁၈ တွင ် ဥ
ေရာပသားဆိသည်မာ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်ြခင်းကိစအေပ အြပင်းအထန် အြငင်းပွားေနသ၊ ဥေရာပသမဂ

အေ ကာင်း အ ကီးအကျယ် ေဆွးေ းွ ေနသ၊ အရင်း င်စနစ်၏ အကနအ

် ့ သတ်များ အေ ကာင်း အကျယ်ေဆွးေ းွ ေန
သ ြဖစ်သည်။ ထိအြပင်
့ မိမိဘာသာလည်း “ငါရဲ့ သ
့ ပ်သကန်က ဘာလဲ” ဆိ ပီး စွဲလမ်းြငင်းခံရသလည်း ြဖစ်သည်။

လအိများ များြပားလာမ၊ ထိနး် မရေအာင် ဆိးေနေသာ သံးစွဲသဝါဒ င ့် ကမာ ကီးပေ းွ လာမအေပ စိးရိမ်ေနေသာသ
လည်း ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ၂၁ ရာစ ဥေရာပသားများ၏ ပဋိပကများ င ့် ဝိေရာဓိများမာ ၁၆၁၈ င ့် ၁၉၄၀ တွင ် ိ
ေသာ သတိ၏
့ ဘိးေဘးများ င ့် မတညီဘဲ ယေနကာလ
့ သတိ၏
့ ကန်သယ
ွ ေ
် ရးမိတဖ
် က်များြဖစ်ေသာ တ တ်များ၊
အိ ယ
ိ သားများ င ့် တညီ ကသည်။

အနာဂတ်တင
ွ ် မည်သေသာ
ိ့ ေြပာင်းလဲမများ ေစာင ့် ကိ ေနသည် ြဖစ်ပါေစ မတညီစိမ်းကားေသာ လယဥ်
့
ေကျးမများ ပွတတ
် က်
ိ ြခင်းမျိ း ြဖစ်မာမဟတ်ဘဲ တခတည်းေသာ လယဥ်
့ ေကျးမအတွငး် ညီအကိေမာင် မများ
အချင်းပွားမမျိ း ြဖစ်မာြဖစ်သည်။ ၂၁ ရာစ၏ ကီးမားေသာ စိနေ
် ခ မများမာ တကမာလံး ငခ
့် ျီြဖစ်ေသာ စိနေ
် ခမ

မျိ း ြဖစ်မည် ြဖစ်သည်။ ဥတေြပာင်းလဲမက ေဂဟစနစ်ဆင်

ိ ရာ ကပ်ေဘးဆိးများကိ ြဖစ်ေပ ေစပါက မည်သိ ဆက်
့
ြဖစ်မည်နည်း။ ကွနြ် ပ တာများက လသားများထက် အလပ်များတွင ် ပိမိသာလွနလ
် ာကာ လသားများကိ အလပ်များ

တွင ် အစားထိးလာပါက မည်သိ ြဖစ်

့ မည်နည်း။ ဇီဝနည်းပညာက က ပ်
် တကိ
ိ ့ လသားများအား အဆငြ့် မငလ
့် ာ င်
ိ
ကာ လသက်
့ တမ်းကိ ဆွဆ
ဲ န ် ့ င်
ိ လာပါက မည်သိ ြဖစ်
့ မည်နည်း။ က ပ်
် တိ လသားများအေနြဖင
့ ့် ဤေမးခွနး် များကိ
ေြဖ င်းရန် ကိ းပမ်းရာတွင ် ကီးမားေသာ အြငင်းပွားမများ၊ ခါးသီးေသာ ပဋိပကများ ိမည်ကေတာ့ သံသယြဖစ်

စရာ မ ိပါ။ သိေသာ်

့ ဤအြငင်းအခံများ င ့် ပဋိပကများေ ကာင ့် က ပ်
် တကိ
ိ ့ တေယာက် င ့် တေယာက် သီးြခား
ြဖစ်သာွ းေစမည် မဟတ်ပါ။ ေြပာင်းြပန်သာ ြဖစ်ေပမည်။ က ပ်
် တိ တဦးအေပ
့ တဦး ပိမိ အြပန်အလန် မီခလာရေစ
ိ

မည် ြဖစ်ပါသည်။ လသားမျိ း ယ

ွ မ
် ာ သဟဇာတြဖစ်ေသာ လအဖွ
့ ဲအစည်း အသိက်အဝန်းတခ ြဖစ်လာရန် အများ
ကီးလိေသးေသာ်လည်း က ပ်
် တအားလံ
ိ့ းမာ တ် တ်သသ
ဲ ဲ ိေသးသည့် တခတည်းေသာ ကမာလ
့ ယဥ်
့ ေကျး
မ၏ အဖွဲဝင်များ ြဖစ်လာ ပီ ြဖစ်သည်။

ထိသိဆိ
့ လ င် တကမာလံးကိ ဖံးလမ်းလာေနသည့် အမျိ းသားေရး လိငး် လံး ကီးကိ မည်သိ ့ င်းမည်နည်း။
ဂလိဘယ်လက်
ိ ေဇး င်းြဖစ်ရန် က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတအ
် ားထက်သန်မေ ကာင ့် ေဟာင်းေသာ်လည်း ေကာင်းေသးသည့်
အမျိ းသား င်
ိ ငေ
ံ တာ်များကိ အေဆာတလျင် ပစ်ခာွ မိ ပီေလာ။ ဆိးရွ ားစွာ ကံ ေတွေနရေသာ ကမာလံးဆိင်ရာ
အကျပ်အတည်းများကိ ေြဖ င်းရန် ေ း ိးစွဲ အမျိ းသားေရးဝါဒကိ ြပန်သာွ းသငသ
့် ေလာ။ ဂလိဘယ်လက်
ိ ေဇး င်း
ေ ကာင ့် ြပဿနာများ များစွာ ကံ ေတွရသည်ဆလ
ိ င် ဘာလိ ဂလိ
့ ဘယ်လက်
ိ ေဇး င်းကိ ဒီအတိင်းပဲ မပစ်လက်
ိ က

ပါသနည်း။
သင်ခန်းစာ (၇) အမျိ းသားေရးဝါဒ
ကမာလံးဆိင်ရာ ြပဿနာေတွက ကမာလံးဆိင်ရာ အေြဖေတွလတယ်
ိ

လသားမျိ း ယ
ွ တ
် ခလံးမာ ယခအခါ တခတည်းေသာ လယဥ်
့ ေကျးမြဖစ်လာ ပီး လသားအားလံးမာ ဘံ
တညီေသာ စိနေ
် ခ မများ င ့် အခွငအ
့် လမ်းများကိ အတတရင်ဆင်
ိ လာရသည်ဆပါက
ိ ဗိတန်များ၊ အေမရိကန်များ၊
ားများ င ့် အြခားေသာ အပ်စများစွာမာ အဘယ့ေ
် ကာင ့် မိမိ င်
ိ ငက
ံ ပဲ
ိ ဦးစားေပး ပီး သီးြခားရပ်တည်သည့်
အမျိ းသားေရးဝါဒီ (nationalistic isolation) ဖက်သိ ဦးလည့
့ လ
် ာ ကပါသနည်း။ အမျိ းသားေရး ဝါဒကိ ြပန်သာွ း

ြခင်းမာ က ပ်
် တိ ရင်
့ ဆင်
ိ ေနရေသာ မ ကံ စဖး ကမာလံးဆိင်ရာ ြပဿနာများကိ အမန်တကယ် ေြဖ င်း င်
ိ ပါ
သလာ။ သိတည်
့ းမဟတ် အမျိ းသားေရးဝါဒမာ လသားမျိ း ယ
ွ တ
် ခလံးကိ အတိဒကေရာက်ေကာင်းေရာက်ေစကာ
သတေလာက င ့် အပင်ေလာက ၂ ခလံး ပါဝင်ေသာ ဇီဝစက်ဝန်း (biosphere) တခလံးကိ ပျက်သဥ်းေစမည့်

ြပဿနာများမ ထွကေ
် ြပးတိမ်းေ ာင်လသည့
ိ ် စိတအ
် လိလိက်မ သပ်သပ်သာေလာ။

ဤေမးခွနး် ကိ မေြဖမီ ေ းဦးစွာ က ပ်

် တအေနြဖင
ိ့ ့် အများလက်ခထ
ံ ားသည့် ယံတမ်းစကားတစံကိ အရင်
င်းလင်းပစ်ရန် လိအပ်ပါသည်။ အမျိ းသားေရးဝါဒမာ အများသိထားသလိ မဟတ်ဘဲ လသားများ၏ စိတဝ
် ိညာ

တွင ် သဘာဝအေလျာက် ပါလာသည့် အ မဲေနေသာ အစိတအ

် ပိင်းမဟတ်သလိ လသားများ၏ ခ ာကိယ် ဇီဝေဗဒ
အေပ တွငလ
် ည်း အေြခမခံေပ။ လသားများမာ မိမိအပ်စအေပ သစာေစာငသ
့် ိ ိေသတတ်သည့် မျိ းဗီဇပါ ပီး လမ
သတဝါများ (social animals with group loyalty imprited in their genes) လံးလံး ြဖစ်သည်ဆသည်
ိ ကေတာ့

မန်ပါသည်။ သိေသာ်
့ စ်ေပါင်း သိနး် ချီ၍ လသား Homo sapiens များ င ့် အြခား ေ းဦးလသားမျိ း ယ
ွ မ
် ျား
(hominid ancestors) မာ လသံးေလးဆယ်ထက်မပိေသာ ေသးငယ် ပီး ရင်း းီ က မ်းဝင်သည့် လရပ်
့ ဝန်းငယ်ေလး
များတွင ် ေနထိင်ခဲ့ ကြခင်း ြဖစ်သည်။ လသားများမာ ေသးငယ် ပီး လက်ပန
ွ း် တတီး ိသည့် အပ်စများြဖစ်ေသာ မျိ း

ယ
ွ စ
် အပ်စများ၊ ေြခလျင်တပ်အပ်စများ သိမဟတ်
့ မိသားစစီးပွားေရးကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အပ်စများတွင ် အပ်စအေပ

သစာေစာငသ
့် မ
ိ မာ လွယလ
် ယ
ွ က
် ကပင် ေပ ေပါက်လာ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ လံးလံး မိမိ င ့် မသိမက မ်းဝင်သည့်
လစိမ်းများ အေပ သစာေစာငသ
့် ရ
ိ န်မာမ အလိအေလျာက်ြဖစ်ေပ လာရန် ခက်ခပ
ဲ ါသည်။ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ကီးမားသ
ည့် အပ်စများ အေပ သစာေစာငသ
့် တ
ိ တ်ြခင်း ေပ ေပါက်လာမမာ မ ကာလေသးသည့် လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ်ေထာင်
ဂဏန်းခနက
် ့ သာ ေပ ေပါက်လာြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ် ကီးတခလံး၏ အချိနက
် ာလ င ့် င
ိ း် ယဥ် ကည့်
လ င် မေန မနက်
့ ခင်းသာသာ ကာလက ေပ ေပါက်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ထိအြပင်
့ ထိကဲသ
့ ိ ့ ကီးမားေသာ အပ်စများ
အေပ သစာေစာငသ
့် ရ
ိ န်မာ လမဆိင်ရာ တည်ေဆာက်ယမ (social construction) ကိ ကီးမားသည့် အားထတ်မ

များလည်း လိအပ်ပါသည်။

လအများမာ င်
ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ အားထတ် ကိ းပမ်းမကိ တည်ေဆာက်ယရြခင်း ဆိသည့် ပင်ပန်းဆင်းရဲမကိ
သည်းခံရြခင်းမာ မျိ း ယ
ွ အ
် ပ်စငယ် တခတည်းက မေြဖ င်း င်
ိ သည့် စိနေ
် ခ မများကိ ကံ ေတွရေသာေ ကာင ့် ြဖစ်
ပါသည်။ ဥပမာ ေပးရမည်ဆလ
ိ င် င်
ိ းြမစ်ေ ကာင်းတေလ ာက် လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာက ေနထိင်ခသ
ဲ့

ည့် ေ းေဟာင်း မျိ း ယ

ွ စ
် အပ်စများကိ ကည့် ကည့ပ
် ါ။ င်
ိ းြမစ်မာ သတိ၏
့ အသက်ေသွးေ ကာ ြဖစ်ပါသည်။ သ
တိ၏
့ လယ်ကင
ွ း် များကိ ေရေပးရန် င ့် ကန်စည်ပစည်းများ သယ်ယပိေဆာင်
့ ရန် ြမစ်ေ ကာင်းကိ လိအပ်ပါသည်။
သိေသာ်
့ င်
ိ းြမစ်မာ ခနမ
် ့ န်းရန် ခက်ခဲ ပီး စိတခ
် ျလိမရသည့
့ ် မိတဖ
် က်ြဖစ်ပါသည်။ မိးနည်းပါက လအများမာ
အငတ်ေဘး ကံ ကာ ေသဆံးရ ပီး မိးများပါက ြမစ်ေ ကာင်းတေလ ာက် ေရ ကီးကာ ရွ ာများလံးလံး ပျက်စီးပါသည်။
ဤြပဿနာကိ မည်သည့် မျိ း ယ
ွ စ
် ငယ် အပ်စတစထဲမ မိမိဘာသာ ေြဖ င်း င်
ိ ြခင်း မ ိေချ။ အေ ကာင်းမာ မျိ း
ယ
ွ စ
် အပ်စတစချင်းတွင ် လပ်သား ရာဂဏန်းသာသာ သာ ိ ပီး ြမစ်ေ ကာင်း၏ အပိင်းငယ်တပိင်းကိသာ ထိနး် ချ ပ်

င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ဆည် ကီးများ ေဆာက်လပ် င်
ိ ပီး တးေြမာင်းများ ကီလမီ
ိ တာ ရာဂဏန်းခန ် တး
့ င်
ိ သ
ည့် စေပါင်းလပ်အား ိမသာ ြမစ် ကီးကိ ထိနး် ချ ပ်ကာ သအစွ
့ မ်းကိ လိရာသံး င်
ိ မည် ြဖစ်ပါသည်။ ဤအေ ကာင်း
သည်ပင် မျိ း ယ
ွ စ
် အပ်စငယ်များ တေြဖးေြဖးချင်း တခတည်းေသာ တိင်းြပည် (nation) အြဖစ်ေပါင်းစည်းလာရ
ြခင်း အေ ကာင်းများထဲမ တချက်ြဖစ်ပါသည်။ အမျိ းသား င်
ိ င ံ ြဖစ်လာမသာ ဆည်များ၊ တးေြမာင်းများ
ေဖာက်လပ်လာ င်
ိ စမ
ွ ်း ိလာ ပီး ြမစ်ေ ကာင်း၏ စီးဆင်းမကိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ကာ၊ ေကာက်ပဲသးီ ံ အထွကမ
် ေကာင်း

သည့် စ်များအတွက် ရိကာသိေလာင်လာ င်

ိ ပီး င်
ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ သယ်ယပိေဆာင်
့ ေရး င ့် ဆက်သယ
ွ ေ
် ရးစနစ်ကိ
ထေထာင်လာ င်
ိ မည် ြဖစ်ပါသည်။

ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အားသာချက်များ ိေသာ်လည်း မျိ း ယ
ွ စ
် အပ်စများ င ့် ိးရာအပ်စများကိ တခတည်း

ေသာ တိင်းြပည် (nation) အြဖစ်သိ ေြပာင်

့ းလဲရသည့် အလပ်မာ ေ းယခင်ေခတ်များတွငြ် ဖစ်ေစ၊ ယေနေခတ်
့ တငွ ်
ြဖစ်ေစ ဘယ်ေသာအခါမ လွယက
် ြခင်း မ ိခေ
ဲ့ ချ။ ထိကဲသ
့ ိ မိ
့ မိတင်
ိ းြပည်အြဖစ် သတ်မတ်ရန် ဘယ်ေလာက်ခက်ခဲ
ေ ကာင်းကိ မိမိဘာသာ “ဒီလေတွကိ ငါသိသလား” ဆိသည့် ေမးခွနး် ကိ မိမိဘာသာ ေမး ကည့လ
် ရပါသည်
ိ့ ။ က န်

ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် က န်ေတာ့် ညီမ စ်ဦး င ့် ဝမ်းကွဲ ဆယ့တ
် စ်ေယာက်အမည်ကိ ရွ တက
် ာ သတိ၏
့
စိတေ
် နသေဘာထားများ၊ ပင်ကစ
ိ ိက်များ င ့် သတိ၏
့ ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ
ံ ရးများအေ ကာင်း တေနကန် ထိင်ေြပာ
င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် က န်ေတာ်က
့ သ
ဲ့ ေသာ
ိ့ အစေရး င်
ိ ငသ
ံ ား ၈ သန်းမာ ဘယ်သဘယ်ဝါေတွ

ဆိတာ မသိသလိ အများစကိလည်း တခါမ မြမင်ဖးေချ၊ အနာဂတ်တင

ွ လ
် ည်း သတိထဲ
့ မ အများစကိ ြမင်ဖးစရာ
အေ ကာင်းမ ိေချ။ သိေသာ်
့ ြငားလည်းပဲ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ဤ ဘယ်သဘယ်ဝါမန်း သဲသက
ဲ က
ွဲ မ
ွဲ သိ င်
ိ သည့် လ

အပ် ကီးအေပ သစာေစာငသ

့် ိ င်
ိ ြခင်းမာ က န်ေတာ်၏
့ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ အမဲလက်
ိ မဆိး ဘိးေဘးများမ အေမွဆက်ခရ
ံ ိ

မ မဟတ်ဘဲ သိပ်မ ကာလေသးေသာ သမိင်းက ြဖစ်ပျက်ခသ

ဲ့ ည့် အံ့ သဖွယအ
် ြဖစ်တခ ြဖစ်သည်။ လသား Homo
sapiens များ၏ ခ ာကိယ်တည်ေဆာက်ပံ င ့် ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်ကသာ
ိ သိေသာ အဂ ါ ဂိ လ်သား ဇီဝေဗဒပညာ င်တဦး

အေနြဖင ့် ဤေမျာက်ဝံများမာ သတိ ့ ငမ

့် သိေသာ လစိမ်း သန်း ငခ
့် ျီ၍အေပ လမအသိက်အဝန်း သံေယာဇဥ်
(communal bonds) ေပ ေပါက် င်
ိ စမ
ွ ် း ိ လမ
ိ ်မ
့ ည်ဟ ဘယ်လမ
ိ ခနမ
် ့ န်း င်
ိ မည် မဟတ်ေချ။ က န်ေတာ်က
့ ိ
“အစေရး” င်
ိ င ံ င ့် င်
ိ ငသ
ံ ား ၈ သန်းအေပ သစာ ိသငေ
့် ကာင်း ယံ ကည်ေစရန်အတွက် ဇီယန
ွ လ
် ပ် ားမ (Zionist

movement) င ့် အစေရး င်
ိ ငေ
ံ တာ်က ပညာေရး၊ ဝါဒြဖနခ
် ့ ျီမ င ့် အလံလငထ
့် ြခင်းတိ ပါဝင်
့ ေသာ အစိးရ
လက်တံ ည် ကီးဖန်တးီ ရသလိ င်
ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ လံြခံ ေရး၊ ကျန်းမာေရး င ့် လမဖလံေရး စနစ်များ ဖန်တးီ ရေလ

သည်။

ဤသိဆိ
့ သည့အ
် တွက် အမျိ းသားေရး သံေယာဇဥ်များမာ တခခလွမ
ဲ ားေန ပီဆိ ပီး ဆိလိြခင်း မဟတ်ပါ။
လအပ်စ ကီးမ သစာေစာငသ
့် မ
ိ မ ိဘဲ ကီးမားေသာစနစ်များ လည်ပတ် င်
ိ မည် မဟတ်သလိ လသားများ၏ မ ေဝ

ခံစား င်
ိ စမ
ွ ်းကိ ချဲထွင ် င်
ိ ြခင်းမာ ေသချာေပါက် အကျိ းေကျးဇး ိပါသည်။ လသားများ၏ တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ မများထဲ

တွင ် အကျိ းေကျးဇးအများဆံးထဲမ တခမာ မြပင်းထန်လန

ွ း် ေသာ ပံစံများြဖငေ
့် တွရေသာ မျိ းချစ်စိတြ် ဖစ်ပါသည်။
မိမိတင်
ိ းြပည်မာ သများ ငမ
့် တဘဲ တမထးြခားသည်ဟ ယံ ကည် ပီး မိမိတင်
ိ းြပည်အေပ သစာေစာငသ
့် ိ ိေသသင ့်

ကာ တိင်းြပည်အေပ ေကျပွနရ
် မည့် အထးတာဝန်ဝတရာများ ိသည်ဟ ယံ ကည်ြခင်းက မိမိတင်
ိ းြပည် ိ
အြခားသများကိ ဂ စိက်ေစကာ သတိအတွ
့ က် စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံလစိ
ိ တက
် ိ ြဖစ်ေပ ေစပါသည်။ အမျိ းသားေရး

ဝါဒသာမ ိပါက က ပ်
် တအားလံ
ိ့ း လစ်ဘရယ် ေလာကနိဗာန်တင
ွ ် ေနေနရလိမ်မ
့ ည်ဟ စိတက
် းယဥ်ြခင်းက
အ ရာယ် ိေသာ အမားြဖစ်ပါသည်။ အမျိ းသားေရးဝါဒသာ မ ိပါက ြဖစ် င်
ိ ေချပိများသည်မာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်

မျိ း ယ
ွ စ
် အပ်စငယ်များ၏ ကစဥ်က
့ လျားအြဖစ်တင
ွ ် ေနေနရ င်
ိ ပါသည်။ ငိမ်းချမ်းေသာ၊ ချမ်းသာ ကယ်ဝေသာ

လစ်ဘရယ် င်
ိ ငမ
ံ ျား (ဥပမာ ဆွဒ
ီ င်၊ ဂျာမနီ င ့် ဆွစ်ဇာလန်) တိတွ
့ င ် အမျိ းသားေရးစိတခ
် င်
ိ မာစွာ ိ ကသည်သာ ြဖစ်
ပါသည်။ အားေကာင်းသည့် အမျိ းသားေရး သံေယာဇဥ်မ ိသည့် င်
ိ ငစ
ံ ာရင်းတွင ် အာဖဂန်နစတန်၊ ဆိမာလီယာ၊

ကွနဂ
် ိ င ့် အြခားကျ ံးေနေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျား ပါဝင်ပါသည်။

အ ရာယ်မ ိေသာ မျိ းချစ်စိတမ

် ငါတိ ့ င်
ိ ငသ
ံ ည် သများ င်
ိ ငေ
ံ တွထက်သာသည်ဆေသာ
ိ အစွနး် ေရာက်
အမျိ းသားေရးဝါဒသိ ေြပာင်
့ းသွားေသာအခါ ြပဿနာက စေတာသ
့ ည်။ တိင်းြပည်အားလံးအတွက် မန်သည့်
အချက်ြဖစ်ေသာ မိမိတင်
ိ းြပည်သည် အြခားတိင်းြပည်များ င ့် မတဘဲ တမတထးြခားသည်ဟ ထင်ြမင်သည့အ
် စား
မိမိ တိင်းြပည်သည် အြခားတိင်းြပည်များထက် သာလွနြ် မငြ့် မတ်သည်၊ မိမိအေန င ့် တိင်းြပည်အေပ လံးလံး

သစာေစာငသ
့် ိ ိေသရမည်ြဖစ် ပီး အြခားသများအေပ ဘာမ ထး ပီးဂ စိက်စရာမ ိဟ စတင်ခစ
ံ ားေကာင်း ခံစား

လာရ င်
ိ သည်။ ဤသည်မာ အ ကမ်းဖက် ပဋိပကများြဖစ်ပာွ းရန် ေြမ သဇာေကာင်းြဖစ်ေလေတာသ
့ ည်။ မျိ းဆက်
ေပါင်းများစွာ အမျိ းသားေရးဝါဒကိ အဓိကအေြခခံအကျဆံး ေဝဖန်သည့အ
် ချက်မာ အမျိ းသားေရးဝါဒေ ကာင ့် စစ်

ြဖစ်ရသည် ဆိသည့အ
် ချက်ြဖစ်သည်။ ထိသိ အမျိ
့ းသားေရး င ့် အ ကမ်းဖက်မ ဆက်စပ်ေ ကာင်းြပ င်
ိ ေသာ်လည်း
အမျိ းသားေရးဝါဒီများ၏ အလွနအ
် က ံေဆာင်ရွကမ
် များကိ ဟနတ
် ့ ားကနသ
် ့ တ် င်
ိ ြခင်း မ ိေချ။ အထးသြဖင ့်

တိင်းြပည်တင်
ိ းက သတိ၏
့ စစ်အင်အား တိးချဲရြခင်းအေ ကာင်းမာ အိမ်နးီ နားချင်းများ၏ ရန်မ မိမိကယ်
ိ ကိ ကာ

ကွယရ
် န် ြဖစ်ေ ကာင်းဆိ ကသည်။ တိင်းြပည်က သ ့ င်
ိ ငသ
ံ ားများကိ လံြခံ ေရးေပး င်
ိ ပီး ချမ်းသာ ကယ်ဝမကိ
ဘယ်ေခတ်ဘယ်အခါ ငမ
့် မတေအာင်ေပး င်
ိ သမ ကာလပတ်လးံ င်
ိ ငသ
ံ ားများမာ တိင်းြပည်အတွက် အသက်

ေသွးေခ း ေပးဆပ်ရဲ ကေလသည်။ အမျိ းသားေရးဝါဒမာ ေ ကာက်မက်ထတ

ိ လ
် နဖ
် ့ ွ ယေ
် ကာင်းသည့် ပဋိပကများကိ
မ ကံ စဖး ထးကဲသည့် ပမာဏြဖင ့် ြဖစ်ပာွ းေအာင် ဖန်တးီ ေနေသာ်လည်း တချိနတ
် ည်းမာပင် ေခတ်သစ်တင်
ိ းြပည်

များမာ ကျန်းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လမဖလံေရး စနစ်များကိ ကီးမားကျယ်ြပနစ

် ့ ာွ ဖန်တးီ တည်ေဆာက်ေပးထား က
သည်။ အမျိ းသား ကျန်းမာေရးေစာငေ
့် ာက်မစနစ်များ ိေနြခင်းက လေပါင်းသိနး် ချီေသေ ကပျက်ဆးီ သည့် ပက်

န်ဒါးလ် (Passchendaele) င ့် ဗဲဒနွ း် (Verdun) တိလိ

့ တိက်ပဲေ
ွ တွြဖစ်ရတာ တန်ပါတယ်ဆိ ပီး ထင်ဖွယရ
် ာ ြဖစ်

ေလသည်။

၁၉၄၅ တွငမ
် အရာရာ ေြပာင်းလဲသာွ းေတာသ
့ ည်။ ကလီးယားလက်နက်များ ေပ ထွကလ
် ာြခင်းက

အမျိ းသားေရးဝါဒီများ၏ အေပးအယြပ လပ်ထားရမ မ ေချကိ သိသသ

ိ ာသာ ချိနခ
် င
ွ လ
် ာ ေြပာင်းသွားေစ
ေတာသ
့ ည်။ ဟီ ိ ီးမားအလွနတ
် င
ွ ် အမျိ းသားေရးဝါဒေ ကာင ့် စစ်ြဖစ်ရမာကိ စိးရိမ်ရမတင် မကေတာဘ
့ ဲ ကလီး
ယားစစ်ပဲွ ြဖစ်လာမာကိ ေ ကာက်ရွံ ရေတာသ
့ ည်။ အလံးစံပျက်သဥ်းမည့် အ ရာယ်က လများ၏ စိတက
် ိ ထက်သန်

စး စွာ ေတွးေခ လာေစ င်

ိ ပီး အ ြမ ဗံး၏ မေသးလေသာ ေကျးဇးေ ကာင ့် မြဖစ် င်
ိ ဘးဟထင်ရတာေတွြဖစ်ကာ

အမျိ းသားေရး ဂျင်နမ

ီ ာ သမီ့ းခွကထ
် သ
ဲ ိ တဝက်
့ ြပန်ဝင်သာွ းေလသည်။ င်
ိ းြမစ်ဝမ်းတွငေ
် နထိင်ေသာ ေ းေခတ်က

ရွ ာသားများ သတိ မျိ

့ း ယ
ွ အ
် ပ်စကိ သစာေစာငသ
့် ိ ိေသမမ ပိမိ ကီးမားေသာ ပေဒသရာဇ်ေခတ် ဘရင ့် င်
ိ ငေ
ံ တာ်
သိ သစာေစာင
့ သ့် က
ိ ာ အ ရာယ် ကီးေသာ ြမစ်ကိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ လာသလိပင် းကလီးယားေခတ်တင
ွ လ
် ည်း

တိင်းြပည်အသီးသီးကိ ေကျာ်လန
ွ က
် ာ ကမာလံးဆိင်ရာ ဂလိဘယ်လလ
် အသိ
့ က်အဝန်း တြဖည်းြဖည်းေပ ေပါက်

လာေလသည်။ အေ ကာင်းမာ ထိသိေသာ

့ ဂလိဘယ်လအသိ
့ က်အဝန်းကသာလ င် ကလီးယားဘီလးကိ ထိနး် ချ ပ်

င်
ိ မည် ြဖစ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ေလသည်။

၁၉၄၆ အေမရိကန်သမတေရွ းေကာက်ပဲတ

ွ င
ွ ် သမတေလာင်း လင်ဒနွ ဘ
် ဂ
ီ န်ဆင်က နာမည် ကီး ေဒစီပန်း

ေ ကာ်ြငာကိ လငတ
့် င်ခသ
ဲ့ ည်။ တယ်လေ
ီ ဗး င်းသမိင်းတွင ် အေအာင်ြမင်ဆးံ ဝါဒြဖနခ
် ့ ျီေရး ေ ကာ်ြငာများထဲတင
ွ ်

တခအပါအဝင် ြဖစ်သည်။ ေ ကာ်ြငာ၏ အစတွင ် မိနး် ကေလးငယ်ေလးတဦးမာ ေဒစီပန်းေလးတပွငမ

့် ပွငဖ
့် တ်ေလး
များကိ တဖတ်ြခင်း ေရကာ ေ ခေနေလသည်။ သေရတာ တဆယ်ေရာက်သာွ းေသာအခါ စက်သြံ ဖင ့် အမျိ းသားတ

ဦးမ ဒံးကျဥ်ပစ်လတ်ရန် တဆယ်မ သညသိ ြပန်

့ ေရသည့် အသံေပ လာသည်။ ေရေနတာ သညသိေရာက်
့ သာွ း

ေသာအခါ ကလီးယား ေပါက်ကမ

ွဲ ကီးမ ေတာက်ပသည့် အလင်းေရာင်ေတွက တီဗီဖန်သားြပင်ကိ ဖံးလမ်းသွား

သည်။ ထိေနာက်
့ သမတေလာင်းဂ န်ဆင်က အေမရိကန်ြပည်သေတွကိ ေြပာသည်မာ “ဒီဟာေတွက က န်ေတာ်တိ ့

ေလာင်းေ ကးထပ်ထားရတဲ့ အရာေတွ ြဖစ်တယ်။ ဘရားသခင်ရဲ သားသမီ

့ းေတွ အကန်လးံ ေနထိင် င်
ိ တဲ့ ကမာ ကီး
ဖန်တးီ မလား သိတည်
့ းမဟတ် အေမာင်ထ ကီးဆီ သွားမလားဆိတာ က န်ေတာ်တိ ေရွ
့ းချယ်ရမာ ြဖစ်ပါတယ်။
က န်ေတာ်တိ တေယာက်
့ ကိ တေယာက် ချစ်ခင်ဖိ လိ
့ အပ်ပါတယ်။ မဟတ်ရင်ေတာ့ က န်ေတာ်တအားလံ
ိ့ း ေသဆံးရ

ပါလိမ်မ
့ ယ်။” က ◌်ပ်တအေနြဖင
ိ့ ့် “ချစ် ကပါ၊ စစ်ပဲေ
ွ တွ မလပ် ကပါနဲ”့ (make love, not war) ေ ကးေ ကာ်သက
ံ ိ

၁၉၆၀ ြပည့် စ်များ ေ ာင်းပိင်းတွင ် ေပ ေပါက်လာသည့် တန်ြပန် ယဥ်ေကျးမ င ့် ဆက်စပ် ပီး ဆိေလ့ ိ ကသည်။

သိေသာ်
့ တကယ်တမ်းတွင ် ၁၉၆၄ တွငပ
် င် ထိအချက်မာ လတိင်းလက်ခေ
ံ နသည့် အချက်ြဖစ် ပီး လက်ေတွဆန် ပီး
ြပတ်သားေသာ ဂ န်ဆင်ကသ
ဲ့ ေသာ
ိ့ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများပင် လက်ခေ
ံ နရသည့် အချက်ြဖစ်ေလသည်။
 အကျိ းဆက်မာ စစ်ေအးေခတ်ကာလအတွငး် အမျိ းသားေရးဝါဒမာ ေနာက်တန်း ြပန်ေရာက်သာွ းကာ

င်
ိ ငတ
ံ ကာ င်
ိ ငေ
ံ ရးတွင ် ပိ ပီး ကမာလံးဆိင်သည့် ချဥ်းကပ်မြဖင ့် ေဆာင်ရွကလ
် ာ ကသည်။ စစ်ေအးေခတ် ပီးသွား
ေသာအခါ ဂလိဘယ်လလ
် က်
ိ ေဇး င်းမာ ြငင်းရက်ဖွယမ
် ိသည့် လိငး် လံး ကီးအေနြဖင ့် အနာဂတ်ကိ ဖံးလမ်းသွား

ေတာမ
့ ည်ဟ ထင်ရေလ၏။ လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ အမျိ းသားေရးဝါဒီ င်
ိ ငေ
ံ ရးကိ အလွနဆ
် းံ ိ မဖွံ ဖိ းေသးသည့် င်
ိ ငံ

အနည်းငယ်မ အသိဉာဏ် ချာသများေလာက်

ံ ကသာ
ိ ဆွေ
ဲ ဆာင် င်
ိ မည့် ေ းကျသည့် ေခတ်က ပ် ကင်းသဖွယ် ချန်

ထားခဲေ
့ လေတာမ
့ ည်ဟ ေမ ာ်လငခ
့် ဲ့ ကသည်။ သိေသာ်
့ ပီးခဲေ
့ သာ စ်ပိင်းအတွငး် ြဖစ်ပျက်ခသ
ဲ့ ည့် အြဖစ်အပျက်

များက သက်ေသထသည်မာ အမျိ းသားေရးဝါဒသည် ား၊ အိ ယ

ိ ၊ တ တ်တလိ
ိ့ င်
ိ ငမ
ံ ျား ထားဘိဦး၊ အေမရိကန်
င ့် ဥေရာပကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေနရာများမ င်
ိ ငသ
ံ ားများကိပင် အားေကာင်းစွာ ေြခကပ်ယထားဆဲြဖစ်ေ ကာင်း

သက်ေသြပေလသည်။ ဂလိဘယ်လ် အ င်း င်ဝါဒ၏ လသားမဆန်သည့် အင်အားစများေ ကာင ့် ဖယ်ကျဥ်ခထ

ံ ားရ

သည်ဟ ခံစားရ ပီး င်

ိ ငလ
ံ းဆိ
ံ င်ရာ ကျန်းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လမဖလံေရးစနစ်များ၏ ေ ေရးအတွက် စိးရိမ်လာရ

ေသာ တကမာလံးမ လအများမာ အမျိ းသားေရးဝါဒ၏ ရင်ခင

ွ တ
် င
ွ ် ဘဝအဓိပာယ် င ့် အာမခံ င်
ိ မကိ ြပန်လည်

ာေဖွဖိ ခိ
့ လံ ကေတာသ
့ ည်။

သိေသာ်
့ လည်း ေဒစီပန်းေ ကာ်ြငာတွင ် ဂ န်ဆင်ထတ်ခေ
ဲ့ သာ ေမးခွနး် မာ ၁၉၆၄ ထက် ယေနေခတ်
့ တငွ ် ပိ

ပီးသက်ဆင်
ိ ေနေတာသ
့ ည်။ လသားအားလံး အတတကွေနထိင် င်
ိ သည့် ကမာ ကီး ဖန်တးီ မည်ေလာ

သိတည်
့ းမဟတ် က န်ေတာ်တအားလံ
ိ့ း အေမာင်ထသ
ဲ ိ သွ
့ ားမည်ေလာ။ ေဒ နယ်ထရန၊် ့ ထရီဇာေမ၊ ဗလာဒီမာပတင်၊
နရန်ဒရာ မိဒီ င ့် သတိ၏
့ အေပါင်းအပါများမာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ အမျိ းသားေရး စိတခ
် စ
ံ ားချက်များကိ းိ ဆွကာ ကမာ

ကီးကိ ကယ်တင် င်
ိ မည်ေလာ။ သိတည်
့ းမဟတ် ယခ ကံ ေတွေနရသည့် အမျိ းသားေရးဝါဒ တ ိနထ
် းိ ြမငတ
့် က်မ

မာ က ပ်
် တိ ့ ကံ ေတွေနရသည့် ခက်ခလ
ဲ က်ဝင်ေသာ ကမာလံးဆိင်ရာ ြပဿနာများမ ေ ာင်ေြပးရန် ကိ းစားြခင်း

တမျိ းေလာ။

ကလီးယား စိနေ
် ခမ

လသားမျိ း ယ
ွ ် င ့် ရင်း းီ ေန ပီးသား ြဖစ်သည့် “ ကလီးယားစစ်ပဲ”ွ ဆိသည့် ဂိ လ်ဆးမ
ိ စ ကည့ရ
် ေအာင်။
ကျ းဘား ဒံးကျည်အေရးအခင်း ြဖစ် ပီး စ် စ်အ ကာ ၁၉၆၄ တွင ် ေဒစီေ ကာ်ြငာကိ လငတ
့် င်စဥ်က ကလီးယား

ေ ကာင ့် အလံးစံပျက်သဥ်း င်
ိ သည့် အ ရာယ်မာ ထင်သာြမင်သာသည့် ခိမ်းေြခာက်မ ြဖစ်သည်။ ပညာ င်များေရာ

သာမန်ြပည်သများပါ လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့် ပျက်သဥ်းမကိ ေ ာင်လဲ င်
ိ ေလာက်သည့် အသိဉာဏ်ပညာမ ိဟ

စိးရိမ်ခဲ့ ကကာ စစ်ေအးတိက်ပဲေ

ွ ကာင ့် ေသချာေပါက် အေ း ငအ
့် ြမန် မီးေလာင်တက်
ိ အသွငး် ခံရေတာမ
့ ည်ဟ
ထင်မတ်ခဲ့ ကသည်။ သိေသာ်
့ လက်ေတွတွငမ
် လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ ကလီးယားစိနေ
် ခ မကိ ေအာင်ြမင်စာွ
ေကျာ်လား င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်။ အေမရိကန်များ၊ ဆိဗီယက်များ၊ ဥေရာပသားများ င ့် တ တ်များမာ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ

ကျငသ
့် းလာသည့
ံ ် ပထဝီ င်
ိ ငေ
ံ ရးေဆာင်ရွကပ
် ံကိ ေြပာင်းလဲ င်
ိ ခြဲ့ ခင်းေ ကာင ့် စစ်ေအးတိက်ပဲမ
ွ ာ လေသေကျ

ပျက်စီးြခင်း သိပ်မ ိဘဲ ပီးဆံးခဲ့ ပီး ကမာ့ င်

ိ ငတ
ံ ကာ အစီအစဥ်အသစ်က မ ကံ စဖး ငိမ်းချမ်းေရးေခတ် ကီးကိ
ြဖစ်ထန
ွ း် ေပ ေပါက်ေစခဲသ
့ ည်။ ကလီးယားစစ်ပဲက
ွ ိ ေ ာင်လဲ င်
ိ ခဲ့ ံတင်မက ပံစံမျိ းစံ င ့် ြဖစ်သည့် စစ်ပဲမ
ွ ျား

လည်း ေလျာက
့ ျလာခဲသ
့ ည်။ ၁၉၄၅ မစ၍ င်
ိ ငန
ံ ယ်နမ
ိ ိ တက
် ိ အ ကမ်းဖက်ကျ းေကျာ်မ သပ်သပ်ြဖင ့် ြပင်ဆင်
ေရးဆွမ
ဲ များ မ ိေတာသ
့ ေလာက်နည်းသွား ပီး င်
ိ ငအ
ံ များစမာ စစ်ပဲက
ွ ိ စံ င်
ိ ငေ
ံ ရးနည်းလမ်းအြဖစ် ကျငသ
့် းြခင်
ံ း

လည်း မ ိေတာေ
့ ပ။ ၂၀၁၆ ခ စ်တင
ွ ် ဆီးရီးယား၊ ယကရိနး် င ့် အြခား မ ငိမ်သက်သည့် ေနရာအချိ မလွ၍
ဲ လသား

အ ကမ်းဖက်မေ ကာင ့် လများေသဆံးရြခင်းမာ အဝလွနြ် ခင်း၊ ကားမေတာ်တဆမြဖစ်ြခင်း၊ မိမိကယ်

ိ ကိ

ေသေ ကာင်း ကံြခင်း တိမ့ လများေသဆံးရြခင်းထက် ေလျာန

့ ည်းသွားသည်။ ဤေအာင်ြမင်မမာ က ပ်
် တေခတ်
ိ့ ၏

အ ကီးမားဆံး င်
ိ ငေ
ံ ရး င ့် ကိယ်ကျငတ
့် ရားဆိင်ရာ ေအာင်ြမင်မ ြဖစ် င်
ိ သည်။

ကံဆးသည်
ိ မာမ ယခအချိနတ
် င
ွ ် သည်ေအာင်ြမင်မ င ့် က ◌်ပ်တမာ
ိ ့ အလွနေ
် နသားကျေန ပီ ြဖစ်သည့်

အတွကေ
် ကာင ့် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဘာမထး ပီး အားစိက်ေနစရာမလိေတာဟ
့ ထင်ြမင်လာြခင်း ြဖစ်သည်။ တစိတ်
တပိင်းအားြဖင ့် ထိေ့ ကာငပ
့် င် လအများမာ မီး ငေ
့် ဆာက
့ စားရဲသလိ ြဖစ်လာြခင်းြဖစ်သည်။ ား င ့် အေမရိကန်
မာ သိပ်မ ကာေသးမီက ကလီးယားလက်နက် အ ပိ င်ြပန်တပ်ဆင်လာ က ပီး တမထးသည့် ကမာဖျက်လက်နက်

များ ထတ်လပ်လာ ကြခင်းြဖစ်သည်။ ထိလက်နက်များက လွနခ

် ေ
ဲ့ သာ ဆယ်စ စ်များအတွငး် ခက်ခစ
ဲ ာွ ရယခဲရ
့ သ
ည့် ေအာင်ြမင်မများကိ ေနာက်ေ ကာင်းြပန်ဆတ်ေစ ပီး ကလီးယား အလံးစံပျက်သဥ်းေရး ေချာက်ကမ်းပါးသိ ြပန်
့
ေရာက်ေစမည် ြဖစ်သည်။ ြပည်သလထများမာလည်း တချိနတ
် ည်းမာပင် စိတမ
် ပတတ် ေတာဘ
့ ဲ ဗံးကိ ချစ်လာ က
သည် (Dr Strangelove ဇာတ်ကားထဲကလိ) ။ သိမဟတ်
့ ကလီးယားဗံး ိေသးသည်ကိ လံးလံးကိ ေမထ
့ ားလိက်
ကသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ အဓိက ကလီးယားပါဝါတခ ြဖစ်သည့် ဗိတန
ိ တ
် င
ွ ် ဥေရာပသမဂမ တ်ထက
ွ ေ
် ရး ဘရပ်စစ်

(Brexit) အေ ကာင်း ေဆွးေ းွ ြငင်းခံ ကရာတွင ် စီးပွားေရး င ့် လဝင်မ ကီး ကပ်ေရး အေ ကာင်းသာ အဓိက
ေဆွးေ းွ က ပီး ဥေရာပသမဂက ဥေရာပ င ့် ကမာ ကီး၏ ငိမ်းချမ်းေရးကိ အသက်တမ အေထာက်အကြပ ပံကိ

အများအားြဖင ့် လျစ်လျ ထားလိက်သည်။ ရာစ စ်ေပါင်းများစွာ ေသွးေြမကျခဲရ

့ ပီးေနာက် ြပင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ အီတ
လီ င ့် ဗိတန
ိ ် င်
ိ ငသ
ံ ားများမာ ေနာက်ဆးတွ
ံ င ် ဥေရာပတတိက်လးံ ငိမ်းချမ်းေစမည့် နည်းလမ်းကိ တည်ေဆာက် ပီး

ကာမ ထိအံဖ
့ ွယ် စက်ကရ
ိ ိယာ ကီးထဲသိ ့ ဗိတန
ိ လ
် ထက ဂွတေချာင်းပစ်ထည့ြ် ခင်း ြဖစ်သည်။

ကလီးယားစစ်ပဲက
ွ ိ ဟနတ
် ့ ား ပီး ကမာ့ ငိမ်းချမ်းေရးကိ ေစာငေ
့် ာက်ေပး င်
ိ မည့် င်
ိ ငတ
ံ ကာ အစိးရ

စနစ်ကိ တည်ေဆာက်ရန်မာ လွနစ

် ာွ ခက်ခခ
ဲ ပ
ဲ့ ါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဤ င်
ိ ငတ
ံ ကာ အစိးရစနစ်ကိ ေြပာင်းလဲ

လာသည့် ကမာေ
့ ခတ်အခါ င ့် ေလျာ်ညေ
ီ အာင် ြပ ြပင်ေြပာင်းလဲရမည်ဆတာကေတာ
ိ ့ ြငင်းစရာမ ိပါ။ ဥပမာ
အားြဖင ့် အေမရိကန်အေပ မီခမေလ
ိ ာခ
့ ျကာ အေနာက်တင်
ိ း အင်အား ကီး င်
ိ ငမ
ံ ျား မဟတ်သည့် အိ ယ
ိ င ့်
တ တ်ကသ
ဲ့ ေသာ
ိ့ င်
ိ ငမ
ံ ျားကိ ပိမိ ကီးမားသည့် အခန်းက မ ပါဝင်ေစရန် ြပင်ဆင်ေြပာင်းလဲမမျိ းြဖစ်ပါသည်။

သည်လမဟတ်
ိ ဘဲ ဤ င်
ိ ငတ
ံ ကာအစိးရ စနစ်ကိ လံးလံးလျားလျား ထားရစ်ခက
ဲ့ ာ အမျိ းသားေရးဦးစားေပးသည့်

အာဏာ င်
ိ ငေ
ံ ရးကိ ြပန်သာွ းပါက တာဝန်မဲသ
့ ည့် ေလာင်းကစားဆန်ဆန် ြပ မြခင်းမျိ း ြဖစ်ေပမည်။ ၁၉ ရာစတွင ်
 င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ လယဥ်
့ ေကျးမကိ မဖျက်ဆးီ ဘဲ အမျိ းသားေရး ကစားပွဲကိ ကစား င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်ကေတာ့ မန်ပါသည်။

သိေသာ်
့ ယင်းမာ ဟီ ိ ီးမားမတိင်မီေခတ် ြဖစ်ပါသည်။ ဟီ ိး ီးမားဗံး ကဲခရ
ံ ပီးချိနမ
် စ ပီး ကလီးယားလက်နက်

များမာ အေလျာ်အစား ကီးသွားေစခဲ့ ပီး စစ် င ့် င်

ိ ငေ
ံ ရး၏ အေြခခံသေဘာသဘာဝကိ ေြပာင်းလဲပစ်ခဲ့ ပီ ြဖစ်
ပါသည်။ လသားများ င ့် ယေရနီယမ် င ့် ပလတိနီယက
ံ ိ မည်သသန
ိ့ စ
် ့ င်ရမည် သိေနသ၍ သတိ၏
့ င်သန်ေရးမာ

ကလီးယားစစ်ပဲွ မြဖစ်ပာွ းေအာင် ဟနတ

် ့ ားေရးကိ မည်သည့် တိင်းြပည်၏ အကျိ းစီးပွားထက်မဆိ ပိမိဦးစားေပး

ေဆာင်ရွကရ
် န်အေပ မီခေနပါသည်
ိ ။ “ကိယ့် င်
ိ ငက
ံ ယ်
ိ ဦးစားေပးေရး” ဆိ ပီး အားမာန်အြပည့ြ် ဖင ့် ေ ကးေ ကာ်ေန

သည့် မည်သည့အ
် မျိ းသားေရးသမားမဆိ မိမိကယ်
ိ ကိ ြပန်ေမးသငသ
့် ည်မာ င်
ိ ငတ
ံ ကာ ပးေပါင်းေဆာင်ရွကေ
် ရး

ကိ အားသွနခ
် န
ွ စ
် ိက်ေဆာင်ရွကေ
် နသည့် စနစ်မျိ း မ ိပါက ကမာ ကီးကိ ြဖစ်ေစ၊ သတိ ့ င်
ိ ငသ
ံ တိပင်
့ ြဖစ်ေစ က
လီးယားေ ကာင ့် ပျက်သဥ်းမည့် အ ရာယ်မ ကာကွယ် င်
ိ ပါရဲေလာ
့ ဟသည့ေ
် မးခွနး် ြဖစ်ပါ၏။

ေဂဟစနစ်ဆင်
ိ ရာ စိနေ
် ခမ

ကလီးယားစစ်ပဲအ
ွ ြပင် လာမည့် ဆယ်စ စ်များတွင ် လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ သတိ၏
့ အသက် င် ရပ်တည်မ
ကိ ခိမ်းေြခာက်သည့် စိနေ
် ခ မအသစ်ကိ ကံ ေတွလာရမည် ြဖစ်သည်။ ယင်းမာ ၁၉၆၄ ခ စ် အချိနက
် ဆိလ င်

င်
ိ ငေ
ံ ရးကိစ ေဆွးေ းွ ကရာမာ ေခါင်းစဥ်အြဖစ်ပင် မပါသည့် “ေဂဟစနစ် ပိ လဲမ” ြဖစ်သည်။ လသားများသည်

ကမာဇ
့ ီဝစက်ဝန်းကိ က များစွာမ မတည် ငိမ်ပျက်ြပားေအာင် ေဆာင်ရွကေ
် န ကသည်။ က ပ်
် တမာ
ိ ့ သဘာဝ

ပတ်ဝန်းကျင်မ သယံဇာတများ ပိပိ ထတ်ယ လာလျက် ိသည့် တချိနတ

် ည်းမာပင် စွနပ
် ့ စ်ပစည်းများ င ့် အဆိပ်များ

ကိ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထသ
ဲ ိ ြပန်
့ လည် စွနထ
် ့ တ်လျက် ိသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ေြမထ၊ ေရထ၊ ေလထ ဖွဲစည်းပံများမာ
ေြပာင်းလဲ လာပါေတာသ
့ ည်။

စ်သန်း ငခ
့် ျီ ြဖစ်ထန
ွ း် လာေသာ သိမ်ေမွသည့် ေဂဟစနစ်ချိနခ
် င
ွ လ
် ာကိ နည်းေပါင်းစံြဖင ့် မည်သိ ့

ပျက်ြပားေအာင်ေဆာင်ရွကေ
် နသည်ကလည်
ိ း က ပ်
် တိ သတိ
့ မမ ကေချ။ ဆိပါစိ ေဖာ
့ စ
့ ်ေဖာရပ် (phosphorus)
ေြမ သဇာအြဖစ်သးတာကိ
ံ ဥပမာ ကည့ပ
် ါ။ ပမာဏနည်းနည်း သံးလ င် ယင်းမာ အပင်များ ကီးထွားဖွံ ဖိ းရန်

အတွက် မ ိမြဖစ် သဇာဓါတ်ြဖစ်သည်။ အလွနအ

် က ံသးစွ
ံ ဲလ င်မကား အဆိပ်ြဖစ်လာသည်။ စိက်ကင
ွ း် များကိ ေဖာ့

စ်ေဖာရပ် ေဖာေဖာသီသီ ေြမ သဇာ ေက းြခင်းအေပ ေခတ်သစ် စက်မလယ်ယာစနစ်မာ အေြခခံထားရာ ယင်းေဖာ့

စ်ေဖာရပ်များမာ လယ်ကင
ွ း် များမ ြမစ်ေချာင်းများ၊ ကန်များ၊ ပင်လယ်များထဲသိ စီ
့ းဆင်းသွား ပီး အဏဝါသတဝါ
များ င်သန်ေနထိင်ေရးကိ ဆိးရွ ားစွာ အဆိပ်သင ့် ထိခက်
ိ ေစေတာသ
့ ည်။ သိြဖစ်
့ ရာ အိင်အဝါမ
ိ ေြပာင်းစိက်
ေတာင်သတဦေ ကာင ့် မရည်ရွယပ
် ါဘဲ မကဆီကိ ပင်လယ်ေကွထဲ ိ ငါးများေသတာမျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်

င်
ိ သည်။

ထိသိေဆာင်
့ ရွကမ
် များေ ကာင ့် သက် ိများ င်သန်ေနထိင် င်
ိ သည့် ေနရာများ ပျက်ဆးီ လာကာ၊ အပင် င ့်

သတဝါများ မျိ းတန်းလာသည်။ သစေ တးလျမ သ ာေကျာက်တန်း ကီး (Australian Great Barrier Reef) လိမျိ း၊

အေမဇွနမ
် ိးသစ်ေတာလိမျိ း ေဂဟစနစ်များ တခလံး ဖျက်ဆးီ ေကာင်းဖျက်ဆးီ ခံရ င်
ိ သည်။ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ
လသား Homo sapiens များမာ (serial killer လိ) တခ ပီးတခ ေဂဟစနစ်ကိ ဖျက်ဆးီ ေနရာမ

အစလိက်အြပံ လိက် ေဂဟစနစ်ကိ ဖျက်ဆးီ သည့အ

် သွင ် (ecological mass murderer) ေြပာင်းလာလျက် ိ

သည်။ ဤပံစံအတိင်းသာ ဆက်သာွ းသည်ဆပါက

ိ သက် ိများ၏ ကီးမားေသာ ပမာဏကိ ပျက်သဥ်းေစမည်သာ

မက လယဥ်
့ ေကျးမ၏ အေြခခံအေဆာက်အဦကိပါ ဆတ်ယတ်ပျက်ြပားေကာင်း ပျက်ြပားေစေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။

သည်ထက
ဲ မ အ ကီးမားဆံး ခိမ်းေြခာက်မမာ ဥတေဖာက်ြပန်ြခင်း (climate change) ပင်ြဖစ်သည်။

လသားများ ေပ ေပါက်လာသည်မာ စ်သန

ိ း် ငခ
့် ျီ ိ ပီ ြဖစ် ပီး ေရခဲေခတ်များ (ice ages) င ့် ပြပင်းေသာ ေခတ်များ

(warm spells) ေြမာက်ြမားစွာ င်သန်လာခဲ့ ပီးြဖစ်သည်။ သိေသာ်

့ စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရး၊ မိ ကီးများ င ့် ပ်ေထွး

ေသာ လအဖွ
့ ဲအစည်းများ ေပ ေပါက်လာသည်မာ စ်တေသာင်းထက် မပိေသာ ကာလကမသာ ြဖစ်သည်။
Holocene ဟေခ ေသာ ဤကာလအတွငး် ကမာဥ
့ တမာ အနည်း ငအ
့် များ တည် ငိမ်သည်ဟ ဆိလိရသည်
့ ။

Holocene အေြခအေနများမ ဘယ်လေသွ

ိ ဖီမမျိ းမဆိ လအဖွ
့ ဲအစည်းများ တခါမ မ ကံ ဖးသည့် စိနေ
် ခ မအြဖစ်

ေပ ေပါက်လာေစမည် ြဖစ်သည်။ ဘာြဖစ်မလဲ ဘယ်သမမသိသည့် စမ်းသပ်မမာ သန်းေထာင် ငခ

့် ျီေသာ လသား

များကိ အစမ်းသပ်ခံ ကက်များကဲသ

့ ိ စမ်
့ းသပ် ကည့သ
် ည့် သေဘာမျိ း ကံ ရသလိ ြဖစ်ေပမည်။ လယဥ်
့ ေကျးမမာ
အေြခအေနသစ်များ င ့် လိက်ေလျာညီေထွ ေနလာ င်
ိ ပီဆလ
ိ င်ေတာင်မ ထိသိ အဆင်
့ ေြပေအာင် ညယ
ိ ရင်း ဓါးစာ
ခံမည်မ ကိ စေတးလိက်ရမည်ဆတာကိ
ိ ဘယ်သမ အတပ်မေြပာ င်
ိ ပါ။

ေ ကာက်ဖွယေ
် ကာင်းသည့် ယင်းစမ်းသပ်ချက် ကီးမာ စတင်အသက်ဝင်ေနေပ ပီ။ ကလီးယားစစ်ပဲမ
ွ ာ

အနာဂတ်တင
ွ ် ြဖစ်တန်ေချတခအေန င ့် ိပါသည်။ ဥတေဖာက်ြပန်မမာကား လက် ိ ကံ ေတွေနရေသာ အ ိတရား

ြဖစ်သည်။ လသားများ၏ ြပ လပ်မများ အထးအားြဖင ့် ကာဘွနဒ

် င်
ိ ေအာက်ဆဒ်
ိ လိဖန်လအိ
ံ မ်ဓါတ်ေငွများ ထတ်

လတ်မမျိ းက ကမာဥ
့ တရာသီကိ ေ ကာက်ဖွယ် ေကာင်းသည့် အ ိနြ် ဖင ့် ေြပာင်းလဲပစ်လျက် ိေ ကာင်း
သိပံပညာ င်များအ ကား သေဘာတညီ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ ကာဘွနဒ
် င်
ိ ေအာက်ဆဒ်
ိ ကိ ေလထထဲသိ ဆက်
့ လက် စွန ် ့

ထတ်လ င် ေ ာင်လလ
ဲ ိ မရ
့ င်
ိ ေတာသ
့ ည့် ကပ်ဆးကျေရာက်
ိ လာေတာမ
့ ည်ြဖစ်သည်။ ဘယ်ေလာက်ပမာဏဆိလ င်
ထိသိြဖစ်
့ ေတာမ
့ ည်ကိ ဘယ်သမ အတပ်မေြပာ င်
ိ ေသာ်လည်း သိပံနည်းကျ အေကာင်းဆံး ခနမ
် ့ န်းချက်များက
န်ြပသည်မာ ဖန်လအိ
ံ မ်ဓါတ်ေငွ ထတ်လတ်မကိ ေနာက် စ် စ်ဆယ်အတွငး် သိသသ
ိ ာသာ ေလ ာခ
့ ျြခင်းမ ိပါက
ကမာပ
့ ျမ်းမ အပချိနမ
် ာ ၂ ဒီဂရီစင်တဂ
ီ ရိတထ
် က် ပိမိြမငတ
့် က်လာ ပီး သဲက ာရများ ပိမိကျယ်ြပနလ
် ့ ာြခင်း၊

ဝင် ိးစွနး် ေရခဲြပင်များ အရည်ေပျာ်ြ◌ခင်း၊ ပင်လယ်ေရမျက် ာြပင် ြမငတ

့် က်လာြခင်း င ့် တိင်ဖွနး် ၊ ဟာရီကန
ိ း် ကဲသ
့ ိ့

ေသာ ဆိးရွ ားသည့် ရာသီဥတအေြခအေန ခဏခဏပိြဖစ်လာြခင်းတိ ြဖစ်

့ လာမည် ဆိသည့အ
် ချက် ြဖစ်သည်။ တ

ဖန် ယင်းေြပာင်းလဲမများက စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရးလပ်ငန်းများကိ ထိခက်

ိ ေစ ပီး မိ ကီးများကိ ေရလမ်းေစကာ ကမ္

ဘာေ
့ နရာ အစိတအ
် ပိင်းအေတာ်များများတွင ် လေနလိမရသည့
့ ် အေြခအေနေရာက်လာမည် ြဖစ်သည်။ ထိအခါ

ဒကသည် သန်းရာ ငခ
့် ျီ၍ ေဘးကင်းလံြခံ ရာေနရာအသစ် ာေဖွရန် ထွကလ
် ာ ကေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။
 ထိအြပင်
့ က ပ်
် တမာ
ိ ့ စိးရိမ်မတ်များ(tipping points) သိ အလျင်
့ အြမန် ချဥ်းကပ်လာလျက် ိသည်။ ထိ
စိးရိမ်မတ်များကိ ေကျာ်လန
ွ သ
် ာွ းပါက ဖန်လအိ
ံ မ်ဓါတ်ေငွများ ထတ်လတ်မကိ သိသာစွာ ေလ ာခ
့ ျ င်
ိ မည် ဆိသည့်

တိင် ြဖစ်သည့အ
် ေြခအေနကိ ြပန်ေြပာင်းဖိ လံ
့ ေလာက်ေတာမ
့ ည် မဟတ်ေချ။ တကမာလံး ကံ ေတွရမည့် အြဖစ်
ဆိးကိလည်း ေ ာင်လဲ င်
ိ ေတာမ
့ ည် မဟတ်ေချ။ ဥပမာအားြဖင ့် ကမာ ကီးပေ းွ လာမေ ကာင ့် ဝင် ိးစွနး် ေရခဲြပင်
များ (polar ice sheets) အရည်ေပျာ်ေစမည်။ ေရခဲြပင်များ အရည်ေပျာ်ကန်လ င် ေနေရာင်ြခည်ကိ ြပင်ပ

အာကာသထဲသိ အလင်
့ းြပန်လင ့် င်
ိ မ ေလ ာက
့ ျလာမည်ြဖစ်သည်။ ထိအခါ ကမာက အပကိ ပိမိစပ်ယထား ပီး ကမ္
ဘာအ
့ ပချိန ် ပိမိြမငတ
့် က်လာကာ ေရခဲြပင်များ ပိ၍ပင် လျင်ြမန်စာွ အရည်ေပျာ်ေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ ဤကဲသ
့ ိ့

အဆိးသံသရာလည်သာွ းပါက တချိနတ

် င
ွ ် စိးရိမ်မတ်ကိ ေကျာ်လန
ွ သ
် ာွ းကာ ထိနး် လိမရေတာ
့ သ့ ည့် အ ိနရ
် လာမည်

ြဖစ်သည်။ ထိအခါ လသားများအေနြဖင ့် ေကျာက်မီးေသွး၊ ေရနံ င ့် သဘာဝဓါတ်ေငွ ေလာင်က မ်းမကိ ရပ်ဆင်

ိ း

လိက်ဦးေတာေ
့ တာင်မ ဝင် ိးစွနး် ိေရခဲအားလံး အရည်ေပျာ်ေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်

ကံ ေတွေနရသည့် အ ရာယ်ကိ အသိအမတ်ြပ ံ င ့် မလံေလာက်ေတာေ

့ ချ။ အခလက်ငင်းချက်ချင်းကိ တခခ
တကယ်လပ်ဖိ ေသေရး
့ င်ေရး အေြခအေနြဖစ်သည်။

သိေသာ်
့ ကံဆးစွ
ိ ာပင် လက် ိ ၂၀၁၈ အေြခအေနမာ ဖန်လအိ
ံ မ်ဓါတ်ေငွကိ ေလ ာခ
့ ျရမည့အ
် စား ကမာ့

ထတ်လတ်မ န်းမာ ဆက်လက်ြမငတ

့် က်ေနဆဲပင် ြဖစ်သည်။ လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့် ပ် ကင်းေလာင်စာ (fossil

fuels) ကိ မီခေနရမကိ
ိ တြဖည်းြဖည်းချင်း ြဖတ်ေတာက်ဖိ အချိ
့ နမ
် ိေတာသ
့ ေလာက်ပင် ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တိ ့

အေနြဖင ့် ယေနပင်
့ ေဆးစွဲေနသလိ စွဲေနတာကိ ြဖတ်ရေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ ေနာက် စ်မ ေနာက်လမ ြဖတ်မည်
လပ်၍မရေပ၊၊ ယေနပင်
့ ြဖတ်ရေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ “ဟဲလ၊ိ က န်ေတာ်ဟာ လသား ဟိမိေဆပီယန်း တဦး ြဖစ်ပါ
တယ်။ က န်ေတာ် ပ် ကင်း ေလာင်စာ စွဲေနပါတယ်။”

ဤစိးရိမ်ဖွယအ
် ေြခအေနတွင ် အမျိ းသားေရးဝါဒက မည်သည့ေ
် နရာတွင ် ိပါသနည်း။ ေဂဟစနစ်

ခိမ်းေြခာက်ခရ
ံ မအတွက် အမျိ းသားေရးဝါဒီများမာ အေြဖ ိပါသေလာ။ မည်မ အားေကာင်းသည့် င်
ိ ငြံ ဖစ်ပါေစ

ကမာ ကီး ပေ းွ လာြခင်းကိ တ င်

ိ ငတ
ံ ည်း တားဆီး င်
ိ ပါမည်ေလာ။ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငခ
ံ ျင်းစီအေနြဖင ့် သဘာဝ

ပတ်ဝန်းကျင်ကိ ထိနး် သိမ်း င်

ိ ပီး စီးပွားေရးအရလည်း အဆင်ေြပမည့် စိမ်းလန်းသည့် မဝါဒများ (green policies)

ေသချာေပါက် ချမတ် င်
ိ ပါသည်။ အစိးရများအေနြဖင ့် ကာဘွနထ
် တ်လတ်ြခင်းအေပ အခွနေ
် ကာက်ခံ င်
ိ သည်။

ေရနံ င ့် သဘာဝဓါတ်ေငွေစျးကိ ေစျးြမင ့် င်

ိ သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆင်
ိ ရာ ပိမိ တင်းကျပ်ေသာ စည်းမျဥ်း

များ ချမတ် င်
ိ သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းေစေသာ လပ်ငန်းများကိ သက်သာခွငမ
့် ျားမေပးေတာဘ
့ ဲ
ြဖတ်ေတာက် င်
ိ ပါသည်။ ထိအြပင်
့ မန်ဟန်တန်စီမံချက် ( ကလီးယားဗံး ပထမဆံးထတ်ရန် ကိ းပမ်းသည့် စီမံ
ချက်) လိမျိ း ေဂဟစနစ်ဆင်
ိ ရာ စီမံချက်မျိ း ြပ လပ်ကာ ေဂဟစနစ် င ့် လိက်ေလျာညီေထွ ိေစမည့် လံးလံးဆန်း

သစ်သည့် နည်းပညာရပ်များကိ သေတသနြပ ြခင်း၊ တည်ေဆာက်ြခင်း လပ်ငန်းများတွင ် ပိက်ဆပ

ံ ိ၍ ရင်း းီ ြမ ပ် ံ

င်
ိ ပါသည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ် ၁၅၀ အတွငး် တိးတက်မများအတွက် စက်ကယ်
ိ ထည်ထတ
ဲ င
ွ ် ေလာင်စာ ငေ
့် လ

ေလာင် မိ က်ေပါက်ကမ
ွဲ ြဖင ့် လည်ပတ်ေသာ အင်ဂျင်စက် (internal combustion engine) ကိ ေကျးဇးတင်ရမည်
ြဖစ်ေသာ်လည်း က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် တည် ငိမ်ေသာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် င ့် စီးပွားေရးအေြခအေနကိ ထိနး် သိမ်း

လိသည်ဆပါက
ိ ယင်းကိ အနားေပးရေတာမ
့ ာြဖစ် ပီး ပ် ကင်းေလာင်စာ ေလာင်က မ်းမကိ မသံးသည့် နည်းပညာ
အသစ်များြဖင ့် အစားထိးရေတာမ
့ ည် ြဖစ်ပါသည်။

စွမ်းအင်က အြပင် အြခားေသာ နယ်ပယ်များတွင ် နည်းပညာပိင်း တီထင

ွ ဆ
် န်းသစ်မများသည် အသံးဝင်
င်
ိ ပါသည်။ ဥပမာေပးရမည်ဆလ
ိ င် “သန ် ့ င်းေသာ အသား” (clean meat) ကိ ထတ်လပ် င်
ိ မည့် အလားအလာကိ

စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။ လက် ိတင
ွ ် အသားထတ်လပ်သည့လ
် ပ်ငန်းမာ အသိစိတ် ိသည့် သတဝါများစွာကိ ဆင်းရဲဒက

ခံစားရေစ ံသာမက ကမာ ကီးပေ းွ လာမ၏ အဓိကလက်သည်တရားခံများတွင ် တဦးအပါအဝင် ြဖစ်သည်။ ထိ ့

အြပင် ပဋိဇီဝေဆးများ င ့် အဆိပ်များကိ အများဆံး သံးစွဲေနသည့် လပ်ငန်းများထဲမ တခြဖစ်သလိ ေြမထ၊ ေလထ၊

ေရထ အညစ်ညမ်းေစဆံး လပ်ငန်းများထဲမလည်း တခြဖစ်သည်။ စက်မအင်ဂျင်နယ

ီ ာများ အင်စတီကျ း င်း

(Institute of Mechanical Engineers) ထဲမ ၂၀၁၃ တွင ် ထတ်ေဝသည့် ရီပိတခအရ

့ အာလး တကီလဂရမ်
ိ

ထတ်လပ်ရန် သန ် ့ င်းေသာေရ ၂၈၇ လီတာ လိအပ်ချိနတ

် င
ွ ် အမဲသား တကီလဂရမ်
ိ ထတ်လပ်ရန် ၁၅၀၀၀ လီတာ

လိအပ်ေ ကာင်း ေတွရသည်။

တ တ် င ့် ဘရာဇီးကဲသ
့ ေသာ
ိ့ င်
ိ ငမ
ံ ျားတွင ် ပိမိ ကယ်ဝလာသည် ငအ
့် မ လသန်းေပါင်းရာ ငခ
့် ျီ ပီး

အာလးစားရာမ အမဲသားေြပာင်းစားလာ င်
ိ ေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည့အ
် တွကေ
် ကာင ့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အေပ

ဖိအားမာလည်း တိးဆိးလာေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။ အေမရိကန်ေတွ င ့် ဂျာမန်ေတွကိ ထားဘိဦး၊ တ တ် င ့် ဘရားဇီး
ေတွ အမဲသားစတိတ၊် ဟန်ဘာဂါ င ့် ၀က်အေချာင်းမစားရန် တိက်တန
ွ း် ဖိ ခက်
့ ခမဲ ည် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့
အင်ဂျင်နယ
ီ ာများက ဆဲလမ
် ျားကိပွား ပီး အသားထတ်လပ် င်
ိ သည့န
် ည်းကိ ာေတွလာ ပီ ဆိပါက မည်သိ ြဖစ်
့ မည်
နည်း။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဟန်ဘာဂါစားချင်ပါက ာွ းတေကာင်လးံ သတ်ဖိ (ထိ
့ ေနာက်
့ အသားကိ ကီလမီ
ိ တာ

ေထာင်ချီ ပီးပိဖိ့ )့ မလိဘဲ ဟန်ဘာဂါကိ ဒီတင်

ိ းဖန်တးီ င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။

ဤကဲသ
့ ိ နည်
့ းမျိ းြဖင ့် ထတ်လပ်ြခင်းမျိ းကိ စိတက
် းယဥ် သိပံဇာတ်ကားတွငသ
် ာ ေတွ င်
ိ လမ
ိ ်မ
့ ည်ဟ ထင်
ေကာင်းထင် င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ကမာပ
့ ထမဦးဆံး သန ် ့ င်းေသာ ဟန်ဘာဂါ (clean hamburger) ကိ ၂၀၁၃
တွင ် ဆဲလမ
် ျားမတဆင ့် ထတ်လပ် င်
ိ ခဲ့ ပီး စားြပခဲ့ ပီး ြဖစ်သည်။ ထိသိထတ်
့ လပ်ရန် အေမရိကန်ေဒ လာ သံးသိနး်

သံးေသာင်း ကန်ကျခဲသ
့ ည်။ သေတသန င ့် ဖွံ ဖိ းမ ေလး စ်ေဆာင်ရွက် ပီးေနာက်တင
ွ မ
် ကန်ကျစရိတက
် ိ တခလ င်

၁၁ ေဒ လာသာ ကန်ကျေတာသ
့ ည်အထိ ေလ ာခ
့ ျ င်
ိ ခဲ့ ပီး ေနာက်ဆယ်စ စ်တခအတွငး် စက် ံများမ ထတ်လပ်သ

ည့် သန ် ့ င်းေသာ အသားမာ သားသတ် ံကရသည့် အသားထက် ပိ ပီး ကန်ကျစရိတ် သက်သာေတာမ

့ ည်ဟ
ေမ ာ်မန်းရသည်။ ဤကဲသ
့ ိ နည်
့ းပညာဖွံ ဖိ းတိးတက်မမာ တိရ စာန်များ သန်းေထာင် ငခ
့် ျီ ပီး ဆိးရွ ားလသည့် ဒက

ခံစားေနရသည့် ဘဝမ လွတက

် င်းေစမည်ြဖစ်သလိ အစာအာဟာရချိ ငဲေ
့ နသည့် သန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ လသား

များကိ ေက းေမွး င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ တချိနတ
် ည်း မာပင် ေဂဟစနစ် ပိ လဲြခင်းကိလဲ တားဆီးကာကွယ် င်
ိ မည်

ြဖစ်သည်။
 သိြဖစ်
့ ရာ အစိးရများ၊ ေကာ်ပိေရး င်းများ င ့် လပဂိ လ်တဦးချင်းအေနြဖင ့် ဥတရာသီေဖာက်ြပန်မကိ
တားဆီး င်
ိ ရန်အတွက် ေဆာင်ရွကလ
် ရသည်
ိ့ များ များစွာ ိပါသည်။ သိေသာ်
့ ထိေရာက်မ ိရန်မမ ထိအရာများကိ
တကမာလံး အတိင်းအတာအေနြဖင ့် ေဆာင်ရွကရ
် မည် ြဖစ်သည်။ ဥတ င ့် စပ်လျဥ်းသည့် ကိစတွင ် င်
ိ ငမ
ံ ျားအေန

ြဖင ့် မိမိ အချ ပ်အြခာအာဏာကိ မိမိ မပိင်ေတာေ

့ ပ။ ကမာတဖက်ြခား ိ လများ ြပ သမ ရေသာေ ကာင ့်

ြဖစ်သည်၊။ ပစိဖိတ် သမဒရာ ိ က န်း င်

ိ ငတ
ံ ခြဖစ်သည့် ကီရီဘတ် သမတ င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် ၄င်း၏ ဖန်လအိ
ံ မ်ဓါတ်ေငွ

ထတ်လတ်မကိ သညအထိ ေလ ာခ
့ ျ င်
ိ သည် ထားဦး၊ အြခား င်
ိ ငမ
ံ ျားက ထိသိ မေလ
့ ာခ
့ ျပါက ယင်း င်
ိ ငမ
ံ ာ ြမင ့်

တက်လာသည့် ပင်လယ်ေရမျက် ာြပင်ေအာက် နစ်ြမ ပ်သာွ းမည်သာ ြဖစ်သည်။ ချတ် င်

ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် င်
ိ ငထ
ံ ဲ ိ အိမ်

တိင်း၏ ေခါင်မိးတွင ် ဆိလာြပားများ တပ် င်

ိ သည်ထားဦး၊ အေဝး ိ င်
ိ ငြံ ခားသားများက သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်

ဆိင်ရာ တာဝန်ယမမ ိသည့် မဝါဒများချမတ်ပါက သဲက ာရ ကျတ်တးီ ေြမ ြဖစ်သာွ း င်

ိ ေသးသည်။ အင်အား ကီး

င်
ိ ငမ
ံ ျားြဖစ်သည့် တ တ် င ့် ဂျပန်ကသ
ဲ့ ေသာ
ိ့ င်
ိ ငမ
ံ ျားပင် ေဂဟစနစ် င ့် စပ်လျဥ်းလာလ င် အချ ပ်အြခာ မပိင်စိး

ေတာေ
့ ချ။ နဟ
် ့ င်
ိ း၊ ေဟာင်ေကာင် င ့် တိကျိ တိကိ
့ အဖျက်စမ
ွ ်းအားြမငသ
့် ည့် ေရ ကီးမများ၊ တိင်ဖွနး် များမ ကာ
ကွယရ
် န် တ တ် င ့် ဂျပန်အေနြဖင ့် ား င ့် အေမရိကန်အစိးရကိ သတိ၏
့ “ထံးစံအတိင်း လပ်သည့”် နည်းလမ်း
မသံးေတာေ
့ အာင် နားချရမည် ြဖစ်သည်။

ဥတေဖာက်ြပန်မကိစတွင ် အမျိ းသားေရးဝါဒြဖင ့် သီးြခားရပ်တည်မ (nationalistic isolation) မာ က

လီးယားစစ်ပဲထ
ွ က်ပင် ပိအ ရာယ် ကီးေကာင်း ကီး င်
ိ သည်။ ကလီးယားစစ်ပဲွ မီးကန်ယမ်းကန် ကမ်းပါက

တိင်းြပည်အားလံး ဖျက်ဆးီ ခံရ င်

ိ သည့် အ ရာယ် ိသည့အ
် တွကေ
် ကာင ့် ထိသိမြဖစ်
့ ေအာင် ကာကွယတ
် ားဆီးရန်

င်
ိ ငအ
ံ ားလံးတွင ် တညီေသာ အကျိ းေမ ာ်မန်းချက် ိသည်။ ကမာ ကီးပေ းွ လာမမာမ သ င ့် မတဘဲ တိင်းြပည်

အသီးသီးသိ မတညီ
့ ေသာ သက်ေရာက်မများ ြဖစ်ေစမည် ြဖစ်သည်။ အချိ င်
ိ ငမ
ံ ျား၊ အထးသြဖင ့် ားမာ ကမာ

ကီးပေ းွ လာမ ေ ကာင ့် အကျိ းေကျးဇးပင် ိေကာင်း ိ င်

ိ သည်။ ားမာ သများ င ့် ယဥ်လ င် ကမ်း ိးတန်း
ပိင်ဆင်
ိ မ နည်းေသာေ ကာင ့် တ တ် င ့် ကီရီဘတ် င်
ိ ငတ
ံ လိ
ိ ့ ပင်လယ်ေရမျက် ာြပင် ြမငတ
့် က်လာမကိ သိပ်ပစရာ

မလိေပ။ အပချိန ် ြမငတ

့် က်လာမေ ကာင ့် ချတ် င်
ိ ငမ
ံ ာ သဲက ာရ ြဖစ်သာွ းနိငေ
် သာ်လည်း ဆိက်ေဘးရီးယားမာမ

ကမာထ
့ မင်းအိး ကီး ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ ထိအြပင်
့ ေြမာက်ဖက်စန
ွ း် ပိင်းတွင ် ေရခဲများအရည်ေပျာ်လာသည် င ့်

အမ ားစိးမိးထားသည့် အာတိတပ
် င်လယ်လမ်းေ ကာင်းများမာ ကမာက
့ န်သယ
ွ ေ
် ရးေသွးေ ကာ ြဖစ်ေကာင်း

ြဖစ်လာ ပီး ကမ်ချက်ကာမာ စကာပအစား ကမာက

့ န်သယ
ွ ေ
် ရးလမ်းဆံအြဖစ် အစားထိးေကာင်း အစားထိးသွား

င်
ိ သည်။

ထိအတပင်
့ ပ် ကင်းေလာင်စာများကိ ြပန်လည်ြဖည့တ
် င်း မဲစမ
ွ ်းအင်အရင်းအြမစ်များြဖင ့် အစားထိးြခင်း

မာ အချိ င်
ိ ငမ
ံ ျားအတွက် ပိ ပီး ဆွေ
ဲ ဆာင်အားေကာင်း င်
ိ သည်။ အချိ င်
ိ ငမ
ံ ျားအတွကမ
် စိတမ
် ပါတာမျိ း ြဖစ်
င်
ိ သည်။ တ တ်၊ ဂျပန် င ့် ေတာင်ကရီ
ိ းယားတိမာ
့ ေရနံ င ့် သဘာဝဓါတ်ေငွများ ပမာဏအေြမာက်အြမား တင်
သွငး် မအေပ မီခရသည်
ိ ။ သတိအေနြဖင
့ ့် ဒီဒကမ လွတက
် င်းရန် ဝမ်းပမ်းတသာပင် ေဆာင်ရွကမ
် ည် ြဖစ်သည်။

ား၊ အီရန် င ့် ေဆာ်ဒအ

ီ ာေရးဗျတိအေနြဖင
့ ့် ေရနံ င ့် သဘာဝဓါတ်ေငွများ တင်ပိြခင်
့ းကိ မီခရသည်
ိ ။ ေရနံ င ့်
သဘာဝဓါတ်ေငွ မ တ်တရက် ေနေရာင်ြခည် င ့် ေလစွမ်းအင်ေြပာင်းလဲ သံးစွဲပါက သတိစီ့ းပွာေရးများ ပိ လဲသာွ း

မည် ြဖစ်သည်။

အကျိ းဆက်မာ တ တ်၊ ဂျပန် င ့် ကီရီဘတ်လမျိ

ိ း တိင်းြပည်အချိ မာ ကမာက
့ ာဘွန ် ထတ်လပ်မကိ
ြမန် င်
ိ သမ ြမန်ြမန်ေလ ာခ
့ ျဖိ တွ
့ နး် အားပိေပး င်
ိ ပီး ား င ့် အီရန်လိ တိင်းြပည်မျိ းမာ သိပ်စိတအ
် ားတက် ကမည်

မဟတ်ေချ။ ကမာ ကီးပေ းွ လာမေ ကာင ့် များစွာဆံး ံးရ င်

ိ သည့် အေမရိကန်လိ င်
ိ ငမ
ံ ျားပင် အမျိ းသားေရးဝါဒီ
များမာ အ ရာယ်ကိ သေဘာမေပါက် င်
ိ ေလာက်ေအာင် အြမင်ကျဥ်း ပီး ကိယ့ဖ
် ာသာကိယ် အြပင် ဘယ်သကိ
့ မ
စိတမ
် ဝင်စား င်
ိ ဆတာမျိ
ိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်ေန င်
ိ သည်။ ေသးငယ်ေသာ်လည်း ြမင်သာသည့် ဥပမာ တခမာ

ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၈ တွင ် အေမရိကန်က ြပည်ပတွင ် ြပ လပ်သည့် ဆိလာြပားများ င ့် ဆိလာစက်ပစည်းများကိ ၃၀

ရာခိင် န်း အေကာက်ခန

ွ ် သတ်မတ်ြခင်း ြဖစ်သည်။ ြပန်လည်ြဖည့တ
် င်း မဲစမ
ွ ်းအင်ကိ ေြပာင်းလဲ သံးစွဲမ ေ းေကွး

ရင် ေ းေကွးပါေစ၊ အေမရိကန် ိ ဆိလာပစည်းထတ်လပ်သများကိ ဦးစားေပးေထာက်ပံမ

့ ည်ဆသည့
ိ ် သေဘာ

ြဖစ်သည်။

အ ြမ ဗံးမာ ထင် ား ပီး လက်ငင်း ခိမ်းေြခာက်မြဖစ်ေလရာ ဘယ်သမ လျစ်လျ မ င်

ိ ေပ။ ကမာ ကီး

ပေ းွ လာမမာမ ထိသိမဟတ်
့ ဘဲ ဝိးတိးဝါးတား င ့် အီေလးဆွေ
ဲ သာ ခိမ်းေြခာက်မမျိ း ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ေရ ည်
သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆင်
ိ ရာ စဥ်းစားချက်များအတွက် ေရတိ ထိခက်
ိ အနစ်နာခံမမျိ း ြပ လပ်ရမည်ဆတိ
ိ င်း

အမျိ းသားေရးဝါဒီများမာ လက်ငင်းအမျိ းသားအကျိ းစီးပွားကိ ဦးစားေပးလိစိတ် ေပ ေကာင်းေပ ေပါက်လာမည်

ြဖစ်သည်။ ထိေနာက်
့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကစ
ိ ကိ ေနာက်ခါလာေနာင်ခါေစျး သေဘာထားတာမျိ း ြဖစ် င်
ိ သလိ

တြခားကလေတွ ပလိမ်မ
့ ယ်ဆတာမျိ
ိ း သေဘာထားတာမျိ း ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ မည် ြဖစ်သည်။ သိတည်
့ းမဟတ် ဒီ

ြပဿနာကိ လံးလံးမ ိဆိ ပီး ြငင်းဆန်ေနတာမျိ းလည်း ြဖစ် င်

ိ သည်။ ဥတေဖာက်ြပန်မကိ အယံအ ကည်မ ိဆိ

တိင်း လက်ယာအမျိ းသားေရးဝါဒီများ ြဖစ်ေနသည်မာ တိက်ဆင်

ိ မသပ်သပ်မဟတ်ေချ။ စာဖတ်သအေနြဖင ့်

လက်ဝဲ ဆိ ယ်လစ်များက “ဥတေဖာက်ြပန်ေနတယ်ဆတာ

ိ တ တ်ေတွ ထွငတ
် ဲ့ ဖီးလံး” ဆိ ပီး တွစ်တာမာေရးတာ

မျိ း ြမင်ဖးမည် မဟတ်ေချ။ ကမာ ကီးပေ းွ လာမြပဿနာကိ ေြဖ င်းရန် အမျိ းသားေရး အေြဖမ ိေသာေ ကာင ့်

အချိ အမျိ းသားေရးဝါဒီ င်

ိ ငေ
ံ ရးသမားများမာ ဒီြပဿနာမ ိဟ ထားလိက်ရသည်ကိ ပိသေဘာကျ ကေလသည်။

နည်းပညာ စိနေ
် ခမ

၂၁ ရာစ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် တည် ိမကိ စိနေ
် ခ သည့် တတိယ ခိမ်းေြခာက်မြဖစ်သည့် နည်းပညာ ိက်ခတ်

မမာလည်း အလားတ အကျိ းအေ ကာင်းများ ိသည့အ

် တွက် အမျိ းသားေရးဝါဒီများ အေြဖေပး င်
ိ မည် မဟတ်

ေချ။ ေ အခန်များတွင ် ေဆွးေ းွ ပီးြဖစ်သည့အ

် တိင်း သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာ (infotech) င ့် ဇီဝနည်း

ပညာ (biotech) တိေပါင်

့ းစည်းသွားမက ဒစ်ဂျစ်တယ်အာဏာ င်စနစ်များ ေပ ေပါက်လာ င်
ိ ေချမ တကမာလံးမာ

အသံးမဝင်ေတာသ
့ ည့် လတန်းစားတရပ်ေပ ေပါက်လာတာမျိ းအထိ ကမာပျက် င်
ိ သည့် အေြခအေနမျိ းစံြဖစ်လာ

ေစရန် လမ်းပွငလ
့် ာမည့် အလားအလာကိ ေဖာ်ြပေဆွးေ းွ ခဲ့ ပီး ြဖစ်ပါသည်။
ဤေဘးဆိးများအတွက် အမျိ းသားေရးဝါဒီများ၏ အေြဖက ဘာပါနည်း။

အမျိ းသားေရးဝါဒီများတွင ် အေြဖမ ိေချ။ ဥတေဖာက်ြပန်ြခင်း ကိစလိပင် နည်းပညာ ိက်ခတ်မဟသည့် ဤ

စိနေ
် ခ မကိလည်း တိင်းြပည်တခချင်းအေနြဖင ့် ကိင်တယ
ွ ေ
် ြဖ င်းရန် သငေ
့် တာ်ဆေ
ီ လျာ်ြခင်း မ ိေချ။ သေတသန

င ့် တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ မများမာ င်
ိ ငတ
ံ ခချင်းစီက ေမာင်ပိင်စီးထားလိ မရသည့
့ အ
် တွကေ
် ကာင ့် အေမရိကန်လိ စပါပါဝါ

အင်အား ကီး င်
ိ ငပ
ံ င် သဘာသာသ
့ ကနသ
် ့ တ် င်
ိ ြခင်း မ ိေချ။ အေမရိကန်အစိးရက လသားသေ ေလာင်းများကိ

မျိ း ိးဗီဇြပ ြပင်ြခင်း (genetic engineering) မလပ်ရန် ကနသ

် ့ တ်ထားသည်ဆဦးေတာ
ိ ့ တ တ်သပ
ိ ံပညာ င်များ

ကိ ကနသ
် ့ တ် င်
ိ မည် မဟတ်ေချ။ ထိအြပင်
့ သေတသန င ့် တီထင
ွ ြ် ခင်းမ ရ ိလာမည့် အကျိ းဆက်များက တ တ်

င်
ိ ငက
ံ စီ:ပွားေရးအရ သိမဟတ်
့ စစ်ေရးအရ တနည်းနည်း အသာစီးရသွား င်
ိ စရာ အေ ကာင်း ိလ င်မ အေမရိ

ကန်အေနြဖင ့် ကိယ့တ
် ားြမစ်ချက်ကိ ကိယ်တင်
ိ ချိ းေဖာက်မည်သာ ြဖစ်ေပသည်။ အထးသြဖင ့် ပိ င်ဆင်
ိ မ အလွန ်

ြပင်းထန် ပီး သစိမ်း င်

ိ ငြံ ခားသားဆိ ေ ကာက်တတ်သည့် ကမာ ကီးတွင ် င်
ိ င ံ တ င်
ိ င်
ိ ငက
ံ အေလျာ်အစား ကီး ပီး
အကျိ းေကျးဇးလည်းများ င်
ိ သည့် နည်းပညာတခခကိ တီထင
ွ ် င်
ိ ဖိ ့ ကိ းပမ်းသည်ဆလ
ိ င် အြခား င်
ိ ငမ
ံ ျားအေပ

လည်း အလားတ ကိ းပမ်းဖိ ဖိ

့ အား ိမည် ြဖစ်သည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ ဘယ် င်
ိ ငက
ံ မ သများေနာက်

ေကာက်ကျ ကျန်ခမ
ဲ့ ည်ကိ မလိလားေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ထိကဲသ
့ ိအ
့ ပိ င်အဆိင်လပ်ရင်းက အကျိ းနည်း ကမ
ည့် အေြခအေနကိ ေ ာင် ားရန်မာမ လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့် ကမာသကမာသားဆိသည့် သ ပ်လကဏာတမျိ း

မျိ း ေပ လာရန် င ့် ကမာ ကီးကိ သစာ ိလာေစရန် လိအပ်မည် ြဖစ်သည်။

ထိအြပင်
့ ကလီးယားစစ်ပဲွ င ့် ဥတေဖာက်ြပန်မမာ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် ပ်ပိင်းဆိင်ရာ အသက် င်

ရပ်တည်မကိသာ ခိမ်းေြခာက်သည် ြဖစ်ေသာ်လည်း ိက်ခတ်မများသည့် နည်းပညာများမာမ လသားမျိ း ယ

ွ ၏
်

မလဘတ သဘာဝကိပင် ေြပာင်းလဲေကာင်းေြပာင်းလဲပစ် င်

ိ သည်။ ထိေ့ ကာင ့် ယင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ နည်းပညာများမာ
လသားများ၏ အတွငး် အဇ တဘာဝတွင ် ိေသာ ကိယ်ကျငတ
့် ရား င ့် ဘာသာေရး ယံ ကည်မများ ငလ
့် ည်း

ပတ်သက်ဆက်စပ်ေနေလသည်။ ကလီးယားစစ်ပဲမ
ွ ြဖစ်ေအာင် တားဆီးသငေ
့် ကာင်း င ့် ေဂဟစနစ် မပျက်ယင
ွ း်
ေစရန် ကာကွယသ
် ငေ
့် ကာင်း လတိင်းက သေဘာတ င်
ိ ေသာ်လည်း ဇီဝြပ ြပင်ဖန်တးီ ြခင်း (bioengineering) င ့်

ဉာဏ်တ AI ကိသံး၍ လသားများကိ အဆငြ့် မငတ

့် င်ရန် င ့် သက် ိအသစ်များဖန်တးီ ရာတွငမ
် လအများတွင ် များ
စွာမတညီေသာ ထင်ြမင်ယဆချက်များ ိ ကသည်။ လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့် တကမာလံးသေဘာတညီမည့် ကိယ်
ကျငတ
့် ရားဆိင်ရာ ေစာငထ
့် န
ိ း် ရမည့် ကျငဝ
့် တ်များ ေဖာ်ထတ်ကာ လိက်နာေအာင် စီမံ င်
ိ ြခင်း မ ိပါက ပ် င်ကား

ထဲကလိ ေဒါက်တာ ဖရန်ကန်စတိနး် ေတွ ထင်ရာစိင်းဖိ ြဖစ်

့ သာွ း င်
ိ သည်။

ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ကိယ်ကျငတ
့် ရားဆိင်ရာ လိက်နာရမည့် စည်းမျဥ်းများ ဖန်တးီ ေရးဆွရ
ဲ ာတွင ် အမျိ းသားေရး

ဝါဒမာ ကျန်တာေတွထက် စဥ်းစား ကံဆ င်

ိ စမ
ွ ်း၊ စိတက
် းစိတသ
် န်းတွင ် အထးသြဖင ့် ကျ ံးြခင်း ြဖစ်သည်။
အမျိ းသားေရးဝါဒီများ စဥ်းစားပံမာ ရာစ စ် ကာေညာင်းသည့် နယ်ေြမပဋိပကများ အေနြဖင ့် စဥ်းစားြခင်းမျိ း

ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ အမန်တကယ်အားြဖင၂့် ၁ ရာစ၏ ေခတ်ေြပာင်းနည်းပညာ ေတာ်လန်ေရးများမာ င်
ိ ငန
ံ ယ်နမ
ိ ိတ ်
များကိ ြဖတ်ေကျာ် ပီး တကမာလံး အတိင်းအတာြဖင ့် စဥ်းစားရန် လိအပ်သည်။ သဘာဝတရား၏ေရွ းချယ်မ
(natural selection) နည်းလမ်းြဖင ့် စ်သန်းေပါင်းေလးေထာင်ေကျာ် ေအာ်ဂဲနစ်သက် ိများ (organic life) ဆငက
့် ဲ

ေပ ေပါက်လာ ပီးေနာက်တင
ွ က
် ား ယခအခါ သိပံပညာရပ်က အသိဉာဏ်ြဖင ့် ဖန်တးီ ြပလပ်ထားသည့် အင်ေအာ်ဂဲ
နစ်သက် ိများ (inorganic life) ေခတ်သစ်ကိ လက်ကမ်း ကိ ဆိေနသည့် အချိနအ
် ခါ ြဖစ်ေပသည်။

အဆိပါ ြဖစ်စဥ်တင
ွ ် လသားမျိ း ယ
ွ ် Homo sapiens ကိယ်တင်
ိ မာ ေပျာက်ကယ
ွ သ
် ာွ း င်
ိ သည်။ ယေန ့

ေခတ်တင
ွ ် က ◌်ပ်တမာ
ိ ့ ေ းဦးလသားမျိ း ယ
ွ ် ဟိမီနစ်မိသားစ (hominid family) ဝင် ေမျာက်ဝံများအဆငသ
့် ာ ိ
ေသးသည်။ က ◌်ပ်တအေနြဖင
ိ့ ့် နီယန်ဒါသယ်လမ
် ျား (Neanderthals) ၊ ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံများ င ့် ခ ာကိယ်

ဖွဲစည်းပံ၊ လပ် ားြပ မ င်

ိ စမ
ွ ်း၊ စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ ေတွးေခ င်
ိ စမ
ွ ်း အများစတွင ် တညီမ ိေသးသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ့
လက်များ၊ မျက်လးများ၊
ံ ဦးေ ာက်များမာ ဟိမီနစ်မိသားစအ ယ
ွ မ
် ျားမန်း သိသာေသး ံသာမက က ပ်
် တ၏
ိ့

တပ်မက်မ၊ ချစ်ြခင်းတရား၊ ေဒါသ င ့် လမဆက်ဆမ

ံ များမာလည်း အလားတပင် ြဖစ်သည်။ ရာစ စ် တခ စ်ခ
အတွငး် ဇီဝနည်းပညာ င ့် ဉာဏ်တ AI ေပါင်းစည်းမေ ကာင ့် ခ ာကိယ်၊ ကိယ်ကာယြပ မပံ င ့် စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ ြပ မ
ပံ လကဏာများမာ ဟိမီနစ်များ င ့် လံးလံးမတေတာတ
့ ာမျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ င်
ိ သည်။ အသိစိတ် ဝိညဏ်

(consciousness) ကိပင် ေအာ်ဂဲနစ်ခ ာကိယ်များမ လံးလံး ဖယ်ထတ်လက်

ိ ပီး ဆိင်ဘာအင်တာနက်ထသ
ဲ ိ ထိ
့
အသိစိတဝ
် ိညဏ်ကိ လတ်တင်ကာ ကိယ်ကာယ င ့် ဇီဝကနသ
် ့ တ်ချက်များမ လွနေ
် ြမာက်လာ င်
ိ မည်ဟ၍ပင်

ယံ ကည် ကေလသည်။ တဖက်တင

ွ လ
် ည်း အသိဉာဏ် ိမ (intelligence) င ့် အသိစိတ် ိမ (consciousness) တိ ့
လံးဝဥဿံ သီးြခားစီဖယ်ထတ်လက်
ိ တာမျိ းကိ ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ ပီး ဉာဏ်တ AI တိးတက်လာမက အသိစိတ်

လံးဝမ ိေသာ်လည်း အသိဉာဏ်စမ

ွ ်းအား အရမ်းြမငသ
့် ည့် သတဝါများ ကီးစိးေနသည့် ကမာ ကီးမျိ း ြဖစ်ေကာင်း
ြဖစ်လာ င်
ိ သည်။

ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အေြခအေနမျိ းြဖစ်လာ င်
ိ သည်ကိ အစေရး၊ ား သိမဟတ်
့ ြပင်သစ်က အမျိ းသားေရး

ဝါဒီများ ဘယ်လအေြဖေပး
ိ င်
ိ ပါသနည်း။ အသက်ဇီဝ၏ အနာဂတ်အတွက် ဉာဏ်ပညာ င ့် ယဥ်ေသာ ေရွ းချယ်မ
များ ြပ လပ် င်
ိ ရန်အတွက် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အမျိ းသားေရး ေထာငထ
့် က် ေကျာ် ကည့် င်
ိ ရန် လိအပ် ပီး ကိစ

များကိ ကမာ ကည့် ကည့ြ် မင် င်

ိ ရန် သိတည်
့ းမဟတ် ေလာကဓာတ်တခလံးကိပင် ြခံ ငံ ကည့် င်
ိ ရန် လိအပ်ေလ
သည်။

ကမာ ဂိ လ်ယာဥ် ကီး

ကလီးယားစစ်ပဲ၊ွ ေဂဟစနစ် ပိ လဲြခင်း င ့် နည်းပညာ ိက်ခတ်ြခင်း - ဤြပဿနာသံးခမာ တခချင်းပင်

လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် အနာဂတ်ကိ ခိမ်းေြခာက်ရန် လံေလာက်မ ိသည်။ ဤြပဿနာသံးခ တ ပိ င်တည်း ေပါင်း

လိက်ပါလ င် ကား လသားမျိ း ယ

ွ ၏
် တည် ိမကိ ခိမ်းေြခာက်သည့် မ ကံ ဖးသည့် အကျပ်အတည်းပင်ြဖစ်သည်။
အထးသြဖင ့် ြပဿနာသံးခမာ တခ ငတ
့် ခကိ အားြဖည့် ပီး ြပဿနာများကိ ပိဆိးေစ င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။
 ဥပမာဆိပါမည်။ ေဂဟစနစ်အကျပ်အတည်းမာ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် အသက် င်ရပ်တည်မကိ ခိမ်းေြခာက်
သည့် အကျပ်အတည်းြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းေ ကာင ့် ဉာဏ်တ AI ကိတီထင
ွ ် ဖန်တးီ ြခင်း င ့် ဇီဝ အင်ဂျင်နယ
ီ ာ

ြပ ြပင်ြခင်းကိ ရပ်လက်
ိ တာမျိ း ြဖစ်မည်မဟတ်ေချ။ ပင်လယ်ေရမျက် ာြပင် ြမငတ
့် က်လာြခင်း၊ အစာေရစာ
ေလျာန
့ ည်း ားပါးလာြခင်း၊ အစလိက်အြပံ လိက် ေ ေြပာင်းေနထိင်ြခင်းများြဖစ်လာေသာေ ကာင ့် အယ်လဂ
် ိရစ်

သမ်များ တီထင
ွ ြ် ခင်း င ့် မျိ း ိးဗီဇ ြပ ြပင်ြခင်းများကိ က ပ်
် တိ စိ
့ တမ
် ဝင်စား င်
ိ ြဖစ်လာမည်ဟ စာဖတ်သထင်ပါက
မားပါလိမ်မ
့ ည်။ ေဂဟစနစ် အကျပ်အတည်း ပိပိဆိးလာသည် ငအ
့် မ အေလျာ်အစား ကီး ပီး အကျိ းအြမတ်လမ
ဲ ျား

င်
ိ မည့် နည်းပညာများတီထင
ွ ြ် ခင်းကိ ပိလျင်ြမန်စာွ သာ ေဆာင်ရွကေ
် ကာင်း ေဆာင်ရွက် င်
ိ ပါသည်။

အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် ဥတေဖာက်ြပန်မက ကမာစစ် ကီး စ်ခလိမျိ း ကမာအေပ သက်ေရာက်ေစ င်

ိ
ပါသည်။ ၁၉၁၄ င ့် ၁၉၁၈ ကား၊ တဖန် ၁၉၃၉ င ့် ၁၉၄၅ ကားတွင ် နည်းပညာတီထင
ွ ဖ
် န်တးီ မမာ တဟန်ထးိ ြမင ့်

တက်ခပ
ဲ့ ါသည်။ အေ ကာင်းမာ တိင်းြပည်များအေနြဖင ့် စစ်ပဲက
ွ ိ အ ကီးအကျယ်ဆင် ေ
ဲ နရေသာအခါ ေငွေ ကး
ကန်ကျမကိလဲ ထည့မ
် တွက၊် များများလဲ မစဥ်းစား ကေတာဘ
့ ဲ ရဲတင်း ပီး ဆန်းြပားေသာ စီမံကန
ိ း် မျိ းစံတွင ်

အ ကီးအကျယ်ရင်း းီ ြမ ပ် ေ
ံ သာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ စီမံကန
ိ း် အများအြပားမာ ေအာင်ြမင်ြခင်း မ ိပါ။ သိေသာ်
့
ေအာင်ြမင်ေသာ စီမံကန
ိ း် များကေတာ့ တငက
့် ား၊ ေရဒါ၊ အဆိပ်ဓါတ်ေငွ၊ အသံကသ
ဲ့ ိ လျင်
့ ြမန်ေသာ ဂျက်ေလယာဥ်

များ၊ တိက်ချင်းပစ် ဒံးကျည်များ င ့် ကလီးယားဗံးများ ထတ်လပ် င်

ိ ခသ
ဲ့ ည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ထိေ းထံးအတိင်း ဥတ
ေဖာက်ြပန်မ င ့် ကံ ရေသာ တိင်းြပည်များအေနြဖင ့် သတိ၏
့ ေမ ာ်လငခ
့် ျက်ကိ ကံမိ ကံရာ နည်းပညာ

အေလာင်းအစားများတွင ် ရင်း းီ ြမ ပ် လ
ံ စိ
ိ တ် ေပ ေပါက်ေကာင်း ေပ ေပါက် င်
ိ သည်။ လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့် AI
င ့် ဇီဝြပ ြပင်ဖန်တးီ ြခင်း ကိစများ င ့် စပ်လျဥ်း၍ ကျိ းေ ကာင်းဆီေလျာ်ေသာ ပပန်မ အေြမာက်အြမား ိ
ေသာ်လည်း အကျပ်အတည်း င ့် ကံ ချိနမ
် ျားတွင ် လများမာ အ ရာယ် ိေသာ အလပ်များကိ လပ်တတ်သည်။ စာ

ဖတ်သအေနြဖင ့် ိက်ခတ်မများေသာ နည်းပညာများကိ ဥပေဒြဖင ့် ထိနး် ေကျာင်းမည်ဟ စဥ်းစားပါက ဥတ

ေြပာင်းလဲမေ ကာင ့် တကမာလံး အစားအေသာက် ားပါးမ ြဖစ်ပာွ း ပီး၊ ကမာတလား မိ ကီးများ ေရ ကီးကာ

ဒကသည်များ သန်းရာ ငခ
့် ျီ၍ နယ်စပ်များသိ ထွ
့ ကေ
် ြပးရသည့အ
် ချိနတ
် င
ွ ် ယင်းကဲသ
့ ိ ဥပေဒများကိ
့ ဆက် ပီး
လိက်နာေစာငထ
့် န
ိ း် ကပါဦးမလားဆိတာ ြပန်စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။

နည်းပညာ ိက်ခတ်မများကလည်း ကမာဖျက်စစ်ပဲမ

ွ ျားြဖစ်ေစ င်
ိ မည့် အ ရာယ်ကိ တိးပွားေကာင်း
တိးပွားေစ င်
ိ သည်။ တကမာလံး တင်းမာမကိ ပိဆိးေစ ံသာမက ကလီးယားလက်နက်ေ ကာင ့် ိေနသည့် ပါဝါမ
ေချကိ ပျက်ြပားေစ င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ၁၉၅၀ ြပည့် စ်များမစ၍ စပါပါဝါများမာ စစ်ြဖစ်ပါက စ်ဖက်

စလံး ေသချာေပါက် ပျက်ဆးီ မည်ကိ သိေသာေ ကာင ့် တဖက် င ့် တဖက် ပဋိပကမြဖစ်ေအာင် ေ ာင် ားခဲ့ က
သည်။ သိေသာ်
့ တိက်ခက်
ိ ေရး လက်နက်အသစ်များ င ့် ကာကွယေ
် ရးလက်နက်အသစ်များ မျိ းစံေပ ေပါက်လာ

သည် ငအ
့် မ နည်းပညာတွင ် စပါပါဝါြဖစ်လာ ပီး ြမငတ
့် က်လာသည့် င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငက
ံ မိမိကယ်
ိ ြပန်မထိခက်
ိ ဘဲ သ ့
ရန်သများကိ ေချမန်း င်
ိ သည်ဟ ေကာက်ချက်ချေကာင်းချ င်
ိ သည်။ တဖက်က ြပန်စဥ်းစားလ င်လည်း ကျဆင်း

လာသည့် ပါဝါ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် သ၏
့ ေ းဆန်သည့် ကလီးယားလက်နက်များမာ မ ကာမီ အသံးမဝင်ြဖစ်
ေတာမ
့ ည်ဟ စိးရိမ်ေကာင်းစိးရိမ်ကာ ထိသိမြဖစ်
့ မီ အရင်ဦးေအာင် သံးသငသ
့် င်ဆတာမျိ
ိ း စဥ်းစားေကာင်း စဥ်းစား

င်
ိ သည်။ အစဥ်အဆက်အားြဖင ့် ကလီးယားြဖင ့် အြပန်အလန် ထိပ်တက်
ိ ရင်ဆင်
ိ ကြခင်းမာ အလွန ်
ဆင်ြခင်တတရားြပည့
ံ ဝ
် သများ ကစားသည့် စစ်တရင်ကစားပွဲ င ့် တသည်။ သိေသာ်
့ ကစားသမားတဦးက ပိ င်ဖက်
ကစားသမားတဦး၏ လက်ထမ
ဲ စစ်တရင်အ ပ်ကိ ဆိင်ဘာတိက်ခက်
ိ မြဖင ့် ထိနး် ချ ပ်လာ င်
ိ သည့် အေြခအေနမျိ း

တွင ် မည်သိ ြဖစ်

့ မည်နည်း။ ဘယ်သဘယ်ဝါမန်းမသိရေသာ ကစားပွဲြပင်ပကသ တဦးဦးက ဘယ်သေ မန်းမသိ
လိက်ရဘဲ ဝင် ပီး စစ်တရင်အ ပ်ကိ ေ သွား င်
ိ လာေသာအခါ မည်သိ ြဖစ်
့ မည်နည်း။ သိမဟတ်
့ ကွနြ် ပ တာပ ိ

ဂရမ် အယ်လဖ
် ာဇီး ိးသည် သာမန်စစ်တရင်ကစားြခင်းမ တိးတက် ပီး ကလီးယားစစ်တရင် ကစား င်
ိ လာ
ေသာအခါ မည်သိ ြဖစ်
့ မည်နည်း။

မတညီေသာ စိနေ
် ခ မများက တခေ ကာငတ
့် ခ တိး ပီးဆိးေအာင် ြပ လပ် င်
ိ သည်။ ထိအြပင်
့ စိနေ
် ခ မတခ
တွင ် ကံ ေတွရေသာ ြပဿနာများကိ ေြဖ င်းေနရသည့အ
် တွက် အြခားစိနေ
် ခ မတခကိ ရင်ဆင်
ိ ေြဖ င်းလိ

စိတသ
် ည်လည်း ေလျာန
့ ည်းသွား င်
ိ သည်။ လက်နက်အ ပိ င်အဆိင်တပ်ဆင်ေနရသည့် င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ ဉာဏ်တ AI
ဆိင်ရာတီထင
ွ မ
် ကိ ကနသ
် ့ တ်ဖိလည်
့ း တ င်
ိ င ံ င ့် တ င်
ိ င ံ သေဘာတ င်
ိ ဖွယမ
် ိေချ။ အြခား င်
ိ ငမ
ံ ျား၏ နည်းပညာ
ေအာင်ြမင်မကိ ေကျာ်တက်ရန် အ ပိ င် ကိ းစားေနသည့် င်
ိ ငမ
ံ ျားအေနြဖငလ
့် ည်း ဥတေဖာက်ြပန်မကိ ကာကွယရ
် န်

အားလံးသေဘာတညီသည့် ဘံစီမံချက်တခမျိ း ချမတ်ရန် လွယက

် မည်မဟတ်ေချ။ ကမာ ကီးမာ တ င်
ိ င ံ ငတ
့် င်
ိ ငံ
အ ပိ င်ေဆာင်ရွကေ
် နသည့် ပိ င်ဖက် င်
ိ ငမ
ံ ျားဟ၍ ိေနေသးသမ ကာလပတ်လးံ ဆိခဲပ
့ ါ စိနေ
် ခ မ သံးရပ်လးကိ
ံ

တ ပိ င်နက် ေကျာ်လား င်
ိ ရန် အလွနခ
် က်ခေ
ဲ လသည်။ ထိအြပင်
့ အေြခအေနမာ မျက် ာစာတခ၊ စိနေ
် ခ မတခတွင ်
ကျ ံးသည်ဆလ
ိ င်ပင် ကပ်ဆက်
ိ သည့် အြဖစ်မျိ း ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ သည့် အေြခအေနမျိ း ြဖစ်ပါသည်။

နိဂံးချ ပ်တင်ြပရမည်ဆလ
ိ င် ကမာကိ လမ်းမိးလာသည့် အမျိ းသားေရးလိငး် လံး ကီးအေနြဖင ့် ၁၉၃၉
သိမဟတ်
့ ၁၉၁၄ သိြပန်
့ ေရာက်ေအာင် အချိနက
် ိ ေနာက်မဆတ် င်
ိ ေပ။ ဘယ်တင်
ိ းြပည်မ မိမိဘာသာ တ
ကိယ်တည်း ေြဖ င်းလိမရ
့ င်
ိ သည့် တကမာလံး င်သန်ရပ်တည်မကိ ခိမ်းေြခာက်သည့် စိနေ
် ခ မများကိ နည်း

ပညာဖွံ ဖိ းတိးတက်မက ဖန်တးီ လိက်ေလရာ အစစအရာရာ ေြပာင်းလဲသာွ း ပီ ြဖစ်သည်။ ဘံရန်သတရပ် ိေနြခင်း

က ဘံသ ပ်အမတ်လကဏာတရပ် ဖန်တးီ ရန် အေကာင်းဆံး အေထာက်အက ြဖစ်သည်။ ယခအခါ လသားမျိ း ယ
ွ ်

မာ အနည်းဆံး ကလီးယားစစ်ပဲ၊ွ ဥတေဖာက်ြပန်မ၊ နည်းပညာ ိက်ခတ်မဆိသည့် ဘံရန်သ ကီး သံးရပ် ိေန ပီ

ြဖစ်သည်။ ထိသိ ဘံ
့ ရန်သများ ိေနပါလျက် လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ အြခားဘယ်အရာထက်မဆိ မိမိတင်
ိ းြပည်အေပ မာ

သစာေစာငသ
့် မ
ိ ကိ ေ တန်းတင်ေနမည်ဆပါက
ိ ရလဒ်များမာ ၁၉၁၄ င ့် ၁၉၃၉ ထက်များစွာ ဆိးသွား င်
ိ သည့်
အြဖစ်မျိ း ေရာက်ေကာင်းေရာက်သာွ း င်
ိ သည်။

ပိေကာင်းေသာ လမ်းေ ကာင်းတခ ိပါသည်။ ဥေရာပသမဂဖွဲစည်းပံထဲတင

ွ ် ေဖာ်ြပထားသည့် “ဥေရာပ ိ
ြပည်သများမာ မိမိတင်
ိ းြပည်၏ အမျိ းသားလကဏာရပ်များ င ့် သမိင်းေ ကာင်းများကိ ဂဏ်ယ ကသည့တ
် င်
ိ ေ း
က မတြခားနားချက်များကိ ေကျာ်လားကာ ပိနီးကပ်စာွ စစည်း ပီး ဘံပန်းတိင်တခကိ ချမတ်ရန် စိတပ
် ိင်းြဖတ်
ထားသည်” ဆိသည့် လမ်းေ ကာင်းပင် ြဖစ်သည်။ ယင်းသိလပ်
့ ြခင်းြဖင ့် အမျိ းသားေရးလကဏာများအားလံးကိ
ေဖျာက်ဖျက်၊ ေဒသအလိက် ဓေလ့ထးတမ်
ံ းအားလံးကိ ပစ်ပယ်ကာ လသားမျိ း ယ
ွ က
် ိ တပံစံထဲ ထမနဲြဖစ်သာွ း
ေအာင်လပ်ပစ်လက်
ိ ရမည်ဟ ဆိလိြခင်း မဟတ်ေချ။ ထိအတ
့ မျိ းချစ်မန်သမ ကိ ဗီလန
ိ ဇ
် ာတ်သင
ွ း် ရမည်လည်း

ဆိလိြခင်း မဟတ်ေချ။ ဥေရာပသမဂမာ ဥေရာပတတိက်လးံ အတိင်းအတာအေနြဖင ့် စစ်ေရး၊ စီးပွားေရး

အကာအကွယေ
် ပး လမ်းြခံ ထား င်
ိ ေသာအခါ ဖလန်ဒါ၊ လွနဘ
် ာဒီ၊ ကက်တလိနီးယား င ့် စေကာတ
့ လန်လေနရာ
ိ

မျိ းတွင ် ေဒသတွငး် မျိ းချစ်စိတမ

် ျား ပိ၍ပင် အားေကာင်းလာေစသည်ဟ ဆိလိရသည်
့ ။ ဂျာမန်ေတွ ကျ းေကျာ်မည်
ကိ မစိးရိမ်ရေသာအခါ၊ သိမဟတ်
့ ကမာ ကီးပေ းွ လာမကိ တိက်ဖျက်ရန် င ့် ကမာေ
့ ကာ်ပိေရး င်း ကီးများ၏
ရန်မ ကာကွယရ
် န် ဘံဥေရာပအဖွဲအစည်း ိေနေသာအခါ၊ စေကာတ
့ လန် လွတလ
် ပ်ေရးယရန် သိမဟတ်
့ ကတ်တ
လိးနီးယား လွတလ
် ပ်ေရးယရန် ပိ၍ပင် ြဖစ် င်
ိ ဖွယ၊် စိတအ
် ားထက်သန်ဖွယ် ိသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ဥေရာပ အမျိ းသားေရးဝါဒီများမာ ေအးေအးလလပင် ေန ကသည်။ အမျိ းသားေရးဝါဒ ြပန်
အသက်သင
ွ း် ရန် ေြပာေနသည့် အေြပာသာ ိ ပီး ဥေရာပသားများမာ ထိအတွ
့ က် အမန်အသက်ေပးရန်၊ သိမဟတ်
့
သတ်ြဖတ်ရန် စိတပ
် ါမမ ိသေလာက်ပင် ြဖစ်သည်။ ဝီလယ
ီ ံ ေဝါေလ့စ် င ့် ေရာဘတ်ဘ ပ်စ်တလက်
ိ့ ထက် စေကာ့

တလန်မာ လန်ဒန်၏ ထိနး် ချ ပ်မေအာက်မ ခွထ

ဲ က
ွ ရ
် န် ကိ းပမ်းစဥ်က စစ်တပ်ထေထာင်ရေသးသည်။ ၂၀၁၄ ခ စ် စ
ေကာတ
့ လန် ဆ ခံယပွဲတင
ွ မ
် လတေယာက်မ အေသအေပျာက် မ ိေချ။ ထိအြပင်
့ ေနာက်တေခါက် ဆ ခံယပွဲ

တွင ် စေကာမ
့ ျား ခွထ
ဲ က
ွ ရ
် န် ဆ မဲေပးပါကလည်း ဘန်းေနာခ
့ ဘ
် မ်းတိက်ပဲလ
ွ မျိ
ိ း ြပန်တက်
ိ ရရန် မြဖစ် င်
ိ လ◌ေပ။ စ
ပိနမ
် ခွထ
ဲ က
ွ ရ
် န် ကတ်တလန် ကိ းပမ်းမတွင ် အ ကမ်းဖက်မများမာ စေကာတ
့ လန်ထက်ပိြဖစ်ပာွ းခဲေ
့ သာ်လည်း
၁၉၃၉ င ့် ၁၇၁၄ တွင ် ဘာစီလနာတွ
ိ င ် ြဖစ်ခသ
ဲ့ ည့် အေြမာက်အြမား သတ်ြဖတ်ခရ
ံ မ င ့် ယဥ်လ င် ဘာမမေြပာပ

ေလာက်သည့် ပမာဏြဖစ်ပါသည်။

ကျန်ကမာ့ င်
ိ ငမ
ံ ျားအေနြဖင ့် ဥေရာပကိ ကည့် ပီး သင်ခန်းစာယ ကဖိ ေမ
့ ာ်လငရ
့် ပါသည်။ ကမာ ကီး တ

ခလံး ေပါင်းစည်းသွားသည်ဆဦးေတာ
ိ ၊့ မိမိတင်
ိ းြပည်၏ တမထးြခားချက်ကိ ြမတ် းိ ပီး မိမိတင်
ိ းြပည်တက
ွ ် အထး
တာဝန်ေကျပွနရ
် န် မျိ းချစ်စိတထ
် ားလိ ရဦးမည်
့ ြဖစ်ပါသည်။ လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့် အသက် င်ရပ်တည်ရန် င ့်

စည်ပင်ဝေြပာရန် လိလားပါက အြခားေရွ းစရာ မ ိပါ။ ထိကဲသ

့ ိ ေဒသအလိ
့ က် မျိ းချစ်စိတ် ိသည် ငအ
့် တ ကမ္
ဘာလ
့ အဖွ
့ ဲအစည်းသိလည်
့ း တာဝန်ေကျပွနရ
် မည် ြဖစ်ပါသည်။ လသားတဦးအေနြဖင ့် သ၏
့ မိသားစ၊ သ၏ရပ်
့ ရွာ၊

သ၏အသက်
့ ေမွးဝမ်းေကျာင်း င ့် သတိ
့ င်းြပည်ကိ တ ပိ င်နက်တည်း သစာေစာငသ
့် ိ င်
ိ ပါသည်။ ထိစာရင်းထဲသိ ့
လသားမျိ း ယ
ွ ် င ့် ဂိ လ်ကမာကိ မထည့် င်
ိ စရာ အေ ကာင်းမ ိပါ။ ထိသိ အေြမာက်
့ အြမားကိ သစာေစာငသ
့် ေ
ိ နရ
ြခင်းေ ကာင ့် တခါတရံတင
ွ ် ြပဿနာတက် င်
ိ သည်ဆတာေတာ
ိ ့ မန်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ဘဝမာ ြပဿနာဆိတာ

ကေတာ့ ိမာပါပဲ။ င်းေပါ။့

ပီးခဲေ
့ သာ ရာစ စ်များတွင ် ေဒသမျိ း ယ
ွ စ
် အပ်စများအေန င ့် မေြဖ င်း င်
ိ ဘဲ တ င်
ိ ငလ
ံ းံ အတိင်းအတာ

အေနြဖင ့် ပးေပါင်းေဆာင်ရွကမ
် ကိင်တယ
ွ ေ
် ဆာင်ရွက် င်
ိ သည့် ြပဿနာများ င ့် အခွငအ
့် လမ်းများကိ လသားများ
ရင်ဆင်
ိ ခရ
ဲ့ ေသာေ ကာင ့် အမျိ းသားေရး သ ပ်လကဏာများ ဖန်တးီ ပီး တိင်းြပည်များ ထေထာင်ခဲ့ ကသည်။ ၂၁
ရာစတွင ် ယင်းသိမျိ
့ း ယ
ွ စ
် အပ်စများ ကံ ခဲရ
့ သလိမျိ း ေခတ်၏ စိနေ
် ခ မကိ တိင်းြပည်တခချင်းအေနြဖင ့် ရင်ဆင်
ိ

ရန် မသငေ
့် တာ်ေတာသ
့ ည့် အေြခအေနမျိ း ကံ ေတွလာရြပန်သည်။ မ ကံ စဖး ကမာလံးဆိင်ရာ အကျပ်အတည်း
များကိ ေြဖ င်းရန် တိင်းြပည်တခချင်း၏ င်
ိ ငအ
ံ့ င်စတီးကျ း င်းများမာ မတတ်စမ
ွ ်းေတာသ
့ ည့အ
် တွက် ကမာသ
ကမာသားဆိသည့် သ ပ်လကဏာတမျိ းမျိ း ိရန် လိအပ်လာသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ် ကမာလံးဆိင်ရာ ေဂဟစနစ်၊

ကမာလံးဆိင်ရာ စီးပွားေရး င ့် တကမာလံး လက်ခထ

ံ ားသည့် သိပံပညာရပ် ိေနေသာ်လည်း င်
ိ ငေ
ံ ရးမာမ မိမိ င်
ိ ငံ
အလိက်သာ ေဆာင်ရွကသ
် ည့် အမျိ းသား င်
ိ ငေ
ံ ရးပံစံတင
ွ ် ရပ်တနေ
် ့ နေသးသည်။ ထိသိ ြပဿနာ
့ င ့် စနစ် အ မီး

အေမာက်မတည့မ
် ေ ကာင ့် ကမာအ
့ ဓိက ြပဿနာများကိ ထိေရာက်စာွ ေြဖ င်းရန် င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်က မစွမ်းြဖစ်
ေနသည်။ ထိေရာက်စာွ စွမ်းေဆာင် င်
ိ သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်မျိ း ြဖစ်ေစရန် ေရွ းစရာ စ်လမ်း ိပါသည်။ တလမ်းမာ

ေဂဟစနစ်ကိ တကမာလံး အတိင်းအတာအေနြဖင ့် မသက်ေရာက်ေတာေ

့ အာင် ဖန်တးီ ပီး ကမာစ
့ ီးပွားေရး
အချိတအ
် ဆက်များကိ ြဖတ်ေတာက်ကာ သိပံတးတက်
ိ မများကိ တကမာလံး အတိင်းအတာအေနြဖင ့် “မ”

ြဖစ်ထန
ွ း် ေအာင် ေဆာင်ရွကရ
် န် ြဖစ်သည်။ ေနာက်တနည်းမာမ င်
ိ ငေ
ံ ရးလပ်ပံကိ တကမာလံး အတိင်းအတာအေန
ြဖင ့် ကိင်တယ
ွ ေ
် ြဖ င်းသည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးလပ်ပံမျိ း ြဖစ်ေအာင်ဖန်တးီ ြခင်း ြဖစ်သည်။ ေဂဟစနစ် င ့် သိပံတးတက်
ိ မကိ

တကမာလံး အတိင်းအတာအေနြဖင ့် မြဖစ်ေအာင် တားဆီးလိမရသလိ

့ ကမာလံး ဆိင်ရာ စီးပွားေရး
အချိတအ
် ဆက်များကိ ြဖတ်ေတာက်ပစ်ရန်မာ အကျိ းထက်အြပစ်က ပိ ကီးသည့အ
် တွကေ
် ကာင ့် လက်ေတွကျ
သည့် နည်းလမ်းမာ င်
ိ ငေ
ံ ရးကိ ကမာ့ င်
ိ ငေ
ံ ရးြဖစ်ေအာင် ေဆာင်ရွကရ
် န်သာ ိပါသည်။ ယင်းေ ကာင ့် ကမာ့

အစိးရတရပ် ထေထာင်ရမည်ဟ ဆိလိြခင်း မဟတ်ပါ။ ထေထာင်ရန်လည်း ြဖစ် င်

ိ မြဖစ် င်
ိ မေသချာသလိ
လက်ေတွလဲမကျသည့် ေမ ာ်မန်းချက်ြဖစ်ပါသည်။ ေြပာချင်သည့် ကမာ့ င်
ိ ငေ
ံ ရးမာ င်
ိ ငမ
ံ ျားေရာ မိ ကီးများပါ

အပါအဝင် င်
ိ ငေ
ံ ရး ဒိင်းနမစ်များတွင ် ကမာလံးဆိင်ရာ အကျိ းစီးပွား င ့် ကမာြ့ ပဿနာများကိ ပိမိအေလးေပး
ေဆာင်ရွကရ
် န် ဆိလိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ထိသိေဆာင်
့ ရွကရ
် န်အတွက် အမျိ းသားေရး စိတခ
် စ
ံ ားချက်များက သိပ်ကညီေပး င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။ သိ ့
ြဖစ်ေလရာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် တကမာလံး စည်းလံးညီ ွတေ
် စဖိရန်
့ အတွက် ဘာကိအားကိး ကမည်နည်း။
လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် တေလာကလံး င ့် သက်ဆင်
ိ သည်ဟ ေ ကးေ ကာ်ေသာ ဘာသာေရး ဓေလ့ထးတမ်
ံ းစဥ်လာများ

ကိ အားကိးရမည်ေလာ။ ခရစ်ယာန် င ့် အစလာမ်ကသ

ဲ့ ေသာ
ိ့ ဘာသာများမာ ေဒသအလိက် ြမင်စဥ်းစားသည်
မဟတ်ဘဲ တကမာလံး အတိင်းအတာအေနြဖင ့် လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ်ရာေပါင်းများစွာကပင် ြမင်စဥ်းစားြခင်း ြဖစ်သည်။

ထိအြပင်
့ ယင်းဘာသာများမာ ဒီတင်
ိ းြပည် ဟိတိင်းြပည်၏ င်
ိ ငေ
ံ ရး ြပဿနာများသပ်သပ်ထက် ဘဝ၏
အေရး ကီးေသာ ေမးခွနး် များတွင ် ပိ၍ ထက်သန်စာွ စိတဝ
် င်စားြခင်း ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ေ းထံးတမ်းစဥ်လာအား

ြဖင ့် ိခေ
ဲ့ သာ ဘာသာတရားများမာ ယေနေခတ်
့ င ့် ဆီေလျာ်ပါေသး၏ေလာ။ ယင်းတိမာ
့ ကမာကိ ပံေဖာ်ရန် သဇာ
ိေသးပါ၏ေလာ။ သိမဟတ်
့ ယင်းတိမာ
့ အတိတမ
် မစွမ်းေတာသ
့ ည့် အ ကင်းအကျန်များသာသာသာ ိေတာ့ ပီး
စွမ်းလသည့် ေခတ်သစ် င်
ိ ငမ
ံ ျား၊ ေခတ်သစ် စီးပွားေရးများ င ့် နည်းပညာများက လိရာသံးြခင်းကိ ခံေနရပါသည်
ေလာ။
သင်ခန်းစာ (၈) ဘာသာေရး
ဘရားကိ တိင်းြပည်က ခိင်းစားေနတဲေ
့ ခတ်

အခအထိေတာ့ ေခတ်သစ် အေတွးအေခ အယအဆများ၊ သိပံပညာ င်များ င ့် တိင်းြပည်အစိးရများမာ

လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် အနာဂတ်အတွက် ေရ ည်လက်ခအ
ံ ဆင်ေြပ င်
ိ မည့် အြမင် (vision) တရပ် ဖန်တးီ င်
ိ ြခင်း မ ိ
ေသးေချ။ ထိသိေသာ
့ အြမင်မျိ းကိ လသား၏ ဘာသာေရး နက်နေ
ဲ သာ ိးရာထံးတမ်းများမ ေဖာ်ထတ် င်
ိ မည်
ေလာ။ က ပ်
် တိ ့ ာေနသည့် အေြဖမာ သမာကျမ်း၊ ကိရမ်ကျမ်း င ့် ေဝဒကျမ်း စာမျက် ာများတွင ် အသငေ
့် စာင ့်

ေနသည် ဆိတာမျိ းများ ြဖစ်ေနမလား။

ေလာကီေရးသက်သက်၊ ဘာသာေရးသက်သက် မေရာသငဆ

့် ေသာ
ိ သများကမ ဒီလစိ
ိ တက
် းစဥ်းစားချက်
ကိ ေလာင်ချင်လည်းေလာင်မည်၊ ကိ က်ချင်မလည်း ကိ က် ကမည်။ ဘာသာေရး ကျမ်းစာများမာ ေ းေ း

အလယ်ေခတ်များတွင ် အသံးဝင်ေကာင်းဝင် င်
ိ ေသာ်လည်း ဉာဏ်တ (Artificial intelligence) ၊ ဇီဝအင်ဂျင်နယ
ီ ာ
ြပ ြပင်မ (bioengineering) ၊ ကမာ ကီးပေ းွ လာမ (global warming) င ့် ဆိင်ဘာစစ်ပဲွ (cyberwarfare) ေခတ်
တွင ် ယင်းကျမ်းစာများမာ က ပ်
် တကိ
ိ ့ ဘယ်လလပ်
ိ ေ ေဆာင်လမ်းြပ င်
ိ မလဲဟ ယဆ င်
ိ ပါသည်။ ဘာသာေရး င ့်

ေလာကီေရး သီြခားစီဟ ယဆေသာ လများမာ တကယ်တမ်း လနည်းစ ြဖစ်ပါသည်။ သန်းေထာင်ချီေသာ လ

များသည် ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ် သီအရီ
ိ (Theory of evolution) ထက် ကိရမ် င ့် သမာကျမ်းစာကိ ပိယံ က ပီး ဘာသာ
ေရးလပ် ားမများမာ အိ ယ
ိ ၊ တရကီမအစ အေမရိကန်အထိ င်
ိ ငမ
ံ ျိ းစံ ိ င်
ိ ငေ
ံ ရးကိ လမ်းမိးကိင်လပ်ပါသည်။ င်
ိ

ဂျီးရီးယားအစ ဖိလစ်ပိင်အဆံး ဘာသာေရးမန်းတီးမများမာ ပဋိပက မီးထိးေပးေနဆဲ ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ခရစ်ယာန်၊ အစလာမ် င ့် ဟိ စသည့် ဘာသာတရားများအေနြဖင ့် ဘယ်ေလာက်အသံးဝင် င်
ိ
ပါသနည်း။ က ပ်
် တိ ့ ကံ ေတွေနရေသာ အဓိကြပဿနာများကိ ေြဖ င်းရန် ယင်းတိအေနြဖင
့ ့် ကညီ င်
ိ ပါသည်

ေလာ။ အစဥ်အဆက်ကးကွ
ိ ယလ် ာေသာ ဘာသာတရားများ၏ ၂၁ ရာစ ကမာအတွက် အခန်းက ကိ နားလည် င်
ိ
ရန် က ပ်တအေနြဖင
ိ့ ့် ြပဿနာများကိ သံးမျိ း ခွြဲ ခား င်
ိ ပါသည် -

၁။ ပညာရပ်ဆင်
ိ ရာ ြပဿနာများ၊ ဥပမာ - မိးေခါင်ေရ ား င်
ိ ငမ
ံ ျားတွင ် ကမာ ကီးပေ းွ လာမေ ကာင ့် မိးေခါင်ေရ
ားမ ဆိးရွ ားစွာ ြဖစ်ြခင်းကိ လယ်သမားများအေနြဖင ့် ဘယ်လေြဖ
ိ င်းသငသ
့် လဲ။

၂။ မဝါဒပိင်းဆိင်ရာ ြပဿနာများ၊ ဥပမာ - ကမာ ကီးပေ းွ လာမကိ မြဖစ်မီပင် ကိ တင်ကာကွယရ

် န် အစိးရများ
အေနြဖင ့် ဘာေတွ ေဆာင်ရွကသ
် ငပ
့် ါသလဲ။

၃။ သ ပ်လကဏာြပဿနာများ၊ ဥပမာ - ကမာတဖက် ိ လယ်သမားများ၏ ြပဿနာကိ က န်ေတာ်အ

့ ေနြဖင ့်
ဂ စိက်စရာပင် လိပါသေလာ၊ သိမဟတ်
့ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် က န်ေတာ့် င်
ိ င ံ င ့် က န်ေတာ်လ
့ မျိ း၏ ြပဿနာများ
ကိသာ ဂ စိက်သငပ
့် ါသည်ေလာ။

ေ အခန်းများတွင ် ေ း ိးဘာသာတရားများမာ ပညာရပ်ဆင်

ိ ရာ ြပဿနာများ င ့် မဝါဒေရးရာြပဿနာ
များကိ ေြဖ င်းရာတွင ် အများအားြဖင ့် အသံးဝင်မမ ိေ ကာင်း ထင် ားလာပါလိမ်မ
့ ည်။ မိမိကယ်
ိ မိမိ မည်သမည်ဝါ
ဟ သတ်မတ်သည့် သ ပ်လကဏာဆိင်ရာ ြပဿနာတွငမ
် ကား အထးသက်ဆင်
ိ မ ိေ ကာင်းကိ ေတွရမည် ြဖစ်

ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း များေသာအားြဖင ့် ဤကိစတွငလ
် ည်း ဘာသာအယဝါဒများမာ ြပဿနာကိ ေြပလည်ေစ
င်
ိ ဖိထက်
့ အများအားြဖင ့် ြပဿနာြဖစ်ေစသည့် လက်သည်တရားခံ ြဖစ်ေနတတ်သည်ဆသည့
ိ ် အချက် ြဖစ်
ပါသည်။

ပညာရပ်ဆင်
ိ ရာ ြပဿနာများ - ခရစ်ယာန် စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရး

ေခတ်သစ်မတိင်မီ အချိနမ
် ျားက ဘာသာတရားများမာ စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရးကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ိး င်းေသာ

ေလာကီ နယ်ပယ်က ပညာရပ်ဆင်

ိ ရာ ြပဿနာ အေြမာက်အြမားကိ တာဝန်ယေြဖ င်းေပးသည်။ ဘရားေပးသည်
ဟ ဆိေသာ ြပကဒိနမ
် ျားမာ ဘယ်အချိန ် စိက်ရမည်၊ ဘယ်အချိန ် ရိတသ
် မ
ိ ်းရမည်ကိ သတ်မတ်ေပးထား ပီး ဘရား
ေကျာင်းများတွင ် ပေဇာ်ပသြခင်းများမာ မိးေကာင်းေစ ပီး ပိးမားရန်မ ကာကွယေ
် ပးေလသည်။ မိးေခါင်ြခင်း
သိမဟတ်
့ စပါးဖျက်ပိးများကျြခင်းေ ကာင ့် စိက်ပျိ းေရးြပဿနာ ကံ ေတာမ
့ ည့် အေြခအေနြဖစ်လာပါက
လယ်သမားများမာ နတ်ဘရားများ င ့် ြပဿနာတက်ြခင်းေ ကာငဟ
့် ယဆ ပီး ဘန်းေတာ် ကီးများ ကားဝင်ေြဖ င်း
ေပးရန် အားကိး ာရသည်။ ေဆးကသြခင်းလည်း ဘာသာေရးနယ်ပယ်တင
ွ ် ကျေရာက်သည်သာ။ တမန်ေတာ်များ၊

ဂ များ င ့် နတ်ဆရာများ အားလံးနီးပါးမာ ေဆးဆရာအြဖစ်လည်း စ်ကယ်

ိ ခေ
ွဲ ဆာင်ရွက် ကသည်။ သိြဖစ်
့ ေလရာ
ခရစ်ေတာ်မာ ဖျားနာသ အဖျားအနာကင်းေစရန်၊ မျက်မြမင် မျက်စိြမင်ရန်၊ ဆွအသ
ံ စကားေြပာ င်
ိ ရန် ေဆာင်ရွက်
ေပးရ ာသည်။ စာဖတ်သမာ ေ းေခတ်အဂ
ီ ျစ်တင
ွ ် ေနသည်ြဖစ်ေစ၊ အလယ်ေခတ် ဥေရာပတွင ် ေနသည်ြဖစ်ေစ

ေနမေကာင်းြဖစ်ပါက ဆရာဝန်ဆမ
ီ သွားဘဲ နတ်ဆရာဆီသာွ းဖိ ပိ
့ များသည်၊ ေဆး ံသွားဖိထက်
့ နာမည် ကီး ဘရား
ေကျာင်းသိ ဘရားဖးသွ
့ ားဖိ ပိ
့ များေလသည်။

သိပ်မ ကာေသးေသာ ကာလမစ၍ ဇီဝေဗဒပညာ င်များ င ့် ခွစ

ဲ ိ တဆ
် ရာဝန်များမာ ဘန်းေတာ် ကီးများ င ့်

ေပျာက်ေစဆရာများ၏ ေနရာကိ ဝင်ယလာသည်။ ယေနေခတ်

့ အီဂျစ်တင
ွ ် စပါးဖျက်ပိးကျပါက အီဂျစ် င်
ိ ငသ
ံ ား
များမာ အလာအ င်ြမတ်ထတ
ံ င
ွ ် အကအညီရရန် ဆေတာင်းေကာင်း ဆေတာင်းမည် ြဖစ်ေသာ်လည်း (ေတာင်းရ

မာေပါ)့ ဓာတပညာ င်များ၊ အင်းဆက်ပိးမားပညာ င်များ င ့် မျိ း ိးဗီဇပညာ င်များကိ ေခ ကာ ပိြပင်းေသာ

ပိးသတ်ေဆးများ ေဖာ်စပ်ဖိ ့ င ့် ဖျက်ပိးဒဏ်ခံ င်
ိ ေသာ ဂျံ မျိ းစိတမ
် ျား ဖန်တးီ ဖိ အကအညီ
့ ေတာင်းရန်လည်း ေမ့

မည် မဟတ်ေပ။ ဘာသာတရားကိင်း ိငး် ေသာ ဟိ မိသားစမ ကေလးတဦး ဝက်သက်ေပါက် ပီး အြပင်းဖျားပါက
လည်း အေဖမာ ေဒသ ိ ဘရားေကျာင်းသိသွ
့ ားကာ (ဗိဿ းနတ်
ိ ဘရားဝင်စားသည့)် ဒါဗန်ထရီထံ ပန်းများ၊ မန ် ့

အချိ များကပ် ပီး ဆေတာင်းမည် ြဖစ်ေသာ်လည်း အရင်ဆးေတာ

ံ ့ ကေလးေပွ ပီး အနီးဆံးေဆး ံေြပးကာ ဆရာဝန်
များ၏ ကသမခံယ ပီးမသာ ဘရားကိ အပကပ်မည် ြဖစ်သည်။ ဘာသာေရး ဆရာများ၏ ေနာက်ဆးခံ
ံ တပ်ြဖစ်ေသာ
စိတေ
် ရာဂါကသြခင်းမာပင် တေြဖးေြဖး သိပံပညာ င်များ၏ လက်ထသ
ဲ ိ ေရာက်
့ လာ ပီ ြဖစ်သည်။ ဦးေ ာက် င ့်

အာ ံေ ကာပညာမာ စန်းကေဝအတတ်ကိ အစားထိးလာ ပီး Prozac မာ ပေယာဂ င်နည်း ေနရာကိ ယလာသည်။

သိပံပညာ၏ ေအာင်ပဲမ
ွ ာ ဟာကွကမ
် ိသည့အ
် တွက် က ပ်
် တ၏
ိ ့ ဘာသာေရးအေပ အြမင်မာလည်း
ေြပာင်းလဲလာသည်။ က ပ်တအေနြဖင
ိ့ ့် ဘာသာေရးကိ စိက်ပျိ းေရး င ့် ေဆးကြခင်းတွင ် ေရာမသံးေတာေ
့ ပ။
ဘာသာေရးထက်သန်သများပင် ယခ အကန် အတိတေ
် မ့ (collective amnesia) သွား က ပီ ြဖစ်သည်။ေ း ိး

ကိးကွယလ
် ာသည့် ဘာသာတရားများမာ ဆိခဲသ
့ ည့် နယ်ပယ်များမာပါ ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့ ကသည်ကိ ေမပ
့ စ်လက်
ိ
က ပီ ြဖစ်သည်။ ဘာသာေရး ထက်သန်သများက “ဆရာဝန်ေတွ အင်ဂျင်နယ
ီ ာေတွကိ အားကိးေတာ့ ဘာြဖစ်လ။ဲ ဒီ

လိအားကိးလိ ဘာသာတရားေတွ
့ က မားေနတယ်လိ သက်
့ ေသထလိက်တာမ မဟတ်တာ။ စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရး င ့်
ေဆးကသတာေတွက အစကတည်းက ဘာသာေရးနဲ ဘာမ
့ ဆိင်တာမ မဟတ်တာ” ဆိ ပီး ဆိ ကေလသည်။

ပွငပ
့် င
ွ လ
့် င်းလင်း ေြပာရလ င် အစဥ်အဆက်ကးကွ
ိ ယခ် သ
ဲ့ ည့် ဘာသာတရားများမာ စိက်ပျိ းေရး င ့်

ေဆးကသေရးတွင ် မစွမ်းလေသာေ ကာင ့် ယင်းနယ်ပယ်များမ ေနာက်ဆတ်လာရြခင်း ြဖစ်သည်။ ဘန်းေတာ် ကီး

များ င ့် ဂ များ၏ တကယ့အ
် စွမ်းမာ မိးေခ ြခင်း၊ ေပျာက်ေစအစွမ်းြဖင ့် ေရာဂါများကြခင်း၊ ေ ြဖစ်ေဟာြခင်း ဒါမ

မဟတ် ေမာ်အစွမ်း ိြခင်း မဟတ်ေချ။ သတိ

့ ၏့ တကယ့အ
် စွမ်းမာ အနက်ဖွငြ့် ခင်း (interpretation) ြဖစ်သည်။
ဘန်းေတာ် ကီးမာ မိးရွ ာေအာင် တနည်းနည်း မိးေခ ပွဲကျင်းပ ပီး မိးေခါင်ေရ ားမပေပျာက်ေအာင် လပ် င်
ိ စမ
ွ ်း ိ သ

မဟတ်ေချ။ ဘန်းေတာ် ကီးမာ မိးေခ ပွဲကျင်းပသည့် ကားထဲမ ဘာေ

့ ကာင ့် မိးေခါင်ေသးသည်ဆတာကိ
ိ င်းြပ င်
ိ

သ၊ ိခးဆေတာင်
ိ းေနသမ ကိ ဘရားသခင်က မ ကားြဖစ်ေနေသာ်လည်း ဘာေ
့ ကာင ့် ဆက်ကးကွ
ိ ယ် ယံ ကည်ရ
မည်ကိ ရေအာင် င်းြပ င်
ိ သ ြဖစ်သည်။

ဘာသာေရးေခါင်းေဆာင်များ၏ ထိသိ အဓိ

့ ပာယ်ဖွငဆ
့် ေပး
ိ င်
ိ သည့် အစွမ်းအစသည်ပင်လ င် သိပံပညာ

င်များ င ့် ယဥ် ပိ င်ရေသာအခါ သတိေနာက်

့ ေကာက်ကျရြခင်း အေ ကာင်းရင်း ြဖစ်ေတာသ
့ ည်။ သိပံပညာ င်
များသည်လည်း လိတိးပိးေလ ာ့ လပ်ကာ အေထာက်အထားအချက်အလက်များကိ ဟိနားနည်းနည်း ဒီနားနည်း

နည်း ြပင်တတ် ကသည် မန်ေသာ်လည်း အဆံးတွငမ

် သိပံပညာရပ်၏ မတ်ေကျာက်မာ အမားကိ ဝန်ခံ င်
ိ ြခင်း င ့်
အြခားနည်းလမ်းများကိ စမ်း ကည့် င်
ိ ြခင်းတိ ြဖစ်
့ သည်။ ယင်းေ ကာငပ
့် င် သိပံပညာ င်များမာ တေြဖးေြဖး ပိ

ေကာင်းေသာ ေကာက်ပဲသးီ မ
ံ ျား င ့် ပိစွမ်းေသာ ေဆးများ ဖန်တးီ လာ င်
ိ ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ဘန်းေတာ် ကီးများ င ့်

ဂ များအဖိမာမ
့ ပိေကာင်းေသာ ဆင်ေြခများသာ ေပးတတ်လာြခင်း ြဖစ်သည်။ စ်ရာ ငခ
့် ျီ ကာလာေသာအခါ
ဘာသာေရးကိ တကယ်ယံ ကည်ကးကွ
ိ ယပ် ါသည် ဆိသများပင် ကွာြခားချက်ကိ သတိြပ မိလာ ပီး ပညာရပ်ဆင်
ိ ရာ

နယ်ပယ်များတွင ် ဘာသာေရးေခါင်းေဆာင်များ၏ သဇာ ပိပိကျဆင်းလာြခင်း ြဖစ်သည်။ ထိအတွ

့ ကေ် ကာငပ
့် င်
ကမာ ကီးတခလံးမာ တခတည်းေသာ လယဥ်
့ ေကျးမအြဖစ် တေနတြခား
့ ပိြဖစ်ထန
ွ း် လာရြခင်းလည်း ြဖစ်သည်။

တကယ်အလပ်ြဖစ်ေသာ နည်းများ ိလ င်မ လတိင်းသံးစွဲ လက်ကင်

ိ ထား ကသည်သာ။

မဝါဒပိင်းဆိင်ရာ ြပဿနာများ - မွတစ

် လင် ေဘာဂေဗဒ
 သိပံပညာရပ်က ဝက်သက်ေရာဂါကိ မည်သကရမည်
ိ့ ဆသည့
ိ ် ပညာရပ်ပိင်းဆိင်ရာ ေမးခွနး် များတွင ်

င်းလင်းြပတ်သားေသာ အေြဖများေပးေသာ်လည်း မဝါဒေရးရာေမးခွနး် င ့် စပ်လျဥ်းလာလ င်မ သိပံပညာ င်များ

အ ကား သိသာထင် ားေသာ သေဘာထားကွလ

ဲ မ
ွဲ များ ိပါသည်။ သိပံပညာ င်အားလံးနီးပါးက ကမာ ကီး ပေ းွ
လာသည် ဆိသည့အ
် ချက်ကိ သေဘာတိက်ဆင်
ိ လက်ခံ ကေသာ်လည်း ယင်းြပဿနာကိ စီးပွားေရးအရ ဘယ်လိ

တံြပန်
့ ရမည်ဆတာ
ိ င ့် ပတ်သက်၍မ အများသေဘာတညီချက် မ ိေချ။ သိြဖစ်
့ သည့အ
် တွကေ
် ကာင ့် အစဥ်

အဆက် ကိးကွယခ
် သ
ဲ့ ည့် ဘာသာတရားများက ယင်းြပဿနာကိ ကညီေြဖ င်းေပး င်
ိ လမ
ိ ်မ
့ ည်လေတာ
ိ့ ့ ေြပာလိမရ
့
ေချ။ ေ းဘာသာေရးကျမ်းစာများမာ ေခတ်သစ် ေဘာဂေဗဒအတွက် ေကာင်းမွနေ
် သာ လမ်း န်ြဖစ်ေနြခင်း မ ိ
ေချ။ စီးပွားေရးအရ အဓိက ကွလ
ဲ မ
ွဲ များ (ဥပမာ - အရင်း င်များ င ့် ဆိ ယ်လစ်များအ ကား ကွလ
ဲ မ
ွဲ များ) မာ

ဘာသာေရးအပ်စအလိက် ကွာြခားြခင်း မဟတ်ေချ။

အစေရး င ့် အီရန်ကသ
ဲ့ ေသာ
ိ့ င်
ိ ငမ
ံ ျားတွင ် ရက်ဘမ
ီ ျား င ့် အယာတိလာများမာ အစိးရ၏ စီးပွားေရးမဝါဒ
တွင ် တိက် ိက်ဝင်ေရာက်စက
ွ ဖ
် က်လရေသး
ိ့ ပီး ဘာသာေရး င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး သပ်သပ်စီထားသည့် အေမရိကန် င ့် ဘ

ရားဇီးတိလိ
့ ့ င်
ိ ငမ
ံ ျားတွငပ
် င် ဘာသာေရးေခါင်းေဆာင်များမာ အခွနေ
် ကာက်ခြံ ခင်းမအစ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်

ဆိင်ရာ စည်းမျဥ်းများ ချမတ်ြခင်းအထိ ကိစရပ်များတွင ် လထအြမင်ကိ လမ်းမိး င်

ိ ေသးသည် ဆိတာေတာ့ ဟတ်

ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းအေြခအေနအများစကိ ေသချာဆန်းစစ် ကည့ပ
် ါက အစဥ်အဆက် ဘာသာတရားများမာ
ေခတ်သစ် သိပံသအ
ီ ရီ
ိ များ၏ ေနာက်ကလိက်ရြခင်းသာ ြဖစ်ေ ကာင်း ေတွရပါလိမ်မ
့ ည်။ အီရန် စီးပွားေရး င ့်
ပတ်သက် ပီး အယာတိလာ ခါေမနီက အေရး ကီးသည့် ဆံးြဖတ်ချက်တခ ချမတ်ရသည့အ
် ချိနတ
် င
ွ ် သအေနြဖင
့ ့်

လိအပ်သည့် အေြဖကိ ကိရမ်ကျမ်းတွင ် ာလိရမည်

့ မဟတ်ေချ။ အေ ကာင်းမာ ၇ ရာစေခတ် အာရပ်များအေနြဖင ့်

ေခတ်သစ် စက်မ စီးပွားေရး င ့် ကမာေ

့ ငွေ ကးေစျးကွက၏
် ြပဿနာများ င ့် အခွငအ
့် လမ်းများကိ မသိ

သေလာက် ြဖစ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်

့ ရာ သ ငအ
့် ကံေပးများအေနြဖင ့် ကားလ်မတ်၊ မီလတ
် န်ဖ ိင်းမန်း၊
ဖရက်ဒရစ်ေဟးယက် င ့် ေခတ်သစ် ေဘာဂေဗဒသိပံကိ အားကိး ပီး အေြဖ ာရမည် ြဖစ်သည်။ အတိး န်းများ ြမင ့်

ရန်၊ အခွန ် ေလ ာေ
့ ကာက်ရန်၊ အစိးရ အပိင်စီးထားသည့် လပ်ငန်းများကိ ပဂလိကပိင်ြပ ရန် သိမဟတ်
့ င်
ိ ငတ
ံ ကာ

အေကာက်ခန
ွ ် သေဘာတညီချက်တခကိ လက်မတ်ေရးထိးရန် ဆံးြဖတ် ပီးကာမ ခါမာနီက သ၏
့ ဘာသာေရး
ဗဟသတများ င ့် ဘာသာေရး သဇာကိ သံးကာ သိပံက ေပးလိက်သည့် ယင်းဆံးြဖတ်ချက်သည် အလာအ င်

ြမတ်၏ သေဘာ င ့် ကိက်ညေ

ီ ကာင်း၊ ကိရမ်ကျမ်းစာထဲမ ဟိအပိဒ် ဒီအပိဒ် င ့် မည်သကိ
ိ ့ က်ညေ
ီ ကာင်း တန်ဆာ
ဆင်ေပးလိက် ပီး လအများကိ တင်ြပြခင်း ြဖစ်သည်။ တကယ်တမ်းတွင ် ယင်းသိ မိ
့ တက
် ပ်လမ
ိ ်းေပးလိက်ြခင်းမာ

အေရးပါေသာ ေနရာတွင ် မ ိေချ။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အာအီရန်၊ ဆွနန

် ေ
ီ ဆာ်ဒအ
ီ ာေရးဗျ၊ ဂျ းအစေရး၊ ဟိ

အိ ယ
ိ င ့် ခရစ်ယာန်အေမရိကန်တကိ
ိ့ င
ိ း် ယဥ် ကည့ပ
် ါက ကွာြခားချက် သိပ်ေတွမည် မဟတ်ေပ။

၁၉ ရာစ င ့် ၂၀ ရာစတွင ် မွတစ

် လင်၊ ဂျ း၊ ဟိ င ့် ခရစ်ယာန်ေတွးေခ ပညာ င်များမာ ေခတ်သစ် ပ်ဝါဒ

င ့် အသက်ဝိညာဥ်ကင်းမဲသ
့ ည့် အရင်း င်ဝါဒကိ ဆနက
် ့ ျင် ပီး အစိးရ ယ ယား၏ အလွနအ
် က ံေဆာင်ရွကမ
် များ

ကိလည်း ဆနက
် ့ ျင်ခဲ့ ကသည်။ သတိသာ
့ အခွငအ
့် ေရးရ ိပါက ပစ ပန်ေခတ်သစ်၏ လွမ
ဲ ားမများကိ ကစားကာ
ဘာသာတရားများ၏ ထာဝရမန်ကန်သည့် ဓမစံတန်ဖိးများကိ အေြခခံ ပီး လံးလံးကွြဲ ပားသည့် လမစီးပွားေရး စနစ်

တရပ် တည်ေဆာက်ြပမည်ဟ ကတိြပ ကေလသည်။ သတိတွ

့ င ် ထိသိ ကစားတည်
့ ေဆာက်ြပရန် အခွငအ
့် လမ်း
အချိ ရခဲ့ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ေခတ်သစ် စီးပွားေရးအေဆာက်အအံကိ ေဆးေလးြပန်သတ်ရန်၊ လြခမ်းေလး

ထည့၊် သိမဟတ်
့ လက်ဝါးကပ်တင်
ိ ေလးစိက်၊ ေဒးဗစ် ကယ်ေလးထည့် သိမဟတ်
့ ေခါင်မိးေပ တွင ် ဥံ ဆိ ပီး

စာတမ်းကပ်ထား ံေလာက်သာ သတိလပ်

့ ြပ င်
ိ ခပ
ဲ့ ါသည်။

မိးေခ သည့် ကိစလိပင် ြဖစ်ပါသည်။ ေဘာဂေဗဒ င ့် ပတ်သက်လ င်လည်း ဘာသာတရားက အသံးမဝင်

ြခင်းမာ ဘာသာေရး ပညာ င်များ အထပ်ထပ် ကိ းစားအားထတ်ထားသည့် ကျမ်းများကိ လိသလိ အဓိပာယ် ြပန်ဖွ

ငသ
့် ည့် အစွမ်းေ ကာငြ့် ဖစ်သည်။ ခါေမနီက ဘယ်စီးပွားေရးမဝါဒကိ ေရွ းချယ်ချမတ်သတ်မတ်သည်ြဖစ်ေစ သ ့

အေနြဖင ့် အ မဲတမ်း ကိရမ်ကျမ်း င ့် မကိက်ကက်

ိ ေအာင် အဓိပာယ်ဖွငြ့် ပ င်
ိ ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ေလရာ ကိရမ်ကျမ်း
မာ အသိပညာဗဟသတ အရင်းအြမစ်အြဖစ်မ သဇာအာဏာရယရာ အရင်းအြမစ်မ အြဖစ် ေလ ာကျသွား
ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ခက်ခသ
ဲ ည့် စီးပွားေရးမဝါဒြပဿနာတရပ်ကိ ရင်ဆင်
ိ ရပါက မတ်ခ် င ့် ေဟးယက်တိ ့

ကိ ေသချာဖတ်မည်ြဖစ်သည်။ ဤနည်းြဖင ့် စီးပွားေရးစနစ်ကိ ပိမိနားလည် ပီး မတညီေသာ ေထာငမ

့် အြမင်များ

ရကာ ြဖစ် င်
ိ သည့် ေြဖ င်းနည်းများကိ စဥ်းစားဖိ အကအညီ
့ ရမည် ြဖစ်ပါသည်။ အေြဖထတ် ပီးေသာအခါမ ကိရမ်

ကျမ်းဖက်လည့က
် ာ ာြခင်းြဖစ်သည်။ မတ်ခ် င ့် ေဟးယက်တဆီ
ိ ့ မ ရထားသည့် ေြဖ င်းနည်းမာ ကိရမ်ကျမ်းအရ

ဘယ်လဘယ်
ိ ပံ ဆီေလျာ်သငေ
့် တာ်ေ ကာင်း၊ ကိရမ်ကျမ်း၏ ဘယ်အခန်းတွင ် ေတွရမည်ြဖစ်ေ ကာင်း ဉာဏ်ကန
ွ ် ပီ
့ း
ာြပြခင်း ြဖစ်သည်။ ဘယ်လိ အေြဖမျိ း ေတွထားသည် ြဖစ်ေစ စာဖတ်သမာ ကိရမ်ကျမ်းေကျသည့် ပညာ င်ြဖစ်

ပါက ကျမ်းထဲတင
ွ ် ယင်း ငက
့် က်
ိ သည့စ
် ာသားကိ ာလိေသချာေပါက်
့ ေတွမည်သာ ြဖစ်သည်။

ခရစ်ယာန်ဘာသာမာလည်း ထိနည်းတ ြဖစ်သည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်တဦးမာ အရင်း င်လဲ ြဖစ် င်

ိ
သလိ ဆိ ယ်လစ်လည်း အလွယတ
် က ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ ခရစ်ေတာ်ေြပာခဲသ
့ ည့် တချိ အချက်များမာ လံးလံး
ကွနြ် မ နစ်ပဲဟ ကွကတ
် ဆ
ိ လိ
ိ ရတာများ
့ ိေသာ်လည်း စစ်ေအးကာလအတွငး် အရင်း င် အေမရိကန်များမာ

သမာကျမ်းလာ “ေတာင်ေပ တွင ် ေဟာေတာ်မေသာတရား” ကိ ေအးေအးလလပင် ဖတ်ပါသည်။ “ခရစ်ယာန်

ေဘာဂေဗဒ”၊ “မွတစ
် လင် ေဘာဂေဗဒ” သိမဟတ်
့ “ဟိ ေဘာဂေဗဒ” ဟ၍ မ ိေပ။

သမာကျမ်းစာ၊ ကိရမ်ကျမ်း င ့် ေဝဒကျမ်းများတွင ် ေဘာဂေဗဒအေတွးအေခ များ မပါဟ ေြပာြခင်း

မဟတ်ပါ။ ယင်းအေတွးအေခ များမာ ေခတ်မမီေတာြ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ မဟတမဂ ီ ေဝဒကျမ်းများ ဖတ် ပီး

အိ ယ
ိ ြပည် လွတလ
် ပ်ေရးရေသာအခါ အြခားြပင်ပကိ မီခစရာမလိ
ိ ဘဲ မိမိဘာသာရပ်တည် င်
ိ ေသာ လယ်ယာ

လပ်ကင်
ိ သည့် လအသိ
့ က်အဝန်းများ စထားေသာ တိင်းြပည်အြဖစ် တည်ေဆာက်ရန် ေမ ာ်မန်းခဲသ
့ ည်။ ကိယ့ခ
် ါဒီ
အဝတ် ကိယ်ရက်လပ်ကာ ြပည်ပက တင်သင
ွ း် ဖိ ေဝးစွ
့ ၊ ြပည်ပကိလည်း ဘာမမတင်ပိသေလာက်
့ ြဖစ်ေသာ

တိင်းြပည်အြဖစ် ေမ ာ်မန်းြခင်း ြဖစ်သည်။ မဟတမဂ ၏

ီ အေကျာ် ကားဆံး ဓါတ်ပံမာ သကိယ်တင်
ိ သလက်
့ ြဖ

င ့် ဗိင်းငင်ေနေသာ ပံြဖစ်သည်။ အဆိပါ ိး င်း မ

ိ ်ခ
့ ျလသည့် ရစ်ဘးီ (ချည်ငင်ဘးီ ) မာ အိ ယ
ိ အမျိ းသားေရး
လပ် ားမ၏ အမတ်သေကတ ြဖစ်လာသည်။ သိတေစ
့ အဆိပါ ိး င်းစွာေနထိင်ေရး အြမင်မာ ေခတ်သစ်

စီးပွားေရး၏ အ ိတရားများ င ့် မည်သမ

ိ ့ ပင် ကိက်ညြီ ခင်း မ ိေပ။ သိအတွ
့ ကေ် ကာင ့် သန်းေထာင်ချီေသာ ပီး
ေငွသားစက များေပ တွင ် ဂ ီ ကီး၏ ဝင်းပေနေသာ ဓါတ်ပံေလးသာ ကျန်ခဲ့ ပီး ဂ ီ ကီးေမ ာ်မန်းသလိအြမင်မာ

ယေနေခတ်
့ အိ ယ
ိ တွင ် မကျန်ေတာသ
့ ေလာက်ပင် ြဖစ်သည်။

ေခတ်သစ် ေဘာဂေဗဒသီအရီ
ိ များမာ အစဥ်အဆက်လက်ခလ
ံ ာေသာ တရားေသဝါဒများထက် ပိ၍
ဆီေလျာ်ကက်
ိ ညမ
ီ ိေသာေ ကာင ့် ဘာသာေရးပဋိပကဟ ယဆရေသာ ကိစများကိ စီးပွားေရးအြမင်အားြဖင ့်

ခွြဲ ခမ်းစိတြ် ဖာြခင်းမျိ း ေတွလာရသည်။ ေြပာင်းြပန်အားြဖင ့် ေဘာဂေဗဒဆိင်ရာ ြပဿနာများကိ ဘာသာေရးနည်း

ြဖင ့် ခွြဲ ခမ်းစိတြ် ဖာဖိ ဘယ်

့ သမ မစဥ်းစားေချ။ ဥပမာဆိရလ င် ေြမာက်ပိင်းအိင်ယာလန်တင
ွ ် ြဖစ်ပာွ းသည့်

ကက်သလစ် င ့် ပ ိတက်စတနမ
် ့ ျားအ ကား ြပဿနာကိ လတန်းစားပဋိပကက အဓိက မီးထိးေပးြခင်း ြဖစ်သည်ဟ

ြမင်သးသပ်
ံ ြခင်းမျိ း ြဖစ်သည်။ သမိင်းေ ကာင်းတေလ ာက် မေတာ်တဆတိက်ဆင်
ိ ပီး ေြမာက်အင်
ိ ယာလန်တင
ွ ်
အထက်တန်းလာ လတန်းစားမာ အများအားြဖင ့် ပ ိတက်စတနမ
် ့ ျားြဖစ် ပီး ေအာက်တန်းလာ လတန်းစားမာ

အများအားြဖင ့် ကက်သလစ်များ ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်

့ ရာ တ်တရက် ကည့လ
် က်
ိ လ င် ခရစ်ေတာ်၏ သေဘာသေဘာ

ဝ ဘယ်လိ ိသည်ဆိ ပီး အြငင်းပွားသည့် ဘာသာေရးပဋိပကဟ ယဆရေသာ ကိစမာ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် ပစည်း

ိ လတန်းစား င ့် ပစည်းမဲ့ လတန်းစားအ ကား ေတွရေလ့ ိသည့် အား ပိ င်မသာ ြဖစ်သည်။ ေြပာင်းြပန်အားြဖင ့်

၁၉၇၀ ြပည့် စ်များတွင ် ေတာင်အေမရိကတွင ် ြဖစ်ပာွ းသည့် ကွနြ် မ နစ်သပန်များ င ့် ေြမပိင် င် အ င်း င်များ၏
ပဋိပကများမာ တကယ်တမ်းတွင ် ပိ ပီး ေလးနက်သည့် ခရစ်ယာန်ဘာသာေရး အြငင်းပွားမများ ြဖစ်သည်ဟ ဆိမ

ည့သ
် မ ိသေလာက် ြဖစ်သည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ၂၁ရာစ၏ ကီးမားေသာ စိနေ
် ခ မများကိ ရင်ဆင်
ိ ရာတွင ် ဘာသာတရား အေပ မတည် ပီး ဘာ
များြခားနားသွားေစမည်နည်း။ ဥပမာ လများ၏ ဘဝဆံးြဖတ်ချက်များ င ့် စပ်လျဥ်းေသာ အေြခအေနများတွင ်

ဉာဏ်တ AI ကိ ဆံးြဖတ်ပိင်ခင
ွ ့် ေပးသငမ
့် ေပးသင ့် ဆိသည့် ေမးခွနး် ြဖစ်သည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘယ်ေကျာင်း

တက်ရမည်၊ ဘယ်အလပ်လပ်ရမည်၊ ဘယ်သ င ့် လက်ထပ်ရမည် ဆိသည့် ဘဝဆံးြဖတ်ချက်များတွင ် ဉာဏ်တ AI

ကိ ဆံးြဖတ်ပိင်ခင
ွ ့် ေပးသငမ
့် ေပးသင ့် စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။ အဆိပါေမးခွနး် ကိ မွတစ
် လင်ဘာသာက ဘယ်လအေြဖ
ိ

ေပးမည်နည်း။ ဂျ းဘာသာက ဘယ်လိ အေြဖေပးမည်နည်း။ ဤကိစတွင ် “မွတစ

် လင်အေြဖ”၊ “ဂျ းအေြဖ” မ ိေပ။
လသားများမာ AI ကိ ဆံးြဖတ်ပိင်ခင
ွ ့် အများအြပားေပးသငသ
့် ည်ဟ ထင်ေသာ အပ်စ င ့် မေပးသငဟ
့် ထင်ေသာ

အပ်စ စ်ခ အြဖစ်သာ ကွသ

ဲ ာွ းမည် ြဖစ်သည်။ မွတစ
် လင်များ င ့် ဂျ းများမာ စ်အပ်စစလံးတွင ် ပါမည် ြဖစ်သည်။

ဘယ်အပ်စတွင ် ပါသည် ြဖစ်ေစ ကိရမ်ကျမ်း င ့် တာလမွတက

် ျမ်းများကိ မိမိလသလိ
ိ ဉာဏ်ကန
ွ ် ပီ
့ း အဓိပာယ်ဖွင ့်
ကာ တရားေတာ် င ့် မိမိအပ်စက ကိက်ပါသည်ဆိ ပီး လပ် ကမည်သာ ြဖစ်သည်။

အချိ ကိစရပ်များတွငေ
် တာ့ ဘာသာေရးအပ်စများမာ သတိ၏
့ ထင်ြမင်ယဆချက်များကိ တစက်မ အ
ေလ ာမ
့ ေပးဆိတာမျိ း လပ် င်
ိ တာေတာ့ ဟတ်ပါသည်။ သတိယဆချက်
့ များမာ ဘယ်ေတာမ
့ မလွဲ င်
ိ ေသာ အ မဲ
ထာဝရမန်ေနသည့် ြမငြ့် မတ်ေသာ တရားေတာ်များအရ ြဖစ်သည်ဆတာမျိ
ိ း လပ်ေကာင်းလပ် င်
ိ သည်။ ၁၉၇၀

ြပည့် စ်များတွင ် လက်တင်အေမရိက ိ ဘာသာေရးပညာ င်များမာ ခရစ်ေတာ်ေဟာခဲတ

့ ာေတွက ချီေဂွဗားရား
ေြပာတာ င ့် တသလိပဲေနာ်ဆတာမျိ
ိ းဖန်တးီ ကာ လွတေ
် ြမာက်ေရးဘာသာဆိ ပီး လပ်ပါသည်။ ထိနည်းတ ကမာ
ကီးပေ းွ လာမကိစတွင ် ခရစ်ေတာ်ကိ ဆွထ
ဲ ည့် ပီး ခရစ်ေတာ်ကေတာ့ ဒီလြမင်
ိ ပါတယ်ဆကာ
ိ လက် ိ င်
ိ ငေ
ံ ရး

ရပ်တည်ချက်များမာ အ မဲထာဝရမန်သည့် တရားများသဖွယ် ထင်လာေအာင် လပ် င်

ိ ပါသည်။

ဆိခဲသ
့ ည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးကိစများတွင ် ဘာသာေရးကေတာ့ ဘယ်လပါဆိ
ိ ပီး ဆွထ
ဲ ည့သ
် ည့် အြဖစ်များမာ ယခ
ပင် ိေန ပီ ြဖစ်သည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆင်
ိ ရာ ဥပေဒများကိ ဆနက
် ့ ျင်မများကိ အချိ အေမရိကန် ဧဝံေဂလိ

အသင်းဝင် ဘန်းေတာ် ကီးများ၏ ငရဲခန်း တရားေတာ်များတွင ် ေတွရသလိ ပပ်ရဟန်းမင်း ကီး ဖရန်စစ်မာလည်း

ကမာ ကီးပေ းွ လာမမြဖစ်ေအာင် ကာကွယြ် ခင်းမာ ခရစ်ေတာ်အလိအတိင်း ြဖစ်သည်ဆကာ

ိ ဦးစီး ေဆာင်ရွကေ
် န
ပါသည် (ပပ်ရဟန်းမင်း ကီးက ကက်သလစ်ဂိဏ်းချ ပ် ဘန်းေတာ် ကီးများထံ ြဖနေ
် ့ ဝသည့် ဒတိယေြမာက်စာြဖစ်

ေသာ “သငက
့် ိ ဘရားေကာင်းချီေပးပါေစ” ဆိသည့် စာတွင ် ေတွ င်
ိ ပါသည်)။ သိြဖစ်
့ ရာ ၂၀၇၀ ေလာက်တင
ွ ေ
် တာ့

စာဖတ်သမာ ဧဝံေဂလိ အသင်းဝင်လား၊ ကက်သလစ်လားဆိသည့် အေပ မတည် ပီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကစ

ိ ကိ

ထင်ြမင်ပံ ကွာေကာင်းကွာ င်
ိ ပါသည်။ ဧဝံေဂလိအသင်းဝင်များမာ ကာဘွနထ
် တ်လတ်မ ေလ ာခ
့ ျေရးလပ်ငန်းမန်
သမ ကိ ဆနက
် ့ ျင်ကနက
့် က
ွ ် ပီး ကက်သလစ်များကေတာ့ ခရစ်ေတာ်က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကာကွယရ
် မည်ဟ

ေဟာ ကားခဲေ
့ လသည်ဟ ယံ ကည် ကမည် ဆိတာကေတာ့ ေြပာစရာပင် မလိေချ။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် သတိ၏
့ ကားများတွငပ
် င် ကွာြခားချက်ကိ ေတွရမည် ြဖစ်သည်။ ဧဝံေဂလိ
အသင်းဝင်များမာ ဆီပိးစိးပက်စက် စားသည့် SUV ကား ကီးများ ေမာင်းမည် ြဖစ် ပီး သိမ်ေမွကိင်း ိငး် သည့်

ကက်သလစ်များမာ “ကမာ ကီး ပေ းွ လာေအာင် လပ်ရင် ငရဲအးိ ေဇာက်ထးကျမယ်

ိ ” ဆိသည့် စတစ်ကာ ကပ်ထား

သည့် လ ပ်စစ်ကားလလေလးများ ေမာင်းမည် ြဖစ်သည်။ သတိ၏

့ င်
ိ ငေ
ံ ရးရပ်တည်ချက်များကိ သမာကျမ်းစာကိ

အမျိ းမျိ း ကိးကား ပီး ကာကွယေ

် ြပာ ကား ကမည် ြဖစ်ေသာ်လည်း တကယ်တမ်းတွငမ
် သတိအ
့ ကားကွာ ကား
ချက်များမာ ေခတ်သစ် သိပံသအ
ီ ရီ
ိ များ င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး လပ် ားမများကိ အေြခခံမည် ြဖစ်သည်။ သမာကျမ်းစာကိ

အေြခခံမည် မဟတ်ေချ။ ဤ ေထာငမ

့် ကည့လ
် င် က ပ်
် တေခတ်
ိ့ ၏ အဓိက ေပ လစီေရးရာေဆွးေ းွ ြငင်းခံမများ

တွင ် ဘာသာတရားက ဘာမ သိပ် ပီး ပါဝင်အားြဖည့စ

် ရာမ ိလသည်မာ ထင် ားပါသည်။ ကားလ်မတ် ေြပာခဲသ
့ လိ
ပင် ဘာသာေရးဆိသည်မာ အေပ ယံဟန်ြပသာ ြဖစ်ေပမည်။

မိမိဘာြဖစ်သည်လသတ်
ိ့ မတ်သည့် ြပဿနာများ (identity problems) - သဲပံေပ တွင ် လိင်းဆွသ
ဲ ကဲသ
့ ိ့

ဘာသာေရးမာ စင်စစ် အေြခခံအင်အား ကီးမားသည့် နည်းပညာ င ့် စီးပွားေရးအင်အားများကိ ဖံးကွယရ

် န်

ဟန်ြပ အေပ ပိင်း အေဆာက်အဦး (superstructure) သပ်သပ်သာြဖစ်ရာ အေရးထားစရာမလိဟ မတ်ခက

် ဆိ

ပါသည်။ သည်လေြပာဆိ
ိ ချက်မာလည်း သာသာထိးထိးေြပာဆိြခင်းသာြဖစ်ပါသည်။ အစလာမ်၊ ခရစ်ယာန် င ့်

ဟိ ဘာသာတရားများမာ ေခတ်သစ် စီးပွားေရး ဖွဲစည်းပံအေပ ကိ အေရာင်စံ ြခယ်မန်းထားသည့် အေပျာက်

အမမ်း၊ အဆင်တန်ဆာသာသာ ြဖစ်ပါေစဦးေတာ၊့ လအများမာေတာ့ ထိအဆင်အြပင်၊ အမမ်းအမံကိ အေြခခံ ပီး

မိမိကယ်
ိ ကိ ဘယ်သလဲဟ သတ်မတ်ေလ့ ိ ကပါသည်။ လအများက မိမိကယ်
ိ ကိ ဘာြဖစ်သည်ဟ သတ်မတ်သည့်

သ ပ်လကဏာ (identity) များမာ သမိင်းေ ကာင်းအားြဖင ့် အေရးပါသည့် အင်အားစပင် ြဖစ်ပါသည်။ လသား

များ၏ အစွမ်းမာ လအများ စေပါင်းေဆာင်ရွက် င်

ိ ြခင်း အေပ မီတည် ပီး လအများ စေပါင်း ေဆာင်ရွက် င်
ိ ရန်မာ

လအများက မိမိကယ်
ိ ကိ ဘာြဖစ်သည်ဟ သတ်မတ်သည့် သ ပ်လကဏာများ (mass identities) ဖန်တးီ င်
ိ ြခင်း
အေပ မီခပါသည်
ိ ။ ထိသ ပ်လကဏာများ အားလံးမာလည်း လများစိတက
် းဖန်တးီ ေြပာဆိေသာ ဒ ာရီ ပံြပင်များ

အေပ အေြခခံြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိပံနည်းကျ အချက်အလက်များအေပ အေြခခံြခင်းမဟတ်သလိ စီးပွားေရး

လိအပ်ချက်များေပ ပင် အေြခခံြခင်း မ ိေချ။ ၂၁ ရာစတွင ် လသားများကိ ဂျ းများ၊ မွတစ

် လင်များ သိမဟတ်
့ ား

င်
ိ ငသ
ံ ားများ၊ ပိလန် င်
ိ ငသ
ံ ားများအြဖစ် ခွြဲ ခားြခင်းမာ ဘာသာေရး ဒ ာရီများအေပ တွင ် အေြခခံေနေသးပါ

သည်။ နာဇီများ င ့် ကွနြ် မ နစ်များက လကိ လမျိ း င ့် လတန်းစား ဆိသည့် သ ပ်လကဏာအြဖစ် သိပံနည်းကိ

သံး ပီးသတ်မတ်ရန် ကိ းပမ်းခဲပ

့ ါသည်။ ယင်း ကိ းပမ်းမမာ အ ရာယ် ကီးသည့် သိပံအေယာင်ေဆာင်
(pseudoscience) သာြဖစ်ေ ကာင်းလည်း သက်ေသထင် ား ေတွ ခဲရ
့ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ ထိအချိနမ
် စ၍ သိပံပညာ င်

များမာ လသားများကိ “သဘာဝအရကွသ

ဲ ည့”် သ ပ်လကဏာများ ိသည်ဆိ ပီး ခွြဲ ခားသတ်မတ်ေပးရန် အလွနပ
် င်

ဝန်ေလး ကပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ၂၁ ရာစ ဘာသာတရားများမာ မိးေခ မေပး၊ ေရာဂါ မက၊ ဗံးလည်း လပ်မြပသည့တ
် င်
ိ

ဘာသာတရားများက “ငါတိက
့ ဘယ်သ” ၊ “သတိက
့ ဘယ်ဝါ” ဆိတာကိေတာြ့ ဖင ့် ခွြဲ ခား သတ်မတ်ဆသ
ဲ ာြဖစ်

ပါသည်။ ဘယ်သကိ
့ ေရာဂါကေပး ပီး ဘယ်သကိ
့ ဗံးြဖငထ
့် ရမည်ဆတာကိ
ိ လည်း သတိက
့ ခွြဲ ခား သတ်မတ်ပါေသး
သည်။ ေ ပိင်းတွင ် ေဖာ်ြပခဲသ
့ လိ အံအ
့ ားသငဖ
် ့ ွ ယေ
် ကာင်းေလာက်ေအာင်ပင် အာ အီရန်၊ ဆွနန
် ီ ေဆာ်ဒအ
ီ ာေရဗျ

င ့် ဂျ း အစေရးတိအ
့ ကား ကီး ကီးမားမားကွာြခားချက် မ ိလပါ။ အဆိပါ င်
ိ ငအ
ံ ားလံးမာ ဗျ ိကေရစီ ယ

ယားြဖင ့် လည်ပတ်သည့် တိင်းြပည် င်

ိ ငမ
ံ ျား (nation states) ြဖစ် ပီး အနည်း င ့် အများဆိသလိ အရင်း င်မဝါဒ

များကိ ချမတ် ကပါသည်။ အားလံးပင် ကေလးများကိ ပိလီယိ ကာကွယေ

် ဆးထိးေပး ကပါသည်။ အားလံးပင် ဗံး

လပ်ရန် ဓာတေဗဒပညာ င်များ၊ ပေဗဒပညာ င်များကိ အားထား ကပါသည်။ အာ ဗျ ိကေရစီဟ မ ိသလိ၊ ဆွ

န်န ီ အရင်း င်ဝါဒ၊ ဒါမမဟတ် ဂျ း ပေဗဒဟ၍ မ ိေချ။ သိြဖစ်

့ ရာ လအများကိ မိမိက တမကွသ
ဲ ည်ဟ ထင်ေစ၊
ပီးေတာ့ လသားမျိ း ယ
ွ စ
် တစအေပ သစာ ိေစ ပီး ကျန်တစအေပ ရန်လေစရန်
ိ ဘယ်လခွ
ိ ဲ က၊ လပ် ကပါမည်

နည်း။

သဲေပ မာ အ ပ်ေရးလိ ေရ
့ ည် ကာ ကာ မတည်တံ့ င်
ိ သလိပင် ေြပာင်းလဲေနသည့် လမျိ း ယ
ွ ြ် ဖစ်စဥ် ကီး

(humanity) ကိ အ ပ်ေရးလိ ခက်

့ ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ လသားမျိ း ယ
ွ က
် ိ ခွြဲ ခားရန် ဘာသာတရားများက ိးရာ

ဓေလ့ထးစံ
ံ များ၊ ကျငစ
့် ဥ်များ၊ ပွဲလမ်းသဘင်များကိ အသံးြပ ပါသည်။ အာများ၊ ဆွနန
် မ
ီ ျား င ့် ေ း ိးစွဲ ဂျ းများမာ

မတညီေသာ အဝတ်များ ဝတ် က ပီး၊ ကွြဲ ပားေသာ ဂါထာများ ိခးရွ

ိ တဖ် တ် ကကာ၊ မတညီေသာ ေ ာင်ဓေလ့များ

ကိ ယံ ကည် ကပါသည်။ ယင်းကွြဲ ပားေသာ ဘာသာေရးဓေလ့ထးတမ်

ံ းများက ေနစဥ်
့ ဘဝကိ အများအားြဖင ့် အလ
တရားများြဖင ့် ြပည့် က်ေစပါသည်။ ယင်းတိက
့ လအများကိ ကင်နာစွာ ြပ မေြပာဆိရန်၊ ခွငလ
့် တ်ငည
ဲ့ ာစွာ ြပ မ
ေြပာဆိရန် အားေပးပါသည်။ မွတစ
် လင်များကိ ေနစဥ်
့ ေလာကီဘဝ၏ လပ် ား န်းကန်ရမများမ ခဏရပ်နား ပီး
ထာဝရဘရားသခင် င ့် ဆက်သယ
ွ ရ
် န် တေနငါး
့ ကိမ် ဗလီေမ ာ်စင်မ သာယာနာေပျာ်ဖွယအ
် သံြဖင ့် းိ ေဆာ်သက
ံ

ေစျးများ၊ ံးများ၊ စက် ံများ၏ ဆညံသမ

ံ ျားကိ လမ်းြခံ ပီး ေပ ထွကလ
် ာတတ်ပါသည်။ သတိ၏
့ အိမ်နးီ ချင်း ဟိ
များကလည်း ေနစဥ်
့ ပဇာ ိခးိ ပီး ဂါထာ မ ာန်များ ရွ တဖ
် တ်သရဇ ာယ်ကာ အလားတေဆာင်ရွက် ကပါသည်။

အပတ်စဥ် ေသာ ကာ ညတိင်း ဂျ းမိသားစများမာ ေပျာ်ရင်မ၊ ဘရားသခင်၏ ေကျးဇးေတာ်ကိ ချီးမွမ်းမ င ့်

အတတကွ ိမတိအတွ
့ က် အထးညစာ စား ကပါသည်။ စ်ရက်အ ကာ တနဂေ မ
ွ နက်တင
ွ မ
် ခရစ်ယာန် ဓမသီချင်း

များက လသန်းေပါင်းများစွာကိ ဘဝေမ ာ်လငခ

့် ျက်ေပး ပီး ယံ ကည်မ၊ ချစ်ခင်မတိြဖင
့ ့် ရပ်ရွာအသိက်အဝန်း သံ
ေယာဇဥ်ကိ ဖန်တးီ ေပးပါသည်။

ဘာသာေရး ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများက ကမာကိ အကျည်းတန်မ အများအြပားြဖင ့် ြပည့် က်ေစ ပီး လများကိ

လည်း ကမ်း က တ် ယတ်မာစွာ ြပ မေစသည်မျိ းလည်း ိပါသည်။ ဥပမာ - ဘာသာေရးအေ ကာင်းကိ အေြခခံ ပီး

အမျိ းသမီးများကိ မ
ိ ်ခ
့ ျဆက်ဆမ
ံ များ ြပ လပ်ြခင်း၊ ဇာတ်နမ
ိ ်ဇ
့ ာတ်ြမင ့် ခွြဲ ခားမများြပ လပ်ြခင်းတိမာ
့ ေကာင်းကွက်
တစက်မ မ ိပါ။ သိေသာ်
့ အကျည်းတန်သည်ြဖစ်ေစ၊ လပသည် ြဖစ်ေစ ဘာသာေရး ဓေလ့ထးတမ်
ံ းအားလံးမာ

လအချိ ကိ စည်းလံးေစ ပီး သတိကိ

့ အနီးက အြခားအပ်စများ င ့် ကွာြခားေစပါသည်။ အြပင်က ကည့ပ
် ါက လ

များကိ ခွြဲ ခားထားေသာ ဘာသာေရးဓေလ့ထးတမ်

ံ းများမာ စာမဖွဲေလာက်စရာဟ ထင်ရပါသည်။ လများက တဦး

ငတ
့် ဦး အဆိပါ မဆိစေလာက် ကွာြခားချက်များကိ ပံ ကီးချဲေန ကြခင်းကိ ပညာ င် Freud က “ကွာြခားချက်

အေသးအဖွဲေလးများကိ တသသ ကည့ေ

် နြခင်း” (narcissism of small differences) ဟ ေလာင်ပါသည်။ သိေသာ်
့
သမိင်း င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးကိ ကည့ပ
် ါက ယင်းကွာြခားချက်ေလးများမအစြပ ၍ အကျယ်အကျယ် ြဖစ်သာွ း င်
ိ ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ေလရာ စာဖတ်သမာ အမျိ းသားချင်း စံမက်သ (ေဂး) သိမဟတ်
့ အမျိ းသမီးချင်း စံမက်သ (လက်စဘီယ)ံ
ြဖစ်ပါက စာဖတ်သ ဘယ်မာေနသည် ဥပမာ - အစေရးမာ ေနသလား၊ အီရန် သိမဟတ်
့ ေဆာ်ဒအ
ီ ာေရဗျ မာေန

သလားက ေသေရး င်ေရး လံးလံးြဖစ်သာွ း င်

ိ ပါသည်။ အစေရးတွင ် LGBT များမာ ဥပေဒ၏ အကာအကွယေ
် ပး

ြခင်းကိ ရ ိခစ
ံ ား ကရ ပီး အမျိ းသမီး စ်ဦးကိ လက်ထပ်ေပးမည့် ရပ်ဘီ ဘန်းေတာ် ကီးများပင် ိပါသည်။ အီရန်

တွင ် အမျိ းသားချင်းစံမက်သ ေဂးများ င ့် အမျိ းသမီးချင်း စံမက်သ လက်စဘီယံ များမာ စနစ်တကျ ပ
ိ ် ကပ
ွ ်ခရ
ံ ပီး

ရံဖန်ရံခါ အသတ်ပင် ခံရပါသည်။ ေဆာ်ဒအ

ီ ာေရဗျတွင ် ၂၀၁၈ ခ စ်ထိ လက်စဘီယံ တဦးမာ လက်စဘီယြံ ဖစ်တာ

ခဏထားဦး၊ အမျိ းသမီးတဦး ြဖစ်ေနသြဖင ့် ကားပင် ေမာင်းခွငမ

့် ိေချ။

ိးရာ ဘာသာတရားများ ေခတ်သစ်ကမာတွင ် ဆက်လက် အေရးပါေနမ င ့် အာဏာ ိေနမကိ ြပ င်

ိ သည့်
အေကာင်းဆံး ဥပမာအြဖစ် ဂျပန်ကိ ကည့် င်
ိ ပါသည်။ ၁၈၅၃ ခ စ်တင
ွ ် အေမရိကန်ေရတပ်က ဂျပန်ကိ ေခတ်သစ်

ကမာ င ့် အဆက်အဆံြပ ရန် ဖိအားေပးခဲသ

့ ည်။ ထိဖိအားကိ တံြပန်
့ ပီး ေခတ်မီေအာင် တည်ေဆာက်ြခင်းကိ
လျင်ြမန်စာွ င ့် အလွနေ
် အာင်ြမင်စာွ ဂျပန် င်
ိ ငမ
ံ ာ စတင် င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်။ ဆယ်စ စ်အနည်းငယ်အတွငး် မာပင် ဂျပန်မာ

သိပံပညာရပ်ကိ အားထား ပီး၊ အရင်း င်ဝါဒကိ ကျငသ

့် းကာ
ံ ေနာက်ဆးေပ
ံ စစ်နည်းပညာကိ အားကိးေသာ၊ ဗျ ိ
ကေရစီ ယ ရားြဖင ့် လည်ပတ်သည့် အင်အား ကီး င်
ိ င ံ ြဖစ်လာသည်။ ထိေနာက်
့ တ တ်ကိ အ င်
ိ တက်
ိ ကာ၊ ထိင်

ဝမ် င ့် ကိရီးယားကိ သိမ်းပိက်၊ အေမရိကန်ေရတပ်ကိ ပလဲဆပ

ိ ်ကမ်းတွင ် ဗံး ကဲ စ်ြမ ပ်ပစ်ကာ ကမာအ
့ ေ ဖျား
တွင ် ဥေရာပအင်ပါယာများကိ ဖျက်ဆးီ ပစ်ေသာ င်
ိ ငြံ ဖစ်လာသည်။ သိေသာ်
့ ဂျပန် င်
ိ ငမ
ံ ာ အေနာက်တင်
ိ းက လပ်

ပံလပ်နည်းများကိ မျက်စိစံမိတ် ပံတကးချြခင်းမျိ း မဟတ်ေချ။ သ၏

့ တမထးြခားေသာ သ ပ်လကဏာကိ ကာ
ကွယရ
် န် ြပင်းထန်စာွ သ ိ ာန်ချထားသည်။ ထိအြပင်
့ ေခတ်သစ်ဂျပန်လမျိ းများက သိပံပညာရပ်ကိ သစာေစာ

ငသ
့် ဖ
ိ ိ၊ ့ ေခတ်မီဆန်းသစ်မကိ သစာေစာငသ
့် ဖ
ိ ိ၊ ့ ဟိးအေဝးက ဘာမန်းမသဲကသ
ွဲ ည့် ကမာလ
့ အဖွ
့ ဲအစည်းကိ သစာ
ေစာငသ
့် ဖ
ိ ိဆိ
့ တာမျိ းထက် ဂျပန်ြပည်ကသာ
ိ သစာေစာငသ
့် ေ
ိ နေစရန်လည်း င်
ိ ငက
ံ အခိင်အမာ ေဆာင်ရွက်

ထားသည်။

ထိရည်မန်းချက်ေအာင်ြမင်ေစရန် ဂျပန် င်
ိ ငမ
ံ ာ ေဒသခံဘာသာတရားြဖစ်သည့် င်တဘာသာကိ
ိ ဂျပန်ဆိ

သည့် သ ပ်လကဏာ၏ အတ်ြမစ်အြဖစ် ထိနး် သိမ်းထားသည်။ အမန်မာ ဂျပန် င်

ိ ငေ
ံ တာ်က င်တဘာသာကိ
ိ

ြပန်လည် တီထင
ွ ဆ
် န်းသစ်ခြဲ့ ခင်းပင် ြဖစ်သည်။ ိးရာ အစဥ်အဆက် ကိးကွယလ
် ာသည့် င်တဘာသာမာ
ိ အမျိ းမျိ း

ေသာ နတ်များ၊ ဝိညာဥ်များ င ့် သရဲများကိ ယံ ကည်ေသာ ေသာင်းေြပာင်း နတ်ကးကွ

ိ ယေ် သာ ဘာသာမျိ းြဖစ် ပီး

ရွ ာတိင်း၊ ဘရားေကျာင်းတိင်းတွင ် စိတ် ကိ က် ိးရာနတ်များ၊ ေဒသဓေလ့ထးတမ်

ံ းများ ိေလသည်။ ၁၉ ရာစ

ေ ာင်းပိင်း င ့် ၂၀ ရာစ အစပိင်းတွင ် ဂျပန် င်

ိ ငေ
ံ တာ်မာ တရားဝင် င်တဘာသာကိ
ိ ဖန်တးီ ခဲ့ ပီး ေဒသဓေလ့
ထံးတမ်း အများအြပားကိ အားမေပးဘဲထားသည်။ ယင်း “ င်
ိ ငေ
ံ တာ် င်တဘာသာ”
ိ ကိ လံးလံးေခတ်သစ် အယ

အဆများြဖစ်သည့် အမျိ းသားေရးသ ပ်လကဏာ င ့် လမျိ းဆိသည့် အယအဆများ င ့် ေရာေ ာလိက်ြခင်း

ြဖစ်သည်။ ထိသိ ေရာသည့

့ န
် ည်းကိလည်း ဂျပန်အထက်တန်းလာအီလစ်များက ဥေရာပ နယ်ချဲများထံမ သင်ယခဲ့

ြခင်း ြဖစ်သည်။ ဗဒဘာသာ၊ ကွနြ် ဖ း ပ်ဝါဒ င ့် ပေဒသရာဇ်ဆာမ ိင်းစိတဓ

် ါတ်တမလည်
ိ့ း င်
ိ ငေ
ံ တာ်အေပ သစာ

ေစာငသ
့် မ
ိ ကိ ကညီအားေပး င်
ိ သည့် မည်သည့အ
် စိတအ
် ပိင်းမဆိ င်တဘာသာထဲ
ိ တငွ ် ထည့သ
် င
ွ း် ေရာေ ာခဲ့

သည်။ ထိအြပင်
့ ေနာက်ဆးတွ
ံ င ် ထိပ်ကပိတ် ပီး ဂျပန်အင်ပါယာဘရင်ကိ ေနနတ်ဘရား အမ်မာတဲရာစ ထံမ

တိက် ိက်ဆင်းသက်သအြဖစ် ယဆ ပီး သက် ိဘရားသခင်အြဖစ် ကိးကွယရ

် မည်ဟ အထွဋအ
် ထိပ်စည်းမျဥ်း

အြဖစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် င်တဘာသာက
ိ တ ိတေသ သတ်မတ်ထားသည်။

တ်တရက် ကည့လ
် က်
ိ လ င် ယင်းကဲသ
့ ိ အသစ်
့ ငအ
့် ေဟာင်းကိ ေပါင်းထားေသာ အေရာအစပ်မာ

ေခတ်မီေအာင် တည်ေဆာက်ရန် ကျ င်အြမန်သင်တန်း တက်ေနသည့် င်

ိ ငတ
ံ င်
ိ ငအ
ံ တွက် လံးလံးကိ မဆီေလျာ်

ေသာ ေရွ းချယ်မဟ ထင်စရာ ိပါသည်။ သက် ိဘရားသခင်အြဖစ် သတ်မတ်ြခင်း၊ နတ်ကးကွ

ိ ယမ် ၊ နတ်များ င ့်

တေစများကိ ယံ ကည်ြခင်း၊ အပ်စတစ၏ သီးြခားလကဏာစ ိက်များ (feudal ethos) ကိ လက်ခြံ ခင်း အစ ိသည်

တိမာ
့ ေခတ်သစ် စက်မအင်အား ကီး င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ င၏
ံ သ ပ်လကဏာများထက် ေကျာက်ေခတ်ေ ာင်း သ ကီး

အပ်ချ ပ်ေရး၏ လကဏာများဟ ထင်မတ်မားစရာ ိေလသည်။

 မယံ င်
ိ ေလာက်ေအာင်ပင် ပ လက်ဆန်စာွ ယင်းမာ အလပ်ြဖစ်ခသ
ဲ့ ည်။ ဂျပန်လမျိ းများမာ သတိ ့ င်
ိ ငက
ံ ိ

အသက် မားေလာက်သည့် အ ိန ် န်းြဖင ့် ေခတ်မီေအာင် တည်ေဆာက် င်

ိ ခဲ့ ပီး တ ပိ င်တည်းမာပင်

င်
ိ ငေ
ံ တာ်အေပ အ းအမး သစာေစာငသ
့် ေ
ိ အာင်လည်း ဖန်တးီ င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်။ င်
ိ ငေ
ံ တာ် င်တဘာသာ၏
ိ အသိသာ

ဆံး ေအာင်ြမင်မမာ ဂျပန် င်

ိ ငသ
ံ ည် ပထမဆံး ပစ်မလွဲ ဒံးကျည်များ (precision-guided missiles) ဖန်တးီ င်
ိ ခဲ ့

သည့် င်
ိ ငြံ ဖစ်လာြခင်း ြဖစ်သည်။ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စက စမတ်ဗံးများ မဖန်တးီ င်
ိ ေသးခင် ဆယ်စ စ်များ

စွာ ေ ေစာ ပီး၊ နာဇီဂျာမနီတင

ွ လ
် ည်း ပံတံးသည့် V-2 ဒံးပျံလက်နက်များ စသံးခါစသာ ိေသးသည့် အချိနတ
် င
ွ ပ
် င်

ဂျပန် င်
ိ ငမ
ံ ာ မဟာမိတ် သေဘာများကိ ပစ်မလွဲ ဒံးကျည်များြဖင ့် ြမ ပ်ပစ် င်
ိ စမ
ွ ်း ိေန ပီ ြဖစ်သည်။ ယင်းဒံးကျည်

များကိ ကာမီကာေဇ (ေလယာ ေမာင်းက မိမိကယ်

ိ ကိ အေသခံ ပီး ေလယာ ြဖင ့် ဝင်တက်
ိ ကာ ေဖာက်ခြွဲ ခင်းြဖစ်)

ဟ လသိများေလသည်။ ယေနေခတ်
့ ပစ်မလွဲ ဒံးကျည်များ ပစ်မတ်ကိ တိတက
ိ ျကျမန်ေအာင် ကွနြ် ပ တာက

ထိနး် ချ ပ်ြခင်း ြဖစ်ေသာ်လည်း ကာမီကာဇိင်းမာမ သာမန်ေလယာ ပျံများေပ တွင ် ေပါက်ကွဲ င်

ိ သည့် လက်နက်များ
တင်ကာ ြပန်လမ်းမဲလမ်းကိ သွားရန် ဝန်မေလးသည့် လသား ေလယာ ေမာင်းများက ေမာင်း င်ြခင်း ြဖစ်သည်။

ထိသိ ဝန်
့ မေလးြခင်းမာ င်
ိ ငေ
ံ တာ် င်တဘာသာက
ိ ပျိ းေထာင်ထားေသာ ေသရဲသည့် စိတဓ
် ါတ်ေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ကာမီကာေဇမာ ေနာက်ဆးေပ
ံ နည်းပညာကိ ေနာက်ဆးေပ
ံ ဘာသာေရး ိက်သင
ွ း် မြဖင ့် ေပါင်းစည်း

ထားြခင်းကိ အားထားြခင်း ြဖစ်သည်။

သိသိ ငြ့် ဖစ်ေစ၊ မသိဘဲ င ့် ြဖစ်ေစ ယေနေခတ်

့ အစိးရအေတာ်များများမာ ယင်းဂျပန်ဥပမာကိ အတခိး

ေဆာင်ရွက် ကသည်။ သတိက

့ ေနရာတိင်းတွင ် သံးလိရေသာ
့ ေခတ်သစ် နည်းလမ်းများ င ့် ဖွဲစည်းပံများကိ လက်ခံ

ကျငသ
့် းသလိ
ံ တမထးြခားသည့် အမျိ းသားေရးသ ပ်လကဏာကိ ထိနး် သိမ်းရန် အစဥ်အဆက်ကးကွ
ိ ယလ် ာသည့်
ဘာသာတရားများကိ မီခေလသည်
ိ ။ အလားတပင် ားတွင ် ေ း ိးစွဲ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၊ ပိလန်တင
ွ ် ကက်သလစ်

ဘာသာ၊ အီရန်တင
ွ ် အာအစလာမ်ဘာသာ၊ ေဆာ်ဒအ
ီ ာေရဗျတွင ် ဝါဟာဘီဝါဒ (ေ း ိးစွဲြပင်းထန်ေသာ အစလာ

မ်ဝါဒ)၊ အစေရးတွင ် ဂျ းဘာသာကိ အသံးချေလသည်။ ဘာသာတရားတခမာ မည်မ ပင် ေ းဆန်ေနပါေစ၊ စိတက

် း

ေကာင်းေကာင်းြဖင ့် ြပန်လည်အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ြခင်
ိ း နည်းနည်းလပ်ကာ ေနာက်ဆးေပ
ံ နည်းပညာပစည်းများ၊ အဆ

ငြ့် မငဆ
့် းံ အ ပ်ေထွးဆံး ေခတ်သစ်အင်စတီကျ း င်းများ င ့် အ မဲတမ်းလိလိ ေပါင်းစပ်လရတာချည်
ိ့ းသာ ြဖစ်

ပါသည်။

အချိ အေြခအေနများတွင ် င်
ိ ငမ
ံ ျားက ယင်းတိ၏
့ တမထးြခားေသာ လကဏာကိ ြမငတ
့် င်ရန်အတွက်

လံးလံးကိ ဆန်းသစ်သည့် ဘာသာတရားအသစ် ဖန်တးီ တာမျိ း ြပ လပ်ေကာင်း ြပ လပ် င်

ိ သည်။ ယင်းသိ ့
အစွနး် ေရာက်သည့် ဥပမာကိ ဂျပန်၏ ကိလိနီေဟာင်း ယေနေခတ်
့ ေြမာက်ကရီ
ိ းယားတွင ် ေတွ င်
ိ သည်။ ေြမာက်ကိ

ရီးယားအစိးရက သ ့ င်
ိ ငသ
ံ ားများကိ ယေချးဟေခ သည့် င်
ိ ငေ
ံ တာ်ဘာသာတရား တရပ်ကိ အ းအမးကိးကွယ်

ေအာင် ိက်သင
ွ း် သည်။ ယင်းဘာသာအသစ်မာ မတ်ခ-် လီနင်ဝါဒ၊ ေ းကိရီးယား ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများ၊ ကိရီးယား

လမျိ း၏ သများ င ့် မတသည့် သနစ

် ့ င်မကိ ယံ ကည်သည့် လမျိ းေရးခွြဲ ခားမ င ့် ကင်အဆ
ီ န
ွ မ
် ျိ း ိးကိ နတ်ဘရား
သဖွယ် ကိးကွယြ် ခင်းတိကိ
့ ေရာေ ာထားြခင်း ြဖစ်သည်။ ကင်မိသားစမာ ေနနတ်ဘရားမ ဆင်းသက်လာသည်ဟ
ဘယ်သကမ မေြပာေသာ်လည်း သမိင်းတွင ် ဘယ်နတ်ဘရားကိ ယံ ကည်ကးကွ
ိ ယတ် ာမျိ း ငမ
့် မတေသာ ြပင်းြပမ

မျိ းြဖင ့် သတိကိ

့ ကိးကွယြ် ခင်း ြဖစ်သည်။ ဂျပန်အင်ပါယာမာ အဆံးတွင ် ဘယ်လေချမန်
ိ းခံခရ
ဲ့ သည်ဆတာကိ
ိ

သင်ခန်းစာယပံရသည်။ ေြမာက်ကးရီ
ိ းယား ယေချးဘာသာတွင ် ကလီးယားလက်နက်ကေလးပါ ေရာထည့ထ
် ား

လိက်သည်။ ယင်း ကလီးယားလက်နက်လပ်ရန် အေရးကိစကိလည်း အဆံးစွနအ

် ထိ စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံရန်

ထိက်တန်သည့် ြမငြ့် မတ်ေသာ လပ်ငန်းစဥ်ဟ ပံေဖာ်ထားေလသည်။

အမျိ းသားေရးဝါဒ၏ ေနာက်လက်

ိ

နည်းပညာ ဘယ်လဖွ
ိ ံ ဖိ းလာသည် ြဖစ်ပါေစ၊ ယင်းနည်းပညာအသစ်များကိ အသံးချ ပီး ဘာသာေရး

သ ပ်လကဏာများ (religious identities) င ့် ဓေလ့ထးတမ်

ံ းများအေပ ဆက်လက် ြငင်းခံ ကလိမ်မ
့ ည်ဟ
မန်းဆထား င်
ိ ပါသည်။ ထိအြပင်
့ ဘာသာတရားများအေပ ြငင်းခံြခင်းက ကမာကိ မီးေလာင်တက်
ိ ပစ်လက်
ိ င်
ိ သည့်

အစွမ်းလည်း ဆက် ိေကာင်း ိေနမည် ြဖစ်သည်။ ေနာက်ဆးေပ

ံ ကလီးယား ဒံးကျည်များ င ့် ဆိင်ဘာဗံးများကိ

အလယ်ေခတ် ဘာသာေရးစာေပထဲမ အယဝါဒဆိင်ရာ အြငင်းပွားမမျိ းကိ ေြဖ င်းဖိ သံ

့ းတာမျိ း လပ်ေကာင်းလပ်
င်
ိ သည်။ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် အစွမ်းမာ စေပါင်းေဆာင်ရွကမ
် ကိ မီခေနရေသးသ၍၊
ိ စေပါင်းေဆာင်ရွကြ် ခင်းမာ
လည်း စေပါင်းယံ ကည်ေသာ ဒ ာရီများကိ မီခေနသ၍၊
ိ ဘာသာတရားများ၊ ဓေလ့ထးတမ်
ံ းစဥ်လာ၊ ကျငစ
့် ဥ်များ

မာ အေရး ကီးသည့် က တွင ် ဆက်လက် ိေနဦးမည် ြဖစ်သည်။

အထက်ေဖာ်ြပခဲသ
့ ည့် အေ ကာင်းများေ ကာငပ
့် င် အစဥ်အလာ ကိးကွယလ
် ာသည့် ဘာသာတရားများမာ

လသားမျိ း ယ
ွ အ
် တွက် ေဆးနည်းမဟတ်ဘဲ ကံဆးစွ
ိ ာပင် ြပဿနာ၏ တစိတတ
် ပိင်း ြဖစ်ေနြခင်း ြဖစ်သည်။

ဘာသာေရးမာ င်
ိ ငေ
ံ ရးအာဏာ အေြမာက်အြမား ိေနေသး ပီး ယင်းေ ကာင ့် အမျိ းသားေရးလကဏာများ ဖန်တးီ

ေပ ေပါက်ေစသလိ တတိယကမာစစ်ပင် ြဖစ်ေစ င်

ိ ေလသည်။ သိရာတွ
့ င၂် ၁ ရာစ၏ ကမာလံးချီြပဿနာများကိ ပိ

ဆိးေအာင်မလပ်ဘဲ ေြဖ င်းဖိဆိ

့ ေသာအခါတွငက
် ား သဇာ ကီးသည့် ဘာသာတရားများမာ

ေလာက်ေလာက်လားလား အားကိး င်
ိ ဖွယ် မ ိပါ။ ိးရာအစဥ်အလာ ဘာသာတရားများမာ တေလာကလံး လက်ခံ
ေသာ စံ န်းများကိ အားေပးြမငတ
့် င်သည်ဆိ ပီး အားလံး င ့် သက်ဆင်
ိ သည်ဟ ဆိေလ့ ိေသာ်လည်း လက် ိတင
ွ မ
်

ေြမာက်ကးရီ
ိ းယားတွင ် ြဖစ်ေစ၊ ား၊ အီရန် သိမဟတ်
့ အစေရးတွငြ် ဖစ်ေစ ေခတ်သစ် အမျိ းသားေရးဝါဒ၏

ေနာက်လက်
ိ အြဖစ်သာ အဓိက အသံးေတာ်ခရ
ံ ြခင်း ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ င်
ိ ငမ
ံ ျားအ ကား မတညီကြွဲ ပားမများကိ

ေကျာ်လား ပီး ကလီးယားစစ်ပဲ၊ွ ေဂဟစနစ် ပိ လဲြခင်း င ့် နည်းပညာ ိက်ခတ်မ စသည့် ခိမ်းေြခာက်မများကိ

ကမာလံးဆိင်ရာ အေြဖ ာရန်ကိ ဘာသာတရားများက ပိ၍ပင် ခက်ခေ

ဲ စပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ကမာ ကီးပေ းွ လာမ သိမဟတ်
့ ကလီးယား ြပနပ
် ့ ာွ းမကိ ကိင်တင
ွ ေ
် ြဖ င်းရာတွင ် အာ

ဘာသာေရးေခါင်းေဆာင်များမာ ယင်းြပဿနာများကိ ကျဥ်းေြမာင်းသည့် အီရန်အြမင်မ ကည့ခ

် င်
ိ းမည်ြဖစ်သည်၊

ဂျ းရက်ဘီ ဘန်းေတာ် ကီးများမာလည်း အစေရး င်

ိ ငသ
ံ ားများကိ အစေရး င်
ိ ငအ
ံ တွက် ေကာင်းတာကိပဲ အဓိက
လပ်ခင်
ိ းမည်ြဖစ်သည်၊ ေ း ိးစွဲ ေအာ်သေဒါက်
ိ ခရစ်ယာန်ဘန်းေတာ် ကီးများမာလည်း ား င်
ိ ငသ
ံ ားများကိ ား

အကျိ းစီးပွားကိသာ ပထမဦးစားေပးရန် တိက်တန

ွ း် မည် ြဖစ်သည်။ အေ ကာင်းြပချက်ေပးပါဆိရင် ဘရားသခင်က
ေရွ းချယ်ထားေသာ တိင်းြပည် (God’s chosen nation) ြဖစ်ရာ၊ ကိယ့တ
် င်
ိ းြပည်အတွက် ေကာင်းတာလပ်ြခင်း

သည် ဘရားသခင် အလိေတာ်အတိင်း ြဖစ်သည်ဟ ဆိမည်ြဖစ်သည်။ အမျိ းသားေရးဝါဒီများ အစွနး် ေရာက်ြခင်းကိ

ဆနက
် ့ ျင် ပီး တကမာလံး င ့် သက်ဆင်
ိ ေသာ ရည်မန်းချက်ပန်းတိင်များကိ ပိအေလးေပးေသာ ဘာသာေရးဆရာ

သေတာ်စင်များ မ ိဘးေတာမ
့ ဟတ်ပါ၊ ေသချာေပါက် ိပါသည်။ ကံဆးသည်
ိ မာ ယေနေခတ်
့ တငွ ် ယင်းပဂိ လ် ကီး

များ င်
ိ ငေ
ံ ရး သဇာ သိပ်မ ိ ကသည့် အြဖစ်ေရာက်ေနြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တမာ
ိ ့ ယခအခါ ေ တိးထမ်းပိး ေချာင်ပိတမ
် ိေန ပီ ြဖစ်သည်။ လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ တခ

တည်းေသာ လယဥ်
့ ေကျးမအြဖစ်ေရာက်ေန ပီ ြဖစ် ပီး ကလီးယားစစ်ပဲ၊ွ ေဂဟစနစ် ပိ လဲြခင်း င ့် နည်းပညာ
ိက်ခတ်မကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ြပဿနာများမာ ကမာလံးဆိင်ရာအဆငတ
့် င
ွ သ
် ာ ေြဖ င်း င်
ိ သည့် ြပဿနာများ ြဖစ်သည်။
တဖက်တင
ွ လ
် ည်း အမျိ းသားေရးဝါဒ င ့် ဘာသာေရးမာ လယဥ်
့ ေကျးမကိ မတညီေသာ အပ်စများ (တခါတရံ
ရန်ေစာင်ေနေသာ အပ်စများ) အြဖစ်ဆက်လက် ေသွးခွထ
ဲ ားဆဲ ြဖစ်သည်။ ယင်းသိ ကမာလံ
့ းဆိင်ရာ ြပဿနာများ

င ့် ေဒသတွငး် သ ပ်လကဏာများအ ကား ပွတတ

် က်
ိ မမာ အကျပ်အတည်းအြဖစ် ေပ ထွကလ
် ာ ပီး ယခအခါ ကမာ

တွင ် ဗဟယဥ်ေကျးမကိ အ ကီးကျယ်ဆးံ စမ်းသပ်မဟ ဆိလိရသည့

့ ် ဥေရာပသမဂကိ ပတ်ချာဝိင်းေန ပီ

ြဖစ်သည်။ ကမာလံးဆိင်ရာ လစ်ဘရယ်စံ န်းများအေပ ကတိကဝတ်ြပ ပီး တည်ေဆာက်ထားေသာ ဥေရာပသမဂ္

ဂမာ ေပါင်းစည်းေရး င ့် ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်ြခင်းဆိင်ရာ ြပဿနာများေ ကာင ့် ပိ ကွလ

ဲ နီးနီး ြဖစ်လာသည်။
သင်ခန်းစာ (၉) လဝင်မ
တချိ ယဥ်ေကျးမေတွက တချိ ထက်သာ င်
ိ တယ်

ဂလိဘယ်လက်
ိ ေဇး င်းေ ကာင ့် ဂိ လ်ကမာတလား လယဥ်
့ ေကျးမ ဓေလ့ထးတမ်
ံ း တခ ငတ
့် ခ မတြခား

နားြခင်းများ ေလျာပ
့ ါး လာသည်ကေတာ့ မန်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း တချိနတ
် ည်းမာပင် သစိမ်းများကိ ေတွ ပီး သ
တိ၏
့ တမကွြဲ ပားမကိ သေဘာမကျ၊ မေကျမနပ်ြဖစ်ရန်လည်း များစွာ ပိလွယက
် လာသည်။ အဂလိ-ဆက်ဇွန ်
ေခတ် အဂလန် င ့် အိ ယ
ိ ပါလ အင်ပါယာအ ကား မတကွြဲ ပားမမာ ယေနေခတ်
့ ဗိတန
ိ ် င ့် အိ ယ
ိ အ ကား မတ

ကွြဲ ပားမထက် များစွာ ကီးမားသည်။ သိေသာ်

့ ထိအယ်လဖ
် ရတ်ဘရင် ကီး လက်ထက်က ေဒလီ င ့် လန်ဒန်အ ကား
ဗိတသ
ိ ေလေ ကာင်းက တိက် ိက် ပျံသန်းေြပးဆွေ
ဲ နသည့် ေလယာဥ်မ ိေပ။

လအများမာ တ င်
ိ ငမ
ံ တ င်
ိ င ံ ကးသန်းြဖတ်ေကျာ်ကာ အလပ်အကိင်၊ ဘဝလံြခံ မ င၊့် ပိေကာင်းေသာ

အနာဂတ်ကိ ာေဖွလာ ကသည်။ သိ ့ ငအ

့် မ လစိမ်းများကိ ကိင်တယ
ွ ဆ
် က်ဆရ
ံ န်၊ လစိမ်းများကိ ိရင်းစွဲ
လအဖွ
့ ဲအစည်းထဲသိ ေပါင်
့ းစည်းရန်၊ သိမဟတ်
့ င်ထတ်ရန် ကိစများက င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်များ၊ လအဖွ
့ ဲအစည်း၏ ဘံ
သ ပ်လကဏာများကိ များစွာဝန်ပိလာေစပါသည်။ အေ ကာင်းမာ အဆိပါစနစ်များ၊ သ ပ်လကဏာများမာ

ယခကဲသ
့ ိ လအများ
့ အလွယတ
် က ေ ေြပာင်းေနထိင်ေသာ ေခတ်တင
ွ ် ေပ ေပါက်ခြဲ့ ခင်း မဟတ်ဘဲ ေြပာင်းရြပင်ရ
ခက်ေသာ ေခတ်များက ေပ ေပါက်ခေ
ဲ့ သာ စနစ်များ၊ သ ပ်လကဏာများ ြဖစ်ေနေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ၄င်း
ြပဿနာမာ ဥေရာပတွင ် ဒရာမာဆန်ဆန် ေပ ေပါက်လာေတာသ
့ ည်။ ဥေရာပသမဂကိ တည်ေထာင်ရာတွင ် ြပင်
သစ်များ၊ ဂျာမန်များ၊ စပိနမ
် ျား၊ ဂရိများစသည့် ယဥ်ေကျးမ ကွြဲ ပားချက်များကိ ေကျာ်လားကာ တည်ေထာင်မည်ဆိ
သည့် ကတိကဝတ်ြဖင ့် တည်ေထာင်ခဲ့ ကြခင်း ြဖစ်သည်။ ယခမ ဥေရာပသမဂမာ ဥေရာပသားများ င ့် အာဖရိက၊
အေ အလယ်ပိင်း တိမ့ ေ ေြပာင်း ေနထိင်သများအ ကား ယဥ်ေကျးမ ကွြဲ ပားချက်များကိ ကိင်တယ
ွ ေ
် ြဖ င်း

ထိနး် သိမ်း င်
ိ ြခင်း မ ိေသာေ ကာင ့် ပိ ကွသ
ဲ ာွ းသည့အ
် ြဖစ် ေရာက်ေကာင်းေရာက်ရ င်
ိ သည်။ ငိအားထက် ရယ်

အားသန်ရသည့် အြဖစ်မာ ဥေရာပက သာယာဝေြပာေသာ ယဥ်ေကျးမဗဟစံစနစ်တရပ် ေအာင်ြမင်စာွ

တည်ေဆာက် င်
ိ ခေ
ဲ့ သာေ ကာငပ
့် င် ေ ေြပာင်းေနထိင်သ အများအြပား ဝင်ေရာက်လာြခင်း ြဖစ်သည်။ ဆီးရီးယား
င်
ိ ငသ
ံ ားများမာ ေဆာ်ဒအ
ီ ာေရးဗျ၊ အီရန်၊ ား သိမဟတ်
့ ဂျပန်သိ ေ
့ ေြပာင်းေနထိင်လြခင်
ိ း မ ိဘဲ ဂျာမနီသသာ
ိ့
လာေရာက်လြခင်
ိ း ြဖစ်သည်။ ထိသိ လာေရာက်
့ လြခင်
ိ းမာ ဂျာမနီက ကျန်ေ ေြပာင်းလိရသည့
့ ် ေနရာများထက် ပိ
ချမ်းသာလိ၊ ့ ပိနီးလိ မဟတ်
့ ေချ။ အေ ကာင်းမာ ဂျာမနီက ေ ေြပာင်းအေြခချ ေနထိင်သများကိ ကိ ဆိလက်ခံ
ရာတွင ် ကျန်ေနရာများထက် ပိသာေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

ဒကသည်များ င ့် ေ ေြပာင်းေနထိင်သများ များြပားလာေသာေ ကာင ့် ဥေရာပသားများအ ကား ဝိဝါဒ

ကွြဲ ပားလာသည်။ ဥေရာပသားဆိတာ ဘယ်လြဖစ်
ိ သငသ့် ည်၊ ဥေရာပ၏ အနာဂတ် ဘယ်လြဖစ်
ိ သငသ့် ည် ဆိတာ
ကိ အေချအတင် စကားများလာ ကေတာသ
့ ည်။ အချိ ဥေရာပသားများက ဥေရာပ၏ တံခါးကိ ကပ် ကပ် ပိတထ
် ား
ရမည်ဟ ေတာင်းဆိ ကသည်။ ထိသိေတာင်
့ းဆိလိ သတိ
့ ကိ့ ဥေရာပ၏ ဗဟစံစံတန်ဖိးများ (multicultural ideals)
င ့် သည်းခံလက်ခံ င်
ိ ေသာ စံတန်ဖိးများကိ ပစ်ပယ်သများ၊ တန်ဖိးမထားသများဟ ေခ ရမည်ေလာ။ သိမဟတ်
့ သ
တိေတာင်
့ းဆိတာသည် အကျိ းသငအ
့် ေ ကာင်းသငြ့် ဖစ်ကာ မြဖစ်သငတ
့် ာ မြဖစ်ရေအာင် ကာကွယြ် ခင်းလိ ေခ
့ ရ
မည်ေလာ။ အချိ ဥေရာပသားများက ဒကသည်များ င ့် ေ ေြပာင်း ေနထိင်သများကိ လက်ကမ်း ကိ ရမည်၊ တံခါး
ကိ ပိေတာင် ကျယ်ကျယ်ဖွငေ
့် ပးရမည်ဟ ဆိ ကသည်။ ထိသိဆိ
့ သေတွကိ ဥေရာပ၏ အ စ်သား စံတန်ဖိးများကိ
ထိနး် သိမ်းသေတွဟ ေခ ဆိမည်ေလာ။ သိမဟတ်
့ ဥေရာပတည်ေဆာက်ေရး စီမံကန
ိ း် ကိ မြဖစ် င်
ိ ေသာ၊ လက်ေတွ
မကျေသာ စိတက
် းယဥ်မများြဖင ့် ဖျက်ဆးီ သများဟ ေခ ရမည်ေလာ။ လဝင်မကိစကိ ြငင်းရင်းြငင်းရင်း အများအား

ြဖင ့် ေအာ်ဟစ်ြငင်းခံသည့် အြဖစ်ေရာက်ကာ တဖက် ငတ

့် ဖက် ဘာေြပာေနတာကိ မ ကား င်
ိ ၊ နားမေထာင် င်
ိ
ြဖစ်လာ ကသည်။ ယင်းကိစကိ င်း င်းလင်းလင်း ေဆွးေ းွ င်
ိ ရန် လဝင်မကိစကိ အေြခခံစည်းကမ်းသတ်
မတ်ချက် သိမဟတ်
့ အေြခအေန သံးရပ် ြပည့စ
် ံသေဘာတညီရန် လိအပ်သည့က
် စ
ိ ဟ ယဆေဆွးေ းွ ကည့ပ
် ါမည်။

အေြခခံစည်းကမ်းသတ်မတ်ချက် (၁) ။ ။ အိမ် င် င်

ိ ငက
ံ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများကိ င်
ိ ငထ
ံ သ
ဲ ိ ဝင်
့
ေရာက်ခင
ွ ့် ြပ လိက်သည်။

အေြခခံစည်းကမ်းသတ်မတ်ချက် (၂) ။ ။ အြပန်အလန်အားြဖင ့် ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများက အိမ် င် င်

ိ င၏
ံ
အဓိက စံတန်ဖိးများ၊ စံ န်းထားများကိ အနည်းဆံးအားြဖင ့် လက်ခက
ံ ျငသ
့် းရမည်
ံ ။ ၄င်းတိ၏
့ ိးရာဓေလ့ထးစံ
ံ ၊ စံ
တန်ဖိး အချိ ကိ လိအပ်လာလ င် စွနလ
် ့ တ်ေပးရမည်။

အေြခခံစည်းကမ်းသတ်မတ်ချက် (၃) ။ ။ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများက အတိင်းအတာတခအထိ ေပါင်းစည်း

ြခင်း ိပါက အချိန ် ကာလာသည် ငအ
့် မ ၄င်းတိမာ
့ အိမ် င် င်
ိ င၏
ံ တန်းတညီမ ိေသာ၊ တင်းြပည့က
် ျပ်ြပည့်
င်
ိ ငသ
ံ ားများ ြဖစ်လာသည်။ “သတိ”့ ကေန “ငါတိ”့ ြဖစ်လာမည်။

ယင်းအေြခခံစည်းကမ်းသံးချက်ြဖင ့် စဥ်းစားပါက စည်းကမ်းတခချင်းစီကိ ဘယ်လိ တိတက

ိ ျကျ အဓိပာ
ယ်ဖွငဆ
့် မည်
ိ ဆသည်
ိ ကိ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံလိ ရပါသည်
့ ။ ေလးခေြမာက် ေဆွးေ းွ စရာမာ အဆိပါ စည်းကမ်းသံးခကိ

တဖက် ငတ
့် ဖက် ဘယ်လြဖည့
ိ ဆ
် ည်း ေဆာင်ရွကမ
် လဲဆသည့
ိ ် ကိစြဖစ်သည်။ လအများမာ လဝင်မ ကီး ကပ်ေရး

ကိစကိ ြငင်းခံ ကေသာအခါ အများအားြဖင ့် ယင်း ေဆွးေ းွ စရာ အချက်ေလးချက်ကိ တခ ငတ

့် ခ ေရာေထွး ပီး
ေဆွးေ းွ ကသည်။ ထိသိ ေရာေထွ
့ း ပီး ေြပာ ကြခင်းေ ကာင ့် ဘာကိ ြငင်းလိ ြငင်
့ းေနမန်း ဘယ်သမ မသိဆတာမျိ
ိ း

ြဖစ်လာသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ယင်းေဆွးေ းွ စရာ အချက်ေလးချက်ကိ တခစီ ခွေ
ဲ ြပာတာက အေကာင်းဆံး ြဖစ်သည်။

ေဆွးေ းွ ြငင်းခံစရာ (၁) ။ ။

လဝင်မကိစ၏ ပထမ သတ်မတ်ချက်မာ အိမ် င် င်

ိ ငက
ံ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများ ဝင်ေရာက်လာ

သည်ကိ လက်ခြံ ခင်းဆိသည့် ကိစ ိး ိးေလးပင်ြဖစ်သည်။ သိေသာ်

့ ယင်းသိ လက်
့ ခြံ ခင်းကိစမာ အိမ် င် င်
ိ ငအ
ံ ေန

ြဖင ့် လက်ခရ
ံ မည့် ဝတရား (duty) အေနြဖင ့် ယဆမည်ေလာ၊ သိမဟတ်
့ အိမ် င် င်
ိ ငက
ံ ေ ေြပာင်းအေြခချ
ေနထိင်သများကိ အခွငအ
့် ေရး ေပးြခင်း (favour) အေနြဖင ့် စဥ်းစားမည်ေလာ။ အိမ် င် င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် သတံ
့ ခါး
များကိ လတိင်းအတွက် ဖွငေ
့် ပးရန် တာဝန်ဝတရား ိသည်ေလာ။ သိမဟတ်
့ အိမ် င် င်
ိ ငတ
ံ င
ွ ် ဘယ်သေတွကိ

ေတာ့ လက်ခမ
ံ ည်၊ လက်မခံဘး ေရွ းချယ်ရန် အခွငအ
့် ေရး ိသည်ေလာ။ ေ ေြပာင်း အေြခချ ေနထိင်ခင
ွ ့် လံးဝမ
ေပးရန် အခွငအ
့် ေရး ိသည်ေလာ။ လဝင်မကိ ခွငြ့် ပ ေပးရမည်ဟ ယဆသများက င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ းတွင ် ကျငဝ
့် တ်ဝတရား

အားြဖင ့် လဝင်မကိစကိ ခွငြ့် ပ ကိ ြပ ေပးရမည်ဟ ယဆ ကပံရသည်။ ထိသိ ခွ

့ ငြ့် ပ ရာတွငလ
် ည်း ဒကသည်များသာ
မက ဆင်းရဲမဲေ
ွ တေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျားမ အလပ်အကိင် အခွငအ
့် လမ်း ာသများ င ့် ပိေကာင်းေသာ ဘဝအနာဂတ်ကိ ာ

ရန် ေရ ကည်ရာ ြမက် ရာထွကလ

် ာသများကိပါ ခွငြ့် ပ ေပး ရမည်ဟ ယဆ ကသည်။ တကမာလံး အြပန်အလန်
ချိတဆ
် က်ေနသည့် ေခတ် ကီးတွင ် လသားအားလံး အေနြဖင ့် အြခား လသားများကိ ကညီကိ ကညီရမည်ဟေသာ

ကိယ်ကျငတ
့် ာဝန် ိေနသည်ဟ သတိက
့ ဆိ ကသည်။ ယင်းဝတရားကိ မလိက်နာသများကိ အတစွဲ ကီးသများ
ြဖစ်သည်၊ သိမဟတ်
့ လမျိ းေရး ခွြဲ ခားသများြဖစ်သည် ဟ၍ပင် စွပ်စဲွ ကသည်။

ထိအြပင်
့ လဝင်မကိ ခွငြ့် ပ ရမည်ဆသ
ိ အများစက အေလးေပးဆိေလ့ ိသည်မာ လဝင်မကိ လံးဝဥဿံ

ရပ်တနတ
် ့ ားဆီးဖိ မြဖစ်
့ င်
ိ ေ ကာင်း၊ တံတင်
ိ းေတွ ဘယ်ေလာက်ကာကာ၊ ြခံစည်း ိးေတွ ဘယ်ေလာက် ခတ်ခတ်၊

ထွကေ
် ပါက်မဲ့ ကံရာမရြဖစ်ေနသများမာ မရရေအာင် နည်း ာ ပီး ဝင်လာမည်သာ ြဖစ်ေ ကာင်း ဆိ ကသည်။ သိ ့
ြဖစ်ရာ လဝင်မကိစကိ ဥပေဒြဖင ့် ခွငြ့် ပ လိက် ပီး ပွငပ
့် င
ွ လ
့် င်းလင်း ရင်ဆင်
ိ သည်က လကန်ကးမကိစ၊ တရားမဝင်

အလပ်သမားကိစ၊ ေမွးစာရင်း မ ိ ကေလးသငယ်များကိစ စသည့် ေမာင်ခကိ

ိ စများ ဖန်တးီ ရင်ဆင်
ိ မည့အ
် စား ပိ
ေကာင်းမည်ဟ ဆိ ကသည်။

လဝင်မကိစကိ ဆနက
် ့ ျင်သများက တင်းတင်းကျပ်ကျပ် လံလံေလာက်ေလာက် ကိင်တယ
ွ ပ
် ါက လဝင်မကိ

လံးဝရပ်တနတ
် ့ ားဆီးရန် ြဖစ် င်
ိ သည်ဟ ဆိ ကသည်။ အိမ်နးီ ချင်း င်
ိ ငတ
ံ ခခက ရက်ရက်စက်စက် ပ
ိ ် ကပ
ွ ်
သတ်ြဖတ်ေနလိ ထွ
့ ကေ
် ြပးလာရသည့် ဒကသည်များမအပ ကျန်သများကိ ကိယ့် င်
ိ ငတ
ံ ခ
ံ ါး ဖွငေ
့် ပးရန် တာဝန် လံး

ဝမ ိဟ ဆိ ကသည်။ တရကီ င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် ကကယ်ရာမဲ့ ဆီးရီးယား ဒကသည်များကိ သ ့ င်
ိ ငထ
ံ သ
ဲ ိ ဝင်
့ ခငွ ြ့် ပ ရန်

ကိယ်ကျငတ
့် ရားအရ တာဝန် ိေကာင်း ိမည် ြဖစ်ေသာ်လည်း ယင်းဒကသည်များမာ ဆွဒ
ီ င် င်
ိ ငသ
ံ ိ ဆက်
့ လာချင်
သည် ဆိပါက ဆွဒ
ီ င် င်
ိ ငြံ ဖင ့် လက်ခစ
ံ ရာ အေ ကာင်းမ ိေပ။ အလပ် ာသများ င ့် ေရ ကည်ရာ ြမက် ရာ ေြပာင်း

ချင်သများအတွကမ
် ကား လက်သငခ
့် မ
ံ ခံဆသည့
ိ ် ကိစ င ့် ဘယ်အချက်ေတွ င ့် ြပည့စ
် ံရမည်ဆတာ
ိ သတ်မတ်သည့်
ကိစမာ အိမ် င် င်
ိ င ံ စိတ် ကိ က်ဆးြဖတ်
ံ လရသည့
ိ့ ် ကိစဟ ဆိ ကသည်။

လဝင်မကိစကိ ဆနက
် ့ ျင်သများက အေလးေပးဆိေလ့ ိသည်မာ လအပ်စတစချင်းစီ၏ အေြခခံ အခွင ့်

အေရးတရပ်မာ ကျ းေကျာ်ဝင်ေရာက်လာြခင်းကိ တားဆီးပိင်ခင

ွ ပ
့် င် ြဖစ်သည်ဟ ဆိ ကသည်။ စစ်တပ် ငပ
့် ဲ ဝင်
လာလာ၊ ေ ေြပာင်း အလပ်သမားအေန ငပ
့် ဲ ဝင်လာလာ ကျ းေကျာ်ဝင်ေရာက်လာြခင်းပင် ြဖစ်သည်ဟ ဆိ က

သည်။ ဆွဒ
ီ င် င်
ိ ငသ
ံ ားများမာ ိးသား ကိ းစား ပီး၊ သတိ ့ င်
ိ ငက
ံ ိ ကယ်ဝသည့် လစ်ဘရယ် ဒီမိကေရစီ င်
ိ င ံ ကီး

အြဖစ် တည်ေဆာက်ရန် ေြမာက်ြမားစွာေသာ စွနလ

် ့ တ်အနစ်နာခံမများ လပ်ထားရသည် ြဖစ်ရာ ဆီးရီးယား
 င်
ိ ငသ
ံ ားများက အလားတ မလပ် င်
ိ လိ ဘဝေတွ
့ ပျက်ေနရပါသည် ဆိပါက ဆွဒ
ီ င် င်
ိ ငသ
ံ ားေတွ အဖိ အေနသာ
့
ကီး ြဖစ်သည်ဟ ဆိေလသည်။ ဆွဒ
ီ င်မဲဆ င်များမာ ဘယ်လိ အေ ကာင်းြပချက် ငပ
့် ဲ ြဖစ်ြဖစ် ဆီးရီးယား

ေ ေြပာင်းေနထိင်သများကိ လက်သငမ
့် ခံလပါက
ိ သတိအေန
့ င ့် ြငင်းပယ်ခင
ွ ့် ိေလသည်။ ထိအြပင်
့ ေ ေြပာင်း
အေြခချေနထိင်သအချိ ကိ လက်သငခ
့် လ
ံ က်
ိ ပါကလည်း ယင်းသိ လက်
့ သငခ
့် ြံ ခင်းမာ ဆွဒ
ီ င် င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့်

ဒကသည်များကိ အခွငအ
့် ေရးေပးသည်၊ ေကျးဇးတင်ရမည့က
် စ
ိ ဟ ယဆရမည် ြဖစ်ေ ကာင်း၊ သအေန
့ င ့် ြဖည့က
် ိ

ြဖည့ဆ
် ည်းရမည့် တာဝန်အေနြဖင ့် ယဆ၍ မရေ ကာင်း ဆိေလသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဆွဒ
ီ င် င်
ိ ငသ
ံ ိ ဝင်
့ ေရာက်ခင
ွ ရ
့် သ

ည့် ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများအေနြဖင ့် သတိရသမ

့ င ့် ေကျနပ်ကာ ေကျးဇးတင်ရမည် ြဖစ်ေ ကာင်း၊ ဆွဒ
ီ င်
င်
ိ ငက
ံ ိ သအေမလင်
့ င်
ိ ငလ
ံ မတ်
ိ ပီး အခွငအ
့် ေရးေတွ ေတာင်းဆိေနလိမရေ
့ ကာင်း လဝင်မကိစကိ ဆနက
် ့ ျင်သများ

က ဆိေလသည်။

ထိအြပင်
့ လဝင်မကိစကိ ဆနက
် ့ ျင်သများက ဆိသည်မာ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် ဘယ်လိ လဝင်မ ကီး ကပ်
ေရး မဝါဒကိ ချချ၊ သလပ်
့ ပိင်ခင
ွ သ
့် ာြ◌ဖစ်ေ ကာင်း၊ ေ ေြပာင်းဝင်ေရာက်လသများ၏
ိ ရာဇဝတ်မ ရာဇဝင် င ့် ပ

ေရာ်ဖက် င်နယ် အရည်အချင်းများ မကလိ ဘာသာေရး

့ ကည့် ပီး ဝင်ခင
ွ ြ့် ပ မြပ ခွြဲ ခားဆက်ဆြံ ခင်းလပ်လပ် သအ
့
ခွငအ
့် ေရးသာ ြဖစ်သည်ဟ ဆိေလသည်။ အေ အလယ်ပိင်းမ ဒကသည်များကိ လက်ခရ
ံ ာတွင ် အစေရး င်
ိ ငအ
ံ ေန

ြဖင ့် ဂျ းများသာ လက်ခံ ပီး၊ ပိလန်လိ င်

ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် ခရစ်ယာန်များသာ လက်သငခ
့် မ
ံ ည်ဆပါက
ိ ပံမလာဘးဟ
ထင်စရာ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်မည် ြဖစ်ေသာ်လည်း အစေရး င ့် ပိလန် မဲဆ င်များအေနြဖင ့် သတိသင
့ ေ့် တာ်သလိ

ေဆာင်ရွကပ
် ိင်ခင
ွ ့် ိသည်ဟ ဆိေလသည်။

ဇာတ်လမ်းကိ ပိ ပ်ေစသည့် ကိစမာ များစွာေသာ အေြခအေနတွင ် လအများမာ စားကလည်း စားချင်၊

ကန်လည်း မကန်ချင် (စားမေတာ့ ကန်မာေပါ)့ ဆိတာမျိ း ြဖစ်ချင်ေနြခင်း ြဖစ်သည်။ င်
ိ ငမ
ံ ျားစွာမာ တရားမဝင်

ေ ေြပာင်းေနထိင်ြခင်းကိ မသိချင်ေယာင်ေဆာင်ေပးထား ကသည်၊ တချိ င်

ိ ငမ
ံ ျားဆိ င်
ိ ငြံ ခားသား အလပ်သမား

များကိ ယာယီအလပ်လပ်ခင
ွ ဆ
့် ိ ပီး ထတ်ေတာင်ေပးထားလိက်ေသးသည်။ အေ ကာင်းမာ င်
ိ ငြံ ခားသား

အလပ်သမားများ၏ လပ်အား၊ အရည်အချင်း င ့် ေစျးသက်သက်သာသာ ခိင်းလိရြခင်

့ း အေပ အြမတ်ထတ်လိ

ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ထိသိ ရသေလာက်

့ အြမတ်ထတ် ပီးမ ယင်းအလပ်သမားများကိ တရားဝင် ခွငြ့် ပ မေပးဘဲ
ထားြခင်းြဖစ်သည်။ အေ ကာင်းြပချက်က သတိအဖိ
့ လဝင်
့ မကိစကိ လက်သငခ
့် လ
ံ မရ
ိ ့ ဟ၍ြဖစ်သည်။ သည်လိ

လပ်ြခင်းမာ ေရ ည်တင
ွ မ
် အဆငအ
့် တန်း ကွာြခားေသာ လအဖွ
့ ဲအစည်းများအြဖစ် ေပ ေပါက်လာေစမည်
ြဖစ်သည်။ အေပ တွင ် င်
ိ ငသ
ံ ား တင်းြပည့က
် ျပ်ြပည့ရ
် သည့် အထက်တန်းလာ လတန်းစားတရပ် ိ ပီး ယင်း

လတန်းစားက ေအာက်က ကရာကယ်ရာမဲ့ င်

ိ ငြံ ခားသား လတန်းစားကိ ေခါင်းပံြဖတ် အြမတ်ထတ်ေနသည့်

အေြခအေနမျိ း ြဖစ်လာေစမည် ြဖစ်သည်။ ယင်းသိေသာ

့ အေြခအေနကိ လက် ိ ပင်လယ်ေကွ င်
ိ ငအ
ံ များအြပား
င ့် ကာတာ င်
ိ ငတ
ံ တွ
ိ ့ င ် ေတွေနရ ပီ ြဖစ်သည်။
 ဤေဆွးေ းွ ြငင်းခံမ အေြဖမထွကသ
် ေရွ လဝင်မကိစ အြခားေနာက်ဆက်တွဲ ေဆွးေ းွ စရာများကိ ဆက်

ေြပာဖိ သိ
့ ပ်ခက်ပါသည်။ လဝင်မကိစကိ သေဘာတသများက လများမာ တေနရာမ တေနရာသိ ေ
့ ေြပာင်းလိပါ
က ေ ေြပာင်းပိင်ခင
ွ ့် ိ ပီး အိမ် င် င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ သတိကိ
့ လက်သငခ
့် က
ံ ိ ခံရမည့် တာဝန် ိသည်ဟ ယဆသည်။ သိ ့

ြဖစ်ရာ လများ၏ ေ ေြပာင်းေနထိင်ခင

ွ က
့် ိ တားြမစ်ကနသ
် ့ တ်ခရ
ံ ၊ အိမ် င် င်
ိ ငမ
ံ ျားက ၄င်းတိ လက်
့ သငခ
့် ရ
ံ မည့်

တာဝန်ကိ ေကျပွနြ် ခင်း မ ိြဖစ်ပါက လဝင်မကိစကိ ေထာက်ခသ

ံ များက ကိယ်ကျငတ
့် ရားေခါင်းပါးသများ ဘာ

ညာဆိ ပီး ေဒါသတ ကီး တံြပန်

့ ေတာသ
့ ည်။ တဖက်က လဝင်မကိစကိ ဆနက
် ့ ျင်သများက ထိသိအြမင်
့ မျိ းကိ အံ့

အားသင ့် ကသည်။ သတိက

့ ယဆသည်မာ လဝင်မကိစမာ အထးအခွငအ
့် ေရးတရပ်အေန င ့် ေပးအပ်ြခင်း ြဖစ် ပီး
အိမ် င် င်
ိ ငက
ံ လက်သငခ
့် ေ
ံ ပးြခင်းမာ ေကျးဇးတင်ရမည့် ကိစအြဖစ် ယဆသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ကိယ့် င်
ိ ငထ
ံ ဲ အဝင်မ

ခံ င်
ိ ေြပာ ံ င ့် ဘာြဖစ်လများ
ိ့ လေတွကိ လမျိ းေရးခွြဲ ခားသများ၊ ဖက်ဆစ်များဆိ ပီး သမတ်ေနရပါသလဲဟ

ေမးခွနး် ထတ်ေတာသ
့ ည်။

ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများကိ ခွငြ့် ပ ြခင်းမာ လပ်ကလပ်

ိ ေပးရမည့် တာဝန်ဝတရားမဟတ်ဘဲ

ေကျးဇးတင်ရမည့် ကိစြဖစ်ေစဦးေတာ။့ ေ ေြပာင်းဝင်ေရာက်လာသများမာ အိမ် င် င်

ိ ငတ
ံ င
ွ ် အေြခချ

ေနထိင်သည် ငအ
့် မ အိမ် င် င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် ယင်းအေြခချေနထိင်သများ င ့် သတိ၏
့ မျိ းဆက်များအတွက် လပ်ေပး
ရမည့် တာဝန် င ့် ဝတရားများ ိလာမည်ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ အေမရိကန် င်
ိ ငတ
ံ င
ွ ် စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဂျ း

မန်းတီးေရးဝါဒ (anti-semitism) ကိ မန်ပါသည် လပ်လမရေပ။

ိ့ “မင်းဘိးေဘးေတွကိ ၁၉၁၀ တန်းက ငါတိက
့
သနားလိ ဝင်
့ ခငွ ေ
့် ပးထားတာ။ ေကျးဇးတင်ရမာ၊ အဲေ
့ တာ့ အခ မင်းကိ ငါတိက
့ ကိ က်သလိ ဆက်ဆလ
ံ ရတယ်
ိ့ ” ဆိ

ပီး လပ်လမရေပ။
ိ့

ေဆွးေ းွ ြငင်းခံစရာ (၂) ။ ။

အထက်တင
ွ ် တင်ြပေဆွးေ းွ ခဲသ
့ ည့် လဝင်မဆိင်ရာ သေဘာတညီချက်၏ ဒတိယေြမာက် အေြခခံ
စည်းကမ်း သတ်မတ်ချက်မာ ဝင်ေရာက်ခင
ွ ြ့် ပ လိက်သည့် ေ ေြပာင်းအေြခချ ေနထိင်သများအေနြဖင ့် ေဒသခံ ယဥ်

ေကျးမကိ လက်ခံ ပီး အံဝင်ခင

ွ က
် ျ သဟဇာတြဖစ်ေအာင် ေနဖိလိ
့ သည် ဆိသည့အ
် ချက် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ထိသိ ့
လက်သငခ
့် ံ ပီး အံဝင်ခင
ွ က
် ျ ြဖစ်ဖိရန်
့ မာ ဘယ်ေလာက်အတိင်းအတာ အထိ ြဖစ်ဖိ လိ
့ ပါသနည်း။ ေ ေြပာင်း
အေြခချေနထိင်သများမာ ဖခင် ကီးစိးေသာ လအဖွ
့ ဲအစည်း (patriachal society) မ လစ်ဘရယ် လအဖွ
့ ဲအစည်း
(liberal society) သိ ေြပာင်
့ းေ ေနထိင်လ င် သတိအေနြဖင
့ ့် အမျိ းသမီးဝါဒီ (feminist) များ ြဖစ်ကိ ြဖစ်လာရမည်

လား။ ဘာသာတရား အထးကိင်း ိငး် ေသာ လအဖွ

့ ဲအစည်းမ ေြပာင်းေ ေနထိင်လ င် ဘာသာေရး င ့် ေလာကီေရး မ
ေရာယက်ေသာ ကမာအ
့ ြမင်မျိ းအြဖစ် ေြပာင်းလဲပစ်ဖိ လိ
့ ပါသည်ေလာ။ ေြပာင်းေ ေနထိင်သများအေနြဖင ့် သ
တိ၏
့ ဘာသာေရး ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများ၊ အစားအေသာက် ေ ာင် ကဥ်မများကိ စွနလ
် ့ က်
ိ ကရမည်လား။ လဝင်မကိ

ဆနက
် ့ ျင်သများက ဘယ်လမ
ိ လက်သငခ
့် သ
ံ ငသ
့် ည်ဆသည့
ိ ် စံများကိ ြမငတ
့် င်ထားတတ် ပီး လဝင်မကိ ေထာက်ခံ

သများကမ စံများကိ များစွာ ြမငတ

့် င်ထားေလ့မ ိ ကေချ။
 လဝင်မကိ ေထာက်ခသ
ံ များက ဥေရာပတိက်သည်ပင် မတကွြဲ ပားမ အထးများြပား စံလင်ေသာ ေနရာ

ြဖစ်ေ ကာင်း၊ ေဒသခံ ြပည်သလထအေနြဖငလ

့် ည်း ကွြဲ ပားစံလင်ေသာ အြမင်များ၊ အေလ့အကျငမ
့် ျား၊ စံတန်ဖိး
များ ိေ ကာင်း ဆိေလ့ ိသည်။ ထိသိ ့ ိေနြခင်းကပင် ဥေရာပကိ ြမ း ကအားေကာင်းေစသည်ဟ ဆိ ကသည်။ သ

တိက
့ ေမးခွနး် ထတ်သည်မာ ဥေရာပသားများပင် ြပည့မ
် ီမည် မဟတ်သည့် စိတက
် းယဥ် ဥေရာပစံသ ပ်လကဏာ

ကိ အဘယ့ေ
် ကာင ့် ေ ေြပာင်းအေြခချ ေနထိင်သများအေနြဖင ့် အြပည့အ
် ဝ လိက်နာေနထိင်ရမည်ဟ ဖိအားေပးရ

ပါသနည်းဟ ေမးခွနး် ထတ် ကသည်။ ဗိတန

ိ ် င်
ိ ငသ
ံ ားအများအြပားပင် ဘရား ိခးေကျာင်
ိ း မသွားသေလာက်ြဖစ်ေန

သည့် ေခတ် ကီးတွင ် ဗိတန

ိ သ
် ိ ေြပာင်
့ းလာသည့် မွတစ
် လင်ေ ေြပာင်းေနထိင်သများကိ ခရစ်ယာန်ဘာသာေြပာင်း
ဖိ ဖိ
့ အားေပးချင်ပါသေလာ။ ပန်ဂျပ်မ လာသည့် ေ ေြပာင်းေနထိင်သများကိ ကာရီဟင်း င ့် မဆလာကိ စွနလ
် ့ တ် ပီး

ေယာခ
့ ် ိငး် ယားပတင်း င ့် ငါးအာလးေ ကာ်စားရမည်ဟ ေတာင်းဆိမည်ေလာ။ ဥေရာပတွင ် တကယ့စ
် စ်မန်ေသာ

ပင်ရင်း စံတန်ဖိးများ ိသည်ဆပါက

ိ သည်းခံြခင်း (tolerance) င ့် လွတလ
် ပ်ြခင်းတည်းဟေသာ လစ်ဘရယ်စံ

တန်ဖိးများပင် ြဖစ်ေပမည်။ ဆိလိသည့် သေဘာမာ ဥေရာပသားများအေနြဖင ့် ေ ေြပာင်းအေြခချ ေနထိင်သများ

ကိလည်း သည်းခံရမည် ြဖစ်သလိ အြခားသများ၏ လွတလ

် ပ်မ င ့် အခွငအ
့် ေရး၊ ပိင်ခင
ွ မ
့် ျားကိ မထိခက်
ိ သေရွ သ
တိ၏
့ ိးရာဓေလ့ ထံးတမ်းများကိ ကျငသ
့် းံ င်
ိ သည့် လွတလ
် ပ်မကိလည်း တတ် င်
ိ သမ ခွငြ့် ပ ေပးရမည်

ြဖစ်သည်။

လဝင်မကိ ဆနက
် ့ ျင်သများက သည်းခံမ င ့် လွတလ
် ပ်မမာ အေရးအ ကီးဆံး ဥေရာပ စံတန်ဖိးများ
ြဖစ်သည်ဆတာကိ
ိ သေဘာတပါသည်။ သိေသာ်
့ သတိက
့ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်ေသာ အပ်စ အများအြပား
(အထးသြဖင ့် မွတစ
် လင် င်
ိ ငမ
ံ ျားမ ေ ေြပာင်းလာသများ) ကိ သည်းခံမ မ ိသများ၊ မိနး် မမန်းတီးေရးဝါဒီများ၊ ေဂး

မန်းတီးေရးဝါဒီများ၊ ဂျ းမန်းတီးေရးဝါဒီများ ြဖစ်သည်ဟ စွပ်စဲွ ကသည်။ ဥေရာပက သည်းခံနားလည်မ စံတန်ဖိးကိ

အေလးေပး တန်ဖိးထားြခင်းေ ကာငပ

့် င်လ င် အထက်ေဖာ်ြပပါ သည်းမခံ င်
ိ သည့် မန်းတီးေရးလက်ကင်
ိ ထားသများ

အများအြပားကိ လက်သငမ
့် ခံ၊ အဝင်မခံ င်
ိ ဟ ဆိေလသည်။ သည်းခံတတ်ေသာ လအဖွ
့ ဲအစည်းတခအေနြဖင ့်
လစ်ဘရယ်မဟတ်သည့် လနည်းစ အနည်းငယ်ကိ စီမံခနခ
် ့ ွဲ င်
ိ ေသာ်လည်း လက်သငခ
့် ံ င်
ိ သည့် ပမာဏထက် ေကျာ်

လာ ပီး ထိသိ အစွ

့ နး် ေရာက်များ များလာပါက လအဖွ
့ ဲအစည်းတခလံး၏ သေဘာသဘာဝ ပျက်စီးေြပာင်းလဲသာွ း
မည်ဟ ဆိသည်။ ဥေရာပအေနြဖင ့် အေ အလယ်ပိင်းမ ေ ေြပာင်းေနထိင်သ အများအြပားကိ လက်သငခ
့် လ
ံ က်
ိ ပါ

က ဥေရာပမာ အေ အလယ်ပိင်းလိ ြဖစ်သာွ းမည်ဟ လဝင်မဆနက

် ့ ျင်သများက ဆိသည်။

အြခား လဝင်မဆနက
် ့ ျင်သများက သည်ေလာက် င ့် မရပ် ကေပ။ တိင်းြပည်လအဖွ
့ ဲအစည်း (national
community) တခမာ တေယာက် ငတ
့် ေယာက် သည်းခံေသာ လအပ်စတစဆိတာမျိ းထက် အများ ကီး ေကျာ်လန
ွ ်

သည်ဟ သတိက
့ ေထာက်ြပ ကသည်။ ယင်းေ ကာငပ
့် င် ေ ေြပာင်းအေြခချ ေနထိင်သများအေနြဖင ့် ဥေရာပ၏

သည်းခံတတ်ေသာ စံတန်ဖိးများကိ လိက်နာ ံ င ့် မလံေလာက်ဟ ေသး၊ ေ ေြပာင်းလာသများ အေနြဖင ့် ဗိတန

ိ ၊်
ဂျာမနီ၊ ဆွဒ
ီ င် ယဥ်ေကျးမများ၏ တမထးြခားေသာ သ ပ်လကဏာများ (ဒါေတွက ဘာေတွပဲ ြဖစ်ေနေန) ကိ

လိက်နာကျငသ
့် းရမည်
ံ ဟ ဆိသည်။ ေဒသခံ ယဥ်ေကျးမအေနြဖင ့် လဝင်မ ခွငြ့် ပ လိက်ြခင်းြဖင ့် စွနစ
် ့ ားမ အ ကီး
ကီး လပ်လက်
ိ ရ ပီး ေပးရမည့် တန်ဖိးကလည်း များေလရာ ေဒသခံ ယဥ်ေကျးမကိ ဖျက်ဆးီ ခွငြ့် ပ စရာ အေ ကာင်း

မ ိဟ ဆိေလသည်။ အဆံးတွင ် တန်းတညီမ အခွငအ

့် ေရး (equality) အြပည့အ
် ဝ ေပးအပ်ရမည် ြဖစ်ရာ

ေ ေြပာင်းေနထိင်သများအေနြဖငလ
့် ည်း ေဒသခံ ယဥ်ေကျးမထဲသိ အြပည့
့ အ
် ဝ ေပါင်းစည်း လက်သငခ
့် ရ
ံ မည်
(assimilation) ဟ ေတာင်းဆိေလသည်။ ေ ေြပာင်းအေြခချ ေနထိင်သများအေနြဖင ့် ဗိတန
ိ ၊် ဂျာမနီ၊ သိမဟတ်
့
ဆွဒ
ီ င် ယဥ်ေကျးမ၏ တမထးသည့် လကဏာများ င ့် ြပဿနာ ိေနသည်၊ မေကျနပ်ဆပါက
ိ ေမာင်ရင်တိ တြခား
့
သွားလိရာ သွားလိရသည်
့ ဟ လဝင်မဆနက
် ့ ျင်သများက ဆိေလသည်။

ဤေဆွးေ းွ ြငင်းခံမ၏ အဓိကကိစ စ်ရပ်မာ ေ ေြပာင်းအေြခချ ေနထိင်သများ၏ သည်းမခံ င်

ိ မ ကိစ

အေပ သေဘာကွလ
ဲ မ
ွဲ တရပ် င ့် ဥေရာပသားဆိသည့် သ ပ်လကဏာအေပ သေဘာကွလ
ဲ မ
ွဲ တရပ်၊ စစေပါင်းကိစ

စ်ရပ် ြဖစ်သည်။ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများအေနြဖင ့် အမန်တကယ်ပင် ဘယ်လမ

ိ ြပ ြပင်လမရ
ိ့ င်
ိ သည့်
သည်းမခံတတ်မ (intolerance) အြပစ် ိသည်ဆပါက
ိ လဝင်မကိ ေထာက်ခသ
ံ ည့် လက် ိဥေရာပ လစ်ဘရယ်များ

ပင် အေ း င ့် အြမန်ဆသလိ
ိ လဝင်မကိ ခါးသီးစွာ ဆနက
် ့ ျင်လမ
ိ ်မ
့ ည် ြဖစ်သည်။ ေြပာင်းြပန်အားြဖင ့် ေ ေြပာင်း
အေြခချေနထိင်သ အများစမာ ဘာသာေရး၊ ဂျန်ဒါ င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးကိစများတွင ် စိတသ
် ေဘာထား ကီး ပီး လစ်ဘရယ်

ြဖစ် င်
ိ သည်ဆပါက
ိ လဝင်မကိ ဆနက
် ့ ျင်သများ အချိ ကိစများတွင ် ထိေရာက်စာွ ြငင်းချက်ထတ်ဖိ ခက်
့ သာွ းမည်

ြဖစ်သည်။

သိေသာ်
့ (ပထမကိစ အေြဖထွကရ
် င်ေတာင်မ) ဥေရာပ၏ တမထးြခားေသာ အမျိ းသားေရး လကဏာများ

င ့် စပ်လျဥ်းသည့် ေမးခွနး် ိေသးသည်။ သည်းခံတတ်မမာ အားလံးကျငသ

့် းံ င်
ိ ေသာ စံတန်ဖိး တရပ်ြဖစ်သည်။ သိ ့
စ်တင်
ိ ြပင်သစ်ကိ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများ လက်သငခ
့် က
ံ ျင်သးရမည့
ံ ် ြပင်သစ်စံ၊ ြပင်သစ် တန်ဖိးဆိ ပီး

သပ်သပ် ိပါသေလာ။ ဒိနး် မတ်ကိ ေြပာင်းေ ေနထိင်မည့သ

် များ လက်ခက
ံ ျငသ
့် းရမည့
ံ ် ဒိနး် မတ်စံ၊ ဒိနး် မတ် တန်ဖိး

ဆိ ပီး သပ်သပ် ိပါသေလာ။ ဥေရာပသားများ ဤေမးခွနး် အေပ ခါးသီးစွာ သေဘာထားကွလ

ဲ ေ
ွဲ နသေရွ

လဝင်မ ကီး ကပ်ေရး မဝါဒတရပ် င်းလင်းစွာ ချ င်

ိ ဖိ ခက်
့ ခမဲ ည် ြဖစ်သည်။ တနည်းအားြဖငလ
့် ည်း ဥေရာပသား

များမာ သတိကိ
့ ယ်သတိ ဘယ်
့ လလမျိ
ိ းြဖစ်သည်ဆတာကိ
ိ သိသာွ း ပီ ဆိပါက သန်း ၅၀၀ ေသာ ဥေရာပသားများ

အေနြဖင ့် ဒကသည် တသန်းကိ လက်ခရ

ံ န် သိမဟတ်
့ င်ထတ်ရန် ခက်ခစ
ဲ ရာ ိေတာမ
့ ည် မဟတ်ေချ။

ေဆွးေ းွ ြငင်းခံစရာ (၃) ။ ။

လဝင်မကိစ၏ တတိယ အေြခခံ စည်းကမ်းသတ်မတ်ချက်မာ ေ ေြပာင်း အေြခချ ေနထိင်သများအေနြဖ

င ့် အမန်တကယ် အိမ် င်လအဖွ

့ ဲအစည်း င ့် ေပါင်းစည်း င်
ိ ရန် စိတေ
် ရာကိယ်ပါ ကိ းစားအားထတ်သည် ဆိပါက

(အထးသြဖင ့် သည်းခံတတ်မ စံတန်ဖိးကိ လက်သငခ

့် က
ံ ျငသ
့် းသည်
ံ ဆိပါက) အိမ် င် င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် သတိကိ
့
ပထမတန်းစား င်
ိ ငသ
ံ ားအတိင်း ဆက်ဆရ
ံ န် တာဝန် ိသည်ဟေသာ အချက် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ေမးခွနး် ထတ်စရာ

မာ ေ ေြပာင်း အေြခချေနထိင်သများအေနြဖင ့် လအဖွ

့ ဲအစည်း၏ တင်းြပည့က
် ျပ်ြပည့် အဖွဲဝင်များ ြဖစ်လာဖိ ့

အတွက် အချိနဘ
် ယ်ေလာက် ကာမည်နည်းဆိသည့် ေမးခွနး် ြဖစ်သည်။ အယ်လဂ
် ျီးရီးယားမ ေ ေြပာင်းလာသည့်
ပထမမျိ းဆက်အေနြဖင ့် ြပင်သစ်တင
ွ ် စ် ၂၀ ကာ ေန ပီးသည့တ
် င်
ိ ြပင်သစ် င်
ိ ငသ
ံ ား အြပည့အ
် ဝ မြဖစ်ေသးလ င်

မေကျမနပ် ြဖစ်သငပ
့် ါသည်ေလာ။ ၁၉၇၀ ြပည့် စ်များက ြပင်သစ်သိ ေ
့ ေြပာင်းလာသည့် သများ၏ တတိယ
မျိ းဆက် ေ ေြပာင်းေနထိင်သ ေြမးြမစ်များအေနြဖငေ
့် ရာ ြပင်သစ် င်
ိ ငသ
ံ ား အြပည့အ
် ဝ ြဖစ်သင ့် ပီေလာ။

လဝင်မကိ ေထာက်ခသ
ံ များက လျင်ြမန်စာွ လက်သငခ
့် ံ ပီး အြပည့အ
် ဝ င်
ိ ငသ
ံ ားအြဖစ် ဆက်ဆေ
ံ ရး
ေတာင်းဆိ ကသည်။ လဝင်မကိ ဆနက
် ့ ျင်သများကမ အချိန ် ကာ ည် ေစာင ့် ကည့် ပီးမ ေပးအပ်ရမည်ဟ ြငင်းချက်

ထတ် ကသည်။ လဝင်မကိ ေထာက်ခသ

ံ များက ေ ေြပာင်းေနထိင်သများ၏ တတိယမျိ းဆက် ေြမးြမစ်များအေနြဖ

င ့် င်
ိ ငသ
ံ ားြဖစ်ခင
ွ ့် အြပည့အ
် ဝ မခံစားရပါက အိမ် င် င်
ိ ငမ
ံ ာ သတာဝန်
့ မေကျပွနြ် ခင်း ြဖစ်သည်ဟ ဆိသည်။

တင်းမာမများ၊ ရန်လမများ၊
ိ အ ကမ်းဖက်မများ ေပ ေပါက်လာပါက အိမ် င် င်
ိ ငြံ ဖင ့် သများကိ အြပစ်တင်လမရဘဲ
ိ့

မိမိဘာသာ တယသန်အြမင်ကျဥ်းမကိသာ အြပစ်တင်ရမည်ဟ ဆိေလသည်။ လဝင်မကိ ဆနက

် ့ ျင်သများအတွကမ
်

ဤကဲသ
့ ေသာ
ိ့ မဟားဒရား ေတာင်းဆိမကိက ြပဿနာဟ ယဆ ကသည်။ ေ ေြပာင်းဝင်ေရာက်လာသများအေနြဖ

င ့် စိတ် ည်ရမည်ဟ သတိက

့ ဆိသည်။ အဘိးအဘွားများက လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ်ေလးဆယ်ေလာက်ကမ တိင်းြပည်ထဲ

ကိ ဝင်လာ ပီး၊ အခ ေြမးေတွလက်ထက်မာ ေဒသခံေတွလိ အြပည့အ

် ဝ ခံစားခွငမ
့် ရလိ လမ်
့ းေပ ထွက် ဆပ

ေနသည်ဆလ
ိ င် ေတာ့ မင်းတိစာေမးပွ
့ ဲကျ ပီဟ လဝင်မဆနက
် ့ ျင်သများက ဆိ ကသည်။

သည်ကစ
ိ တွငမ
် ြပဿနာ၏ အရင်းအြမစ်မာ လပဂိ လ်တဦးချင်းစီ၏ အချိနက
် ိ ြမင်ပံ င ့် လအပ်စ

လိက်၏ အချိနက
် ိ ြမင်ပံ မတသည့် ကိစြဖစ်သည်။ လသားအပ်စ ကီးအေနြဖင ့် ကည့ပ
် ါက စ်ေလးဆယ်မာ ဘာ

မမ ိသည့် တိေတာင်းေသာ အချိနြ် ဖစ်သည်။ လအဖွ

့ ဲအစည်းတခအေနြဖင ့် ဆယ်စ စ် အနည်းငယ်အတွငး်
င်
ိ ငြံ ခားသားအပ်စ များကိ အြပည့အ
် ဝ လက်သင်ခံ င်
ိ မည်ဟ ေမ ာ်လငထ
့် ားဖိ ခက်
့ ခမဲ ည် ြဖစ်သည်။ င်
ိ ငြံ ခားသား

များကိ လက်သငခ
့် ံ ပီး ေပါင်းစည်းခွငြ့် ပ ကာ င်
ိ ငသ
ံ ားအြဖစ် အြပည့အ
် ဝ အသိအမတ်ြပ သည့် ေ းကေရာမအင်ပါ

ယာ၊ မွတစ
် လင်ကာလိဖိတ၊် တ တ်အင်ပါယာများ င ့် အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စတိကဲ
့ သ့ ေသာ
ိ့ လအဖွ
့ ဲအစည်းများ
မာ အားလံး ရာစ စ်များစွာ အချိနယ
် ရသည်။ ဆယ်စ စ်အတွငး် ေြပာင်းလဲသာွ း ပီး လက်သငခ
့် ံ ေပါင်စည်းလိက်

ြခင်းမျိ း မဟတ်ေချ။

သိေသာ်
့ လပဂိ လ်တဦးချင်းအတွကမ
် စ်ေလးဆယ်မာ “တသက်လးပါပဲ
ံ ”ဆိေသာ အချိနမ
် ျိ းြဖစ်သည်။

အဘိးအဘွားများ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ်ေလးဆယ်က ြပင်သစ်ကိ ေြပာင်းေ လာ ပီး အခ ြပင်သစ်တင
ွ ် ေမွး၊ ြပင်သစ်တင
ွ ်

ကီးလာသည့် ဆယ်ေကျာ်သက်တေယာက်အတွကမ
် အယ်လဂ
် ျီးယားမ မာေဆးလ်သိ ေြပာင်
့ းေ ဖိ ထွ
့ ကလ
် ာသည့်

ခရီးဆိသည်မာ အတိတ် ဟိးေ းေ းက သမိင်းြဖစ်သာွ း ပီ ြဖစ်သည်။ သကိ

့ ဒီမာပဲေမွးသည်၊ သသငယ်
့ ချင်းေတွ

အားလံးလည်း ဒီမာပဲ ေမွးသည်၊ သလည်း အာရဗီစကားမတတ်၊ ြပင်သစ်စကားပဲ တတ်သည်၊ အယ်လဂ

် ျီးရီးယား

လဲ တခါမ မေရာက်ဖး ဆိတာမျိ း ြဖစ်သည်။ သအဖိ

့ မာ့ ြပင်သစ်သည် အမိေြမြဖစ်သည်၊ သအိ
့ မ်သယာ
့ ြဖစ်သည်။
အခကျေတာ့ လေတွက ြပင်သစ်က သအိ
့ မ်မဟတ်၊ သက ဧည့သ
် ည်ြဖစ်သည်၊ သတခါမ မေရာက်ဖး၊ မေနဖးသည့်

ေနရာကိ ြပန်သာွ းရမည်ဟ လေတွက ေြပာလာလ င် သအေနြဖင

့ ့် ဘာလပ်ရမည်နည်း။
 ဥပမာဆိရမည်ဆလ
ိ င် ဤအြဖစ်မာ သစေ တးလျမ ယကလစ်ပင်မျိ းေစတ
့ ေစက
့ ိ ယလာ ပီး ြပင်သစ်တင
ွ ်
စိက်လက်
ိ သလိပင်။ ေဂဟစနစ် ေထာငမ
့် ကည့ပ
် ါက အဆိပါ ယကလစ်ပင်သည် ကျ းေကျာ်ဝင်ေရာက် လာသည့်

မျိ းစိတ် ြဖစ်သည်။ ကေဗဒပညာ င်များအေနြဖင ့် ယကလစ်ပင်ကိ ဥေရာပအပင်မျိ းစိတအ

် ြဖစ် ေြပာင်းလဲ

သတ်မတ်ရန် မျိ းဆက်ေပါင်းများစွာ အချိနယ

် ရမည် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ အပင်တပင်ချင်း ေထာငက
့် ေန ကည့်

လ င်မ သအေနြဖင
့ ့် ြပင်သစ်က အပင်ြဖစ်သည်။ ြပင်သစ်ေရကိ မေလာင်းလ င် သေြခာက်ေသွ ေသဆံးသွားမည်

ြဖစ်သည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် သကိ

့ ဆွဲ တ်ဖိ ့ ကိ းစားပါက ယင်းအပင်သည်လည်း ေဒသခံ ဝက်သစ်ချပင် င ့်
ထင်း းပင်များ ငမ
့် ြခား ြပင်သစ်ေြမတွင ် အြမစ်တယ
ွ ေ
် န ပီ ဆိတာ ေတွရမည် ြဖစ်သည်။

ေဆွးေ းွ ြငင်းခံစရာ (၄) ။ ။

လဝင်မကိစ စ်ဖက်လက်
ိ နာရမည့် သေဘာတညီချက်စည်းကမ်းများကိ တိကျစွာ အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် မ
ိ င ့်

ပတ်သက် ပီး ေဖာ်ြပပါ သေဘာထားကွလ

ဲ မ
ွဲ များ ငပ
့် တ်သက်လာလ င် ေနာက်ဆးံ င ့် အေရးအ ကီးဆံး ေမးခွနး် မာ

ဤသေဘာတညီချက်စည်းကမ်းေတွက တကယ်ေရာ အလပ်ြဖစ်ရဲလား

့ ဆိသည့် ေမးခွနး် ြဖစ်သည်။ စ်ဖက်

အြပန်အလန် လိက်နာရမည်ဆမည့
ိ ် သေဘာတညီချက်များကိ အိမ် င် င်
ိ င ံ ေတွေရာ၊ ေ ေြပာင်းအေြခချ ေနထိင်

သေတွေရာ လိက်နာမ ိပါရဲလား

့ ဆိသည့ေ
် မးခွနး် က ေနာက်ထပ် ြငင်းခံေဆွးေ းွ စရာ ြဖစ်လာပါသည်။

လဝင်မကိစကိ ဆနက
် ့ ျင်သများက ဆိေလ့ ိသည်မာ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများအေနြဖင ့် အေြခခံ

စည်းကမ်း သတ်မတ်ချက် (၂) ကိ လိက်နာမမ ိဟ ဆိေလ့ ိ ကသည်။ ေ ေြပာင်းလာသများမာ အိမ် င်

လအဖွ
့ ဲအစည်း င ့် အံဝင်ခင
ွ က
် ျြဖစ်ေစရန် ေပါင်းစည်းမမ ိ၊ ေပါင်းစည်းရန် စိတပ
် ါလက်ပါ ကိ းပမ်းအားထတ်မ မ

ိ၊ ေ ေြပာင်းလာသ အများအြပားမာ သတိ၏

့ သည်းခံမမ ိေသာ၊ တယသန်ဝါဒအြမင်များကိ ဆက်လက်ကင်
ိ စဲွ

ထားသည်ဟ ဆိသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ အိမ် င် င်
ိ ငက
ံ လည်း သဖက်
့ က လိက်နာရမည့် အေြခခံ စည်းကမ်း သတ်မတ်
ချက် (၃) ကိ လိက်နာစရာမလိ (ဆိလိသည်မာ ေ ေြပာင်းလာသများကိ ပထမတန်းစား င်
ိ ငသ
ံ ားအြဖစ် ဆက်ဆံ

စရာမလိ)ဟဆိသည်။ ထိအြပင်
့ သတ်မတ်ချက် (၁) (ေ ေြပာင်းေနထိင်သများကိ ဝင်ခင
ွ ေ
့် ပးရန်) ကိစကိ သငေ
့် တာ်

မေတာ် ြပန်သးသပ်
ံ ဖိ အေ
့ ကာင်းရင်း ခိင်ခင်
ိ လလံ
ံ ိသည်ဟ ဆိသည်။ ယ ေကျးမဓေလ့ထးစံ
ံ တမျိ းမျိ း ိေသာ (ထိ

ယ ေကျးမမ ေနာက်တေနရာသိေြပာင်
့ းလာေသာ) လများကိ ေ ေြပာင်းအေြခချခွငေ
့် ပးရန် မသငေ
့် တာ်ေ ကာင်း

ထပ်တလဲလဲ ေတွရ ပီး သတိအေနြဖင

့ ့် အေြခခံစည်းကမ်း သတ်မတ်ချက်များကိ လိက်နာမမ ိပါက ယင်းယဥ်

ေကျးမမ လများကိ ထပ်ဝင်ခင

ွ ့် ေပးစရာမ ိ၊ ြပဿနာကိ ပိဆိးေအာင် လပ်စရာ အေ ကာင်းမ ိဟ လဝင်မကိစကိ

ဆနက
် ့ ျင်သများက ဆိသည်။

လဝင်မကိစကိ ေထာက်ခသ
ံ များကမ အေြခခံစည်းကမ်း သေဘာတညီချက်ကိ လိက်နာြခင်း မ ိသည်မာ

အိမ် င် င်
ိ င ံ ြဖစ်သည်ဟ ဆိသည်။ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သ အများစက ကိ းစားပမ်းစား စိတရ
် င်းမန်ြဖင ့်

အိမ် င်လအဖွ
့ ဲအစည်း င ့် ဆီေလျာ်အဝ
ံ င်ခင
ွ က
် ျြဖစ်ေအာင် ကိ းစားေနထိင်ေသာ်လည်း အိမ် င်များက (သတိ)့ ေန

လိခက်
့ ခေဲ အာင် လပ်ေနသည်ဟ ဆိသည်။ ထိအြပင်
့ ပိဆိးသည်မာ ေအာင်ြမင်စာွ ေပါင်းစည်းဝင်ေရာက်သာွ းသည့်
ေ ေြပာင်းေနထိင်သများ ကိလည်း ဆက်လက်၍ ဒတိယတန်းစား င်
ိ ငသ
ံ ား အြဖစ်ဆက်ဆေ
ံ နဆဲဟ ဆိသည်။

ေ ေြပာင်းေနထိင်သများ၏ ဒတိယမျိ းဆက်၊ တတိယမျိ းဆက် အထိ ထိသိ ဆက်

့ ဆခံ ေ
ံ နရဆဲ ြဖစ်သည်။ သည်လိ

မျိ းအေြခအေနေရာက်ဖိဆိ
့ လ င် ြဖစ် င်
ိ သည်မာ အိမ် င်ေရာ၊ ေ ေြပာင်းေနထိင်သများပါ စ်ဖက်စလံးက အေြခခံ

စည်းကမ်းသတ်မတ်ချက်များကိ အြပည့အ
် ဝ လိက်နာြခင်း မ ိတာ ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ ထိေ့ ကာင ့် တဖက် င ့် တဖက်

သံသယပိ ကီးမားလာကာ အဆိးသံသရာလည်၍ ပိပိ မေကျမနပ် ြဖစ်လာတာမျိ း ြဖစ် င်

ိ ပါသည်။

ဤစတတ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံစရာမာ ေဖာ်ြပပါ အေြခခံစည်းကမ်းသတ်မတ်ချက် ၃ ခကိ တိတက

ိ ျကျ

အဓိပာယ်မဖွငဆ
့် ိ င်
ိ ေသးသ၍ ေြပလည်မည် မဟတ်ပါ။ လဝင်မကိစကိ ခွငြ့် ပ ြခင်းမာ တာဝန်လား သိမဟတ်
့ အခွ

ငအ
့် ေရးေပးြခင်းလား၊ ေ ေြပာင်း အေြခချေနထိင်သများဖက်က မည်သေသာ
ိ့ အဆငထ
့် ိ ေပါင်းစည်းရန် လိအပ်

သည်၊ အိမ် င် င်
ိ ငမ
ံ ျားအေနြဖင ့် သတိကိ
့ တန်းတရည်တ င်
ိ ငသ
ံ ားများအြဖစ် မည်မ လျင်လျင်ြမန်ြမန် ခွငြ့် ပ ရ

မည် စသည့် ေမးခွနး် များ အေြဖမထွကသ

် ၍ စ်ဖက် သတိလိ
့ က်နာရမည့် တာဝန်များကိ လိက်နာြခင်း ိမ ိ
ဆံးြဖတ် င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။ ေနာက်ထပ်ထပ်ေဆာင်း ြပဿနာတခမာ မည်သမည်
ိ ့ ပံ တွကခ
် ျက်သလဲဆသည့
ိ ် ကိစ

ြဖစ်ပါသည်။ လဝင်မကိစတွင ် လိက်နာရမည့် စည်းကမ်းသတ်မတ်ချက်များကိ လိက်နာြခင်း ိမ ိ ဆန်းစစ်ရာတွင ်

စ်ဖက်စလံးက လိက်နာမထက် ပျက်ကက

ွ မ
် ကိစကိ ပိေဇာင်းေပးေလ့ ိပါသည်။ တသန်းေသာ ေ ေြပာင်းေနထိင်

သများမာ ဥပေဒလိက်နာေသာ င်
ိ ငသ
ံ ားများ ြဖစ်ေနသည့တ
် င်
ိ ေ ေြပာင်းေနထိင်သ လတရာက အ ကမ်းဖက်အဖွဲ
ထဲဝင်ကာ အိမ် င် င်
ိ ငက
ံ ိ တိက်ခက်
ိ လက်
ိ သည် ဆိပါက ေ ေြပာင်း အေြခချေနထိင်သအားလံးကိ စည်းကမ်း

ေဖာက်ဖျက်သများဟ ယဆမည်လား၊ သိမဟတ်

့ လိက်နာသများဟ ယဆမည်လား ဆိသည့် ကိစြဖစ်ပါသည်။

ေ ေြပာင်းအေြခချ ေနထိင်သများ၏ တတိယမျိ းဆက်တဦးက လမ်းေပ မာ အ ကိမ် ၁၀၀၀ ေလ ာက်လိ ကိ

့ ယ်ထိ
လက်ေရာက် အေစာ်ကားခံရြခင်း မ ိသည့တ
် င်
ိ တ ကိမ်ေလာက် လမျိ းေရးခွြဲ ခားသတဦးက ေအာ်ဟစ်ဆဆ
ဲ တာ
ိ ခံ

လိက်ရသည်ဆပါက
ိ အိမ် င် လအဖွ
့ ဲအစည်းက ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သများကိ င်ထတ်ေနသည်ဟ ယဆ
မည်လား၊ သိမဟတ်
့ လက်ခသ
ံ ည်ဟ ယဆမည်လား ဆိသည့် ကိစက စဥ်းစားစရာ ြဖစ်ပါသည်။

ေဖာ်ြပပါ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံစရာများ၏ ေနာက်ကယ

ွ တ
် င
ွ ် ပိ ပီး အေြခခံကျသည့် ေမးခွနး် တခ ိေန ပါေသး

သည်။ ယင်းမာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ လသားယဥ်ေကျးမအေပ နားလည်ပံ င ့် သက်ဆင်
ိ ပါသည်။ လဝင်မကိစကိ ေဆွးေ းွ
ြငင်းခံသည့ေ
် နရာမာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ယဥ်ေကျးမထံးဓေလ့ (culture) အားလံးကိ ပင်ကအားြဖင
ိ ့် အတတပဲဟ

ယဆပါသလား၊ သိမဟတ်
့ အချိ ယဥ်ေကျးမများမာ အချိ ထက်သာ င်
ိ သည်ဟ ယဆပါသလားဆိသည့် ေမးခွနး်

ြဖစ်ပါသည်။ ဆီးရီးယား ဒကသည်များကိ လက်ခမ

ံ ခံ ဂျာမန်များ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံ ကသည့အ
် ခါ ဂျာမန် ယဥ်ေကျးမ

မာ ဆီးရီးယား ယဥ်ေကျးမထက် တနည်းတဖံ သာသည်ဟ ယဆလ င် တရားနည်းလမ်းကျ ပါသလားဆိသည့် ကိစ

ြဖစ်ပါသည်။

လမျိ းေရးခွြဲ ခားသည့ဝ

် ါဒ (racism) မ ဓေလ့ဝါဒ(culturism) သိ ့
 လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် ရာစ စ်တခက ဥေရာပသားများမာ အချိ လမျိ းများ (အထးသြဖင ့် လြဖ များ) က ပင်ကိ

မရင်းအားြဖငက
့် ိ အချိ လမျိ းေတွထက်သာသည်မာ ေမးခွနး် ထတ်စရာမလိသည့် အမန်တရားဟ ယဆခဲ့ ကသည်။
၁၉၄၅ ပီးေနာက်တင
ွ မ
် ထိသိေသာ
့ အြမင်မျိ းမာ ရွ ံမန်းစက်ဆပ်စရာအြဖစ် ပိပိ ပီး သတ်မတ်လာ ကသည်။

လမျိ းေရး ခွြဲ ခားသည့် ဝါဒ (racism) မာ ကိယ်ကျငသ

့် လ
ီ အားြဖင ့် ဆိးယတ် ံတင်မက သိပံနည်းအားြဖငလ
့် ည်း

လက်ဆပ်လက်ကင်
ိ ြပစရာမ ိသည့ဝ
် ါဒဟ ြမင်လာသည်။ အသက်ဇီဝဆိင်ရာ သိပံပညာ င်များ (အထးအားြဖင ့်

မျိ း ိးဗီဇပညာ င်များ) က ဥေရာပသားများ၊ အာဖရိသားများ၊ တ တ်များ၊ ဌာေန အေမရိကန် တိင်းရင်းသားများ

အ ကား ဇီဝေဗဒအရ ကွာြခားချက်မာ ေြပာပစရာမ ိဟ အလွနခ

် င်
ိ မာေသာ သိပံနည်းကျ သက်ေသြပလာသည်။

သိေသာ်
့ တချိနတ
် ည်းမာပင် မ ဿေဗဒပညာ င်များ၊ လမသိပံပညာ င်များ၊ သမိင်းပညာ င်များ၊ လ ့

အြပ အမဆိင်ရာ ေဘာဂေဗဒပညာ င်များ (behavioural economists) င ့် ဦးေ ာက်သပ

ိ ံပညာ င်များက လသား

များ၏ ယဥ်ေကျးမထံးဓေလ့များမာ တခ ငတ
့် ခ သိသာထင် ားေသာ ကွာြခားချက်များ ိေ ကာင်း ေဒတာ
အချက်အလက်များ အေြမာက်အြမား စေဆာင်းရ ိလာသည်။ တကယ်တမ်းဆိ ကေ ကးဆိလ င် လသားယဥ်ေကျး

မထံးဓေလ့များအားလံးမာ အကန်လးနီ
ံ းပါး အတတပဲဆလ
ိ င် မ ဿေဗဒပညာ င်များ၊ သမိင်းပညာ င်များပင် လိ

ေတာမ
့ ည် မဟတ်ေချ။ ေသး ပ်ေသာ ကွာြခားချက်ေလးများအေ ကာင်း ေလ့လာဖိ အရင်
့ းအြမစ်များ သံးစွဲေနစရာ

မလိေပ။ အနည်းဆံး က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ေငွကန်ေ ကး ကများသည့် မ ဿေဗဒ ကွငး် ဆင်းေလ့လာချက်များ လပ်

ေနစရာ မလိေတာေ
့ ပ။ ေတာင်ပစိဖိတ် င ့် ကာလဟာရီ သဲက သိ ကွ
့ ငး် ဆင်းေလ့လာချက်များ သွားေနစရာ မလိ
ေတာေ
့ ပ။ ေအာက်စဖိဒ့် င ့် ေဘာစ
့ တွန ် ိ လများကိ ေလ့လာ ံ င ့် ေကျနပ်လိ ရရမည်
့ ြဖစ်သည်။ ယဥ်ေကျးမထံး

ဓေလ့ဆင်
ိ ရာ ကွာြခားချက်များမာ မေြပာပေလာက်ဆလ
ိ င် ဟားဗတ် တကသိလ်ေကျာင်းသားများကိ ေလ့လာေတွ

ိချက် င ့် ကာလဟာရီ အမဲလက်

ိ မဆိးများ (hunter-gatherers) ကိ ေလ့လာေတွ ိချက်က အတတပဲ ြဖစ်မည်

ြဖစ်သည်။

ြပန်လည်သးသပ်
ံ ကည့ပ
် ါက လသားယဥ်ေကျးမများအ ကား စွဲ မဲေနေသာ အာဝါဟဝိဝါဟ အေလ့အကျင ့်

ထံးဓေလ့များမအစ င်
ိ ငေ
ံ ရး လပ်ပံလပ်နည်းများအထိ စသည့် ကိစများတွင ် အနည်းဆံး သိသာထင် ားသည့်

ကွာြခားချက်အချိ ိသည်ကိ လများစက လက်ခရ

ံ မည် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် ထိကွာြခား

ချက်များကိ မည်သိ ့ ြမင်လက်ခသ

ံ ငပ
့် ါသနည်း။ ယဥ်ေကျးမ င
ိ း် ရဝါဒီများ (cultural relativists) က ဆိသည်မာ

ထိသိ ယဥ်
့ ေကျးမကွာဟ ံ င ့် ယဥ်ေကျးမတခက အြခားယဥ်ေကျးမတခကိ လမ်းမိးခွင ့် ိသည်ဟ ဆိလိမရ
့
ေ ကာင်း၊ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ယဥ်ေကျးမတခက အြခားယဥ်ေကျးမတခထက် ပိသာသည်ဟ ဆိလိမရေ
့ ကာင်း ဆိ

ေလသည်။ လသားများမာ စဥ်းစားပံ၊ ြပ မေြပာဆိပံ အမျိ းမျိ း ိ င်

ိ ေသာ်လည်း က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဤကွာ ကား

ချက်များကိ မတကွြဲ ပားမအြဖစ် လက်ခဝ

ံ မ်းေြမာက်ရမည် ြဖစ်ေ ကာင်း၊ ယံ ကည်မအားလံး င ့် ဓေလ့ထးတမ်
ံ း
အားလံးကိ တန်ဖိးအတတထားရမည်ြဖစ်ေ ကာင်း ဆိေလသည်။ ကံဆးသည်
ိ မာ ဤသိေသာ
့ အြမင်ကျယ်ကျယ်

ထားသည့် သေဘာထားမာ လက်ေတွတွင ် အလပ်မြဖစ်ေချ။ လသားများ၏ မတကွြဲ ပားမမာ ဟင်းလျာ င ့် ကဗျာ

ဂီတတွင ် ေကာင်းမွနေ
် ကာင်း ေကာင်းမွနမ
် ည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ စန်းဟ စွပ်စဲွ ပီး မီး ိ သတ်ြဖတ်ြခင်း၊
ေမွးကင်းစကေလးကိ သတ်ြဖတ်ြခင်း၊ က န်ြပ ြခင်းများကိ လသားများ၏ တမထးြခားသည့် ဓေလ့များဟ ဆိကာ

ကမာအ
့ ရင်း င်စနစ် ကီး (global capitalism) င ့် ကိကာကိလိနီယယ်လစ်ဇင် အေမရိကန် ယဥ်ေကျးမ လမ်းမိး
ြခင်း (coca-colonialism) တိမ့ ကာကွယထ
် ားရမည်ဟ ယဆသ မ ိသေလာက်ြဖစ်သည်။

သိမဟတ်
့ မတညီေသာ ယဥ်ေကျးမများက လစိမ်းများ၊ ေ ေြပာင်းေနထိင်သများ၊ ဒကသည်များကိ

ဆက်ဆပ
ံ ံကိ စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။ ယဥ်ေကျးမအားလံးမာ ေ ေြပာင်းေနထိင်သများ၊ လစိမ်းများကိ လက်ခတ
ံ တ်မ
တညီ ကသည် မဟတ်ေချ။ ၂၁ ရာစ အေစာပိင်း ဂျာမန်ယဥ်ေကျးမမာ ေဆာ်ဒအ
ီ ာေရးဗျ ယဥ်ေကျးမ င ့် ယဥ်လ င်

လစိမ်းများကိ ပိမိသည်းခံ င်
ိ ပီး ေ ေြပာင်းေနထိင်သများ ပိမိ ဝင်ေရာက်ခင
ွ ြ့် ပ ေလ့သည်။ မွတစ
် လင်တေယာက်

ဂျာမနီြပည်ကိ ေ ေြပာင်းေနထိင်ဖိမာ
့ ခရစ်ယာန်တေယာက် ေဆာ်ဒအ
ီ ာေရးဗျသိ ေ
့ ေြပာင်း ေနထိင်ဖိထက်
့ များစွာ

ပိလွယေ
် လသည်။ တကယ်တမ်း ေြပာရလ င် ဆီးရီးယားမ မွတစ
် လင် ဒကသည် တေယာက်အေနြဖင ့် ေဆာ်ဒအ
ီ ာ

ေရးဗျထက် ဂျာမနီသိ ေ
့ ေြပာင်းေနထိင်ဖိက
့ ပိလွယေ
် ကာင်း လွယမ
် ည် ြဖစ်သည်။ ၂၀၁၁ ခ စ်မစ ပီး ဂျာမနီ င်
ိ ငံ

က ေဆာ်ဒအ
ီ ာေရးဗျထက် ဆီးရီးယားဒကသည်များစွာ ပိမိလက်ခံ ပီး ြဖစ်သည်။ ထိအတပင်
့ ၂၁ ရာစအေစာပိင်း

ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား ယဥ်ေကျးမက ဂျပန်ယဥ်ေကျးမထက် များစွာပိ ပီး ေ ေြပာင်းေနထိင်သများကိ လက်ခမ
ံ ိေလ

သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သက လစိမ်းများကိ သည်းခံ တတ်ြခင်း င ့် ေ ေြပာင်းေနထိင်သများကိ ကိ ဆိလက်ခြံ ခင်း
က ေကာင်းသည်ဟ ယဆသည်ဆပါက
ိ ဂျာမန် ယဥ်ေကျးမမာ အနည်းဆံးဤကိစတွင ် ေဆာ်ဒယ
ီ ဥ်ေကျးမထက် ပိ

သာသည်ဟ မယဆငပ
့် ါသေလာ၊ ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား ယဥ်ေကျးမမာ ဂျပန်ယဥ်ေကျးမထက် ပိသာသည်ဟ မယဆ
သငပ
့် ါသေလာ။

ထိအြပင်
့ ယဥ်ေကျးမ စ်ခမ စံဓေလ့တန်ဖိးများမာ သီအရီ
ိ အားြဖင ့် တန်းတြဖစ်ေစဦ:ေတာ၊့ ေ ေြပာင်း

အေြခချြခင်းကိစတွင ် လက်ေတွေြပာရလ င်မ အိမ် င်ယဥ်ေကျးမက ပိသာသည်ဟ သတ်မတ်ရန် တရားနည်းကျ

ေကာင်းကျေနဦးမည် ြဖစ်သည်။ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငတ
ံ င
ွ ် ဆီေလျာ်ေသာ စံဓေလ့များ၊ တန်ဖိးများမာ အေြခအေန

အချိနအ
် ခါ ေြပာင်းသွားပါက အလပ်ေကာင်းေကာင်း မြဖစ်ေတာေ
့ ပ။ ခိင်လေသာ
ံ ဥပမာတခ တင်ြပပါမည်။ ိေန

င ့် ပီးသား အစွဲအလမ်းများ၊ ခွြဲ ခားမများေနာက် ပါမသွားေစရန် စိတက

် းယဥ် င်
ိ င ံ စ်ခြဖင ့် တင်ြပပါမည် - ေအးစက်

တိင်းြပည် င ့် ေ းွ ေထွးတိင်းြပည် တိဆိ

့ ကပါစိ။့ င်
ိ င ံ စ်ခလံးမာ ယဥ်ေကျးမအရ မတြခားနားမများ များစွာ ိသည်

ဆိပါစိ။့ အထးသြဖင ့် လသားဆက်ဆေ

ံ ရး င ့် လအချင်းချင်း ဆက်ဆရ
ံ ာတွင ် ိသည့် ပဋိပကအေပ ြမင်သည့်
သေဘာထားြခင်း ကွာသည် ဆိ ကပါစိ။့ ေအးစက်တင်
ိ းြပည်မ လများမာ ေမွးကင်းစကတည်းက အသင်ခထ
ံ ားရ

သည်မာ ေကျာင်းတွင၊် အလပ်တင

ွ ် သိမဟတ်
့ မိသားစထဲတင
ွ ေ
် တာင်မ တေယာက်ေယာက် င ့် ရန်ြဖစ်လ င် လပ်ရ

မည်မာ မိ သိပ်ချိ း မ
ိ ်ထားဖိ ြဖစ်
့ သည်ဆိ ပီး အသင်ခထ
ံ ားရသည်။ သအေနြဖင
့ ့် ေအာ် ကီးဟစ်ကျယ်လပ်တာမျိ းကိ

ေ ာင်ရမည်၊ ေဒါသထွကြ် ပတာမျိ း ေ ာင်ရမည်၊ တဖက်လကိ စိနေ

် ခ တာမျိ း ေ ာင်ရမည်ဆိ ပီး အသင်ခထ
ံ ားရ

သည်။ ေဒါသထွကပ
် ါက ြပဿနာပိဆိးေစသည်ဆိ ပီး သအေနြဖင
့ ့် နားလည်ထားသည်။ ြပဿနာများ ေအးေဆး

ြဖစ်သည်အထိ ကိယ့စ
် ိ တက
် ယ်
ိ င်
ိ ေအာင် ထိနး် တာက ပိေကာင်းသည်ဆိ ပီး အသင်ခထ
ံ ားရသည်။ တချိနတ
် ည်းမာ

ပင် ကိယ် င ့် ြပဿနာြဖစ်ထားသည့် သ င ့် တတ် င်

ိ သမ ေ ာင်ရမည်၊ ေ ာင်လမရပါက
ိ့ ယ ယ ေကျးေကျး
ဆက်ဆ၊ံ သိေသာ်
့ စကားများများမေြပာ င။့် ြပဿနာတတ် င်
ိ ေသာ ကိစများကိ ေ ာင်ရမည်ဆိ ပီး သကိ
့ သင်ထား
ေလသည်။

တဖက်တင
ွ ် ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်မ လများမာမ ငယ်စဥ်ေတာင်ေကျးကစ ပီး ကံ လာသည့် ပဋိပကများကိ

ရင်ထက
ဲ င်းထတ်ဖိ အသင်
့ ခထံ ားရသည်။ သအေနြဖင
့ ့် ြပဿနာတက်ပါက တ ံ ့ ံ မေကျမလည်
့ ြဖစ်ေနတာမျိ း မ

ြဖစ်ရ၊ ချိ း မ
ိ ် ပီး ေနတာမျိ း မလပ်ရဆိ ပီး အသင်ခထ
ံ ားရသည်။ အခွငအ
့် ေရးရသည် င ့် ကိယ့၏
် မေကျနပ်မများ၊

ခံစားချက်များကိ ဖွငခ
့် ျရမည်။ စိတဆ
် းလိ
ိ ၊ ့ ေအာ်ဟစ်လိ ရသည်
့ ၊ တြခားလေတွကိ ကိယ့စ
် ိ တထ
် ဲ ဘယ်လိ ိတယ်ဆိ

တာ ေြပာလိ ရသည်
့ ဆိ ပီး ငယ်ငယ်ကတည်းက အသင်ခထ
ံ ားရသည်။ စ်ေပါင်းများစွာ ကာ ပီး ြပည်တည်ေနမည့်

ပဋိပကတခကိ တခါေလာက် ေအာ်ဟစ်ရန်ြဖစ်လက်

ိ ံ င ့် ေြပလည်သာွ း င်
ိ ပါသည်။ ေခါင်းချင်းဆိင်ရန်ြဖစ်တာက

မေကာင်းဘးဆိေပမယ့် ထိသိရန်
့ ြဖစ် ပီးပါက စိတထ
် ေ
ဲ ပါသွ
့ ားမည် ြဖစ်သည်။

နည်းလမ်း စ်ခလံးမာ အားသာချက်၊ အားနည်းချက် ကိယ်စီ ိပါသည်။ တနည်းမာ အြခားတနည်း ထက်အ

မဲသာသည် ေြပာဖိခက်
့ ပါသည်။ ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်တခမ လတဦးက ေအးစက်တင်
ိ းြပည် သိ ေ
့ ေြပာင်းလာ ပီး
ေအးစက်တင်
ိ းြပည်က ကမဏီတခမာ အလပ်ရသည် ဆိ ကပါစိ။့

အဆိပါ ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်မ လမာ ကမဏီက လပ်ေဖာ်ကင်

ိ ဖက်တဦးဦး င ့် ြပဿနာတက်သည် င ့် စားပွဲ

ခံထ ပီး၊ အသံကန်ေအာ်ဟစ် ရန်လပ်မည်ြဖစ်သည်။ ထိသိလပ်

့ ြခင်းြဖင ့် ြပဿနာကိ ပိဂ စိက်ခရ
ံ ကာ အြမန်

ေြပလည်မည်ဟလည်း သက ယဆမည်ြဖစ်သည်။ စ်ေပါင်းများစွာ ကာ ပီးေနာက် အလပ်တင

ွ ် အထက်ရာထးတ

ေနရာ လွတသ
် ာွ းသည်။ ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်မ ေ ေြပာင်းလာသမာ လိအပ်ေသာ အရည်အချင်းအားလံး ိ
ေသာ်လည်း သေဌးက ေအးစက်တင်
ိ းြပည်မသ တဦးဦးကိသာ ရာထးတိးေပးဖိ လိ
့ လားမည် ြဖစ်သည်။ ဘာလိ ေ
့ းွ
ေထွးတိင်းြပည်က ေ ေြပာင်းလာသကိ ရာထးတိးမေပးဘဲ ေအးစက်တင်
ိ းြပည်ကသကိသာ ရာထးေပးလိက်သလဲ

လိ ေမးလ
့ င် သက ဒီလိ ြပန်ေြဖမည် ြဖစ်သည် - “ဟတ်တယ်၊ ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်ကလာတဲလ
့ မာ အရည်အချင်း

ေတွ ိတယ်ဆတာေတာ
ိ ့ ဟတ်ပါတယ်။ ဒါေပမယ့် သက သများနဲ ဆက်
့ ဆတံ ေ
ဲ့ နရာမာ ြပဿနာအ ကီး ကီး ိေန
တယ်။ စိတတ
် လွ
ိ ယတ
် ယ်။ သေဘးမာ
့ မလိအပ်ဘဲ တင်းမာေနတတ်တယ်။ က န်မတိ ကမဏီ
့ လပ်ငန်းခွငက
် ိအ
ေ ာက်အယက်ြဖစ်တယ်” ဆိ ပီး ြပန်ေြဖမည် ြဖစ်သည်။ ေအးစက်တင်
ိ းြပည်သိ ေ
့ ေြပာင်းလာသည့် ေ းွ ေထွး
တိင်းြပည်မ ေ ေြပာင်း လပ်သားများအေနြဖင ့် အလားတ ကံ ကမာမျိ း ကံ ရမည် ြဖစ်သည်။ သတိအများစမာ
့
အငယ်တန်းရာထး တွငသ
် ာ ေနရာရမည်ြဖစ်သည်၊ သိမဟတ်
့ လံးလံးကိ အလပ် ာမရတာမျိ း ကံ ရ င်
ိ သည်။

အေ ကာင်းမာ မန်ေနဂျာများက ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်ကလဆိလ င် စိတတ

် လွ
ိ ယသ
် ည့် ြပဿနာေကာင်ေတွဆိ ပီး
ယဆထားတာမျိ း ြဖစ်ေန င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်မ ေ ေြပာင်းလပ်သားများမာ အထက်စီန ီ

ယာ ရာထးများ ဘယ်ေတာမ
့ မရေသာေ ကာင ့် သတိအေနြဖင
့ ့် ေအးစက်တင်
ိ းြပည်မ လပ်ငန်းခွင ် ယဥ်ေကျးမထံး
ဓေလ့ကလည်
ိ း ေြပာင်းဖိအလွ
့ နခ် က်မည် ြဖစ်သည်။
 ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်သိ ေ
့ ေြပာင်းလာသည့် ေအးစက်တင်
ိ းြပည်မ ေ ေြပာင်းအေြခချေနထိင်သ များလည်း
အလားတအြဖစ်မျိ း ကံ ရမည် ြဖစ်သည်။ ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်မ ကမဏီတခတွင ် အလပ်ဝင်သည့် ေအးစက်

တိင်းြပည်မ သတဦးအေနြဖငလ
့် ည်း အလပ်တင
ွ လ
် ည်း မာန ကီး တခွသ
ဲ ား င ့် ေနသ၊ ေအးစက်စက် င်
ိ သဆိ ပီး
အေြပာခံရမည် ြဖစ်သည်။ သတွ
့ င ် သငယ်ချင်းလည်း မ ိသေလာက် ြဖစ်မည် ြဖစ်သည်။ လများက သကိ
့ စိတရ
် င်း
ြဖင ့် မဆက်ဆေ
ံ သာသ၊ အေြခခံ လမဆက်ဆေ
ံ ရး မတတ်သဟ ယဆမည် ြဖစ်သည်။ သအေနြဖင
့ လ့် ည်း အထက်စီ

နီယာ ရာထးများကိ ရ ိမည် မဟတ်ေချ။ သိြဖစ်

့ ရာ လပ်ငန်းခွင ် ယဥ်ေကျးမထံးဓေလ့ကလည်
ိ း သအေနြဖင
့ ့်
ေြပာင်းလဲ င်
ိ မည် မဟတ်ေချ။ ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်မ မန်ေနဂျာများက ေကာက်ချက်ချမည်မာ ေအးစက်တင်
ိ းြပည်

က အလပ်သမားများမာ လမဆက်ဆေ
ံ ရး မေကာင်း၊ သိမဟတ်
့ အ က်အေ ကာက် ကီးသည်၊ သိြဖစ်
့ ရာ
ေဖာက်သည်များ င ့် ဆက်ဆရ
ံ မည့် ရာထးများတွင ် ခနအ
် ့ ပ်ရန်၊ အြခား အလပ်သမားများ င ့် နီးကပ်စာွ ေပါင်းသင်း

ဆက်ဆရ
ံ သည့် အလပ်များတွင ် ခနအ
် ့ ပ်ရန် မသငေ
့် တာ်ဆိ ပီး ေကာက်ချက်ချမည် ြဖစ်သည်။

ြဖစ်ရပ် စ်ခစလံးမာ လမျိ းေရးခွြဲ ခားမပဲဆိ ပီး အပိင်ေကာက်ချက်ချဖွယ် ထင်စရာ ိပါသည်။ သိေသာ်
့
အမန်တကယ်အားြဖင ့် သတိမာ
့ လမျိ းေရးခွြဲ ခားြခင်း (racist) မဟတ်ေချ။ သတိမာ
့ ယဥ်ေကျးမဓေလ့ ခွြဲ ခားသ
(culturalist) များ ြဖစ်ပါသည်။ လများက အစဥ်အဆက် ိခသ
ဲ့ ည့် လမျိ းေရးခွြဲ ခားမကိ တိက်ဖျက်ရန် သရဲေကာင်း
ဆန်ဆန် ဆက်လက် တိက်ပဲဝ
ွ င်လျက် ိပါသည်။ သိေသာ်
့ စစ်မျက် ာြပင်မာ ပံစံေြပာင်းသွား ပီ ြဖစ်ပါသည်။ အစဥ်

အဆက် ိခသ
ဲ့ ည့် လမျိ းေရးခွြဲ ခားမမာ တေြဖးေြဖးပေပျာက်လာေသာ်လည်း ကမာ ကီးမာ ယခအခါ ယဥ်ေကျးမ
ခွြဲ ခားသများ င ့် ြပည့် က်ေနပါသည်။

သမား ိးကျ လမျိ းေရးခွြဲ ခားမဝါဒ (racism) မာ ဇီဝေဗဒသီအရီ

ိ များအေပ အခိင်အမာ အေြခခံထား
ပါသည်။ ၁၈၉၀ ြပည့် စ်များ င ့် ၁၉၃၀ ြပည့် စ်ကာလများတွင ် ဗိတန်၊ သစေ တးလျ င ့် အေမရိကန်လိ င်
ိ ငမ
ံ ျား
တွင ် မျိ း ိးလိက်တတ်သည့် ဇီဝ မျိ းဗီဇတခခေ ကာင ့် အာဖရိကန် င ့် တ တ်လမျိ းများ မာ ဥေရာပသားများ င ့် င
ိ း်

စာလ င် ေမွးရာပါ အသိဉာဏ် နဲ

ံ ့ သည်၊ တီထင
ွ ် ကံဆ င်
ိ စမ
ွ ်း နည်းသည်၊ ကိယ်ကျငတ
့် ရားမေကာင်းြဖစ်သည်ဆိ ပီး
လအများက ယံ ကည် ကသည်။ သတိ၏
့ ြပဿနာမာ အမျိ းကိက ညံေ
့ သာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်ဟ ယံ ကည် ကြခင်း

ြဖစ်သည်။ ထိကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အြမင်မျိ းမာ င်
ိ ငေ
ံ ရးအရလည်း ေပ ေပ ထင်ထင် လသိ င် ကား ေနရာရကာ၊ သိပံပညာ
င်များကလည်း အများအြပား ေထာက်ခခ
ံ ဲ့ ကသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် ထိသိ လမျိ
့ းေရး ခွြဲ ခားသည့် အြမင် ိသည့်

လပဂိ လ်များ များစွာ ိေနေသးသည့တ

် င်
ိ သိပံက ေထာက်ခြံ ခင်း မ ိေတာသ
့ လိ င်
ိ ငေ
ံ ရး အရလည်း ယင်းအြမင်
ကိ ေလးစားလက်ခြံ ခင်း မ ိေတာေ
့ ချ။ ထိေ့ ကာင ့် လမျိ းေရးအရ ကွာြခားသည်ဟ မေြပာ ကေတာဘ
့ ဲ ယဥ်ေကျးမ
အရ ကွာြခားသည်ဆိ ပီး ေြပာင်းလဲေြပာဆိလာ ကသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ လမည်းများ ရာဇဝတ်မကျ းလွနြ် ခင်းမာ မ
ေကာင်းသည့် မျိ းဗီဇေ ကာငဟ
့် မေြပာေတာေ
့ ချ။ လမည်းများ ရာဇဝတ်မကျ းလွနြ် ခင်းမာ အဆငန
့် မ
ိ ့် ပီး ပံမမန်သ

ည့် ယဥ်ေကျးမကလာြခင်းေ ကာငြ့် ဖစ်သည်ဆိ ပီး ကျယ်ကျယ်ေလာင်ေလာင် ေြပာလာ ကသည်။

 ဥပမာ - အေမရိကန်တင
ွ ် ပါတီအချိ င ့် ေခါင်းေဆာင်အချိ မာ ခွြဲ ခားဆက်ဆသ
ံ ည့် မဝါဒများကိ ေပ
ေပ ထင်ထင်ပင် ေထာက်ခံ က ပီး အာဖရိကန် အေမရိကန်များ၊ လက်တီ များ၊
ိ မွတစ
် လင်များကိ မတရားသြဖင ့်

တ်ချေဝဖန်သည့် မတ်ချက်များ မ ကာခဏေပးေလ့ ိသည်။ သိေသာ်

့ သတိ၏
့ ဒီအန်ေအကိက တခခလွေ
ဲ နတာလိ ့
ေြပာသံကေတာ
ိ ့ ကားရမည်မဟတ်ေချ။ ြပဿနာမာ သတိ၏
့ ယဥ်ေကျးမဆိ ပီး စွပ်စဲွ ကသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ သမတ
ထရမ်ပ
့ ်က ေဟတီ၊ အယ်လဆ
် ာဗေဒါ င ့် အာဖရိကေနရာအချိ ကိ “ချီးတွငး် တိင်းြပည်များ” (shithole countries)
ဆိ ပီး ေြပာေသာအခါ သတိ၏
့ မျိ းဗီဇက ဘယ်လဘယ်
ိ ဝါ ဆိသည်ထက် ယင်းေနရာများ၏ ယဥ်ေကျးမက

ဘယ်လဆိ
ိ ပီး လထကိ အသိေပးေနြခင်း ြဖစ်သည်။ တ ကိမ်တင
ွ ် ထရမ်ပ
့ ်က အေမရိကန်သိ ေ
့ ေြပာင်းလာသည့် မ
ကဆီကန်များအေ ကာင်း ေြပာေသာအခါ “မကဆီကက
ိ ဒီကိ လေတွ လတ်ရင် ေတာ်ေပ့ ေကာင်းေပဆ
့ တဲ
ိ သ့
ေတွ လတ်တာမဟတ်ဘး။ ြပဿနာေကာင်ေတွကိ လတ်တာ။ အဲဒေ
ီ ကာင်ေတွက ြပဿနာေတွ သယ်လာတာ။

မးယစ်ေဆးေတွ သယ်လာတာ။ ရာဇဝတ်မေတွ သယ်လာတာ။ အဲဒေ

ီ ကာင်ေတွက မဒိမ်းေကာင်ေတွ။ လေကာင်း
ေတွလည်း တချိ တေလ ပါချင်လည်း ပါမာေပါ”့ ဆိ ပီး ေြပာေလသည်။ ထိသိဆိ
့ ြခင်းမာ အလွနမ
် ိက် ိင်းေသာ

စကားြဖစ်ေသာ်လည်း ဇီဝေဗဒအရ ေစာ်ကားေသာ စကားမဟတ်ဘဲ လမေရးအရ ေစာ်ကားမိက် ိင်းေသာ စကား

မျိ း ြဖစ်ေလသည်။ ထရမ်ပ
့ ်က မကဆီကေသွ
ိ းပါသည်န ဲ ေကာင်
့ းတာ မြဖစ် င်
ိ ေတာဟ
့ ဆိြခင်းမဟတ်ဘဲ
လေကာင်းမကဆီကန်များမာ ရီယဂရမ်
ိ းေဒး ြမစ်ေတာင်ဖက်ကမ်းတွငသ
် ာ ေနသည်ဟ ဆိြခင်းြဖစ်သည်။

လက်တီ ိ ခ ာကိယ် ြဖစ်ြဖစ်၊ အာဖရိကန် ခ ာကိယ်ြဖစ်ြဖစ်၊ တ တ် ခ ာကိယ်ြဖစ်ြဖစ်၊ ဘာခ ာကိယ်

ြဖစ်ြဖစ် စသည့် လသားခ ာကိယ်မာ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံမ၏ ဗဟိချက်မတွင ် ိေနဆဲ ြဖစ်သည်။ အသားအေရာင်က
အလွနအ
် ေရးပါဆဲ ြဖစ်သည်။ နယးေယာက် မိ လမ်းေပ တွင ် အေရြပားထဲ မယ်လမင်အေရာင်ြခယ်ဓါတ် အများ
အြပားပါသတဦး (အသားမည်းသတဦး။ ဘာသာြ◌ပန်သ) လမ်းေလ ာက်ေနသည် ဆိပါက ဘယ်ကိ သွားသည်ြဖစ်

ေစ ရဲက သများထက် ပိ ပီး သံသယ င ့် ကည့ေ

် နဦးမည်သာ ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ သမတအိဘာမားလိလြဖစ်ေစ၊
သမတထရမ်ပ
့ ်လလြဖစ်
ိ ေစ လများက အသားအေရာင်၏ အေရးပါ မကိ ယဥ်ေကျးမေနာက်ခံ င ့် သမိင်းေ ကာင်း

ေနာက်ခြံ ဖင ့် င်းြပမည် ြဖစ်သည်။ ရဲက အသားအေရာင် ခွြဲ ခားြခင်းမာ ဇီဝေဗဒေနာက်ခအ

ံ ေ ကာင်းများေ ကာင ့်
မဟတ်ဘဲ သမိင်းေနာက်ခေ
ံ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ အိဘားမားတိ အပ်
့ စေတွက ရဲများ၏ လမည်းဆိလ င် ဟင်

ချင်သည့အ
် စွဲမာ ကံမေကာင်းအေ ကာင်းမလေသာ က န်ြပ မကဲသ
့ ိ သမိ
့ င်းေ ကာင်းရာဇဝတ်မေ ကာင ့် ြဖစ်သည်ဟ
ဆိမည်ြဖစ်သည်။ ထရမ်တိ အပ်
့ စေတွကမ လမည်းများ ရာဇဝတ်မကျ းလွနတ
် တ်ြခင်းမာ လြဖ လစ်ဘရယ်များ

င ့် လမည်းလအသိ
့ က်အဝန်းများ ကျ းလွနခ
် သ
ဲ့ ည့် သမိင်းေ ကာင်းအမားများကိ ကံဆးစွ
ိ ာ အေမွဆက်ခံ ရေသာ
ေ ကာင ့် ြဖစ်သည်ဟ ဆိမည် ြဖစ်သည်။ မည်သပင်
ိ ့ ဆေစ
ိ စာဖတ်သက အေမရိကန်သမိင်းကိ ဘာမမသိသည့် ေဒ
လီမ တိးရစ်တဦး ြဖစ်သည်ဆဦးေတာ
ိ ၊့ ယင်းသမိင်းေ ကာင်း၏ ေနာက်ဆက်တအ
ွဲ ကျိ းဆက်များကိ စာဖတ်သအေန

ြဖင ့် ရင်ဆင်
ိ ရမည်သာ ြဖစ်သည်။

ဇီဝေနာက်ခအ
ံ ေ ကာင်းတရားကိ အေလးေပးြခင်းမ ယဥ်ေကျးမထံးဓေလ့ကိ အေလးေပးြခင်းသိ ေြပာင်
့ း

သွားြခင်းမာ အဓိပာယ်ကင်းမဲသ
့ ည့် စကားလံး ေြပာင်းလဲြခင်း သက်သက်မဟတ်ေချ။ ယင်းသိ ေြပာင်
့ းသွားြခင်းမာ
ေကာင်းကျိ း၊ ဆိးကျိ း စ်မျိ းစလံး လက်ေတွ အကျိ းဆက်များ အေြမာက်အြမား ိ င်
ိ သည့် ေလးနက်ေသာ

ေြပာင်းလဲမမျိ း ြဖစ်သည်။ မသိသများအတွက် ဆိရလ င် ယဥ်ေကျးမဓေလ့ဆသည်

ိ မာ ဇီဝေနာက်ခံ
အေ ကာင်းတရား ထက် ပိ ပီး ပံသွငး် လွယေ
် ြပာင်းလွယ် ိေလသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ တဖက်တင
ွ ် ယေနေခတ်
့ ထံးဓေလ့
ဝါဒီများက အစဥ်အဆက် ိခသ
ဲ့ ည့် လမျိ းေရးခွြဲ ခားသများထက် ပိ ပီးသည်းခံေကာင်း သည်းခံ င်
ိ ေလသည်။

သိေသာ်
့ တဖက် “သစိမ်း”လများက သတိ၏
့ ယဥ်ေကျးမကိ လက်ခက
ံ ျငသ
့် းမ
ံ တန်းတအြဖစ် သတ်မတ် ဆက်ဆံ
မည်ြဖစ်သည်။ တနည်းအားြဖင ့် ထိ“သစိမ်း” လများကိ ပိ ပီး မိမိဌာေနယဥ်ေကျးမထဲသိ ေပါင်
့ းစည်းဝင်ေရာက်ရန်

ဖိအားပိ ပီး ြပင်းြပင်းထန်ထန် ေပးမည်ြဖစ်သည်။ မလပ် င်

ိ လ င်လည်း မလပ် င်
ိ ရေကာင်းလားဟ ေကာင်းေကာင်း
ြပစ်တင် ကိမ်းေမာင်းသည့အ
် ြဖစ် ေရာက်စရာ ိေလသည်။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် အသားမည်းသတေယာက်ကိ အသားြဖ မလာရေကာင်းလားဟ အြပစ်တင်လိ မရ

့
ေသာ်လည်း အာဖရိကန်များ င ့် မွတစ
် လင်များကိ အေနာက်တင်
ိ းထံးဓေလ့များ၊ တန်ဖိးများ လက်ခက
ံ ျငသ
့် းြခင်
ံ းမ ိ

ဟ လများက စွပ်စဲအ
ွ ြပစ်တင် င်
ိ ေလသည်။ စွပ်လည်းစွပ်စဲြွ ပစ်တင် ကသည်။ သည်လေြပာြခင်
ိ းေ ကာင ့် ထိသိစွ့ ပ်စဲွ
ြပစ်တင်မများကိ တရားသည်ဟ ဆိ၍မရေချ။ အေြခအေနအေတာ်များများတွင ် ေ ေြပာင်းလာသများအေနြဖင ့်
လက် ိသတိေနထိ
့ င်ေရာက် ိေနသည့် လအဖွ
့ ဲအစည်းအတွငး် ကီးစိးေနသည့် ယဥ်ေကျးမ ဓေလ့ထးစံ
ံ အတိင်း

ေနထိင်ရန် အေ ကာင်းမ ိသည့် အေြခအေနမျိ း ကံ ရတာလည်း ြဖစ် င်

ိ ပါသည်။ အချိ အေြခအေနများတွငမ
် ထိသိ ့
ကီးစိးေနသည့် ဓေလ့ထးတမ်
ံ း၊ ယဥ်ေကျးမအတိင်း ေနထိင်ြပ မရန် လံးဝကိ အေြခအေနမေပးသည့် အြဖစ်မျိ း

ကံ ရ င်
ိ သည်။ ဆင်းရဲမဲေ
ွ တသည့် ရပ်ကက
ွ မ
် ာ ကီးြပင်းလာသည့် အာဖရိကန်အေမရိကန်လမည်းတဦးအေနြဖင ့်
ကီးစိးေနသည့် အေမရိကန်ယဥ်ေကျးမ (hegemonic American culture) ထဲသိ ဝင်
့ ဆဖံ့ ိ အမန်
့ တကယ် ကိ းစား

ေသာ်လည်း အင်စတီးကျ း င်းအရ ခွြဲ ခားဆက်ဆထ

ံ ားမများ (institutional discrimination) ြဖင ့် လမ်းပိတ်
ေနသည်မျိ း ေတွေကာင်းေတွရ င်
ိ သည်။ ေနာက်အခါမ သကိ
့ လံလံေလာက်ေလာက် ကိ းစားအားထတ်မမ ိဆိ ပီး
စွပ်စဲွ အြပစ်တင်ခရ
ံ ပီး ြဖစ်သမ သအြပစ်
့ ချည်းသာ၊ ဘယ်သမ့ အြပစ်တင်လမရဆိ
ိ့ ပီး အေြပာခံရ င်
ိ ေလသည်။

ထံးဓေလ့အေြခခံခြွဲ ခားေြပာဆိမများက ဇီဝေဗဒအေြခခံခြွဲ ခားေြပာဆိမများလိမဟတ်ဘဲ ကွာြခားသည့်

အချက် တချက် ိပါေသးသည်။ ယင်းမာ ေ း ိးတယသန် လမျိ းေရးခွြဲ ခားသည့ဝ
် ါဒလိမဟတ်ဘဲ ထံးဓေလ့အေြခခံ

သမားများ ေြပာဆိေထာက်ြပသည့် အချက်များက တခါတခါ အဓိပာယ် ိေသာ ေထာက်ြပေြပာဆိချက်များ ြဖစ်ေန

တတ်ြခင်းပင်။ ဆိခဲသ
့ ည့် ေအးခဲတင်
ိ းြပည်မ လများ င ့် ေ းွ ေထွးတိင်းြပည်မ လများ ဥပမာကိပဲ ကည့ပ
် ါ။ ေအးခဲ

ြပည်သများ င ့် ေ းွ ေထွးြပည်သများမာ အမန်တကယ်ပင် မတညီသည့် ယဥ်ေကျးမဓေလ့ထးတမ်

ံ းများ ိေနသည်။
လမဆက်ဆေ
ံ ရးတွင ် မတညီေသာ ပံစံများြဖင ့် ဆက်ဆသ
ံ ည်ကိ ေတွ င်
ိ သည်။ အလပ်အကိင် အများအြပားတွင ်

လအချင်းချင်း ဆက်ဆေ
ံ ရးမာ အေရး ကီးသည့အ
် တွက် ေ းွ ေထွးြပည်မ ကမဏီတခက ေအးခဲြပည်မ လာေသာ
အလပ်သမားများကိ သတိ
့ နဂိ
့ ယဥ်ေကျးမအတိင်း ေြပာဆိြပ မသည့အ
် တွက် အြပစ်ေပးသည်ဆလ
ိ င် ကျငဝ
့် တ် င ့်

မကိက်ညဟ
ီ ဆိလိရပါသည်
့ ေလာ။
 မ ဿေဗဒပညာ င်များ၊ လမသိပံပညာ င်များ၊ သမိင်းပညာ င်များမာ ဤကိစ ငစ
့် ပ်လျ းလာလ င်

အေတာ်မေကျမနပ် ြဖစ် ကသည်။ တဖက်တင

ွ ် ဤကိစမာ လမျိ းေရးခွြဲ ခားသည့် ဝါဒ င ့် အ ရာယ် ကီးစွာ နီးစပ်
ေနသည်။ တဖက်တင
ွ လ
် ည်း ဓေလ့ဝါဒ (culturism) မာ လမျိ းေရး ခွြဲ ခားသည့ဝ
် ါဒထက် ြပစရာ သိပံနည်းကျ

သက်ေသသာဓကေတွ ပိ ိေနသည်။ အထးသြဖင ့် လမသိပံဘာသာရပ်များ င ့် လမဘာသာရပ်များမ ပညာ င်များ

မာ ယဥ်ေကျးမကွာြခားချက်များ မ ိပါဟ ြငင်းချက်မထတ် င်
ိ သလိ ယင်းတိ၏
့ အေရး ကီးမကိလည်း အသိအမတ်
မြပ လိ မရသည့
့ ် အေြခအေနြဖစ်သည်။

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဓေလ့ဝါဒီများ ေထာက်ြပသည့် အချိ အချက်များကိ ကျိ းေ ကာင်းခိင်လပါသည်
ံ ဆိ ပီး
လက်သငခ
့် လ
ံ င်ေတာင်မ အကန်လးကိ
ံ လက်သငခ
့် စ
ံ ရာေတာ့ မလိပါ။ ဓေလ့ဝါဒီများ ေထာက်ြပေလ့ ိသည့်

အချက်အေတာ်များများမာ ေတွရေလ့ ိသည့် ဘံအမားသံးခ ိပါသည်။ ပထမတခမာ ဓေလ့ဝါဒီများက ေနရာေဒသ

တခတွင ် ယဥ်ေကျးမတခက သာလွနမ
် (local superiority) င ့် ဓမဓိ ာန်ကျကျ အမန်တကယ် သာလွနမ
်

(objective superiority) ကိ မသဲကဘ

ွဲ ဲ ေရာ ပီး ေြပာေလ့ ိပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ေ းွ ေထွးြပည်မ ေဒသအေြခအေန
တွင ် ေ းွ ေထွးြပည်က သံးေလ့ ိေသာ ြပဿနာေြဖ င်းနည်းမာ ေအးခဲြပည်က နည်းထက် ပိသာေကာင်း သာေန င်
ိ

ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ေ းွ ေထွးြပည်တင
ွ ် လည်ပတ်ေနေသာ ေ းွ ေထွးြပည်ကမဏီတခအေနြဖင ့် လေတာထဲ မတိးချင်
ဘဲ သီးြခားေနချင်သည့် အလပ်သမားများကိ ခွြဲ ခားဆက်ဆရ
ံ န် အကျိ းအေ ကာင်း ခိင်လမ
ံ ိပါသည် (ထိသိ ခွ
့ ြဲ ခား
ဆက်ဆလ
ံ င် ေအးခဲြပည်မ ေ ေြပာင်း အလပ်သမား အများအြပားကိ အထးထိခက်
ိ မည် ြဖစ်သည်)။ သိေသာ်
့
ထိသိြဖစ်
့ ံ င ့် ေ းွ ေထွးြပည်က နည်းလမ်းမာ ဓမဓိ ာန်ကျကျ ပိသာသည်ဟ ဆိလိမရပါ။
့ ေ းွ ေထွး
ြပည်သြပည်သားများအေနြဖင ့် ေအးခဲြပည်မ နည်းလမ်း အချိ ကိလည်း သင်ယလိရေကာင်
့ းရ င်
ိ ပါသည်။

အေြခအေနေတွ ေြပာင်းလဲသာွ းသည်ဆပါက

ိ (ဥပမာ - ေ းွ ေထွးြပည်မ ကမဏီတခက တကမာလံးမာ အခွမ
ဲ ျား
တိးချဲ ဖွငလ
့် စ်မည်ဆပါစိ
ိ )့ မတကွြဲ ပားမ ိေနြခင်းမာ အင်အားတရပ် ြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်။

ဒတိယအချက်မာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် တိင်းထွာသည့် ေပတံတခ င်း င်းလင်းလင်း သတ်မတ်ထား ပီး

အချိန ် င ့် ေနရာ သတ်မတ်ထားပါက ဓေလ့ဝါဒီများ၏ အဆိမာ မျက်ြမင်ကယ်
ိ ေတွအားြဖင ့် မန်ေကာင်း မန် င်
ိ

ပါသည်။ သိေသာ်
့ အများအားြဖင ့် ကံ ေလ့ ိသည်မာ လများက အလွနေ
် ယဘယျဆန်ေသာ ဓေလ့ဝါဒီ အဆိများကိ
ဆိေလ့ ိပါသည်။ ထိအခါ အဓိပာယ် မ ိ ေတာပ
့ ါ။ သိြဖစ်
့ ရာ “ေအးခဲြပည်ဓေလ့မာ ေ းွ ေထွးြပည် ဓေလ့ ငယ
့်

လ င် လေ သေ ေဒါသထွက် ေပါက်ကြွဲ ခင်းကိ သိပ်သေဘာမကျ” ဆိလ င် အကျိ းအေ ကာင်း ိေသာ အဆိတရပ်
ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ “မွတစ
် လင် ယဥ်ေကျးမက သိပ်ကိ သည်းမခံတတ်တဲ့ ယဥ်ေကျးမ ြဖစ်သည်” ဟဆိလ င်မ
အကျိ းအေ ကာင်း သိပ်မ ိေသာ အဆိြဖစ်သာွ းပါသည်။ ယင်းအဆိမာ အလွနက
် ိ ဝိးတိးဝါးတား င်
ိ ေသာ အဆိမျိ း

ြဖစ်ပါသည်။ “သည်းမခံတတ်ေသာ” ဆိသည့် အချက်မာ ဘာကိ ဆိလိပါသနည်း။ ဘယ်သေတွ၊ ဘယ်အရာေတွကိ

သည်းမခံ င်
ိ တာ ြဖစ်ပါသနည်း။ ယဥ်ေကျးမထံးဓေလ့တခမာ ဘာသာေရးလနည်းစများ င ့် တမထးြခားေသာ

င်
ိ ငေ
ံ ရးအြမင်များကိ သည်းမခံ င်
ိ တာ ြဖစ်ေနေသာ်လည်း တချိနတ
် ည်းမာပင် သက် ကီးရွ ယအ
် များ
ိ င ့် ဝေသာ
သများကိ အလွန ် လက်သငခ
့် ံ သည်းခံတတ်တာမျိ း ြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်။ ထိအြပင်
့ “မွတစ
် လင် ယဥ်ေကျးမ” ဆိတာ
ကေကာ ဘာကိ ဆိလိပါသနည်း။ ၇ရာစ အာေရဘီက န်းဆွယက
် ိ ဆိလိပါသေလာ။ သိမဟတ်
့ ၁၆ ရာစက ေအာ်တိ
မန်အင်ပါယာကိ ဆိလိပါသေလာ။ သိမဟတ်
့ ၂၁ ရာစ ပါကစတန်ကိ ဆိလိပါသေလာ။ ေနာက်ဆးတချက်
ံ မာ

က ပ်
် တ၏
ိ ့ စံသတ်မတ်ချက်ကေကာ ဘာလဲဆသည့
ိ ေ
် မးခွနး် ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဘာသာေရး
လနည်းစများကိ လက်ခသ
ံ ည်းခံ င်
ိ မကိ ကည့မ
် ည်ဆလ
ိ င် ၁၆ ရာစ ေအာ်တမန်
ိ အင်ပါယာ င ့် ၁၆ ရာစ ဥေရာပကိ
င
ိ း် ယဥ်လက်
ိ ပါက မွတစ
် လင် ယဥ်ေကျးမမာ အလွနသ
် ည်းခံ င်
ိ ေသာ ယဥ်ေကျးမ ြဖစ်သည်ဆိ ပီး ေကာက်ချက်ချ

မည် ြဖစ်သည်။ သိမဟတ်

့ တာလီဘန်လက်ေအာက်တင
ွ ် ိေသာ အာဖဂန်နစတန် င ့် ယေနေခတ်
့ ဒိနး် မတ်ကိ ယဥ်
ကည့မ
် ည်ဆလ
ိ င်ကား အလွနက
် ြွဲ ပားေသာ ေကာက်ချက်ကိ ချမည် ြဖစ်သည်။

ဓေလ့ဝါဒီများ၏ အဆိးရွ ားဆံးြပဿနာမာ ေြပာေနသည့် အဆိများမာ ေယဘယျ လအားလံးကိ ြခံ ငံ ပီး

ကိနး် ဂဏန်းြဖင ့် ေြပာြခင်း ြဖစ်ေသာ်လည်း ယင်းအဆိများကိသံး ပီး လပဂိ လ်တဦးချင်းကိ ခွြဲ ခားဆက်ဆရ
ံ န်

အများအားြဖင ့် သံးေနသည့် အချက်ြဖစ်သည်။ ေဒသခံ ေ းွ ေထွးြပည်သား အလပ်သမားတဦး င ့် ေအးခဲြပည်မ

ေ ေြပာင်း အလပ်သမားတဦး ေ းွ ေထွးြပည် ကမဏီတခတွင ် ေနရာတခကိ အတတကွ အလပ်ေလ ာက်ေသာအခါ

မန်ေနဂျာအေနြဖင ့် “ေအးခဲြပည်က သေတွက ေအးတိေအးစက်န ဲ ေပါင်

့ းသင်းဆက်ဆေ
ံ ရး မေကာင်းဘး” ဆိ ပီး
ေ းွ ေထွးြပည်ကသကိ ခနဖ
် ့ ိ ပိ
့ လိလားမည် ြဖစ်သည်။ ယင်းအဆိမာ ကိနး် ဂဏန်းအချက်အလက် ပျမ်းမ အားြဖင ့်
မန်ေကာင်းမန် င်
ိ ေသာ်လည်း ယခ အလပ်လာေလ ာက်သည့် ေအးခဲြပည်သား အလပ်သမားမာ ေ းွ ေထွးြပည်သား

အလပ်သမားထက် ပိ ပီး ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ

ံ ရးေကာင်းတာမျိ း၊ ေ းွ ေ းွ ေထွးေထွး ိတာမျိ း ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ်ေန
င်
ိ ပါေသးသည်။ ယဥ်ေကျးမက အေရး ကီးသည် မန်ေသာ်လည်း လများမာ ေမွးရာပါဗီဇ င ့် တမထးြခားသည့်

ကီးြပင်းလာမက ပံသွငး် ြခင်း ခံရပါသည်။ လပဂိ လ်တဦးချင်းအေနြဖင ့် ကိနး် ဂဏန်းများက ေြပာသည့် ပံေသ
ကားချပ် စ ိက်များ င ့် မတဘဲ ကွြဲ ပားေနတာမျိ း မ ကာခဏ ြဖစ်ေလ့ ိပါသည်။ ကမဏီတခအေနြဖင ့်

ေအးတိေအးစက် အလပ်သမားများကိ သေဘာမကျဘဲ ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ

ံ ရးေကာင်းသည့် အလပ်သမားများကိ
သေဘာကျတာက အဓိပာယ် ိေသာ်လည်း ေ းွ ေထွးြပည် အလပ်သမားများကိ ေအးခဲြပည် အလပ်သမားများထက်

ပိသေဘာကျတာက အဓိပာယ်မ ိပါေချ။

သိြဖစ်
့ ရာ ဆိခဲသ
့ ည့် အချက်များအားလံးက ဓေလ့ဝါဒ (culturism) ကိ လံးလံး မပစ်ပယ်လက်
ိ ဘဲ ဓေလ့
ဝါဒက ြပဆိသည့အ
် ချိ အချက်များကိ ထပ်မမ
ွ ်းမံေပးလိက်ပါသည်။ သိပံနည်းကျ ေထာက်ခမ
ံ မ ိသည့် အစွဲ

သက်သက်သာ ြဖစ်ေသာ လမျိ းေရးခွြဲ ခားသည့် ဝါဒ င ့် မတဘဲ ဓေလ့ဝါဒအဆိများက တခါတရံတင

ွ ်
အကျိ းအေ ကာင်း ခိင်လံ င်
ိ ပါသည်။ ကိနး် ဂဏန်း အချက်အလက်များကိ ကည့် ပီး ေ းွ ေထွးြပည်မ ကမဏီများ၏

အ ကီးတန်းရာထးများတွင ် ေအးခဲြပည်မ အလပ်သမားများ ေနရာမရသေလာက် ြဖစ်ေနသည်ဆလ

ိ င် လမျိ းေရး
ခွြဲ ခားမမ လာသည်မဟတ်ဘဲ ဆင်ြခင်တတရား
ံ ေကာင်းေကာင်းမ လာြခင်း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ ေအးခဲြပည်မ

အလပ်သမားများမာ ထိသိေသာ
့ အေြခအေနကိ မေကျမနပ်ြဖစ်ကာ ေ းွ ေထွးြပည်က လဝင်မကိစကတိကဝတ်ကိ
ပျက်ကက
ွ သ
် ည်ဟ စွပ်စဲမ
ွ ည်ေလာ။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ေ းွ ေထွးြပည်မ ကမဏီများကိ စိတ် ကီးမာန် ကီး

စီးပွားေရးလပ်သည့် ဓေလ့ကိ ပိေအးေအးေဆးေဆး ြဖစ်လာေစဖိဟ

့ ဆိကာ “လမျိ း၊ အသားအေရာင် ခွြဲ ခားြခင်း
ကိ ေကျာ်လားြခင်းနည်းလမ်း” (affirmative action) ြဖင ့် ေအးခဲြပည်သား မန်ေနဂျာများ ခနအ
် ့ ပ်ဖိ ဖိ
့ အားေပးမည်
ေလာ။ သိတည်
့ းမဟတ် ေအးခဲြပည်သား ေ ေြပာင်းအလပ်သမားများမာ ေဒသခံ ယဥ်ေကျးမထဲသိ အလိ
့ က်သင ့်

ေပါင်းစည်းြခင်း မ ိသည့အ
် တွက် သတိ၏
့ အြပစ်ဟ ဆိမည်ေလာ သိြဖစ်
့ ရာ ေအးခဲြပည်သား ကေလးများကိ ေ းွ
ေထွးြပည် ယဥ်ေကျးမ ဓေလ့၊ စံ န်းများကိ ိက်သင
ွ း် ဖိ ပိ
့ ပီး အင်တက်
ိ အားတိက် ေဆာင်ရွကရ
် မည်ေလာ။

စိတက
် းယဥ်ပံြပင်မ လက်ေတွအေြခအေန အချက်အလက်များကိ ြပန်စဥ်းစား ကည့ရ
် ေအာင်ပါ၊ လဝင်မ
င ့် ပတ်သက် ပီး ဥေရာပ၏ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံမမာ အေကာင်း၊ အဆိး ြပတ်ြပတ်သားသား ခွြဲ ခားလိရသည့
့ ် ကိစမဟတ်

ေ ကာင်း ေတွရမည် ြဖစ်သည်။ လဝင်မကိစကိ ဆနက

် ့ ျင်သများအားလံးကိ ဖက်ဆစ်ဟ တံဆပ
ိ ်ကပ်မရသလိ လဝင်
မကိစကိ လက်ခသ
ံ များအားလံးကိလည်း “ကိယ့ယ
် ေကျးမကိ ကိယ်တင်
ိ ဖျက်ဆးီ ပစ်ေနသည့် ပဆိန ် ိးများ” ဟ
သမတ်လိ ရမည်
့ မဟတ်ေချ။ သိြဖစ်
့ ရာ လဝင်မအေ ကာင်း ေဆွးေ းွ ြငင်းခံမကိ ညိ င
ိ း် လိမရသည့
့ ် ကိယ်ကျင ့်

တရားအရ အေရးပါေသာ ကိစအေပ မေလ ာစ

့ တမ်း န်းကန်ရမ အြဖစ် ပံေဖာ်ေဆာင်ရွကတ
် ာမျိ း မလပ်သငေ
့် ပ။
လဝင်မကိစမာ ရပ်တည်ချက် စ်ခစလံးပင် တရားနည်းဆီေလျာ်သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးရပ်တည်မများ အြဖစ် စ်ဖက်စလံး

က ရပ်တည် ေဆွးေ းွ ေနြခင်း ြဖစ်သည်။ အေြဖကိ ပံမန်လပ် ိးလပ်စဥ် ဒီမိကေရစီနည်းလမ်းများြဖင ့် အေြဖ ာ

ဆံးြဖတ်ရမည် ြဖစ်သည်။

လက် ိတင
ွ ် ဥေရာပမာ လစိမ်းများကိ တံခါးဖွငေ
့် ပး ပီး တ ပိ င်နက်တည်းမာလည်း သစံ့ တန်ဖိးများကိ မ
လိက်နာသည့် လစိမ်းများေ ကာင ့် တည် ငိမ်မ မပျက်ြပားေစေရး စ်ဖက်စလံး ေြပလည်မည့် အလယ်အလတ်
လမ်းစဥ်ကိ ာေတွ င်
ိ မ င်
ိ မေသချာေပ။ ဥေရာပမာ ထိသိေသာ
့ အလယ်အလတ်လမ်းစဥ်ကိ ာေတွပါက တကမာ

လံးက ပံတကးချ လိက် ပီး ေဆာင်ရွကေ

် လာက်မည် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ဥေရာပစီမံကန
ိ း် မေအာင်ြမင်ပါက လစ်ဘ
ရယ်စံ န်းများြဖစ်သည့် လွတလ
် ပ်မ င ့် သည်းခံမတိကိ
့ ယံ ကည်လက်ခမ
ံ မာ ကမာ့ ယဥ်ေကျးမ ပဋိပကများကိ

ေြဖ င်းရန် လံေလာက်မမ ိဆတာကိ

ိ န်းြပေနမည် ြဖစ်သည်။ ထိအတ
့ ကလီးယားစစ်ပဲ၊ွ ေဂဟစနစ် ပိ လဲမ င ့်
နည်းပညာ ိက်ခတ်မတိကိ
့ ကံ ေတွေနရသည့် လသားမျိ း ယ
ွ က
် ိ ေပါင်းစည်း င်
ိ ြခင်း မ ိဟ ေပ လာမည်

ြဖစ်သည်။ ဂရိ င ့် ဂျာမနီမာ ဘံပန်းတိင်တရပ်အေပ သေဘာမတညီ င်

ိ ဆပါက၊
ိ ချမ်းသာ ကယ်ဝသည့် ဥေရာပ
သား သန်း ၅၀၀ မာ ဆင်းရဲအတိဒကေရာက်ေနသည့် ဒကသည် သန်းဂဏန်းအေရအတွက် အနည်းငယ်ကိ လက်သ

ငမ
့် ခံ င်
ိ ဆပါက၊
ိ လသားများအေနြဖင ့် ကမာလ
့ ယဥ်
့ ေကျးမ ရင်ဆင်
ိ ေနရေသာ ပိမိနက် ိငး် သည့် ပဋိပကများကိ
အဘယ်မာ ေြဖ င်း င်
ိ စမ
ွ ်း ိပါအံန
့ ည်း။

ဥေရာပ င ့် ကမာ ကီး တခလံးကိ ပိမိေကာင်းမွနစ

် ာွ ေပါင်းစည်း င်
ိ ရန် င ့် နယ်စပ်တခ
ံ ါးများကိ ဖွငက
့် ာ ပိမိ

လက်ခံ င်
ိ သည့် စိတေ
် နသေဘာထားများ ိေစရန် နည်းတနည်းက ကညီ င်
ိ ပါသည်။ ယင်းနည်းလမ်းမာ
အ ကမ်းဖက်ဝါဒ (terrorism) ငစ
့် ပ်လျ းလာလ င် လိသည်ထက်ပိ ပီး ကဲကသ
ဲ ည်းသည်း စိးရွ ံ ြပေနမ (hysteria)

ကိ ေလ ာခ
့ ျဖိ ြဖစ်
့ သည်။ လွတလ
် ပ်မ င ့် သည်းခံတတ်မတိကိ
့ စမ်းသပ်ေနေသာ ဥေရာပစီမံကန
ိ း် အေနြဖင ့်
အ ကမ်းဖက်သမားများကိ မတန်တဆ ေ ကာက်ရွံ မေ ကာင ့် ပျက်ြပားရသည်ဆပါက
ိ လွနစ
် ာွ ကံမေကာင်းသည့်
အြဖစ်ဟ ဆိရေပမည်။ ထိသိ ြဖစ်
့ ပါက အ ကမ်းဖက်သမားများ၏ လိချင်သည့် ရည်မန်းချက် ေအာင်ြမင်သည့်
အြဖစ်ေရာက် ံသာမက လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် ကံ ကမာသည် လက်တဆပ်စာ အ းများက ထင်သလိစီမံဖန်တးီ လိက်
ကသည့အ
် ြဖစ်၊ သတိ လက်
့ ထဲ ဝကွကအ
် ပ်လက်
ိ သေလာက်နးီ ပါး အြဖစ် ေရာက်ေပမည်။ အ ကမ်းဖက်မမာ

လသားမျိ း ယ
ွ ထ
် မ
ဲ ဖယ်ကျဥ်ခထ
ံ ားရေသာ အစိတအ
် ပိင်း၊ လယ
့ ေကျး ြဖစ်တည်မအားမေကာင်းသည့်
အစိတအ
် ပိင်း ိ လအနည်းငယ်၏ လက်နက်ြဖစ်ေလသည်။ ဘယ်လလပ်
ိ ပီးများ သင်းက ကမာ့ င်
ိ ငေ
ံ ရးတခလံး
ကိ စိးမိးြခယ်လယ်သည့် အြဖစ် ေရာက်လာရပါသနည်း။
သင်ခန်းစာ (၁၀) အ ကမ်းဖက်ဝါဒ (Terrorism)
အေ ကာက်မလွန ် ကပါနဲ ့

အ ကမ်းဖက်သမားများမာ စိတက
် ိ ထိနး် ချ ပ်ေစစားသည့် ေနရာတွင ် ဆရာ ကီးေတွ ြဖစ် ကပါသည်။ သတိ ့

သတ်ြဖတ်သည့် လအေရအတွကမ
် ာ နည်းနည်းေလးပဲ ြဖစ်ေသာ်လည်း လသန်းေထာင်ေပါင်း များစွာကိ
ေချာက်ချားတန်လပ်ေစပါသည်။ ဥေရာပသမဂ င ့် အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စလိမျိ း ကီးမားသည့် င်
ိ ငေ
ံ ရး အစ
အစည်းများကိပင် ကိင်လပ် င်
ိ ပါသည်။ ၂၀၀၁ ခ စ် စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်ေနကစ
့ ပီး အ ကမ်းဖက်သမားများေ ကာ

င ့် စ်စဥ် ေသဆံးြခင်းမာ ဥေရာပသမဂတွင ် လေပါင်း ၅၀ ခန ် ြဖစ်

့ ပါသည်၊ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စတွင ် လ ၁၀
ေယာက်ခန ် ြဖစ်
့ ပါသည်၊ တ တ်ြပည်တင
ွ ် လ ၇ ေယာက်ခန ် ြဖစ်
့ ပါသည်၊ တကမာလံးတွင ် လေပါင်း ၂၅၀၀၀ ခန ် ့
အ ကမ်းဖက်မေ ကာင ့် ေသဆံးပါသည် (ေသဆံးသ အများစမာ အီရတ်၊ အာဖဂန်နစတန်၊ ပါကစတန်၊ င်
ိ ဂျီးရီး

ယား င ့် ဆီးရီးယားတိတွ
့ င ် ြဖစ်ပါသည်။) င
ိ း် ယဥ် ပီးေြပာရလ င် စ်စဥ် ယာဥ်မေတာ်တဆမေ ကာင ့် ဥေရာပတွင ်
လေပါင်း စ်ေသာင်း (၈၀၀၀၀) ခန ် ေသဆံ
့ းပါသည်၊ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စတွင ် လေပါင်း ေလးေသာင်း
(၄၀၀၀၀) ခန ် ေသဆံ
့ းပါသည်၊ တ တ်ြပည်တင
ွ ် လေပါင်း စ်သန
ိ း် ခနစ်ေသာင်း (၂၇၀၀၀၀) ခန ် ေသဆံ
့ းပါသည်၊

ယာဥ်မေတာ်တဆမေ ကာင ့် စစေပါင်း လေပါင်း ၁.၂၅ သန်းခန ် ေသဆံ

့ းပါသည်။ ဆီးချိ င ့် ေသွးတွငး် သ ကားဓါတ်
ြမငတ
့် က်မေ ကာင ့် လေပါင်း ၃.၅ သန်းအထိ ေသဆံးပါသည်၊ ေလထညစ်ညမ်းမေ ကာင ့် လေပါင်း ၇ သန်းခန ် ့
ေသဆံးပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အဘယ့ေ
် ကာင ့် အ ကမ်းဖက်မကိ သ ကားဓါတ်ထက် ပိေ ကာက်ရွံ

ေနရပါသနည်း၊ အဘယ့ေ
် ကာင ့် အစိးရများမာ တာ ည်ြဖစ်ပာွ းေနသည့် ေလထညစ်ညမ်းမေ ကာင ့် မဟတ်ဘဲ
ရံဖန်ရံခါသာြဖစ်သည့် အ ကမ်းဖက် တိက်ခက်
ိ မေ ကာင ့် ေရွ းေကာက်ပဲွ ံးရပါသနည်း။

Terrorism ဆိသည့် စကားလံးမာ မရင်း terror - ထိတလ

် နေ
် ့ ကာက်ရွံ ြခင်းမ လာသည်ြဖစ်ရာ terrorism

ထိတလ
် နေ
် ့ ကာက်ရွံ ေစြခင်းဝါဒ ဆိသည်မာ ပ်ဝတ ပစည်းများ ထိခက်
ိ ပျက်စီးေအာင် ေဆာင်ရွကြ် ခင်းထက်

အေ ကာက်တရား ပျံ ေစြခင်

ံ့ းြဖင ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးအေြခအေန ကိ ေြပာင်းလဲေစရန် ကံေဆာင်သည့် စစ်ဗျ ဟာတရပ်
ြဖစ်ပါသည်။ ဤနည်းဗျ ဟာမာ တဖက်ရန်သ၏ ပ်ဝတ အင်အား ပျက်စီးေအာင် များစွာ ေဆာင်ရွက် င်
ိ စမ
ွ ်း မ ိ
ေသာ အလွန ် အားနည်းသည့် ပဂိ လ်၊ အဖွဲအစည်းများ အ မဲလလိ
ိ သံးေလ့ ိသည့် နည်းဗျ ဟာြဖစ်ပါသည်။ စစ်ေရး
လပ် ားမတိင်းမာ အေ ကာက်တရား ြဖစ်ေစသည်မန်ေသာ်လည်း သမား ိးကျစစ်ပဲတ
ွ င
ွ ် ြဖစ်သည့် အေ ကာက်
တရားမာ ပ်ဝတ ပစည်းများ ပျက်စီးဆံး ံးြခင်းမ လာသည့် ေဘးထွကပ
် စည်း ြဖစ်ပါသည်။ ထိအေ ကာက်တရား
မာ များေသာအားြဖင ့် ဆံး ံးမကိ ြဖစ်ေစသည့် အင်အားသံးစွဲမ အနည်းအများအေပ မတည်ပါသည်။ အ ကမ်းဖက်

မတွငမ
် အေ ကာက်တရားမာ ဇာတ်လမ်း၏ အဓိက ဇာတ်လက်
ိ ြဖစ်ပါသည်။ အ ကမ်းဖက်သမားများတွင ် အမန်
တကယ် ိေသာ အင်အားထက် အံအ
့ ားသငဖ
့် ွယ် ေကာင်းေလာက်ေအာင် အဆမတန် ကွာြခား ကီးမားသည့်
အေ ကာက်တရားကိ ြဖစ်ေပ ေစပါသည်။
 အ ကမ်းဖက်မ (violence) နည်းလမ်းြဖင ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး အေြခအေနကိ ေြပာင်းလဲပစ်ဖိ အ
့ မဲတမ်း လွယက
်

ေနသည် မဟတ်ပါ။ ပထမကမာစစ်တင

ွ ် ြဖစ်ခသ
ဲ့ ည့် ဆွမ်းြမစ်တက်
ိ ပဲွ ပထမေနတွ
့ င ် ဗိတသ
ိ စစ်သား တေသာင်းကိး
ေထာင် (၁၉၀၀၀) ေသဆံး ပီး ေလးေသာင်း (၄၀၀၀၀) ဒဏ်ရာရခဲပ
့ ါသည်။ ဝင်
ိ ဘာလ တိက်ပဲွ ပီးဆံးချိနတ
် င
ွ ် စ်
ဖက်စလံးမာ ေသဆံးသ ၃ သိနး် အပါအဝင် ကျဆံးထိခက်
ိ ဒဏ်ရာရသ တသန်းေကျာ် ိပါသည် ။ သိေသာ်
့ ဤ
ေ ကာက်မက် တန်လပ်ဖွယ် အစလိက်အြပံ လိက် ေသေ ကပျက်စီးြခင်းမာ ဥေရာပ ိ ပါဝါမ ေချ (balance of
power) ကိ ေြပာင်းလဲမသွား င်
ိ ေစခဲပ
့ ါ။ ေနာက်ထပ် စ် စ်ေလာက် ထပ် ပီး လသန်း ငခ
့် ျီ၍ ထိခက်
ိ ပျက်စီး၊
ေသေ က ပီးမသာ အေြပာင်းအလဲ ြဖစ်ပါသည်။

ဆွမ်းြမစ်တက်
ိ ပဲွ င ့် င
ိ း် ယဥ်လက်
ိ လ င် အ ကမ်းဖက်ဝါဒမာ မဆိစေလာက် ေသး ပ်ေသာ ကိစ ြဖစ်သာွ း
ပါသည်။ ၂၀၁၅ ဝင်
ိ ဘာတွင ် ပဲရစ်အ ကမ်းဖက်တက်
ိ ခက်
ိ မေ ကာင ့် လ ၁၃၀ ေသဆံးပါသည်။ ၂၀၁၆ မတ်လ ဘရပ်
ဆဲလဗ
် ံးကွမ
ဲ ေ ကာင ့် လ ၃၂ ေယာက်ေသဆံးပါသည်။ ၂၀၁၇ ေမ မန်ချက်စတာကွငး် ဗံးကွမ
ဲ ေ ကာင ့် လ ၂၂ ေယာက်

ေသဆံးပါသည်။ ၂၀၀၂ ခ စ် အစေရးမာ ပါလက်စတိင်းက လပ်သည့် အ ကမ်းဖက်တက်

ိ ခက်
ိ မများ အြမငမ
့် ားဆံး
ြဖစ်ပာွ းေနချိန၊် ဘတ်စ်ကားများ င ့် စားေသာက်ဆင်
ိ များ ေနစဥ်
့ င ့် အမ ဗံးခွဲ တိက်ခက်
ိ ခေ
ံ နရသည့် စ်တင
ွ ၊်
အစေရး ြပည်သ ၄၅၁ ဦးေသဆံးပါသည်။ ၁၉၈၈ တွင ် ေလာခ
့ ခ
် ါဘီ မိ တွင ် ြဖစ်ခသ
ဲ့ ည့် Pan Am ေလယာဥ်အမတ်
၁၀၃ ဗံးခွခ
ဲ ရ
ံ မေ ကာင ့် လေပါင်း ရာ ငခ
့် ျီ၍ ေသဆံးပါသည်။ ၉/၁၁ အ ကမ်းဖက်တက်
ိ ခက်
ိ မေ ကာင ့် စံချိနသ
် စ်တင်
ပီး လေပါင်း ၃၀၀၀ နီးပါး ေသဆံးပါသည်။ သိေသာ်
့ ြငားလည်း သမား ိးကျစစ်ပဲတ
ွ င
ွ ် ေပးဆပ်ရသည့် တန်ဖိး င ့်

ယဥ်လက်
ိ လ င် ၉/၁၁ တိက်ခက်
ိ မေတာင် ေသးငယ်သာွ းပါသည်။ ၁၉၄၅ ခ စ်မစ၍ ဥေရာပတွင ် အ ကမ်းဖက်
တိက်ခက်
ိ မများေ ကာင ့် (အမျိ းသားေရး၊ ဘာသာေရး၊ လက်ဝဲစန
ွ း် ၊ လက်ယာစွနး် အ ကမ်းဖက်တက်
ိ ခက်
ိ မ အားလံး
အပါအဝင်) ေသဆံးသ၊ ဒဏ်ရာရသ စစေပါင်းမာ ပထမကမာစစ်တင
ွ ြ် ဖစ်ခသ
ဲ့ ည့် လမသိလသည့၊် သမိင်းမတွငလ
်

သည့် တိက်ပဲမ
ွ ျားတွင ် ေသေ ကပျက်စီးသများ င ့် ယဥ်လ င် အများ ကီး နည်းပါးပါသည်။ တတိယေြမာက် အိမ်း

တိက်ပဲတ
ွ င
ွ ် လေပါင်း စ်သန
ိ း် ခွဲ (၂၅၀၀၀၀) ေသေ ကပျက်စီးပါသည်၊ ဒဿမေြမာက် အီဇွနဆ
် ိ တိက်ပဲတ
ွ င
ွ ်လ
ေပါင်း စ်သန
ိ း် စ်ေသာင်းငါးေထာင် (၂၂၅၀၀၀) ေသေ ကပျက်စီးပါသည်။

သိဆိ
့ ရင် အ ကမ်းဖက်သမားများမာ (သတိ၏
့ အ ကမ်းဖက်တက်
ိ ခက်
ိ မများမ) ဘယ်ေလာက် ေအာင်ြမင်ဖိ ့

ေမ ာ်လင ့် င်
ိ ပါသနည်း။ အ ကမ်းဖက်တက်
ိ ခက်
ိ မတခ ေဆာင်ရွက် ပီးသွားချိနတ
် င
ွ ် တဖက်ရန်သမာ စစ်သား
အေရအတွက် ေလျာန
့ ည်းသွားြခင်း မ ိပါ၊ တငက
့် ား င ့် စစ်သေဘာအေရအတွကလ
် ည်း ေလျာန
့ ည်းသွားြခင်း မ ိ
ပါ။ တဖက်ရန်သ၏ ဆက်သယ
ွ ေ
် ရး ကွနရ
် က်၊ ကားလမ်း၊ ရထားလမ်းများလည်း အများအားြဖင ့် အေကာင်းပကတိ
ကျန်ခပ
ဲ့ ါသည်။ စက် ံများ၊ ဆိပ်ကမ်းများ၊ စခန်းများလည်း မဲတေပါက်
့ မစွနး် ေစရပါ။ အ ကမ်းဖက်သမားများအေန

ြဖင ့် တဖက်ရန်သ၏ ပ်ဝတ အင်အားကိ ထိပါး င်

ိ ြခင်း မ ိသည့တ
် င်
ိ တဖက်ရန်သက သ၏
့ အေကာင်းအတိင်း ိ
ေနေသာ အင်အားကိ အေ ကာက်တရား င ့် ထိတလ
် နတ
် ့ ကားြဖစ်မေ ကာင ့် တလွအ
ဲ သံးချကာ လိတာထက်ပိ ပီး
တံြပန်
့ င်
ိ ပါသည်။ အ ကမ်းဖက်သမားများက တဖန်ရန်သကိ စိတတ
် ေအာင်
ိ ဆွ ပီး တဖက်က သ၏
့ ကီးမားေသာ
အင်အားကိ အသံးချ၍ ေချမန်းရန် ကိ းစားေသာအခါ ပိမိ ြပင်းထန်သည့် စစ်ေရး င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး မန်တင်
ိ းများ ြဖစ်
ေပ လာပါေတာသ
့ ည်။ ယင်းတိကိ
့ အ ကမ်းဖက်သမားများအေနြဖင ့် သတိဘာသာသတိ
့ ဖန်
့ တးီ င်
ိ စမ
ွ ်း ိသည်

မဟတ်ပါ။ ထိသိ မန်

့ တင်
ိ းများ ြဖစ်လာပါက ကိ တင်မန်းဆမထား င်
ိ ေသာကိစများ ေပ ေပါက်လာပါေတာသ
့ ည်။
တဖက်ရန်သမာ အမားေတွ လပ်မိ ပီး အလွနအ
် ့ လွန ် ကမ်း ကမ်းတမ်းတမ်းလပ်ရပ်များ လပ်မိပါေတာသ
့ ည်။ လထ
အြမင်သည်လည်း ယိမ်းယိင်လာပါသည်၊ ကားေနေရးသမားများပင် သတိ ရပ်
့ တည်ချက်ကိ ေြပာင်းလဲလာပါသည်။
ထိအခါ ပါဝါမ ေချ (balance of power) လည်း ေြပာင်းလာပါေတာသ
့ ည်။

သိြဖစ်
့ ရာ အ ကမ်းဖက်သမားများမာ တ တ်ေ ကထည်ဆင်
ိ ကိ ဖျက်ဆးီ ရန် ကိ းပမ်းသည့် ယင်ေကာင် င ့်
တပါသည်။ ယင်ေကာင်မာ အင်အားအလွန ် နည်းပါးသည် ြဖစ်ရာ လက်ဖက်ရည် ေ ကပန်းကန်တလံးကိပင် မ

တွနး် လဲ င်
ိ ပါ။ ဒါြဖင ့် ေ ကထည်ပစည်းဆိင် ကိဖျက်ဆးီ ရန် ယင်ေကာင်က ဘာလပ်ပါသနည်း။ က ဲတေကာင်ကိ ာ
ပီး သနားထဲ
့ ကိ ဝင်ကာ တဝီဝီ ြမည်ပါေတာသ
့ ည်။ ထိအခါ က ဲက ေဒါသထွကက
် ာ ေ ကာက်လန ် စိ
့ တ် ိင်းဝင် ပီး
ဆိင်ကိ ဖျက်ဆးီ ပါေတာသ
့ ည်။ စက်တင်ဘာ ၁၁ အ ကမ်းဖက်တက်
ိ ခက်
ိ မအ ပီး ယင်းသိပင်
့ ြဖစ်ပာွ းခဲပ
့ ါသည်။ အစ္
စလာမ်မစ် အေြခခံဝါဒီများမာ ေ ကထည်ပစည်းဆိင် ငတ
့် ေသာ အေ အလယ်ပိင်းကိ ဖျက်ဆးီ ရန် အေမရိကန်က ဲ

ကီးကိ ဆွေပး င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်။ ယခအခါတွငေ
် တာ့ အပျက်အစီး အေဆွးအေြမ့ ကားထဲတင
ွ ် သတိေတွ
့ ေကာင်းေကာင်း

ကီး ေပါက်ဖွားပါေတာသ
့ ည်။ ကမာတွင ် စိတတ
် ိ ေဒါသထွက် လွယေ
် သာ က ဲ ကီးများကလည်း ားမ မ ားဘဲကး။
ိ

ကလားဖန်ထးြခင်
ိ း

အ ကမ်းဖက်ဝါဒ (terrorism) မာ စစ်ေရးအရ ဆွေ

ဲ ဆာင်မမ ိလသည့် ဗျ ဟာ ြဖစ်သည်။ အေ ကာင်းမာ

အေရး ကီးသည့် ဆံးြဖတ်ချက်များ ချရန်ကိ တဖက်ရန်သ လက်ထဲ ပံေအာထားရေသာဗျ ဟာ ြဖစ်ေသာေ ကာင ့်

ြဖစ်သည်။ အ ကမ်းဖက်တက်
ိ ခက်
ိ မြဖစ်အ ပီးတွငလ
် ည်း တဖက်ရန်သ လက်ထတ
ဲ င
ွ ် ေရွ းချယ်စရာနည်းလမ်းများမာ
တိက်ခက်
ိ မမြဖစ်ခင်ကတိင်းပင် ိေနပါသည်။ သအေနြဖင
့ ့် ကိ က်သည့အ
် တိင်းေရွ းချယ် တံြပန်
့ လရပါသည်
ိ့ ။

စစ်တပ်များမာ ပံမန်အားြဖင ့် ထိသိေသာ

့ အေြခအေနမျိ းကိ ရသည့န
် ည်းြဖင ့် ေ ာင် င်
ိ ရန် ကိ းစား ကပါသည်။
စစ်တပ်က တိက်လ င် တဖက်ရန်သကိ စိတတ
် ေအာင်
ိ ဆွ ပီး တံြပန်
့ သည့် အေြခအေနမျိ း မလိချင်ေပ။ ထိတလ
် န် ့ ံ

သပ်သပ်၊ ေြခာက်လန ် ့ ံ သပ်သပ် ပွဲခင်းြပြခင်းမျိ း မလပ်လိ ကေပ။ စစ်တပ်က တိက်လ င် တဖက်ရန်သကိ သိသာ
များြပားစွာ ပ်ဝတ အကျအဆံး အပျက်အစီးများေစ ပီး ြပန်တက်
ိ င်
ိ စမ
ွ ်း ေလျာန
့ ည်းသွားေစမည့် နည်းဗျ ဟာြဖင ့်
တိက်ြခင်း ြဖစ်သည်။ တိတက
ိ ျကျ ဆိရလ င် တဖက်ရန်သ၏ အ ရာယ်အ ကီးဆံး လက်နက်များ င ့် နည်းလမ်းများ

ကိ သံးမရေတာေ
့ အာင်၊ ပျက်စီးသွားေအာင် ရည်ရွယ် ပီး တိက်ခက်
ိ ြခင်း ြဖစ်သည်။

ဥပမာေပးရလ င် ၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာတွင ် ဂျပန်က အေမရိကန်ကိ အလစ်ဝင်တက်

ိ ပီး ပလဲဆပ
ိ ်ကမ်းတွင ် ပစိ

ဖိတေ
် ရတပ်သေဘာများကိ စ်ြမ ပ်ပစ်လက်
ိ ြခင်းမာ ဤရည်ရွယခ
် ျက်ြဖင ့် တိက်ခက်
ိ ြခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်းမာ

အ ကမ်းဖက်ဝါဒ နည်းလမ်း မဟတ်ေပ။ ယင်းမာ စစ်ြဖစ်သည်။ တိက်ခက်

ိ မအ ပီး အေမရိကန်များ ဘယ်လိ
လက်တြပန်
ံ ့ မည်ကိ ဂျပန်ေတွ မသိေသာ်လည်း ေသချာတာ တခမာ အေမရိကန်ေတွ မည်သိ တံ
့ ြပန်
့ ရန်
ဆံးြဖတ်သည်ြဖစ်ေစ၊ ၁၉၄၂ တွင ် ဖိလစ်ပိင် သိမဟတ်
့ ေဟာင်ေကာင်သိ ေရတပ်
့ ေစလတ် င်
ိ မည်ေတာ့ မဟတ်

ေချ။

တဖက်ရန်သ၏ လက်နက်များ င ့် ေရွ းချယ်စရာ နည်းလမ်းများကိ ဖျက်စီး င်

ိ ြခင်း မ ိဘဲ ရန်သကိ ဆွေပး

ြခင်းမာ တြခားေရွ းချယ်စရာ နည်းလမ်း မ ိေတာေ

့ သာေ ကာင ့် ေသွး းေသွးတမ်း ကံမိ ကံရာကိ လပ်ြခင်း
ြဖစ်သည်။ ပ်ဝတ အင်အား ပျက်စီးေအာင် အမန်တကယ် ေဆာင်ရွကရ
် န် ြဖစ် င်
ိ ပါက ဘယ်သမ အ ကမ်းဖက်
တိက်ခက်
ိ ပီး ထိတလ
် န ် ့ ံ၊ ေြခာက်လန ် ့ ံ သပ်သပ် မလပ်ချင်ေပ။ ၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာတွင ် အေမရိကန်ကိ ရန်စရန်

အတွက် ပလဲဆပ
ိ ်ကမ်း ိ ပစိဖိတေ
် ရတပ်ကိ မတိမထိ
့ အေကာင်းအတိင်းထား ပီး ြဖတ်သာွ းြဖတ်လာ အရပ်သား

သေဘာတခကိ ဂျပန်က ေတာ်ပီဒ ိ ဒံးကျည်ြဖင ့် ပစ်ပါက စိတ် းထသည့် လပ်ရပ်သာ ြဖစ်ေပမည်။

သိေသာ်
့ အ ကမ်းဖက်သမားများမာ ေရွ းချယ်စရာ မ ိေချ။ သတိမာ
့ အင်အားအလွန ် နည်းသည် ြဖစ်ရာ
စစ်မတိက် င်
ိ ေပ။ သိြဖစ်
့ ရာ အ ကမ်းဖက်မကိ ဇာတ်ပဲဆ
ွ န်ဆန် ပွဲခင်း၊ ရန်သကိ ဆွေပးကာ၊ ရန်သက လိသည့်

ထက် ပိ ပီး လွနလ

် န
ွ က
် ံက ံတြပန်
ံ ့ လာေအာင် လပ်ရေလသည်။ မ အ ကမ်းဖက်သမားများက ေ ကာက်မက်ဖွယ်

အ ကမ်းဖက်လပ်ရပ်ြဖင ့် ဇာတ်လမ်းခင်းကာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတ် လံးကိ သိမ်းကျံ းဆွင
ဲ င် ေချာက်ြခားေစ ပီး အရိပ်ကိ

ရန်သထင်သည့၊် မိမိကယ်
ိ ကိ ြပန်ထခ
ိ က်
ိ ေစမည့် အြဖစ်မျိ းေရာက်ေအာင် ေဆာင်ရွကေ
် လသည်။ လလက်တဆပ်
စာေလာက်ကိ သတ်ြပ ပီး လသန်း ငခ
့် ျီ၍ မိမိအသက်အတွက် စိးရိမ်ေချာက်ချားေအာင် အ ကမ်းဖက်သမားများက

လပ်ေလသည်။ ထိသိ အ
့ ကမ်းဖက်သမားများ၏ ထိတလ
် န် ေ
့ ကာက်ရွံ ဖွယ် လပ်ရပ်ြဖင ့် ဇာတ်လမ်းဆင်ြခင်းေ ကာ
င ့် ေပ လာသည့် ြပည်သလထ၏ အေ ကာက်တရားကိ သက်သာေစရန် အစိးရက လံြခံ ေရးအင်အားြပြခင်းြဖင ့်

တံြပန်
့ ေလသည်။ အစိးရက တံြပန်
့ ရာတွင ် လအပ်စတခလံးကိ ပ
ိ ် ကပ
ွ ်ြပြခင်း သိမဟတ်
့ င်
ိ ငြံ ခားတိင်းြပည်ကိ
ကျ းေကျာ်တက်
ိ ခက်
ိ ြပြခင်းြဖင ့် သအင်
့ အား ိေ ကာင်း အ ကီးအကျယ်ြပဖိရန်
့ ေဆာင်ရွကေ
် လသည်။ များေသာ

အားြဖင ့် အ ကမ်းဖက်လပ်ရပ်ကိ ယင်းသိ အလွ

့ နအ် က ံ တံြပန်
့ ြခင်းက အ ကမ်းဖက်သမားများ၏ လပ်ရပ်ထက်
က ပ်
် တ၏
ိ ့ လံြခံ ေရးကိ ပိမိဆိးရွ ားစွာ ထိခက်
ိ ေစေတာသ
့ ည်။

အ ကမ်းဖက်သမားများမာ စစ်တပ် စစ်ဗိလ်ချ ပ်များ စဥ်းစားသလိ မစဥ်းစားေချ။ သတိက

့ ဇာတ်သမား
များ၊ ပ ိဂျ ဆာများ ဇာတ်လမ်းခင်းြပဖိ စဥ်
့ းစားသလိ စဥ်းစားေလသည်။ ၉/၁၁ တိက်ခက်
ိ မကိ ြပည်သလထ စိတ်

ထဲ စွဲထင်ေနပံကိ ကည့ပ
် ါက ဤအချက်မာ အတိင်းသား ေပ လွငလ
် ာမည် ြဖစ်သည်။ စက်တင်ဘာ ၁၁

အ ကမ်းဖက် တိက်ခက်
ိ မတွင ် ဘာြဖစ်ခသ
ဲ့ နည်းဟ လေတွကိ ေမး ကည့ပ
် ါ၊ ေဝါလ်ထရိတစ
် င်တာ၏ အြမာပးတာ

ဝါ ကီးကိ အယ်လက
် င်
ိ ဒါအဖွဲက ေလယာဥ်ြဖင ့် တိက် ပီး ဖိ လဲပစ်ခသ
ဲ့ ည်ဟ အများအားြဖင ့် ေြဖမည် ြဖစ်သည်။
သိေသာ်
့ တကယ့တ
် က်
ိ ခက်
ိ မမာ ေဝါလ်ထရိတစ
် င်တာ တိက်ခက်
ိ မတင် မကပါ။ ေနာက်ထပ် အြဖစ် ၂ ခ ြဖစ်ပာွ းခဲပ
့ ါ
ေသးသည်။ ယင်းတိထဲ
့ မ တခမာ ပင်တဂွနက
် ိ ေအာင်ြမင်စာွ တိက်ခက်
ိ င်
ိ ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ အဘယ့ေ
် ကာင ့် ဘယ်

သမ ဤကိစကိ မမတ်မိရပါသနည်း ။
 စက်တင်ဘာ ၁၁ အ ကမ်းဖက်တက်
ိ ခက်
ိ မမာ သမား ိးကျ စစ်ပဲမ
ွ ျိ းသာ ြဖစ်ပါက ပင်တဂွန ် ဌာနချ ပ်

တိက်ခက်
ိ မကိ အဓိက အာ ံစိက် ကမည် ြဖစ်သည်။ ဤတိက်ခက်
ိ မတွင ် အယ်လက
် င်
ိ ဒါ အဖွဲ မာ ရန်သ၏ ပင်မ
ဌာနချ ပ် တစိတတ
် ပိင်းကိ ဖျက်ဆးီ ပစ် င်
ိ ခဲ့ ပီး ထိပ်တန်း စစ်တပ် အရာ ိများ င ့် စစ်ေရးက မ်းကျင်သများကိ

ထိခက်
ိ ဒဏ်ရာရေအာင်၊ ေသဆံးေအာင် ေဆာင်ရွက် င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ြပည်သလထက အဘယ့ေ
် ကာင ့်

အရပ်သားအများြပည်သဆိင်ရာ အေဆာက်အဦး စ်ခ ပျက်ဆးီ ြခင်း င ့် ယ်ယာအေရာင်းအဝယ်လပ်သများ၊

စာေရးများ၊ စာရင်းစစ်များ ေသဆံးြခင်းကိ များစွာ ပိ၍ အေလးေပး အာ ံစိက်ရပါသနည်း။

အေ ကာင်းမာ င
ိ း် ယဥ် ကည့လ
် က်
ိ လ င် ပင်တဂွနမ
် ာ သိသာထင် ားေသာ အေဆာက်အဦး မျိ း မဟတ်ဘဲ

ခပ်နမ
ိ ်န
့ မ
ိ ့် အေဆာက်အဦးသာ ြဖစ် ပီး ေဝါလ်ထရိတစ
် င်တာမာမ မိးတိး မတ်တပ် ထိးထွကေ
် နေသာ ည်လေမျာ

အေဆာက်အဦး ကီး ြဖစ်သည်။ သည်စင်တာ ကီး ပိ လဲေသာအခါ ပ်ေရာအသံပါ ဟိနး် ထွကေ

် လသည်။ ယင်း

အေဆာက်အဦး ကီး ပိ လဲတာကိ ြမင်ရ ကားရသ တိအဖိ

့ မာ့ တသက်မေမ့ င်
ိ စရာ ြဖစ်ရပ် ကီး ြဖစ်ပါေချသည်။
က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အ ကမ်းဖက်ဝါဒ ဆိသည်ကိ ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကက
ွ သ
် ဖွယ် စိတထ
် က
ဲ အလိလိ ေအာက်ေမ့

သည် ြဖစ်ရာ ပ်ဝတ ပစည်း ဘယ်ေလာက်ထခ

ိ က်
ိ ပျက်စီးသလဲဆတာထက်
ိ စိတပ
် ိင်း၊ ခံစားမပိင်းဆိင်ရာ

ဘယ်ေလာက် ထိခက်
ိ ေစသလဲဆသည်
ိ ကိ ကည့် ပီး အကဲြဖတ်ေလသည်။

ထိတလ
် နေ
် ့ ချာက်ချားေစသည့် အ ကမ်းဖက်ဝါဒကိ တိက်ဖျက်လသများအေနြဖင
ိ ့် စစ်တပ် စစ်ဗိလ်ချ ပ်

များ စဥ်းစားသလိ မစဥ်းစားဘဲ အ ကမ်းဖက်သမားများ လပ်သလိ ဇာတ်ပဲွ ပ ိဂျ ဆာများ လိ စဥ်းစားရမည်

ြဖစ်သည်။ ထိအြပင်
့ အ ကမ်းဖက်ဝါဒကိ ထိထေ
ိ ရာက်ေရာက် တိက်ဖျက်လပါက
ိ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်

သေဘာေပါက်ရမည်မာ အ ကမ်းဖက်သမားေတွ ဘယ်လလပ်

ိ လပ် က ပ်
် တကိ
ိ ့ အ င်
ိ ယ င်
ိ မည် မဟတ်ဆသည့
ိ ်

အချက်ပင် ြဖစ်ေချသည်။ ဆိလိသည်မာ အ ကမ်းဖက်သမားများ ဆွေပးသည်ကိ တလွဲ အင်အားအလွနအ

် ကံ
တံြပန်
့ မိပါက မိမိဘာသာ ဖျက်စီးသလိ ြဖစ်မည်ဆသည့
ိ အ
် ချက်ပင် ြဖစ်ပါသည်။

အ ကမ်းဖက်သမားများမာ ြဖစ် င်
ိ ေချမ ိဟ ထင်ရသည့် နည်းလမ်းကိ ေဆာင်ရွကြ် ခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်း

မာ သတိတွ
့ င ် စစ်တပ်မ ိေသာ်လည်း ပါဝါမ ေချ (balance of power) ကိ အ ကမ်းဖက်နည်းြဖင ့် ေြပာင်းလဲပစ်ရန်
ကိ းပမ်းသည့် နည်းလမ်းကိ ေရွ းချယ်ြခင်း ြဖစ်သည်။ ထိရည်မန်းချက်ကိ အေကာင်အထည်ေဖာ်ရန်

အ ကမ်းဖက်သမားများက အစိးရတရပ်အေနြဖင ့် ေဆာင်ရွကရ

် န် ဘယ်လမ
ိ မတတ်စမ
ွ ်း င်
ိ သည့် ကိစတခကိ

ေဆာင်ရွကေ
် ပးရန် စိနေ
် ခ ြခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်းစိနေ
် ခ မမာ အစိးရအေနြဖင ့် င်
ိ ငသ
ံ ားအားလံးကိ င်
ိ ငေ
ံ ရးအရ

အ ကမ်းဖက်ခရ
ံ မမ အချိနတ
် င်
ိ း၊ ေနရာတိင်းတွင ် ကာကွယေ
် ပး င်
ိ ေ ကာင်း သက်ေသြပခိင်းြခင်း ြဖစ်သည်။ အစိးရ

က ဤမြဖစ် င်
ိ သည့် ကိစကိ အေကာင်အထည်ေဖာ်ဖိ ့ ကိ းစားပါက အစိးရမာ ကိယ့က
် လားဖန်ကယ်
ိ ထး၊
ိ ကိယ့ဖ
် ဲ
ကိယ်ချိ းရင်းက အ ကမ်းဖက်သမားများ လက်ထသ
ဲ ိ ့ ကိ တင်မန်းဆထားြခင်း မ ိသည့် စပိတတ
် စ် ဖဲတချပ် ေရာက်

ေကာင်းေရာက်လာမည် ြဖစ်သည်။
 အစိးရက ယင်းစိနေ
် ခ ချက်ကိ ကိင်တယ
ွ ေ
် ြဖ င်းသည့အ
် ခါ အ ကမ်းဖက်သမားများကိ ေချမန်း င်
ိ သည်

ဆိတာကေတာ့ မန်ပါသည်။ လွနခ

် သ
ဲ့ ည့် ဆယ်စ စ်များအတွငး် င်
ိ ငအ
ံ စိးရ အသီးသီးက ရာချီေသာ အ ကမ်းဖက်
အဖွဲအစည်းများကိ အြမစ်ြပတ် သတ်သင် င်းလင်း င်
ိ ခပ
ဲ့ ါသည်။ ၂၀၀၂ မ ၂၀၀၄ အတွငး် အင်မတန် ကမ်း က တ်

ရက်စက်ပါသည်ဆသည့
ိ ် အ ကမ်းဖက် အဖွဲအစည်းများကိ အစေရးက အင်အားသံး ေချမန်း င်
ိ ေ ကာင်း

သက်ေသြပခဲသ
့ ည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ ထိ
့ ပ်တက်
ိ ရင်ဆင်
ိ ပါက အ င်
ိ ရဖိရာ
့ အခွငအ
့် လမ်းမ ိသေလာက် ြဖစ်ေ ကာင်းကိ

အ ကမ်းဖက်သမားများ အေနြဖင ့် လည်း ေကာင်းေကာင်းသိပါသည်။ သိေသာ်

့ သတိမာ
့ အင်အားကလည်း အလွန ်
နည်း၊ အြခားေသာ စစ်ေရးနည်းလမ်းလည်း ဘာမ မ ိသည်ြဖစ်ရာ အ ကမ်းဖက်နည်းလမ်းကိ သံးြခင်းြဖငသ
့် ာ သ
တိအတွ
့ က် ံးစရာမ ိဘဲ အြမတ်ထက
ွ ဖ
် ိရာ
့ ိပါသည်။ တခါတရံ အ ကမ်းဖက်မ တိက်ဖျက်သည့် စစ်ဆင်ေရးများ
က အ ကမ်းဖက်သမားများကိ အြမတ်ထက
ွ ် င်
ိ ေစ င်
ိ သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရးမန်တင်
ိ းများ ြဖစ်ေပ ေစသည်ြဖစ်ရာ ယင်း

ေ ကာငပ
့် င် သတိက
့ ဒီေလာင်းေ ကးကိထပ် ပီး ကစား ကြခင်းြဖစ်ပါသည်။ အ ကမ်းဖက်သမား များမာ အေြခအေန
မေကာင်းသည့၊် မစွံသည့် ဖဲများ ကိင်ထားသည့် ဖဲသမားတဦး င ့် တပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဖဲချပ်များကိ ကလားဖန်ြပန်
ထိးဖိ၊ ့ ဖဲြပန်ချိ းဖိလိ
့ ေ ကာင်း ကျန်ကစားသမားများ ယံ ကည်လာေအာင် လပ်ပါသည်။ ဖဲချပ်ေတွကိ ကလားဖန်ထး၊
ိ
ဖဲြပန်ချိ း ပီး ေဝဖဲအသစ်များရလ င် သအတွ
့ က် ံးစရာအေ ကာင်းတေ ကာင်းမ မ ိပါ။ အားလံးအ င်
ိ ရသွား င်
ိ ေချ

သာ ိပါသည်။

ဖန်ဘးအလွတ် ကီး ထဲမာ ိတဲ့ ဒဂ ါးြပားတေစ့

အဘယ့ေ
် ကာင ့် င်
ိ ငအ
ံ စိးရ (state) အေနြဖင ့် (အ ကမ်းဖက်သမားများ လိလားသလိ) ဖဲချပ်များကိ

ကလားဖန်ြပန်ထး၊
ိ ဖဲြပန်ချိ းဖိ သေဘာတရပါသနည်
့ း။ အ ကမ်းဖက်ဝါဒေ ကာငြ့် ဖစ်ေသာ ပ်ဝတ အပျက်အစီးမာ

မဆိစေလာက်သာြဖစ်ရာ သီအရီ
ိ အားြဖင ့် အစိးရအေနြဖင ့် ဘယ်လမ
ိ မတံြပန်
့ ဘဲ ေနလိရသည်
့ ။ သိမဟတ်
့ အစိးရ
အေနြဖင ့် ကင်မရာများ၊ မိက်များ မြမင်ကယ
ွ ရ
် ာမာ သိသိသိပ်သပ
ိ ် င ့် ြပင်းထန်သည့် တံြပန်
့ မများ ေဆာင်ရွကလ
် ိရ
့
ေလသည်။ လက်ေတွအားြဖငလ
့် ည်း အစိးရများအေနြဖင ့် ယင်းကဲသ
့ ပင်
ိ ့ တံြပန်
့ ေလ့ ိပါသည်။ သိေသာ်
့ တခါတခါ

စိတမ
် ထိနး် င်
ိ ဘဲ အမျက်ထက
ွ က
် ာ အစိးရက လသိ င် ကား အင်အားသံး ေြဖ င်း ပီး တံြပန်
့ တာမျိ း ြဖစ်ေလ့ ိ
ပါသည်။ ထိအခါ အ ကမ်းဖက်သမားများ စိတ် ကိ က်ကစားလိ ရသည့
့ ် အေြခအေန ြဖစ်သာွ းေတာသ
့ ည်။ အဘယ့်
ေ ကာင ့် င်
ိ ငအ
ံ စိးရများ အေနြဖင ့် အ ကမ်းဖက်သမားများ၏ ဆွေပးမများကိ ဆတ်ဆတ်ထမ
ိ ခံြဖစ်ရပါသနည်း။

အစိးရများအေနြဖင ့် ယင်းကဲသ
့ ိ ဆွ
့ ေပးမများကိ သည်းမခံ င်
ိ ြဖစ်ရြခင်းမာ ေခတ်သစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ်များ၏

တရားနည်းဆီေလျာ်မ၊ တရားသြဖင ့် တည် ိမ (legitimacy) င ့် သက်ဆင်

ိ ပါသည်။ တရားသြဖင ့် တည် ိသည့်

င်
ိ ငေ
ံ တာ် အယအဆမာ င်
ိ ငေ
ံ တာ်က အများဆိင်ရာရပ်ဝန်း (public sphere) ကိ င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ကမ်းဖက်မများ
ကင်း င်းေအာင် ကာကွယေ
် ပးမည် ဟေသာ ကတိကဝတ်ကိ အေြခခံထားြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ အစိးရအေနြဖင ့်

သ၏
့ တရားသြဖငတ
့် ည် ိမ၊ တရားဝင်မက ဤအ ကမ်းဖက်မများကိ ကာကွယေ
် ပးရေရး င ့် မသက်ဆင်
ိ ပါလ င်မ

ဘယ်လပင်
ိ ဆးရွ
ိ ားေသာ ကပ်ေဘးြဖစ်ပါေစ ကံ့ ကံ့ခံ ပီး၊ မသိချင်ေယာင်ေဆာင်ေနလိပင်
့ ရေလသည်။
သိေသာ်
့ လည်း ြပဿနာက မည်မ ပင် ေသးငယ်ေစကာမ ယင်းြပဿနာသည် အစိးရ၏ တရားနည်းဆီေလျာ်မကိ

ထိပါးတိက်ခက်
ိ င်
ိ သည်ဆပါက
ိ ြပဿနာေသးေသးေလး တခ ငပ
့် င် အစိးရ ပိ လဲသာွ း င်
ိ စရာ ိေနေလသည်။ ၁၄

ရာစတွင ် ပလိပ်ေရာဂါေဘးေ ကာင ့် ဥေရာပ လဦးေရ၏ ေလးပံတပံမ ထက်ဝက်ပမာဏခနအ

် ့ ထိ ေသဆံးခဲ့
ေသာ်လည်း ဘယ်ဘရင်မ နန်းစွနရ
် ့ သည့် အြဖစ်မေရာက်ေချ။ ဘယ်ဘရင်ကမလည်း ပလိပ်ေရာဂါကပ်ေဘးကိ

ေကျာ်လား င်
ိ ရန် ကိ းပမ်းေဆာင်ရွကြ် ခင်း မ ိေချ။ ပလိပ်ေရာဂါကိ ကာကွယရ
် မည့တ
် ာဝန်မာ င်ဘရင၏
့် တာဝန်

ဟလည်း ထိအချိနက
် ဘယ်သကမ မယဆေချ။ တဖက်တင
ွ မ
် ဘာသာေရးအရ မိစာအယဝါဒများ င်
ိ ငေ
ံ တာ်

အတွငး် ြပနပ
် ့ ာွ းေနသည်ကိ ခွင ့် ြပ မိလ င်မကား င်ဘရင်အေနြဖင ့် နန်းစွနရ
် ့ ံသာမက ဇက်ပါ ြပ တ်သာွ း င်
ိ သည့်

အြဖစ်မျိ း င ့် ကံ ရ င်
ိ ေလသည်။

ယေနေခတ်
့ တငွ ် အစိးရတရပ်အေနြဖင ့် အိမ်တင
ွ း် အ ကမ်းဖက်မ င ့် လိငပ
် ိင်းဆိင်ရာ အ ကမ်းဖက်မကိ
အ ကမ်းဖက်ဝါဒေလာက် တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ကိင်တယ
ွ တ
် ြပန်
ံ ့ ြခင်း မ ိေချ။ #MeToo ကဲသ
့ ေသာ
ိ့ လပ် ားမများ

မာ အကျိ းသက်ေရာက်မ ိသည့တ

် င်
ိ မဒိမ်းမမာ အစိးရ၏ တရားနည်း ဆီေလျာ်မ၊ တရားသြဖငတ
့် ည် ိမ

(legitimacy) ကိ ေလျာပ
့ ါးေစြခင်း မ ိေချ။ ဥပမာအားြဖင ့် ြပင်သစ်တင
ွ ် တ စ်လ င် မဒိမ်းမေပါင်း တေသာင်းေကျာ်

အာဏာပိင်များထံ တိင် ကား က ပီး သတင်းပိ တိ

့ င် ကားြခင်း မ ိသည့် အမေပါင်း ေသာင်း ငခ
့် ျီ၍ ိ င်
ိ ေလသည်။

သိေသာ်
့ မဒိမ်းသမားများ င ့် မယားကိ ိက်ေသာ ခင်ပန
ွ း် ေယာက်ျားများမာ ြပင်သစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ်၏ တည် ိမကိ

ခိမ်းေြခာက်သည့် အ ရာယ်အြဖစ် ြမင်ခရ

ံ ြခင်း မ ိေချ။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ လိငပ
် ိင်းဆိင်ရာ အ ကမ်းဖက်မ

ကင်း င်းေစရမည် ဆိသည့် ကတိြဖင ့် င်

ိ ငေ
ံ တာ်ကိ တည်ေဆာက်ထားြခင်း မဟတ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

သိေသာ်
့ ား ားပါးပါး တခါတရံ ြဖစ်သည့် အ ကမ်းဖက်မများမာမ ြပင်သစ်သမတ င်
ိ ငေ
ံ တာ်၏ ေသေရး င်ေရးကိ

ခိမ်းေြခာက်သည့် အ ရာယ်အြဖစ် ြမင်ခရ

ံ သည်။ အေ ကာင်းမာ လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် ရာစ စ်အနည်းငယ်အတွငး်
ေခတ်သစ် အေနာက် င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ င်
ိ ငအ
ံ တွငး် င်
ိ ငေ
ံ ရးအ ကမ်းဖက်မကိ လံးဝသည်းမခံဟသည့် ကတိကဝတ်ေပ

လံးလံး အေြခခံ၍ ၄င်းတိ၏

့ တရားနည်းဆီေလျာ်မကိ တေြဖးေြဖးချင်း တည်ေဆာက်လာေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

အလယ်ေခတ်များကမ အများဆိင်ရာရပ်ဝန်းမာ င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ကမ်းဖက်မများ င ့် ြပည့် က်ေနသည်။ အမန်

စင်စစ်အားြဖင ့် အ ကမ်းဖက်နည်းလမ်း သံး င်

ိ စမ
ွ ်း ိြခင်းကိက င်
ိ ငေ
ံ ရးကစားပွဲထသ
ဲ ိ ဝင်
့ ေရာက်ရန် ဝင်ခင
ွ ့်

လက်မတ် ြဖစ်ခသ
ဲ့ ည်။ ထိသိ သံ
့ း င်
ိ စမ
ွ ်း မ ိပါက င်
ိ ငေ
ံ ရးအရ အေရးမပါေချ။ ေတာ်ဝင်မိသားစ အများအြပားမာ

လက်နက်ကင်
ိ တပ်ဖဲွများ ိ ပီး မိ များ၊ အစည်းအ ံးများ၊ ဘရားေကျာင်းေတာ်များ င ့် ဘန်းေတာ် ကီးေကျာင်းများ

မာလည်း လက်နက်ကင်
ိ တပ်များ ိေလသည်။ ေကျာင်းထိင်ခင် ကီး ပျံလန
ွ ေ
် တာ်မ ပီး သကိ
့ ဆက်ခရ
ံ န် အြငင်းပွားမ

ေပ ေပါက်ပါက ဘန်း ကီးများ၊ ေဒသခံေခါင်းေဆာင်ဗိလ်များ င ့် သက်ဆင်

ိ သအိမ်နးီ နားချင်းများ ပါဝင်သည့် ပိ င်
ဖက်အဖွဲများမာ လက်နက်ကင်
ိ ပီး ြပဿနာ ေြဖ င်းေလ့ ိ ကသည်။

အ ကမ်းဖက်ဝါဒ (terrorism) မာ ထိသိေသာ

့ အေြခအေနတွင ် အေရးမပါ အရာမေရာက်ေချ။ ပ်ဝတ

ပစည်း ပျက်စီးထိခက်
ိ ေအာင် သိသာစွာ အင်အားမသံး င်
ိ ေသာသများအတွက် ေနရာမ ိေချ။ ၁၁၅၀ ြပည့် စ်တင
ွ ်
မွတဆ
် လင်အယသီးသ အချိ က ေဂျ စလင်တင
ွ ် လက်တဆပ်စာ အရပ်သားအချိ ကိ သတ် ပီး ခ းဆိတစ
် စ်ပဲြွ ဖင ့်

ကျ းေကျာ်လာသများ ြမငြ့် မတ်ေသာေြမမ ထွကသ

် ာွ း ကရန် ေတာင်းဆိပါက ဘယ်သကမ ေ ကာက်မည်မဟတ်ပါ။

ငိအားထက်ရယ်အားသန်ဆသလိ
ိ ြဖစ်ေပမည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် မိမိေတာင်းဆိချက်ကိ လများ အမန်တကယ်

အာ ံစိက်ခခ
ံ ျင်သည် ဆိပါက အနည်းဆံး ခံတပ် ရဲတက်
ိ တလံး၊ စ်လးေလာက်
ံ သိမ်းြပ င်
ိ ရမည် ြဖစ်သည်။

အ ကမ်းဖက်ဝါဒမာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ အလယ်ေခတ် ဘိးေဘးများ အာ ံစိက်ေလာက်စရာ ကိစမဟတ်ခေ
ဲ့ ပ။ အေ ကာင်း
မာ သတိအေနြဖင
့ ့် ပိ ကီးေသာ ြပဿနာများကိ ရင်ဆင်
ိ ေြဖ င်းေနရေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

ေခတ်သစ်ကာလတွငမ
် င်
ိ ငေ
ံ တာ်များမာ ဗဟိချ ပ်ကင်
ိ ပီး ၄င်းတိ၏
့ နယ်နမ
ိ ိ တအ
် တွငး် င်
ိ ငေ
ံ ရး

အ ကမ်းဖက်မကိ တေြဖးေြဖးချင်း ေလ ာခ
့ ျလာခဲသ
့ ည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ ဆယ်စ စ် အနည်းငယ်အတွငး် အေနာက် င်
ိ ငံ

များမာ င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ကမ်းဖက်မများကိ အကန်အစင်နးီ ပါး င်းလင်း င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်။ ြပင်သစ် င်
ိ ငသ
ံ ားများ၊ ဗိတန
ိ ်

င်
ိ ငသ
ံ ားများ၊ အေမရိကန် င်
ိ ငသ
ံ ားများမာ လက်နက်အင်အား သံးစရာမလိဘဲ မိ များ၊ ေကာ်ပိေရး င်းများ၊ အဖွဲ

အစည်းများ င ့် အစိးရကိပင် ထိနး် ချ ပ်ရန် ကိ းပမ်း င်

ိ သည်။ ထရီလယ
ီ ံ င ့် ချီေသာ ေဒ လာများ၊ သန်း င ့် ချီေသာ

စစ်သားများ၊ ေထာင်ချီေသာ သေဘာများ၊ ေလယာဥ်ပျံများ င ့် ကလီးယား ဒံးကျည်များကိ ထိနး် ချ ပ် င်

ိ စမ
ွ ်းမာ

င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားအပ်စတစထံမ အြခားတစထံသိ ေသနတ်
့ တချက် ေဖာက်စရာမလိဘဲ လဲေြပာင်းေပး င်
ိ သည်။
ြပည်သလထမာ ဤသိေသာ
့ အေြခအေန င ့် အလျင်အြမန် အသားကျလာ ပီး သတိ၏
့ ေမွးရာပါ အခွငအ
့် ေရးအေန

ြဖင ့် ယဆလာသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ တခါတရံ ကံ သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ကမ်းဖက်မမျိ းေ ကာင ့် လအနည်းငယ် ဆယ်ဂဏန်း

ေလာက် ေသဆံး ံ ငပ
့် င် င်
ိ ငေ
ံ တာ်၏ တရားနည်းဆီေလျာ်မ (legitimacy) ေရာ၊ င်
ိ ငေ
ံ တာ်၏ ရပ်တည် င်
ိ စမ
ွ ်းကိ

ပါ ခိမ်းေြခာက်သည့် အ ရာယ်အြဖစ် ြမင်လာ ကြခင်း ြဖစ်သည်။ ဘာမမ ိသည့် ဖန်ဘးအလွတ် ကီး ြဖစ်ေသာ

ေ ကာင ့် ဒဂ ါးြပားတေစ့ ထဲ ငပ
့် င် အသံအကျယ် ကီး ြမည်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ထိေ့ ကာငပ
့် င် အ ကမ်းဖက်မ ထိးဇာတ်မာ ေအာင်ြမင်မ ရြခင်း ြဖစ်သည်။ အစိးရက င်
ိ ငေ
ံ ရး

အ ကမ်းဖက်မ လံးဝကင်း င်းသည့် ေနရာြဖစ်ေအာင် အကျယ် ကီး ဖန်တးီ ထား င်

ိ ေသာေ ကာင ့် မည်မ ပင် ေသး

ငယ်သည့် လက်နက်ကင်
ိ တိက်ခက်
ိ မ ြဖစ်ပါေစ၊ မိက်ခ ိဖန်းေ ကာင ့် အသံအကျယ် ကီး ထွကလ
် ာသကဲသ
့ ိ ရလဒ်
့
က ချဲကားသွားြခင်း ြဖစ်သည်။ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငတ
ံ င
ွ ် င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ကမ်းဖက်မ နည်းပါးေလေလ၊ အ ကမ်းဖက်တက်
ိ ခက်
ိ

မ တခအေပ ြပည်သလထ၏ ေြခာက်ြခားတန်လပ်မ ကီးမားေလေလ ြဖစ်သည်။ လအနည်းငယ် ဘယ်လဂ

် ျီယံ

တွင ် ထိခက်
ိ ေသဆံးမက င်
ိ ဂျီးရီးယား သိမဟတ်
့ အီရတ်တင
ွ ် လရာ ငခ
့် ျီ၍ ေသဆံးမထက် ပိ ပီး လစိတဝ
် င်စားခံရ

ေလသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဝိေရာဓိြဖစ်ရသည်မာ ေခတ်သစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ်များ၏ င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ကမ်းဖက်မကိ ကာကွယထ
် ား

င်
ိ သည့် ေအာင်ြမင်မေ ကာငပ
့် င် အ ကမ်းဖက်ဝါဒ ငရ
့် င်ဆင်
ိ ရေသာအခါ ေခတ်သစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ်များအတွက် အထး

ေပျာက
့ က
ွ ် အေန ငြ့် ဖစ်ေနရြခင်း ြဖစ်သည်။

အစိးရက င်
ိ င၏
ံ နယ်နမ
ိ ိ တအ
် တွငး် င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ကမ်းဖက်မကိ သည်းခံမည်မဟတ်ဆတာကိ
ိ

ထပ်တလဲလဲ ထတ်ေဖာ်ြ◌ပသထားသည် ။ င်
ိ ငသ
ံ ားများအေနြဖငလ
့် ည်း င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ကမ်းဖက်မ လံးဝမ ိသည့်
အေြခအေန င ့် အသားကျေန ပီ ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ အ ကမ်းဖက်ဝါဒထိးဇာတ်၊ လပ်ဇာတ်က လအများ၏ စိတထ
် ဲ
တွင ် မင်းမဲစ
့ ိက်၊ ပရမ်းပတာြဖစ်ေတာမ
့ ည်ဟ အလိလိ ေချာက်ြခား ထိတလ
် နလ
် ့ ာသည်။ လအဖွ
့ ဲအစည်းအတွငး်
လမေနသားကျမ၊ လမအစီအစဥ် (social order) ပျက်ြပားေတာမ
့ ည်ဟ ခံစားလာရသည်။ ရာစ စ်များစွာ
ေသွးေြမကျ န်းကန်လပ် ားရ ပီး အ ကမ်းဖက်မ တွငး် နက် ကီး ထဲက ထွကလ
် ာခဲေ
့ သာ်လည်း က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတထ
် ဲ

တွင ် ယင်းတွငး် နက် ကီးက ိေနဆဲ၊ ြပန်လည်ဝါးမျိ သွားဖိ ေစာင

့ ေ့် နဆဲဟ ခံစားေနရေလသည်။ ထိတလ
် န် ့

ေ ကာက်ရွံ ဖွယေ
် ကာင်းသည့် ရက်စက် ကမ်း က တ်ေသာ လပ်ရပ်မျိ း နည်းနည်း ြမင် ံ င ့် က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတထ
် တ
ဲ င
ွ ်

ယင်းတွငး် နက် ကီးထဲ ြပန်ကျသွား ပီဟ ထင်ေလေတာသ

့ ည်။

ြပည်သလထ၏ ဤကဲသ
့ ိ အေ
့ ကာက်တရားကိ သက်သာရာရေစရန် အ ကမ်းဖက်မထိးဇာတ်ကိ အစိးရက

လံြခံ ေရးအင်အားသံးြခင်းဟသည့် ဇာတ်ကက

ွ ခ
် င်း ပီး တနြ် ပန်
့ ေတာသ
့ ည်။ အ ကမ်းဖက်ဝါဒကိ ထိေရာက်ြမန်ဆန်မ
အ ိဆးံ တိက်ဖျက် င်
ိ သည့် နည်းလမ်းမာ ေထာက်လမ်းေရး ေကာင်းေကာင်း င ့် အ ကမ်းဖက်မကိ ေထာက်ပံေ
့ နသ
ည့် ဘ ာေရး ကွနယ
် က်များကိ လ ိ ဝက် ေချမန်းြခင်းနည်းလမ်း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ နည်း

လမ်းမာ င်
ိ ငသ
ံ ားများ အေနြဖင ့် တီဗီဖန်သားြပင်ေပ တွင ် ြမင်ရ ကားရသည့် နည်းလမ်း မဟတ်ေချ။ င်
ိ ငသ
ံ ားများ

မာ ေဝါလ်ထရိတစ
် င်တာ ကီး ပိ လဲသာွ းသည့် အ ကမ်းဖက်သမား များ၏ ဒရာမာထိးဇာတ်ကိ ြမင်ခရ
ဲ့ သည်ြဖစ်ရာ

အစိးရကလည်း အလားတ မီးေတွေလာင်၊ မီးခိးေတွထက

ွ က
် ာ ပိခမ်းနား ကီးကျယ်သည့် ဇာတ်ကက
ွ ် ြပန်ခင်းြပ ပီး

တံြပန်
့ လစိ
ိ တ် ြဖစ်ေတာသ
့ ည်။ သိြဖစ်
့ ရာ အစိးရက တိတတ
် ဆိတ် ထိေရာက်မ ိစာွ တံြပန်
့ ြခင်းမျိ း လပ်မည့အ
် စား

အင်အား ကီးမားသည့် မန်တင်

ိ းေတွထန်၊ မီးဟန်းဟန်းေတာက်သည့် တံြပန်
့ မမျိ း လပ်ေလသည်။ ထိအခါ
အ ကမ်းဖက်သမားများ ေမ ာ်လငထ
့် ားသည့် စိတက
် းအိပ်မက်များ အမန်တကယ် အေကာင်အထည် ေပ လာ

ေတာသ
့ ည်။

ထိသိဆိ
့ လ င် အစိးရအေနြဖင ့် အ ကမ်းဖက်ဝါဒကိ မည်သိ ကိ
့ င်တယ
ွ ေ
် ြဖ င်းသငပ
့် ါသနည်း။ အ ကမ်းဖက်

မကိ ေအာင်ြမင်စာွ တိက်ဖျက်ရန်မာ မျက် ာစာသံးခမ ေဆာင်ရွကရ

် န် လိပါသည်။ ပထမမျက် ာစာမာ အစိးရက

အ ကမ်းဖက်ကန
ွ ယ
် က်များကိ တိတတ
် ဆိတ် ေထာက်လမ်းေချမန်း ြခင်းြဖစ်ပါသည်။ ဒတိယမျက် ာစာမာ မီဒယ
ီ ာ

များက ကိစများကိ သငေ

့် တာ်ဆေ
ီ လျာ်ေသာ ေထာငမ
့် ချဥ်းကပ်ြခင်းြဖစ် ပီး တဆိတက
် ိ တအိတမ
် လပ်ရန် ြဖစ်

ပါသည်။ မီဒယ
ီ ာများအေနြဖင ့် လများ လိတာထက်ပိ ပီး ထိတလ
် နစ
် ့ ိးရွ ံ ေအာင် မေဆာင်ရွကမ
် ိဖိ လိ
့ ပါသည်။
အ ကမ်းဖက်သမားများ၏ ထိးဇာတ်မာ လေတွ ကားထဲ ေကျာ် ကားမမရလ င် ေအာင်ြမင်မည် မဟတ်ပါ။ သိေသာ်
့
ကံဆးသည်
ိ မာ မီဒယ
ီ ာများက ယင်းထိးဇာတ်ကိ လသိ င် ကားြဖစ်ေအာင် အလကား မတ်တင်း လပ်ေပးေနြခင်းပင်

ြဖစ်ပါသည်။ မီဒယ
ီ ာများက အ ကမ်းဖက်မများကိ လွနလ
် န
ွ က
် က
ဲ ဲ အာ ံစိက် သတင်းတင်ဆက်ကာ ၄င်းတိ၏
့
အ ရာယ်ကိ ိရင်းစွဲထက် ချဲကားေြပာဆိေန ကပါသည်။ သတင်းစာကလည်း ဆီးချိ အေ ကာင်းတိ၊ ့ ေလထ

ညစ်ညမ်းမတိကိ
့ ေရးသားတင်ဆက် တာထက်အ ကမ်းဖက်မ အေ ကာင်းေရးပါက ပိအေရာင်းထွကသ
် ည်ကး။
ိ
 တတိယမျက် ာစာမာ က ပ်
် တိ တဦးချင်
့ း၊ တေယာက်ချင်းစီ၏ စိတအ
် ထင်ကိ ချ ပ်ထန
ိ း် ရမည့် ကိစ ြဖစ်

ပါသည်။ အ ကမ်းဖက်သမားများမာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတအ
် ာ ံကိ ဖမ်းစား ပီး က ပ်
် တကိ
ိ ့ ြပန် ေချာက်လနြ် ခင်
့ း ြဖစ်
ပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတထ
် တ
ဲ င
ွ ် အ ကမ်းဖက် တိက်ခက်
ိ မများကိ ထပ်တလဲလဲ တဝဲလည်လည် ြပန်ြမင်ေယာင်

ပါသည်။ စက်တင်ဘာ ၁၁ တိက်ခက်

ိ မလိမျိ း၊ အေသခံဗံးကွဲ တိက်ခက်
ိ မလိမျိ း ကိစများကိ ထပ်တလဲလဲ ြပန်

အမတ်ရပါသည်။ အ ကမ်းဖက်သမားများက လ ၁၀၀ ေလာက်သတ်ြပ ပီး လသန်းရာ ငခ

့် ျီ၍ ေနာက်ေကျာမလံဘဲ

တေယာက်ေယာက်က ေနာက်ကေန လာသတ်ေတာမ

့ ေယာင် ထင်ေအာင် လပ်ပါသည်။ အ ကမ်းဖက်သမား
များ၏ရန်ကိ စိတထ
် မ
ဲ စွဲထင်ေနြခင်းမ လွတက
် င်းေအာင် ေဆာင်ရွကရ
် မည့် တာဝန်မာ င်
ိ ငသ
ံ ားများတွင ် ိ

ပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အ ကမ်းဖက်မက ခိမ်းေြခာက် င်
ိ စမ
ွ ်း အမန်တကယ် ဘယ်ေလာက်ပဲ ိေ ကာင်းကိ

အမတ်ရဖိ လိ
့ ပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ အဇ တအတွငး် မာ ိေသာ အေ ကာက်တရားေ ကာင ့် မီဒယ
ီ ာများက ကဲကဲ

သဲသဲ သတင်းေဖာ်ြပေနြခင်းြဖစ် ပီး အစိးရများက လွနလ

် န
ွ က
် က
ဲ ဲ တံြပန်
့ ေနြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ အ ကမ်းဖက်ဝါဒ ေအာင်ြမင်မည်လား၊ ကျဆံးသွားမည်လားမာ က ပ်
် တအေပ
ိ့ တွင ် မတည်

ပါသည်။ အ ကမ်းဖက်သမားများကိ စိတက

် းအာ ံကိ ဖမ်းစားခွငြ့် ပ လိက် ပီး က ပ်
် တ၏
ိ ့ ကိယ်ပိင်အေ ကာက်

တရားများြဖင ့် အလွနအ
် ကျ း တံြပန်
့ မိပါက အ ကမ်းဖက်ဝါဒ ေအာင်ြမင်သာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။ စိတအ
် ာ ံမာ

အ ကမ်းဖက်သမားများကိ ေ ကာက်လနြ် ခင်

့ းမ လွတက
် င်း ပီး သမမ တေသာ စိတေ
် နစိတထ
် ားြဖင ့်
ေအးေအးေဆးေဆး တံြပန်
့ င်
ိ ပါက အ ကမ်းဖက်ဝါဒ ကျ ံးမည် ြဖစ်ပါသည်။

အ ကမ်းဖက်ဝါဒီေတွ ကလီးယားရသွားတဲအ
့ ခါ

ေ တွငေ
် ဖာ်ြပခဲသ
့ ည့် အ ကမ်းဖက်ဝါဒအေ ကာင်း သံးသပ်ချက်မာ လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် ရာစ စ် ၂ ခ အတွငး် က

က ပ်
် တိ သိ
့ ထားေသာ အေြခအေနများ င ့် လက် ိ နယးေယာက်၊ လန်ဒန်၊ ပါရီ င ့် တဲလဗီ မိ ကီးများ၏ လမ်းမ
များမာ ြဖစ်ေနသည့် အြဖစ်အပျက်များ င ့် စပ်လျ းပါသည်။ အ ကမ်းဖက်သမားများက အစလိက်အြပံ လိက်

သတ်ြဖတ် င်
ိ သည့် လက်နက်များ (weapons of mass destruction) ရ ိသာွ းလ င်မကား အ ကမ်းဖက်ဝါဒ၏
သေဘာသဘာဝလည်း အ ကီးအကျယ်ေ◌ြပာင်းလဲသာွ းမည်၊ ဒါတွငမ
် ကေသးဘဲ၊ င်
ိ ငမ
ံ ျား င ့် ကမာ့ င်
ိ ငေ
ံ ရး၏

သေဘာသဘာဝပါ ေြပာင်းလဲသာွ းေတာမ

့ ည် ြဖစ်သည်။ အယအစွဲ ကီးသည့၊် းသွပ်ေနသည့် လက်တဆပ်စာ
မိက် းရဲ ေတွကိ ကိယ်စားြပ သည့် အဖွဲအစည်းေသးေသးေလးများက မိ ကီးများကိ ဖျက်ဆးီ င်
ိ ပီး လသန်း ငခ
့် ျီ

ပီး သတ်ြဖတ်လာ င်
ိ ပါက င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ကမ်းဖက်မများမ ကင်းေဝးသည့် အများဆိင်ရာ ရပ်ဝန်း (public sphere)

ိေတာမ
့ ည် မဟတ်ေချ။

ယေနေခတ်
့ အ ကမ်းဖက်ဝါဒမာ အများအားြဖင ့် ထိးဇာတ်သာသာ ထိတလ
် နေ
် ့ အာင် လပ် ံ ြဖစ်

ေသာ်လည်း အနာဂတ်တင
ွ ် ကလီးယား အ ကမ်းဖက်မ (nuclear terrorism)၊ ဆိင်ဘာ အ ကမ်းဖက်

မ(cyberterrorism)၊ သိမဟတ်
့ ဇီဝလက်နက်အ ကမ်းဖက်မ (bioterrorism) (မျိ းြဖစ်လာပါက) အလွန ်
ေ ကာက်ဖွယေ
် ကာင်းေသာ ခိမ်းေြခာက်မမျိ း ြဖစ်မည် ြဖစ်သည်။ အစိးရများအေနြဖငလ
့် ည်း ပိ ပီး ြပင်းထန်
ကီးေလးေသာ တံြပန်
့ မမျိ း ေဆာင်ရွကရ
် မည် ြဖစ်သည်။ ယင်းအေ ကာင်းေ ကာငပ
့် င် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်

ေလာေလာဆယ်အချိနအ
် ထိ ကံ ေတွရေသာ အ ကမ်းဖက်မမျိ း င ့် အနာဂတ်တင
ွ ် ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ သည့်
စိတက
် းြဖင ့် မန်းဆေသာ အ ကမ်းဖက်မမျိ းအ ကား ဂ တစိက် ခွြဲ ခားနားလည်ရန် လိအပ်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

အနာဂတ်တင
ွ ် အ ကမ်းဖက်သမားများ ကလီးယားဗံးရသွား ပီး နယးေယာက်၊ လန်ဒန် မိ ကီးများကိ ဖျက်ဆးီ မာ

ကိ ေတွးေ ကာက်ကာ ေအာ်တိ ိင်ဖယ်ေလးတလက် သိမဟတ်

့ ထရပ်ကားေလးြဖင ့် ြဖတ်သာွ းြဖတ်လာ လတဒါဇင်

ကိ ပစ်သတ်သည့် အ ကမ်းဖက်သမားများကိ စိးရိမ်တ ကီး အင်အားအလွနအ

် က ံြဖင ့် တံြပန်
့ ြခင်းမာ ဆီေလျာ်မည်
မဟတ်ပါ။ င်
ိ ငမ
ံ ျားအေနြဖင ့် ကိယ် င ့် သေဘာချင်းမတသည့် အတိက်အခံ အပ်စအားလံးကိ ဒီအတိက်အခံေတွ

ဟာ တေနေန
့ တချိ
့ နခ
် ျိန ် ကလီးယား လက်နက်ရဖိ ့ ကိ းစားမာပဲ၊ သိမဟတ်
့ အလိအေလျာက် ေမာင်း င်သည့်

ကားများကိ ဟတ်ကာ လသတ်စက် ပ်များအေနြဖင ့် သံးဖိ ့ ကိ းစားမာပဲဆတာမျိ

ိ း စ းစား ပီး စတင် ပ
ိ ် ကပ
ွ ်ြခင်း

မျိ း မလပ်မိေအာင် ပိလိပင်

့ သတိထားသငပ
့် ါသည်။

ထိအတပင်
့ အစိးရများအေနြဖင ့် အစွနး် ေရာက် အပ်စများကိ ေစာင ့် ကည့က
် ာ အစလိက် အြပံ လိက်

သတ်ြဖတ် င်
ိ သည့် လက်နက်များ မရ ိသာွ းေအာင် ကိ တင်ကာကွယရ
် မည်မန်ပါ၏။ သိေသာ်
့ ကလီးယား

လက်နက်ြဖင ့် အ ကမ်းဖက်မည်ကိ စိးရိမ်ြခင်းကိ အြခားေသာ အေရး ကီးသည့် အ ရာယ်များ ိေသးသည်ဆသည့

ိ ်

အချက် င ့် ယဥ်ထးချိ
ိ နဆ ် ဖိ လိ
့ ပါသည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ ဆယ်စ စ် ၂ ခအတွငး် အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စက

အ ကမ်းဖက်မတိက်ဖျက်ေရး စစ်ပဲွ (War on Terror) ဆင် ဖ

ဲ ိ ေဒ
့ လာ ထရီလယ
ီ ံ ငခ
့် ျီသးံ ပီး င်
ိ ငေ
ံ ရး သဇာ

(political capital) ကိလည်း များစွာ ြဖ န်းတီးခဲပ

့ ါသည်။ အ ကမ်းဖက်သမားများကိ လိက်လေ
ံ ချမန်းြခင်းြဖင ့် ၄င်း

တိမာ
့ ကလီးယားလက်နက်ရဖိ မစဥ်
့ းစား င်
ိ ဘဲ သတိ ့ င်သန်ေရးအတွက် လံးပမ်းေနရသည့် အြဖစ်ေရာက်ေအာင်

ေဆာင်ရွက် င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်ဟ ေဂျာခ
့ ျ်ဒဗလဘ ်၊ တိနီဘလဲ င ့် ဘားရက်အဘားမား
ိ အစိးရများက ြငင်းချက်ထတ် င်
ိ

ပါသည်။ မန်သငသ
့် ေလာက်လည်း မန်ပါသည်။ ထိသိ ေဆာင်
့ ရွကြ် ခင်းြဖင ့် ကမာ ကီးမာ ကလီးယား ၉/၁၁ မြဖစ်
ေအာင် ကာကွယ် င်
ိ ေကာင်း ကာကွယ် င်
ိ ခပ
ဲ့ ါလိမ်မ
့ ည်။ သိေသာ်
့ ယင်းမာ (“ငါတိသာ
့ အ ကမ်းဖက်ဝါဒ တိက်ဖျက်
ေရးစစ်ပဲွ မဆင် ခ
ဲ ရ
ဲ့ င် အယ်လက
် င်
ိ ဒါ ကလီးယားလက်နက် ရသွား င်
ိ တယ်”) ဆိ ပီး ြဖစ်ရပ် ငဆ
် ့ နက
် ့ ျင် ပီး

စ းစားသည့် စဥ်းစားချက်မျိ း (counterfactual claim) ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ ယင်းြငင်းချက် မန်မမန် ဆန်းစစ်ရ
ခက်ပါသည်။

သိေသာ်
့ က ပ်
် တိ ေသချာေပါက်
့ ေြပာ င်
ိ သည်ကေတာ့ အေမရိကန် င ့် မဟာမိတမ
် ျား အ ကမ်းဖက်ဝါဒ

တိက်ဖျက်ေရး ဆင် သ
ဲ ည့အ
် တွက် ကမာတလား များစွာထိခက်
ိ ပျက်စီးခဲ့ ံမက စီးပွားေရးပညာ င်များ ဆိေလ့ ိသ

ည့် “အခွငအ
့် လမ်း တန်ဖိး” (opportunity costs) ေပးဆပ်ခရ
ဲ့ ပါသည်။ (ဆိလိသည်မာ) အ ကမ်းဖက်ဝါဒကိ တိက်

ဖျက်ရန် သံးစွဲရသည့် ေငွေ ကး၊ အချိန ် င ့် င်

ိ ငေ
ံ ရး သဇာများကိ ကမာ ကီးပေ းွ လာမ၊ ေအအိင်ဒအ
ီ က်စ် င ့် ဆင်းရဲ
မွဲေတမ တိက်ဖျက်ေရး၊ ဆာဟာရ သဲက ာရေအာက်ပိင်း အာဖရိက င်
ိ ငမ
ံ ျား ငိမ်းချမ်းေရး င ့် သာယာဝေြပာေရး

ေဆာင်ရွကဖ
် ိ၊ ့ တ တ် င ့် ား င်
ိ ငမ
ံ ျား င ့် ပိမိေကာင်းမွနေ
် သာ ဆက်ဆေ
ံ ရး တည်ေဆာက်ဖိ လပ်
့ ငန်းများအတွက်

သံးစွဲြခင်း မလပ် င်
ိ ခပ
ဲ့ ါ။ နယးေယာက် မိ င ့် လန်ဒန် မိ ကီးများမာ အဆံးတွင ် အတလန်တစ် သမဒရာေအာက်
နစ်ြမ ပ်သာွ းလ င်၊ သိမဟတ်
့ ား င ့် တင်းမာမများကေန စစ်ြဖစ်သည့် အေြခအေနေရာက်သာွ းလ င် လအများက

ဘ ်၊ ဘလဲ င ့် အိဘားမားတိကိ
့ တလွမ
ဲ ျက် ာစာတွင ် အာ ံစိက်ခသ
ဲ့ ည်ဆိ ပီး စွပ်စဲမ
ွ ည် ြဖစ်ပါသည်။

အမန်မာ အချိန ် ငတ
့် ေြပးညီ ဘယ်ကစ
ိ ကိ ဦးစားေပး ေဆာင်ရွကမ
် လဲဆတာကိ
ိ အစီအစဥ် ချမတ်ရတာ

မလွယက
် ပါ၊ ခက်ခပ
ဲ ါသည်။ ေနာင်ကျမ ဘယ်ကစ
ိ ေလး အရင်လပ်ခရ
ဲ့ င် ေကာင်းမာဆိ ပီး ေြပာရတာက သိပ်လယ
ွ ်

ပါသည်။ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် ကပ်ေဘးများ ြဖစ် ပီးသွားကာမ ေခါင်းေဆာင်များကိ မကာကွယ် င်
ိ ရေကာင်းလားဟ
စွပ်စဲွ အြပစ်တင်ေလ့ ိပါသည်။ သိရာတွ
့ င ် ေပ ေပါက်မလာခဲသ
့ ည့် ကပ်ေဘးများကိမ မသိလက်
ိ မသိဘာသာပင်

ေပျာ်ေပျာ် ကီး ေမထ

့ ားေလ့ ိပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ လအများက သမတကလင်တန်လက်ထက် ၁၉၉၀ ြပည့် စ်များ
ကိ ြပန် ကည့် ပီး အယ်လက
် င်
ိ ဒါ အ ရာယ်ကိ လျစ်လျ ထားခဲသ
့ ည်ဆိ ပီး စွပ်စဲေ
ွ လ့ ိပါသည်။ သိေသာ်
့ ၁၉၉၀ ြပ

ည့် စ်များတဝိက်တန်းကမ အစလာမ်မစ် အ ကမ်းဖက်သမားေတွ ေလယာဥ်ကိ ြပန်ေပးဆွဲ ပီး နယးေယာက် မိး

ေမ ာ်တက်
ိ ကီးများကိ ဝင်တက်
ိ လိက်မည်၊ ဒီကစ ပီး ကမာလံးဆိင်ရာ ပဋိပကြဖစ်လာေအာင် မီးေမး င်
ိ လမ
ိ ်မ
့ ည်ဟ
ဘယ်သမ မထင်ခပ
ဲ့ ါ။ စင်စစ် လအများ စိးရွ ံ သည့် ကိစမာ ား င်
ိ င ံ လံးလံး ပိ လဲသာွ း ပီး နယ်ေြမများ ဆံး ံး

ံမက ေထာင် ငခ
့် ျီေသာ ကလီးယားဗံးများ င ့် ဇီဝဗံးများကိ မထိနး် ချ ပ် င်
ိ ေတာသ
့ ည့အ
် ြဖစ်မျိ းေရာက်မာကိသာ

ြဖစ်ပါသည်။ ထိအြပင်
့ ယခင် ယဂိဆလားဗီးယား င်
ိ င ံ တွင ် ြဖစ်ေနသည့် ေသွးထွကသ
် ယ
ံ ိ စစ်ပဲမ
ွ ျား အေ ဥေရာပ

ကိ ပျံ လာ
ံ ့ ပီး ဟန်ေဂရီ င ့် ိေမးနီးယား၊ ဘလ်ေဂးရီးယား င ့် တရကီ၊ ပိလန် င ့် ယကရိနး် အချင်းချင်းအ ကား

ရန်စစ်မီးများ ေပ ေပါက်လာမည်ကိ စိးရိမ်ခဲ့ ကပါသည်။

လအများမာ ဂျာမနီ ြပန်လည်ေပါင်းစည်းြခင်းကိ ပိ၍ပင် စိတမ

် သက်မသာြဖစ်ခပ
ဲ့ ါေသးသည်။ တတိယ

ဂျာမန်အင်ပါယာ ပိ လဲသာွ းသည်မာ စ်ေလးဆယ့င

် ါး စ်ေလာက်သာ ိေသးရာ လအများမာ ဂျာမန်ပါဝါကိ

အလိကသ
် ည်းလိက် ေ ကာက်ရွံ ေနဆဲ ြဖစ်ပါသည်။ ဆိဗီယက် အ ရာယ်ကိ မမရေတာသ
့ ည့ေ
် နာက် ဂျာမနီက

ဥေရာပတိက်ကိ လမ်းမိးသည့် စပါပါဝါ ြဖစ်မျးလာေလမလားဆိ ပီး ေတွးပခဲ့ ကပါသည်။ တ တ်ကေရာ ဘယ်လိ

ြဖစ်သာွ းမလဲ။ ဆိဗီယက်ယနီယံ ပိ ကွသ

ဲ ာွ းတာကိ ကည့် ပီး စိးရိမ်ကာ တ တ် င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် ြပ ြပင်ေြပာင်းလဲမ

များ ဆက်မလပ်ေတာဘ
့ ၊ဲ မာေကျာသည့် ေမာ်ဝါဒီ မဝါဒများ ြပန်ချကာ ေြမာက်ကးရီ
ိ းယား င်
ိ ငအ
ံ ကီးစား ြဖစ်လာမ

လားဆိ ပီး စိးရိမ်ခဲ့ ကပါသည်။

ယေနေခတ်
့ တငွ ် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ယင်းစိးရိမ်မများမာ အမန်တကယ် ြဖစ်မလာသည့် အတွက်

ဟားတိက် ရယ်ေမာ င်
ိ ပါသည်။ ား င်
ိ ငမ
ံ ာ အေြခအေနများ တည် ငိမ်သာွ း ပီး အေ ဥေရာပကိ ငိမ်းချမ်းစွာ ဥ

ေရာပသမဂထဲ ေပါင်းထည့် င်
ိ ခပ
ဲ့ ါသည်။ ြပန်လည်ေပါင်းစည်းသွားသည့် ဂျာမနီမာ ယေနအခါတွ
့ င ် လွတလ
် ပ်

ေသာ ကမာ၏ ေခါင်းေဆာင်အြဖစ် ေလးစားအသိအမတ် ြပ ြခင်းခံရပါသည်။ တ တ် င်

ိ ငမ
ံ ာ တကမာလံး၏

စီးပွားေရး အင်ဂျင် ြဖစ်လာပါသည်။ ယင်းေအာင်ြမင်မ အားလံးမာ တစိတတ

် ပိင်းအားြဖင ့် အေမရိကန် င ့် ဥေရာ

ပသမဂ၏ အြပ သေဘာေဆာင်ေသာ မဝါဒများေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ အေမရိကန် င ့် ဥေရာပအေနြဖင ့် ၁၉၉၀ ြပ

ည့် စ်များတွင ် ယခင်ဆဗီ
ိ ယက် င်
ိ ငေ
ံ ဟာင်းများ င ့် တ တ်ြပည်ကိ အာ ံမစိက်ဘဲ အစလာမ်မစ်အ ကမ်းဖက်ဝါဒီ

များကိ အာ ံစိက်ေနပါက ပိမန်သည့် လပ်ရပ်ဟ ေခ လိရ့ င်

ိ ပါမည်ေလာ။

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ြဖစ်လာ င်
ိ သမ ကိစအားလံးအတွက် ကိ တင်ြပင်ဆင်ထားဖိ မြဖစ်
့ င်
ိ ပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ
ကလီးယားအ ကမ်းဖက်ဝါဒကိ ေသချာေပါက် ကာကွယရ
် မည် မန်ေသာ်လည်း ယင်းကိ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် နံပါတ်

တစ် ဦးစားေပးကိစအြဖစ် သတ်မတ်ထား၍ မရ င်

ိ ပါ။ ထိအြပင်
့ ကလီးယားလက်နက်ြဖင ့် အ ကမ်းဖက်ြခင်း ြဖစ်

ေကာင်းြဖစ်လာ င်
ိ သည်ဆသည့
ိ ် သီအရီ
ိ စိတက
် းြဖင ့် နိစဓဝ သာမန်အ ကမ်းဖက်မကိ အလွနအ
် က ံတြပန်
ံ ့ ြခင်းမာ

လည်း ဆီေလျာ်သငေ
့် တာ်မည် မဟတ်ပါ။ ယင်းအေြခအေန စ်ခမာ ေြဖ င်းရမည့န
် ည်းလမ်း မတညီသည့် ကွြဲ ပား

ေသာ ြပဿနာ စ်ခ ြဖစ်ပါသည်။

က ပ်
် တိ ့ ကိ းစားေဆာင်ရွကသ
် ည့် ကားမ အ ကမ်းဖက်အပ်စများ အစလိက်အြပံ လိက် သတ်ြဖတ် င်
ိ သ

ည့် လက်နက်များ ရသွားသည်ဆပါက

ိ င်
ိ ငေ
ံ ရးနည်းအားြဖင ့် မည်သတံ
ိ ့ ြပန်
့ မည်ကိ မန်းဆရ ခက်ပါသည်။ သိေသာ်
့
ယင်းတံြပန်
့ မများမာ ၂၁ ရာစ အေစာပိင်း အ ကမ်းဖက်မ တိက်ဖျက်ေရး စီမံချက်များ င ့် အလွနက
် ာွ ြခားမည် ြဖစ်

ပါသည်။ ၂၀၅၀ တွင ် ကမာ ကီးမာ ကလီးယား အ ကမ်းဖက်သမားများ င ့် ဇီဝ အ ကမ်းဖက်သမားများြဖင ့် ြပည့်

က်ေနပါက ယင်းဒဏ်ကိ ခံရသည့် ၂၀၅၀က လများမာ ၂၀၁၈ ကမာကိ ြပန် ကည့် ပီး ြပန်တမ်းတမည် ြဖစ်ပါသည်။

ဒီေလာက် လံြခံ တဲ့ ဘဝမာ ေနရတဲသ

့ ေတွက ဘာလိများ
့ ဒီေလာက် ေ ကာက် ကပါလိမ်ဆ
့ ိ ပီး မယံ င်
ိ စရာအြဖစ်

ေတွး ကမည် ြဖစ်ပါသည်။

က ပ်
် တိ လက်
့ ိေတွးပေနသည့် အ ရာယ်မာ အ ကမ်းဖက်ဝါဒတင်မကပါ။ ပညာ င် အေတာ်များများ င ့်
သာမန်ြပည်သများမာ ပ် င်ကားြပန် ကည့ရ
် သလိ လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် ရာစ စ်တခက လိမျိ း တတိယကမာစစ် မ ကာခင်

ေပ ေပါက်လာမည်ကိ စိးရိမ် ကပါသည်။ ၁၉၁၄ ခ စ် တန်းကလိပင် ၂၀၁၈ ခ စ်တင

ွ ် အင်အား ကီး င်
ိ ငမ
ံ ျားအ ကား

တင်းမာမများ ြမငတ
့် က်လာမ ငအ
့် တ ဘယ်လမ
ိ ေြဖ င်းလိမရ
့ ြဖစ်ေနသည့် ကမာြ့ ပဿနာများက က ပ်
် တကိ
ိ့

ေနာက်ထပ်ကမာစစ် ကီးတခဆီ ဆွေ

ဲ ခ ေနသည်ဟ ထင်ရပါသည်။ စစ် ကီးြဖစ်မာကိ စိးရိမ်ေနမကေရာ
အ ကမ်းဖက်ဝါဒကိ အလွနအ
် က ံ ေ ကာက်ရွံ သလိမျိ း ဆီေလျာ်မ ိပါ၏ေလာ။
သင်ခန်းစာ (၁၁) စစ်
လသားေတွရဲ ဉာဏ်
့ နဲ
ံ ့ င်
ိ မကိ ဘယ်ေတာမ
့ ေလ ာမ
့ တွကေ
် လနဲ ့

လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ ဆယ်စ စ်များမာ လသမိ
့ င်းတေလ ာက်တင
ွ ် ငိမ်းချမ်းမ အ ိဆးံ ေခတ်ကာလများ ြဖစ်

ပါသည်။ စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရးြဖင ့် အသက်ေမွးသည့် အေစာပိင်း လအဖွ

့ ဲအစည်းများတွငမ
် လအချင်းချင်းအ ကား
အ ကမ်းဖက်မေ ကာင ့် လသားများ ေသဆံးမမာ စစေပါင်းေသဆံးမ ၏ ၁၅ ရာခိင် န်းအထိ ိခဲ့ ပီး စ်ဆယ်ရာစ
ေခတ် တွင ် ေသဆံးမ၏ ငါးရာခိင် န်း ိခသ
ဲ့ ည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် ထိသိ လသားများ၏
့ အ ကမ်းဖက်မ ေ ကာင ့်

ေသဆံးရြခင်းမာ တစ် ရာခိင် န်းသာ ိေတာသ

့ ည်။ သိေသာ်
့ လည်း ၂၀၀၈ ခ စ် ကမာ့ ဘ ာေရး
အကျပ်အတည်း ြဖစ် ပီးချိနမ
် စ၍ င်
ိ ငတ
ံ ကာ အေြခအေနမာ လျင်ြမန်စာွ ဆိးရွ ားလာလျက် ိသည်။ စစ်ဘလ
ီ းများ
ြပန်ေခတ်ထလာ ပီး စစ်အသံးစရိတမ
် ာလည်း တရိပ်ရိပ်တးလာေနသည်
ိ ။ သာမန်ြပည်သများေရာ ပညာ င်များပါ

၁၉၁၄ ခ စ်တန်းက သစ တီးယား အိမ်ေ စံ လပ် ကံခရ

ံ ြခင်းေ ကာင ့် ပထမကမာစစ် စတင်ရန် မီးေမးေပးလိက်
သလိမျိ း ထပ်ြဖစ် ပီး ၂၀၁၈ ခ စ်တင
ွ ် ဆီးရီးယား သဲက ာရထဲက အြဖစ်အပျက် တခခ သိမဟတ်
့ ကိရီးယား
က န်းဆွယေ
် ပ က အကွကေ
် မားတာမျိ း တခခေ ကာင ့် ကမာစစ် ကီး ြဖစ်လာမည်ကိ စိးရိမ် ကပါသည်။

ကမာေပ တွင ် တင်းမာမများ ြမငတ

့် က်လာသည့အ
် ေြခအေန၊ ဝါ င်တန်၊ ြပံ ယမ်း င ့် အြခားေနရာ
ေတာ်ေတာ်များများ ိ ေခါင်းေဆာင်များ၏ ပင်ကစ
ိ ိက်ေတွကိ ကည့ပ
် ါက စိတပ
် မယ်ဆလည်
ိ း စိတပ
် စရာေကာင်း
သည့် အေြခအေနမျိ း ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း ၂၀၁၈ ခ စ် င ့် ၁၉၁၄ ခ စ်မာ အဓိကကျသည့် ကွာြခားချက်

များ ိပါသည်။ အထးသြဖငဆ

့် ရလ
ိ င် ၁၉၁၄ တွင ် ကမာတလား ိ အထက်လာအီလစ်များသည် စစ်တက်
ိ ရမာကိ
လိလား ကပါသည်။ အေ ကာင်းမာ စစ်ပဲမ
ွ ျား ေအာင်ြမင်ပါက စီးပွားေရး တိးတက်ဖံွ ဖိ းရန် င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးအာဏာရ
လာရန် အေထာက်အက ြပ င်
ိ ေ ကာင်း လက်ဆပ်လက်ကင်
ိ ဥပမာများ အေြမာက်အြမား ိပါသည်။ ယင်း င ့် မတ

ေတာသ
့ ည်မာ ၂၀၁၈ ခ စ်တင
ွ မ
် ေအာင်ြမင်ေသာစစ် ဆိသည်မာ (မးလိပင်
့ စရာ မ ိေလာက်ေအာင်) ားပါးသည့်

ကိစ ြဖစ်ေနြခင်းပင် ြဖစ်ပါသည်။

အာဆီးရီးယန်း င ့် ချင်ေခတ်များတွင ် များေသာအားြဖင ့် အ ကမ်းဖက်အ င်

ိ ယေသာနည်းကိ သံးကာ

ကီးကျယ်ေသာ အင်ပါယာများကိ တည်ေဆာက်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ အလားတပင် ၁၉၁၄ တွငလ

် ည်း အဓိကအင်အား
ကီး င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ စစ်ပဲမ
ွ ျားတွင ် ေအာင်ြမင်မရြခင်းေ ကာင ့် ထိသိ အင်
့ အားေတာငတ
့် င်းသည့် အေြခအေနမျိ း
ြဖစ်လာြခင်း ြဖစ်သည်။ ဥပမာဆိရလ င် ဂျပန်အင်ပါယာမာ တ တ် င ့် ားကိ အ င်
ိ ရ ိြခင်းေ ကာင ့် ေဒသတွငး်
အင်အား ကီး င်
ိ င ံ ြဖစ်လာြခင်း ြဖစ်သည်။ ဂျာမနီမာ သစ တီးယား-ဟန်ေဂရီ င ့် ြပင်သစ်ကိ ေအာင် င်
ိ ေသာေ ကာ
င ့် ဥေရာပတွင ် လမ်းမိးလာ င်
ိ ြခင်း ြဖစ်သည်။ ဗိတန
ိ မ
် ာ တကမာလံးတွင ် စစ်ပဲေ
ွ သးေသးေလးများ တခ ပီးတခ
အ င်
ိ တက်
ိ ကာ ကမာအ
့ ကီးဆံး င ့် အ ကယ်ဝဆံး အင်ပါယာ ကီးကိ ဖန်တးီ ခဲြ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ၁၈၈၂ ခ
စ်တင
ွ ် ဗိတန
ိ က
် အဓိကကျသည့် တယ်လအ
် ယ်လက
် ဘ
ီ ာ တိက်ပဲတ
ွ င
ွ ် စစ်သား ၅၇ ေယာက်ပဲ ကျဆံးကာ အီဂျစ်
ကိ ကျ းေကျာ်သမ
ိ ်းပိက် င်
ိ သည်။ တယ်လအ
် ယ်လက
် ဘ
ီ ာ တိက်ပဲွ ပီးေနာက် ဗိတသ
ိ ေတွအဖိ လက်
့ နက်ကင်
ိ ေတာ်

လန်ြခင်းမျိ း သိပ်မ ကံ ရဘဲ ဆယ်စ စ်ေြခာက်ခေလာက် င်

ိ းြမစ်ဝမ်း င ့် အေရး ကီးေသာ စးရက်တးေြမာင်းကိ
ထိနး် ချ ပ်ထား င်
ိ သည်။ ဗိတန
ိ က
် ိ အတခိး ပီး အြခားေသာ ဥေရာပအင်အား ကီး င်
ိ ငမ
ံ ျားမာလည်း ဗီယက်နမ်၊ လစ်
ဗျား သိမဟတ်
့ ကွနဂ
် ိကိ ကျ းေကျာ်ဖိရန်
့ စဥ်းစား ကသည်။ ပါရီ၊ ေရာမ င ့် ဘရက်ဆလ
ဲ ် ိ အစိးရများအေနြဖင ့်
စိတပ
် စရာဆိလိ တြခားသတဦးဦး
့ လက်ဦး ပီး သိမ်းသွားမာကိ စိတပ
် ရတာပဲ ိသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ မ
်
မွတစ
် လင် င်
ိ ငတ
ံ ခကိ သိမ်းပိက်ဖိကိ
့ စမာ အေနာက် င်
ိ ငေ
ံ တွအဖိ အိ
့ ပ်မက်ဆးပင်
ိ ြဖစ်သည်။

အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စပင်လ င် အင်အား ကီး င်

ိ ငြံ ဖစ်လာရြခင်းမာ စီးပွားေရးတီထင
ွ ် ကံဆမသပ်သပ်
ေ ကာင ့် မဟတ်ဘဲ စစ်ေရးလည်း ပါေသးသည်။ ၁၈၄၆ ခ စ်တင
ွ ် အေမရိကန်က မကဆီကိ င်
ိ ငက
ံ ိ ကျ းေကျာ်
ပီး ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား၊ ေနေဗဒါ၊ အးတား၊ အရီဇိးနား၊ နယးမကဆီကိ ြပည်နယ်များ င ့် ေကာ်လရာဒိ
ိ ၊ ကန်းဆတ်၊
ဝိင်အမင်
ိ း င ့် အိလာဟိမား ြပည်နယ်အစိတအ
် ပိင်းများကိ သိမ်းပိက်ခသ
ဲ့ ည်။ ငိမ်းချမ်းေရးစာချ ပ် ချ ပ်ဆေသာအခါ
ိ

တွငလ
် ည်း ယခင်သမ
ိ ်းယထားသည့် တကဆက်ြပည်နယ်ကိ စာချ ပ်က အတည်ြပ ေပးလိက်သည်။ အေမရိကန်
စစ်သား တေသာင်းသံးေထာင် (၁၃၀၀၀) ေလာက် ကျဆံး ပီး အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စသိ ေြမဧရိ
့ ယာ ၂.၃ သန်း
စတရန်း ကီလမီ
ိ တာကိ ေပါင်းထည့် င်
ိ ခသ
ဲ့ ည် (ယင်းအကျယ်အဝန်းမာ ြပင်သစ်၊ ဗိတန
ိ ၊် ဂျာမနီ၊ စပိန ် င ့် အီတလီ
စစေပါင်း အကျယ်အဝန်းထက် ပိ ကီးေသာ အကျယ်အဝန်း ြဖစ်သည်)။ ေထာင်စ စ် တခလံးမာ အတန်ဆးေစျးနဲ
ံ ့
ရတာ ြဖစ်သည်။

၁၉၁၄ ခ စ်တင
ွ ် ဝါ င်တန်၊ လန်ဒန် င ့် ဘာလင် ိ အီလစ်များမာ ေအာင်ြမင်ေသာ စစ်ပဲွ ဘယ်လဆင်
ိ ရ
ဲ
မည်ဆတာကိ
ိ သေဘာေပါက်သလိ ထိသိ ေအာင်
့ ြမင်ြခင်းြဖင ့် ဘာေတွရ င်
ိ သည် ဆိတာကိလဲ နားလည်

သေဘာေပါက်ပါသည်။ ၄င်းအေြခအေန င ့် မတေတာသ

့ ည်မာ ၂၀၁၈ ခ စ်တင
ွ ် ကမာအ
့ လ
ီ စ်များအေနြဖင ့် ထိသိ ့
ေအာင်ြမင်မ ရ င်
ိ သည့် စစ်ပဲမ
ွ ျား ိေသးရဲလားဟ
့ သံသယဝင်စရာ အေ ကာင်းေကာင်းေကာင်း ိေနြခင်း

ြဖစ်သည်။ တတိယ င်
ိ ငမ
ံ ျားမ အာဏာ င်များ င ့် အစိးရမဟတ်ေသာ အဖွဲအစည်းများအေနြဖင ့် စစ်ပဲမ
ွ
အကျိ းအြမတ် ရေကာင်းရ င်
ိ ေသးေသာ်လည်း အင်အား ကီး င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ ထိသိ အကျိ
့ းအြမတ် ရေအာင် ဘယ်လိ

လပ်ရမန်း မသိေတာေ
့ ချ။

က န်ေတာ်တိ သက်
့ တမ်းအတွငး် ဆိဗီယက်ြပည်ေထာင်စအေပ အေမရိကန် ေအာင် င်
ိ ခသ
ဲ့ ည့် အ ကီးမား
ဆံးေအာင်ပဲသ
ွ ည်ပင် စစ်မက် အ ကီးအကျယ် ရင်ဆင်
ိ တက်
ိ ခက်
ိ ရြခင်း တစံတရာမ ိပဲ ရ ိခသ
ဲ့ ည့် ေအာင်ပဲမ
ွ ျိ း ြဖစ်

ပါသည်။ ယင်းေနာက် ယခင်ေခတ်ကလိ အ င်

ိ ရသည့် စစ်ပဲဆ
ွ လိ
ိ အေမရိ
့ ကန်ြပည်ေထာင်စမာ ခဏတြဖ တ်

ေအာင်ပဲရ
ွ လိက်သည့် ပထမ ပင်လယ်ေကွ စစ်ပဲသ
ွ ာ ိသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းေ ကာင ့် အီရတ် င ့် အာဖဂန်နစတန်
တွင ် အ က်တကွဲ အကျိ းနည်း ေဒ လာ ထရီလယ
ီ ံ ငခ
့် ျီ ြဖ န်းတီးမိေသာ စစ်ေရးအရ အ ံး ကီး ံးေသာ စစ်ပဲမ
ွ ျား

ဆက်လက် ဆင် မ
ဲ ိေစရန် တွနး် အားြဖစ်သာွ းသည်။ ၂၁ ရာစ အေစာပိင်း အင်အား ကီး င်
ိ ငအ
ံ ြဖစ် ေပ ထွနး် လာ သ
ည့် တ တ်ြပည်မာလည်း ၁၉၇၉ ခ စ် ဗီယက်နမ်ကိ ကျ းေကျာ်မ အ ံးေပ ပီးေနာက် စစ်ေရး ပဋိပကများကိ
ကိ းစားပမ်းစား လံးလံးေ ာင် ားခဲသ
့ ည်။ တ တ် င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် အင်အား ကီး င်
ိ င ံ ြဖစ်လာြခင်းမာလည်း

စီးပွားေရးအေ ကာင်းများေ ကာင ့် သပ်သပ်သာ ြဖစ်သည်။ ယင်းသိ အင်

့ အား ကီး င်
ိ ငြံ ဖစ်လာရန် ကိ းပမ်းရာတွင ်

လည်း ၁၉၁၄ ခ စ်မတိင်မီ ဂျပန်၊ ဂျာမနီ င ့် အီတလီအင်ပါယာများကိ အတယ ေဆာင်ရွကြ် ခင်း မဟတ်ဘဲ ၁၉၄၅
ခ စ်အလွန ် ဂျပန်၊ ဂျာမနီ င ့် အီတလီ စီးပွားေရးေအာင်ြမင်မများကိ အတခိးြခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်း င်
ိ ငမ
ံ ျားအားလံး

တွင ် စီးပွားေရးအရ ကယ်ဝလာမ င ့် ပထဝီ င်

ိ ငေ
ံ ရးအရ သဇာ ိလာြခင်းမာ ေသနတ်တချက် မေဖာက်ရဘဲ
ေအာင်ြမင်မ ရခဲြ့ ခင်း ြဖစ်သည်။

ကမာခ
့ ျကွငး် က်ကင
ွ း် ြဖစ်ေနသည့် အေ အလယ်ပိင်းတွငေ
် တာင်မ ေဒသတွငး် အင်အား ကီး င်
ိ ငမ
ံ ျား

မာ စစ်ပဲက
ွ ိ ဘယ်လိ ေအာင်ြမင်ေအာင် တိက်ရမလဲဆတာ
ိ မသိ ကေတာေ
့ ချ။ အီရန် င်
ိ ငမ
ံ ာ ည် ကာစွာ တိက်ခရ
ဲ့
သည့် အီရန်-အီရတ်စစ်ပဲမ
ွ ဘာအကျိ းအြမတ်မ မရေချ၊။ ထိေ့ ကာင ့် ၄င်းအေနြဖင ့် ယင်းစစ်ပဲွ ပီးေနာက် တိက် ိက်

စစ်ေရးပဋိပကြဖစ်ြခင်းကိ ေ ာင် ားခဲသ

့ ည်။ အီရန် င်
ိ ငက
ံ အီရတ်မ ယီမင်အထိ ေဒသတွငး် ေတာ်လန်ေရး
လပ် ားမများကိ ဘ ာေရးအရ ေထာက်ပံြ့ ခင်း င ့် လက်နက်တပ်ဆင်ြခင်းများ ေဆာင်ရွက် ပီး ဆီးရီးယား င ့်

လက်ဘ နွ သ
် ိ အီ
့ ရန်ေတာ်လန်ေရးတပ်ဖဲွ ေစလတ်ကာ သတိ၏
့ မဟာမိတမ
် ျားကိ ကညီြခင်း ေဆာင်ရွက်

ေသာ်လည်း လက် ိအချိနအ

် ထိ ဘယ် င်
ိ ငက
ံ မ
ိ မကျ းေကျာ်မိေအာင် သတိထားလျက် ိသည်။ အီရန်မာ ေဒသ
တွငး် ထိပ်သးီ အင်အား ကီး င်
ိ င ံ ြဖစ်လာြခင်းမာ ဘယ်လေြပာင်
ိ ေြမာက်သည့် စစ်ပဲမ
ွ ာမ အ င်
ိ ရြခင်းမျိ းေ ကာင ့်

မဟတ်ဘဲ သဟာသ
့ အလိအေလျာက် ြဖစ်လာြခင်း ြဖစ်သည်။ အီရန်၏ အဓိက ရန်သ စ်ေယာက်ြဖစ်သည့် အေမရိ
ကန် င ့် အီရတ်မာ စစ်ြဖစ် ပီး စ်ဖက်လးံ ထိခက်
ိ ပျက်စီးသည့အ
် တွက် အီရတ်ေရာ အေမရိကန်ပါ အေ အလယ်

ပိင်း အ ပ်ေတာ်ပံထဲ ပါချင်စိတ် မ ိြဖစ်လာသည်။ ထိေ့ ကာင ့် အီရန်က ကျန်ခသ

ဲ့ ည့် အေြခအေနများ အေပ မ

အလိလိ အြမတ်ထက
ွ ြ် ခင်း ြဖစ်သည်။

အစေရးမာလည်း အလားတပင် ြဖစ်သည်။ အစေရးအေနြဖင ့် ေနာက်ဆးံ ေအာင်ြမင်မရသည့် စစ်ပဲမ

ွ ာ

၁၉၆၇ ခ စ် က ြဖစ်သည်။ ယင်းေနာက် အစေရး တိးတက်ဖံွ ဖိ းလာြခင်းမာ စစ်ပဲမ

ွ ျားေ ကာင ့် မဟတ်ဘဲ စစ်ပဲမ
ွ ျား

ိေနသည့် ကားမ တိးတက်ဖံွ ဖိ းလာြခင်းဟ ဆိရမည် ြဖစ်သည်။ သိမ်းပိက်ထားသည့် နယ်ေြမများမာ အစေရးကိ

ကီးေလးေသာ စီးပွားေရးဝန်ပိမများ င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးအရ ထိခက်
ိ နစ်နာြခင်းများပင် ြဖစ်ေပ ေစေသးသည်။ အီရန်ကသ
ဲ့ ိ ့

ပင် အစေရးမာလည်း ယင်း၏ ပထဝီ င်

ိ ငေ
ံ ရး အဆငအ
့် တန်းကိ စစ်ပဲမ
ွ ျား ေအာင်ြမင်စာွ ဆင် ဲ ပီး ြမငတ
့် င်ြခင်း
မဟတ်ဘဲ စစ်ပဲမ
ွ ျား ေ ာင် ားြခင်းြဖင ့် ြမငတ
့် င်ြခင်း ြဖစ်သည်။ စစ်ပဲမ
ွ ျားေ ကာင ့် အစေရး၏ ယခင်ရန်သေတာ်များ

ြဖစ်သည့် အီရတ်၊ ဆီးရီးယား င ့် လစ်ဗျားတိမာ

့ ထိခက်
ိ ပျက်စီးမများ ကံ ေနရချိနတ
် င
ွ ် အစေရးမာ သနဲမဆိ
့ င်သလိ
စစ်ပဲမ
ွ ျားကိ ေ ာင် ားခဲြ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ ဆီးရီးယား ြပည်တင
ွ း် စစ်ထဲ ဝင်ပါ ပီး ေမျာသွားသည့် အြဖစ်မျိ း မေရာက်
ေအာင် ေ ာင် ား င်
ိ ြခင်းကိ ေနတန်ယာဟ၏ အ ကီးကျယ်ဆးံ င်
ိ ငေ
ံ ရးေအာင်ြမင်မဟ (၂၀၁၈ ခ စ် မတ်လ

အေြခအေနအရ) ဆိရ င်
ိ သည်။ အစေရးစစ်တပ် အေနြဖင ့် အလိ ိပါက ဆီးရီးယား မိ ေတာ် ဒမတ်စကတ်ကိ တ
ပတ်အတွငး် သိမ်းပိက် င်
ိ သည်။ သိေသာ်
့ ထိသိ သိ
့ မ်းလိက်ြခင်းြဖင ့် အစေရးမာ ဘာအကျိ းအြမတ် ရပါမည်နည်း။
အစေရးစစ်တပ် အေနြဖင ့် ဂါဇာကိ သိမ်းပိက်ကာ ဟားမတ်စ်အစိးရကိ ြဖ တ်ချဖိ ပိ
့ ေတာင်လယ
ွ ဦ
် းမည် ြဖစ်သည်။
သိေသာ်
့ အစေရးအေနြဖင ့် ထိသိလပ်
့ ရန် အ ကိမ် ကိမ် ြငင်းဆိ ပီး ြဖစ်သည်။ အစေရးအေန င ့် ခိင်မာေတာငတ
့် င်း

သည့် စစ်ေရးအင်အား ိသည့တ

် င်
ိ ၊ အစေရး င်
ိ ငသ
ံ မားများ ထံမလည်း စစ်လလားသည့
ိ ် အေြပာအဆိများ ကားြမင်

ေနရသည့တ
် င်
ိ ၊ စစ်က ဘာအကျိ းအြမတ်မ ရမာမဟတ် ဆိတာကိ အစေရးက သေဘာေပါက်ပါသည်။ အေမရိ
ကန်၊ တ တ်၊ ဂျာမနီ၊ ဂျပန် င ့် အီရန်တနည်
ိ ့ းတ ပင် အစေရးသည်လည်း စ်ဆယ့တ
် ရာစခတ်တင
ွ ် ေအာင်ြမင်မ

အ ိဆးံ မဟာဗျ ဟာမာ ဘယ်ဘက်ကမ ဝင်မပါဘဲ သများေတွ ချေနတာကိ ေအးေအး ရပ် ကည့် ပီး အြမတ်ထက
ွ ်

သည့် ယာလဲညက်၊ ကက်လပ

ဲ န်း ဗျ ဟာြဖစ်သည်ဆတာကိ
ိ နားလည်ပံေပ ပါသည်။

ကရင်မလင်ဖက်က အြမင်

လက် ိအချိနအ
် ထိေတာ့ ၂၁ ရာစတွင ် အင်အား ကီး င်
ိ ငတ
ံ ခက ေအာင်ြမင်စာွ ဆင် ဲ င်
ိ ခသ
ဲ့ ည့်
ကျ းေကျာ်စစ်မာ ခ ိင်းမီးယားေဒသကိ ား င်
ိ ငက
ံ သိမ်းပိက် င်
ိ လက်
ိ သည့် စစ်ပဲြွ ဖစ်သည်။ ၂၀၁၄ ေဖေဖာ်ဝါရီ

တွင ် ားတပ်များက အိမ်နးီ ချင်း ယကရိနး် ကိ ကျ းေကျာ် ပီး ခ ိင်းမီးယား က န်းဆွယက

် ိ ား င်
ိ ငထ
ံ သ
ဲ ိ သွ
့ ပ်
သွငး် လိက်သည်။ ဘာမ မတိက်ခက်
ိ လက်
ိ ရဘဲ နည်းဗျ ဟာအရ အချက်အချာကျသည့် ေဒသကိ ား င်
ိ ငက
ံ

သိမ်းပိက် င်
ိ လက်
ိ သည်၊ အိမ်နးီ နားချင်း င်
ိ ငမ
ံ ျားကိ ေချာက်ြခားတန်လပ်ေစ ပီး ကမာအ
့ င်အား ကီး င်
ိ ငအ
ံ ြဖစ်ကိ

ြပန်ေရာက် ိလာခဲေ
့ ပသည်။ စင်စစ် ယင်းသိ ေအာင်
့ ြမင်စာွ ကျ းေကျာ်သမ
ိ ်းပိက် င်
ိ လက်
ိ ြခင်းမာ တမထးြခားသည့်
အေြခအေန အေ ကာင်းြခင်းရာ များေ ကာငသ
့် ာ ြဖစ်ပါသည်။ ယကရိနး် စစ်တပ်ေရာ ေဒသခံြပည်သလထကပါ

ားကိ များစွာခခံြခင်း မ ိသလိ အြခားအင်အား ကီး င်

ိ ငမ
ံ ျားကလည်း ဤအေရးကိစတွင ် တိက် ိက် ပါဝင်

စွကဖ
် က်ြခင်းမ ိေချ ။ ကမာအ
့ ြခားေနရာများတွင ် ဒီလအေြခအေနေပးဖိ
ိ မလွ
့ ယလ် ပါ။ ေအာင်ြမင်ေသာ စစ်ပဲွ

ဆင် ဲ င်
ိ ရန်မာ ကျ းေကျာ်တက်
ိ ခက်
ိ လာသကိ တဖက်ရန်သက ခခံလစိ
ိ တမ
် ိသည့် အေြခအေနမျိ း လိအပ်သည်
ဆိလ င် ယင်းသိ အေြခအေနကိ
့ ာေတွရန် လွယက
် မည် မဟတ်ေချ။

လက်ေတွတွငလ
် ည်း ခ ိင်းမီးယားလိ ေအာင်ြမင်မမျိ းကိ ယကရိနး် င်
ိ င၏
ံ အြခားေဒသများတွင ် ဖန်တးီ

ရန် ားက ကိ းပမ်းေသာအခါ ပိမိြပင်းထန်ေသာ ခခံမအေြမာက်အြမား ကံ ေတွရ ပီး ယကရိနး် အေ ပိင်း ိစစ်ပဲွ

မာ ေ မတိးသာ ေနာက်မဆတ်သာ ဘာရလဒ်မမထွကေ

် သာ အေြခအေန ြဖစ်သာွ းသည်။ ပိဆိးသည်မာ (ေမာ်စကိ
ဖက်မ ကည့လ
် င်) စစ်ပဲက
ွ ားဆနက
် ့ ျင်ေရးစိတ် ယကရိနး် င်
ိ ငတ
ံ င
ွ ် တိးလာေစ ပီး ယကရိနး် မာ ား၏ မိတ်

ဖက် င်
ိ ငအ
ံ ြဖစ်မ ကမာမေ ကေသာ ရန်သြဖစ်သာွ းသည်။ ပင်လယ်ေကွစစ်ပဲွ ေအာင်ြမင်မေ ကာင ့် အေမရိကန်

ြပည်ေထာင်စက အီရတ်တင
ွ ် မရဲဘဲ က ဲ ပဲစီးသည့် အြဖစ်မျိ း ေရာက်ေစခဲသ
့ လိမျိ း ခ ိင်မီးယားေဒသတွင ် ရခဲေ
့ သာ
ေအာင်ြမင်မေ ကာင ့် ား င်
ိ ငလ
ံ ည်း ယကရိနး် တွင ် အရဲကးိ ပီး က ံမိကာမ ဒကေရာက်သည့အ
် ြဖစ်မျိ း ကံ င်
ိ ေလ
သည်။

အစစအရာရာချိနထ
် းိ ကည့ပ
် ါက ား င်
ိ ငက
ံ ေကာေ
့ ကးဆပ် ေဒသ င ့် ခ ိင်မီးယားေဒသတွင ် ၂၁ ရာစ
အေစာပိင်းကာလ ဆင် ခ
ဲ သ
ဲ့ ည့် စစ်ပဲမ
ွ ျားမာ ေအာင်ြမင်လသည် မဆိ င်
ိ ေပ။ ယင်းစစ်ပဲမ
ွ ျားေ ကာင ့် ား င်
ိ င၏
ံ
အဆငအ
့် တန်းကိ အင်အား ကီး င်
ိ ငအ
ံ ြဖစ် ြမငတ
့် င် င်
ိ ခေ
ဲ့ သာ်လည်း ား င်
ိ ငအ
ံ ေပ မယံ ကည်မ င ့် ရန်လမများ
ိ
လည်း တိးပွားေစခဲသ
့ ည်။ စီးပွားေရးအြမင်အားြဖင ့် ကည့ပ
် ါက အ ံးေပ သည့် လပ်ငန်း ကီးြဖစ်သည်။ ခ ိင်မီးယား

ေဒသမ ရလိက်သည့် တိးရစ်အပန်းေြဖစခန်းများ၊ လိဝမ်းစခစ် င ့် ဒနီးစခစ်မ အိမင်းယိယွငး် ေနေသာ ဆိဗီယက်

ေခတ်ေဟာင်း စက် ံများမာ စစ်အသံးစရိတက
် ိ မကာမိပါ။ ထိအြပင်
့ စစ်ပဲေ
ွ ကာင ့် ရင်း းီ ေငွများ အြခားေနရာသိ ့

ေြပာင်းေ သွားမ င ့် င်
ိ ငတ
ံ ကာ ပိတဆ
် အေရးယမဆန်
ိ့ င်များကိ ပိ၍ပင် ကာမိမည် မဟတ်ေချ။ ား င်
ိ င၏
ံ

အဆိပါ မဝါဒ ဘယ်ေလာက် တွကေ

် ချမကိက်သလဲ ဆိတာကိ ြမင် င်
ိ ဖိ တ
့ တ် င်
ိ င ံ င ့် ချိနထ
် းိ ကည့လ
် ရပါသည်
ိ့ ။

လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ် ၂၀ အတွငး် ငိမ်းချမ်းေသာ တ တ် င်
ိ င၏
ံ စီးပွားေရးအရ တဟန်ထးိ တိးတက်လာမကိ “ေအာင်ပဲရ
ွ

ခဲသ
့ ည်” ဆိသည့် ား င်
ိ င၏
ံ ယင်းကာလအတွငး် စီးပွားေရး ထိင်းမိငး် ေနမ င ့် င
ိ း် ယဥ် ကည့် င်
ိ ပါသည်။

ား င်
ိ ငက
ံ ရဲရဲေတာက် မိနခ
့်န
ွ း် များ ေ ခေနေသာ်လည်း ားအီလစ်များမာ စစ်ပဲဆ
ွ င် ဲ လိက်ြခင်းေ ကာ

င ့် အမန်တကယ် ရ ိသည့် အကျိ းအြမတ် င ့် ေပးဆပ်လက်

ိ ရသည့် ကန်ကျစရိတ် မည်မ ိေ ကာင်း

ေကာင်းေကာင်း သိပံရပါသည်။ ထိေ့ ကာင ့် စစ်ပဲမ

ွ ျား အကျယ်အကျယ် ြဖစ်မလာေစရန် အထးသတိထားေနြခင်း
ြဖစ်သည်။ ား င်
ိ ငလ
ံ ပ်ပံမာ ကေလးကစားကွငး် ထဲက ဗိလ်ကျသည့် ကေလးများ လပ်သလိမျိ း လပ်ြခင်း

ြဖစ်သည် - “အားအနည်းဆံးကေလးကိ ပစ်မတ်ထား အ င်

ိ ကျင၊့် ဒါေပမယ့် ဆရာမ ဝင်ပါရေလာက်တအ
ဲ့ ြဖစ်မျိ း

ေရာက်ေလာက်ေအာင် ေလာက်လည်း မ ကိတန

် ”ဲ ့ ဆိတာမျိ း လပ်ြခင်းြဖစ်သည်။ စစ်ပဲမ
ွ ျား ဆင် ရ
ဲ ာမာ စတာလင်

လိမျိ း၊ ဂရိတပ
် ီတာလိမျိ း၊ ဂျင်ဂစ်ခန်လမျိ
ိ း စိတဓ
် ါတ်နသာ
ဲ ့ ပတင်က ဆင် ေ
ဲ နသည် ဆိပါက ဝါေဆာ င ့် ဘာလင်

ကိ မသိမ်းပိက်ေတာင်မ တီဘလီဆးီ (ေဂျာ်ဂျီယာ င်

ိ င၏
ံ မိ ေတာ်) င ့် ကီယက်ဗ် (ယကရိနး် င်
ိ င၏
ံ မိ ေတာ်) ကိ
ားတငက
့် ားများြဖင ့် သိမ်းပိက် ပီးတာ ကာေရာဆိတာမျိ း ြဖစ်ေပမည်။ သိေသာ်
့ ပတင်မာ ဂျင်ဂစ်ခန်လည်း

မဟတ်၊ စတာလင်လည်း မဟတ်ေချ။ သအေနြဖင

့ ့် ၂၁ ရာစတွင ် စစ်အင်အားကိ အသံးြပ ကာ များစွာ ေအာင်ြမင်မ

မရ င်
ိ မန်း သများထက် ပိသိပံရပါသည်။ ေအာင်ြမင်ေသာ စစ်ပဲဆ
ွ င် ရ
ဲ န်မာ စစ်ကိ အကနအ
် ့ သတ်ြဖငသ
့် ာ ဆင် ရ
ဲ န်

ြဖစ်သည်။ ဆီးရီးယားမာေတာင်မ ားေလေ ကာင်းက ရက်ရက်စက်စက် ဗံး ကဲတက်

ိ ခက်
ိ မများ လပ်သည့တ
် င်
ိ

အလွနအ
် က ံပါမိသည့် အြဖစ်မျိ း မေရာက်ေအာင် ပတင်က သတိထား ေဆာင်ရွကလ
် ျက် ိသည်။ စစ်ပဲက
ွ ိ အြခား
သများသာ အဓိက တိက်ေစ ပီး အိမ်နးီ နားချင်း င်
ိ ငမ
ံ ျားသိ ြပန
့ မ ် ့ လာေစရန် သတိထား ေဆာင်ရွကလ
် ျက် ိသည်။

စစ်စင်အားြဖင ့် ားက ရန်စကျ းေကျာ်သည်ဆသည့

ိ ် ပီးခဲေ
့ သာ စ်များအတွငး် က စစ်ပဲမ
ွ ျားမာ ား

ဖက်က ကည့ပ
် ါက ကမာစစ် ကီးတခ စတင်ရန် အကွကဆ
် င်ြခင်း မဟတ်ဟ ဆိလိရပါသည်
့ ။ ားကိ အေထာက်ခံ
ရေသာ ကာကွယေ
် ရးေပျာက
့ က
ွ မ
် ျားကိ ြဖည့တ
် င်းရန် ေဆာင်ရွကြ် ခင်းမျိ းသာ ြဖစ်သည်ဟ ားက ြငင်းချက်ထတ်

စရာ အေထာက်အထားများ ိပါသည်။ ၁၉၈၀ ြပည့် စ်ေ ာင်းပိင်းများ င ့် ၁၉၉၀ အေစာပိင်း စ်များတွင ် ား င်
ိ ငံ

က ငိမ်းချမ်းစွာ ေနာက်ဆတ်ခြဲ့ ခင်းကိ အြခားသများက ရန်သအ ံးသမားသဖွယ် ဆက်ဆြံ ခင်းခဲရ

့ ေ ကာင်း တရား
သြဖင ့် ေထာက်ြပ င်
ိ သည်။ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စ င ့် ေနတိးက မလပ်ပါဘးဟ ကတိေပးထားေသာ်လည်း

ယင်းကတိကိ မတည်ဘဲ ား င်
ိ င၏
ံ အားနည်းေနသည်ကိ အခွငေ
့် ကာင်းယကာ အေ ဥေရာပ င ့် ယခင်ဆဗီ
ိ ယက်
အဖွဲဝင် င်
ိ ငမ
ံ ျားထိပါ ေနတိးကိ ြဖနက
် ့ ျက်လာခဲသ
့ ည်။ အေ အလယ်ပိင်း ိ ားအကျိ းစီးပွားများကိ လျစ်လျ

ပီး ဆားဗီးယား င ့် အီရတ်ကိ သံသယြဖစ်ဖွယ် မခိင်လေသာ

ံ ဆင်ေြခဆင်လက်များေပး ပီး အေနာက် င်
ိ ငမ
ံ ျားက
ကျ းေကျာ်ခသ
ဲ့ ည်။ အေနာက် င်
ိ ငမ
ံ ျား၏ အာဏာစက် ြဖနက
် ့ ျက်လာမကိ ကာကွယရ
် န်မာ ား င်
ိ ငအ
ံ ဖိ ့

ေယဘယျအားြဖင ့် သ၏
့ စစ်ေရးအင်အားကိသာ မီခရမည်
ိ ြဖစ်ေ ကာင်း ားကိ င်း င်းလင်းလင်း ြမင်လာေအာင်
လပ်သလိြဖစ်ေနပါသည်။ ဤ ေထာငမ
့် ကည့ပ
် ါက ား င်
ိ င ံ မ ကာေသးခင်က ေဆာင်ရွကခ
် သ
ဲ့ ည့် စစ်ေရး

လပ်ရပ်များအေပ ဗလာဒီမာပတင်ကိ အြပစ်တင်မည်ဆပါက

ိ ယင်း ငထ
့် ပ်တ ဘီလက
် လင်တန် င ့် ေဂျာခ
့ ျ်ဒဗလျ
ဘ ်တကိ
ိ ့ ပါ အြပစ်တင်ရမည် ြဖစ်သည်။

ေဂျာ်ဂျီယာ၊ ယကရိနး် င ့် ဆီးရီးယားတိတွ

့ င ် ဆင် ခ
ဲ သ
ဲ့ ည့် ား င်
ိ င၏
ံ စစ်ေရး လပ်ရပ်များမာ ရဲတင်း ပီး

ရည်မန်းချက် ကီးသည့် အင်ပါယာချဲထွငရ

် န် အစပျိ း အေြမာက်ေဖာက်သံ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်ေန င်
ိ ေသးသည် ဆိတာ

ေတာ့ ဟတ်ပါသည်။ လက် ိအချိနအ

် ထိ ပတငမ
့် ာ တကမာလံးကိ သိမ်းပိက်ရန် အမန်တကယ် ရည်မန်းချက် မ ိ

ဘး ဆိလ င်ေတာင်မ ရ ိခသ

ဲ့ ည့် ေအာင်ြမင်မများက သေမ
့ ာ်မန်းချက်များကိ ေြမာက်ပငေ
့် ပးသလိ ြဖစ်လာ

င်
ိ သည်။ သိေသာ်
့ ြပန် ပီး သတိမသငသ
့် ည့် အချက်မာ ပတင်၏ ားမာ စတာလင်၏ ဆိဗီယက်ယနီယံ ငယ
့် ဥ်
လ င် များစွာအားနည်းသည် ဆိသည့အ
် ချက် ြဖစ်သည်။ တ တ်ကသ
ဲ့ ေသာ
ိ့ အြခား င်
ိ ငမ
ံ ျား၏ အကအညီမရဘဲ

ားအေနြဖင ့် ကမာစစ် ကီးကိ ထားဘိဦး၊ စစ်ေအးတိက်ပဲအ

ွ သစ်ပင် စတင် င်
ိ မည် မဟတ်ေချ။ ားတွင ်

လဦးေရ သန်း ၁၅၀ ိ ပီး၊ ဂျီဒပ

ီ ီမာ ေဒ လာ ၄ ထရီလယ
ီ ံ ိသည်။ လဦးေရ အားြဖငေ
့် ရာ ထတ်လပ်မအားြဖငေ
့် ရာ

အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စ (လဦးေရ ၃၂၅ သန်း င ့် ေဒ လာ ၁၉ ထရီလယ

ီ )ံ င ့် ဥေရာပသမဂ (လဦးေရ သန်း ၅၀၀

င ့် ေဒ လာ ၂၁ ထရီလယ
ီ )ံ ေအာက် များစွာ ေသးငယ်သည်။ အေမရိကန် ြပည်ေထာင်စ င ့် ဥေရာပသမဂ
စစေပါင်း လဦးေရမာ ားထက် ငါးဆ ကီးမား ပီး ပိက်ဆမ
ံ ာ ၁၀ ဆ ပိ ပီး များြပားသည်။

မ ကာေသးမီက ေပ ေပါက်ခသ
ဲ့ ည့် နည်းပညာတိးတက်မများေ ကာင ့် ယင်းကွာြခားချက်မာ ြမင်ရသည်

ထက် ပိ၍ပင် ကွာြခားေသးသည်။ ဆိဗီယက်ယနီယမ

ံ ာ ၂၀ ရာစအလယ်ပိင်းတွင ် အထွဋအ
် ထိပ်ေရာက်ခြဲ့ ခင်း
ြဖစ်သည်။ ယင်းကာလတွင ် ကမာစ
့ ီးပွားေရးကိ အ ကီးစား စက်မကန်ထတ်လပ်ငန်းများ (heavy industry) က
အဓိက ေမာင်း င်ခြဲ့ ခင်းြဖစ် ပီး ဆိဗီယက်ယနီယ၏
ံ ဗဟိ ချ ပ်ကင်
ိ ေသာ စနစ်က ထွနစ
် က်များ၊ ထရပ်ကားများ၊ တ

ငက
့် ားများ၊ တိက်ချင်းပစ် ဒံးကျည်များ အေြမာက်အြမား ထတ်လပ်ြခင်းတွင ် အားသာသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ မ
်

သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာ င ့် ဇီဝနည်းပညာက အ ကီးစားစက်မကန်ထတ်လပ်ငန်းများထက် ပိ၍

အေရး ကီး ပီး ား င်

ိ ငက
ံ ယင်းက စ်ခလံးတွင ် အားသာြခင်း မ ိေချ။ ားတွင ် အထင် ကီးစရာ ဆိင်ဘာ
တိက်ခက်
ိ ေရး စွမ်းရည်များ ိေသာ်လည်း အရပ်ဖက်အင်
ိ တက
ီ မာ ဖွံ ဖိ းြခင်း မ ိေချ။ ား၏ စီးပွားေရးမာ

သယံဇာတ (အဓိကအားြဖင ့် ေရနံ င ့် သဘာဝဓါတ်ေငွ) တးေဖာ်ြခင်းကိ အများအြပား မီခေနရသည်

ိ ။ အဆိပါက

များမာ ပတင်ကိ အာဏာ မဲေစရန် င ့် လက်တဆပ်စာ အာဏာရ အသိင်းအဝိင်း (oligarch) ကိ ချမ်းသာေစရန်

လံေလာက်ေကာင်း လံေလာက် င်
ိ ေသာ်လည်း ဒစ်ဂျစ်တယ်လက်နက်များ င ့် ဇီဝနည်းပညာ လက်နက်များ

အ ပိ င်အဆိင် တပ်ဆင် ပီး အ င်

ိ ရရန်အတွက် လံေလာက်မည် မဟတ်ေချ။
 ယင်းထက် ပိအေရး ကီးသည်မာ ပတင်၏ ားတွင ် အားလံးလက်ခံ င်
ိ သည့် င်
ိ ငေ
ံ ရး အေတွးအေခ

အယအဆ (ideology) မ ိြခင်း ြဖစ်သည်။ စစ်ေအးတိက်ပဲအ

ွ တွငး် ဆိဗီယက် ယနီယမ
ံ ာ တပ်နေ
ီ တာ်၏ တကမာ

လံးကိ ခိမ်းေြခာက် င်
ိ သည့် အစွမ်းကိသာမက တကမာလံးက လက်ခံ င်
ိ ေသာ ကွနြ် မ နစ်ဝါဒကိပါ မီခအားထားခဲ
ိ ့
သည်။ ယင်း င ့် မတသည်က ပတင်ဝါဒမာ ကျ းဘား၊ ဗီယက်နမ် င ့် ြပင်သစ်မ ပညာ ိများ ကိ က်ေလာက်ဖွယ်

ဘာမ အ စ်အသားမ ိေချ။ အာဏာ င် အမျိ းသားေရးဝါဒ (authoritarian nationalism)သည် တကမာလံးကိ

ပျံ လာလျက်
ံ့ ိသည်မာ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ေသာ်လည်း ယင်းဝါဒမာ သေဘာသဘာဝအားြဖငက
့် ိ င်
ိ ငတ
ံ ကာမိတ်

ဖက်အပ်စများ ထေထာင်ရန်အတွက် အေထာက်အကြပ ြခင်းမ ိေချ။ ပိလန် ကွနြ် မ နစ်ဝါဒ င ့် ား ကွနြ် မ နစ်

ဝါဒမာ င်
ိ ငတ
ံ ကာ အလပ်သမားလတန်းစား၏ ဘံအကျိ းစီးပွားကိ ကာကွယေ
် စာငေ
့် ာက်ရန် အနည်းဆံး သီအရီ
ိ
အားြဖင ့် စ်ခစလံးက ကတိကဝတ်ြပ ေသာ်လည်း ပိလန် အမျိ းသားေရးဝါဒ င ့် ား အမျိ းသားေရးဝါဒမာ အယ

အဆအားြဖငက
့် ိ အကျိ းစီးပွားြခင်း ဆနက
် ့ ျင်ဖက်ြဖစ်သည်။ ပတင် ေ တန်းေရာက် ြမငတ
့် က်လာမေ ကာင ့် ပိလန်
အမျိ းသားေရးဝါဒကိ ေခါင်းေထာင်လာေစ ပီး ားကိ ဆနက
် ့ ျင်စိတ် ပိမိများြပားလာေစမည်သာ ြဖစ်သည်။

ားက ေနတိး င ့် ဥေရာပသမဂကိ ဖိ ခွရ

ဲ န် သတင်းအချက်အလက်မားများ ြဖနေ
် ့ ဝြခင်း င ့် ဝင်ေရာက်

ေ ာက်ယက်ြခင်းများ ကမာ ငခ
့် ျီ ေဆာင်ရွကလ
် ာေသာ်လည်း ကမာ ငခ
့် ျီ၍ အမန်တကယ် နယ်ေြမ သိမ်းပိက်ရန်မ

ေဆာင်ရွကမ
် ည့ပ
် ံ မရေချ။ ခ ိင်းမီးယားေဒသကိ သိမ်းပိက်ြခင်း င ့် ေဂျာ်ဂျီယာ၊ ယကရိနး် အေ ပိင်းေဒသများကိ

ကျ းေကျာ်သည့် ား၏ လပ်ရပ်များမာ စစ် ကီးြဖစ်ေတာမ

့ ည့် ေ ေြပးနိမိတမ
် ျား မဟတ်ပါ၊ သီးြခားြဖစ်ရပ်များ

သာဟ အေထာက်အထားများကိ ကည့ြ် ခင်းအားြဖင ့် အတိင်းအတာတခအထိ က ပ်

် တအေနြဖင
ိ့ ့် ေမ ာ်လငလ
့် ိ ရ
့
မည်ြဖစ်သည်။

ေပျာက်ဆးသွ
ံ ားေသာ စစ်အ င်
ိ တက်
ိ နည်း အ ပညာ

၂၁ ရာစတွင ် အင်အား ကီး င်

ိ ငမ
ံ ျားအေနြဖင ့် ေအာင်ြမင်ေသာ စစ်ပဲမ
ွ ျား ဆင် ရ
ဲ န် အဘယ့ေ
် ကာင ့် သည်

ေလာက် ခက်ခလ
ဲ ာရပါသနည်း။ အေ ကာင်းတခမာ စီးပွားေရးဥစာဓန၏ သေဘာသဘာဝ ေြပာင်းသွားြခင်းေ ကာင ့်

ြဖစ်ပါသည်။ ေ းကမ စီးပွားေရးအရ အဖိးတန်ေသာ ပစည်းများ (assets) မာ အများအားြဖင ့် ပ်ဝတ ပစည်းများ

ြဖစ်သည်။ စစ် င်
ိ လ င် ချမ်းသာလာဖိကိ
့ စမာ အလွန ် ိး င်းပါသည်။ ရန်သကိ တိက်ပဲတ
ွ င
ွ ် ေအာင် င်
ိ ပါက ရန်သ ့ မိ

များကိ ဖျက်ဆးီ ပီး ပစည်းဥစာများကိ လယက် င်

ိ မည်။ လများကိ က န်ေစျးကွကတ
် င
ွ ် ေရာင်းစား ပီး၊ အဖိးတန်

ေသာ ဂျံ ခင်းများ င ့် ေရတွငး် များကိ သိမ်းပိက်လက်

ိ င်
ိ မည်။ ိမန်များမာ ဖမ်းဆီးရမိေသာ ဂရိ င ့် ေဂါလ်များကိ
ေရာင်းစားြခင်းြဖင ့် ချမ်းသာလာြ◌ခင်းြဖစ် ပီး ၁၉ ရာစ အေမရိကန်များမာလည်း ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား ိ ေရတွငး် များ

ကိ သိမ်းပိက်ြခင်း၊ တကဆက် ိ ာွ းေမွးြမ ေရးြခံ ကီးများကိ သိမ်းပိက်ြခင်းြဖင ့် ကယ်ဝလာြခင်းြဖစ်ပါသည်။

သိေသာ်
့ ၂၁ ရာစတွင ် ယင်းနည်းမာ မြဖစ်စေလာက်သာ အကျိ းအြမတ်ရမည် ြဖစ်သည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ်

စီးပွားေရးအရ အဓိက တန်ဖိး ိေသာ ပစည်းများမာ ေရတွငး် များ၊ ဂျံ ကွငး် များ င ့် ေရနံတင
ွ း် များပင် မဟတ်ေတာ့

ဘဲ ပညာရပ်ပိင်းဆိင်ရာ င ့် အင်စတီကျ း င်းဆိင်ရာ အသိဉာဏ်ပညာ ြဖစ်လာသည်။ အသိဉာဏ်ပညာကိ စစ် င်

ိ ံ
 င ့် သိမ်းပိက်မရ င်
ိ ေပ။ အိင်အက်စ် (Islamic State)လိ မျိ း အဖွဲအစည်းအေနြဖင ့် အေ အလယ်ပိင်း ိ ေရနံတင
ွ း်

များကိ သိမ်းပိက် ပီး မိ များကိ ေြမလန်လယက်ကာ ပိက်ဆရ

ံ င်
ိ ပါေသးသည်။ အိင်အက်စ်မာ အီရတ် ိ ဘဏ်များ

ကိ သိမ်းပိက် ပီး ေဒ လာ သန်း ၅၀၀ ေကျာ်ရ ိခက

ဲ့ ာ ၂၀၁၅ တွင ် ေရနံေရာင်း ပီး ေနာက်ထပ် ေဒ လာ သန်း ၅၀၀ ရ ိ

ခဲပ
့ ါသည်။ သိေသာ်
့ အေမရိကန် င ့် တ တ်လမျိ
ိ း အဓိကအင်အား ကီး င်
ိ ငတ
ံ ခအေနြဖင ့် ယင်းပမာဏမာ စာမဖွဲ

ေလာက်ေသာ ပမာဏ ြဖစ်ပါသည်။ တ တ်ြပည်၏ စ်စဥ်ဂျီဒပ

ီ ီမာ ေဒ လာ ထရီလယ
ီ ံ ၂၀ ိသည်ြဖစ်ရာ
မြဖစ်စေလာက် ပမာဏြဖစ်ေသာ ၁ ဘီလယ
ီ ေ
ံ လာက် အတွက် င ့် စစ်တက်
ိ မည်မဟတ်ေပ။ ေဒ လာ ထရီလယ
ီ ံ ငခ
့် ျီ

သံး ပီး အေမရိကန် င ့် စစ်ြဖစ်ပါက ယင်းစစ်စရိတ် ြပန်ရေအာင် တ တ်အေနြဖင ့် ဘယ်လိ ြပန် ာရပါမည်နည်း။

စစ်ပဲေ
ွ ကာင ့် ထိခက်
ိ ပျက်စီးမများ င ့် ဆံး ံးသွားသည့် ကန်သယ
ွ ေ
် ရးအခွငအ
့် လမ်းများ ေကျေအာင် ဘယ်လိ ြပန် ာ

ရပါမည်နည်း။ ေအာင်ပဲရ
ွ သည့် တ တ်ြပည်၏ ြပည်သလွ
့ တေ
် ြမာက်ေရးတပ်မေတာ် (PLA) အေနြဖင ့် ဆီလက
ီ န
ွ ်

ေတာင် ကား (Silicon Valley)၏ ကယ်ဝမများကိ ေြမလန်လယက် သိမ်းရပါမည်ေလာ။ အက်ပဲလ၊် ေဖ့စ်ဘတ် င ့်

ဂဂဲလလ
် မျိ
ိ း ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများမာ ေဒ လာ ဘီလယ
ီ ံ ငခ
့် ျီ ပီး တန်သည်မာ မန်ေသာ်လည်း ၄င်းတိ၏
့ ကယ်ဝမ
ကိ အင်အားသံး သိမ်းပိက်၍ မရ င်
ိ ေချ။၊ ဆီလက
ီ န
ွ ေ
် တာင် ကားတွင ် တးစရာ ဆီလက
ီ န
ွ ် သတ တွငး် မ ိေချ။

စစ်ပဲက
ွ ိ ေအာင်ေအာင်ြမင်ြမင် တိက် င်
ိ ပါက အ င်
ိ ရသသည် သီအရီ
ိ သေဘာတရားအရေတာ့
အကျိ းအြမတ် ရ င်
ိ ပါေသးသည်။ နပိလီယက
ံ ိ အ င်
ိ ရ ပီးေနာက် ဗိတန
ိ လ
် ပ်သလိမျိ း၊ ဟစ်တလာကိ အ င်
ိ ရ ပီး

ေနာက် အေမရိကန် လပ်သလိမျိ း၊ အ င်

ိ ရသအေနြဖင ့် ကမာက
့ န်သယ
ွ ေ
် ရးစနစ်ကိ ၄င်းစိတ် ကိ က်

အကျိ းအြမတ်ရေအာင် ြပန်လည်ြပင်ဆင် င်

ိ သည့အ
် ေနအထား ရ ိ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ၂၁ ရာစတွင ် စစ်ေရးနည်း

ပညာ ေြပာင်းလဲမများေ ကာင ့် ယင်းသိ ြပင်

့ ဆင်ရန် မလွယက
် ေတာပ
့ ါ။ ကလီးယားဗံးေ ကာင ့် ကမာစစ်ြဖစ်ပါက
စစ်ေရး ေအာင်ြမင်မဆိသည်မာ စင်စစ် တမာလံးချီ အစလိက်အြပံ လိက် ကိယ့က
် ယ်
ိ ကယ်
ိ သတ်ေသတာနဲ ့

အတတသာြဖစ်ပါသည်။ ဟီး ိး ီးမား အလွနက

် ာလတွင ် ကမာ့ စပါပါဝါများ တ င်
ိ င ံ င ့် တ င်
ိ င ံ တိက် ိက် စစ်

ြဖစ်ြခင်း မ ိေတာသ
့ ည်မာ အေ ကာင်းမဲ့ မဟတ်ေချ။ (ယင်းတိအတွ
့ က)် အကျိ းစီးပွား အများအြပား မ ိေသာ

ပဋိပက အငယ်စားေလးများတွငသ
် ာ ပါဝင်ပတ်သက်ေတာသ
့ ည်။ ၄င်းပဋိပကများမာ အ ံးကိ ေ ာင် ားရန် ကလီး
ယားလက်နက် ထတ်သးရေလာက်
ံ ေအာင် ကီးကျယ်သည် မဟတ်ေချ။ အမန်စစ်စစ်အားြဖင ့် ေြမာက်ကရီ
ိ းယားလိ

မျိ း ဒတိယတန်းစား ကလီးယား င်

ိ ငက
ံ ိ တိက်ခက်
ိ ရန်ပင် ဘယ်လမ
ိ အေ ကာင်းအခွငမ
့် သာသည့် အေြခအေန
ြဖစ်သည်။ ကင်မိသားစအေနြဖင ့် စစ် ံးေတာမ
့ ည့် အေြခအေန င ့် ကံ လာပါက ဘယ်လတံ
ိ ြပန်
့ မည်ကိ ေတွး ကည့်
ပါက ေကျာချမ်းစရာ ြဖစ်ပါသည်။

ဆိင်ဘာစစ်ပဲမ
ွ ျားကလည်း နယ်ချဲလိသများအတွက် အေြခအေနကိ များစွာဆိးရွ ား ေစပါသည်။ ဝိတရိ
ိ ယ

ဘရင်မ ကီးလက်ထက် မဂဇင်းေသနတ်ေခတ်ကမ ဗိတသ

ိ စစ်တပ်အေနြဖင ့် မန်ချက်စတာ င ့် ဘာမင်ဂန် မိ များ၏

လံြခံ ေရးအတွက် ပစရာမလိဘဲ အေဝးတေနရာ သဲက ာရထဲက ဘဲဂျာစစ်သည်ေတာ် ဖက်ဇီဝက်ဇီများ (ယေန ့

ေခတ်ဆဒန် ငအ
့် ရ
ီ ီထရီးယားတွင ် ိ)ကိ အစလိက် အြပံ လိက် သတ်ြဖတ်လိ ရေလသည်
့ ။ ေဂျာခ
့ ျ်ဒဗလျ ဘ ်ေခတ်
တွငပ
် င် အေမရိကန်အေနြဖင ့် ဘဂဒတ် င ့် ဖာလဂျာတွင ် ထင်တင်
ိ း ကဲလိ ရေသးသည်
့ ။ ဆန်ဖရစ်စစကိ င ့် ချီ
ကာဂိကိ လက်တြပန်
ံ ့ တက်
ိ ခက်
ိ ရန် အီရတ်တင
ွ ် နည်းလမ်းမ ိေချ။ သိေသာ်
့ ယေနေခတ်
့ တငွ ် အေမရိကန်အေနြဖင ့်
င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငက
ံ ိ တိက်ခက်
ိ သည်ဆပါစိ
ိ ၊ ့ ယင်း င်
ိ ငမ
ံ ာ ဆိင်ဘာလက်နက်ြဖင ့် တံြပန်
့ င်
ိ စမ
ွ ်း အထိက်အေလျာက် ိ

သည်ဆလ
ိ င် မိနစ်ပိင်းအတွငး် ပင် စစ်ပဲမ
ွ ာ ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား င ့် အီလီ ိွ က်သိ ေရာက်
့ လာ င်
ိ သည်။ ကွနြ် ပ တာ

စနစ်များကိ ေ ာက်ယက်ဖျက်ဆးီ င်
ိ သည့် မယ်လဝ
် ဲ လမ
် ျား (Malwares) င ့် ကွနြ် ပ တာစနစ်များအတွငး် ထည့်

သွငး် ထား ပီး တချိနခ

် ျိနတ
် င
ွ ် အသက်သင
ွ း် ဖျက်ဆးီ င်
ိ သည့် ေလာဂ
့ ျစ်ဗံးများ (logic bombs) မာ ဒဲလက်စ် ိ
ေလေ ကာင်းပျံသန်းမ ကိ ေ ာက်ယက် ဟနတ
် ့ ား င်
ိ ပီး၊ ဖီလဒဲဖီးယားတွင ် ရထားများ တိက်မိေအာင် လပ်ကာ၊ မစ်

ီဂန် ိ လ ပ်စစ်ဓါတ်အားလိင်းကိ ပိတပ

် စ်လက်
ိ င်
ိ ေလသည်။

စစ်တက်
ိ ပီးေအာင်ပဲရ
ွ သများ ေခတ်က စစ်ဆသည်
ိ မာ ထိခက်
ိ ပျက်စီးမ နည်းနည်း င ့် အကျိ းအြမတ် များ

များရေသာ ကိစြဖစ်သည်။ ၁၀၆၆ ခ စ် ေဟစတင်းစ်တက်

ိ ပဲတ
ွ င
ွ ် ေအာင် င်
ိ သ ဝီလယ
ီ ံ (William the Conqueror)
မာ အကျအ ံး ေထာင်ဂဏန်းေလာက် င ့် အဂလန်ြပည် ကီးတခလံးကိ တရက်အတွငး် လက်ရသိမ်းပိက်လက်
ိ

င်
ိ သည်။ ကလီးယား လက်နက်များ င ့် ဆိင်ဘာစစ်ပဲွ များမာမ (ေ းေခတ်က စစ်လိ ထိခက်
ိ မနည်းနည်း

အကျိ းအြမတ်များများဆိတာမျိ း မဟတ်ဘ)ဲ ထိခက်

ိ ပျက်စီးမများ ပီး အကျိ းအြမတ်နည်းသည့် နည်းပညာများ

ြဖစ်သည်။ အဆိပါ နည်းပညာများကိ သံး ပီး တ င်

ိ ငလ
ံ းကိ
ံ ဖျက်ဆးီ ပစ်လိ ရေသာ်
့ လည်း အကျိ းအြမတ်ရ င်
ိ သည့်

အင်ပါယာများ တည်ေဆာက်၍ မရေချ။

ဓါးဓါးြခင်း လံလြံ ခင်းဆိေသာ အသံများ ညံေန ပီး မေကာင်းေသာ အေငွအသက်တြဖင

ိ ့ ့် ြပည့် က် ေနသည့်

ကမာ ကီးတွင ် ငိမ်းချမ်းေရးအတွက် အေကာင်းဆံးအာမခံ င်

ိ မမာ အင်အား ကီး င်
ိ ငမ
ံ ျား အေနြဖင ့် (မ ကာေသးမီ

အတိတက
် စစ်ကိ အဆင်ေြပေအာင်ြမင်ေအာင် တိက် င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်ြဖစ်ေသာ်ြငား ယခ မျက်ေမာက်ေခတ်အေြခအေန
တွင)် စစ်ကဘယ်
ိ လိ င်
ိ ေအာင် တိက်ရမည်မန်း မသိေသးသည့် အေြခအေန မာ ိြခင်းြဖစ်သည်။ ဂျင်ဂျစ်ခန် င ့် ဂျ

လီယက်ဆဇ
ီ ာမာ င်
ိ ငြံ ခားတိင်းြပည်တခကိ မျက်စိတမိတ် လ ပ်တြပက်အတွငး် ကျ းေကျာ်ရန် ဝန်မေလး ကေချ။

ယေနေခတ်
့ တရကီ သမတ အာဒဝမ်လမျိ
ိ း၊ မိဒီလမျိ
ိ း၊ ေနတန်ယာဟလိမျိ း အမျိ းသားေရးဝါဒီ ေခါင်းေဆာင်များ

မာမ အသံသာကျယ် ပီး တကယ်စစ်တက်

ိ ရန်ကမ
ိ လွနစ
် ာွ သတိထား ေဆာင်ရွက် ကသည်။ ၂၁ ရာစ အေြခအေန

ေပးထားချက်များအတွငး် စစ်ကိ ဘယ်လိ င်

ိ ေအာင် တိက်ရမယ်ဆသည့
ိ ် ေဖာ်ြမ လာကိ တေယာက်ေယာက် ာ

ေတွသွားပါကမ ငရဲတခ
ံ ါး ကီး တမဟတ်ချင်း ပွငသ
့် ာွ း င်
ိ သည် ဆိတာေတာ့ ဟတ်ပါသည်။ ယင်းေ ကာငပ
့် င် ခ ိင်း

မီးယားေဒသတွင ် ား င်
ိ ငက
ံ ရခဲသ
့ ည့် ေအာင်ြမင်မမာ ေ ကာက်မက်ဖွယ် ေ ေြပးနိမိတ် ြဖစ်ေနြခင်း ြဖစ်
ပါသည်။ ယင်းမာ ၂၁ ရာစ၏ ခင်းချက် စစ်ေရးေအာင်ြမင်မသာ ြဖစ်ေ ကာင်း ေမ ာ်လငရ
့် ပါသည်။

မိက်မဲသည့် ချီတက်မ[1]

ေြပာရပါဦးမည်။ စစ်ပဲမ
ွ ျားမာ ၂၁ ရာစတွင ် အကျိ းအြမတ်မရ င်
ိ သည့် စီးပွားေရး ြဖစ်ေနပါေစဦးေတာ၊့

ယင်းအချက်ေ ကာင ့် ေသချာေပါက် ငိမ်းချမ်းေနမည်ဟ အာမမခံ င်

ိ ေချ။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လသားများ၏ ဉာဏ် ံ ့

နဲ င်
ိ မ၊ မိက်လးံ ကီး င်
ိ မကိ ဘယ်ေသာအခါမ ေလ ာမ
့ တွကသ
် ငေ
့် ပ။ တဦးတေယာက်ချင်းအေနနဲေရာ၊
့
လအဖွ
့ ဲအစည်း အလိက်အေန ငပ
့် ါ လသားများမာ မိမိကယ်
ိ ကိ ပျက်စီးရာပျက်စီးေ ကာင်း ကံတတ်သည့် အမျိ း

ြဖစ်သည်။

၁၉၃၉ တွင ် ဝင် ိးစွနး် င်

ိ ငမ
ံ ျား (ဖက်ဆစ် င်
ိ ငမ
ံ ျား) အေနြဖင ့် စစ်တက်
ိ ပါက အကျိ းထက် အြပစ်များသည့်

အေြခအေန ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ လည်း တိက်ြဖစ်ေအာင် တိက်ခဲ့ ကပါသည်။ ဒတိယကမာစစ် ကီး ပီးေနာက် အံ့
အားသငစ
့် ရာ ေကာင်းသည့် အချက်တချက်မာ စစ် ံး င်
ိ ငမ
ံ ျားအေနြဖင ့် ဘယ်တးကမ
ံ င ့် မတေအာင် ကယ်ဝ

ချမ်းသာလာသည့် အချက်ြဖစ်ပါသည်။ စစ်တပ်များ လံးလံး ေချမန်းခံရ ပီး၊ အင်ပါယာများ ပိ လဲ ပီးေနာက် အ စ်

၂၀ အ ကာ ဂျာမနီ၊ အီတလီ င ့် ဂျပန်တမာ

ိ ့ မ ကံ စဖး ကယ်ဝချမ်းသာလာသည့် အြဖစ်ကိ ကံ ရပါသည်။ ယင်းသိ ့

ဆိလ င် အဆိပါ င်
ိ ငမ
ံ ျား ဘာေ ကာင ့် စစ်တက်
ိ ခရ
ဲ့ ပါနည်း။ အဘယ့ေ
် ကာငမ
့် ျား မေရမတွက် င်
ိ ေသာ သန်း ငခ
့် ျီ၍

ေသေ ကပျက်စီးမများကိ မလိအပ်ဘဲ ဖန်တးီ ခဲရ

့ ပါသနည်း။ ၁၉၃၀ ြပည့် စ်များတွင ် ဂျပန်စစ်ဗိလ်ချ ပ်များ၊ ေရတပ်
ဗိလ်ချ ပ်များ၊ စီးပွားေရး ပညာ င်များ င ့် ဂျာနယ်လစ်များက ဂျပန်အေနြဖင ့် ကိရီးယား၊ မန်ချ းရီးယား င ့် တ တ်

ကမ်း ိးတန်းကိ မသိမ်းပိက် င်

ိ ပါက စီးပွားေရး ခ တ်ြခံ ကျမ င ့် ကံ ရေတာမ
့ ည်ဟ တညီတ ွတတ
် ည်း ဆိခဲ့ က

ပါသည်။ သတိအားလံ
့ း တွကက
် န
ိ း် မားခဲ့ ကပါသည်။ တကယ်တမ်းတွင ် ဂျပန်၏ အများသိသည့် စီးပွားေရးအံမ
့ ခန်း

တိးတက်မမာ သိမ်းပိက်ထားသည့် ကိလိနီများ ဆံး ံး ပီးေနာက်မ စတင်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။

လသားများ၏ ဉာဏ် နဲ
ံ ့ င်
ိ မ၊ မိက်လးံ ကီး င်
ိ မမာ သမိင်းေ ကာင်းတွင ် အေရးပါသည့် အေ ကာင်းတရပ်

ြဖစ်သည့တ
် င်
ိ က ပ်
် တမာ
ိ ့ အများအားြဖင ့် ယင်းအချက်ကိ ေမထ
့ ားေလ့ ိ ကပါသည်။ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများ၊ စစ်ဗိလ်

ချ ပ်များ၊ ပညာ င်များက ကမာ ကီးကိ စစ်တရင်ကစားပွဲသဖွယ် ကစားသမားများက တကွက် ပီးတကွက်

အကျိ းအေ ကာင်း င ့် ေ သည့် ကစားပွဲကသ

ဲ့ ိ ့ ြမင်ေလ့ ိ ကပါသည်။ ယင်းသိ အကျိ
့ းအေ ကာင်း င ့် စဥ်းစားသည့်

စဥ်းစားမမာ အတိင်းအတာ တခအထိ မန်ပါသည်။ သမိင်းေ ကာင်းတေလ ာက်တင

ွ ် းေနသည်ဟ ဆိရမည့် နယ် ပ်

များ၊ စစ်သ ကီး ပ်များကိ ေလ ာက်ေ ေနေသာ ေခါင်းေဆာင် မ ိသေလာက် ြဖစ်ပါသည်။ ဗိလ်ချ ပ် ကီး တိဂျိ ၊

ဆက်ဒမ် ဟစိန ် င ့် ကင်ဂျံ အီတိ ေ

့ သည့် အကွကမ
် ျားမာ အကျိ းအေ ကာင်း င ့် ေ သည့် အကွကမ
် ျား ြဖစ်

ပါသည်။ ြပဿနာမာ ကမာ ကီးက စစ်တရင်ကစားပွဲထက် များစွာ ပိ ပ်ေထွးြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ လသား၏

အကျိ းအေ ကာင်း ဆင်ြခင် င်

ိ မမာ ကမာ ကီးကိ အမန်တကယ် နားလည်ရန် လံေလာက်ြခင်း မ ိေချ။ သိြဖစ်
့ ရာ
အကျိ းအေ ကာင်း ဆင်ြခင် င်
ိ သည့် ေခါင်းေဆာင်များပင် ရံဖန်ရံခါ လွနစ
် ာွ ဉာဏ် နဲ
ံ ့ ရာ ေရာက်သည့် လပ်ရပ်များ

လပ်မိတတ် ကပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ကမာစစ် ကီး ြဖစ်မည်ကိ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် မည်မ ေတွးပသငပ
့် ါသနည်း။ အေကာင်းဆံးမာ

အစွနး် ၂ ဖက်ကိ ေ ာင် ားရန် ြဖစ်ပါသည်။ တနည်းအားြဖင ့် စစ်ဆသည်

ိ မာ မတိက်မြဖစ် တိက်ရတာမျိ း လံးဝ

မဟတ်ဆသည့
ိ ် အချက် ြဖစ်ပါသည်။ စစ်ေအးတိက်ပဲက
ွ ိ ငိမ်းချမ်းစွာ အဆံးသတ် င်
ိ ခသ
ဲ့ ည်ကိ ကည့ြ် ခင်းအားြဖင ့်

လသားများ မန်ကန်သည့် ဆံးြဖတ်ချက်များ ချ င်

ိ လ င် စပါပါဝါ င်
ိ ငမ
ံ ျား၏ ပဋိပကများပင် ငိမ်းချမ်းစွာ ေြဖ င်းလိ ့

ရသည်ဆသည့
ိ ် အချက်ကိ ေတွ င်
ိ ပါသည်။ ထပ်မံစဥ်းစားရန်အချက်မာ ေနာက်ထပ်ကမာစစ် ကီးတခ ထပ်ြဖစ်
ေတာမ
့ ည်ဟ ယဆလ င် လွနစ
် ာွ အ ရာယ် ကီးသည် ဆိသည့် အချက်ြဖစ်ပါသည်။ ထိသိ ယဆေဟာကိ
့ နး် ထတ်ြခင်း

က စစ် ကီး အမန်တကယ် ြဖစ်လာေစရန် အားြဖည့တ

် ာမျိ းြဖစ်သာွ း င်
ိ ပါသည်။ င်
ိ ငမ
ံ ျားက စစ်မာ ေ ာင်လလ
ဲ ိ မရ
့
သည့် အေြခအေနဟ ယဆလာပါက စစ်တပ်များ ထပ်မံချဲထွင ် ပီး၊ လက်နက်များ အ ပိ င်အဆိင် တပ်ဆင်လာ င်
ိ

ပါသည်။ ပဋိပကများတွင ် အေပးအယ အေလ ာအ

့ တင်း လပ်ရန် ြငင်းဆန် ပီး တဖက်က စိတရ
် င်းေစတနာြဖင ့် အ

ေလ ာေ
့ ပးသည့် လပ်ရပ်များကိ ေထာင်ေချာက်ဟ သံသယဝင် င်
ိ ပါသည်။ ယင်းသိ ြဖစ်
့ လာပါက စစ်ေသချာေပါက်
ြဖစ်ေတာမ
့ ည်သာ ြဖစ်ပါသည်။

တဖက်တင
ွ မ
် စစ်မာ လံးလံးမြဖစ် င်
ိ ဟ ယဆပါက တံးအရာ ေရာက်မည်ြဖစ်ပါသည်။ စစ်မာ လတိင်းကိ

ဒကေရာက်အကျိ းနည်းေစသည်ဆဦးေတာ
ိ ၊့ က ပ်
် တကိ
ိ ့ ကိယ်ကယ်
ိ တင်
ိ ၏ ဉာဏ် နဲ
ံ ့ မ၊ မိက်လးံ ကီး င်
ိ မမ

အကာအကွယေ
် ပး င်
ိ မည့် ဘရားသခင် င ့် ေလာကနိယာမ မ ိေချ။

လသား၏ ဉာဏ် နဲ
ံ ့ မ၊ မိက်မကိ ေြဖေဆးတရပ်မာ ိကျိ း မ
ိ ်ခ
့ ျ င်
ိ မ ြဖစ်ပါသည်။ အမျိ းသားေရး

တင်းမာမများ၊ ဘာသာေရး င ့် ယဥ်ေကျးမအရ တင်းမာမများကိ ပိဆိးေစသည့် အချက်မာ ငါတိ

့ င်းြပည်နလမျိ
ဲ့ း၊ ငါ ့

ဘာသာ၊ ငါယဥ်
့ ေကျးမက ကမာတွင ် အ ကီးြမတ်ဆးဆိ
ံ ပီး စိတ် ကီး ဝင်တတ်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ငါ ့
အကျိ းစီးပွားက တြခားသများ၏ အကျိ းစီးပွားထက်ေရာ၊ လသားမျိ း ယ
ွ တ
် ခလံး၏ အကျိ းစီးပွားထက်ပါ

ေ တန်းတင်ရမည်ဟ ယဆတတ်ပါသည်။ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် တိင်းြပည်၊ လမျိ းများ၊ ဘာသာများ၊ ယဥ်ေကျးမ

များကိ ပိ ပီး လက်ေတွကျကျ၊ ကမာတွင ် ကိယ့ေ

် နရာက ဘယ်ေနရာ ဘယ်အေြခအေနမာ ိေ ကာင်း မ
ိ ်ချစွာ

လက်ခံ င်
ိ ေစရန် ဘယ်လိ လပ်ရပါမည်နည်း။

[1] မရင်းစာေရးသက The march of folly ဟ သံးထားပါသည်။ ယင်းမာ အေမရိကန်စာေရးဆရာ Barbara W.

Tuchman ေရးသည့် The March of Folly ဆိသည့် စာအပ်ကိ ရည် န်းထားသည်ဟ ယဆပါသည်။ ယင်းစာအပ်

တွင ် အစိးရ၏ စစ်ေရးမဝါဒအမားများေ ကာင ့် မိမိအကျိ းစီးပွား ထိခက်

ိ ပျက်စီးရပံကိ ဂရိေခတ်၊ ၁၆ ရာစ ပပ်

ရဟန်းမင်း ကီးများ၏ အမားများ၊ အေမရိကန် ကိလိနီ င ့် ပတ်သက် ပီး အဂလန်ဘရင် တတိယေြမာက် ေဂျာခ
့ ျ်
ဘရင် ၏ အမားများ၊ ဗီယက်နမ်စစ်ပဲတ
ွ င
ွ ် အေမရိကန်၏ အမားများ င ့် တင်ြပထားသည့် သမိင်းစာအပ် ြဖစ်

ပါသည်။
သင်ခန်းစာ (၁၂) မ
ိ ့်ချြခင်း
ကိယ့ဖ
် ာသာကိယ် ကမာဗ
့ ဟိချက်မလိ ထင်
့ မေနနဲ ့

လအများစက ကိယ့တ
် င်
ိ းြပည်ကိ ကမာဗ
့ ဟိချက်မတွင ် ိသည်ဟ ထင်တတ် ကသည်။ မိမိတ၏
ိ ့ ယဥ်
ေကျးမသည်လည်း လသားသမိင်းတွင ် အခရာကျသည့် ေနရာတွင ် ိသည်ဟ ယံ ကည် ကသည်။ ဂရိတအဖိ
ိ ့ မာ
့
သမိင်းဆိသည်မာ ဟိမား၊ ဆိဖိကလိစ် င ့် ပေလတိတိက
့ စ ပီး အေရး ကီးသည့် အေတွးအေခ အယအဆ၊ တီထင
ွ ်

ဆန်းသစ်မမန်သမ ေအသင်၊ စပါတာ၊ အလက်ဇန်းဒရီးယား င ့် ကွနစ

် တန်တီ ပယ်
ိ တတွ
ိ ့ င ် ေပါက်ဖွားခဲသ
့ ည်ဟ
ယံ ကည် ကသည်။ တ တ် အမျိ းသားေရးဝါဒီများကလည်း သမိင်း၏ အစမာ ဟွမ်းတိအင်ပါယာအ င် (the
Yellow Emperor) ြဖစ် ပီး မင်းဆက် င ့် နမ
် ့ င်းဆက်တမ
ိ ့ စတင်သည်ဟ ြငင်းချက်ထတ် ကမည် ြဖစ်သည်။ ၄င်း

တိက
့ အေနာက်တင်
ိ းသားများ၊ မွတစ
် လင်များ င ့် အိ ယ
ိ တိက်သားများ၏ မည်သည့ေ
် အာင်ြမင်မမဆိ မရင်းပထမ
တ တ်တိ ေတွ
့ ိေအာင်ြမင်မကိ လိက်တ ပံတကးချထားသည့တ
် င်
ိ တ တ်ေအာ်ရီဂျင်နယ်ကမမီ
ိ ေ ကာင်း ဆိ က
မည်ြဖစ်သည်။

ဟိ အမျိ းသားေရးဝါဒီများကမ တ တ်တ၏

ိ ့ ကားလံးများကိ ပယ်ချ ကမည် ြဖစ်သည်။ သတိက
့ ဆိမည်
မာ အိင်စတိင်းတိ၊ ့ ိက်ညေ
ီ နာင်တိ ထားဘိ
့ ဦး၊ ကွနြ် ဖ း ပ် င ့် ပေလတိးမေပ မီကပင် အိ ယ
ိ တိက်ငယ် ိ ေ းဂ
ကီးများက ေလယာဥ်ပျံများ င ့် ကလီးယားဗံးများကိ တီထင
ွ ခ
် ဖ
ဲ့ းေ ကာင်း ဆိ ကမည် ြဖစ်သည်။ ဥပမာဆိရလ င်

ဒံးကျည်များ င ့် ေလယာဥ်ပျံများကိ တီထင

ွ ခ
် သ
ဲ့ မာ မဟာသီရိဘာဝါချ် ြဖစ် ပီး ဗိ ်ဝါမိတျက ဒံးပျံများတီထင
ွ ် ံတင်
မကဘဲ အသံးပင်ြပ ခဲေ
့ ကာင်း စာဖတ်သအေနြဖင ့် ကားရမည်ြဖစ်သည်။ အာချရာကနတ်က အက်တမ်သအ
ီ ရီ
ိ ၏
ဖခင် ကီးြဖစ် ပီး မဟာဘာရတထဲတင
ွ ် ကလီးယားလက်နက်များအေ ကာင်း အေသးစိတ် ေဖာ်ြပပါ ိေ ကာင်း စာ

ဖတ်သအေနြဖင ့် ကားရမည်ြဖစ်သည်။

ဘာသာေရးကိင်း ိငး် ေသာ မွတစ

် လင်များကမ တမန်ေတာ်မိဟာမက်မတိင်မီ လသားသမိင်း မာ ဘာမ ထး
ဂ စိက်ဖွယမ
် ိေ ကာင်း ဆိမည်ြဖစ်သည်။ ကိရမ်ကျမ်းစာထွကေ
် ပ ပီးေနာက် မွတစ
် လင်ကမာ (Muslim ummah)

မာ သမိင်း၏ အေရးအပါဆံး ဗဟိချက်မတွင ် ိသည်ဟ ၄င်းတိက

့ ယဆ ကေလသည်။ ခင်းချက်မာ တရကီ၊ အီရန်
င ့် အီဂျစ်မ အမျိ းသားေရးဝါဒီများ ြဖစ်သည်။ သတိအတွ
့ ကမ် မိဟာမက်မတိင်မီကာလတွငပ
် င် လသားမျိ း ယ
ွ ် င ့်
ပတ်သက်ေသာ ေကာင်းတာမန်သမ မာ သတိ ့ င်
ိ ငမ
ံ ျားမ ြမစ်ဖျားခံသည်ဟ ဆိမည်ြဖစ်သည်။ ကိရမ်ကျမ်းစာ ေပ

ပီးေနာက်ကာလတွငလ
် ည်း သတိ ့ င်
ိ ငသ
ံ ားများကသာ အစလာမ်ဘာသာ၏ သနစ
် ့ င်မကိ ထိနး် သိမ်းထား ပီး
သာသနာေတာ် ြပနပ
် ့ ာွ းေရး ဦးစီးေဆာင်ရွက် ကသည်ဟ ဆိမည် ြဖစ်ေလသည်။

အလားတပင် ဗိတသ
ိ များ၊ ြပင်သစ်များ၊ ဂျာမန်များ၊ အေမရိကန်များ၊ ားများ၊ ဂျပန်များ င ့် အြခားမေရ

မတွက် င်
ိ ေသာ အပ်စများမာလည်း သတိ၏
့ ေြပာင်ေြမာက်လေသာ ေအာင်ြမင်မများ ေ ကာငသ
့် ာမဟတ်လ င်
လသားမျိ း ယ
ွ မ
် ာ ကိယ်ကျငတ
့် ရားဆိတာ နားမလည်ေသာ အ ိင်းအစိင်း ဘဝြဖင ့် ေနေနရမည်ဟ ယံ ကည် ကေလ
သည်။ သတိ၏
့ င်
ိ ငေ
ံ ရး အင်စတီကျ း င်းများ င ့် ဘာသာေရး ပေဇာ်ပသမများက ေလာက ပေဗဒနိယာမများ

လည်ပတ်ေရး အတွက် အေရးပါသည့် ေနရာတွင ် ိသည်ဟပင် ယံ ကည်ေသာ လများ သမိင်းတွင ် ိေလသည်။ အ

က်ဇ်တက်ခမ
် ျိ း ယ
ွ စ
် က သတိ ့ စ်စဥ်ယဇ်ပေဇာ်မသာ မလပ်လ င် ေနလည်း ထွကေ
် တာမ
့ ည်မဟတ်၊ စ ကဝဠာ ကီး
တခလံးလည်း ပျက်သဥ်းသွားလိမ်မ
့ ည်ဟ အခိင်အမာ ယံ ကည်ေလသည်။

ယင်းယံ ကည်ချက်အားလံးမာ မားယွငး် ေသာ ယံ ကည်မများ ြဖစ်သည်။ ယင်းတိအားလံ

့ းမာ သမိင်းကိ
မျက်စိစံမိတ် လျစ်လျ ြခင်းြဖစ် ပီး လမျိ းေရးခွြဲ ခားမ ေရာယက်ေနေသာ ယံ ကည်မများ ြဖစ်သည်။ လသားများ
ကမာကိ ြဖနက
် ့ ျက် နယ်ပယ်ချဲထွင ် ပီး စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရး စတင် ေဆာင်ရွကခ
် ျိန၊် ေ းဦး ပထမ မိ ြပများ စတင်

ထေထာင်ချိန၊် စာေရးသားြခင်း င ့် ေငွေ ကးကိ တီထင

ွ ခ
် ျိနတ
် င
ွ ် ယင်းဆိခဲသ
့ ည့် တိင်းြပည်များ င ့် ဘာသာတရားများ
မာ ေပ ေပါက်ြခင်း မ ိေသးေချ။ ကိယ်ကျငတ
့် ရား၊ အ ပညာ၊ ဘာသာေရး သက်ဝင်ယံ ကည်မ၊ တီထင
ွ ဆ
် န်းသစ်မ
အားလံးတိမာ
့ လသား၏ ဒီအန်ေအတွင ် ပါလာသည့် လသားတိင်း င ့် သက်ဆင်
ိ ေသာ အရည်အေသွးများ ြဖစ်ေလ

သည်။ ယင်း၏ မလဘတမာ ေကျာက်ေခတ် အာဖရိကတွင ် ေပ ေပါက်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်

့ ရာ ၄င်းတိကိ
့ ဟွမ်း
တိအင်ပါယာအ င်လက်ထက် တ တ်ြပည်တင
ွ ် ေပ ေပါက်ခသ
ဲ့ ည်ဟ ဆိသည်ြဖစ်ေစ၊ ပေလတိေခတ် ဂရိတင
ွ ်
ေပ ေပါက်ခသ
ဲ့ ည်ဟ ဆိသည်ြဖစ်ေစ၊ မိဟာမက်လက်ထက် အာေရဗီးယားတွင ် ေပ ေပါက်ခသ
ဲ့ ည်ဟ ဆိသည်ြဖစ်

ေစ ဆိးရွ ားေသာ အတပဓာနဝါဒ (egotism) သာ ြဖစ်ေလသည်။

က န်ေတ့ာ် ကိယ်ပိင်အေတွအ ကံ ကိ ေြပာရလ င် ယင်းကဲသ

့ ိ ဆိ
့ းရွ ားလသည့် အတပဓာနဝါဒ ကိ
ေကာင်းေကာင်း ကီး ရင်း းီ ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ က န်ေတ့ာ် လမျိ း ဂျ းများမာလည်း မိမိကယ်
ိ ကိ ကမာေပ တွင ်

အေရးအပါဆံး လမျိ းဟ မတ်ယ ကေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ လသားများ၏ မည်သည့ေ

် အာင်ြမင်မ၊ တီထင
ွ မ
် မ
ဆိ ဂျ းများက သတိဆီ
့ ကလာသည့် ေအာင်ြမင်မဟ ချက်ချင်းအမတ်ယ ကမည် ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတ့ာ်အေနြဖင ့်
ဂျ းများအေ ကာင်း ေကာင်းေကာင်းသိသည်ြဖစ်ရာ သတိစိ့ တထ
် ဲ အမန်ပင် ယင်းကဲ့ ယံ ကည်ေနေ ကာင်း ေြပာ င်
ိ
ပါသည်။ က န်ေတာ် တေခါက်က အစေရးက ေယာဂဆရာ တဦးဆီ ေရာက်ပါသည်။ ပထမဦးဆံးအတန်းမာတင်
သက ေယာဂေလ့ကျငခ
့် န်းကိ တီထင
ွ ခ
် သ
ဲ့ မာ (ဂျ းသာသနာဝင်လာ ဘရားသခင်ကိ ပထမဆံး သက်ဝင်ယံ ကည်သ

ဂျ းများ၏ ဖခင် ကီး) အာြ◌ဗဟံ ြဖစ်သည်ဟ မင် င ့် ေမာင်း ငအ

့် တည်အတံ့ င်းြပပါသည်။ အေြခခံေယာဂ ကိယ်
ဟန်ပံစံအားလံးမာ ဟီးဘ းအကရာပံသ ာန်များက ဆင်းသက်သည်ဟ ဆိပါသည်။ (သိြဖစ်
့ ရာ trikonasana
ကိယ်ဟန်မာ ဟီးဘ း အကရာ alpeh ပံအတိင်း ေနြခင်းြဖစ် ပီး၊ tuladandasana ကိယ်ဟန်မာ daled အကရာ
အတိင်း ေနြခင်း အစ ိသြဖင ့် ြဖစ်ပါသည်။) အာြ◌ဗဟံမာ ယင်းေယာဂ ကိယ်ဟန်များကိ သ၏
့ ကိယ်လပ်ေတာ်မ
ေမွးသည့် သားကိ သင်ေပးခဲြ့ ခင်း ြဖစ် ပီး ယင်းသားက အိ ယ
ိ တွင ် ေယာဂကိ ြပန်သင်ေပးခဲြ့ ခင်း ြဖစ်သည်ဟ ဆိ
ေလသည်။ က န်ေတာ်က သကိ
့ သက်ေသဘာ ိလဟ
ဲ ေမးေသာအခါ သင်တန်းဆရာက သမာကျမ်းစာလာ အပိဒ်တ

ခကိ ကိးကားြပပါသည် - “မယားငယ်တ၌

ိ ့ ရေသာသားတိအားလည်
့ း၊ မိမိအသက် င်စ တွင ် ဆလပ်များကိ ေဝ
ေပး၍၊ သား က ဇာက်ထမ
ံ အေ ြပည်သိ လတ်
့ လက်
ိ ေလ၏။” (ကမာဦးကျမ်း ၂၅:၆)” စာဖတ်သအေနြဖင ့် ယင်း
လက်ေဆာင်ပစည်းများမာ ေယာဂကျငစ
့် ဥ်ြဖစ်ေ ကာင်း ရိပ်စားမိ ပီ ထင်ပါသည်။ အခေလာက်ဆိ ေယာဂကျငစ
့် ဥ်
ပင်လ င် ဂျ းများက တီထင
ွ ခ
် ြဲ့ ခင်းြဖစ်သည်ဟ ယံ ကည်ေသာ သများ ိေ ကာင်း ထင် ားပါသည်။

အာြဗဟံက ေယာဂကျငစ
့် ဥ်ကိ တီထင
ွ ခ
် ြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်ဟ ယဆြခင်းက အပရိက ကိစသာ ြဖစ်ပါသည်။
ယင်းထက်ပိသည်မာ အများလက်ခထ
ံ ားသည့် ဂျ းဝါဒတွင ် အေလးအနက် ဆိထားေသာ စ ကဝဠာ ကီးတခလံး
တည် ိရြခင်း အေ ကာင်းရင်းြဖစ်ပါသည်။ စ ကဝဠာ ကီး တည် ိေနရြခင်းမာ ဂျ းရပ်ဘဘ
ီ န်းေတာ် ကီးများ ြမင ့်
ြမတ်ေသာ ကျမ်းများကိ ေလ့လာ င်
ိ ရန်ြဖစ်သည်ဟ ဆိပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဂျ းများက ယင်းအေလ့အကျငက
့် ိ ရပ်စဲ
လိက်သည် င ့် တ ပိ င်နက် စ ကဝဠာ ကီးတခလံး ပျက်သဥ်းသွားမည်ြဖစ်သည်။ ေဂျ စလင် င ့် ဘရွ တက
် လင်း ိ

ဂျ းရပ်ဘဘ
ီ န်းေတာ် ကီးများမာ တာလမွတက
် ျမ်းစာကိ ေလ့လာေဆွးေ းွ မ မလပ်ေတာသ
့ ည် င ့် တ တ်ြပည်ေရာ၊
အိ ယ
ိ ြပည်ေရာ သာမက အေဝး ိ ဂလက်ဆီ ေနအဖွဲအစည်းများပါ ပျက်သဥ်းသွားမည် ြဖစ်ေလသည်။ ယင်း
ယံ ကည်မမာ ေ း ိးစွဲ ဂျ းများ ယံ ကည်ေသာ အဓိက အစိတအ
် ပိင်းတရပ် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းကိ ေမးခွနး် ထတ်သ
မန်သမ ကိလည်း မသိနားမလည်ေသာ အ းဟသာ မတ်ယ ကေလသည်။ ဘသာေရး င ့် ေလာကီေရးမေရာယက်
ေသာ ဂျ းများကမ ယင်းကဲသ
့ ိ အလွ
့ နက် န
ိ း် ကီးခန်း ကီး င်
ိ ေသာ ယံ ကည်မမျိ းကိ သံသယ ိေကာင်း ိ င်
ိ ပါသည်။
သိေသာ်
့ သတိလည်
့ းပဲ ဂျ းများသည် သမိင်းတေလ ာက် အဓိကေနရာတွင ် ိေသာ သရဲေကာင်းများဟ ယံ ကည် ပီး

လသားများ၏ ဘာသာတရား သက်ဝင်ယံ ကည်မ၊ ကိယ်ကျငတ

့် ရား င ့် ပညာသင် ကားြခင်း အားလံးတိ၏
့ ပင်မ
အရင်းအြမစ်မာ ဂျ းများြဖစ်သည်ဟ ယံ ကည် ကေလသည်။

က န်ေတ့ာ်လမျိ းမာ အေရအတွကအ

် ားြဖင ့် နည်း ပီး အမန်တကယ် သဇာသက်ေရာက်မ နည်းပါသည်။

သိေသာ်
့ ယင်းအားနည်းချက်ကိ အလွနအ
် မင်း မိမိကယ်
ိ ကိ ယံ ကည်မြဖင ့် ြပန်အားြဖည့ထ
် ားပါသည်။ င်
ိ ငြံ ခားသား
များကိ ေဝဖန်သည်ထက် ကိယ်ေပါင်ကယ်
ိ လန်ေထာင်း ပီး ကိယ့လ
် မျိ းကိ ြပန်ေဝဖန်သည်က ပိယဥ်ေကျးရာ
ေရာက်သည်ြဖစ်ရာ ဂျ းဝါဒကိပဲ ဆက်ဥပမာေပးပါမည်။ ကိယ့လ
် မျိ းကိယ် ဘယ်ေလာက် အေရးပါသည့ေ
် နရာတွင ်
ိေ ကာင်း အဓိပာယ်မ ိသည့် ကားလံး၊ ထင်လးများ
ံ ထတ် ကသည်ကိ ဆက်လက် တင်ြပပါမည်။ စာဖတ်သတိ ့
အေနြဖငလ
့် ည်း မိမိလမျိ း၏ မဟားတရား ထင်လးများကိ
ံ မိမိဘာသာ ြပန်ဆင်ြခင်သးသပ်
ံ ကည့် က င်
ိ ပါသည်။

ပါေမာကဖ ိက်၏ အေမ

က န်ေတာ်၏
့ ပထမစာအပ် “ေဆးပီးယန်း - လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် သမိင်းအကျဥ်း” စာအပ်မာ ဟီးဘ း
ဘာသာစကားြဖင ့် ေရးသားထားြခင်းြဖစ် ပီး အစေရး စာဖတ်ပရိသတ်အတွက် အရင်ထတ်ေဝြဖနခ
် ့ ျီခြဲ့ ခင်း ြဖစ်
ပါသည်။ ယင်းစာအပ်ကိ ဟီးဘ းဘာသာစကားြဖင ့် ၂၀၁၁ ခ စ်တင
ွ ် ထတ်ေဝသည့အ
် ခါ အစေရး စာဖတ် ပရိသတ်
ဆီမ မ ကာခဏလာေလ့ ိသည့် ေမးခွနး် မာ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် သမိင်းအေ ကာင်း ေရးရာတွင ်
ဂျ းဘာသာအေ ကာင်း အဘယ့ေ
် ကာင ့် ထည့မ
် ေရးသေလာက်နးီ ပါး ြဖစ်ရပါသနည်းဆိသည့် ေမးခွနး် ပင် ြဖစ်
ပါသည်။ ခရစ်ယာန်၊ အစလာမ် င ့် ဗဒဘာသာအေ ကာင်း အကျယ်တဝငေ
့် ရး ပီး ဂျ းဘာသာ င ့် ဂျ းလမျိ းများ

အေ ကာင်း ဘာေ
့ ကာင ့် မဆိစေလာက်ပဲ ပါရပါသလဲဆသည့
ိ ် ေမးခွနး် င ့် ကံ ရပါသည်။ ဂျ းတိ၏
့ လသမိင်းမာ
လသားမျိ း ယ
ွ အ
် တွက် ကီးမားေသာ ြဖည့ဆ
် ည်းထည့ဝ
် င်မများကိ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် တမင်သပ်သပ် လျစ်လျ
ြခင်းေလာ။ က န်ေတာ်တ
့ င
ွ ် ဆိးယတ်ေသာ င်
ိ ငေ
ံ ရးအ ကံများ ိေနသေလာဟ ေမးခွနး် ထတ် ကပါသည်။

ဂျ းများအေနြဖင ့် ယင်းသိ ေမးသည်

့ မာ မဆန်းလပါ။ သတိအဖိ
့ မလတန်
့ းမစ ပီး ဂျ းဘာသာမာ လသား
သမိင်း၏ စပါစတားြဖစ်ေ ကာင်း သင်ခရ
ဲ့ ပါသည်။ အစေရး ေကျာင်းသားများမာ ေကျာင်းပညာေရး ၁၂ စ်တာ
ကာလအတွငး် ကမာသ
့ မိင်းြဖစ်စဥ်များကိ င်း င်းလင်းလင်း နားလည်ေအာင် သင်ယရြခင်း မ ိပါ။ သတိအေန
့
ြဖင ့် တ တ်ြပည်၊ အိ ယ
ိ င ့် အာဖရိက အေ ကာင်းကိ မသင်ရသေလာက်ြဖစ်ပါသည်။ ိမန်အင်ပါယာ၊ ြပင်
သစ်ေတာ်လန်ေရး င ့် ဒတိယကမာစစ်အေ ကာင်း သင်ရေသာ်လည်း ယင်းမာ သီးြခားြဖစ်ရပ်များအြဖစ် တပိင်းစီ

သင်ရြခင်း ြဖစ် ပီး သမိင်း ြဖစ်စဥ်တခလံးကိ ြခံ ငံ ပီး ြမင် င်

ိ ေအာင် သင်ရြခင်း မ ိပါ။ အစေရးပညာေရးစနစ်က
စလယ်ဆးံ ြခံ ငံ ပီးသင်သည့် သမိင်းမာ ဟီးဘ း ဓမေဟာင်းကျမ်း ငစ
့် သည့် သမိင်း ြဖစ်ပါသည်၊ ယင်းေနာက်

ဒတိယ ေကျာင်းေတာ်ေခတ် (Second Temple era) ကိ ေရာက်ကာ၊ ေနရာအ ံ ေရာက်

့ သာွ းသည့် ဂျ း

လအဖွ
့ ဲအစည်းများ အေ ကာင်း ဟိနားနည်းနည်း ဒီနားနည်းနည်း ဆက်သင်ပါသည်။ ထိေနာက်
့ အဆံးသတ်မာ ဇီယန
ွ ်
ဝါဒ (ဂျ းတိင်းြပည်ကိ ြပန်လည်ထေထာင်ေရး ဝါဒ)၊ ဂျ းများကိ ဒတိယကမာစစ်အတွငး် နာဇီများက အစလိက်

အြပံ လိက် သတ်ြဖတ်သည့် ြဖစ်ရပ် (the Holocaust) င ့် အစေရး င်

ိ ငေ
ံ တာ် တည်ေထာင်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိ ့
ြဖစ်ရာ ေကျာင်းသားအများစက ေကျာင်း ပီးသည့် အရွ ယတ
် င
ွ ် အထက်ေဖာ်ြပပါ ဂျ းသမိင်းသည်ပင် လသား

သမိင်း၏ အဓိကေကျာ ိးမ ိ င် ြဖစ်ညဟ

် အထင်ေရာက် ကပါေတာသ
့ ည်။ ိမင်အင်ပါယာ င ့် ြပင်သစ်ေတာ်လန်
ေရးအေ ကာင်း သင်ရသည့် အခါတွငေ
် တာင်မ အတန်းထဲတင
ွ ် သင် ကားေဆွးေ းွ သည့အ
် ခါ ိမန်အင်ပါယာအတွငး်

ဂျ းများကိ ဆက်ဆပ
ံ ံ၊ ြပင်သစ်သမတ င်
ိ ငေ
ံ တာ်တင
ွ ် ဂျ းများ၏ င်
ိ ငေ
ံ ရး အဆငအ
့် တန်း အစ ိသည်တကိ
ိ ့ သာ

အေလးေပး ေဆွးေ းွ ေလ့ ိပါသည်။ ယင်းကဲသ

့ ိ သမိ
့ င်းေ ကာင်းကိ သင်လာရသည့် သများအဖိ ဂျ
့ းဘာသာက ကမ္
ဘာသ
့ မိင်းတွင ် အေရးသိပ်မပါေ ကာင်း ဖတ်ရသည့အ
် ခါ လက်ခံ င်
ိ ဖိ ခက်
့ ပါေတာသ
့ ည်။

သိေသာ်
့ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် ဂျ းဘာသာမာ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် သမိင်းမတ်တမ်းတွင ် ေတာ် ံသင ့် ံသာ ိ

သည့် အခန်းက တွငသ

် ာ ပါဝင်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ကမာတလား ြပနပ
် ့ ာွ းခဲသ
့ ည့် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၊ ဗဒဘာသာ
င ့် အစလာမ်ဘာသာများ ငမ
့် တဘဲ ဂျ းဘာသာမာ မျိ း ယ
ွ စ
် ဘာသာအယဝါဒသာ ြဖစ်ပါသည်။ ဂျ းဘာသာက

တိင်းြပည်ငယ်ေလး င ့် နယ်နမ
ိ ိ တင
် ယ်ေလး တခ၏ ကံ ကမာကိသာ အေလးေပး ပီး အြခား င်
ိ ငမ
ံ ျား င ့် အြခား
လသားများ၏ ကံ ကမာကိ အေလးေပး စိတဝ
် င်စားြခင်း မ ိပါ။ ဥပမာဆိရလ င် ဂျ းဘာသာက ဂျပန် င်
ိ ငတ
ံ င
ွ ် ြဖစ်

ခဲေ
့ သာ အြဖစ်အပျက်များကိ အာ ံစိက်ြခင်းမ ိသလိ အိ ယ
ိ တိက်ငယ် ိ လများအေ ကာင်းလည်း စိတဝ
် င်စားြခင်း
မ ိပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ ယင်း၏ သမိင်းအခန်းက မာလည်း မဆိစေလာက်သာ ြဖစ်ပါသည်။

ဂျ းဘာသာမာ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ ဖခင် ကီးြဖစ် ပီး အစလာမ်ဘာသာ ေပ ေပါက်လာေစရန် လည်း သ

ဇာသက်ေရာက်ခသ
ဲ့ ည်ဆတာကေတာ
ိ ့ မန်ပါသည်။ ယင်းဘာသာ စ်ခမာ သမိင်းတွင ် အေရးအပါဆံး ဘာသာများ
ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ခရစ်ယာန်ဘာသာ င ့် အစလာမ်ဘာသာများ၏ ကမာတလား ေအာင်ြမင်ြဖစ်ထန
ွ း် မများ င ့်
ယင်းတိ၏
့ များစွာေသာ ရာဇဝတ်မများမာ ခရစ်ယာန်များ၊ မွတစ
် လင်များ ငသ
့် ာ သက်ဆင်
ိ ပါသည်။ ဂျ းများ င ့် မ

သက်ဆင်
ိ လပါ။ ခ းဆိတ် စစ်ပဲမ
ွ ျားအတွငး် အစလိက်အြပံ လိက် သတ်ြဖတ်မများအတွက် ဂျ းများကိ အြပစ်တင်
ရန်မာ တရားနည်း မဆီေလျာ်သလိ (ယင်းမာ ၁၀၀ ရာခိင် န်း ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ အြပစ်ြဖစ်ပါသည်) အေရး ကီး

သည့် ခရစ်ယာန် အယအဆြဖစ်သည့် လသားအားလံးမာ ဘရားသခင် ေ ေမာက်တင

ွ ် တန်းတညီမ ြဖစ်သည် ဆိသ
ည့အ
် ယအဆအတွကလ
် ည်း ဂျ းများက အမတ်ယစရာ အေ ကာင်း မ ိပါ။ (ယင်းအယအဆမာ ေ း ိးစွဲ ဂျ းအယ

အဆ ငဆ
့် လ
ိ င် လံးဝတိက် ိက်ဆနက
် ့ ျင်ပါသည်။ ယင်းအယအဆမာ ယေနေခတ်
့ အထိ ဂျ းများမာ အြခားလသား
များထက် ေမွးရာပါ သာလွနသ
် ည်ဟ ယဆပါသည်။)

လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် သမိင်းတွင ် ဂျ းဝါဒ၏ အခန်းက မာ ေခတ်သစ် အေနာက်တင်
ိ း သမိင်းတွင ် (စိတခ
် ွဲ

ပညာဖခင် ကီး) ဆစ်ဂမန်ဖ ိက် အေမ၏ အခန်းက ကဲသ

့ ိ ြဖစ်
့ ပါသည်။ ဆစ်ဂမန်ဖ ိက်က ေခတ်သစ်
အေနာက်တင်
ိ း၏ သိပံပညာ၊ ယဥ်ေကျးမ င ့် ိးရာ အသိပညာတိးတက်ေရးအတွက် ေကာင်းတာေရာ ဆိးတာပါ

များစွာလမ်းမိး သဇာသက်ေရာက်ခပ
ဲ့ ါသည်။ ဖ ိက်၏ အေမသာ မ ိပါက ဖ ိက်လည်း ေမွးလာမည် မဟတ်ဟ

ေြပာရင် မန်ပါသည်။ ဖ ိက်၏ စိတေ

် နစိတထ
် ား၊ ရည်မန်းချက်များ င ့် အထင်အြမင် အယအဆများကိ
အတိင်းအတာတခအထိ သအေမ
့ င ့် သားအမိချင်း ဆက်ဆေ
ံ ရးက ပံေဖာ်ေပးလိက်သည် ဆိတာကလည်း မန်

ပါသည်။ သည်စကားအမန်ြဖစ်ပါသည်ဟ ဖ ိက်က ေ ဆံးက ေထာက်ခမ

ံ ည့သ
် ြဖစ်ပါသည်။ (ဖ ိက်၏ သီအရီ
ိ များ
အလိအရ ဤအဆိကိ အထးေထာက်ခမ
ံ ည့သ
် မာ ဖ ိက်ကယ်
ိ တင်
ိ ပင် ြဖစ်ပါသည်။) သိေသာ်
့ ေခတ်သစ်

အေနာက်တင်
ိ း၏ သမိင်းကိ ေရး ကေသာအခါ ဘယ်သကမ ဖ ိက်၏ အေမအေ ကာင်း တခတ်တရ တခန်း
သပ်သပ် ေရးမည် မဟတ်ပါ။ အလားတပင် ဂျ းဘာသာသာ မ ိပါက ခရစ်ယာန်ဘာသာလည်း ိမည်မဟတ်ပါ၊

သိေသာ်
့ ယင်းအတွကေ
် ကာင ့် ကမာသ
့ မိင်းကိ ေရးေသာအခါ ဂျ းဘာသာကိ အေရး ကီးအခန်းက မ ထည့ေ
် ရး

မည်ဆလ
ိ င် ဆီေလျာ်မည် မဟတ်ပါ။ အဓိကအေရး ကီးသည့် ကိစမာ ခရစ်ယာန်ဘာသာက သမိ့ ခင် ဂျ းဘာသာ၏
အေမွကိ ဆက်ခံ ပီး ဘာေတွလပ်ခသ
ဲ့ လဲဆသည့
ိ ် ကိစကသာ အေရး ကီးသည့် ကိစြဖစ်ပါသည်။

ဂျ းလမျိ းများမာ ေြပာင်ေြမာက်လေသာ သမိင်းေ ကာင်း င ့် တမထးြခားသည့လ

် မျိ း ြဖစ်သည်ဆတာ
ိ

အထး ေြပာစရာမလိပါ (အြခားလမျိ းများလည်း ယင်းကဲသ

့ ပင်
ိ ့ ြဖစ်ပါလိမ်မ
့ ည်)။ အလားတပင် ဂျ း ိးရာ ဓေလ့
ထံးတမ်းများမာလည်း ေလးနက်ေသာ အသိဉာဏ်ပညာများ င ့် ြမငြ့် မတ်ေသာ စံ န်းထားများ င ့် ြပည့် က်ေနမည်

ဆိတာကလည်း ေြပာစရာပင် မလိပါ (သိေသာ်

့ တချိနတ
် ည်းမာလည်း ဂျ းဘာသာတွင ် ေမးခွနး် ထတ်ဖွယရ
် ာ အယ
အဆများ၊ လမျိ းေရး ခွြဲ ခားေသာ အြမင်များ၊ အမျိ းသမီးများကိ ဖိ ပ
ိ ်ရန် အယအဆများ၊ လိငတ
် ချစ်သများကိ

မန်းတီးေသာ စိတေ
် နသေဘာထားများ ငလ
့် ည်း ြပည့် က်ေနပါသည်)။ ထိအြပင်
့ ဂျ းလမျိ းများမာ အေရအတွက်

အားြဖင ့် နည်းပါးေသာ်လည်း လွနခ

် သ
ဲ့ ည့် စ် ၂၀၀၀ အတွငး် သမိင်းေ ကာင်းကိ များစွာ သက်ေရာက်မ ိခသ
ဲ့ ည် ဆိ
တာကလည်း မန်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် သမိင်းေ ကာင်းတခလံးကိ ြခံ ပီး ကည့လ
် က်
ိ ပါကမ ဟိမိ

ေဆးပီးယန်း လသားမျိ း ယ
ွ စ
် (Homo sapiens) မာ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ်တသိနး် ေကျာ်က စတင် ေပ ေပါက်လာြခင်း
ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဂျ းများ၏ အခန်းက မာ မေြပာပေလာက်စရာသာ ိမည်မာ ထင် ားပါသည်။ ဂျ း
ဘာသာ မေပ မီ စ်ေထာင် ငခ
့် ျီေစာ ပီး လသားများမာ ကမာအ ံ အေြခချေနထိ
့ င် ပီး၊ စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရးကိ စတင်

ကာ၊ ေ းဦးပထမ မိ ြပများကိ တည်ေထာင် ပီး စာေရးသားြခင်း င ့် ေငွေ ကးကိ တီထင

ွ ခ
် ဲ့ ကပါသည်။

လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ် ၂၀၀၀ အတွငး် မာပင် စာဖတ်သအေနြဖင ့် တ တ် သိမဟတ်
့ အေမရိကန် ဌာေန
တိင်းရင်းသားအန်းဒီးယန်းများ၏ ေထာငက
့် ေန ကည့မ
် ည်ဆပါက
ိ ခရစ်ယာန်များ င ့် မွတစ
် လင်များထံမ တဆင ့်

ကားခံ ပီး ြဖည့ဆ

် ည်းထည့ဝ
် င်မကလွလ
ဲ ိ ဂျ
့ းများ၏ သမိင်းတွင ် အဓိကြဖည့ဆ
် ည်းထည့ဝ
် င်မများကိ ြမင်ေတွရဖိ ့

ခက်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဟီးဘ း ဓမေဟာင်းကျမ်းမာ ကမာယ
့ ဥ်ေကျးမသမိင်း၏ မတ်ေကျာက် ြဖစ်လာရြခင်းမာ
ခရစ်ယာန်ဘာသာက သမာကျမ်းမာ လိကလ
် က
ိ လ
် လ
ဲ ဲ လက်ခံ ထည့သ
် င
ွ း် ခဲြ့ ခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်း ငမ
့် တ

ဘဲ ဂျ းယဥ်ေကျးမတွင ် ဓမေဟာင်းကျမ်း ထက်များစွာအေရးပါသည့် တာလမွတက

် ျမ်းမာ ခရစ်ယာန်ဘာသာက
လက်သငမ
့် ခံ ြငင်းပယ်ြခင်းေ ကာင ့် အာရပ်များ၊ ပိလန်သားများ၊ ဒတ်ချ်များ မ ကားဖးသေလာက် ြဖစ်သည့်

ပညာ င်များသာသိေသာ ကျမ်းအေနြဖင ့် ိေနြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ဂျပန်များ င ့် မာယာလမျိ းများဆိလ င် ဆိဖွယရ

် ာ
ပင် မ ိပါ။ (ယင်းသိ ြဖစ်
့ ရြခင်းမာ အလွန ် ေြမာစရာ ြဖစ်ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ တာလမွတက
် ျမ်းမာ ဓမေဟာင်း

ကျမ်း င ့် ယဥ်လ င်များစွာ ေတွးဆဆင်ြခင်မ ိေသာ၊ ေမတာက ဏာကိ ေတွ င်

ိ ေသာ ကျမ်းြဖစ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်

ပါသည်။)

ဓမေဟာင်းကျမ်းကိ မီြငမ်းေသာ ေြပာင်ေြမာက်သည့် အ ပညာလက်ရာများ ေြပာပါဆိလ င် လွယပ

် ါသည်

- မိက်ကယ်အန
ိ ဂ
် ျလိ၏ ေဒးဗစ် ၊ ဗာဒီ၏ နာဗကိ၊ ဆစ်စီ် းဒမီးလ်၏ ပညတ်ေတာ်ဆယ်ပါး ဆိ ပီး ေြပာစရာ ိ

ပါသည်။ ဓမသစ်ကျမ်းကိ မီြငမ်းေသာ နာမည် ကီး အ ပညာ လက်ရာများကိ ေြပာပါဆိလ င်လည်း မခက်ပါ - လီ
ယိနာဒိ၏ ေနာက်ဆးညစာ
ံ ၊ ဘက်၏ စိနမ
် ့ က်သး ြပင်းြပေသာ အာသီသ ၊ မွနတ
် ပ
ီ ိင်သန
ွ ၏
် ဘ ိင်ယန်၏ဘဝ ဟဆိ

မည် ြဖစ်ပါသည်။ အခမ တကယ်ခက်သည့် ေမးခွနး် လာမည် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် တာလမွတက

် ျမ်းကိ
မီြငမ်းသည့် ေြပာင်ေြမာက်ေသာ အ ပညာလက်ရာများကိ ထတ်ြပ င်
ိ ပါသေလာ။

တာလမွတက
် ျမ်းစာကိ ေလ့လာသည့် ဂျ းလအဖွ
့ ဲအစည်းများမာ ကမာေ
့ နရာ အများအြပားကိ ေရာက် ိ
ခဲေ
့ သာ်လည်း ယင်းတိမာ
့ တ တ်အင်ပါယာများ တည်ေထာင်ြခင်း၊ ဥေရာပ ပင်လယ်ေရေ ကာင်း ေလ့လာေရး ခရီး
ည်များ၊ ဒီမိကေရစီစနစ် ထည်ေထာင်ြခင်းများ င ့် စက်မေတာ်လန်ေရးများ ေဆာင်ရွကြ် ခင်းတိတွ
့ င ် အေရး ကီးသ
ည့် အခန်းက တွင ် ပါဝင်ခြဲ့ ခင်း မ ိပါ။ ေငွဒဂ ါးြပား၊ တကသိလ်၊ ပါလီမန်၊ ဘဏ်၊ သံလက်
ိ အမ
ိ ်ေြမာင်၊ ပံ ပ
ိ ်စက်

င ့် ေရေ းွ ေငွအင်ဂျင် အားလံးတိမာ

့ ဂျ းလမျိ းမဟတ်သများ (Gentiles) က တီထင
ွ ခ
် ြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။

သမာကျမ်းစာမေပ မီ ကိယ်ကျငတ
့် ရား

အစေရး င်
ိ ငသ
ံ ားများက “ကမာအ
့ ကီးကျယ်ဆးံ ဘာသာတရား ၃ ခ” ဆိသည့် စကားကိ တွငတ
် င
ွ ် သံး

ေလ့ ိပါသည်။ ယင်း ဘာသာတရား ၃ ခမာ ခရစ်ယာန်ဘာသာ (ဘာသာဝင်ေပါင်း သန်း ၂၃၀၀)၊ အစလာမ်ဘာသာ
(ဘာသာဝင်ေပါင်း သန်း ၁၈၀၀) င ့် ဂျ းဘာသာ (၁၅ သန်း) ဟ ဆိေလ့ ိပါသည်။ င်တဘာသာ
ိ (သန်း ၅၀)၊ ဆစ်ခ်
ဘာသာ (၂၅ သန်း) တိကိ
့ ထားဦးေတာ၊့ ဘာသာဝင်ေပါင်း သန်းေထာင်ချီ ိသည့် ဟိ ဘာသာ င ့် ဘာသာဝင်ေပါင်း
သန်း ၅၀၀ ိသည့် ဗဒဘာသာတိကိ
့ အစေရး င်
ိ ငသ
ံ ားများက ကီးကျယ်သည့် ဘာသာတရားများဟ သတ်မတ်ြခင်း

မ ိေချ။ ထိသိ ခရစ်

့ ယာန်ဘာသာ၊ အစလာမ်ဘာသာ င ့် ဂျ းဘာသာတိကိ
့ သာ “ ကီးကျယ်သည့် ဘာသာတရား ၃
ခ”ဟ လွမ
ဲ ားစွာ ယဆထားသည့် အတွကေ
် ကာင ့် အစေရး င်
ိ ငသ
ံ ားများ၏ စိတထ
် တ
ဲ င
ွ ် အေရး ကီးေသာ
ဘာသာတရားအဆံးအမ င ့် ကိယ်ကျငတ
့် ရား ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများမာ ဂျ းဘာသာ ကေန ဆင်းသက်ေပါက်ဖွားလာ

ြခင်း ြဖစ်သည်ဟ ယဆ ကသည်။ ဂျ းဘာသာက တေလာကလံး င ့် သက်ဆင်

ိ သည့် ကိယ်ကျငတ
့် ရားအဆံးအမ
များကိ သင် ကားသည့် ပထမဦးဆံး ဘာသာတရား ဟ ထင်မတ် ကေလသည်။ အာြ◌ဗဟံ င ့် ေမာေ မတိင်မီေခတ်

က လသားများမာ ေဟာဘ
့ စ
် ် (Hobbes) ေြပာခဲသ
့ ည့် မလသဘာဝအေြခအေန[1] (state of nature) မာကဲသ
့ ိ့

ကိယ်ကျငတ
့် ရား ဘာမ မ ိဟ ထင်မတ် ကေလသည်။ ယေနေခတ်
့ ကိယ်ကျငတ
့် ရား အဆံးအမအားလံးမာ ပညတ်
ေတာ်ဆယ်ပါးမ ဆင်းသက်လာသည်ဟ ဂျ းများက ထင်မတ် ကသည်။ ယင်းသိ ထင်
့ ြမင်ြခင်းမာ အေြခအြမစ်ကင်း

မဲ့ ံသာမက လဝါးဝေသာ အယအဆြဖစ်ေလသည်။ အေ ကာင်းမာ (ယင်းအထင်အြမင်မာ) ကမာ၏

့ အေရး
အ ကီးဆံး ကိယ်ကျငတ
့် ရားအဆံးအမ ဓေလ့ထးတမ်
ံ း အများအြပား ကိ မသိကျိ းက ံြပ ထားေသာေ ကာင ့်
ြဖစ်သည်။

ေကျာက်ေခတ် အမဲလက်
ိ မဆိး (hunter-gatherer) မျိ း ယ
ွ အ
် ပ်စများမာ အာြ◌ဗဟံမေပ မီ စ်ေထာင်

ေသာင်း ငခ
့် ျီေစာ၍ ကိယ်ကျငတ
့် ရား အဆံးအမများကိ လိက်နာေန ပီ ြဖစ်သည်။ ၁၈ ရာစ ေ ာင်းပိင်းတွင ် ဥေရာပ
မ လများ သစေ တးလျသိ အေြခချေနထိ
့ င်ရန် ပထမဦးဆံး ေရာက်လာေသာ အခါ ကိယ်ကျငတ
့် ရားဆိင်ရာ

ေကာင်းစွာဖွံ ဖိ းေနသည့် အြမင် ိေသာ ဌာေန တိင်းရင်းသား အပ်စများကိ ေတွရသည်။ သတိက

့ ေမာေ ၊
ခရစ်ေတာ် င ့် မိဟာမက်တကိ
ိ ့ လံးလံး မ ကားဖး ကေချ။ သိြဖစ်
့ ေလရာ ဌာေနတိင်းရင်းသားများကိ အ ကမ်းဖက်
သိမ်းပိက်ခသ
ဲ့ ည့် ခရစ်ယာန်နယ်ချဲများက ပိသာေသာ ကိယ်ကျငတ
့် ရားအဆငအ
့် တန်း ိပါသည်ဟဆိရန် အလွန ်

ခက်ခမ
ဲ ည် ြဖစ်ပါသည်။

ယေနေခတ်
့ သိပံပညာ င်များက ကိယ်ကျငတ
့် ရားမာ လသားမျိ း ယ
ွ ် မေပ မီ စ်သန်း ငခ
့် ျီ ေစာ ပီး

ေပ ေပါက်ခြဲ့ ခင်းြဖစ် ပီး ဆငက

့် ြဲ ဖစ်စဥ်တင
ွ ် နက် ိငး် စွာ အြမစ်တယ
ွ ေ
် နသည်ဟ ေထာက်ြပ ကသည်။ ဝံပေလွများ၊

လင်းပိင်များ င ့် ေမျာက်များကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အစအဖွဲ င ့် စေဝးေနထိင်တတ်ေသာ ဆက်ဆေ
ံ ရး ိသည့် တိ
ိ ့ က်သတဝါ
(social mammal) အားလံးတိတွ
့ င ် ကိယ်ကျငတ
့် ရား စည်းကမ်းများ ိသည်။ ယင်းမာ အပ်စလိက် ပးေပါင်း

ေဆာင်ရွကြ် ခင်း တိးြမငလ

့် ာေစရန် ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်အရ ေပ ေပါက်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ ဥပမာဆိရေသာ် ဝံပေလွ

သားေပါက်ကေလးများ တေကာင် ငတ
့် ေကာင် ကစား ကေသာအခါ ၄င်းတိတွ
့ င ် “မ မ တတ ကစားေ ကး”
စည်းကမ်း ိသည်။ ဝံပေလွေပါက်ေလးတေကာင်က အရမ်းနာေအာင် ကိက်ပါက၊ သိမဟတ်
့ တဖက်ကစားေဖာ်က

ပက်လက်လဲ ပီး အ ံးေပး ပီးချိနတ

် င
ွ ် ဆက်ကက်
ိ ပါက တြခားသားေပါက်ကေလးများက သ ငမ
့် ကစား ကေတာဘ
့ ဲ
ဝိင်း ကဥ်ထား ကမည် ြဖစ်သည်။
 ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံအပ်စများတွင ် အား ကီးေသာသများက အားနည်းသများ၏ ပိင်ဆင်
ိ မ အခွငအ
့် ေရးကိ

ေလးစားရမည့် စည်းကမ်း ိသည်။ ဂျ နီယာ ေမျာက်ဝံအမ တေကာင်က ငက်ေပျာသီးတလံး ာေတွပါက

ေခါင်းေဆာင်အထီး (alpha male) က လယြခင်းမလပ်ေပ။ ယင်းစည်းကမ်းကိ မလိက်နာပါက သကိ

့ ေခါင်းေဆာင်
အြဖစ်က ဖယ် ားခံရမည် ြဖစ်သည်။ ေမျာက်ဝံများက အားနည်းေသာသများကိ အ င်
ိ ကျငြ့် ခင်းမျိ း ေ ာင် ား ံသာ
မက တခါတရံ အားနည်းသတိကိ
့ ကပင်ကညီ ကသည်။ မီလဝ
် ါယကီ တိရ စာန် ံ ိ ကီဒဂိ
ိ ဟေခ သည့် ေမျာက်ဝံပ

ေလး တေကာင်က သတွ

့ င ် ြပင်းထန်ေသာ လံးေရာဂါတမျိ း ခံစားေနရသည့အ
် တွက် အားနည်း ပီး စိတ် ပ်ေထွး

ေသာ အေြခအေနကိ ကံ ေတွေနရသည်။ သအေနြဖင

့ ့် အဆိပါတိရ စာန် ံကိ ေရာက်လာခါစက သကိ
့ ယ်သ ဘယ်
ေရာက်လိ ေရာက်
့ ေနမန်း မသိ ံသာမက လသား ေစာငေ
့် ာက်သများ၏ န် ကားချက်များကိလည်း နားမလည်

ေချ။ အြခားချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံများက သအခက်

့ အခဲကိ သိသာွ း ကေသာအခါ ဝင်ကညီေပး ကေတာသ
့ ည်။ ကီဒဂိ
ိ ကိ
လက်ဆွဲ ပီး သသွားရမည့် ေနရာများကိ လိက်ပိေပး
့ ကသည်။ ကီဒဂိ
ိ က လမ်းေပျာက် ပီး အကအညီေအာ်ဟစ်

ေတာင်းပါက အြခားေမျာက်ဝံများက ေြပးလာ ပီး သကိ

့ ကညီ ကမည် ြဖစ်သည်။

ကီဒဂိ
ိ ကိ ကညီသများထဲက တေကာင်မာ အပ်စထဲတင
ွ ် အဆငအ
့် ရ အ ကီးဆံး အထီးြဖစ်သည့် လိဒီဟေခ
ေသာ ေမျာက်ဝံြဖစ်သည်။ သက ကီဒဂိ
ီ ကိ လမ်းြပ ံသာမက ေစာငလ
့် ည်း ေစာငေ
့် ာက်ေပးသည်။ အပ်စဝင်

အားလံးနီးပါးက ကီဒဂိ
ိ ကိ ကင်နာစွာ ဆက်ဆံ ကေသာ်လည်း မာဖ
့ ်ဟေခ သည့် အထီးအေကာင်ငယ် တေကာင်ကမ
အ ကင်အနာကင်းစွာ စေနာက်ေလ့ ိသည်။ ေခါင်းေဆာင်လဒီ
ိ က သယင်းကဲသ
့ ိ စေနာက်
့ ေနသည်ကိ ေတွပါက

ေမာင်းထတ်ေလ့ ိ ပီး၊ တခါတရံတင

ွ မ
် ကီဒဂိ
ိ ကိ အကာအကွယေ
် ပးသည့အ
် ေနြဖင ့် ပခံးကိဖက်ထားတတ်သည်ကိ
ေတွရေလသည်။

ပိ ပီး စိတထ
် ခ
ဲ စ
ံ ားရမည့အ
် ြဖစ်တခကိ အိင်ဗရီကစ်
ိ ့ ေတာထဲ ိ အြဖစ်တင
ွ ် ေတွ င်
ိ သည်။ ေအာ်စကာဟ

နာမည်ေပးထားေသာ ချင်ပန်ဇီေမျာက်ဝံေလးတေကာင်မာ အေမဆံးသွား ပီးေနာက် မိမိဘာသာ အသက် င်

ရပ်တည်ရန် ခက်ခလ
ဲ ာသည်။ အြခားေသာ အမများကလည်း ကိယ့က
် ေလး ငက
့် ယ်
ိ ိေနသည့အ
် တွကေ
် ကာင ့်

ဘယ်သကမ သကိ
့ မေမွးစားလိ ကေချ။ ေအာ်စကာမာ တြဖည်းြဖည်းပိနခ
် ျံ းလာ ပီး ကျန်းမာေရး ချ ချာလာသည်။

ဘယ်လမ
ိ ေမ ာ်လငခ
့် ျက် မ ိေတာဘ
့ းဟ ထင်ရသည့် အချိနေ
် ရာက်ခါမ ဖရာဒီဟေခ သည့် ချင်ပန်ဇီအပ်စထဲမ

ေခါင်းေဆာင် အထီးက သကိ

့ ေမွးစားလိက်ေလသည်။ သက ေအာ်စကာကိ ေကာင်းေကာင်းစားေစ ပီး သေကျာေပ
့
ချီပိး ပီး ေခ သွားတာမျိ းပင် လပ်ေလသည်။ မျိ း ိးဗီဇ စမ်းသပ်ချက်များ ြပ လပ် ကည့ေ
် သာအခါ ေခါင်းေဆာင်
ေမျာက်ဝံဖရာဒီ င ့် ေအာ်စကာ အမျိ းေတာ်စပ်ြခင်း မ ိသည်ကိ ေတွရသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အသက်ခပ် ကီး

ကီး သန်မန်ေနေသာ ချင်ပန်ဇီေခါင်းေဆာင်ေမျာက်ဝံက ဘယ်ကဘယ်လစိ

ိ တက
် းေပါက် ပီး မိဘမဲ့ ေမျာက်ဝံ

အေကာင်ေပါက်ေလးတေကာင်ကိ ေမွးစားလိက်သလဲ ဆိတာကိ မစဥ်းစားတတ်ေအာင် ြဖစ်ရေပသည်။ သိေသာ်

့
ကည့ရ
် သည်ကေတာ့ ဒကေရာက် ပီး အကအညီလအပ်
ိ ေနေသာ အဖမဲ့ အေကာင်ေပါက်ေလးများကိ ကညီတတ်လိ

စိတက
် သမာကျမ်းစာ မတိင်မီ စ်သန်းေပါင်းချီေစာ ပီး ေမျာက်ဝံေခါင်းေဆာင်များတွင ် ေပ ေပါက်ေနတာ ြဖစ် င်
ိ
ပါသည်။ သမာကျမ်းစာက ေ းေခတ်အစေရး (ဣသေရလ) တိင်းသြပည်သားများအား “မိဘမ ိေသာသငယ် င ့်
မတ်ဆးမကိ
ိ သင်တသည်
ိ့ မေ ာင ့် က်ရ[2]” (ထွကေ
် ြမာက်ရာကျမ်း ၂၂:၂၁) ဟ ဆံးမြခင်း မတိင်မီ၊ “ဆင်းရဲေသာသ

တိကိ
့ ည းဆဲလျက်၊ ငတ်မတ
ွ ေ
် သာသတိကိ
့ ပ
ိ ်စက်လျက်” ိေသာ လမလိ
့ င်အလ
ီ စ်များကိ တမန်ေတာ်အာမတ်က

ြပစ်တင်ေဝဖန်ြခင်း (အာမတ်အနာဂတက
ိ ျမ်း ၄:၁) မတိင်မီ စ်သန်း ငခ
့် ျီေစာ၍ပင် ချင်ပန်ဇီများတွင ် ယင်းကဲသ
့ ိ့

အေလ့အကျငမ
့် ျား ေပ ေပါက် ပီး ြဖစ်ေပမည်။

အေ အလယ်ပိင်း ိ ေ းေခတ် ဟိမိေဆးပီးယန်း လသားမျိ း ယ

ွ စ
် များမာပင် သမာကျမ်းစာလာ တမန်

ေတာ်များထက်ေစာေသာ ကိယ်ကျငတ
့် ရား အဆံးအများကိ ေတွရမည် ြဖစ်သည်။ “သတပါးအသက်ကိ မသတ်ရ”၊

“သဥစာကိ
့ မခိးရ” ဆိသည့် ထံးတမ်းများမာ ဆမားရီးယန်း မိ ြပ င်
ိ ငမ
ံ ျား င ့် ဖာ ိးေခတ် အီဂျစ်၊ ေဘဘီလအင်
ံ ပါ

ယာေခတ်များတွငပ
် င် ထင် ားသည့် ဥပေဒများ၊ ကိယ်ကျငတ
့် ရား အဆံးအမများအေနြဖင ့် ိေန ပီ ြဖစ်သည်။ ဂျ း
ဥပသ်ေနထက်
့ ေစာ ပီး ေ းကပင် ကာလအပိင်းအြခားအလိက် နားရက်များ ိေနခဲ့ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ တမန်ေတာ်အာ

မတ်က အစေရးအီလစ်များကိ ၄င်းတိ၏

့ ဆင်းရဲသားများကိ ည းဆဲတတ်ေသာ အြပ အမများအတွက် ေဝဖန်
တ်ချြခင်းမြပ မီ စ်တေထာင်ေကျာ်ကပင် ေဘဘီလဘရင်
ံ ဟမ်မရာဘီက “အပ်စိးရာေြမတွင ် တရားမ တြခင်း ိ

ေစရန်၊ ယတ်မာေကာက်ကျစ်သများကိ ေချမန်းရန်၊ အား ကီးသများက အားနည်းသများကိ ေခါင်းပံြဖတ်ြခင်းကိ

တားဆီးရန်” နတ်ဘရားများက သကိ

့ တာဝန်ေပး န် ကားထားသည်ဟ ဆိခဲေ
့ လသည်။

တချိနတ
် ည်းမာပင် အီဂျစ်တင
ွ လ
် ည်း ေမာေ မေမွးမီ ရာစ စ်များစွာ ေစာ ပီး “ကျေလာက်ေအာင် ေြပာ

တတ်ေသာ လယ်သမား” အေ ကာင်းဆိ ပီး ေရးထားသည့် မတ်တမ်း ိေလသည်။ ယင်းပံြပင်တင

ွ ် ေလာဘ ကီး

ေသာ ေြမပိင် င်တေယာက်၏ အ င်

ိ ကျင ့် ပီး ပစည်း သိမ်းြခင်းခံရေသာ လယ်သမားတေယာက်အေ ကာင်း ေဖာ်ြပ
ထားသည်။ လယ်သမားက ဖာ ိးဘရင်၏ အကျငပ
့် ျက်ြခစားေနေသာ အမေတာ်ထမ်းများထံ သအြဖစ်
့ ကိ တိင်ရန်

ေရာက်လာသည်။ ဘရငအ
့် မထမ်းများက သဖက်
့ က ရပ်တည်ကာကွယေ
် ပးြခင်း မလပ် ကေသာအခါ လယ်သမား

က တရားမ တေရး ေဆာင်ရွကရ

် န်မာ သတိတာဝန်
့ ြဖစ်ေ ကာင်း၊ အထးသြဖင ့် ဆင်းရဲသားများကိ သေဌးသ ကယ်

များက အ င်
ိ ကျငြ့် ခင်းမ ဘာေ
့ ကာငအ
့် ကာအကွယေ
် ပးသငေ
့် ကာင်းကိ င်းြပေလသည်။ ယင်းအီဂျစ်လယ်သမား
က လလပပ အလကာများြဖင ့် ဆင်းရဲသားများအဖိ သတိ
့ ၏ ့ မ ိဝမ်းစာ ေခ း စ
ဲ ာမာ သတိအသက်
့ ေပါက်

ြဖစ်ေ ကာင်း၊ ဘရငအ

့် မထမ်းများက အကျငပ
့် ျက် ြခစားေနြခင်းက ဆင်းရဲသားများ အသက် လိမရေအာင်
့
ာေခါင်းေပါက်ကိ လာပိတသ
် ည့် အြဖစ်မျိ း ငတ
့် ေ ကာင်း င်းြပေလသည်။

သမာကျမ်းစာထဲကလာေသာ အဆံးအမများမာ ယဒဘရင ့် င်

ိ ငေ
ံ တာ်များ င ့် ဣသေရလ င်
ိ င ံ မေပ မီ စ်

ေထာင် ငရ
့် ာ ငခ
့် ျီေစာ ပီး ေပ ခဲေ
့ သာ မက်ဆပိ
ိ ေတးမီးယား၊ အီဂျစ် င ့် ကန်နန်းတိတွ
့ င ် လက်ခက
ံ ျငသ
့် းေနေသာ
ံ

ဥပေဒများကိ ပံတကးချထားြခင်း ြဖစ်သည်။ ဂျ းဝါဒက သမာကျမ်းစာတွင ် ယင်းဥပေဒများကိ ထး ပီး

အေြပာင်းအလဲလပ်လက်
ိ သည်ဆလ
ိ င်ေတာင်မ လသားအားလံး င ့် သက်ဆင်
ိ ေသာ စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းများကိ ဂျ း

များ ငသ
့် ာ သက်ဆင်
ိ ေသာ မျိ း ယ
ွ စ
် စည်းမျဥ်းထံးတမ်းများအြဖစ် ေြပာင်းလဲပစ်ြခင်းမျိ း ြဖစ်ေလသည်။ ဂျ း
များ၏ ကိယ်ကျငတ
့် ရားဆိင်ရာ အဆံးအမများမာ မလက မျိ း ယ
ွ အ
် ပ်စ ငသ
့် ာ သက်ဆင်
ိ ေသာ သီးြခားအဆံးအမ
အြဖစ်သာ ိခြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ ယေနထိ
့ လည်း အတိင်းအတာတခအထိ ယင်းကဲသ
့ ိ ့ ိေနဆဲ ြဖစ်သည်။ ဓမေဟာင်း
ကျမ်း၊ တာလမွတက
် ျမ်း င ့် ရပ်ဘဘ
ီ န်းေတာ် ကီး အများအြပား က ဂျ းတဦး၏ အသက်မာ အြခား ဂျ းမဟတ်

သများထက် ပိတန်ဖိး ိေ ကာင်း ေဟာဆဲ ြဖစ်သည် (အကန်လးေတာ

ံ ့ မဟတ်ပါ) ။ ဥပမာအားြဖင ့် ယင်းေ ကာငပ
့် င်

ဂျ းများအေနြဖင ့် ဂျ းတဦး၏ အသက်ကိ ကယ်ရန် ဥပသ်ကျိ းလိ ရေသာ်

့ လည်း ဂျ းမဟတ်သတဦးကိ ကယ်တင်

ရန်မ ဥပသ်ေစာငထ
့် ားြခင်းကိ ချိ းဖျက်လိ မရေချ
့ (ေဘဘီလေခတ်
ံ တာလမွတက
် ျမ်း၊ ယိးမား ၈၄:၂)။

အချိ ဂျ းပညာ ိ ကီးများက နာမည်ေကျာ် ပညတ်ချက်ြဖစ်ေသာ “မိမိကယ်

ိ ကိ ချစ်သကဲသ
့ ိ မိ
့ မိအမ
ိ ်နးီ ချင်း

များကိ ချစ်ပါ” ဆိသည့် ပညတ်ချက်မာ ဂျ းများကိသာ ဆိလိ ပီး ဂျ းမဟတ်သ (ေဟလသလ)များကိ ေမတာထား

ရန် ပညတ်ချက် လံးဝမ ိဆိ ပီးပင် ြငင်းချက်ထတ် ကေသးသည်။ အမန်ပင် ဝတ်ြပ ရာကျမ်းတွင ် ေဖာ်ြပထားသည့်

မရင်းစာသားမာ “သငအ
့် မျိ းသားချင်းသည် သငက
့် ိ ြပစ်မားလ င် ကိယ်တင်
ိ အြပစ်ြပန်၍ မတံရ၊
့ အ ငိ းမထားရ။
ကိယ် ငစ
့် ပ်ဆင်
ိ ေသာသကိ ကိယ် ငအ
့် မ ချစ်ရမည်” (ဝတ်ြပ ရာကျမ်း ၁၉:၁၈) ဆိ ပီး ေဖာ်ြပထားြခင်း ြဖစ်သည်။

သိြဖစ်
့ ရာ “ကိယ့အ
် မျိ းသားချင်း”ဟ ဆိရာတွင ် “မိမိတလအပ်
ိ့ စထဲမ” သများကိသာ ဆိလိြခင်းြဖစ်သလားဟ

သံသယဝင်စရာ ြဖစ်ေလသည်။ ယင်းသံသယကိ ပိ ပီး အားေကာင်းေစသည့် အချက်မာ သမာကျမ်းစာက ဂျ းများ

ကိ အာေမာရိလမျိ း င ့် ခါနနိကသ
ဲ့ ေသာ
ိ့ လမျိ းများကိ မျိ းတံး င်းလင်းရန် န် ကားထားြခင်း ြဖစ်သည် - “

အသက် ေသာလသတဝါတစံတေယာက်ကမ
ိ အသက်မ င်ေစရ။ …ဟိတလ
ိ ၊ အာေမာရိလ၊ ခါနနိလ၊ ေဖရဇိ
လ၊ ဟိဝိလ၊ ေယဗသိ လတိသည်
့ …သင်၏ဘရားသခင် ထာဝရဘရားမာထားေတာ်မသည့အ
် တိင်း၊ ထိလမျိ း

အေပါင်းတိကိ
့ င်း င်း ဖျက်ဆးီ ရမည်” (တရားေဟာရာကျမ်း ၂၀:၁၆-၁၇)” ဆိ ပီး ေဖာ်ြပထားေလသည်။ ယင်းမာ

ကမာသ
့ မိင်းတွင ် ပထမဦးဆံး လမျိ းတန်းသတ်ြဖတ်ရန် ဘာသာေရးတာဝန်လအပ်
ိ ချက်တရပ်အြဖစ် န် ကား

ထားသည့် မတ်တမ်းတခပင် ြဖစ်သည်။

ဂျ းများ၏ ကိယ်ကျငတ
့် ရားအဆံးအမ ထံးတမ်းများမ တစိတတ
် ပါဒကိယ ပီး လသားအားလံး င ့်

သက်ဆင်
ိ ေသာ ပညတ်ေတာ်များအြဖစ် ေြပာင်းကာ ကမာတလား ြပန ် ့ ေစသည်
ံ့ မာ ခရစ်ယာန်များ ြဖစ်သည်။

တကယ်တမ်းကျေတာ့ ယင်းသိေဆာင်
့ ရွကလ
် က်
ိ ြခင်းကပင် ခရစ်ယာန်ဘာသာကိ ဂျ းဘာသာမ ကွထ
ဲ က
ွ သ
် ာွ းေစ

ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယေနေခတ်

့ ထိ ဂျ းအများအြပားက အြခားတိင်းြပည်များ င ့် ယဥ်လ င် မိမိတက
ိ ့ ဘရားသခင် င ့်
ပိမိနီးစပ် ပီး ဘရားသခင်က “ေရွ းချယ်ထားေသာ လမျိ းများ” ြဖစ်သည်ဟ ယေနထိ
့ ယံ ကည်ေနဆဲ ြဖစ်သည်။
ခရစ်ယာန်ဘာသာကိ ထေထာင်သြဖစ်သည့် (တကျိပ် စ်ပါးေသာသာဝက ကီးတပါးြဖစ်သ ) စိနေ
် ့ ပါလ်ကမ သ၏
့
နာမည်ေကျာ် ဂလာတိဩဝါဒစာ (Epistle to the Galatians) တွင ် “ေယ ခရစ်၌ ယဒလမ ိ၊ ေဟလသလမ ိ၊

က န်မ ိ၊ လလွတမ
် ိ၊ ေယာက်ျားမ ိ၊ မိနး် မမ ိ၊ ထိသခင်၌ သင်တအေပါင်
ိ့ းသည် တလံးတဝတည်း ြဖစ် က၏။” (ဂ
လာတိဩဝါဒစာ ၃:၂၈) ဟ ေဖာ်ြပခဲသ
့ ည်။

ဤေနရာတွငလ
် ည်း ထပ် ပီးအေလးအနက် ေြပာရမည့် ကိစမာ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ သဇာလမ်းမိးမမာ

ကီးမားသည် မန်ေသာ်လည်း ယင်းမာ လသားတဦးက ပထမဦးဆံး တေလာကလံး င ့် သက်ဆင်

ိ ေသာ ကိယ်ကျင ့်
တရားကိ ေဟာေြပာသည့် ဘာသာမဟတ်ေချ။ သမာကျမ်းစာမာ လသားကိယ်ကျငတ
့် ရားကိ ေဟာေြပာဆံးမသည့်

တခတည်းေသာ ကျမ်းစာမဟတ်ေချ (ထိသိ မြဖစ်

့ သည်က ကံေကာင်းသည် ေြပာရပါမည်။ အေ ကာင်းမာ
သမာကျမ်းစာထဲတင
ွ ် လမျိ းေရးခွြဲ ခားေသာ၊ ဖိဝါဒီအေလးေပးေသာ၊ လိငတ
် စံမက်သများကိ ခွြဲ ခားေသာ အချက်

များ များစွာပါေနြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်သည်)။ စိနေ

် ့ ပါလ် င ့် ေယ ခရစ်ေတာ် မေပ မီ၊ ေကးနန်းတိင်းြပည် င ့် အစေရး၏

တမန်ေတာ်များအေ ကာင်း ဘာမမ ကားဖးေသာ ကွနြ် ဖ း ပ်၊ ေလာင်ဇ၊ ဗဒ င ့် မဟာဝီရတိက

့ ေလာကလံးဆိင်ရာ
ကိယ်ကျငတ
့် ရား အဆံးအမများကိ ေဟာေြပာသွနသ
် င်ခဲ့ က ပီး ြဖစ်သည်။ ကွနြ် ဖ း ပ်က လတိင်း မိမိကယ်
ိ ကိ ချစ်

သကဲသ
့ ိ အြခားသများကိ
့ ချစ်ရမည်ဟ သင် ကားခဲသ
့ ည်။ ရပ်ဘမ
ီ ဟာနာယကဘန်းေတာ် ကီး ေဟးလဲသအ
ီ ယ်လဒ
် ါး
က ထိသိ ေမတ
့ ာစိတထ
် ားရန်မာ တိးရကျမ်း (the Torah) ၏ အ စ်သာရြဖစ်ေ ကာင်း ေြပာသည်ထက် စ် ၅၀၀

ေစာ ပီး ကွနြ် ဖ း ပ်က ေြပာခဲြ့ ခင်းြဖစ်သည်။ ဂျ းဘာသာက တိရ စာန်များကိ ယစ်ပေဇာ်ရန် င ့် လသားထ ကီး၏

လမျိ းစများကိ လမျိ းတန်း သတ်ြဖတ်ရန် ေြပာေနေသးသည့် အချိနတ

် င
ွ ် ဗဒ င ့် မဟာဝီရတိက
့ သတိကိ
့ ကိးကွယ်
သများအေနြဖင ့် လသားအားလံးကိ ထိခက်
ိ နာကျင်ေအာင် လပ်ြခင်းမျိ း ေ ာင် ားရမည့် အြပင် အင်းဆက်ပိးမား

များ အပါအဝင် မည်သည့အ

် သက် ိသည့သ
် တဝါကိ မဆိ ထိခက်
ိ နာကျင်ေအာင်မလပ်ရဆိ ပီး ဆံးမခဲေ
့ လသည်။
သိြဖစ်
့ ေလရာ လသားတိ၏
့ ကိယ်ကျငတ
့် ရား အဆံးအမ ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများ ေပ ေပါက်လာြခင်းအတွက် ဂျ း

ဘာသာ င ့် သဆီ
့ မ ဆင်းသက်ေသာ ခရစ်ယာန်ဘာသာ င ့် မွတစ
် လင်ဘာသာတိကိ
့ (သီးသနသ
် ့ က်သက်)

ေကျးဇးတင်အမတ်ေပးရန်မာ အကျိ းအေ ကာင်း ဆီေလျာ်ြခင်း မ ိေချ။

တေဇာက်ကန်းဝါဒ ေမွးဖွားလာြခင်း

ဒီလဆိ
ိ လ င် တဆတည်းေသာဘရားဝါဒ (monotheism) ကိစဆိလ င်ေကာဟ ဂျ းများက ေမးခွနး် ထတ်

မည် ြဖစ်သည်။ အနည်းဆံးေတာ့ တဆတည်းေသာ ဘရားသခင်ကိ ယံ ကည်မ ေပ ေပါက်လာြခင်းအတွက် ဂျ း

ဘာသာကိ အထးေကျးဇးတင်ထက်
ိ သည်ဟ ဆိမည် ြဖစ်သည်။ (ေနာက် ကမ ယင်းအယဝါဒမာ ဂျ းများေ ကာင ့်

မဟတ်ဘဲ အဓိက ခရစ်ယာန်များ င ့် မွတစ

် လင်များေ ကာင ့် ကမာေ
့ နရာ ကီး ေလးခကိ ပျံ သွ
ံ ့ ားသည် ဆိလ င်

ေတာင်မ) ယင်းသိေသာ
့ ဘရားတဆထဲကိ ယံ ကည်ကးကွ
ိ ယေ် သာ အယဝါဒမာ ကမာအ
့ ြခားေနရာများတွင ် မ
ေတွရေသာ အယဝါဒမျိ း ြဖစ်သည်ဟ ဂျ းများက ဆိမည်ြဖစ်သည်။ ဒီအချက်ကလည်း အမန်တကယ်ေတာ့ ကတ်ဖဲ့

ပီး ြငင်းလိ ရသည့

့ အ
် ချက် ြဖစ်သည်။ တဆတည်းေသာ ဘရားဝါဒကိ ယံ ကည် ကိးကွယသ
် ည့် ပထမဦးဆံး
အေထာက်အထားဟ ေသချာေြပာ င်
ိ သည့် သက်ေသမာ ဘီစီ ၁၃၅၀ ပတ်ဝန်းကျင် ဖာ ိဘရင် အာခီနာတင်

လက်ထက် ဘာသာေရးေတာ်လန်ေရး ြဖစ်သည့် အချိနမ

် ာပင် ိေန ပီ ြဖစ်သည်။ မိးအာဘ်ြပည်ဘရင် မီး ား စိက်ထ

ခဲသ
့ ည့် မီး ားေကျာက်စာတွင ် ေတွ ိချက်အရ သမာကျမ်းစာလာ အစေရးမာ အိမ်နးီ နားချင်း မိးအာဘ်ဘရင ့် င်
ိ ငလ
ံ ိ

မျိ း င်
ိ ငမ
ံ ျား င ့် ဘာသာယံ ကည်မတွင ် များစွာ ကွာြခားမမ ိသည်ကိ ေတွရမည် ြဖစ်သည်။ မီး ားဘရင်က သ
ကိးကွယသ
် ည့် ဘရားခီးေမာ့် ်ကိ ေဖာ်ြပထားပံမာ ဓမေဟာင်းကျမ်းလာ ေယေဟာဝါဘရားသခင်ကိ ေဖာ်ြပထားပံ

င ့် အတတနီးပါး ြဖစ်သည်ကိ ေတွရမည် ြဖစ်သည်။ သိေသာ်

့ တကယ့် အေရး ကီးသည့် အချက်မာ ဂျ းဘာသာက

တဆတည်းေသာဘရားဝါဒ ေပ ေပါက်လာေစရန် အေထာက်အက ြပ ခဲသ

့ ည်ဆသည့
ိ အ
် ချက်က ဂဏ်ယစရာမဟတ်
သည့အ
် ချက် ြဖစ်ေနြခင်း ြဖစ်သည်။ ကိယ်ကျငတ
့် ရား ေထာငက
့် ေန ကည့ပ
် ါက တဆတည်းေသာဘရားဝါဒမာ

လသားသမိင်းတွင ် အဆိးရွ ားဆံး ဝါဒေတွထက

ဲ တခဟ ဆိလိရေလသည်
့ ။

တဆတည်းေသာ ဘရားဝါဒက လသားများ၏ ကိယ်ကျငတ

့် ရား စံများကိ ဟတ်ဟတ်ြငားြငား တိးတက်

လာေစြခင်း မ ိေချ။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဟိ များက ဘရားအများ ကီးကိ ကိးကွယ် ပီး မွတစ

် လင်များက ဘရား

တဆတည်းကိ ကိးကွယသ
် ည့အ
် တွက် မွတစ
် လင်များက အလိလိပိ ပီး ကိယ်ကျငတ
့် ရား ိသည်ဟ တကယ်ထင်ြမင်

ယဆပါသေလာ။ ၁၆ ရာစေခတ် အေမရိကားတိက် ေရာက်လာသည့် စပိန ် ခရစ်ယာန်နယ်ချဲများက ဖန်ဆင်း င်

ဘရားမ ိသည့် (pagan) ေဒသခံ ဌာေနအေမရိကန် မျိ း ယ
ွ စ
် များထက် ပိ ပီး ကိယ်ကျငတ
့် ရား ိသည်ဟ စာဖတ်

သအေနြဖင ့် ထင်ပါသေလာ။ တဆတည်းေသာ ဘရားဝါဒေ ကာင ့် လအများအြပားမာ ဘာသာေရး င ့် ပတ်သက်

လာလ င် ပိ ပီးသည်းမခံတတ် ြဖစ်လာသည်ကေတာ့ အမန်ပင် ြဖစ်သည်။ ယင်းေ ကာင ့် ဘာသာေရး ဖိ ပ

ိ ်မများ င ့်

ဘာသာေရးစစ်ပဲမ
ွ ျား ေပ ေပါက်လာသည်။ ဘရားအများြပားကိ ယံ ကည် ကိးကွယသ
် များ (polytheists) အတွက်

ေတာ့ ဘရားအမျိ းမျိ းကိ ကိးကွယသ

် ည့် ကိစ င ့် ဘာသာေရး ဓေလ့ထးတမ်
ံ း အမျိ းမျိ း ိြခင်းမာ ဘာမေြပာစရာမ
လိဘဲ လက်ခံ င်
ိ သည့် ကိစြဖစ်သည်။ ၄င်းတိအဖိ
့ မာ့ ဘာသာေရး ယံ ကည်မ အေပ မတည် ပီး စစ်ပဲဆ
ွ င် ြဲ ခင်း၊

ဖိ ပ
ိ ်ချ ပ်ချယ်ြခင်း၊ လသတ်ြခင်းများ လပ်ခပ
ဲ ါသည်။ တဖက်တင
ွ မ
် တဆတည်းေသာ ဘရားဝါဒကိ ယံ ကည်သများ

က သတိဘရားကိ
့ သာ စစ်မန်ေသာ တဆတည်းေသာ ဘရားအေနြဖင ့် ယံ ကည်ေလ့ ိ ပီး တေလာကလံး ကိးကွယရ
်

မည်ဟ ယံ ကည်ေလ့ ိသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ ခရစ်ယာန်ဘာသာ င ့် အစလာမ်ဘာသာ ကမာကိ ပျံ လာြခင်
ံ့ း ငအ
့် တ ခ

းဆိတစ
် စ်ပဲမ
ွ ျား၊ ဂျီဟတ်များ၊ အယဝါဒမတသများကိ ပ
ိ ်စက်ရန် ဖွဲစည်းထားသည့် အဖွဲအစည်းများ၊ ဘာသာေရး
ခွြဲ ခားမများပါ ပျံ လာြခင်
ံ့ း ြဖစ်သည်။

ဥပမာေပးရလ င် ဘီစီ သံးရာစေခတ်က အိ ယ

ိ အင်ပါယာ ဘရင်အေသာက င ့် ေ းေခတ် ိမန်အင်ပါယာ

က ခရစ်ယာန်ဘရင်များ၏ စိတေ
် နသေဘာထားကိ င
ိ း် ယဥ် ကည့ပ
် ါ။ ဘရင် အေသာက အပ်ချ ပ်သည့် အင်ပါယာ
မာ ဘာသာတရားမျိ းစံ၊ အယအဆမျိ းစံ င ့် ဂ မျိ းစံ ေရာ ပမ်းေနသည့် အင်ပါယာြဖစ်သည်။ ဘရင်အေသာက ခံယ

သည့် တံဆပ
ိ ်နာမံများကိလည်း ကည့ပ
် ါဦး - “နတ်/ဘရားများ၏ ချစ်ခင်ြခင်းေမတာကိ ခံေတာ်မရေသာ”၊ “အားလံး

ကိ သနား ကင်နာေတာ်မေသာ” (ေဒဝါနံပီယ ပီယဒဿီ) ဘရင်ဟ၍ ြဖစ်သည်။ ဘီစီ ၂၅၀ ခနတ

့် င
ွ ် အေသာကဘရင်

က အင်ပါယာအ င်၏အမိနေ
် ့ တာ်ထတ်ြပန်၍ ဘာသာတရားအားလံးကိ လက်ခရ
ံ မည်ဟ ေ ကညာခဲသ
့ ည်-

“နတ်/ဘရားများ၏ ချစ်ခင်ြခင်းေမတာကိ ခံေတာ်မရေသာ၊ အားလံးကိ သနား ကင်နာေတာ်မေသာ ဘရင်

မင်းြမတ်သည် ဘာသာအားလံးမ ရေသ့ရဟန်းသာမဏများ၊ လဝတ်ေ ကာင်များအားလံးကိ အေလးအြမတ်ထား

ေတာ်မသည်။ ဘာသာတရားအားလံး တိ၏

့ မလအ စ်သာရများ တိးတက်စည်ပင်ေရးကိလည်း တန်ဖိးထားေတာ်မ
သည်။ မလအ စ်သာရများ တိးတက်စည်ပင်ေရးကိ နည်းလမ်းအမျိ းမျိ းြဖင ့် ေဆာင်ရွက် င်
ိ ေပသည်၊ ယင်းတိ ့
အားလံးက တညီစာွ အေြခခံထားသည့် အချက်မာ အြခားဘာသာများကိ အေ ကာင်းမဲ့ တ်ချမ မြပ လပ်ဘ၊ဲ မိမိ

ဘာသာကိ အေ ကာင်းမဲ့ ဂဏ်တင်ချီးမွမ်းြခင်း မြပ လပ်ဘဲ တ်ကိ ေစာငစ

့် ည်းြခင်း ြဖစ်သည်။ မိမိဘာသာတရားကိ
အလွနအ
် က ံ သက်ဝင်ယံ ကည်ြခင်းေ ကာင ့် “ငါဘာသာကိ
့ ဂဏ်တင်အ”ံ့ ဟေတွး ပီး အြခားဘာသာ တရားများကိ

တ်ချေဝဖန်သများမာ မိမိဘာသာကိသာ ထိခက်

ိ ေစသများ ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဘာသာတရားအချင်းချင်း
ချစ် ကည်ရင်း းီ စွာ ဆက်ဆြံ ခင်းကား ေကာင်းမွနပ
် ါေပသည်။ ြပည်သများအေနြဖင ့် ကိယ် ငမ
့် တသည့် အြခား

ဘာသာများ၏ အဆံးအမများကိ ေလးစားစွာ နားေထာင်သငေ

့် လသည်။ နတ်/ဘရားများ၏ ချစ်ြခင်းေမတာကိ ခံ

ေတာ်မရ ပီး၊ အားလံးကိ သနား ကင်နာေတာ်မေသာ ဘရင်မင်းြမတ်သည် ြပည်သအားလံးအေနြဖင ့်

ေကာင်းမွနေ
် သာ အြခားဘာသာတရား အဆံးအမများကိ သင်ယတတ်ပန
ွ အ
် ေလ့အလာ ိရန် ဆ ိေတာ်မေလ

သည်။”

စ်ေပါင်း ၅၀၀ ကာ ပီးေနာက် ေပ ေပါက်လာသည့် ိမင်အင်ပါယာမာ အေသာကဘရင်၏ အိ ယ

ိ အင်ပါ
ယာနည်းတ မတကွြဲ ပားမ၊ ပေဒသာစံမ များြပားေသာ ေနရာြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ ခရစ်ယာန်ဘာသာ ပျံ ချိ
ံ ့ န ် အင်ပါ

ယာဘရင်များ၏ ဘာသာေရးအေပ ထား ိေသာ သေဘာတရားမာ အေသာကဘရင် င ့် လံးဝမတ ကေချ။ မဟာ

ကွနစ
် တန်တင်းဘရင် င ့် သသား
့ ဒတိယေြမာက်ကန
ွ စ
် တန်တးီ ယပ်ဘရင်တိ လက်
့ ထက်ကစ ပီး အင်ပါယာဘရင်

များမာ ခရစ်ယာန်ဘရားေကျာင်းမလွဲ ပီး ကျန်ဘရားေကျာင်းများကိ ပိတသ

် မ
ိ ်းေစခဲသ
့ ည်။ ထိအြပင်
့ ဖန်ဆင်း င်
ဘရားမ ိဘဲ အြခားအမျိ းမျိ း ကိးကွယေ
် သာ ဝါဒ ိသများ (pagan) ၏ ေသြခင်းတရားေဝဒနာအေပ မီတည်ေသာ

ဓေလ့ထးတမ်
ံ း ယံ ကည်မများ (rituals on pain of death) ကိ တားြမစ်ပိတပ
် င်ခသ
ဲ့ ည်။ ဘာသာေရး ဖိ ပ
ိ ်ကန ် ့

သတ်မများမာ ဘရင် သီယဒိ

ိ ဆီးယပ်စ် လက်ထက်တင
ွ ် အဆိးရွ ားဆံး အေြခအေန ေရာက်ခသ
ဲ့ ည်။ သီယဒိ
ိ ဆီးယပ်စ်

ဆိသည့် နာမည်မာ “ဘရားေပးေသာ” ဟ အဓိပာယ်ရ ပီး သလက်

့ ထက် ၃၉၁ ခ စ်တင
ွ ် ဘရင် သီယဒိ
ိ ဆီးယပ်စ် အ

မိနြ် ဖင
့ ့် ခရစ်ယာန်ဘာသာ င ့် ဂျ းဘာသာမလွဲ ပီး ကျန်ဘာသာအားလံးကိ တရားမဝင်ဟ သတ်မတ်ခသ
ဲ့ ည် (ဂျ း
ဘာသာမာ နည်းမျိ းစံြဖင ့် ဖိ ပ
ိ ်ချ ပ်ချယ် ခံရသည့တ
် င်
ိ တရားဝင်ဘာသာအြဖစ် ဆက်လက်တည် ိခသ
ဲ့ ည်)။ ဥပေဒ

သစ်များအရ ြပည်သတေယာက်အေနြဖင ့် ကိယ့အ

် မိ ်မာကိယ် ဂျ ပီတာဘရား င ့် မစ်သရပ်နတ်ဘရားကိ ကိးကွယ်

လ င်ေတာင်မ ဖမ်းဆီးခံရ င်
ိ သည်။ အင်ပါယာတွင ် မိစာဒိ အ
ိ ယများ ကင်းစင်ေစေရး ဆိ ပီး ခရစ်ယာန်ဘရင်များက

အိလံပစ်ပဲေ
ွ တာ်များကိပင် ပိတပ
် င်ခသ
ဲ့ ည်။ ယင်းေ ကာင ့် စ်တေထာင်ေကျာ် အစဥ်အဆက် ကျင်းပလာသည့်

ေခတ်ေဟာင်းအိလံပစ်ပဲေ
ွ တာ်မာ ေလးရာစေ ာင်းပိင်း၊ ငါးရာစအေစာပိင်းတွင ် ေနာက်ဆးအ
ံ ကိမ်အြဖစ် ကျင်းပ ပီး

ရပ်ဆင်
ိ းခဲရ
့ သည်။

တဆတည်းေသာ ဘရားဝါဒ အယ ိသည့် ဘရင်တင်

ိ းကေတာ့ သီယဒိ
ိ ဆီးယပ်စ်လိ အြခားဘာသာများကိ

လက်မခံ င်
ိ သည်ေတာ့ မဟတ်ပါ။ ဘရင်အေသာကလိမျိ း အြမင်ကျယ်ေသာ မဝါဒများ ချမတ်ခြဲ့ ခင်း မ ိသည့တ
် င်
ိ ၊

တဆတည်းေသာဘရားဝါဒကိ လက်မခံခဲ့ ကသည့် ဘရင်များလဲ ိပါသည်။ မည်သပင်

ိ ့ ဆေစ
ိ “ငါတိ ဘရားကလွ
့ ဲ ပီး

ကျန်တာေတွ ဘရားမဟတ်” ဆိသည့် တဆတည်းေသာ ဘရားအယက တယသန်တေဇာက်ကန်းအေတွးအေခ များ

ကိ အားေပးခဲပ
့ ါသည်။ သည်အ ရာယ် ကီးသည့် အယပျံ ပွားသွားရြခင်းမာ ကိယ့ေ
် ကာငဆ
့် ိ ပီး ဂျ းတိ ဝင်
့ ဂဏ်ယမ
ေနထိက်ပါ၊ ခရစ်ယာန်များ င ့် မွတစ
် လင်များကိသာ အများ လက်ညိ းထိး ကပါေစ။
ဂျ း ပေဗဒ၊ ခရစ်ယာန်ဇီဝေဗဒ

၁၉ ရာစ င ့် ၂၀ ရာစ ေရာက်သည့် အခါမသာ လသားမျိ း ယ

ွ တ
် ခလံးအတွက် အေထာက်အက ြပ ေသာ

တမထးြခားသည့် ေအာင်ြမင်မများကိ က န်ေတာ်တိ ဂျ

့ းများ ေဆာင်ရွကလ
် ာ င်
ိ သည်ကေတွ
ိ ရမည် ြဖစ်သည်။

ေခတ်သစ်သပ
ိ ံ တင
ွ ် ဂျ းတိမာ
့ လဦးေရ အချိ းအစား ငယ
့် လ င် များစွာ ကီးမားေသာ အခန်းက ိေနြခင်း

ြဖစ်သည်။ ဂျ းများမာ ကမာလ

့ ဦးေရ၏ ၀.၂ ရာခိင် န်းသာ ိေသာ်လည်း လသိများထင် ားသည့် အိင်းစတိင်း င ့်
ဖ ိက်တလိ
ိ ့ ပဂိ လ်များသာမက သိပံဆင်
ိ ရာ ဘယ်
ိ လဆ် င် စ်ဆယ် ရာခိင် န်းခနမ
် ့ ာ ဂျ းများ ြဖစ်ပါသည်။
သိေသာ်
့ ဤေနရာတွငလ
် ည်း အထးဂ ြပ ရမည့် အချက်မာ ယင်းသိ လသားမျိ
့ း ယ
ွ အ
် တွက် ထည့ဝ
် င်ေအာင်ြမင်မ

များမာ ဂျ းဘာသာ င ့် ဂျ းယဥ်ေကျးမက ထည့ဝ

် င်ြခင်းဆိတာထက် ဂျ းတဦးချင်းစီက ထည့ဝ
် င်ေအာင်ြမင်မသာ

ြဖစ်ေပသည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ် ၂၀၀ အတွငး် အေရးပါသည့် ဂျ းသိပံပညာ င်များမာ ဂျ းဘာသာေရးအဝန်းအဝိင်း

ြပင်ပမာ ိေနသည့် ဂျ းများြဖစ်သည်။ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် ဂျ းများမာ ယင်းတိ၏

့ ေယ ီဗာများ (ဂျ းဘာသာေရး
ေကာလိပ်များ) ကိ စွနခ
် ့ ာွ ပီး သိပံနည်းကျ ဓါတ်ခခ
ွဲ န်းများတွင ် ေလ့လာသင်ယြခင်းလပ်သည့် အချိနက
် ျမသာ သိပံ

ဘာသာရပ်များတွင ် ေအာင်ြမင်မ ရခဲြ့ ခင်း ြဖစ်သည်။

၁၈၀၀ ြပည့် စ်မတိင်မီက သိပံဘာသာရပ်အေပ ဂျ းများ၏ လမ်းမိးမမာ များများမ ိလပါ။ တ တ်ြပည်၊

အိ ယ
ိ ြပည် င ့် မာယာ လယဥ်
့ ေကျးမ ကီးများတွင ် သိပံပညာ ဖွံ ဖိ းတိးတက်လာရာ၌ ဂျ းများ၏ အခန်းက ကိ
သိသာထင် ားစွာ ေတွရမည် မဟတ်ေချ။ ဥေရာပ င ့် အေ အလယ်ပိင်းေဒသတွင ် မိင်မန
ွ း် နီဒက
် သ
ဲ့ ိ ဂျ
့ း
ေတွးေခ ပညာ င်များမာ ဂျ းမဟတ်သည့် ေတွးေခ ပညာ င်များအေပ လမ်းမိးမ ိသည် မန်ေသာ်လည်း နယ်ပယ်

တခလံး ြခံ ငံေြပာရလ င် ဂျ းများ၏ သက်ေရာက်မမာ သလဦးေရ

့ ိသေလာက် င ့် ဆီေလျာ်ကက်
ိ ညေ
ီ သာ

သက်ေရာက်မသာ ြဖစ်သည်။ လလည်းနည်းသေလာက် သက်ေရာက်မလည်း နည်းပါသည်။ ၁၆ ရာစ၊ ၁၇ ရာစ င ့်

၁၈ ရာစတိတွ
့ င ် ဂျ းဘာသာမာ သိပံေတာ်လန်ေရး (Scientific Revolution) ေပ ေပါက်လာြခင်းအေပ
သက်ေရာက်မမ ိသေလာက်ပင် ြဖစ်သည်။ ေခတ်သစ် ပေဗဒ၊ ဓာတေဗဒ င ့် ဇီဝေဗဒ ဘာသာရပ်များ ေပါက်ဖွား

လာသည့် ြဖစ်စဥ်တင
ွ ် (ဂျ းအသိင်းအဝိင်းက ြပဿနာေကာင်ဆိ ပီး ဝိင်း ကဥ်ထားသည့)် ေတွးေခ ပညာ င် စပင် ိ

ဇာမလွ၍
ဲ ကျန်ဂျ းများမာ အေရးပါသည့် ေနရာတွင ် မ ိသေလာက်ပင် ြဖစ်သည်။ ဂါလီလယ
ီ ိ င ့် နယတန်ေခတ်

တွင ် အိင်းစတိင်း၏ ဘိးေဘးများ ဘာလပ်ေန ကသည် က န်ေတာ်တိ မသိ

့ င်
ိ ေသာ်လည်း အလင်းစွမ်းအင်

အေ ကာင်း ေလ့လာေနသည်ထက် တာလမွတက

် ျမ်း ထိင်ဖတ်ေန ကဖိက
့ ပိများပါသည်။

ဂျ းများအတွက် အေရး ကီးသည့် အေြပာင်းအလဲမာ ၁၉ ရာစ င ့် ၂၀ ရာစတွငမ

် ေပ ေပါက်ခြဲ့ ခင်း

ြဖစ်သည်။ ယင်းကာလတွင ် ဂျ းများမာ ဉာဏ်အလင်းပွငသ

့် ည့် ေခတ် (Jewish Enlightenment) ြဖစ်လာ ပီး

ဘာသာေရး င ့် ေလာကီေရး မေရာယက်ေတာဘ

့ ဲ (secularization) ယင်းတိ၏
့ အိမ်နးီ နားချင်း ဂျ းမဟတ်သ ဂျန်
တိင်းများ၏ ကမာအ
့ ြမင် င ့် ဘဝေနနည်းထိင်နည်းကိ လက်ခက
ံ ျငသ
့် းလာ
ံ ကသည်။ ဂျ းများ ဂျာမနီ၊ ြပင်သစ် င ့်

အေမရိကန် ိ တကသိလ်များ၊ သေတသနစင်တာများသိ စတင်

့ ေရာက် ိလာသည်။ (ဂျ းတိေနထိ
့ င်သည့)် ဂတ်တိ
များ(ghettos) ၊ စတက်တယ်လမ
် ျား (shtetls)မ ဂျ းများသည် အေရး ကီးေသာ ယဥ်ေကျးမ အေမွအ စ်များ ကိ

သယ်ေဆာင်လာ ကသည်။ ဂျ းသိပံပညာ င်များ တမထြခားေသာ ေအာင်ြမင်မရြခင်း အဓိက အေ ကာင်းရင်းတရပ်

မာ ဂျ းယဥ်ေကျးမက ပညာေရးကိ အထးအေလးေပး တန်ဖိးထားြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ အြခားအေ ကာင်းရင်း

များမာ ခွြဲ ခားဆက်ဆခ

ံ ရ
ံ သည့် လနည်းစတရပ် အေနြဖင ့် သတိ၏
့ အရည်အချင်းကိ သက်ေသြပလိြခင်း၊ စစ်တပ်
င ့် အစိးရ အပ်ချ ပ်ေရးကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ဂျ းများကိ ပိ ပီးခွြဲ ခားဆက်ဆသ
ံ ည့် (anti-semite) အင်စတီကျ း င်းများတွင ်

အရည်အချင်း ိသည့် ဂျ းများ ေနရာမရြခင်း တိေ့ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

သိေသာ်
့ လည်းပဲ ဆိရမည်ဆလ
ိ င် ဂျ းသိပံပညာ င်များက ေယ ီဗာများမ စည်းကမ်း တင်းကျပ်မ င ့်
အသိပညာကိ တန်ဖိးထားမများ သယ်ေဆာင်လာသည် မန်ေသာ်လည်း သိပံပညာရပ်အတွက် အေထာက်အကြပ မ

ည့် တိကျခိင်မာေသာ အေတွးအေခ အယအဆများ င ့် အသိဉာဏ်များ ပါဝင်လာြခင်း မ ိေချ။ အိင်းစတိင်းမာ ဂျ း

ြဖစ်ေသာ်လည်း၊ ရီေလတီဗတီ သီအရီ

ိ မာ ဂျ း ပေဗဒ သီအရီ
ိ ြဖစ်မသွားပါ။ ြမငြ့် မတ်ေသာ တိရာကျမ်း (Torah)

ကျမ်းကိ ယံ ကည် သဒါတရား ိမ င ့် စွမ်းအင်မာ ြဒပ်ထ င ့် အလင်းအလျင် စ်ထပ်ကမ

ွ ်း ေြမာက်လဒ်ြဖစ်သည်ဟ

နားလည်ြခင်းမာ ဘာဆိင်ပါသနည်း။ ဥပမာေပးရလ င် ဒါဝင်မာ ခရစ်ယာန်ြဖစ် ပီး ကိနး် ဘရစ်တင

ွ ် အဂလိကန်

ဘန်းေတာ် ကီးလပ်ရန်အတွက် ေကျာင်းစတက်ဖိပင်

့ ကံလက်
ိ ေသးသည်။ ယင်းသိ ြဖစ်
့ ံ င ့် ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ် သီအရီ
ိ

ကိ ခရစ်ယာန်သအ
ီ ရီ
ိ ဟ ေခ လိ ရ
့ င်
ိ ပါမည်ေလာ။ ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ် သီအရီ
ိ အတွက် ခရစ်ယာန်ဘာသာကိ

ေကျးဇးတင်ြခင်းမာ အဓိပာယ်မ ိသလိ ရီေလတီဗတီ သီအရီ

ိ ကိ ဂျ းဘာသာ၏ လသားမျိ း ယ
ွ သ
် ိ ထည့
့ ဝ
် င်မ

အြဖစ် ယဆမည်ဆလ
ိ င် အဓိပာယ်ကင်းမဲရ
့ ာ ေရာက်ေပလိမ်မ
့ ည်။

ထိအတပင်
့ ၁၉၁၈ ဓာတေဗဒ ဘယ်
ိ လဆ် င် ဖရစ်ဟာဘာ ၏ အမိးနီးယား ထတ်လပ်သည့် နည်းစဥ်ကိ

ာေဖွေတွ ိမ၊ ၁၉၅၂ ဇီဝကမေဗဒ င ့် ေဆးပညာ ဘယ်

ိ လဆ် င် ဆယ်လမ
် န်ဝက်စ်မန် ၏ ပဋိဇီဝေဆး စတရပ်တိ

မိင်ဆင်ကိ ာေဖွေတွ ိမ၊ ၂၀၁၁ ဓာတေဗဒ ဘယ်

ိ လဆ် င် ဒန် ပ်စ်မန် ၏ တပိင်းခရစ်စတယ်လမ
် ျား

(quasicrystals) ာေဖွေတွ ိြခင်း ြဖစ်ရပ်များမာ ဂျ းဘာသာေရး င ့် ထး ပီးဆိင်သည့် ကိစ၊ ဂျ းေတွမိလိ

့ ့ ာေဖွ
ေတွ ိတာဆိ ပီး ေြပာလိရသည့
့ ် ကိစမဟတ်ေချ။ ဖ ိက်ကသ
ဲ့ ိ လမသိ
့ ပံဘာသာရပ်များ (humanities and social

sciences) မ ပညာ င်များဆိလ င်ေတာ့ သတိ၏

့ ပညာ၊ ထိးထွငး် နားလည်မအေပ တွင ် ဂျ းြဖစ်ြခင်းမာ ေလးနက်သ
ည့် သက်ေရာက်မ ိေကာင်း ိ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းသိ အေြခအေန
့ တွငေ
် တာင်မ သတိ၏
့ အသိဉာဏ်ပညာ င ့်
ဂျ းြဖစ်ြခင်း ဆက်စပ်သည်လိ ေြပာလိ
့ ရသည့
့ ် အချက်ထက် မစပ်ဆင်
ိ ဟ ေြပာလိရသည့
့ အ
် ချက်များက ပိထင် ား

ပါသည်။ ဖ ိက်၏ လသားစိတက

် ိ ြမင်နားလည်ပံမာ ရပ်ဘဘ
ီ န်းေတာ် ကီးများြဖစ်သည့် ဂျိ းဇက်ကာ ိ င ့် ိချနန်
ဘန်ဇက်ကတ
ီ ိ ့ င ့် များစွာ ကွာြခားပါသည်။ ထိအတ
့ ဖ ိက် ာေဖွေတွ ိသည့် အိဒပ
ိ စိတထ
် ားဖွဲစည်းမ (Oedipus

complex) မာလည်း Shulhan Arukh (ဂျ းဥပေဒသ) ကိ ေသချာေလ့လာဖတ် မမ ဉာဏ်အလင်းရကာ ေပ ေပါက်

လာတာမျိ း မဟတ်ေချ။
 အချ ပ်ဆရလ
ိ င် ဂျ းများ၏ ပညာေရးအေပ အေလးထားသည့် ထံးဓေလ့ေ ကာင ့် ဂျ းသိပံပညာ င်များ
ထးကဲသည့် ေအာင်ြမင်မရသည်ဟ ဆိေကာင်းဆိ င်
ိ ေသာ်လည်း (ဂျ းများြဖစ် ကသည့)် အိင်းစတိင်း၊ ေဟဘာ င ့် ဖ

ိက်တ၏
ိ ့ ေအာင်ြမင်မများမာ ဂျ းမဟတ်သ (ဂျန်တင်
ိ း) သိပံပညာ င်များ ခင်းေပးခဲသ
့ ည့် အေြခခံအတ်ြမစ်အေပ
တွင ် ထပ်ဆငတ
့် ည်ေဆာက်ထားြခင်း ြဖစ်သည်။ သိပံေတာ်လန်ေရး (Scientific Revolution) မာ ဂျ းများ၏

ေတာ်လန်ေရးမဟတ်ဘဲ ဂျ းများမာ ေယ ီဗာများမ တကသိလ်များသိ ေရာက်

့ လာသည့် အခါမသာ သတိ၏
့ အခန်း
က ကိ ာေဖွ ေတွ ိသာွ းြခင်း ြဖစ်သည်။ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် ေမးခွနး် မန်သမ ကိ ေ းေဟာင်းကျမ်းများတွင ်

အေြဖ ာတတ်သည့် ဂျ းများ၏ အကျငေ

့် ကာင ့် ေခတ်သစ်သပ
ိ ံကမာသိ ဝင်
့ ေရာက်ရာတွင ် အထး အခက်အခဲ ြဖစ်ခဲ့
သည်။ ေခတ်သစ်သပ
ိ ံကမာတွင ် အေြဖများမာ သံးသပ်ေလ့လာမများ (observations) င ့် စမ်းသပ်မများ

(experiments)မ လာြခင်း ြဖစ်သည်။ သိပံ ာေဖွေတွ ိမများမာ ဂျ းဘာသာေရး ငတ

့် နည်းမဟတ်တနည်း

သက်ဆင်
ိ ပါသည်ဟ အတင်းဆိလ င်မ အဘယ့ေ
် ကာင ့် ၁၉၀၅ မ ၁၉၃၃ အတွငး် ဓာတေဗဒ၊ ပေဗဒ င ့် ေဆး
ပညာရပ်ဆင်
ိ ရာ ဘယ်
ိ လဆ် င်များမာ ဘာသာေရး င ့် ေလာကီေရး မေရာယက်သည့် ဂျာမန်ဂျ းဆယ်ဦး ြဖစ် ပီး

ယင်းကာလအတွငး် ေ း ိးစွဲဘာသာေရးြပင်းထန်သည့် ေအာ်သေဒါက်

ိ ဂျ း၊ ဘေဂးလ်ရီးယားဂျ း၊ ရီမန်ဂျ း တဦးမ

ဘယ်
ိ လဆ် မ ိရပါသနည်း။

က န်ေတာ်သည် ကိယ့က
် ယ်
ိ ကိ ဂျ းြဖစ်ရတာ က်ေနသ၊ ဂျ းမန်းတီးေရးဝါဒီတဦးဟ အထင်မမား ကေစ

ရန်အတွက် အထးအေလးထား ပီး တင်ြပလိပါသည်။ က န်ေတာ်အ

့ ေနြဖင ့် ဂျ းဘာသာမာ အထးအားြဖင ့် ဆိးယတ်
သည့ဘ
် ာသာြဖစ်သည်၊ အသိပညာကင်းမဲသ
့ ည့် ဘာသာြဖစ်သည်ဆိ ပီး ေြပာေနြခင်း မဟတ်ပါ။ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖ
င ့် လသမိ
့ င်းစ မာ ဂျ းဘာသာအဖိ သများထက်
့ ထး ပီး အေရးပါတာမဟတ်ေ ကာင်း တင်ြပလိြခင်း သက်သက်သာ

ြဖစ်ပါသည်။ ရာစ စ်ေပါင်းများစွာ ဂျ းဘာသာမာ ခွြဲ ခားဆက်ဆခ

ံ ရ
ံ သည့် လနည်းစကေလး၏ ိး င်း မ
ိ ်ခ
့ ျေသာ
ဘာသာြဖစ်ပါသည်။ ယင်းလနည်းစမာလည်း စာဖတ် ပီး ေအးေအးလလ ဆင်ြခင်းေတွးဆေနရတာ ကိ ပိ စ်သက်

သည့် လများြဖစ်ပါသည်။ အြခားအလမ်းေဝးေသာ င်

ိ ငမ
ံ ျားကိ သိမ်းပိက်ြခင်း င ့် ဘာသာေရး ဆနက
် ့ ျင်သများကိ

မီး ိ သတ်ြဖတ်ြခင်းမျိ းလပ်တာမျိ း စိတဝ

် င်စားသည့် ဘာသာမဟတ်ပါ။

ဂျ းမန်းတီးေရးဝါဒီ (anti-semite) များ ထင်ေလ့ ိသည်မာ ဂျ းများက အလွနအ

် ေရးပါသည့် လမျိ းဟ

ထင်ေလ့ ိပါသည်။ ဂျ းများက ကမာတခလံးကိ ထိနး် ချ ပ်ထား ပီး ဘဏ်စနစ်၊ သိတည်

့ းမဟတ် အနည်းဆံးေတာ့ မီ

ဒီယာက တခလံးကိ ထိနး် ချ ပ်ထားသည်ဟ သတိက

့ ထင်ေလ့ ိပါသည်။ ကမာ ကီး ပေ းွ လာြခင်းမအစ ၉/၁၁
တိက်ခက်
ိ မအဆံး ဂျ းများက ဖန်တးီ သည်ဟ စွပ်စဲေ
ွ လ့ ိပါသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ ဂျ
့ းမန်းတီးေရးဝါဒီများ၏ ေ ကာက်ရွံ
မန်းတီး း မ်းမမာလည်း ဂျ းများ၏ မိမိကယ်
ိ ကိ အဟတ် ကီးထင် စိတ် ကီးဝင်သည့် အြဖစ်ကသ
ဲ့ ိ သဘာဝမကျ
့
ယတက
ိ င်းမဲသ
့ ည့် အြဖစ်ြဖစ်ပါသည်။ ဂျ းများမာ အလွနစ
် ိ တဝ
် င်စားဖိေကာင်
့ းေသာ လမျိ းများြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ

ေသာ်လည်း ကမာ ကီးတခလံးကိ ြခံ ငံ ကည့ပ

် ါက ဂျ းများ၏ သက်ေရာက်မမာ လွနစ
် ာွ အကနအ
် ့ သတ် င ့် ိသည်

ကိ ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။
 သမိင်းတေလ ာက်လးံ ြပန် ကည့ပ
် ါက လသားများမာ မတကွြဲ ပားေသာ ဘာသာများ၊ ဂိဏ်းများ ရာ ငခ
့် ျီ ပီး

ဖန်တးီ ခဲပ
့ ါသည်။ ယင်းတိထဲ
့ မ လက်တဆပ်စာ ဘာသာတချိ (ခရစ်ယာန်၊ အစလာမ်၊ ဟိ ၊ ကွနြ် ဖ း ပ်ဝါဒ င ့်
ဗဒဘာသာ) ကသာ လသန်းေထာင်ေပါင်းများစွာအေပ လမ်းမိးခဲြ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည် (ဒီလလမ်
ိ းမိးတာလဲ အ မဲ

ေကာင်းတာမဟတ်ပါ) ။ ဘွနး် ဘာသာ၊ ိယဘ ဘာသာ င ့် ဂျ းဘာသာကဲသ

့ ိ အယဝါဒ
့ အများစမာ အလွနေ
် သး

ငယ်ေသာ သက်ေရာက်မသာ ိပါသည်။ က န်ေတာ်အ

့ ေနြဖင ့် တဦးတည်းသေဘာအရဆိလ င် ရက်စက် ကမ်း က တ်
စွာ ကမာပတ်သမ
ိ ်းပိက်ေနသည့် လမျိ းမ ဆင်းသက်လာသည်မျိ းထက် သိပ်အေရးမပါဘဲ သများဘာလပ်လပ် ကိ

ယ့ဟ
် ာကိယ် ေအးေအးလလ ထမင်းယပ်ခတ် စားေနသည့် လမျိ းမ ဆင်းသက်လာတာကိ ပိသေဘာကျ ပါသည်။

ဘာသာတရားအများအြပားပင် မ
ိ ်ခ
့ ျြခင်း နိဝါတတရားကိ တန်ဖိးထား ချီးမွမ်းေလ့ ိေသာ်လည်း သတိဘာသာသတိ
့ ့
ကိမ စ ကဝဠာဗဟိချက် အေရးအ ကီးဆံးေနရာတွင ် ိသည်ဟ ထင်ြမင်မတ်ယ ေလ့ ိပါသည်။ တဦးချင်းအေနြဖင ့်

ေအာက်ကျိ သည်းခံတတ်ရန်ေြပာေသာ်လည်း အပ်စတခလံး အေန ငက

့် ျ ေြဗာင်ကျကျ ေမာက်မာေထာင်လားေလ့

ိတတ်ပါသည်။ ဘာသာတရားတိင်းမ လသားများအေနြဖင ့် မ

ိ ်ခ
့ ျြခင်း နိဝါတအလပ်ကိ အထးအေလးအနက်ထား
လပ်ပါက ပိေကာင်းပါလိမ်မ
့ ည်။

မ
ိ ်ခ
့ ျသည့် အကျငမ
့် ျိ းစံထဲတင
ွ ် အေရးအ ကီးဆံး အကျငမ
့် ာ ဘရားေ မ
ိ ်ခ
့ ျြခင်း ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ

ပါသည်။ ဘရားအေ ကာင်းေြပာသည့အ

် ခါတိင်း လသားများမာ မိမိ၏ ဘရားေ ေတာ်ေမာက် အဆံးစွန ် သိမ်ဖဲွ

ေသး ပ်မကိ ေြပာသည့တ

် င်
ိ အချင်းချင်းဘဝတ အမျိ းေကာင်းသား၊ အမျိ းေကာင်းသမီးများကိကျ ဘရားနာမည်

သံး ပီး လမ်းမိး သဇာေပး၊ ချယ်လယ် ကြပန်ပါသည်။

သင်ခန်းစာ (၁၃) ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်
အချည်း းီ ကိစအတွက် ဖန်ဆင်း င်နာမည်ကိ မသံးရာ

ဖန်ဆင်း င် (God) တကယ် ိပါသလား။ ဤေမးခွနး် ၏ အေြဖမာ စာဖတ်သက ဘယ် ဖန်ဆင်း င်ကိ ဆိလိ

သလဲ ဆိသည့် အချက်အေပ မတည်ပါသည်။ လအများ ဉာဏ်မမီေသာ စ ကဝဠာ ကီး၏ လ ိ ဝက်နက်နမ

ဲ ကိ
ဖန်ဆင်း င်ဆိ ပီး နာမည် ေပးထားတာမျိ းလား၊ သိမဟတ်
့ လသားေတွကိ ဘာေတွလပ်ရမည်၊ ဘာေတွ မလပ်ရဘး
ဆိ ပီး ဥပေဒစည်းမျဥ်းေတွ ကနသ
် ့ တ်ြပ ာန်းေပးသည့် ဖန်ဆင်း င်ကိ ဆိလိတာလား ဆိသည့် အချက်ေပ မတည်

မည် ြဖစ်ပါသည်။ တခါတရံ လအများ ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင် အေ ကာင်း ေဆွးေ းွ သည့အ

် ခါ အလွန ် ကီးကျယ်
ခမ်းနား ပီး အံခ
့ ျီးမကန် ပေဟဠိဆန်ဆန်အရာအြဖစ် ေြပာေလ့ ိပါသည်။ ဖန်ဆင်း င်အေ ကာင်းကိလည်း က ပ်
် တိ ့
ဘာမမသိပါဟ ဝန်ခေ
ံ လ့ ိပါသည်။ စ ကဝဠာ၏ အနက် ိငး် ဆံး ပေဟဠိပစာများအေ ကာင်း ေဆွးေ းွ သည့အ
် ခါ

ယင်းကဲသ
့ ိလ
့ ိ ဝက် ဆန်း ကယ် ိလသည့် ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင် အေ ကာင်းကိ ကိးကား ေြပာဆိေလ့ ိပါသည်။
ဘာလိ မ
့ ိ မဟတ်ဘဲ တစံတရာ တည် ိေနရသလဲ၊ ပေဗဒရဲ အေြခခံ
့ ဥပေဒသေတွကိ ဘာကြဖစ်ေပ လာေစတာ
လဲ၊ သိစိတဝ
် ိညဏ် (consciousness) ဆိတာ ဘာလဲ၊ ဘယ်ကေန ေပ လာတာလဲ အစ ိသည့် ေမးခွနး် များ၏

အေြဖကိ က ပ်
် တိ လသားများမသိ
့ ပါ။ ယင်းေ ကာင ့် က ပ်
် တိ မသိ
့ နားမလည်မမန်သမ ကိ ဖန်ဆင်းသည့အ
် င်ဟ
ခမ်းနား ကီးကျယ်စာွ အမည်တပ်လက်
ိ ကပါသည်။ လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်ေသာ ဤဖန်ဆင်းသည့အ
် င် င ့် ပတ်သက်
လာလ င် အေြခခံအကျဆံး အမတ်လကဏာမာ က ပ်
် တိ ဖန်
့ ဆင်း င်အေ ကာင်း ဘာမ ေရေရရာရာ မသိြခင်းပင်
ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ ဖန်
့ ဆင်း င်ဘရားသခင်မျိ းမာ ဒဿနိကေဗဒပညာ င်များ ေဆွးေ းွ ေလ့ ိသည့်
ဘရားသခင်မျိ း ြဖစ်ပါသည်။ ညဥ်န
့ က်နက် မီးပံေဘးထိင် ပီး ဘဝဆိတာဘာလဲ စ းစား ကေသာအခါ ေြပာဆိ
ေဆွးေ းွ ေလ့ ိသည့် ဘရားသခင်မျိ း ြဖစ်ပါသည်။

ေနာက်ထပ် ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်မျိ းမာမ လေတွေြပာဆိေလ့ ိသည့် ဘရားသခင်မျိ း၊ ေလာက လသား

ေတွကိ ဘာလပ်ရမည်၊ ဘာမလပ်ရဘး ဥပေဒ စည်းကမ်းေတွ တင်းကျပ်စာွ ချမတ်သည့် ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်

မျိ းြဖစ်ပါသည်။ ဤကဲသ
့ ိ ဖန်
့ ဆင်း င်ဘရားသခင်မျိ းကိကျ လေတွက ေကာင်းေကာင်း သိနားလည်သည်၊ သိလန
ွ း်
သည်ဟ ဆိရမည်ြဖစ်သာွ းပါသည်။ ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်က ဖက် င်၊ အစားအေသာက်၊ လိငမ
် င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး
အေပ ဘယ်လိ ထင်ြမင်သလဲဆတာကိ
ိ က ပ်
် တိ ေသေသချာချာ
့ သိသည် ြဖစ်သာွ းပါသည်။ ကေဋကဋာ င ့် ချီ ိ
ေသာ စည်းကမ်းများ၊ ဥပေဒစည်းမျဥ်းများ၊ ပဋိပကများကိ တရားမ တေ ကာင်း ေကာင်းကင်ေပ က အ င်စိတဆ
် းိ
ေတာ်မလိမ်မ
့ ယ် (Angry Man in the Sky) ဆိ ပီး ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်ကိ ကိးကား ပီး ထတ်ြပန် ကပါသည်။
အမျိ းသမီးများ အကျလက်တိ ဝတ်လ င် ဤအ င် စိတဆ
် းေတာ်
ိ မပါသည်။ အမျိ းသား စ်ဦး လိငဆ
် က်ဆလ
ံ င်
စိတဆ
် းေတာ်
ိ မပါသည်။ ဆယ်ေကျာ်သက်ေတွ တကိယ်ေရအာသာေြဖလ င် စိတဆ
် းေတာ်
ိ မပါသည်။ ဖန်ဆင်းသည့်
ဘရားသခင်က လသားများ အရက်ေသာက်တာကိ လံးလံး မ စ်သက်ဟ ဆိသ ိသလိ၊ အချိ အလိအရ ဖန်ဆင်း
သည့ဘ
် ရားသခင်က ေသာ ကာညတိင်း ဒါမမဟတ် တနဂေ ွ မနက်တင်
ိ း တွင ် ဝိင်ေသာက်တာေကာင်းသည်၊

ေသာက်ရမည်ဟ သတ်မတ်ထားသည်ဟ ဆိသများလဲ ိေလသည်။ ဘရားသခင်က လသားေတွ ဘာလပ်ေစချင်

သည်၊ ဘာမလပ်ေစချင်ဘးဆိတာကိ ခေရေစတ
့ င
ွ း် ကျ အတိအလင်း ေရးထားသည့် စာများ စာ ကည့တ
် က်
ိ ငခ
့် ျီ ပီး
များစွာ ိေလသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ ဥပေဒစည်
့ းမျဥ်းေတွ သတ်မတ်သည်ဆသည့
ိ ် ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်မျိ းကျ က ပ်
်
တိအေနြဖင
့ ့် တိတက
ိ ျကျ ေရေရရာရာ ေြပာလိရသွ
့ ားပါသည်။ ယင်းဘရားသခင်မျိ းမာ ခ းဆိတစ
် စ်ပဲွ ဆင် သ
ဲ များ
င ့် ဂျီဟတ်လပ်သများ၊ (စပိနတ
် င
ွ ် ေပ ေပါက်ခေ
ဲ့ သာ) ဘာသာေရးကိ ဆနက
် ့ ျင်ြခင်း ိမ ိ စစ်ေ ကာေရး လပ်
သများ၊ မိနး် မမန်းသများ င ့် လိငတ
် စံမက်သများကိ မန်းတီးသများ၏ ဘရားသခင်ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းဘရားသခင်

မာ လများကိ မိစာဒိဠဆ
ိ ိ ပီး မီးေလာင်တက်
ိ သင
ွ း် ၊ ခဲ ငေ
့် ပါက်၊ ပ
ိ ်စက်ကလြပ ေသာအခါ လများကိးကားေသာ
ဘရားသခင် ြဖစ်ပါသည်။

ဘာသာေရး သက်ဝင်ယံ ကည်သများကိ ဖန်ဆင်းသည့အ

် င် တကယ် ိမ ိ ေမးပါက သတိက
့
စ ကဝဠာ၏ လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်နက်နမ
ဲ များ၊ လသား အသိဉာဏ်၏ အကနအ
် ့ သတ် ဘာညာ င ့် စေြပာေလ့ ိ က
ပါသည်။ “မင်းတိ သိ
့ ပံပညာက Big Bang (မဟာေပါက်ကမ
ွဲ ကီး) ဘယ်လြဖစ်
ိ တယ်ဆတာကိ
ိ င်းမြပ င်
ိ ဘးကွယ။့်
အဲေ
့ တာ့ ဒါက ဘရားသခင်က ဖန်ဆင်းေတာ်မထားတာ” ဆိ ပီး ေြပာမည်ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းေနာက် မျက်လည့ဆ
် ရာ
က ပရိသတ် အလစ်မာ ဖဲချပ်တချပ်ကိ ေနာက်တချပ်န ဲ လဲ
့ လက်
ိ သလိမျိ းပင်၊ ဖန်ဆင်း င်ကယံ
ိ ကည်သများက
စ ကဝဠာ၏ လ ိ ဝက်နက်နမ
ဲ များကိ ဖန်ဆင်း င်အြဖစ် ေြပာေနရာက၊ လသားေတွကိ ဥပေဒစည်းမျဥ်းများ ချမတ်

ေပးသည့် ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင် အေ ကာင်း ေြပာင်းေြပာလိက်မည် ြဖစ်ပါသည်။ စ ကဝဠာ၏ မသိေသးေသာ

လ ိ ဝက်ချက်များကိ “ဖန်ဆင်းသည့အ
် င် လပ်တာ” ဆိ ပီး နာမည်တပ် ပီးေနာက် ၄င်းလ ိ ဝက်ချက်ေတွ င ့် ဘယ်
ကဘယ်လိ သက်ဆင်
ိ သလဲ မ င်းလင်းဘဲ အမျိ းသမီးများ ဘစ်ကနီဝတ်တက
ဲ့ စ
ိ ၊ ကွာ င်းြပတ်စဲသည့် ကိစများကိ

ဖန်ဆင်းသည့ဘ
် ရားသခင်က ဆနက
် ့ ျင်ေ ကာင်း ဘရားသခင် နာမည်သးံ ပီး တ်ချပါေတာသ
့ ည်။ “ငါတိလသားေတွ
့
က Big Bang ဘယ်လြဖစ်
ိ တာကိ နားမလည်ဘး။ အဲတ
့ ာေ ကာငမ
့် ိလိ
့ မင်
့ းတိ မိ
့ နး် မေတွ လေတွထဲ ထွကလ
် ာရင်
ဆံပင်ကိ လံြခံ ေအာင် ဖံးထားရမယ်။ ေဂးလက်ထပ်မ (gay marriage)ကိ ဆနက
် ့ ျင် ကနက
့် က
ွ မ
် ဲေပးရမယ်။” ယင်း

ကိစ စ်ခအ ကား အကျိ းအေ ကာင်း ဆက်စပ်မ မ ိ ံမ မက အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် အကျိ းအေ ကာင်း ဆန ် ့
ကျင်၍ပင်ေနပါေသးသည်။ စ ကဝဠာ၏ လ ိ ဝက်ချက်များ နက် ိငး် ေလသည် ငအ
့် မ ၊ အမျိ းသမီးေတွ ဘာဝတ်

သလဲဆသည့
ိ ် ကိစ၊ လသားေတွ လိငမ
် ဘယ်လြပ
ိ မသလဲဆသည့
ိ ် ကိစကိ ယင်းနက် ိငး် ေသာ စ ကဝဠာက ပိ၍ပင်

ေသာက်ဂ မစိက်ဦးမည် ြဖစ်ပါသည်။

စ ကဝဠာ၏ လ ိ ဝက်ချက်များ င ့် ေလာကလသားများကိ ဥပေဒစည်းမျဥ်းများ ချမတ်ေနသည့် ပဂိ လ်တိ ့

အ ကား ေပျာက်ဆးေနသည့
ံ ် ဆက်စပ်မကိ အများအားြဖင ့် ဘာသာေရးကျမ်းစာများတွင ် ေတွ င်
ိ ပါသည်။ ဘာသာ

ေရးကျမ်းများတွင ် ေသးဖွဲ အသိမ် ပ်ဆးံ ဥပေဒစည်းမျဥ်းများြဖင ့် ြပည့် က်ေနေသာ်လည်း စ ကဝဠာ၏ လ ိ ဝက်

ချက် င ့် ကျမ်းစာအပ်ကိ ဆက်စပ်ြပထားမည် ြဖစ်ပါသည်။ ကာလ င ့် အာကာသကိ ဖန်ဆင်းေတာ်မေသာ အ င်က

ယင်းစာအပ်ကိ ေရးသားြခင်း ြဖစ်သည်ဟ ဆိမည်ြဖစ်ပါသည်။ သိ ့ ငတ

့် င်
ိ ယင်းဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်က စာအပ်
ထဲတင
ွ ် က ပ်
် တိ လသားများ
့ ဘရားေကျာင်းများတွင ် လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ် ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများ ဘယ်လလပ်
ိ ရမည်၊

အစားအေသာက် ဘာေတွ ေ ာင်ရမည် အစ ိသည်တကိ

ိ ့ အဓိက အချိနေ
် ပး ပီး ေရးထားသည်ကိ ေတွရမည် ြဖစ်

ပါသည်။ အမန်အတိင်းေြပာရလ င် သမာကျမ်းစာ၊ ကိရမ်ကျမ်း၊ မာမွနက

် ျမ်း၊ ေဝဒကျမ်း င ့် ဘယ်ြမငြ့် မတ်သည့်
ဘာသာေရး ကျမ်းစာကိမ စွမ်းအင်သည် ြဒပ်ထ င ့် အလင်း အလျင် စ်ထပ်ကမ
ွ ်း ေြမာက်လဒ် င ့် ညီမ ပီး ပ ိတွန ်

က အီလက်ထရွ နထ
် က် ၁,၈၃၇ ဆ ေလးေ ကာင်း သတ်မတ်ြပ ာန်းသည့် အေ ကာင်းတရားက ေရးသားထားြခင်း
ြဖစ်ေ ကာင်း ဘာအေထာက်အထား သက်ေသမ မ ိပါ။ က ပ်
် တအတွ
ိ့ က် သိပံနည်းကျ အေရရာဆံး

အေထာက်အထားမာ ယင်းြမငြ့် မတ်သည့က

် ျမ်းစာများကိ စိတက
် းေကာင်းသည့် ဟိမိေဆးပီးယန်း လသားများက
ေရးသားခဲြ့ ခင်းသာ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းကျမ်းစာများမာ လမဆက်ဆေ
ံ ရးထံးများ၊ စံများ (social norms) င ့်

င်
ိ ငေ
ံ ရးစဖွဲ မများကိ တရားနည်းကျ၊ တရားဝင်ြဖစ်ေစရန်အတွက် က ပ်
် တိ ဘိ
့ းေဘးများ ထွငခ
် သ
ဲ့ ည့် ပံဝတ များ

သာ ြဖစ်ပါသည်။

က န်ေတာ် တဦးတည်းအလိအရ ေလာက ကီး လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်စာွ တည်ေနပံကိ အ မဲပင် စဥ်းစားမိ၊ အံ့

သမိေန မဲ ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ ေလာက ကီး တည် ိေနမ လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်သည် ငအ
့် မ ဂျ းဘာသာ၊

ခရစ်ယာန်ဘာသာ င ့် ဟိ ဘာသာ တိမ့ ဘဝင်မကျစရာ၊ ကသိကေအာက်ြဖစ်စရာ ဥပေဒစည်းမျဥ်းများ င ့်

ဘယ်လိ ဆက်စပ်ေ ကာင်းကိေတာ့ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် နားမလည် င်
ိ ပါ။ ယင်းကျမ်းစာအပ်များလာ ဥပေဒစည်းမျ

ဥ်းများမာ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ လမအစီအစဥ်ကျမ (social order) ိေစရန် င ့် ထိနး် သိမ်းထားရန်အတွက် များ

စွာ အေထာက်အကြဖစ်ခသ
ဲ့ ည်မာ ေသချာပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းကဲသ
့ ိ အေထာက်
့ အကြဖစ်မကိစမာ ေလာကီ

သက်သက် (secular) င်
ိ ငမ
ံ ျား၊ အင်စတီကျ း င်းများ၏ ဥပေဒများ င ့် ဘာမ မြခားနားပါ။

သမာကျမ်းလာ ပညတ်ေတာ် ဆယ်ပါးအနက် တတိယေြမာက် ပညတ်ချက်မာ ဖန်ဆင်း င်၏ အမည်ေတာ်

ကိ လသားများ ဘယ်ေသာအခါမ အလွသ
ဲ းစား
ံ မြပ လပ်ရဟ တားြမစ်ထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ လအများက ယင်း

ပညတ်ချက်ကိ ကေလးကလားဆန်ဆန် ဖန်ဆင်း င်ဘရား၏ အမည်ကိ ဘယ်ေတာမ

့ အသံထက
ွ ် ေခ ေဝ ြခင်း မြပ

ရဆိ ပီး နားလည်ထား ကပါသည် (ဥပမာအားြဖင ့် မွနတ

် ပ
ီ ိင်သန
ွ ဟ
် ာသဇာတ်လမ်းတိ “ေယေဟာဝါဘရား၏ နာမည်
ကိ အသံထက
ွ ေ
် ြပာမိလ င်..” ဆိသည့် ဇာတ်လမ်းထဲကလိ)။ ယင်းပညတ်ချက်၏ အမန်တကယ် နက်နသ
ဲ ည့်

ဆိလိရင်းမာ က ပ်
် တလသားများ၏
ိ့ င်
ိ ငေ
ံ ရး အကျိ းစီးပွား၊ စီးပွားေရး ေမ ာ်မန်းချက်၊ ပဂိ လ်ေရး မန်းတီးချက်
များအတွက် ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်၏ အမည်ကိ အလွသ
ဲ းစား
ံ ဘယ်ေတာမ
့ မလပ်သငေ
့် ကာင်း ဆိလိရင်း ြဖစ် င်
ိ

ပါသည်။ လတေယာက်ကိ မန်းတာနဲ “သ

့ ကိ
့ ဘရားသခင်က မန်းတယ်”၊ ေြမတေနရာကိ ငမ်းငမ်းတက် လိချင်တာနဲ ့
“ဒါဘရားသခင်ရဲ အလိ
့ ေတာ်” ဆိ ပီး လပ် ကပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် တတိယပညတ်ချက်ကိ များစွာအေလး
အနက်ထား လိက်နာပါက ပိမိေကာင်းမွနေ
် သာ ကမာ ကီး ြဖစ်လာ င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အိမ်နးီ နားချင်း

င ့် ရန်စစ်ြဖစ် ပီး သေြမကိ

့ သိမ်းလိပါသလား၊ ဖန်ဆင်း င် ဘရားသခင်ကိ ဆွမ
ဲ သွငး် ပါ င၊့် ကိယ့ဖ
် ာသာကိယ်
တြခားအေ ကာင်းြပချက် ာဖိေကာင်
့ းပါသည်။
 အချ ပ်အားြဖင ့် တင်ြပရလ င် ဘယ်လိ ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်ကိ ဆိလိသလဲဆသည့
ိ ် ကိစမာ ေဝါဟာရ

ကိစသာ ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်အ

့ ေနြဖင ့် ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင် (God) ဆိသည့် စကားလံး သံးတိင်း အိင်အက်စ်
(Islamic State)တိ၏
့ ဘရားသခင်၊ ခ းဆိတစ
် စ်ပဲဆ
ွ င် သ
ဲ တိ၏
့ ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်၊ (စပိနတ
် င
ွ ် ေပ ေပါက်ခဲ့
ေသာ) ဘာသာေရးကိ ဆနက
် ့ ျင်ြခင်း ိမ ိ စစ်ေ ကာေရး လပ်သများ (The Inquisition)၏ ဘရားသခင်၊

“ဘရားသခင်က အေြခာက်ေတွကိ မန်းတယ်၊ ကည့မ

် ရဘး” ဆိသည့် စာသားများကိ ကပ်ထားသများ၏ ဖန်ဆင်း

င်ဘရားသခင်ကိ ဆိလိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ေလာက ကီး တည်ေနမ၏ လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်မကိ စဥ်းစားသငအ

့် ခါ

အဆိပါ ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင် င ့် မေရာေစရန်အတွက် အြခားေဝါဟာရများ သံး ပီး ေခ ရတာကိ က န်ေတာ်အ

့ ေန
ြဖင ့် ပိသေဘာကျပါသည်။ နာမည်ေတွ၊ အေခ အေဝ ေတွကိ အေလးေပးတတ်သည့၊် အထးသြဖင ့် ဖန်ဆင်း င်

ဘရား၏နာမည်ဆလ
ိ င် ပိ ပီး အကဲဆတ်မခံ ြဖစ်တတ်သည့် အိင်အက်စ် င ့် ခ းဆိတစ
် စ်ပဲဆ
ွ င် သ
ဲ များ၏

ဘရားသခင်လမျိ
ိ း မဟတ်ဘ၊ဲ လ ိ ဝက်နက်နလ
ဲ သည့် စ ကဝဠာ ကီးအဖိမ့ က ပ်
် တိ ေမျာက်
့ ဝံေတွ သကိ
့ ဘာ
နာမည်ေပးထား ပီး ဘယ်လေခ
ိ သည် ဆိသည့် ကိစကိ တစက်ကေလးမ ေသာက်ဖက် လပ်မည် မဟတ်ပါေချ။

ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင် မပါေသာ ကိယ်ကျငတ

့် ရား

က ပ်
် တ၏
ိ ့ လအသိ
့ င်းအဝိင်း၏ လမစနစ်အစီအစဥ် (social order) ကိ ထိနး် ေပးရန် စ ကဝဠာ၏
လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်မ င ့် ဘာမမဆိင်၊ ယင်းက လံးလံး မကညီ င်
ိ သည်ကေတာ့ ဟတ်ပါသည်။ လသားများ

လိက်နာရန် လက်ဆပ်လက်ကင်
ိ ြပ င်
ိ ေသာ ဥပေဒများ သတ်မတ်ေပးသည့် ဖန်ဆင်း င် ဘရားသခင် တပါးပါးကိ

ယံ ကည်ြခင်း မ ိပါက လကိ

့ ယ်ကျငတ
့် ရား ေပျာက်ကယ
ွ သ
် ာွ း ပီး လအသိ
့ င်းအဝိင်း တခလံး ကမာဦးကလိ အကန်

ပရမ်းပတာ ြဖစ်ကန်မည်ဟ လအများက ေြပာဆိေလ့ ိ ကပါသည်။

ဖန်ဆင်း င် နတ်ဘရားများကိ ယံ ကည်မက အမျိ းမျိ းေသာ လမစနစ်အစီအစဥ်များ အတွက် အထး

အေရးပါသည်ဆသည့
ိ အ
် ချက် င ့် တခါတရံ ထိသိ ယံ
့ ကည်မက ေကာင်းေသာ အကျိ းသက်ေရာက်မများ ိသည်ဆိ
တာက မန်ပါသည်။ အမန်စင်စစ် အားြဖင ့် လအချိ ကိ အမန်းတရား င ့် တယသန်တေဇာက်ကန်းဝါဒများ ြဖစ်ေပ

ေစသည့် ယင်းဘာသာေရးများကပင် အချိ အတွက် ချစ်ြခင်းေမတာ၊ က ဏာ င ့် ကိယ်ချင်းစာစိတမ

် ျား ပွားများေစ
ြပန်ပါသည်။ ဥပမာေပးရလ င် ၁၉၆၀ ြပည့် စ်များ အေစာပိင်းကာလက မက်သဒစ် ဘန်းေတာ် ကီး တက်မက်လဗ
် ီ

နားက သရပ်
့ ရွာအသိင်းအဝိင်း ိ LGBT အပ်စများ အတိဒက ေရာက်ေနသည် ကိ သိလာပါသည်။ ဘန်းေတာ် ကီးက
ေယဘယျ လအဖွ
့ ဲအစည်း အတွငး် ေဂးများ (အမျိ းသားချင်း စံမက်သများ) င ့် လက်စဘီယန်များ (အမျိ းသမီးချင်း
စံမက်သများ) ၏ အေြခအေနကိ စတင်ေလ့လာ ပီး ၁၉၆၄ ခ စ် ေမလတွင ် ခရစ်ယာန် ဘန်းေတာ် ကီးများ င ့် ေဂး၊
လက်စဘီယန် တက် ကလပ် ားသများ ပါဝင်ေသာ သံးရက်တာ ေဆွးေ းွ ပွဲကိ ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား ိ White

Memorial Retreat စင်တာတွင ် ေ ေဆာင်လမ်းြပ ေဆာင်ရွကခ

် ပ
ဲ့ ါသည်။ ရလဒ်အေနြဖင ့် ေဆွးေ းွ ပွဲတင
ွ ် ပါဝင်

သများက “ဘာသာေရး င ့် လိငတ

် စံမက်သများ ေကာင်စီ” (Council of Religion and the Homosexual - CRH)

ကိ ထေထာင်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်းေကာင်စီတင

ွ ် တက် ကလပ် ားသများ အြပင် မက်သဒစ် ဘန်းေတာ် ကီးများ၊
အက်ပီစေကာ်ပယ်ဘန်းေတာ် ကီးများ၊ လသာရီယန် ဘန်းေတာ် ကီးများ၊ ခရစ်ေတာ်၏ ညီ ွတေ
် သာအသင်းေတာ်

မ ဘန်းေတာ် ကီးများ ပါဝင်ပါသည်။ ယင်းေကာင်စီမာ “လိငတ

် စံမက်သများ” ဆိသည့် စကားလံးကိ တရားဝင်အဖွဲ
နာမည်တင
ွ ် ပထမဆံး စတင်ေဖာ်ြပရဲသည့် အေမရိကန် အဖွဲအစည်းြဖစ်ပါသည်။

ေနာက် စ်များတွင ် CRH တက် ကလပ် ားသများက ဝတ်စံဆန်းများဝတ်ဆင်သာွ းရေသာပါတီများ

(costume parties) ကျင်းပြခင်းမသည် မတရား ခွြဲ ခားဆက်ဆမ

ံ များ၊ ဖိ ပ
ိ ်အ င်
ိ ကျငမ
့် များကိ ဥပေဒေ ကာင်းအရ
တရားစွဲြခင်း အထိ များစွာေသာ ေဆာင်ရွကမ
် များကိ လပ်ေဆာင်ခပ
ဲ့ ါသည်။ CRH ေကာင်စီမာ ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား ိ

ေဂးအခွငအ
့် ေရး လပ် ားမ စတင်သေ တည်ရာေနရာ ြဖစ်လာပါသည်။ ဘန်းေတာ် ကီး မက်လဗ
် ီးနား င ့် အြခား

ဘရားသခင်ကိ ယံ ကည်သများက သမာကျမ်းစာ ပါ လိငတ

် စံမက်ြခင်းကိ ြမစ်တားကနသ
် ့ တ်ထားချက်များကိ

ေကာင်းေကာင်း သိ ကပါသည်။ သိ ငတ
့် င်
ိ သတိအဖိ
့ မာ့ သမာကျမ်းစာထဲ ိ စကားလံးတိင်းကိ သည်၊ ၏ မေရွ း
လိက်နာဖိထက်
့ ခရစ်ေတာ်လမ်း န်ြပသည့် ေမတာ၊ က ဏာ စိတထ
် ား ငအ
့် ညီ ေဆာင်ရွကဖ
် ိက
့ ပိအေရး ကီး
သည်ဟ ယဆ ကပါသည်။

ဖန်ဆင်း င် နတ်ဘရားများက က ပ်
် တကိ
ိ ့ ေမတာ၊ က ဏာ ငအ
့် ညီ ြပ မေနထိင်ရန် လမ်းြပ င်
ိ သည့်

တိင်ေအာင် ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ိစာွ ြပ မေနထိင် င်
ိ ဖိအတွ
့ က် ဘာသာတရားအေပ ယံ ကည်မ ိရန်ကစ
ိ မာ လိကိ
လိအပ်သည့် ကိစမဟတ်ပါ။ လသားများ ကိယ်ကျငတ
့် ရား ငအ
့် ညီ ြပ မေနထိင်ေစရန် သဘာဝလွန ် ပဂိ လ်တဦးတ

ေယာက်၏ လမ်း န်ချက် လိအပ်သည်ဟ ယဆပါက ကိယ်ကျငတ

့် ရားမာ သဘာဝလွနက
် စ
ိ ၊ သဘာဝမကျေသာ

ကိစဟ ယဆရာ ေရာက်ပါသည်။ ဤအချက်ကိ ြပန်လည်စဥ်းစား သံးသပ် ကည့် ကဖိ ေကာင်

့ းပါသည်။ အချိ ကိယ်

ကျငတ
့် ရား ဆိင်ရာ အြပ အမများမာ သဘာဝအေလျာက် ေပ ေပါက်လာေသာ အြပ အမများ ြဖစ်ပါသည်။ ချင်ပန်ဇီ

ေမျာက်ဝံများကအစ ကက်များအဆံး အစအဖွဲ င ့် စေဝးေနထိင်ဆက်ဆတ

ံ တ်သည့် တိ
ိ ့ က်သတဝါများ (social
mammals) မာ သတပါး ဥစာခိးယြခင်း င၊့် သတပါး အသက်ကိ သတ်ြခင်း အစ ိသည့် အြပ အမများကိ မလပ်ရန်

ကနသ
် ့ တ်ထားသည့် ကိယ်ကျငတ
့် ရားစည်းကမ်းများ ိပါသည်။ လသားများတွငလ
် ည်း သည်လပဲ
ိ ြဖစ်ပါသည်။

ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ကိ ဘယ်လအဖွ
့ ဲအစည်းမာမဆိ ေတွ င်
ိ ပါသည်။ ဖန်ဆင်း င် ဘရားတမျိ းတည်းကိ မယံ ကည်

သည့တ
် င်
ိ ေအာင်၊ ဒါမမဟတ် ဘယ်ဖန်ဆင်း င်ကမ
ိ မယံ ကည်သည့တ
် င်
ိ ေအာင် ကိယ်ကျငတ
့် ရားသီလ ကိ

လအဖွ
့ ဲအစည်းတိင်းတွင ် ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ခရစ်ယာန်များက ဟိ နတ်ဘရားများကိ မယံ ကည်ပါ၊ သိ ့ င ့်
တိင် ေပးကမ်းစွန ် ကဲ
့ ြခင်း ဒါန ကိ ေဆာင်ရွက် ကပါသည်။ မွတစ
် လင်များက ခရစ်ေတာ်၏ ဘရားြဖစ်မကိ မ

ယံ ကည်ေသာ်လည်း ိးေြဖာငမ
့် ကိ တန်ဖိးထား ကပါသည်။ ေလာကီသက်သက် င်
ိ ငမ
ံ ျားြဖစ်သည့် ဒိနး် မတ် င ့်

ချက်သမတ င်
ိ ငလ
ံ ိ င်
ိ ငမ
ံ ျားက ဘာသာတရား ကိင်း ိငး် သည့် အီရန် င ့် ပါကစတန်လိ င်
ိ ငမ
ံ ျားထက်ပိ ပီး

အ ကမ်းဖက်လစိ
ိ တ် မ ိ ကပါ။

ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ဆိသည်မာ “ဖန်ဆင်း င် ဘရားသခင်၏ အမိနဥ
် ့ ပေဒများကိ လိက်နာြခင်း” ဟ အဓိပာယ်

ဖွငလ
့် မရပါ။
ိ့ ကိယ်ကျငတ
့် ရား၏ ဆိလိရင်းမာ “ဆင်းရဲဒကကိ သက်သာေစြခင်း” ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ကိယ်ကျ
ငသ
့် လ
ီ ငအ
့် ညီ ေနထိင်ေရးအတွက် ပံြပင်၊ ဒ ာရီများကိ ယံ ကည်ရန် မလိအပ်ပါ။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် သတဝါ

များ ဆင်းရဲဒက ခံစားေနရြခင်းကိသာ နက် ိငး် စွာ နားလည်သေဘာေပါက်ရန် လိအပ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့်

မိမိ အြပ အမေ ကာင ့် မိမိကယ်
ိ တင်
ိ င ့် အြခားသများ မလိအပ်ေသာ ဆင်းရဲဒက ခံစားရသည်ကိ အမန်တကယ်

နားလည်ပါက ယင်းအြပ အမကိ အလိအေလျာက် ေ ာင် ားမည်သာ ြဖစ်ပါသည်။ လအများအဖိ သတ်

့ ြဖတ်ြခင်း၊

မဒိမ်းကျငြ့် ခင်း င ့် သတပါးဥစာကိ ခိးြခင်းကဲသ

့ ေသာ
ိ့ အြပ အမများကိ ေဆာင်ရွက် ကြခင်းမာ ယင်းအြပ အမများ

ေ ကာင ့် ြဖစ်ေသာ ဆင်းရဲဒကကိ အေပ ယံေလာက်သာ နားလည်ထားေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သတိ၏

့ တ်

ချည်းေပ လာေသာ အာသာရမက် င ့် လိဘကိ ြဖည့ဆ

် ည်းေရးကိသာ စိတေ
် ရာက်ေန ပီး ယင်းအြပ အမများက
အြခားသများအေပ ဘယ်လိ သက်ေရာက်မည်၊ ေရ ည်တင
ွ လ
် ည်း မိမိ အေပ တွငလ
် ည်း ေရ ည် ဘယ်လိ

သက်ေရာက်မည်ကိ မသိ ကေသာေ ကာငသ

့် ာ ထိသိ ြပ
့ မ ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ မိမိစစ်ေမးေနေသာသကိ များ င်
ိ

သမ များများနာကျင်ခစ
ံ ားရေအာင် တမင်လပ်သည့် စစ်ေ ကာေရးအလပ်ကိ ေဆာင်ရွက် ကသည့သ
် များပင် လပ်

ေနရေသာ အလပ်ကိ ကိယ် င ့် မဆိင်ဘးဟ ထင်ရေအာင် အမျိ းမျိ း လပ် ကပါသည်။ သတိက
့ တဖက်သားကိ လ
မဟတ်ဟ ကိယ့ဖ
် ာသာကိယ် ထင်ေအာင် (dehumanizing) င ့် လပ်ေနရေသာ အလပ်ကိ ိးသွား ပီး ဘာမမခံစား
ရေတာေ
့ စရန် (desensitizing) နည်းအမျိ းမျိ း သံး ကရပါသည်။

လသားတိင်း ကိယ့က
် ယ်
ိ ကိ ဆင်းရဲဒကမခံစားရေအာင် သဘာဝအေလျာက် ေ ာင် ား ကသည်မာ မန်

ပါသည်၊ သိေသာ်
့ အြခားသများ၏ ဆင်းရဲဒက င ့် ပတ်သက်လာလ င်မ သဘာဝလွန ် ဘရားသခင်က လမ်း န်သည်
မဟတ်လ င် သများကိ ကိယ်ကဂ စိက် ကမည် မဟတ်ဟ စာဖတ်သက ြငင်းချက်ထတ်ေကာင်းထတ် င်
ိ ပါသည်။

သိသာထင် ားသည့် အေြဖတခမာ လသားများမာ အစအဖွဲ င ့် စေဝးေနထိင် ဆက်ဆတ

ံ တ်ေသာ သတဝါများ

(social animals) ြဖစ်ေသာေ ကာင ့် သတိ၏

့ ေပျာ်ရင်မမာ အြခားသများ င ့် ဆက်ဆေ
ံ ရးအေပ များစွာ မီတည်

ေနသည်ဆသည့
ိ အ
် ေ ကာင်းပင် ြဖစ်ပါသည်။ ချစ်ြခင်းေမတာ၊ သငယ်ချင်းမိတေ
် ဆွများ င ့် ရပ်ရွာအသိင်းအဝိင်း မ ိ

ပါက ဘယ်သ ေပျာ်ရင်စာွ ေန င်

ိ ပါမည်နည်း။ တကိယ်တည်း အထီးကျန်၊ ကိယ့ဖ
် ိကိ
့ ယ်သာ ကည့ေ
် သာဘဝမျိ း
ေနထိင်ေနပါက ေသချာေပါက်နးီ ပါး စိတမ
် ချမ်းေြမ့ေသာ ဘဝမျိ း ြဖစ်ေနမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ေပျာ်ရင်ေသာ
ဘဝေနရရန် အတွက် အနည်းဆံး စာတ်သအေနြဖင ့် မိသားစ၊ သငယ်ချင်းများ င ့် မိမိရပ်ရွာအသိက်အဝန်းကိ

ဂ စိက်အေလးထားရန် လိအပ်ပါသည်။

ထိသိဆိ
့ လ င် မိမိ လံးလံး မသိမရင်း းီ ေသာ လစိမ်းများဆိရင်ေရာဆိ ပီး ေမးစရာ ိပါသည်။ လစိမ်းများ
ကိ သတ် ပီး သတိပစည်
့ းများကိ ယကာ မိမိ င ့် မိမိမျိ း ယ
ွ စ
် ချမ်းသာေအာင် မလပ်စရာ ဘာအေ ကာင်း ိသနည်း

ဟ ေမး င်
ိ ပါသည်။ အေတွးအေခ ပညာ င်များစွာက ယင်းသိေဆာင်
့ ရွကပ
် ါက ေရ ည်တင
ွ ် မိမိ အကျိ းဆတ်ယတ်

င်
ိ ေ ကာင်း လမသီအရီ
ိ များထတ် ပီး အကျယ်တဝင ့် င်းြပ ကပါသည်။ လစိမ်းများကိ ပံမန် သတ်ြဖတ်လယက်ေန

သည့် လအဖွ
့ ဲအစည်းမျိ းတွင ် စာဖတ်သအေနြဖင ့် ေနလိမည် မဟတ်ဟ သတိက
့ ဆိ ကပါသည်။ စာဖတ်သ
ကိယ်၌လည်း အချိနြ် ပည့် အ ရာယ် ကံ ေနရမည်ြဖစ်သလိ လစိမ်းများ၏ ယံ ကည်မလိအပ်သည့် စီးပွား

ကးသန်းေရာင်းဝယ်ေရး ကဲသ
့ ေသာ
ိ့ အရာများမ အကျိ းအြမတ်ကလည်
ိ း ရ င်
ိ မည် မဟတ်ေချ။ ကန်သည်များက
သခိးများ င ့် ြပည့ေ
် နသည့် ဒစ ိက်ရိပ်ြမံ များကိ လာချင်မည် မဟတ်ေချ။ ယင်းအချက်က “ကိယ့က
် ိ မလပ်ေစချင်

တဲအ
့ ရာကိ သများကိလည်း မလပ်န”ဲ ့ ဆိသည့် အ မဲလက်
ိ နာသငေ
့် သာ စည်းကမ်းကိ ေ းေခတ် တ တ်ြပည်မ

ေခတ်သစ်ဥေရာပအထိ ေလာကီသက်သက် သီအရီ

ိ သမားများ ကျိ းေ ကာင်းြပ င်းြပသည့် အချက်ြဖစ်ပါသည်။

သိေသာ်
့ တေလာကလံး င ့် သက်ဆင်
ိ ေသာ ေမတာ၊ က ဏာ၊ ကိယ်ချင်းစာစိတအ
် တွက် သဘာဝကျေသာ

အေြခခံ အေ ကာင်းတရား ဘယ်မာ ိလဆ

ဲ သည်
ိ ကိ ပ်ေထွးေသာ ေရ ည် ကည့ေ
် ရး သီအရီ
ိ များတွင ် သွား ာေန

စရာ မလိပါ။ ကန်သယ

ွ ေ
် ရး ကိစကိ ခဏေမထ
့ ားလိက်ပါ။ ချက်ချင်းလက်ငင်းြမင်သာသည့အ
် ဆငက
့် ပဲ
ိ ကည့ပ
် ါ၊
သတပါးကိ ထိခက်
ိ ေအာင် လပ်ပါက မိမိကယ်
ိ ကလည်
ိ း ထိခက်
ိ ပါသည်။ တကမာလံး ိ ဘယ် ကမ်းတမ်းသည့်

လပ်ရပ်မဆိ လတဦးတေယာက်၏ စိတထ

် တ
ဲ င
ွ ် ကမ်းတမ်းလိစိတြ် ဖင ့် စတင်ပါသည်။ ထိသိ အ
့ ကမ်းဖက်လစိ
ိ တ်

ေပ ေပါက်လာပါက သတပါး၏ ငိမ်းချမ်းမ၊ ေပျာ်ရင်မကိ မထိခက်

ိ မဖျက်ဆးီ ခင် ယင်းပဂိ လ်၏ ငိမ်းချမ်းမ၊ ေပျာ်
ရင်မကိ အရင်ထခ
ိ က်
ိ ဖျက်ဆးီ ပစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ သတပါး ဥစာကိ ခိးယဖိရန်
့ မာ မိမိစိတထ
် တ
ဲ င
ွ ် ေလာဘစိတ်

င ့် သများပစည်း ိတာကိ မလိလားသည့် အဘိဇ ာစိတမ

် ျား အရင်ြဖစ်ပါသည်။ သတပါးအသက်ကိ သတ်ဖိရန်
့ မာ
မိမိစိတထ
် တ
ဲ င
ွ ် ေဒါသ၊ ေဒါမနဿစိတမ
် ျား အရင် ပွားများရပါသည်။ ေလာဘ၊ ဣဿာ၊ ေဒါသ၊ ေဒါမနဿတရား

များမာ လွနစ
် ာွ စိတက
် ိ ဆင်းရဲေစပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ေဒါမနဿ၊ ဣဿာ မစရိယစိတမ
် ျား ဆပွကေ
် နပါ

က ချမ်းသာသခ င ့် ေပျာ်ရင်မ၊ သမစိတြဖစ်မများကိ ခံစား င်

ိ မည် မဟတ်ပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ ဘယ်သတဦးတေယာက်
ကိမ မသတ်ခင် မိမိေဒါသက မိမိ၏ စိတေ
် အးချမ်းမကိ အရင် ပျက်စီးဆတ်ယတ်ေစပါသည်။

အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် စာဖတ်သအေနြဖင ့် မိမိမန်းတီးေနသည့သ

် ကိ အမန်တကယ် သတ်ြဖတ်ြခင်း မ ိဘဲ
ေဒါသများဆပွက် ပီး စ်ေပါင်းများစွာ ိေန င်
ိ ပါသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ အေြခအေနတွ
့ င ် စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘယ်သ

တဦးတေယာက်ကမ
ိ ထိခက်
ိ ေအာင် ြပ လပ်ြခင်း မ ိေသာ်လည်း မိမိကယ်
ိ ကိ ထိခက်
ိ ေအာင် လပ်မိလျက်သား ြဖစ်

ေနပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ မိမိေဒါသစိတ် ငိမ်းေအးေစရန် ကိစမာ ဘယ်ဘရားသခင်က လမ်း န်လမ
ိ ့ လပ်ရသည်

မဟတ်ဘဲ မိမိအကျိ းအတွက် ေဆာင်ရွကသ

် ငသ
့် ည့် ကိစ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် စက်ဆပ်ရွံ ာဖွယ်

ရန်သကိ သတ်ြဖတ်လက်
ိ သည်ထက် ေဒါသတရား လံးဝကင်းစင်ေအာင် ေဆာင်ရွကလ
် က်
ိ ြခင်းက ကိယ့စ
် ိတ ်

ေအးချမ်းမအတွက် များစွာပိေကာင်းမည် ြဖစ်ပါသည်။

ရန်ကိ ရန်ချင်း မတံမေအာင်

့ န်ြပသည့် က ဏာတရား ိရန် သွနသ
် င်ေသာ ဘရားသခင် တပါးပါးအေပ

ခိင် ကည်သည့် သဒါတရားက ေဒါသကိ ချ ပ်ထန

ိ း် င်
ိ ရန် အချိ လများအတွက် အကအညီြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ
ပါသည်။ ယင်းအချက်က ကမာတွင ် ငိမ်းချမ်းေရး င ့် သမမ တစွာ ေနထိင် င်
ိ ေရးအတွက် ဘာသာတရားက

အ ကီးအကျယ် ကညီေထာက်ပံေ
့ သာ အချက် ြဖစ်ပါသည်။ ကံဆးစွ
ိ ာပင် အချိ အတွကမ
် ဘာသာတရားအေပ

ယံ ကည်မက သတိေဒါသကိ
့ ဆွေပးရန် င ့် ေဒါသထွကသ
် ငသ
့် ည့် ကိစဟ ယံ ကည်ေစရန် ကညီေပးပါသည်။ အထး

သြဖင ့် တေယာက်ေယာက်က မိမိဘရားကိ ေစာ်ကားေြပာဆိရဲလ င် သိမဟတ်

့ မိမိလဘများ
ိ မြပည့လ
် င် ြဖစ်

ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ေလာကလသားများကိ ဘာလပ်သငသ
့် ည်၊ ဘာမလပ်သငဘ
့် း စည်းမျဥ်းများ ချမတ်ေပးသည့်
ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင် ၏ တန်ဖိးမာ သကိ
့ ကိးကွယသ
် များ၏ အြပ အမေပ မတည်ေနပါသည်။ ကိးကွယသ
် များ

က ေကာင်းေကာင်းြပ မေနထိင်ပါက သတိအေနြဖင

့ ့် ကိ က်ရာကိ ယံ ကည်လိ ရပါသည်
့ ။ ထိအတ
့ ဘာသာေရး

ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများ င ့် တန်ခးိ ကီးေနရာများ၏ တန်ဖိးမာ သတိ သွ
့ နသ
် င် န်ြပ င်
ိ သည့် အြပ အမများ၊ ေပးအပ် င်
ိ

သည့် ခံစားချက်များ အေပ မတည်ပါသည်။ ဘရားေကျာင်းတခကိ သွားလိ လများကိ

့ ငိမ်းေအးမ င ့် သမမ တ

စိတ် ိမတိကိ
့ ေပးအပ် င်
ိ ပါက ေကာင်းသည့် ကိစ ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ဘရားေကျာင်းကိသွားခါမ အ ကမ်းဖက်မ၊
ပဋိပကများ ြဖစ်ေပ လာသည်ဆလ
ိ င်ကား က ပ်
် တိ သွ
့ ားစရာအေ ကာင်း မ ိပါ။ ယင်းဘရားေကျာင်းမာ အလပ်မ
ြဖစ်သည့် ဘရားေကျာင်းမန်း ေပ လွငပ
် ါသည်။

ဘယ်ဘရားေကျာင်းကိမ မသွားဘဲ၊ ဘယ်ဘရားသခင်ကမ ိ မယံ ကည်ဘေ ဲ နြခင်းသည်လည်း အလပ်ြဖစ်

င်
ိ သည့် ေရွ းစရာနည်းတခ ြဖစ်ပါသည်။ လွနခ ် ေ
ဲ့ သာ ရာစ စ်အနည်းငယ်က ထင် ားသက်ေသြပ ပီး ြဖစ်သည့်
အတိင်း က ပ် ် တအေနြဖင
ိ့ ့် ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ိသည့် ဘဝတခ ေနထိင်ရန်အတွက် ဘယ်ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်ကမ ိ
ကိးကွယေ ် နစရာ မလိပါ။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒ (secularism) က က ပ် ် တိ လိ
့ အပ်ေသာ စံတန်ဖိးများအားလံးကိ
ေဖာ်ထတ်သတ်မတ် ေပး င် ိ သည်သာ ြဖစ်ပါသည်။
သင်ခန်းစာ (၁၄) ေလာကီသက်သက်ဝါဒ
ကိယ့အ
် ရိပ်က ကွယေ
် နတာ ကိယ်သပ
ိ ါ

ေလာကီသက်သက် ဆိတာ ဘာကိ ဆိလိပါသနည်း။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒ (secularism) ကိ အဓိပာယ်

ဖွင ့် ကရာတွင ် ဘာသာတရားမ ိ၊ ဘာသာတရား င ့် မဆိင်သည့် ဝါဒအြဖစ် အဓိပာယ်ဖွငေ

့် လ့ ိ ကပါသည်။
ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများဟဆိလ င်လည်း သတိမယံ
့ တာ ဘာ၊ သတိ ယံ
့ တာ ဘာဆိတာမျိ း င ့် သတ်မတ်ဖွငဆ
့် ိ
ကသည်။ ဤအဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ချက်
ိ အရ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများမာ ဘယ်ဖန်ဆင်း င်၊ ဘယ်နတ်သိ ကားကိမ

မကိးကွယ် မယံ ကည်သများ၊ ဘရား ိခးေကျာင်

ိ း၊ နတ်ကန
ွ း် မသွားသည့သ
် များ၊ ဘာသာေရး ဆင်ယင်ကးကွ
ိ ယမ်
ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများကိ လိက်နာေဆာင်ရွကေ
် လ့ မ ိ ကသများ ြဖစ် ကပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ေလာကီသက်သက်
ေလာက ကီးမာ အ စ်အသားကင်းမဲ့ ပီး၊ နတက
ိ ဝါဒဆန်ေသာ၊ ဘာမမ ိေသာ၊ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ကင်းမဲသ
့ ည့်
ေလာက ကီး၊ တခခ ြဖည့ဆ
် ည်းေပးရန် လိေနသည့် ေလာက ကီးဟ ထင်ဖွယရ
် ာ ိပါသည်။

ေလာကီသက်သက်ဝါဒကိ ယင်းသိအ
့ တ်လကဏာေဆာင်ေသာ အပျက်သေဘာဝါဒအြဖစ် သတ်မတ်
တံဆပ
ိ ်ကပ်ြခင်းကိ လက်ခမ
ံ ည့သ
် အလွန ် ားပါလိမ်မ
့ ည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီဟ ကိယ့က
် ယ်
ိ ကယ်
ိ လက်ခံ

ထားသည့ပ
် ဂိ လ်များက ေလာကီသက်သက်ဝါဒကိ ြမင်ပံမာ အလွနက
် ာွ ြ◌ခားပါသည်။ သတိက
့ ေလာကီ
သက်သက်ဝါဒဆိသည်မာ အလွနအ
် ြပ သေဘာ ေဆာင်ေသာ၊ တက် ကေသာ ကမာအ
့ ြမင်၊ ေလာကအြမင် ိသည့်
ဝါဒ၊ ယင်းဝါဒမာလည်း ဘာသာတရားတခခကိ ဆနက
် ့ ျငသ
့် ည့် ဝါဒမျိ း မဟတ်ဘဲ ေ ေနာက် အကျိ းအေ ကာင်း

ဆီေလျာ်ေသာ စံ န်းများ၊ စံတန်ဖိးများ ိသည့် ဝါဒအြဖစ် ြမင်ပါသည်။ အမန်တကယ်အားြဖငလ

့် ည်း ေလာကီ
သက်သက်ဝါဒတွင ် ိေသာ စံတန်ဖိးများကိ အမျိ းမျိ းေသာ ဘာသာေရးဓေလ့ထးတမ်
ံ း များတွင ် ေတွ င်
ိ ပါသည်။
ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများ၏ အဓိကလကဏာရပ်တခမာ အချိ ေသာ ဘာသာေရး ဂိဏ်းဂဏများလိ အသိဉာဏ်

ပညာ င ့် အေကာင်းတရားမန်သမ ငါဘာသာ၊

့ ငါဂိ့ ဏ်းကလာသည် ဆိ ပီး အေကာင်းတရားမန်သမ ကိ ေမာင်ပိင်စီး

ထားြခင်း မ ိသည့် အချက်ြဖစ်ပါသည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီ များက ကိယ်ကျငသ

့် လ
ီ င ့် အသိဉာဏ်ပညာကိ
ေကာင်းကင်ဘကေန
ံ အချိနတ
် ခမာ ေနရာတေနရာကိ ချေပးလိက်သည်ဆတာကိ
ိ လက်မခံပါ။ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ င ့်
အသိဉာဏ်ပညာမာ သဘာဝအေလျာက် လသားအားလံးအတွက် တည် ိေနေသာ အေမွအ စ်ဟ သတိက
့ ယဆ
ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ တကမာလံး ိ လသား လအဖွ
့ ဲအစည်းများမာ စံ န်းများ၊ စံတန်ဖိးများ အနည်း ငအ
့် များ
ေပ ေပါက် လာမည်မာ ဓမတာပဲဟ သတိက
့ ြမင်ပါသည်။ ယင်းစံ န်းများကိ မွတစ
် လင်များ၊ ခရစ်ယာန်များ၊ ဟိ
များ င ့် ထာဝရဘရားသခင်ကိ မယံ ကည်သများ (atheists) အားလံးတိတွ
့ င ် ဘံစံတန်ဖိးများအြဖစ် ေတွ င်
ိ သည်ဟ

သတိက
့ ယဆပါသည်။

ဘာသာေရးေခါင်းေဆာင်များက သတိေနာက်
့ လက်
ိ များကိ များေသာအားြဖင ့် ဟိဟာမဟတ်ရင် ဒါဆိတာ
မျိ း ဆံးြဖတ်ေရွ းချယ်ခင်
ိ းတတ် ကပါသည်။ ဥပမာ - မွတစ
် လင်လား၊ မွတစ
် လင် မဟတ်ဘးလား ဆိသည့် ေရွ းချယ်
မမျိ း ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက မွတစ
် လင်ြဖစ်ပါက အြခားေသာ အယဝါဒ အားလံးကိ ြငင်းပယ်ရမည်ဟ သတိက
့
ဆိပါသည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများကမ သတိ ့ င ့် မတဘဲ လတဦးထဲတင
ွ ် အမျိ းမျိ းေသာ သ ပ်သကန်များ၊
ေပါင်းစပ်သ ပ်သကန်များ (multiple and hybrid identities) ိြခင်းကိ ခွငြ့် ပ ပါသည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒ
အဖိမ့ စာဖတ်သက ကိယ့ဖ
် ာသာကိယ် မွတစ
် လင်လိ သတ်
့ မတ် ပီး၊ အလာအ င်ကိ ကိးကွယက
် ာ၊ ဟလာလပ်
ထားေသာ အစာကိပဲစား ပီး မကာကိ ဘရားဖးသွားြခင်းသွားပါ၊ ေလာကီသက်သက်ြဖစ်ေသာ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ
စည်းကမ်းများကိ ေစာငထ
့် န
ိ း် ေနေသးသေရွ ေလာကီသက်သက်လအဖွ
့ ဲအစည်း၏ အဖွဲဝင်ေကာင်းတေယာက်
အြဖစ် ဆက်လက်သတ်မတ်မည်ပင်ြဖစ်ပါသည်။ ေလာကီသက်သက် ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ စည်းကမ်းများ ကိလည်း

အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် သန်း ငခ
့် ျီေသာ မွတစ
် လင်များ၊ ခရစ်ယာန်များ၊ ဟိ များ င ့် ထာဝရဘရားမဲဝ
့ ါဒီများလဲ ေစာ
ငထ
့် န
ိ း် ကပါသည်။ ယင်းကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ များတွင ် သစာတရား၊ ေမတာက ဏာ၊ တန်းတညီမ မ၊ လွတလ
် ပ်မ၊ သတိ
င ့် တာဝန်ယတတ်ြခင်း တန်ဖိးများ ပါဝင်ပါသည်။ ယင်းကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ မာ ေခတ်သစ် သိပံ င ့် ဒီမိကေရစီ အင်စ
တီကျ း င်းများ၏ အေြခခံလည်း ြဖစ်ပါသည်။

အြခားကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ စည်းကမ်းများနည်းတ ေလာကီသက်သက် ကိယ့က
် ျငသ
့် လ
ီ စည်းကမ်းများမာ
လည်း လက်ေတွ လမအ ိတရား (social reality) ဆိတာထက် အြမငြ့် မတ်ဆးေသာ
ံ ပန်းတိင်တခ၊ စံတခကိ
ေမ ာ်မန်းရည်ရွယ် ပီး ချမတ်ထားြခင်းမျိ း ြဖစ်ပါသည်။ ခရစ်ယာန် လမအသိင်းအဝိင်း င ့် ခရစ်ယာန် အင်စတီကျ း
င်းများက တခါတရံ ခရစ်ယာန်ဘာသာက သတ်မတ်ထားေသာ အေကာင်းဆံး စံတန်ဖိးများမ ေသွဖီတတ်သလိ

ေလာကီသက်သက်ဝါဒ ိ လအဖွ
့ ဲအစည်းများ င ့် အင်စတီကျ း င်းများမာလည်း တခါတရံ စံတန်ဖိးကိ မြပည့မ
် ီ
သည်များ ိပါသည်။ အလယ်ေခတ် ြပင်သစ်ြပည်က မိမိကယ်
ိ ကိ ခရစ်ယာန်တင်
ိ းြပည်အြဖစ် ေ ကးေ ကာ်
ေသာ်လည်း ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်တိ မလပ်
့ ထက်
ိ သည့် လပ်ရပ်မျိ းစံကိ ဟိနားနည်းနည်း ဒီနားနည်းနည်း ြပ လပ်

ပါသည် (ဆင်းရဲသား နင်းြပားလယ်သမားများ အသိြဖစ်ပါသည်)။ ေခတ်သစ်ြပင်သစ်ြပည်မာလည်း ထိနည်းတ

ဘာသာေရး င ့် ေလာကီေရး မေရာယက်ေသာ ေလာကီသက်သက် င်

ိ င ံ အြဖစ် ေ ကးေ ကာ်ထားေသာ်လည်း ေရာစ
့ ်
ပီယေ
ဲ ခတ်ကစ ပီး လွတလ
် ပ်ြခင်းကိ အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ရာမာ
ိ စိတမ
် သက်သာစရာ အလွယဖ
် ွငဆ
့် သည်
ိ များကိလည်း

ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည် (အမျိ းသမီးေတွ အသိြဖစ်ပါသည်)။ ဤသိဆိ

့ လိ ြပင်
့ သစ်အပါအဝင်အြခားေနရာအ က
ံ့
ဘာသာေရး င ့် ေလာကီေရး မေရာယက်သည့် ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများကိ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ မေစာငထ
့် န
ိ း် သများ၊

ကိယ်ကျငတ
့် ရား မခိင်မာသများဟ ဆိလိသည် မဟတ်ပါ။ အေကာင်းဆံးဆိသည့် စံတန်ဖိးအတိင်း ေနထိင်ေစာင ့်

စည်းရန် မလွယက
် သည်ကိ ေြပာလိရင်းသာ ြဖစ်ပါသည်။

ေလာကီသက်သက်ဝါဒက သတ်မတ်ထားေသာ အေကာင်းဆံးစံအေြခအေန

ထိသိဆိ
့ လ င် ေလာကီသက်သက်ဝါဒက သတ်မတ်ထားေသာ အေကာင်းဆံး စံတန်ဖိးများမာ ဘာေတွလဲ
လိ ေမးခွ
့ နး် ထတ်စရာ ိပါသည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒက အေရး ကီးဆံးအြဖစ် သတ်မတ်ထားသည့် စံတန်ဖိးမာ
အမန်တရား၊ သစာ (truth) ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းအမန်တရား မာ ယံ ကည်မသက်သက် အေပ အေြခခံထားြခင်း
မဟတ်ဘဲ ေလ့လာြခင်း င ့် သက်ေသခိင်မာြခင်းတိ အေပ
့ တွငအ
် ေြခခံပါသည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက

ယံ ကည်မ သဒါတရား င ့် အမန်တရားကိ ေရာေထွးမသွားေအာင် ကိ းပမ်းပါသည်။ စာဖတ်သက ပံြပင်ဒ ာရီ၊

ဇာတ်ေတာ်တခခကိ အမန်ဟ အခိင်အမာ ယံ ကည်သည်ဆပါက

ိ စာဖတ်သ၏ စိတသ
် ေဘာ၊ ငယ်ဘဝ င ့် ဦးေ ာက်
တည်ေဆာက်ပံအေ ကာင်း စိတဝ
် င်စားဖွယရ
် ာများကိ သိ င်
ိ ေသာ်လည်း ယင်းပံြပင်ဒ ာရီမာ အမန်ြဖစ်မသွားပါ။

(များေသာအားြဖငလ
့် ည်း ပံြပင်ဒ ာရီများက အတြဖစ်ေလေလ၊ ယံ ကည်မ သဒါတရားခိင်ခင်
ိ မာမာ ိဖိ ပိ
့ ပီး
လိအပ်ေလေလ ြဖစ်ပါသည်။)

ေနာက်ထပ်ဆရလ
ိ င် ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက တစတဖွဲ၊ တဦးတေယာက် င ့် ကျမ်းစာအပ်တအပ်

အပ်ကိ ယင်းတိကသာလ
့ င် အမန်တရား၊ တကယ့သ
် စာဆိ ပီး သိဒတ
ိ င်တာမျိ း လပ်ေလ့မ ိပါ။ ေလာကီသက်သက်
ဝါဒီများက အမန်တရားကိ ေ းေဟာင်း ေကျာက်ြဖစ် ပ် ကင်းများတွငေ
် တွသည်ြဖစ်ေစ၊ ေဝးကွာလေသာ ဂလက်စီ

ကယ်စများတွင ် ေတွသည်ြဖစ်ေစ၊ ကိနး် ဂဏန်းအချက်အလက် စာရင်းဇယားများတွင ် ေတွသည် ြဖစ်ေစ၊ အမျိ း

မျိ းေသာ လဓေလ့
့ ထးတမ်
ံ းမတ်တမ်းများတွင ် ေတွသည်ြဖစ်ေစ၊ ဘယ်ပံဘယ်နည်း င ့် ေတွေတွ လက်သငခ
့် ေ
ံ လ့ ိ

ပါသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ အမန်
့ တရားကိ လက်သငခ
့် ြံ ခင်းက ေခတ်သစ်သပ
ိ ံ၏ အေြခခံအတ်ြမစ်ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းသိ ့

လက်သငခ
့် ြံ ခင်းေ ကာင ့် လသားမျိ း ယ
ွ အ
် ေနြဖင ့် အက်တမ်ကိ ခွြဲ ခမ်းစိတြ် ဖာြခင်း၊ မျိ း ိးဗီဇဒီအန်ေအကိ
အဓိပာယ်ေဖာ်ြခင်း၊ ဇီဝဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်ကိ သမိင်းတေလ ာက် ြပန်လည်ေဖာ်ထတ်ေလ့လာြခင်း၊ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
်

သမိင်းကိ နားလည်ြခင်းများ ေဆာင်ရွက် လာ င်

ိ ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများ အေလးထား လိက်နာသည့် ေနာက်ထပ် အဓိကစံတန်ဖိးတခမာ ေမတာ

က ဏာ ြဖစ်ပါသည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒ၏ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ မာ ဖန်ဆင်း င်ဘရား တပါးပါး၏ အမိနြ် ပန်
့ တမ်း
များကိ လိက်နာြခင်းအေပ အေြခခံထားြခင်း မဟတ်ဘ၊ဲ ဆင်းရဲဒကကိ နက် ိငး် စွာ နားလည်ြခင်းအေပ အေြခခံ
ထားပါသည်။ ဥပမာေပးရလ င် ေလာကီသက်သက်ဝါဒီ များက သတပါး အသက်ကိ မသတ်ြခင်းမာ ေ းေဟာင်း

ကျမ်းစာအပ်တအပ်အပ်က တားြမစ်ထားြခင်းေ ကာင ့် မဟတ်ဘဲ သတပါး အသက်သတ်ြခင်းမာ အသက် ိသည့်

သတဝါများအေပ အင်မတန် ကီးမားေသာ ဆင်းရဲဒကခံစားရေအာင် ြပ လပ်ြခင်းအြဖစ် နားလည်ထားေသာေ ကာင ့်

ြဖစ်ပါသည်။ သတပါး အသက်ကိ မသတ်ြခင်းမာ “ဘရားက တားြမစ်ထားလိ”့ ဟဆိေလ့ ိသည့် လများမာ

အင်မတန် အ ရာယ် ကီး ပီး အ ကီးအကျယ်ြပဿနာ ိသည့် လများြဖစ်ပါသည်။ ယင်းတိအဖိ

့ မာ့ ေမတာ က ဏာ
တရားေ ကာင ့် ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ကိ ေစာငထ
့် န
ိ း် ြခင်း မဟတ်ဘဲ ဘရားသခင်၏ အမိနစ
် ့ ကားကိ နာခံဖိလိ
့ လိ အသက်
့
သတ်ြခင်းက ေ ာင် က ကြခင်းြဖစ်ေနပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ သတိ၏
့ ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်ကများ ဘာသာတရား
ကိ ေစာ်ကားသများ၊ စန်းကေဝများ၊ အိမ်ေထာင်ေရး ေဖာက်ြပန်သများ၊ သိမဟတ်
့ င်
ိ ငြံ ခားသားများကိ သတ်ရမည်
ဟ အမိန ် ေပးထားသည်
့ ဟ သတိ ယံ
့ ကည်လာလ င် ငါးပါးေတွ ေမာက်ဖိသာ
့ ိပါသည်။

ဖန်ဆင်း င်ဘရား တပါးပါးက အ ပီးအြပတ် အမိနထ

် ့ တ်ကနသ
် ့ တ်ထားသည့် ပညတ်ချက်များလိမဟတ်

သည့အ
် တွက် ေလာကီသက်သက်ကယ်
ိ ကျငတ
့် ရားဝါဒ (secular ethics)အေနြဖင ့် ရံဖန်ရံခါ ေြဖ င်းရခက်သည့်
ဝိေရာဓိများ ကံ ရသည် ဆိတာေတာ့ ဟတ်ပါသည်။ လပ်ရပ်တခက တဦးဦးကိ ထိခက်
ိ ေစေသာ်လည်း အြခားသတ

ဦးဦးကိ ကညီရာေရာက်သည့် လပ်ရပ်မျိ းဆိပါက ေလာကီသက်သက်ဝါဒအေနြဖင ့် ဘယ်လဆံ

ိ းြဖတ်သင ့် ပါ

သနည်း။ ဆင်းရဲသားများ အကျိ းအတွက် သေဌးများကိ အခွနတ

် းေကာက်
ိ သည်ဆပါက
ိ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ င ့်
ေလျာ်ညပ
ီ ါသည်ေလာ။ ရက်စက် ကမ်း က တ်သည့် အာဏာ င်ကိ ဖယ် ားရန် ေသွးထွကသ
် ယ
ံ စစ်
ိ ပဲမ
ွ ျား ဆင် သ
ဲ င ့်

ပါသည်ေလာ။ မိမိ င်
ိ ငအ
ံ တွငး် သိ ဒကသည်
့ များ အကနအ
် ့ သတ်မဲ့ ဝင်ေရာက်ခင
ွ ြ့် ပ သငပ
့် ါသေလာ။ ေလာကီ

သက်သက်ဝါဒီများက ယင်းကဲသ
့ ိ ဝိ
့ ေရာဓိများ ကံ လာပါက “ဖန်ဆင်း င်ဘရားက ဘယ်လလပ်
ိ သငတ
့် ယ်လိ ့

ပညတ်ထားသလဲ” လိ စ
့ းစားမည်မဟတ်ပါ။ သတိက
့ ပါဝင်ပတ်သက်ေနသည့် ပဂိ လ်အားလံး၏ ခံစားချက်များ
ကိ ထည့သ
် င
ွ း် စဥ်းစား ပီး ြဖစ် င်
ိ ေချများ၊ လက် ိအေြခအေနအရပ်ရပ်ကိ ကည့် သံးသပ် ချိနဆ
် ကာ ထိခက်
ိ မနည်း

င်
ိ သမ နည်းသည့် အလယ်အလတ် လမ်းစဥ်ကိ ာေဖွမည် ြဖစ်ပါသည်။

ဥပမာအားြဖင ့် လိငစ
် ိတ် (sexuality) အေပ ေလာကီသက်သက်ဝါဒ၏ သေဘာထားအြမင်ကိ ကည့ပ
် ါစိ။့
ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများအေနြဖင ့် မဒိမ်းမ၊ လိငတ
် စ်သက်မ၊ လ င ့် တိရ စာန်ကာမဆက်ဆမ
ံ (bestiality)၊

ေသွးရင်းစပ်ယက်မ (incest) ကိ လက်ခသ

ံ ငလ
့် ား၊ ဆနက
် ့ ျငသ
် ့ ငလ
့် ား ဘယ်လဆံ
ိ းြဖတ်ပါသနည်း။ ၄င်းတိအေနြဖင
့ ့်

ပါဝင်သများ ဘယ်လခံ
ိ စားရသလဲဆသည့
ိ ် အချက်ေပ မတည် ပီး ဆံးြဖတ်ပါသည်။ မဒိမ်းမမာ အ င်းပင် ကိယ်ကျ

ငသ
့် လ
ီ င ့် မေလျာ်ညသ
ီ ည့် လပ်ရပ်ြဖစ်ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ဖန်ဆင်း င်ဘရားက တားြမစ်ထားြခင်းေ ကာင ့်
မဟတ်ဘဲ လများကိ ထိခက်
ိ နာကျင်ေစေသာ လပ်ရပ် ြဖစ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်း ငမ
့် တဘဲ အမျိ းသား

စ်ဦး ချစ်ခင်စံမက် ကသည့် ကိစမာ ဘယ်သကိ

့ မ ထိခက်
ိ သည် မဟတ်ေသာေ ကာင ့် ဆနက
် ့ ျင်စရာ အေ ကာင်းမ ိ

ဟ ယဆမည် ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းသိဆိ
့ လ င် တိရ စာန် င ့် ကာမစပ်ယက်သည့် ကိစဆိလ င်ေရာ။ လိငတ
် လက်ထပ်မကိစ င ့်

ပတ်သက် ပီး က န်ေတာ်အ

့ ေနြဖင ့် အများ ငေ
့် ရာ၊ သီးသနေ
် ့ ရာ ကျင်းပေဆာင်ရွကသ
် ည့် ေဆွးေ းွ မများတွင ် ပါဝင်

ဖးပါသည်။ မ ကာခဏ ဆိသလိ ထိကိစကိ ေဆွးေ းွ ရတိင်း ဉာဏ် ကီး င်တေယာက်ေယာက်က “ေယာက်ျား စ်

ေယာက် လက်ထပ်တဲ့ ကိစကိ သေဘာတ ကေ ကးဆိရင် လနဲ ဆိ

့ တန
် ဲ ယတာကိ
့ ေရာ သေဘာတရမာေပါ”့ ဆိ ပီး

ြငင်းတာမျိ း ကံ ရပါသည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒ ေထာငက

့် ေန ကည့ပ
် ါက အေြဖမာ ထင် ားပါသည်။ ကျန်းမာ
သည့် းီ ေ ာဆက်ဆမ
ံ (healthy relationship) တခ ြဖစ်ဖိရာမာ
့ စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ ခံစားချက်၊ အသိဉာဏ်ပညာ င ့်

ဝိညာဥ်ပိင်းဆိင်ရာ (spiritual) အထိပင် နက် ိငး် စွာ ိေနဖိ လိ

့ အပ်ပါသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ နက်
့ ိငး် မမ ိသည့်

အိမ်ေထာင်တခမာ လကိ စိတပ

် ျက်၊ စိတည
် စ် ပီး အထီးကျန် ြဖစ်ေစ ံသာမက စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာအရလည်း ေသး ပ်

သိမ်ဖျင်းေစပါသည်။ အမျိ းသား စ်ဦးချစ် ကိ က်သည့် ကိစမာ တဦး၏ ခံစားချက်ပိင်းဆိင်ရာ၊ အသိဉာဏ်ပညာ

ပိင်းဆိင်ရာ၊ ဝိညာဥ်ပိင်းဆိင်ရာ လိအပ်ချက်များကိ တဦးက ြဖည့ဆ

် ည်းေပး င်
ိ ေသာ်လည်း ဆိတတ
် ေကာင် ငမ
့်
ယင်းကဲသ
့ ိ ြဖည့
့ ဆ
် ည်းချက်မျိ း မရ ိ င်
ိ ပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သအေနြဖင် လက်ထပ်ထမ
ိ ်းြမားြခင်းကိစမာ လသား

စ်ဦး၏ စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ၊ ပ်ပိင်းဆိင်ရာ ကျန်းမာြခင်းကိ တိးြမငေ
့် ပး င်
ိ သည့် အင်စတီကျ း င်းတခဟ ◌ ့ ေလာကီ

သက်သက်ဝါဒီများ ြမင်သလိ ြမင်ပါက ထိကဲသ

့ ိ ့ းေ ကာင်ေ ကာင်ေမးခွနး် မျိ းကိ ေမးမည်မဟတ်ပါ။
လက်ထပ်ထမ
ိ ်းြမားြခင်းကိစကိ လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ် ပသကိးကွယ၊် ပေဇာ်ဝတ်တာွ းစရာ (ritual) တမျိ း အေနြဖင ့်

ြမင်သည့် ပဂိ လ်များသာ ေမးမည့် ေမးခွနး် ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းသိဆိ
့ လ င် အေဖ င ့် သမီး အ ကား ကိစဆိလ င်ေရာ ဘယ်လိ ြမင်သငပ
့် ါသနည်း။ စ်ဦးစလံးမာ

လသားများြဖစ်သည့အ
် တွက် ဘာသေဘာမတစရာ ိလဆ
ဲ ိ ပီး ေမးစရာ ိပါသည်။ အေြဖက င်းပါသည်။ ယင်း

ကဲသ
့ ိ ဆက်
့ ဆမံ မျိ းမာ ကေလးအေပ ကိ ဆိးရွ ား ပီး အများအားြဖင ့် ြပန်ြပင်လမရသည့
ိ့ ၊် ေသရာပါ ထိခက်
ိ မမျိ း
ဥပါဒ် ြဖစ်ေစေ ကာင်း စိတပ
် ညာဆိင်ရာ ေလ့လာချက် များစွာက ေဖာ်ထတ်ေတွ ိထား ပီးပါသည်။ ထိအြပင်
့ ယင်း

ကဲသ
့ ိ ဆက်
့ ဆေံ ရးမာ မိဘတွင ် ိေနသည့် ဖျက်ဆးီ ချင်ေသာ စိတက
် ိ ထင်ဟပ်ေန ပီး ယင်းစိတ် ိင်းကိ ပိမိဆိးရွ ား

လာေစေ ကာင်း ေတွ ိရပါသည်။ ဆငက

့် ြဲ ဖစ်စဥ်က လသားေဆးပီးယန်းမျိ း ယ
ွ စ
် ၏ စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာကိ ပံေဖာ်ထား

ပံမာ အချစ်သေ
ံ ယာဇ ကိ မိဘသံေယာဇ င ့် ကွြဲ ပားေစ ပီး၊ ယင်း စ်ခ အတတ တွဲ ပီးမေန င်
ိ ေအာင် ပံေဖာ်ထား

ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ေသွးရင်းစပ်ယက်မကိ ဆနက
် ့ ျင်ရန်မာ ဖန်ဆင်းဘရား င ့် သမာကျမ်းမလိပါ၊ သက်ဆင်
ိ ရာ
စိတပ
် ညာ ေလ့လာချက်များကိ ဖတ် ကည့ရ
် န်သာ လိပါသည်။

ဤအချက်မာ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများ သိပံနည်းကျ အမန်တရားကိ အြမတ်တ းိ တန်ဖိးထားရသည့်

ေလးနက်ထင် ားသည့် အေ ကာင်းရင်းြဖစ်ပါသည်။ သိပံနည်းကျ အမန်တရားက သတိ၏

့ စးစမ်းေလ့လာလိစိတ်
ကိ ြဖည့ဆ
် ည်းေပး ံသာမကပါ။ ကမာ ိ ဒကဆင်းရဲကလည်
ိ း ေလျာန
့ ည်းေစ င်
ိ ပါသည်။ သိပံနည်းကျ ေလ့လာမ

များ၏ အထိနး် အကွပ်သာမ ိပါက က န်ေတာ်တ၏

ိ ့ ေမတာက ဏာ င ့် ကိယ်ချင်းစာစိတမ
် ာ မျက်ကန်း

လမ်းေလ ာက်သလိ ြဖစ်ေနမည် ြဖစ်ပါသည်။ ဉာဏ်မပါဘဲ ြဖစ်ေနပါမည်။

သစာ င ့် ေမတာက ဏာ စ်ခလံးကိ တန်ဖိးထားြခင်းက တန်းတညီမ မ ကိလည်း တန်ဖိးထားေစပါသည်။

စီးပွားေရးတန်းတညီမ မ င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးတန်းတညီမ မ င ့် စပ်လျဥ်းလ င် သေဘာထားအြမင်အမျိ းမျိ း ိေသာ်လည်း

ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက ိရင်းစွဲ အထက်ေအာက်ဆက်ဆေ

ံ ရးများအားလံးကိ အေြခခံ သံသယ င ့် ြမင်

ပါသည်။ ဘယ်သ ဒကဆင်းရဲ ခံစားရသည်ြဖစ်ေစ၊ ဒကဆင်းရဲက ဒကဆင်းရဲသာ ြဖစ်ပါသည်။ အသိဉာဏ်ပညာ မာ

လည်း မည်သ ာေဖွေတွ ိသည်ြဖစ်ေစ၊ အသိဉာဏ်ပညာက အသိဉာဏ်ပညာသာ ြဖစ်ပါသည်။ တဦးတဖွဲ၏ ခံစား

ချက်ကိ အေလးေပးြခင်း၊ င်
ိ ငတ
ံ ခခ လမျိ းတခခ၏ ာေဖွေတွ ိမများကိ အေလးေပးြခင်း၊ လတန်းစားတရပ်၊ ဂျန်

ဒါတရပ်ကိ အေလးေပးြခင်းက က ပ်
် တကိ
ိ ့ ကမ်း က တ် ပီး မသိသားဆိးရွ ားသများ ြဖစ်ေစပါသည်။ ေလာကီ

သက်သက်ဝါဒီများက သတိ၏
့ င်
ိ င၊ံ သတိ၏လမျိ
့ း င ့် ယဥ်ေကျးမ၏ တမထးြခားမကိ ေသချာေပါက်

ဂဏ်ယသည်မန်ေသာ်လည်း “တမထးြခားမ” င ့် “သများထက် သာလွနမ

် ” ကိ ေရာေထွးြခင်း မ ိပါ။ (တမထးြခားမ

ိြခင်းေ ကာင ့် သများထက် အလိလိသာသည်ဟ မယဆဟလိ။) သိြဖစ်

့ ရာ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက သတိ၏
့
င်
ိ င ံ င ့် လမျိ းအတွက် အထးတာဝန် ိမကိ အသိအမတ်ြပ ေသာ်လည်း တချိနတ
် ည်းမာပင် လသားမျိ း ယ
ွ တ
် ခလံး

အေပ ိသည့် တာဝန်ကလည်

ိ း အသိအမတ်ြပ ထားပါသည်။
 က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် သစာတရား၊ င ့် ဒကဆင်းရဲမ လွတက
် င်းရာကိ ာေဖွဖိအတွ
့ က် လွတလ
် ပ်စာွ ေတွးေခ

င်
ိ မ၊ စမ်းစစ် င်
ိ မ၊ စမ်းသပ် င်
ိ မများ လိအပ်ပါသည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက လွတလ
် ပ်မ ကိတန်ဖိးထား
ပါသည်။ ကျမ်းစာတခ၊ အင်စတီးကျ း င်း တခ၊ ေခါင်းေဆာင်တဦးဦးထံတင
ွ ် အထွဋအ
် ထိပ် အခွငအ
့် ာဏာအားလံး

ကိ အပ် င်း ပီး ဘယ်ဟာကေတာ့ အမန်ြဖစ်သည်၊ ဘယ်ဟာကေတာ့ ဟတ်သည်ဆသည်

ိ ကိ ဆံးြဖတ်ခင်
ိ းတာမျိ းကိ

ေ ာင် ားေလ့ ိပါသည်။ လသားအဖိ ဘာကိ

့ မဆိ သံသယ ိဖိ မယံ
့ ဖိ လွ
့ တလ
် ပ်ခင
ွ ၊့် ြပန်လည်သးသပ်
ံ ဆင်ြခင်ပိင်

ခွင၊့် ေနာက်ထပ်အထင်အြမင်ကိ ကားပိင်ခင

ွ ၊့် တမျိ း စမ်းသပ် ကည့ပ
် ိင်ခင
ွ ေ
့် တွကိ ဘယ်ေတာမ
့ လက်လတ်ဆးံ ံးခံ
ဖိ မသင
့ ပ
့် ါ။ စ ကဝဠာ၏ အလယ်ဗဟိတည့တ
် ည့တ
် င
ွ ် ကမာ ကီးက မလပ်မယက် ိေနသည် ဆိသည့အ
် ယအဆကိ
ေမးခွနး် ထတ်ရဲသည့် ဂါလီလယ
ီ ိ ဂါလီလက
ီ ိ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက ေလးစား ကပါသည်။ သတိက
့
၁၇၈၉တွင ် ဘတ်စတီးေထာင် ကီးကိ ဝင်စီး ပီး အာဏာ င် လွဘ
ီ ရင် ၁၆ ကိ ြဖ တ်ချရဲသည့် သာမန်ြပည်သလထ

ကီးကိ ေလးစား ကပါသည်။ ဘတ်စ်ကားေပ တွင ် လြဖ ေတွသာ ထိင်ခင

ွ ့် ိသည်ဆိ ပီး သတ်မတ်ထားသည့် ေနရာမ

ထမေပးဘဲ ေနရဲသည့် သတိ ိသည့် ိဆာပတ်ခစ

် ်ကိ ေလးစား ကပါသည်။

ခွြဲ ခားဆက်ဆမ
ံ များ င ့် ဖိ ပ
ိ ်ေသာ အစိးရများကိ တိက်ဖျက်ရန်အတွက် သတိ ိဖိ အထးလိ
့ အပ်ပါသည်။

သိေသာ်
့ မသိြခင်းကိ မသိေ ကာင်းဝန်ခံ ပီး မသိေသးသည့် အရာကိ စးစမ်း ာေဖွရန်မာမ ပိ ပီးသတိ ိဖိ လိ
့ အပ်
ပါသည်။ ေလာကီသက်သက် ပညာေရးအယအဆက အေ ကာင်းအရာတခခကိ မသိေသးပါက မသိေ ကာင်းဝန်ခံ

ရန် မေ ကာက်ဖိ ့ င ့် သက်ေသအေထာက်အထားအသစ်များ ာေဖွဖိကိ

့ သင် ကားပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် သိ
ပီးြဖစ်သည်ဟ ယဆလ င်ေတာင်မ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ထင်ြမင်ယဆချက်ကိ သံသယထား ပီး ြပန်လည်စစ်ေဆးဖိကိ
့
သင် ကားပါသည်။ လအများစက မသိေသးသည့် အရာများကိ ေ ကာက်ရွံ ေလ့ ိ က ပီး ေမးခွနး် အားလံးအတွက် တိ

ကျ င်းလင်းသည့် အေြဖများကိ လိလားတတ် ကပါသည်။ မသိေသးသည့အ

် ရာကိ ေ ကာက်ရွံ မက အာဏာ င်

ထက်ပိဆိး ပီး က ပ်
် တကိ
ိ ့ ဘာမမလပ် င်
ိ မကိင် င်
ိ ြဖစ်ေစပါသည်။ သမိင်းတေလ ာက် လအများမာ အ ကင်းမဲဆ
့ ိ
ပီး ေပးထားသည့် အေြဖများအေပ ယံ ကည်မမ ိပါက လအဖွ
့ ဲအစည်းတခလံး ပိ လဲသာွ းလိမ်မ
့ ည်ဟ စိးေ ကာက်
ေလ့ ိ ကပါသည်။ လက်ေတွ မာမ မသိေသးသည့် အရာကိ မသိေ ကာင်းဝန်ခံ ပီး ခက်ခသ
ဲ ည့် ေမးခွနး် များ သတိ ိ ိ

ေမးရဲသည့် လများ ိေသာ လအဖွ

့ ဲအစည်းများက အေြဖတခတည်းကိ အေမးအြမန်းမ ိ လတိင်းလက်ခရ
ံ သည့်

လအဖွဲအစည်းများထက် ပိ ပီး ချမ်းသာ ကယ်ဝ ံသာမက ပိ ပီး ငိမ်းချမ်းသည်ဆတာကိ

ိ ေခတ်သစ်လသမိ
့ င်းက
အထင်အ ား ေဖာ်ထတ်ြပ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ သတိ အမန်
့ တရားဟ လက်ခထ
ံ ားသည့အ
် ရာ ေပျာက်ဆးသွ
ံ ားမည်ကိ

စိးရွ ံ သများက ကမာ ကီးကိ ေထာငအ

့် မျိ းမျိ းမ ကည့် င်
ိ သများထက် ပိ ပီးအ ကမ်းဖက်လပ်ရပ်များ လပ်ေလ့ ိ
ပါသည်။ ေမးခွနး် ထတ်လိ မရသည့
့ ် အေြဖများထက် အေြဖမ ိေသးသည့် ေမးခွနး် များက စာဖတ်သအတွက် ပိ ပီး

ေကာင်းပါသည်။

ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများ၏ ေနာက်ဆးတန်
ံ ဖိးတခမာ တာဝန်ယမ ိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ လသားများထက်
ပိတန်ခးိ ကီးသည့် တစံတရာက ကမာ ကီးကိ ေစာငေ
့် ာက်ေန ပီး ယတ်မာေကာက်ကျစ်သများကိ ြပစ်ဒဏ်ခတ်

ကာ၊ တရား ငေ
့် နသများကိ ဆချသည်ဆတာမျိ
ိ း၊ က ပ်
် တကိ
ိ ့ အငတ်ေဘး၊ ပလိပ်ေရာဂါ ကပ်ေဘး၊ စစ်မက်ေဘး
များမ ကာကွယေ
် ပးေနသည်ဟ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက ယံ ကည်ြခင်း မ ိေချ။ အေသွး ငအ
့် သား င ့်

က ◌်ပ်တလသားများ
ိ့ ကိယ်တင်
ိ မိမိတိ လပ်
့ သည့် လပ်ရပ်များ၊ မလပ်ဘေ
ဲ နသည့် အရာများအတွက် ဘယ်ဟာမ

ဆိ ကိယ့တ
် ာဝန်ကိ အြပည့အ
် ဝ ယရမည်ဟ ယံ ကည် ကသည်။ ကမာေလာက ကီးတွင ် ဒကဆင်းရဲများ င ့် ြပည့်
က်ေနပါက အေြဖ ာရန်မာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ တာဝန်သာြဖစ်သည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက ကပ်ေရာဂါများကိ

ကသ မ
ိ ်နင်း င်
ိ ြခင်း၊ အငတ်ေဘး ကံ ေနသများကိ ေက းေမွး င်
ိ ြခင်း၊ ကမာေ
့ နရာ အများအြပားကိ ငိမ်းချမ်း
ေအာင် ေဆာင်ရွက် င်
ိ ြခင်းကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ေခတ်သစ်လေဘာင်
့ ၏ ဧရာမေအာင်ြမင်မများကိ ဂဏ်ယ ကသည်။ က ပ်
်

တိအေနြဖင
့ ့် ယင်းေအာင်ြမင်မများအတွက် ဘယ်ဘရားသခင်ကမ
ိ ေကျးဇးတင်စရာမလိဟ သတိက
့ ယဆ က
သည်။ ယင်းေအာင်ြမင်မများမာ လသားများ၏ အသိဉာဏ်ဖံွ ဖိ းလာြခင်း င ့် ေမတာက ဏာထားလာ င်
ိ ြခင်းတိ ့
ေ ကာင ့် ရလာေသာ ရလဒ်များဟ ယဆ ကသည်။ ယင်းသိ ယဆြခင်
့ းအေ ကာင်းေ ကာငပ
့် င် မျိ းြပ န်းသတ်ြဖတ်မ

များ (genocides) မအစ ေဂဟစနစ် ပျက်ယင

ွ း် ြခင်းအထိ ေခတ်သစ်လအဖွ
့ ဲအစည်း၏ ရာဇဝတ်မများ၊ ကျ ံးမများ
မာလည်း က ပ်
် တိ လသားများ
့ တာဝန်ယရမည့် ကိစများြဖစ်သည်ဟ ယဆသည်။ ဘရားသခင်ထံ ိခးဆေတာင်
ိ း

ပီး တန်ခးြပာဋိ
ိ ဟာကိေစာငေ
့် နမည့အ
် စား က ပ်
် တဘယ်
ိ့ ကလပ်ေပး င်
ိ မလဲဆတာ
ိ ေမးခွနး် ထတ်ရမည်ဟ

ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက ယံ ကည် ကသည်။

တင်ြပခဲသ
့ ည်များမာ ေလာကီသက်သက်ဝါဒတွင ် ိေသာ အဓိကစံတန်ဖိးများ ြဖစ်ပါသည်။ ေ တွငဆ
် ခဲ
ိ သ့
ည့အ
် တိင်း ၄င်းစံတန်ဖိးများမာ ေလာကီသက်သက်ဝါဒတွငသ
် ာ ေတွရေသာ စံတန်ဖိးများ မဟတ်ပါ။ ဂျ းများသည်

လည်း အမန်တရားကိ တန်ဖိးထား ကသည်၊ ခရစ်ယာန်များ ကလည်း ေမတာက ဏာကိ တန်ဖိးထား ကသည်၊

မွတစ
် လင်များကလည်း တန်းတညီမ မကိ တန်ဖိးထား ကသည်၊ ဟိ များကလည်း တာဝန်ယမကိ တန်ဖိးထား က

သည်သာြဖစ်ပါသည်။ ေလာကီသက်သက်လအဖွ
့ ဲအစည်းများ င ့် အင်စတီကျ း င်းများမာ ယင်းအချက်များကိ
လက်ခံ ပီး ဘာသာတရားကိင်း ိငး် ေသာ ဂျ းများ၊ ခရစ်ယာန်များ၊ ဟိ များ င ့် မွတစ
် လင်များကိ လည်း ေကျ

ေကျနပ်နပ် ေလာကီသက်သက် လအဖွ

့ ဲအစည်းထဲသိ လက်
့ ခမံ ည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ေလာကီသက်သက်ဝါဒက

တန်ဖိးထားေသာ စံတန်ဖိးများ င ့် ဘာသာတရား ိ စံများ အြငင်းပွားပွတတ

် က်
ိ မြဖစ်လာလ င်ေတာ့ ဘာသာေရးက

အေလ ာေ
့ ပးရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာအားြဖင ့် - ေလာကီသက်သက် လအဖွ
့ ဲအစည်းထဲတင
ွ ် ေနလိသည်ဆလ
ိ င်

ေ း ိးစွဲ ဂျ းများ အေနြဖင ့် ဂျ းမဟတ်သများကိ တန်းတညီမ ဆက်ဆရ

ံ မည် ြဖစ်ပါသည်၊ ခရစ်ယာန်များ အေနြဖ

ငလ
့် ည်း ဘရားသခင်မယံ ကည်သများကိ မီးေလာင်တက်
ိ သင
ွ း် ြခင်းမျိ း လပ်လမရပါ၊
ိ့ မွတစ
် လင်များအေနြဖင ့်

လည်း လွတလ
် ပ်စာွ ထတ်ေဖာ်ေြပာဆိခွငက
့် ိ ေလးစားရမည် ြဖစ်ပါသည်၊ ထိအတ
့ ဟိ များအေနြဖငလ
့် ည်း ဇာတ်

နိမ်ဇ
့ ာတ်ြမင ့် ခွြဲ ခားြခင်းကိ ဖျက်သမ
ိ ်းရမည် ြဖစ်ပါသည်။

တဖက်တင
ွ လ
် ည်း ေလာကီသက်သက်ဝါဒက ဘာသာတရားကိင်း ိငး် ေသာ ပဂိ လ်များ ဘရားသခင်ကိ

ြငင်းပယ်ရန်၊ ိးရာဓေလ့ထးတမ်
ံ းများကိ ြငင်းပယ်ရန် ေတာင်းဆိြခင်း မ ိပါ။ ေလာကီသက်သက်ကမာ ကီးက လ

များကိ သတိလပ်
့ ရပ်အေပ မတည် ပီးေတာသ
့ ာ အကဲြဖတ် ပီး သတိ ဘာဝတ်
့ သည်၊ ဘယ်လပွ
ိ ဲေတွကိ ဆင် သ
ဲ ည်

ဆိသည့အ
် ချက်အေပ မတည် ပီး အကဲြဖတ်ြခင်း မလပ်ပါ။ လတဦးအေနြဖင ့် ထးြခားဆန်း ကယ် ဘာသာေရး
ဝတ်စံေတွ ဝတ် ပီး ဆန်းဆန်းြပားြပား ဘာသာေရးပွဲေတွ လပ်ေနေစဦးေတာ၊့ ဆိခဲသ
့ ည့် ေလာကီသက်သက်ဝါဒ ိ စံ
တန်ဖိးများကိ လိက်နာေစာငထ
့် န
ိ း် လိ ရပါသည်
့ ။ ဂျ းသိပံပညာ င်များ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆင်
ိ ရာ တက် က

လပ် ားသ ခရစ်ယာန်များ၊ မွတစ

် လင်ဣတယ
ိ ဝါဒီ (feminist)များ၊ လအခွ
့ ငအ့် ေရးလပ် ားသ ဟိ များ ိပါသည်။

သတိအေနြဖင
့ ့် သိပံနည်းကျြဖစ်သည့် အမန်တရား၊ ေမတာက ဏာ၊ တန်းတညီမ မ၊ လွတလ
် ပ်မ စသည့် စံတန်ဖိး

များအေပ ေစာငထ
့် န
ိ း် လိက်နာပါက ေလာကီသက်သက် ကမာ ကီး၏ တင်းြပည့က
် ျပ်ြပည့် အဖွဲဝင်များအြဖစ်
ေနထိင်လရပါသည်
ိ့ ။ သတိကိ
့ ရာမလ်ခါ (ဂျ းဦးထပ်) မဝတ်ရ၊ လက်ဝါးကပ်တင်
ိ မဆွရ
ဲ ၊ ဟီဂျပ် မဝတ်ရ၊ နဖး အနီ

စက် မတိရ့ လပ်ေနစရာ အေ ကာင်း တစက်မ မ ိပါေချ။

ထိအတပင်
့ ေလာကီသက်သက် ပညာေရးကလည်း ကေလးများကိ ဘရားသခင် မယံရ၊ ဘာသာေရးပွဲေတွ

ပါဝင်ဆင် ြဲ ခင်း မလပ်ရဟ အ တ်လကဏာြဖင ့် ိက်သင

ွ း် ြခင်း မလပ်ေချ။ ေလာကီသက်သက် ပညာေရးက သင်

သည်မာ ဘယ်ဟာကေတာ့ အ ိတရား၊ ဘယ်ဟာကေတာ့ ကိယ့ရ

် ဲ ယံ
့ ကည်မ ခွြဲ ခားတတ်ေအာင် သင်ပါသည်၊ ဒက
ဆင်းရဲကိ ခံစားေနရသည့် သတဝါအားလံးကိ ေမတာက ဏာစိတထ
် ားတတ်ေအာင် သင်ပါသည်၊ ကမာေပ ိ

သတဝါအားလံး၏ ေတွ ကံ ခံစားရမများ၊ အသိဉာဏ်များကိ တန်ဖိးထားတတ်ေအာင် သင်ပါသည်၊ မသိေသးသည့်

အရာကိ ေ ကာက်ရွံ မေနဘဲ လွတလ

် ပ်စာွ ေတွးေခ တတ်ေအာင် သင်ပါသည်၊ ကမာ ကီး တခလံး င ့် မိမိလပ်ရပ်
အတွက် တာဝန်ယတတ်ေအာင်သာ သင်ေပးပါသည်။

စတာလင်က ေလာကီသက်သက်ဝါဒီလား

သိြဖစ်
့ ရာ ေလာကီသက်သက်ဝါဒကိ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ တန်ဖိးများမ ိ၊ လမ တာဝန်ယမ မ ိဟ ေဝဖန်ပါက

အေြခအြမစ်မ ိသည့် စွပ်စဲခ

ွ ျက်သာ ြဖစ်ပါသည်။ အမန်တကယ်အားြဖင ့် ေလာကီသက်သက်ဝါဒ၏ အဓိက

ြပဿနာမာ ယင်းစွပ်စဲခ
ွ ျက် င ့် လံးလံး ဆနက
် ့ ျင်သည့် ြပဿနာြဖစ်ပါသည်။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒက ကိယ်ကျင ့်

သီလ စံတန်ဖိးများကိ အြမငဆ

့် းံ သတ်မတ်ထားြခင်းက ြပဿနာြဖစ်ေကာင်းြဖစ်ေန င်
ိ ြခင်းြဖစ်ပါသည်။ လအများ
စက ယင်းကဲသ
့ ိ တစက်
့ မ အေလ ာမ
့ ေပးသည့် စံတန်ဖိးများအတိင်း ေနထိင် င်
ိ ြခင်း မ ိေချ။ ထိအြပင်
့
အရွ ယအ
် စား ကီးမားေသာ လအဖွ
့ ဲအစည်းအေနြဖင ့် အမန်တရား င ့် ေမတာက ဏာကိ အဆံးအစမဲ့ လိက် ာေန
ြခင်းြဖင ့် မလည်ပတ် င်
ိ ေချ။ အထးသြဖင ့် စစ်ြဖစ်ချိန ် သိမဟတ်
့ စီးပွားေရး အကျပ်အတည်း င ့် ကံ ရချိန ် အစ ိသ

ည့် အေရးေပ အေြခအေနများတွင ် လအဖွ

့ ဲအစည်းအေနြဖင ့် ဘယ်ဟာက အမန်တရား၊ ဘယ်ဟာကေတာ့ ေမတာ
က ဏာစိတ် င ့် ေဆာင်ရွကရ
် ာ ေရာက်သည် မသဲကခ
ွဲ ျင်ေနပါေစ၊ လျင်ြမန်စာွ င ့် ြပတ်သားစွာ ကိင်တယ
ွ ေ
် ြဖ င်း

င်
ိ ရန် လိအပ်ပါသည်။ ယင်းတိအေနြဖင
့ ့် တိကျ င်းလင်းသည့် လမ်း န်ချက်များ၊ စွဲမက်စရာ ေ ကးေ ကာ်သမ
ံ ျား၊

စိတအ
် ား တက် ကဖွယ် တိက်ပဲေ
ွ ခ သံများ ိဖိ လိ
့ အပ်ပါသည်။ မေရရာသည့် ထင်ေ ကးသက်သက် ပန်းတိင်များြဖ
င ့် စစ်သားများကိ စစ်တက်
ိ ခင်
ိ းရန်၊ အစွနး် ေရာက်ြပင်းထန်သည့် စီးပွားေရး ြပ ြပင်ေြပာင်းလဲမများ လပ်ရန်မာ

ခက်ခသ
ဲ ည်ြဖစ်ရာ ေလာကီသက်သက်ဝါဒ လပ် ားမများမာ မ ကာခဏဆိသလိ တယသန် တေ ကာင်းစွဲ အယဝါဒ

များ ြဖစ်သာွ းေလ့ ိပါသည်။

 ဥပမာအားြဖင ့် ကားလ်မာက
့ စ
် ်က ဘာသာေရးအားလံးမာ လသားများကိ ဖိ ပ
ိ ်ကနသ
် ့ တ် ထားသည့်
အလိမ်အညာများသာြဖစ်ေ ကာင်းဆိ ပီး သေနာက်
့ လက်
ိ များကိ ကမာလ
့ းဆိ
ံ င်ရာစနစ် အစီအစဥ် (global order)

၏ တကယ့အ
် ိတရားကိ ကိယ်တင်
ိ ဆန်းစစ်သးသပ်
ံ ရန် တိက်တန
ွ း် ပါသည်။ ေနာက်ဆယ်စ စ်များအတွငး် ေတာ့

ေတာ်လန်ေရး င ့် စစ်ပဲမ
ွ ျားကလာသည့် ဖိအားများက မာက
့ စ
် ်ဝါဒကိ မာေရေကျာေရ ြဖစ်သာွ းေစပါသည်။ စတာ

လင်ေခတ်တင
ွ ် ဆိဗီယက် ကွနြ် မ နစ်ပါတီက တရားဝင်ဆသည်
ိ မာ ကမာလ
့ းဆိ
ံ င်ရာစနစ်အစီအစဥ်က သာမန်

ြပည်သများ နားလည်ရန် အလွန ် ပ်ေထွးသည် ြဖစ်သာွ းပါသည်။ ယင်းေ ကာင ့် ြပည်သများအေနြဖင ့် ပါတီက အသိ

အနားလည်ဆးဟ
ံ ယံ ကည်ရမည် ြဖစ် ပီး အြပစ်မဲြ့ ပည်သ သန်းဆယ် ငခ
့် ျီ ပီး ေထာင်ချ၊ ကွပ်မျက်ြခင်းလပ်လ င်

ေတာင်မ ပါတီက ခိင်းသည့အ

် တိင်း လပ်ရမည်ဟ ြဖစ်သာွ းပါသည်။ ယင်းအြဖစ်အပျက်များမာ အကျည်းတန်သည်

ဆိလ င် ပါတီအယစွဲ ကီးသများက ကက်ဥေ ကာ်စားချင်လ င် ကက်ဥေတာ့ ခွရ

ဲ မာေပါဆိ
့ တာမျိ း မေမာတန်း င်းြပ
မည် ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ စတာလင်ကိ ေလာကီသက်သက် ေခါင်းေဆာင်တေယာက်အေနြဖင ့် ြမင်သင၊့် မြမင်သင ့် ဆိသ
ည့အ
် ချက်မာ ေလာကီသက်သက်ဝါဒကိ ဘယ်လအဓိ
ိ ပာယ်ဖွငသ
့် လဲဆသည့
ိ ် အချက်ေပ မတည်ပါသည်။ က ပ်
်

တိအေနြဖင
့ ့် ေလာကီသက်သက်ဝါဒကိ အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် ရာတွ
ိ င ် အ ိး င်းဆံး၊ အပျက်သေဘာသက်သက် ဖွငဆ
့် ိ

ချက်မျိ းြဖင ့် “ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများမာ ဘရားသခင်ကိ မယံ ကည်သများ” ဟ ဖွငဆ

့် ပါက
ိ စတာလင်မာ

ေသချာေပါက် ေလာကီသက်သက်ဝါဒီ ြဖစ်သာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ ဖွငဆ
့် ရာတွ
ိ င ် ဘယ်ဟာေတွ ိရမည်ဆိ

သည့် အြပ သေဘာ ဖွငဆ

့် ချက်
ိ မျိ းြဖင ့် “ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများက သိပံနည်းကျ မဟတ်သည့် တယသန်ဝါဒ

များကိ ြငင်းပယ် ပီး အမန်တရား၊ ေမတာက ဏာ င ့် လွတလ

် ပ်မတိကိ
့ တန်ဖိးထား လိက်နာသများ” ဟ အဓိပာ
ယ်ဖွငပ
့် ါက မာက
့ စ
် ်မာ အေကျာ်ေဒးယျ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီြဖစ် ပီး စတာလင်ကေတာ့ လံးလံး ေလာကီ

သက်သက်ဝါဒီ မဟတ်ေတာပ
့ ါ။ စတာလင်မာ ဘရားသခင်မ ိေသာ်လည်း အလွနတ
် ယစွဲ ကီးသည့် စတာလင်ဝါဒ
ဘာသာတရား၏ တမန်ေတာ် ြဖစ်ပါသည်။

စတာလင်ဝါဒသာ ယင်းသိြဖစ်
့ သည့် တခတည်းေသာ ဥပမာ မဟတ်ပါ။ င်
ိ ငေ
ံ ရး အယအဆ ေရာင်စဥ်၏

အြခားဖက်စန
ွ း် တွင ် ိသည့် အရင်း င်ဝါဒ (capitalism) မာလည်း အလားတ ြဖစ်ပါသည်။ အ င်း င်ဝါဒက

သေဘာထား ကီးသည့် သိပံနည်းကျ သီအရီ

ိ တခအေနြဖင ့် စတင်ခေ
ဲ့ သာ်လည်း တေြဖးေြဖးချင်း တယသန်၊ တ

ေ ကာင်းစွဲဝါဒ ြဖစ်လာပါသည်။ အ င်း င်ဝါဒီများက ေြမြပင်အေြခအေန ဘယ်လပဲ

ိ ြဖစ်ေနပါေစ၊ လွတလ
် ပ်ေသာ

ေစျးကွကစ
် ီးပွားေရး င ့် စီးပွားေရး ဖွံ ဖိ းတိးတက်မ ိေရးဆိတာကိ ဂါထာရွ တသ
် လိ ရွ တ် ကပါသည်။ ေခတ်မီ

ေအာင် တည်ေဆာက်ေရး၊ စက်မဖွံ ဖိ းေရး င ့် ပဂလိပိင်ြပ ေရးတိေ့ ကာင ့် ရံဖန်ရံခါ ဘယ်ေလာက် ဆိးရွ ားေသာ
သက်ေရာက်မများ ြဖစ်လာပါေစ၊ အ င်း င်ဝါဒကိ အမန်တကယ် ယံ ကည်သများက ယင်းတိကိ
့ “စီးပွားေရး ဖွံ ဖိ း
တိးတက်လာဖိအတွ
့ က် ေပးဆပ်ရသည့် ထိခက်
ိ မများ” အေနြဖင ့် ပယ်ချ က ပီး ေနာက်ထပ်နည်းနည်း စီးပွားေရးပိ

ပီးဖွံ ဖိ းလာရင် အကန်ေကာင်းသွားမာပါဟ မစားရဝခမန်း ကတိေတွ ေပး ကပါသည်။

 င်
ိ ငေ
ံ ရးသက်တ၏
ံ အလယ်ဗဟိမာေန ကသည့် လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ိကရက်များကေတာ့ ေလာကီ သက်သက်

ဝါဒ၏ စံတန်ဖိးများြဖစ်ေသာ အမန်တရား င ့် ေမတာက ဏာအေပ ပိ ပီးသစာ ိ ေစာငထ

့် န
ိ း် ကပါသည်။ သိေသာ်
့
တခါတရံတင
ွ ် သတိလည်
့ းပဲ အဆိပါစံတန်ဖိးများကိ ပစ်ပယ် ပီး တရားေသ မျက်စိမိတ် ကိယ်ထင်ရာအမန်လပ်

ေသာဝါဒီများ ြဖစ်သာွ းတတ်ပါသည်။ ဥပမာ ရက်စက် ကမ်း က တ်ေသာ အာဏာ င်များ၊ ကျဆံးေနေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျား

(failed states) အတွကက

် လည်
ိ း လစ်ဘရယ်များက ေကာင်းလသည်ဆသည့
ိ ် အစီအရင်ြဖစ်ေသာ

“အေထွေထွေရွ းေကာက်ပဲ”ွ ဆိသည့် ေဆးကိ အေမးအြမန်းမ ိ မျက်စိမိတ် ယံတတ် ကပါသည်။ အီရတ်၊ အာဖဂန်
နစတန် င ့် ကွနဂ
် ိလိေနရာများတွင ် ဘီလယ
ီ ံ ငခ
့် ျီသးကာ
ံ စစ်ပဲမ
ွ ျားဆင် ဲ ပီး အေထွေထွ ေရွ းေကာက်ပဲေ
ွ တွ

ကျင်းပလိက်ရင်ေတာ့ ယင်းေနရာများမာ မျက်လည့ြ် ပလိက်သလိ အပပိင်းက ဒိနး် မတ်လိ င်

ိ ငေ
ံ တွ ြဖစ်သာွ းမည်ဟ

အခိင်အမာ ယံ ကည် ကပါသည် ။ သတိက

့ အေခါက်ေခါက် အခါခါ မေအာင်မြမင် ြဖစ်သည့် ကားထဲက ယင်းသိ ့
ယံ ကည် ကသည်။ အေထွေထွ ေရွ းေကာက်ပဲမ
ွ ျား ကျင်းပသည့် အစဥ်အလာ ိေသာ ေနရာများတွငေ
် တာင်

ရံဖန်ရံခါဆိသလိ အာဏာ င်ဆန်ေသာ လ ပိနး် ကိ က် ေခါင်းေဆာင်များ အာဏာရလာတတ်ပါသည်။ ေရွ းေကာက်ပဲွ

ကျင်းပ ံ သပ်သပ်ြဖင ့် “လများစ အာဏာ င်စနစ်” ထက် ပိ ကီးကျယ်ေသာ ရလဒ်ရစရာ အေ ကာင်းမ ိပါ။ စာဖတ်

သက အေထွေထွေရွ းေကာက်ပဲက
ွ ျင်းပ ံ သပ်သပ်က အမန်တကယ် အလပ်ြဖစ်မြဖစ် ေမးခွနး် ထတ်ပါက စာဖတ်

သကိ နရသိနက
် ေတာ
ိ ့ ပိမည်
့ မဟတ်ပါ၊ သိေသာ်
့ လစ်ဘရယ်တယသန်သမားများ၏ ဝိင်းဆွမ်း ကီးေလာင်း ကြခင်း

ကိေတာ့ ခံရဖွယ် ိပါသည်။

တရားေသအမန်ဆိ ပီး လက်ခတ

ံ င်
ိ းလည်း အ ရာယ် ိသည်ေတာ့ မဟတ်ပါ။ အချိ ဘာသာေရး ယံ ကည်

မများက လသားမျိ း ယ
ွ က
် ိ အကျိ း ိေစခဲသ
့ လိမျိ း ေလာကီသက်သက်ဝါဒက လာေသာ တရားေသတေ ကာင်းစွဲ
အယအဆ (dogma) အချိ က လသားမျိ း ယ
ွ အ
် တွက် အကျိ း ိသည်များ ိပါသည်။ ယင်းကိ အထးသြဖင ့် လအခွ
့
ငအ
့် ေရးဝါဒတွင ် ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။ လအခွ
့ ငအ့် ေရးဆိသည့် အယအဆမာ အမန်တကယ်အားြဖင ့် လသား

များ ဖန်တးီ ပီး တဦးမ တဦး လက်ဆငက

့် မ်း ေြပာသည့် ဇာတ်ေ ကာင်း၊ ပံြပင်များတွင ် တည် ိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းလအခွ
့ ငအ့် ေရး ဇာတ်ကက
ွ ဇ
် ာတ်ေ ကာင်းများမာ ဘာသာေရးတယသန်များ င ့် အာဏာ င်အစိးရများကိ

ေတာ်လန်ချိနတ
် င
ွ ် ထး ပီးေမးခွနး် ထတ်စရာ မလိသည့် အယဝါဒများအြဖစ် တည် ိခပ
ဲ့ ါသည်။ လသားများတွင ်

သဘာဝအားြဖငပ
့် င် အသက် င်ရပ်တည်ခင
ွ ့် အခွငအ
့် ေရး င ့် လွတလ
် ပ်ခင
ွ ့် အခွငအ
့် ေရးဆိ ပီး ိသည်ဆသည်
ိ မာ

မဟတ်သည့တ
် င်
ိ ယင်းသိ ့ ိသည်ဟ ယံ ကည်ြခင်းအားြဖင ့် အာဏာ င်အစိးရများ၏ သဇာအာဏာကိ ကနသ
် ့ တ်
င်
ိ ပါသည်၊ လနည်းစများကိ ေဘးရန်အ ရာယ်မ ကာကွယ် င်
ိ ပါသည်၊ လသန်းေထာင်ချီကိ ဆင်းရဲမဲေ
ွ တမ င ့်

အ ကမ်းဖက်မမ ကာကွယ် င်
ိ ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ လအခွ
့ ငအ့် ေရးဆိသည့် အယဝါဒက သမိင်းတေလ ာက် ဘယ်

အယဝါဒထက်မဆိ လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် ချမ်းသာသခကိ အေထာက်အကြပ ခဲပ
့ ါသည်။

သိ ့ ငတ
့် င်
ိ လအခွ
့ ငအ့် ေရးဝါဒမာ တရားေသ၊ တေ ကာင်းစွဲဝါဒ (dogma)တခ ြဖစ်လျက်သာ။ ယင်းေ ကာ

င ့် ကလသမဂ လအခွ
့ ငအ့် ေရး ေ ကညာစာတမ်း အပိဒ် ၁၉ က “လတိင်းတွင ် လွတလ
် ပ်စာွ ထင်ြမင်ယဆ င်
ိ ခင
ွ ့် င ့်

လွတလ
် ပ်စထ
ွ တ်ေဖာ်ေြပာဆိ င်
ိ ခင
ွ ့် ိသည်” ဟ ဆိြခင်းြဖစ်သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ယင်းစာပိဒ်ကိ င်
ိ ငေ
ံ ရး
ေတာင်းဆိချက်တခအြဖစ် ယဆပါက (ဆိလိသည်မာ ‘လတိင်းတွင ် လွတလ
် ပ်စာွ ထင်ြမင်ယဆ င်
ိ ခင
ွ ့် ိသင ့်

သည်’ဟ ယဆပါက) အြပည့အ

် ဝ ကျိ းေ ကာင်းဆီေလျာ်မ ိပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းသိ ယဆြခင်
့ းမဟတ်ဘဲ
လသားေဆးပီးယန်းတိင်းကိ ‘လွတလ
် ပ်စာွ ထင်ြမင် ယဆပိင်ခင
ွ ့် အခွငအ
့် ေရး” ကိ သဘာဝ ကီးက ေပးအပ်

ထားသည်ဟ ယံ ကည် ပီး ဆင်ဆာြဖတ်ေတာက်ြခင်းက သဘာဝတရား ကီး၏ ဥပေဒသများကိ ချိ းေဖာက်ရာ

ေရာက်သည်ဟ ယဆပါက က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လအြဖစ်
့ ၊ လယ
့ ေကျးမ၏ အ ိတရား၊ အမန်တရားကိ မျက်ကယ
ွ ်

ြပ ရာကျမည် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက ‘ တ်သမ

ိ ်း၍ မရေသာ သဘာဝအခွငအ
့် ေရးများကိပိင်ဆင်
ိ သည့် ပဂိ လ်တ

ဦး’ ဟ မိမိကယ်
ိ ကိ သတ်မတ်ထားသေရွ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် မိမိကယ်
ိ ကယ်
ိ ဘယ်လလမျိ
ိ းဆိသည်ကိ နားလည်

င်
ိ လမ
ိ ်မ
့ ည် မဟတ်ပါ။ ထိသဘာဝအခွငအ
့် ေရးအေပ စာဖတ်သ ယံ ကည်ေနမအပါအဝင် သမိင်းေ ကာင်းတ

ေလ ာက် စာဖတ်သေနထိင်ေသာ လအဖွ

့ ဲအစည်း င ့် စာဖတ်သ၏ စိတက
် လမ်
ိ းမိးပဲြ့ ပင်လာခဲသ
့ ည့် အင်အားစများ
အေ ကာင်းကိလည်း နားလည်လမ
ိ ်မ
့ ည် မဟတ်ပါ။

ယင်းသိ မသိ
့ နားမလည်ြခင်းမာ ဟစ်တလာတိ၊ ့ စတာလင်တိ ့ င ့် တိက်ပဲဆ
ွ င် ေ
ဲွ နရသည့် ၂၀ ရာစတွင ် သိပ်

အေရး ကီးလသည် မဟတ်ပါ။ သိေသာ်

့ ၂၁ ရာစတွင ် ယင်းကိ နားမလည်ြခင်းက ေသေရး င်ေရး ြဖစ်လာ င်
ိ

ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ဇီဝနည်းပညာ င ့် ဉာဏ်တ (artificial intelligence) တိက

့ လသားြဖစ်တည်မ၊ လ ့
ယ ေကျးမ၏ အေြခခံအဓိပာယ်ကပင်
ိ ေြပာင်းလဲရန် ကိ းပမ်းလာြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်

အသက် င်ရပ်တည်ခင
ွ ဆ
့် သည့
ိ ် အခွငအ
့် ေရးကိ အခိင်အမာ ကိင်စဲထ
ွ ားသည် ဆိပါက ယင်းရပ်တည်ချက်မာ ေသ

ြခင်းတရားကိ ေကျာ်လားရန် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဇီဝနည်းပညာကိ အသံးြပ သငသ
့် ည်ဟ ဆိလိရာ ေရာက်ပါ

သလား။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လွတလ
် ပ်ခင
ွ က
့် ိ ကိင်စဲထ
ွ ားပါက က ပ်
် တိ စိ
့ တအ
် တွငး် ထဲ ိ ဖံးကွယထ
် ားေသာ

အာသာဆ များကိ ာေဖွြဖည့ဆ

် ည်းရန် ကွနြ် ပ တာအယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ အားေကာင်းလာေအာင် ေဆာင်ရွကသ
် င ့်

ပါသလား။ လသားတိင်းတွင ် လအခွ

့ ငအ့် ေရး ိသည်ဆပါက
ိ စပါလသားများတွင ် စပါ လအခွ
့ ငအ့် ေရးများ ိပါ
သလား။ ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများအေနြဖင ့် “လအခွ
့ ငအ့် ေရး” ကိ တရားေသကိင်စဲထ
ွ ားပါက ယင်းေမးခွနး် များ

ကိ ေြဖရန် ခက်ခမ
ဲ ည် ြဖစ်ပါသည်။

လအခွ
့ ငအ့် ေရးကိ တရားေသ အမန်တရားအြဖစ် ယဆထားချက်မာ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ ရာစ စ်များတွင ် စပိန ်

ဘာသာေရးေထာက်လမ်းေရး (the Inquisition)၊ ြပင်သစ် သက်ဦးဆံပိင် ဘရင်စနစ် (ancient régime) ၊ နာဇီဝါဒ

င ့် လြဖ လမျိ း ကီးဝါဒီေကသံးလံး တိကိ

့ ေတာ်လန်တက်
ိ ဖျက်ရန် ကိ းပမ်းချက်များက ပံေပ လာြခင်း ြဖစ်

ပါသည်။ လအခွ
့ ငအ့် ေရး အယအဆမာ စပါလသားများ၊ ဆိက်ေဘာမ
့ ျား (လတပိင်း စက် ပ်တပိင်းများ) င ့်
အသိဉာဏ်အလွနအ
် ဆငြ့် မငေ
့် သာ ကွနြ် ပ တာများ င ့် စပ်လျ းလာလ င်မ ြပည့စ
် ံလံေလာက်ြခင်း ိမည် မဟတ်ပါ။

လအခွ
့ ငအ့် ေရး လပ် ားမများမာ ဘာသာေရး ခွြဲ ခားဆက်ဆမ
ံ များ င ့် လသား အာဏာ င်များရန်မ ကာကွယရ
် န်
ြငင်းဆိချက်များ၊ နည်းလမ်းများ အခိင်အမာ ထ ငထ
့် ည် င ့် ေလးစားဖွယ် ိေသာ်လည်း ယင်းတိမာ
့ စားသံးသဝါဒ
အလွနအ
် က ံြဖစ်လာြခင်း (consumerist excesses) င ့် နည်းပညာ အထးတိးတက် ပီး စိတက
် းယဥ်ေလာကဆန်

ဆန် ြဖစ်လာြခင်းများ (technological utopias) မ က ပ်

် တကိ
ိ ့ ကာကွယေ
် ပး င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။
အရိပ်ကယ
ွ ေ
် နတာကိ အသိအမတ်ြပ ြခင်း

ေလာကီသက်သက်ဝါဒကိ စတာလင်တရားေသဝါဒ င ့် ြဖစ်ေစ၊ အေနာက်တင်

ိ း နယ်ချဲဝါဒ၏ ဆိးရွ ားေသာ

အသီးအပွငမ
့် ျား အြဖစ်ြဖစ်ေစ၊ သိမဟတ်
့ ထိနး် မရသိမ်းမရ ြဖစ်ေနေသာ စက်မဖွံ ဖိ းြခင်း ြဖစ်စဥ် ငြ့် ဖစ်ေစ

အတတပဲဟ သတ မချသငပ
့် ါ။ သိေသာ်
့ တဖက်တင
ွ လ
် ည်း ေလာကီသက်သက်ဝါဒက ယင်းြဖစ်စဥ်များကိ လံးလံး

တာဝန်မယလိလည်
့ း မရပါ။ ေလာကီသက်သက်လပ် ားမများ င ့် သိပံနည်းကျ အင်စတီကျ း င်းများက လသား
မျိ း ယ
ွ က
် ိ တိးတက်ြပည့စ
် ံေစေရးေဆာင်ရွကပ
် ါမည်၊ ကမာ ဂိ ဟ်၏ ချမ်းသာ ကယ်ဝမကိ က ပ်
် တိ လသားမျိ
့ း

ယ
ွ ် အတွက် အသံးချပါမည်ဟ ကတိေတွေပးကာ လသန်းေထာင် ငခ
့် ျီ ပီး ညိ ငင်ဖမ်းစားခဲသ
့ ည်။ ယင်းကတိ
စကားများ ကိအေ ကာင်းြပ လျက် ပလိပ်ေရာဂါေဘး၊ အငတ်ေဘးများကိ ေကျာ်လား င်
ိ ခသ
ဲ့ ည့တ
် င်
ိ လေတွကိ

ဖမ်းဆီးစစ်ေဆးသည့် ဂးလတ်အကျဥ်းေထာင်ေတွလမျိ
ိ း ြပဿနာေတွ၊ (ဥတေဖာက်ြပန်မြဖစ် ပီး) ဝင် ိးစွနး် ေရခဲ

ေတွ အရည်ေပျာ် လာသည့် ြပဿနာများေတွကလဲ

ိ ဤေလာကီသက်သက်ဝါဒ င ့် သိပံေလာကက ေပ ေပါက်ေစ

လာခဲပ
့ ါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် သည်လိ ြပဿနာေတွြဖစ်လာရြခင်းမာ လေတွ ေလာကီသက်သက်ဝါဒ၏
ပန်းတိင်များ င ့် သိပံပညာ၏ အမန်အချက်အလက်များ ကိ ေကာင်းစွာနားလည်သေဘာေပါက်မမ ိြခင်း င ့် ပံဖျက်

နားလည်ြခင်းတိေ့ ကာင ့် ြဖစ်ရပါသည်ဟ ေစာဒက တက်ေကာင်းတက်ပါလိမ်မ

့ ည်။ စာဖတ်သ မန်ပါသည်။ သိေသာ်
့
ဘယ်အထင်ကရ လပ် ားမမျိ းမာမဆိ အထက်ေဖာ်ြပခဲသ
့ ည့် ေကာင်းစွာနားမလည်ြခင်း င ့် ပံဖျက်ြခင်းတိ ့ ိ က
သည်သာ။

ဥပမာအားြဖင ့် ခရစ်ယာန်ဘာသာက စပိနဘ

် ာသာေရး ေထာက်လမ်းေရး (the Inquisition)၊ ခ းဆိတ်

စစ်ပဲ၊ွ ကမာအ အြပား

ံ့ ိ ဌာေနတိင်းရင်းသားများ၏ ယဥ်ေကျးမများကိ ဖိ ပ
ိ ်ချ ပ်ချယ်ြခင်း င ့် အမျိ းသမီးများကိ

ဖိ ပ
ိ ်ချ ပ်ချယ်ြခင်း စသည့် ကီးကျယ်ေသာ ရာဇဝတ်မများ အတွက် တာဝန် ိပါသည်။ ထိသိဆိ
့ ပါက ခရစ်ယာန်
ဘာသာဝင်တေယာက်အေနြဖင ့် မခံမရပ် င်
ိ ြဖစ်ကာ ယင်းရာဇဝတ်မများအားလံးမာ ခရစ်ယာန်ဘာသာကိ

နားလည်မ လွမ
ဲ ားစွာ အဓိပာယ်ဖွငြ့် ခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်သည်ဟ တံြပန်
့ မည် ြဖစ်ပါသည်။ ခရစ်ေတာ်က ချစ်ြခင်း
ေမတာကိသာ သင် ကား ပီး စပိနဘ
် ာသာေရးေထာက်လမ်းေရး (the Inquisition) မာ ခရစ်ေတာ်၏ တရားေတာ်

များ ကိ ရွ ံ ာထိတလ
် နဖ
် ့ ွ ယရ
် ာ လွမ
ဲ ားစွာ အဓိပာယ်ဖွငြ့် ခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်သည်ဟ ဆိမည် ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တိ ့

အေနြဖင ့် ယင်းသိဆိ
့ ပါက နားလည်ေပးလိရေသာ်
့ လည်း ခရစ်ယာန်ဘာသာကိ အြပစ်က လံးလံး အလွယတ
် က
လတ်ေပးလိက်လ င်ေတာ့ မားမည်ြဖစ်ပါသည်။ စပိနဘ
် ာသာေရး ေထာက်လမ်းေရး (the Inquisition) င ့် ခ း

ဆိတစ
် စ်ပဲတ
ွ ေ
ိ ့ ကာင ့် ရွ ံ ာစိတပ
် ျက်မိသည့် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များအေနြဖင ့် ယင်းရက်စက် ကမ်း က တ်မများကိ

မသိကျိ းက ံြပ ေနလိ မရပါ။

့ ၄င်းတိအေနြဖင
့ ့် မိမိကယ်
ိ ကိ အလွနခ
် က်ခသ
ဲ ည့် ေမးခွနး် အချိ ေမးဖိ လိ
့ မည် ြဖစ်
ပါသည်။ “ချစ်ြခင်း ေမတာကိသာ သင် ကားသည့”် ၄င်းတိ၏
့ ေမတာအေြခခံဘာသာတရားမာ အဘယ့ေ
် ကာင ့်

ယင်းသိ တ
့ ကိမ်လည်းမဟတ်၊ စ် ကိမ်လည်းမဟတ် ကိမ်ဖန်များစွာ ကိယ်တင်
ိ ပံဖျက်ြခင်းကိ ခံရပါသနည်း။ ၄င်း

ြဖစ်ရပ်များမာ ကက်သလစ်များ၏ အယသန် းမိက်မေ ကာငြ့် ဖစ်သည်ဟ အြပစ်တင်ဖိ ့ ကိ းပမ်းမည့် ဂိဏ်းကွဲ ပ ိ

တက်စတနခ
် ့ ရစ်ယာန်များသည်လည်း အိင်ယာလန် င ့် ေြမာက်အေမရိကတွင ် ကိလိနီနယ်ချဲ ပ ိတက်စတနမ
် ့ ျား
လပ်ခသ
ဲ့ ည့် လပ်ရပ်များကိ ာဖတ် ကည့ဖ
် ိ တိ
့ က်တန
ွ း် လိပါသည်။ အလားတပင် မာက
့ စ
် ်ဝါဒီများအေနြဖင ့် မာက
့ စ
် ်

ေြပာခဲသ
့ ည့် ဘယ်အချက်ေတွေ ကာင ့် ဂးလတ်အကျဥ်းေထာင်ေတွ ြဖစ်ကန်သလဲဆတာ
ိ မိမိဘာသာ ြပန်ဆန်းစစ်
ကဖိ လိ
့ ပါသည်။ သိပံပညာ င်များအေနြဖငလ
့် ည်း ကမာေ
့ ဂဟစနစ်ကိ ဖျက်စီးသည့် ကိစကိ ဘယ်လမျိ
ိ း သိပံ

က အလွယတ
် ကြဖစ်ေစဖိ ခွ
့ ငြ့် ပ ခဲသ
့ လဲဆတာကိ
ိ ြပန်ေမးဖိ လိ
့ ပါသည်။ မျိ း ိးဗီဇပညာ င်များ အေနြဖငလ
့် ည်း နာ

ဇီများက ဒါဝင်၏ သီအရီ

ိ များကိ ဘယ်လမျိ
ိ း အလွသ
ဲ းစားလပ်
ံ ခသ
ဲ့ လဲဆတာကိ
ိ အထးအားြဖင ့် ဂ ြပ သတိချပ် က

ဖိ လိ
့ ပါသည်။

ဘာသာတိင်း၊ အေတွးအေခ အယအဆတိင်း၊ ဝါဒတိင်းတွင ် ေနာက်ကလိက်ေနသည့် အရိပ် ိပါသည်။ စာ

ဖတ်သအေနြဖင ့် ဘယ်အယဝါဒကိ လက်ခက

ံ ျငသ
့် းသည်
ံ ြဖစ်ေစ ကိယ့အ
် ရိပ်ကိ အသိအမတ်ြပ ပီး “ငါဘာသာ၊
့ ငါ ့

အယဝါဒမာေတာ့ ဒါမျိ းမြဖစ် င်

ိ ” ဆိတာမျိ း ထံအစွာ လက်သငခ
့် ထ
ံ ားတာမျိ း မလပ်မိဖိ လိ
့ ပါသည်။ ေလာကီ
သက်သက် သိပံပညာရပ်အေနြဖင ့် သမား ိးကျ ဘာသာေရးအများစထက် အနည်းဆံး အားသာချက်မာ မိမိအရိပ်
ကိ မိမိေ ကာက်ရွံ ြခင်းမ ိဘဲ မိမိအားနည်းချက်များ င ့် မျက်ကယ
ွ တ
် င
ွ ် ိေနသည့် ကိစများကိ အနည်းဆံး မအားြဖင ့်

ဝန်ခလ
ံ စိ
ိ တ် ိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ထးကဲသာလွနေ
် နေသာ ေလာကီလန
ွ ် အင်အား ကီးတစံတရာ

က ြပသသည်ဆသည့
ိ ် ခင်းချက်မဲ့ အမန်တရားဆိတာမျိ း ယံ ကည်ပါက စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘယ်လမျိ
ိ းအမားကိ

မ ဝန်ခံ င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။ ထိသိဝန်
့ ခလံ က်
ိ ပါက စာဖတ်သ ယံ ကည်ထားေသာ ဇာတ်ေ ကာင်းဇာတ်ကက
ွ ေ
် တွ

အကန်လးံ ပစ်ပယ်လက်
ိ ရမည့် အြဖစ်မျိ း ေရာက်သာွ းမည် စိးေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ စာဖတ်သက

မားတတ်သည့် လသားများ၏ အမန်တရားကိ လိက်လံ ာေဖွမကိ လက်ခပ

ံ ါက မားတာကိ မားေ ကာင်းဝန်ခြံ ခင်းက

ထိသိ အမန်
့ တရား ာပံေတာ်တင
ွ ် အလိလိပါလာသည့် ကိစဟ နားလည်ရမည် ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းေ ကာငလ
့် ဲ တယသန်မဟတ်သည့် ေလာကီသက်သက် လပ် ားမများက သများ င ့် စာလ င် ေလလံး
မထွားသည့် ကတိကဝတ်များသာ ေပးေလ့ ိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းတိ၏
့ အြပစ်အနာအဆာများကိ နားလည်ထား
ြခင်းေ ကာင ့် တဆငခ
့် ျင်း တေရွ ေရွ ေြပာင်းလဲမများ ြပ လပ်ရန်သာ ေမ ာ်လငထ
့် ားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာ - အနိမ့်
ဆံး လပ်အားခကိ ေဒ လာ အနည်းငယ် တိးြမငြ့် ခင်း သိမဟတ်
့ ကေလးေသ န်းကိ ရာခိင် န်းအနည်းငယ် ေလျာက
့ ျ
လာေစရန် ကိ းပမ်းြခင်းမျိ း ြဖစ်ပါသည်။ တရားေသကိင်စဲထ
ွ ားသည့် အယဝါဒများတွင ် ေတွရသည်မာ သတိကိ
့ ယ်
သတိ အလွ
့ နအ် မင်း ယံ ကည်မ လွနက
် ြဲ ခင်းေ ကာင ့် မြဖစ် င်
ိ သည့် ကတိများ မန်မန်ေပးတတ် ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။
သတိေခါင်
့ းေဆာင်များက “ကမာတည်သေရွ ” “စစ်မန်ေသာ” “ကယ်တင်ြခင်း” စသည့် စကားလံးများကိ

ေဖာေဖာသီသသ
ီ းံ ပီး၊ ဥပေဒတချိ ြပ ာန်းလိက် ံ၊ ဘရားေကျာင်းတေကျာင်း ေဆာက်လက်
ိ ံ၊ သိမဟတ်
့ နယ်ေြမ
တချိ ကိ သိမ်းလိက် ံ တချက်တည်း င ့် ကီး ကီးကျယ်ကျယ် ကမာ ကီးတခလံး ကယ်တင် င်
ိ ေတာမ
့ တတ် ကတိ
ေတွေပး ကပါသည်။

က ပ်
် တလသားများအဖိ
ိ့ သက်
့ ိေလာက၏ သမိင်းတွင ် အေရး ကီးဆံး ဆံးြဖတ်ချက်များကိ ချမတ်ရ

ေတာမ
့ ည်ြဖစ်ရာ က န်ေတာ်တ
့ ဦးတည်းသေဘာ ေြပာရလ င် ကိယ့အ
် မားကိယ် မားေ ကာင်းဝန်ခရ
ံ ဲေသာ သများကိ
ဘယ်ေတာမ
့ မမား င်
ိ ဟ ေ ကးေ ကာ်ေသာသများထက် ပိ ပီး က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ယံ ကည်ကးစားလိ
ိ ပါသည်။
ခင်ဗျားအေနြဖင ့် မိမိဘာသာ၊ မိမိအယဝါဒ၊ မိမိ ကမာအ
့ ြမင်က ကမာ ကီးကိ ေခါင်းေဆာင်ေစချင်သည်ဆလ
ိ င်

က န်ေတာ် ပထမဆံး ေမးမည့် ေမးခွနး် မာ “ခင်ဗျားတိ ဘာသာ၊

့ အယဝါဒ၊ ကမာအ
့ ြမင်က ကျ းလွနခ
် တ
ဲ့ ဲ့ အ ကီး
ဆံး အမားက ဘာြဖစ်ပါသလဲ။ ဘယ်လေတွ
ိ မားခဲပ
့ ါသလဲ” ဆိသည့် ေမးခွနး် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက ယင်း
ေမးခွနး် ကိ အတည် ေလးေလးနက်နက် မေြဖ င်
ိ ဘးဆိပါက အနည်းဆံး က န်ေတာ်ကေတာ့ ခင်ဗျားတိကိ
့ ယံ ကည်
ကိးစားမည် မဟတ်ပါ။
သင်ခန်းစာ (၁၅) မသိနားမလည်ြခင်း
ကိယ့ဖ
် ာသာကိယ် သိပ်သတ
ိ ယ်မထင်န ဲ ့

ေ အခန်းများတွင ် ယေနေခတ်
့ ၏ အေရး ကီးဆံး တိးတက်ြဖစ်ထန
ွ း် မအချိ င ့် ပံ ကီးချဲေဖာ်ြပ ေန ကေသာ

အ ကမ်းဖက်မ ြပဿနာမအစြပ ပီး လအများ အေလးထားရေကာင်းမန်း မသိေသာ နည်းပညာ ိက်ခတ်မများ

အဆံး တင်ြပခဲပ
့ ါသည်။ စာဖတ်သက ယင်းအေ ကာင်းအရာများ ကိ ဖတ်ရင်း စံေနတာပဲ၊ ဒါေတွအကန် ဘယ်လိ
လပ် သိ င်
ိ မာလဲဆသည့
ိ ် သိပ်များလွနး် တယ်ဆေသာ
ိ ခံစားချက်မျိ း ေပ လာတယ်ဆပါက
ိ စာဖတ်သ လံးလံးမန်

ပါသည်။ ဘယ်သမ ဒီအေ ကာင်းအရာ ေတွကိ အကန်အစင် သိနားလည် င်

ိ မည်မဟတ်ပါ။

ကန်လန
ွ ခ
် ေ
ဲ့ သာ ရာစ စ်များအတွငး် လစ်ဘရယ် အေတွးအေခ မာ ဆင်ြခင်ပိင်းြခား င်
ိ စမ
ွ ်း ိေသာလ
ပဂိ လ် (rational individual) အေပ အထး ြမငမ
့် ားစွာ ယံ ကည်ခမ
ဲ့ ိပါသည်။ လတဦးချင်းစီသည် လွတလ
် ပ်ေသာ

ဆင်ြခင်ပိင်းြခား င်
ိ ေသာ ေအးဂျငမ
့် ျား၊ ပဂိ လ်များဟ ယဆ ပီး ယင်း လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ် လသတဝါများြဖင ့်
ေခတ်သစ် လအဖွ
့ ဲအစည်းကိ ဖွဲစည်းထားသည်ဟ ဤလစ်ဘရယ်အေတွးအေခ က တင်ြပပါသည်။ မဲဆ င်တဦး
ချင်းစီသည် အေကာင်းဆံး ေရွ းချယ် င်
ိ ၏ဟေသာ အယအဆအေပ ဒီမိကေရစီက အေြခခံထား ပီး လွတလ
် ပ်

ေသာ ေစျးကွက် အေြခခံ အရင်း င်စနစ်က ေစျးဝယ်သသည် အ မဲမန်၏ဟ ယံ ကည်ပါသည်။ လစ်ဘရယ်

ပညာေရးကလည်း ေကျာင်းသားများကိ မိမိကယ်
ိ တင်
ိ စဥ်းစားဆင်ြခင်ရန် သင် ကားပါသည်။

သိေသာ်
့ ယင်းသိ လပဂိ
့ လ်တဦးချင်းစီတင
ွ ် ကျိ းေ ကာင်းဆင်ြခင် င်
ိ စမ
ွ ်း ိသည်ဟ အလွနအ
် မင်း စိတခ
် ျ

ယံ ကည်ြခင်းမာ မားယွငး် ပါသည်။ ပိစ့် ထက

် လိ
ိ နီယယ်ေတွးေခ ပညာ င်များ (post-colonial thinkers) င ့်
ဣတယ
ိ ဝါဒီအေတွးအေခ ပညာ င်များက လစ်ဘရယ်ေတွ ေြပာေနသည့် “ဆင်ြခင်ပိင်းြခား င်
ိ စမ
ွ ်း ိေသာလ
ပဂိ လ်” အယအဆမာ အထက်တန်းလာ လြဖ အမျိ းသားများ၏ သဇာအာဏာ င ့် ၄င်းတိ ထင်
့ ရာလပ်ခင
ွ က
့် ိ

အမမ်းတင်ဖိြဖစ်
့ သည့၊် အေနာက်တင်
ိ း၏ ကိယ့ဘ
် က်ကယ်
ိ ယက်သည့် စိတ် းေပါက်မ (chauvinistic Western
fantasy)သာ ြဖစ်ဖိများသည်
့ ဟ ေထာက်ြပခဲ့ ကပါသည်။ ေ တွငတ
် င်ြပခဲသ
့ လိ အြပ အမဆိင်ရာ စီးပွားေရးပညာ
င်များ (behavioural economists) င ့် ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်ဆင်
ိ ရာ စိတပ
် ညာ င်များ (evolutionary psychologists)

က လသား၏ ဆံးြဖတ်ချက်များမာ အများအားြဖင ့် ကျိ းေ ကာင်းဆင်ြခင်မထက် စိတခ

် စ
ံ ားချက်အတိင်း တံြပန်
့
ချက်များ င ့် ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်အရ လပ်ရင်းစမ်းရင်း ေပ လာေသာ အလွယန
် ည်းများအတိင်း ဆံးြဖတ်ချက်များ
ြဖစ်ေ ကာင်း သက်ေသထထားပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတခ
် စ
ံ ားချက်များ င ့် ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်အရ လပ်ရင်းကိင်ရင်း
ေပ လာေသာ အလွယန
် ည်းများအတိင်း ဆံးြဖတ်ြခင်းများမာ ေကျာက်ေခတ်တင
ွ ် အသက် င်ေနထိင်ရန် သငေ
့် တာ်
ေကာင်း သငေ
့် တာ်မည် ြဖစ်ေသာ်လည်း ဆီလက
ီ န
ွ ေ
် ခတ်တင
ွ မ
် စိတပ
် ျက်စရာ ေကာင်းေလာက်ေအာင်ပင် ညိ းငယ်
ချိ တဲေ
့ နပါသည်။
 အကျိ းအေ ကာင်း ဆင်ြခင် င်
ိ စမ
ွ ်း (rationality) သာမက၊ လပဂိ လ်တဦးချင်းဆိသည့် အယအဆ

(individuality) မာလည်း ယံတမ်းစကားသာ ြဖစ်ပါသည်။ လသားများမာ မိမိဘာသာ၊ မိမိကယ်

ိ တင်
ိ ကယ်
ိ ကျ စဥ်း
စားတာမျိ းလပ်ခပ
ဲ ါသည်။ အများအားြဖင ့် မိမိမျိ း ယ
ွ စ
် အပ်စတခလံး အလိက် စဥ်းစားေလ့ ိပါသည်။ ကေလးတ
ေယာက်ကိ ြပ စပျိ းေထာင်ရန် မျိ း ယ
ွ စ
် အပ်စ တခလံး လိအပ်သလိ၊ ပစည်းကိရိယာတခ တီထင
ွ ရ
် န်၊ ပဋိပကတခ
ကိ ေြဖ င်းရန်၊ ေရာဂါတခကိ ကသရန်လည်း မျိ း ယ
ွ စ
် အပ်စတခလံး လိအပ်ပါသည်။ ဘယ်လပဂိ လ်တဦး
ေယာက်ကမ ဘရား ိခးေကျာင်
ိ း ကီး တေကျာင်းေဆာက်ရန်၊ ကလီးယားဗံးလပ်ရန်၊ ေလယာဥ်ပျံတစင်း
တည်ေဆာက်ရန် လိအပ်သည့အ
် ရာအားလံးကိ သိမေနပါ။ လသားဟိမိေဆးပီးယန်းများ အြခား တိရ စာန်များထက်

သာ ပီး ကမာအ
့ င်သခင် ြဖစ်လာေစသည့် အချက်မာ ကျိ းေ ကာင်းဆင်ြခင် င်
ိ စမ
ွ ်း ေ ကာင ့် မဟတ်ဘဲ လသား
အပ်စ ကီး တခလံးအေနြဖင ့် အတတကွ စဥ်းစား င်
ိ စမ
ွ ်းက ဘယ်တရ
ိ စာန်များထက်မဆိ သာေသာ အရည်အချင်း
အြဖစ် ိေနေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

လသားတဦးချင်းအတွကမ
် ကမာ ကီးအေ ကာင်း မသိနားမလည်မမာ က်ဖွယလ
် လ
ိ ပ
ိ င် ြဖစ်ပါသည်။
သမိင်းကာလ ကာြမငလ
့် ာသည် ငအ
့် မ လသားတဦးချင်းစီအေနြဖင ့် တိးတိး ပီးပင် မသိဘဲ ိလာပါေသးသည်။
ေကျာက်ေခတ် အမဲလက်
ိ ၊ဟင်းစား ာ မဆိးတဦးက သ ကိ
့ ယ်ပိင်အဝတ်ကိ ဘယ်လဖန်
ိ တးီ ြပ လပ်ရမည်၊ မီး
ဘယ်လိ ေမးရမည်၊ ယန်ကိ ဘယ်လိ အမဲလက်
ိ ရမည်၊ ြခေသ့ကိ ဘယ်လေ
ိ ာင် ားရမည်ကိ သိပါသည်။ ယေန ့
ေခတ်တင
ွ ် က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် (ေကျာက်ေခတ်လသားထက်) ပိသိသည်ဟ မိမိကယ်
ိ ကိ ထင်ေသာ်လည်း၊ လတဦး

ချင်းအေန ငမ
့် အမန်တကယ်အားြဖင ့် အထးပင် မသိသေလာက်ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ လိအပ်ချက် အများစ
အတွက် အြခားလသားများ၏ က မ်းကျင်လမ
ိ ာမအေပ မီခရပါသည်
ိ ။ စမ်းသပ်ချက်တခမာ က ပ်
် တိ ထင်
့ တလံး
ကိ ဇက်သတ်၊ မာန်ေလ ာစ
့ ရာ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းစမ်းသပ်ချက်မာ ပါဝင်သေတွကိ သာမန်ေနစဥ်
့ သးံ ဇစ်တခ
အလပ်လပ်ပံကိ ဘယ်ေလာက်ေကာင်းေကာင်း သိသလဲ၊ နားလည်သလဲ ဆိတာကိ သံးသပ်ဆင်ြခင် ကည့ခ
် င်
ိ း

ပါသည်။ အများစက မိမိကယ်

ိ ကယ်
ိ ယံ ကည်မ အြပည့ြ် ဖင ့် ဇစ်အေ ကာင်း ေကာင်းေကာင်းသိသည်ဆိ ပီး ေြဖ
ပါသည်။ ဇစ်ဆသည်
ိ ကလည်း ေနစဥ်
့ သးံ ပစည်း အေနြဖင ့် ိသည်ကး။
ိ ယင်းေနာက် သတိကိ
့ ဇစ်တခ အလပ်လပ်
ပံ အေသးစိတ် င်
ိ သမ စိတ် ပီး အဆငဆ
့် ငေ
့် ဖာ်ြပရန် ေမးပါသည်။ ထိအခါ လအများစက မေြဖ င်
ိ ေတာပ
့ ါ။ ယင်း
အေြခအေနကိ စတီဗင် စလိမန် င ့် ဖီးလစ် ဖန်းဘတ်ချ်တက
ိ ့ “သိသည်ဟထင်မားမ” (knowledge illusion) ဟ

နာမည်တပ်ထားပါသည်။ လတဦးချင်းအေနြဖင ့် သိတာ အလွနန

် ည်းေသာ်လည်း က ပ်
် တက
ိ ့ မိမိကယ်
ိ ကိ များစွာ

သိသည်၊ တတ်သည်ဟ ထင် ကပါသည်။ အေ ကာင်းမာ တြခားသများ သိထားေသာ အရာများကိ က ပ်

် တက
ိ ့ မိမိ
ကိယ်တင်
ိ သိနားလည်သကဲသ
့ ိ စဥ်
့ းစားေနေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းအေြခအေနကိ ဆိးသည်ဟ တန်းေြပာလိေတာ

့ မ
့ ရပါ။ အပ်စလိက် စဥ်းစားမကိ မီခမေ
ိ ကာင ့် က ပ်
်

တိ လသားများမာ
့ ကမာ၏ အ င်သခင် ြဖစ်လာပါသည်။ သိသည်ဟ ထင်မားမ (knowledge illusion) ေ ကာင ့်
က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အစစအရာရာ ကိယ်တင်
ိ သေ
ိ အာင် အားစိက်ေနရသည့် မြဖစ် င်
ိ ေသာ အေြခအေနမျိ းတွင ် ပိတ်

မိမေနဘဲ ကိယ့ဘ
် ဝကိ တည်ေဆာက်လိ ရ
့ င်
ိ သည့် အေြခအေနကိ ေရာက်လာြခင်းြဖစ်ပါသည်။ ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်
ေထာငမ
့် ကည့ပ
် ါက အြခားသများ၏ အသိပညာအေပ ယံ ကည်ကးစား
ိ င်
ိ မက လသားဟိမိေဆးပီးယန်းများ

အတွက် များစွာ အလပ်ြဖစ်ခပ

ဲ့ ါသည်။

သိေသာ်
့ လည်း အြခား လသားလကဏာရပ်များကဲသ
့ ပင်
ိ ့ အတိတေ
် ခတ်များက အလပ် ြဖစ်ေသာ်လည်း
ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် ယင်းမာ ြပဿနာြဖစ်လာပါသည်။ သိသည်ဟ ထင်မားမ တွင ် အားနည်းချက်များ ိပါသည်။

ကမာ ကီးက ပိပိ ပ်ေထွးလာေနသေလာက် လသားများက ြဖစ်ပျက်ေနသမ ကိ မိမိဘယ်ေလာက် မသိနားမလည်

သလဲဆသည့
ိ အ
် ချက်ကိ သေဘာေပါက်ြခင်း မ ိပါ။ အကျိ းဆက်မာ ဇလေဗဒ သိမဟတ်
့ ဇီဝေဗဒအေ ကာင်း တ
ြပားသားမ နားမလည်သများက (ကိယ်နားမလည်တာ ကိယ်မသိဘ)ဲ ဥတေဖာက်ြပန်မအတွက် ဘာေပ လစီေလး

လပ်သငသ
့် ည်၊ မျိ း ိးဗီဇ ြပ ြပင်ထားသည့် ပျိ းပင်ေတွဆရင်
ိ ဘယ်လိ ေပ လစီမျိ း ချသငသ
့် ည်ဆတာ
ိ ဝင်ေြပာ က
ပါေတာသ
့ ည်။ အချိ ကလည်း ေြမပံမာ ဘယ်ေနရာ ိမန်းပင်မသိဘဲ အီရတ်မာေတာ့ ဘယ်လိ ြဖစ်သငသ
့် ည်၊ ယ

ကရိနး် မာေတာ့ ဘယ်လိ လပ်သငသ

့် ည်ဆတာမျိ
ိ း အတင်းဇွတြ် ငင်း ကပါသည်။ လများက သတိ၏
့ မသိနားမလည်
မကိ သေဘာေပါက်ြခင်း မ ိ ကပါ။ အေ ကာင်းမာ သတိ၏
့ ထင်ြမင်ယဆချက်များကိ စိနေ
် ခ မမ ိဘဲ ထပ်ြပန်တလဲ

လဲ ကိယ့ဖ
် ာသာကိယ် ဟတ်ပါသည်၊ မန်ပါသည် လပ်ေပးေနသည့် ဆိ ယ်မီဒယ
ီ ာများ င ့် မိမိစိတတ
် ကိယ်တ

သငယ်ချင်းများ ိရာ ပဲတ

့ င်သအ
ံ ခန်း (echo chamber) ထဲတင
ွ ် ပိတမ
် ိေန ကေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

လအများကိ သတင်းအချက်အလက်များ ေကာင်းေကာင်း င ့် ပိများများေပးြခင်းအားြဖင ့် ဤြပဿနာ

ေြပလည်မည် မဟတ်ပါ။ သိပံပညာ င်များက လများကိင်စဲထ

ွ ားသည့် အထင်မား၊ အြမင်မားများကိ သိပံပညာေရး

ပိေပးြခင်းအားြဖင ့် ေြဖ င်း င်

ိ မည်ဟ ထင် ကပါသည်။ လများကိ ကမာ ကီးပေ းွ လာမအေ ကာင်းြဖစ်ေစ၊ အိဘား
မား၏ ကျန်းမာေရးေစာငေ
့် ာက်မ အစီအစဥ် အေ ကာင်းြဖစ်ေစ တိကျေသာ အချက်အလက်များ င ့် ပညာ င်

များ၏ ဆန်းစစ်သးသပ်
ံ ချက်များ တင်ြပြခင်းအားြဖင ့် ြပည်သလထ၏ အြမင်ကိ ေြပာင်းလဲ င်
ိ လမ
ိ ်မ
့ ည်ဟ ပညာ င်
များက ေမ ာ်လင ့် ကပါသည်။ ယင်းေမ ာ်လငခ
့် ျက်များမာ လသားများ အမန်တကယ် ဘယ်လိ စဥ်းစားေတွးေခ

သလဲဆတာကိ
ိ လွမ
ဲ ားစွာ နားလည်ထားြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တလသားများ၏
ိ့ ထင်ြမင်ယဆချက်

အများစမာ တဦးတေယာက်ချင်းစီ၏ အကျိ းအေ ကာင်း ဆင်ြခင် င်

ိ စမ
ွ ်းထက် အပ်စလိက်၊ အဖွဲအစည်းလိက် စဥ်း
စားမအေပ အေြခခံထားြခင်း ြဖစ်ရာ ယင်းထင်ြမင်ယဆချက်များမာ မိမိ အပ်စအေပ သစာေစာငသ
့် ြိ ခင်းြဖင ့်

ကိင်စဲထ
ွ ား ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ လများကိ အချက်အလက်များ မဟားတရား ေပး ပီး တဦးချင်းစီ၏ မသိနားမလည်
မကိ ထတ်ေဖာ်ဖိ ့ ကိ းစားပါက ယင်းလပ်ရပ်ေ ကာင ့် ဆနက
် ့ ျင်ဖက်ရလဒ် ြဖစ်သာွ း င်
ိ ပါသည်။ လအများစက

အချက်အလက် အများ ကီး သိဖိ ကိ

့ းစားရသည်ကိ မ စ်သက်သလိ၊ သတိကိ
့ မသိနားမလည် တံးအသည်ဟ
အေြပာခံရသည်ကလည်
ိ း ေသချာေပါက် ကိ က် ကမည် မဟတ်ပါ။ တီးပါတီ (Tea Party) ေထာက်ခသ
ံ များကိ
ကမာ ကီးပေ းွ လာမအေ ကာင်း အမန်အတိင်း သိေစရန်ဆိ ပီး ကိနး် ဂဏန်း အချက်အလက်များြပဖိ ့ ကိ းစားပါက

ေအာင်ြမင်လမ
ိ ်မ
့ ည်ဟ စာဖတ်သ ထင်ပါက မားမည် ြဖစ်ပါသည်။
 အပ်စလိက်စ းစားမ၏ သဇာမာ အလွန ် ကီးပါသည်။ စ းစားချက်များ တခ ငတ
့် ခ ဆနက
် ့ ျင်ဘက်ြဖစ်ေန

တာေတာင် အပ်စလိက်စ းစားမေ ကာင ့် ယင်းဆနက

် ့ ျငဘ
့် က်ြဖစ်ေနတာကိပင် နားလည်ဖိ ခက်
့ ခေဲ န င်
ိ ပါသည်။

ဥပမာတခကိ ကည့ပ
် ါ။ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စတွင ် လက်ယာသမားများက လက်ဝဲသမားများလိ မဟတ်ဘဲ
ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမ၊ ေဂဟစနစ်ယယွ
ိ ငး် ပီး မျိ းစိတမ
် ျား ေပျာက်ကယ
ွ က
် န်မတိကိ
့ လံးလံး မစ းစား ကပါ။
ထိေ့ ကာငပ
့် င် လဝီစီယားနားြပည်နယ်မာ မက်ဆာချ းဆက်ြပည်နယ် ငယ
့် လ င် အလွနအ
် ားနည်းသည့်

ပတ်ဝန်းကျင်ထန
ိ း် သိမ်းမစည်းကမ်းများ ိေနြခင်းြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တက
ိ ့ ဤသိေသာ
့ အေြခအေနမျိ းကိ

အသားကျေန ပီြဖစ်ရာ ထး ပီးဆန်းတယ်လိ မထင်

့ ေတာပ
့ ါ။ သိ ့ ငတ
့် င်
ိ ဤအြဖစ်မျိ းမာ စင်စစ် အံအ
့ ားသငဖ
် ့ ွ ယရ
် ာ
ြဖစ်ပါသည်။ ေ း ိးစွဲဝါဒီ ကွနဆ
် ာေဗးတစ်ေတွဆေတာ
ိ ့ (ေ း ိးစွဲ ပီး) ဟိေ းေ းကလိ ေဂဟစနစ်ကိ ထိနး် သိမ်း
ထားလိမည်၊ ေတာေတာင် ေြမယာ ြမစ်ေချာင်းများကိ ေ းကလိပင် ထိနး် သိမ်းထားလိ လိမ်မ
့ ည်ဟ စ းစားချင်စရာ
ိပါသည်။ progressive ဆိေသာ တိးတက်ေသာသများ ကျေတာ့ နယ်ဘက်ေကျးဘက်ကိ ေြမလန်ေြပာင်းလဲမ

ေတွလပ်ဖိ သေဘာတ
့ ေလာက်မည်၊ အထးသြဖင ့် တိးတက်ဖိ၊ ့ လေနမအဆငအ
့် တန်း ြမငမ
့် ားလာဖိဆိ
့ ေသာ
ရည်ရွယခ
် ျက် ငဆ
့် ရင်
ိ ပိသေဘာတမည်ဟ ထင်ေလာက်စရာ ိပါသည်။ သိရာတွ
့ င ် ပါတီ၏ သေဘာထား

ရပ်တည်ချက်များမာ သမိင်းအရ ထးဆန်းသည့အ

် ြဖစ်များက လမ်းမိးထား ပီး ေပ ေပါက်လာြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ေပ

ရာ လက် ိအြဖစ်မာ ကွနဆ

် ာေဗးတစ်ေတွက ြမစ်ေချာင်းများ ညစ်ညမ်းလာမအေပ စိးရိမ်မေတွကိ မသိ းနား
ိ ေန

င်
ိ ကပါသည်။ ငက်မျိ းစိတေ
် တွ ေပျာက်ကယ
ွ က
် န်တာကိ စိတမ
် ပဘဲ ေန င်
ိ ကပါသည်။ လက်ဝဲ တိးတက်ေသာ

သများက ေ းက ိခသ
ဲ့ ည့် ေဂဟစနစ်ေဟာင်းကိ ထိနး် သိမ်းထားချင် ကပါသည်။ ပျက်ဆးီ သွားမာကိ စိးရိမ် က
ပါသည်။

သိပံပညာ င်များပင်လ င် အပ်စလိက် စဥ်းစားြခင်းေထာင်ေချာက်ထဲ ကျသွားတတ် က ပါသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ
ြပည်သလထ စဥ်းစားေတွးေခ ပံကိ အချက်အလက်များ တင်ြပြခင်းအားြဖင ့် ေြပာင်း င်
ိ မည်ဟ ထင်ေနသည့်
သိပံပညာ င်များကိယ်တင်
ိ စင်စစ် အပ်စလိက် စဥ်းစားတတ်ြခင်း အကျင၏
့် သားေကာင် ြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်။

သိပံပညာ င် အသိင်းအဝိင်းက ကိနး် ဂဏန်း၊ အချက်အလက်များ၏ ထိေရာက် င်

ိ စမ
ွ ်းကိ ယံ ကည် ကပါသည်။ သိ ့

ြဖစ်ရာ လက်ေတွေတွ ိမများ အရ ယင်းသိ ထိ

့ ေရာက်စမ
ွ ်းမ ိေသာ်လည်း သိပံပညာ င် အသိင်းအဝိင်း အပ်စ

အေပ သစာေစာငသ
့် သ
ိ များက ြပည်သလထ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံမများတွင ် မန်ကန်ေသာ အချက်အလက်များ ဟိနားတ

ေနရာ၊ ဒီနားတေနရာ ြပလိက်ရင်ြဖင ့် ြပည်သေတွ သတိေြပာတာကိ

့ လက်သငခ
့် သ
ံ ာွ းမည်ဟ ဆက်လက် ယံ ကည်
ေန ကပါသည်။

ထိနည်းတ လတဦးချင်းစီ၏ ကျိ းေ ကာင်းဆင်ြခင် င်

ိ စမ
ွ ်းကိ ယံ ကည်သည့် လစ်ဘရယ် အေတွးအေခ

ကိယ်တင်
ိ ကလည်း လစ်ဘရယ်အပ်စလိက်စဥ်းစားြခင်း၏ ရလဒ်ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ မွနတ
် ပ
ီ ိင်သန
ွ ၏
် ဘ ိင်ယနဘ
့် ဝ
အပိင်းတပိင်း၏ ဇာတ် ိနြ် မငေ
့် သာ အခန်းတခန်းတွင ် ဇာတ်လက်
ိ ဘ ိင်ယန်ကိ ဖန်ဆင်း င်ဘရား၏တမန်ေတာ်၊

ကယ်တင်မည့အ
် င်ဟ ကည်ညိ ေန ကသည့် လအပ် ကီးက ထင်မတ်ေနပါသည်။ ဘ ိင်ယန်က သ၏
့ ေနာက်လက်
ိ

သာဝကများကိ ေြပာသည်မာ “မင်းတိ ငါ

့ ေနာက်
့ လက်
ိ လပ်စရာ မလိဘး။ ဘယ်သေနာက်
့ လက်
ိ မ လပ်စရာ မလိ
ဘး။ ကိယ်ကယ်
ိ တင်
ိ စဥ်းစား က။ အားလံးက ကိယ်ပိင်စဥ်းစားေတွးေခ င်
ိ စမ
ွ ် း ိ တသ
ဲ့ ေတွ။ အကန်လးံ လေတွက

မတညီ ကတဲသ
့ ေတွပဲ” ဟ ေြပာပါသည်။ ထိအခါ လအပ် ကီးကလည်း အား ကိ းမာန်တက် “ဟတ်တယ်။ ငါတိ ့
အားလံးက ကိယ်ပိင် စဥ်းစားေတွးေခ င်
ိ စမ
ွ ် း ိ တသ
ဲ့ ေတွ။ ဟတ်တယ် ငါတိအားလံ
့ းက တေယာက်တမျိ းစီ မတညီ

ကတဲသ
့ ေတွ” ဟ ေနာက်ကေန တညီတညာတည်း သံ ပိ င်ဟစ် ကပါသည်။ မွနတ
် ပ
ီ ိင်သန
ွ က
် ၁၉၆၀ ြပည့် စ်များက

ေခတ်ေရစီးေ ကာင်းကိ ဆနက

် ့ ျင်သည့ယ
် ဥ်ေကျးမသည်ပင် ေ း ိးစွဲ ေအာက်သေဒါက်
ိ ြဖစ်ပံကိ သေရာ်

ေလာင်ေြပာင် ပီး တင်ြပြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ သတိ ေထာက်
့ ြပသည့် အချက်မာ ေယဘယျအားြဖင ့် လတဦး

ချင်းစီ၏ ကျိ းေ ကာင်းဆင်ြခင် င်

ိ စမ
ွ ်း အေပ ယံ ကည်မကိ ေမးခွနး် ထတ်ရန် အတွကလ
် ည်း မန်ေနပါသည်။
ေခတ်သစ်ဒမ
ီ ိကေရစီ င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ “ဟတ်တယ်၊ မဲဆ င်ေတွက အသိဆး။
ံ ဟတ်တယ်၊ ေစျးဝယ်သက အ မဲမန်

တယ်” ဟ တညီတညာတည်း ဟစ်ေ ကးေန ကသည့် လအပ် ကီးြဖင ့် ြပည့် က်ေနပါသည်။

အာဏာတွငး် နက် ကီး

အပ်စလိက် စဥ်းစားြခင်း င ့် လတဦးချင်းစီ၏ မသိနားမလည်မမာ သာမန် မဲဆ င်ြပည်သများ င ့် ေစျး

ဝယ်များကိသာ ပတ်ချာဝိင်းေနေသာ ြပဿနာမဟတ်ပါ။ သမတများ င ့် စီအးီ အိများလည်း အလားတ ကံ ရ

ပါသည်။ သတိမာ
့ အ ကံေပးများ၊ ေထာက်လမ်းေရး အဖွဲအစည်း ကီးများ ေြမာက်ြမားစွာ ိေကာင်း ိ င်
ိ သည့တ
် င်
ိ
ယင်းသိ ့ ိေနြခင်းေ ကာင ့် အထက်ေဖာ်ြ◌ပပါ အပ်စလိက် စ းစားြခင်း င ့် တဦးစီနားမလည်မ ြပဿနာကိ ေြဖ င်း

င်
ိ မည်ဟ အတတ်မေြပာ င်
ိ ပါ။ စာဖတ်သက ကမာ ကီးကိ အပ်ချ ပ်ေနရပါက အမန်တရားကိ ာေတွ ဖိ ့

အလွနအ
် ့ လွနပ
် င်ခက်ခမ
ဲ ည် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သ အေနြဖင ့် သိပ်အလပ်များလွနး် ပါမည်။ င်
ိ ငအ
ံ့ ကီးအကဲအများ

စ င ့် စီးပွားေရး ထိပ်သးီ ကီးများမာ အချိနြ် ပည့် ေြပးလား လပ် ားေနရပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့်

အေ ကာင်းအရာ တခခကိ ခေရေစတ

့ င
ွ း် ကျ သိလသည်
ိ ဆပါက
ိ တကယ်တမ်း အချိနအ
် များ ကီး လိပါသည်။ အထး
သြဖင ့် စာဖတ်သတွင ် အချိနသ
် းပစ်
ံ လက
ိ သံးပစ်ေန င်
ိ သည့် အထးအခွငအ
့် ေရး ိဖိ လိ
့ အပ်ပါသည်။ အလပ်မြဖစ်
သည့် လမ်းေ ကာင်းများကိ ာ ကည့၊် ဘယ်မမေရာက်သည့် အေြခအေနများကိ စမ်း ကည့ဖ
် ိ အချိ
့ နလ
် သလိ
ိ ၊ လပ်

ေနတာ ဟတ်မဟတ်ပါမလားဆိ
့ သည့် သံသယေတွအတွကလ
် ည်း အချိနလ
် ပါသည်
ိ ၊ လပ်ရင်း ပျင်းေန င်
ိ ဖိလည်
့ း

အချိန ် လိပါသည်။ ယင်းကေနမ ထိးထွငး် အသိဉာဏ်သည် တေြဖးေြဖးချင်း ကီးထွားေပါက်ဖွားလာမည် ြဖစ်

ပါသည်။ စာဖတ်သတွင ် သံးပစ်စရာ အချိနမ

် ိပါက အမန်တရားကိ ဘယ်ေတာမ
့ ာေဖွေတွ င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။

ပိဆိးသည်မာ အာဏာ ကီးလာ၊ တန်ခးထက်

ိ လာသည် ငအ
့် မ ယင်းက အမန်တရားကိ ပံပျက်ေစလာသည့်

အချက်ြဖစ်ပါသည်။ အာဏာ၏ သေဘာသဘာဝကလည်း အမန်တရားကိ အ ိအတိင်း ြမင်ဖိထက်

့ ေြပာင်းလဲပစ်

တတ်သည့် သေဘာ ိသည်ကး။

ိ စာဖတ်သ လက်ထတ
ဲ င
ွ ် တ ိေနပါက ြမင်ြမင်သမ က ထစရာ ြဖစ်လာပါသည်။ မိမိ
တွင ် အာဏာ ိေနပါက ဘယ်ကစ
ိ မဆိ ကိယ်ဝင်ပါစရာဟ ထင်လာပါသည်။ စာဖတ်သက ယင်းစိတက
် ိ ထိနး်

င်
ိ သည်ဆဦးေတာ
ိ ၊့ စာဖတ်သ ေဘးနားကလများက
့ လက်ထဲ ိေနသည့် တ ကီးကိ အမမဲ့ အမတ်မဲ့ ဘယ်ေတာမ
့
ေန င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သကိ စကားလာေြပာသတိင်းက သိသိ င ့် ြဖစ်ေစ၊ မသိဘဲ င ့် ြဖစ်ေစ အ ကံအစည်
တခခ၊ အစီအစ တခခ ိေနတတ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သက သတိေြပာသမ
့ ကိ ဘယ်ေတာမ
့ ၁၀၀
ရာခိင် န်း ယံလိ ရမည်
့ မဟတ်ပါ။ ဘယ်ဆလ်တန်ဘရင်ကမ သလက်
့ ေအာက်ငယ်သား၊ နန်းတွငး် သ နန်းတွငး် သား
များက သကိ
့ အမန်အတိင်း တင်ြပလိမ်မ
့ ည်ဟ ယံ ကည်လိ မရပါ။
့

သိြဖစ်
့ ရာ ကီးမားေသာ အာဏာက စ ကဝဠာထဲက တွငး် နက် ကီးများ သေဘးပတ်
့ ချာလည် က အာကာသ

ကိ ယိင်ရွဲ ေစသကဲသ
့ ိ ြဖစ်
့ ပါသည်။ စာဖတ်သက အာဏာ င ့် နီးေလေလ၊ အစစအရာရာက မမမန် ရွ ဲ ေစာင်း
တွနလ
့် မ
ိ ်ေလေလ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သနားေလး နီးကပ်လာပါက ဘယ်စကားလံးမဆိ ပံမန်ထက် ေလးနက်လာ

ပါသည်။ စာဖတ်သကိ ေတွသမ သတိင်းက မျက် ာချိ ေသွး ကမည်၊ သေဘာေတာ်ကျေအာင် လပ် ကမည်၊

သိမဟတ်
့ စာဖတ်သထံမ တခခရဖိ ့ ကိ းပမ်း ကမည် ြဖစ်ပါသည်။ သတိက
့ စာဖတ်သ သတိကိ
့ တမိနစ်၊ စ်မိနစ်
ထက်ပိ ပီး အချိနမ
် ေပး င်
ိ ေ ကာင်း သိထားသလိ၊ မသငေ
့် တာ်သည့် တခခ၊ စာဖတ်သ စိတ် ပ်ေစမည့် တခခ ေြပာမိ

မာ စိးရိမ် ကသည် ြဖစ်ရာ အဆံးတွင ် အ စ်အသားမပါသည့် စကားများ၊ ဖန်တရာေတ ဇာတ်လမ်းများသာ ေြပာ က

ပါေတာသ
့ ည်။

လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ်အနည်းငယ်က က န်ေတာ်က
့ ိ အစေရး ဝန် ကီးချ ပ် ဘန်ဂျမင်းေနတန်ယာဟ င ့် ညစာစားပွဲ
သိ ဖိ
့ တ် ကားခံရပါသည်။ မိတေ
် ဆွများက က န်ေတာ်က
့ ိ မသွားဖိ တား
့ ကသည့တ
် င်
ိ က န်ေတာ် မသွားဘဲ မေန င်
ိ
ပါ။ ကနလ
် ့ နက
် ့ ာ ေနာက်ကယ
ွ က
် အေရး ကီး ပဂိ လ်များသာ သိရသည့် လ ိ ဝက်ချက် ကီးများကိ အဆံးတွင ် ကားရ

လိမ်မ
့ ည်ဟ ထင် ပီးသွားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ တကယ်တမ်းတွငမ
် ညစာစားပွဲမာ ေတာ်ေတာ် စိတပ
် ျက်ဖိ ေကာင်
့ း

ပါသည်။ ဒင်နာကိ လသံးဆယ်ေလာက် တက် က ပီး လတိင်းက ဝန် ကီးချ ပ် ကီး သတိကိ
့ စိတဝ
် င်စားေအာင်

ကိ းစား ကပါသည်။ သတိ၏

့ ကိယ်ရည်ကယ်
ိ ေသွးက ဘယ်လ၊ိ အ ကိ က်ဆးဟင်
ံ းကေတာ့ ဘယ်ဟာ အစ ိသြဖင ့်

ဝန် ကီးချ ပ်အထင် ကီးလာေအာင် ကိ းစား ကပါသည်။ ဝန် ကီးချ ပ်ထမ

ံ တခမဟတ်တခ ရဖိ ့ ကိ းပမ်း ကပါသည်။
အခန်းထဲ ိသများက ကီးမားေသာ လ ိ ဝက်ချက်တခခ သိထားသည်ဆဦးေတာ
ိ ၊့ သတိအေနြဖင
့ ့် ဘယ်သကိ
့ မ ၄င်း
လ ိ ဝက်ချက်ကိ မေြပာမိေအာင် ထိနး် သည့ေ
် နရာတွင ် အထးေတာ် ကသည်ဟ ဆိရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းက

လည်း ေနတန်ယာဟ၏ အြပစ်မဟတ်ပါ၊ ဘယ်သ အြပစ်

့ မလည်း မဟတ်ပါ။ အာဏာ၏ ဆွင
ဲ င်အား ကီးမားေသာ

အြပစ်သာ ြဖစ်ပါသည်။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် အမန်တရားကိ သိချင်သည်ဆပါက

ိ အာဏာတွငး် နက် ကီး၏ ဆွအ
ဲ ားကိ လွတေ
် ြမာက်

ဖိ လိ
့ ပါသည်။ ဟိနားဒီနား အစွနအ
် ဖျားတွင ် စာဖတ်သထံတင
ွ ် အချိနအ
် များ ကီး သံးပစ် င်
ိ ဖိ လိ
့ အပ်ပါသည်။
အစစအရာရာ ေြပာင်းလဲေတာ်လန်ပစ် င်
ိ သည့် အသိပညာမျိ းမာ ဗဟိကိ ေရာက်လာခဲပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ဗဟိ

ကိ ိရင်းစွဲ အသိပညာများြဖင ့် တည်ေဆာက် ထားေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ နဂိ ိေနသည့် စနစ် (old order) ကိ
ေစာင ့် ကပ်ေနသများက ဘယ်သ အာဏာဗဟိချက်မ ေနရာများကိ ေရာက်လာ င်
ိ သလဲဆတာကိ
ိ ဆံးြဖတ်ပါသည်။

သတိက
့ အေ ာက်အယက် ြဖစ် င်
ိ သည့် သမား ိးကျ မဟတ်ေသာ အေတွးအေခ အယအဆ ိသများကိ စစ်

ထတ်ပစ်ေလ့ ိပါသည်။ ထိသိ စစ်

့ ထတ်ရာတွင ် အလွနမ
် ျားြပားသည့် အမိကသ
် ိက်များလည်း စစ်ထတ် ပီးသား
ြဖစ်သည်ဆတာကေတာ
ိ ့ ဟတ်ပါသည်။ ဒဲဗိစ့် ကမာစ
့ ီးပွားေရး ဖိရမ်ကိ အဖိတမ
် ခံရတာနဲ အသိ
့ ဉာဏ် ကီးသည့်

ပဂိ လ်လိ ဆိ
့ လိရသည်
့ မဟတ်ပါ။ အစွနအ
် ဖျားတွင ် အစစ ေြပာင်းလဲ ေတာ်လန်ပစ် င်
ိ ေသာ အေတွးအေခ

အသိဉာဏ်များ ိေကာင်း ိေန င်

ိ ေသာ်လည်း အများအားြဖင ့် ေသချာမသိေသာ မန်းဆချက်များ၊ မမန်ကန်ေ ကာင်း
သက်ေသထ ပီးြဖစ်သည့် ပံစံေမာ်ဒယ်များ၊ တရားေသစွဲကင်
ိ ထားေသာ အယသီးမများ၊ အဓိပာယ်မ ိသည့်

လ ိ ဝက် ကံစည် သီအရီ

ိ များြဖင ့် အများအားြဖင ့် ြပည့် က်ေနပါသည်။ ယင်းေ ကာင ့် စာဖတ်သအေနြဖင ့်

အစွနအ
် ဖျားတွငေ
် နပါက အချိနမ
် ျားစွာ သံးပစ် င်
ိ ရန် လိအပ်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ေခါင်းေဆာင်များမာ ေဘးကျပ်နက
ံ ျပ်အေြခအေနမာ ေရာက်ေန ကပါသည်။ သတိအေနြဖင
့ ့်

အာဏာ၏ ဗဟိချက်မတွင ် ေနပါက ကမာကိ လွနစ

် ာွ ပံပျက်ေနေသာ အြမင်ြဖင ့် ြမင်ရမည် ြဖစ်ပါသည်။

အစွနအ
် ဖျားသွားပါကလည်း တန်ဖိး ိသည့် အချိနမ
် ျားကိ ေြမာစရာ အများ ကီး သံးပစ်ရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ထိ ့
အြပင် ြပဿနာက ပိဆိးလာဖိသာ
့ ိပါသည်။ လာမည့် ဆယ်စ စ်များတွင ် ကမာ ကီးမာ ယေနေခတ်
့ ထက်များစွာ

ပိမိ ပ်ေထွးလာမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ စစ်တရင် နယ် ပ်များြဖစ်ေစ၊ င်ဘရင်ြဖစ်ေစ - လသားတဦးချင်း
အေနြဖင ့် ကမာ ကီးကိ ပံေဖာ်ေနသည့် နည်းပညာ ပစည်းများ၊ စီးပွားေရး ေရစီးေ ကာင်းများ င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး တွနး် ထိး

လပ် ားမများကိ သိဖိ ပိ

့ ခက်လာမည် ြဖစ်ပါသည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ် ၂၀၀၀ ေကျာ်က ဆိကေရးတီးေြပာခဲသ
့ လိ ယင်း
ကဲသ
့ ိ အေြခအေနတွ
့ င ် က ပ်
် တိ အေကာင်
့ းဆံး လပ် င်
ိ သည့် အရာမာ က ပ်
် တိ တဦးချင်
့ းစီ၏ မသိနားမလည်မကိ

ဝန်ခအ
ံ သိအမတ်ြပ ဖိ ြဖစ်
့ ပါသည်။

ယင်းသိဆိ
့ လ င် ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ င ့် တရားမ တမကိေရာ ဘယ်လလပ်
ိ ရမလဲဟ ေမးဖိ ့ ိပါသည်။ က ပ်
်
တိအေနြဖင
့ ့် ကမာ ကီးကိ မသိ င်
ိ ၊ နားမလည် င်
ိ ဟဆိပါက အမန် င ့် အမား၊ တရားသည် င ့် မတရားသည်ကိ

ဘယ်လမျိ
ိ း ခွြဲ ခားသိ င်
ိ ပါမလဲ
့ ဟ ေမးဖိရာ
့ ိပါသည်။
သင်ခန်းစာ (၁၆) တရားမ တမ
က န်ေတာ်တိ နားလည်
့ တဲ့ တရားမ တမဆိတာ ဒိတေ
် အာက်ေကာင်း ေအာက်ေန င်
ိ တယ်

အြခားသိမများကဲသ
့ ပင်
ိ ့ က ပ်
် တိ တရားမ
့ တမ (justice) ကိ သိနားလည်ပံသည်လည်း ေ းက ဆငက
့် ဲ

ေြပာင်းလဲမ ြဖစ်စဥ်တင
ွ ် အရင်းခံပါသည်။ လသားများ၏ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ကိ အမဲလက်
ိ ေတာ ာ မဆိးအပ်စငယ်
ေလးများအြဖစ် စစည်းေနထိင်ေသာ ဘဝ စ်သန်းေပါင်းများစွာ၏ ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စ က များစွာ လွမ်းမိးခဲပ
့ ါသည်။
ယင်းဆငက
့် ြဲ ဖစ်စ သည်လည်း အမဲလက်
ိ ေတာ ာအပ်စငယ်ကေလးများမာ ေပ ေပါက်ခေ
ဲ့ သာ လမေရး င ့် ကိယ်

ကျငတ
့် ရားဆိင်ရာ ဝိေရာဓိများကိ လိက်ေလျာညီေထွ ေြဖ င်းရင်းက ေပ ေပါက်လာြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်
က စာဖတ်သ ငအ
့် တ ေတာ ာထွကသ
် ည် ဆိ ကပါစိ။့ က န်ေတာ်က သမင်တေကာင် ဖမ်းမိ ပီး စာဖတ်သက ဘာ
အမဲမ မရခဲလ
့ င် က န်ေတာ်ရလာေသာ အမဲကိ စာဖတ်သ င ့် ေဝမ သငပ
့် ါသလား။ စာဖတ်သက မိေတွ သွား ာ ပီး

ေတာင်း ငအ
့် ြပည့် ြပန်လာသည်ဆပါက
ိ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် စာဖတ်သထက် ပိမိအင်အား ကီးသည့အ
် တွက် ယင်း
မိေတွကိ က န်ေတာ်တဦးထဲအတွက် လယခွင ့် ိပါသလား။ စာဖတ်သက က န်ေတာ်က
့ ိ သတ်ြဖတ်ရန် ကံစည်ေန
ေ ကာင်း ကိ သိပါက လက်ဦးမြဖင ့် ည ်န
့ က်ချိနမ
် ာ စာဖတ်သကိ လာသတ်လရပါသလား။
ိ့

အေပ ယံ ကည့ပ
် ါက က ပ်
် တိ လသားများ
့ အာဖရိက ဆာဗားနားလွငြ် ပင်ကေန မိ ကီးြပ ကီးများဆီ
ေရာက်လာချိနထ
် ိ ဘာမ မေြပာင်းလဲေသးဘးဟ ထင်စရာ ိပါသည်။ က ပ်
် တိ ယေန
့ ေခတ်
့ ကံ ေနရေသာ ေမးခွနး်
များြဖစ်သည့် ဆီးရီးယား ြပည်တင
ွ း် စစ်၊ ကမာလံးဆိင်ရာ မမ တမ၊ ကမာ ကီးပေ းွ လာမ စသည့ေ
် မးခွနး် များမာ

ယခင် ကံ ဖးသည့် ြပဿနာများသာ ြဖစ် ပီး ပမာဏပိ ကီးလာတာသာ ိသည်ဟ ထင်ေကာင်းထင် င်

ိ ပါသည်။
သိေသာ်
့ ယင်းအထင်မာ အြမင်မားမသာ ြဖစ်ပါသည်။ အရွ ယအ
် စား ပမာဏက စကားေြပာပါသည်။ သိေသာ်
့
လက် ိေနထိင်ေသာ ကမာ ကီးကိ တရားမ တမ အြမင် ေထာငက
့် ေန ကည့လ
် င် က န်ေတာ်တသည်
ိ့ ကိယ်ေနထိင်

ရာ ကမာ ကီး င ့် လိက်ေလျာညီေထွ ိေနသည်၊ အဆင်ေြပေနသည်လိ ေြပာရန်

့ ခဲယ းပါသည်။ အြခားေသာ အြမင်

ေထာငမ
့် ျားက ကည့လ
် င်လည်း ဤနည်းအတိင်းပင် ြဖစ်ပါသည်။

အဓိကြပဿနာမာ စံတန်ဖိးြပဿနာ မဟတ်ပါ။ ၂၁ ရာစတွင ် ေနထိင်ေသာ က ပ်

် တိ လသားများမာ
့
ေလာကီသက်သက်ဝါဒီများြဖစ်ေစ၊ ဘာသာတရား ကိင်း ိငး် သည် ြဖစ်ေစ၊ ေစာငထ
့် န
ိ း် ရန် စံတန်ဖိးများ ေြမာက်ြမား
စွာ ိပါသည်။ ြပဿနာမာ ယင်းစံတန်ဖိးများကိ ပ်ေထွးေသာ ကမာ ကီးတွင ် မည်သိ လက်
့ ေတွ
အေကာင်အထည်ေဖာ်မည်နည်းဆိသည့် ြပဿနာြဖစ်ပါသည်။ ြပဿနာမာ ကိနး် ဂဏန်း အရွ ယအ
် စား ြပဿနာြဖစ်
ပါသည်။ အမဲလက်
ိ ေတာ ာ မဆိးလသားများ တရားမ တမကိ သိနားလည်ပံ၊ စဥ်းစားပံမာ မိင်ေလးငါးြခာက်ဆယ်
အတွငး် ေနထိင်သည့် လေလးငါးေြခာက်ဆယ် ေလာက် ကံ ရေသာ ဝိေရာဓိများ င ့် ရင်ဆင်
ိ ရန် ပံချထားြခင်း ြဖစ်
ပါသည်။ ကမာတ
့ က်
ိ ကီးများကိ ေကျာ်လန
ွ ေ
် သာ သန်း ငခ
့် ျီသည့် လသားများ၏ ဆက်ဆမ
ံ ကိ နားလည်ရန်
ကိ းစားေသာအခါ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ကိ သိမ၊ စဥ်းစားမမာ အေြခအေနကိ နားလည် င်
ိ ရန် မတတ်

စွမ်း င်
ိ ေအာင် ြဖစ်လာပါေတာသ
့ ည်။

တရားမ တမဟဆိလ င် စိတက

် းသက်သက် စံတန်ဖိးများသာမကဘဲ ခိင်လေသာ
ံ အကျိ းအေ ကာင်း
ဆက်စပ်မများကိ နားလည် င်
ိ ဖိ လိ
့ အပ်ပါသည်။ စာဖတ်သက မိမိကေလးများ အတွက် မိေတွ ာလာသည်ကိ
က န်ေတာ်က အင်အားသံး ပီး ယင်းမိေတာင်း ကီးကိ လယလိက်သည်ဆပါက
ိ စာဖတ်သ၏ ကေလးများ ဗိက်
ေဟာင်းေလာင်း င ့် အိပ်ရမည်ြဖစ်ကာ စာဖတ်သ လပ်လာသမ အလဟဿ ြဖစ်ရသည့အ
် တွက် ယင်းအေြခအေန
မာ မတရားေသာအေြခအေန ြဖစ်ပါသည်။ ဤကိစကိ နားလည်ရန်မာ လွယပ
် ါသည်။ ဘယ်အေ ကာင်းေ ကာင ့်
ဘယ်အကျိ းြဖစ်ရသည်ကိ ြမင်ရန် လွယက
် ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ကံဆးသည်
ိ က က ပ်
် တိ ေခတ်
့ သစ်ကမာ
ကီး၏ ိရင်းစွဲပါလာသည့် လကဏာတရပ်မာ အကျိ းအေ ကာင်း ဆက်စပ်မများ ဆငက
့် ဆ
ဲ ငက
့် ဲ ြဖစ်ေန ပီး လွနစ
် ာွ
ပ်ေထွးေနြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် အိမ်မာ ေအးေအးလလေလး ေန ပီး ဘယ်သကိ
့ မ အပ်တိ
ကေလး ငေ
့် တာင် မရွ ယေ
် သာ်လည်း လက်ဝဲတက် က လပ် ားသများ အလိအရမ အစေရးစစ်သားများ င ့်
အေနာက်ဘက်ကမ်းေြမာင် အေြခချေနထိင်သများက ကျ းလွနေ
် သာ အမားများတွင ် က န်ေတာ်က ကံရာပါ ြဖစ်ေန
ပါသည်။ ဆိ ယ်လစ်များအလိအရ က န်ေတာ် သက်ေတာငသ
့် က်သာ ေနရဖိမာ
့ စိတဆ
် င်းရဲစရာ တတိယကမာ၏
မဝေရစာ ေပးခိင်းသည့် စီးပွားေရးလပ်ငန်းများ ိ ကေလးလပ်သားများ၏ လပ်အားအေပ တွင ် မီခေနသည်
ိ ဟ ဆိ
ပါသည်။ သမိင်းတေလ ာက် လွနစ
် ာွ စက်ဆပ်ရွံ ာဖွယ် ြပစ်မ ကီးတခြဖစ်သည့် ေမွးြမ ေရးတိရ စာန် သန်းေထာင်

ငခ
့် ျီကိ ရက်စက် ကမ်း က တ်စာွ အြမတ်ထတ် ဖိ ပ
ိ ်ထားြခင်း င ့် က န်ေတာ်ဘ
့ ဝက အြပန်အလန် ေရာေထွး
ယက်တင်ြဖစ်ေနသည်ဟ တိရ စာန်အေရး တက် ကလပ် ားသများက သတိေပးမည် ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းအြဖစ်များအတွက် က န်ေတာ်မ
့ ာ အမန်တကယ် အြပစ် ိပါသလား။ ေြပာဖိမလွ
့ ယသ် ည့် ကိစ ြဖစ်
ပါသည်။ စိတက
် းြဖင ့် မမန်းဆ င်
ိ ေလာက်ေအာင် ကီးမားသည့် စီးပွားေရး၊ လမေရး ကွနယ
် က်များအေပ က န်

ေတာ်၏
့ အသက် င်ေနထိင်မက မီခေနရ
ိ ပီး ကမာလံးဆိင်ရာ အကျိ းအေ ကာင်း ဆက်စပ်မများမာ လွနစ
် ာွ
ပ်ေထွးသည် ြဖစ်ရာ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် အ ိး င်းဆံး ေမးခွနး် များကိ ေြဖ င်
ိ ရန်ပင် လွနစ
် ာွ ခက်ခပ
ဲ ါသည်။

က န်ေတာ်စားသည့် ေနလယ်
့ စာ ဘယ်ကလာသလဲ၊ က န်ေတာ်စီးသည့် ဖိနပ် ဘယ်သချ ပ်သလဲ၊ က န်ေတာ့် ပင်စင်

ရန်ပံေငွအတွက် အပ်ထားေသာ ပိက်ဆက

ံ ိ ဘာလပ်ထားသလဲ စေသာ ေမးခွနး် များကိ ေြဖရန်ပင် လွနစ
် ာွ ခက်ခဲ
ပါသည်။

ြမစ်များကိ ခိးြခင်း

ကမာဦးေခတ်က အမဲလက်
ိ ေတာ ာ မဆိးတဦးအေနြဖင ့် သေန
့ လယ်
့ စာ ဘယ်ကလာသလဲဆတာ
ိ
ေကာင်းေကာင်း သိပါသည် (သကိယ်တင်
ိ ေတာထွက် ာ ပီး ရလာပါသည်)၊ သေြခနင်
့ းကိ ဘယ်သ လပ်ေပးသလဲဆိ

တာကိ ေကာင်းေကာင်း သိပါသည် (မီတာ ၂၀ ေလာက်အကွာတွင ် အိပ်ေနသ ြဖစ်ပါသည်)၊ သပင်

့ စင် ရန်ပံေငွကိ
ဘယ်လစီ
ိ မံထားသလဲဆတာကိ
ိ ေကာင်းေကာင်း သိပါသည် (၄င်းတိမာ
့ ရံဗွကထ
် တ
ဲ င
ွ ် ကစားေနပါသည်။ ယင်း
ေခတ်က လများ၏ တခတည်းေသာ ပင်စင်ရန်ပံေငွ မာ “ေမွးထားသည့် ကေလးများ” ြဖစ်ပါသည်)။ က န်ေတာ့်

အေနြဖင ့် အမဲလက်
ိ ေတာ ာမဆိး င ့် င
ိ း် ယဥ်လ င် ဘာမမသိသေလာက် ြဖစ်ပါသည်။ စ်ေပါင်းများစွာ သေတသန

လပ် ကည့ပ
် ါမ က န်ေတာ်မဲေပးတင်ေြမာက်ထားေသာ အစိးရမာ ကမာတဖက် ိ ကလိမ်ကကျစ် အာဏာ င်တဦး
ထံ လက်နက်များ လ ိ ဝက်စာွ ေရာင်းချေနသည် ဆိတာမျိ း သိေကာင်းသိလာ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းအချက်ကိ

သိရရန် အချိနေ
် ပးရချိနတ
် င
ွ ် ပိအေရး ကီးသည့် ေတွ ိမများ င ့် လွေ
ဲ ချာ်သာွ း င်
ိ ပါသည်။ ဥပမာ - ညစာအတွက်
က န်ေတာ်စားရန် ကက်ဥများ ဥေပးသည့် ကက်များ ဘာြဖစ်သာွ းသလဲဆသည့
ိ ် ကိစမျိ း ြဖစ်ပါသည်။

ိေနသည့် စနစ်ကိ တည်ေဆာက်ထားပံမာ မသိချင်သများအတွက် ေပျာ်ေပျာ် ကီး မသိဘဲ ေနလိရသလိ

့ သိ

ချင်သများအတွကက
် လည်း အမန်တရားကိ ာေဖွရန် လွနစ
် ာွ ခက်ခေ
ဲ အာင် တည်ေဆာက်ထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။
က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် မခိးယမိေအာင် ေ ာင်လသည်
ိ ထားဦးေတာ၊့ ကမာစ
့ ီးပွားေရးစနစ် ကီးက က န်ေတာ် မသိ
လိက်ဘဲ က န်ေတာ်က
့ ယ်
ိ စား မရပ်မနား ခိးေပးေနသည်ဆပါက
ိ ဘယ်လလပ်
ိ ခိးယြခင်းကိ ေ ာင် ား င်
ိ ပါမည်
နည်း။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် လပ်ရပ်တခကိ ယင်း၏ အကျိ းဆက်အေပ မတည် ပီး ဆံးြဖတ်သည်ြဖစ်ေစ (“ခိးယ

ြခင်းက ကျ းလွနခ
် ရ
ံ သကိ စိတဆ
် င်းရဲေစသည့အ
် တွက် မားယွငး် တဲ့ လပ်ရပ်ြဖစ်တယ်”)၊ သိတည်
့ းမဟတ် ဘယ်လိ

အကျိ းဆက်ပဲ ြဖစ်ပါေစ လိက်နာရမည့် ြပတ်သားတိကျေသာ တာဝန်များ (categorical duties) အြဖစ် ယံ ကည်
သည် ြဖစ်ေစ (“ခိးယြခင်းက ဖန်ဆင်း င် တားြမစ်ထားတဲအ
့ တွက် ကျ းလွနပ
် ါက မားတဲ့ လပ်ရပ်ြဖစ်တယ်”)

အတတသာ ြဖစ်ပါသည်။ ြပဿနာက က ပ်

် တိ ဘာလပ်
့ မိေနသလဲဆတာကိ
ိ နားလည် င်
ိ ရန် လွနစ
် ာွ ပ်ေထွးလာ
ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ခိးယြခင်းကိ တားြမစ်သည့် ပညတ်ချက်က ခိးြခင်းဆိသည်မာ မိမိ မပိင်ဆင်

ိ သည့် တစံတခကိ မိမိ လက်

ြဖင ့် ကိယ်တင်
ိ ခိးယြခင်းကိ ဆိလိသည့် ေခတ်က ေပ ေပါက်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် ခိးယ
ြခင်းအေ ကာင်းကိ ေဆွးေ းွ သည့် တကယ့အ
် ေရး ကီး ေဆွးေ းွ ြငင်းခံမ များမာ လံးလံး မတညီေတာသ
့ ည့်
အေြခအေနများတွင ် ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်က ေဒ လာတေသာင်းကိ တ စ် ငါးရာခိင် န်း အြမတ်ရမည့် ေရနံ

ေကာ်ပိေရး င်း ကီး တခတွင ် ရင်း းီ ြမ ပ် လ

ံ က်
ိ သည် ဆိ ကပါစိ။့ ယင်းေကာ်ပိေရး င်း ကီးက အကျိ းအြမတ်ရြခင်း
မာ သေ့ ကာငြ့် ဖစ်လာသည့် ဆငက
့် ဲ အကျိ းဆက်များ (externalities) အတွက် ပိက်ဆေ
ံ ပးစရာ မလိေသာေ ကာင ့်

ြဖစ်ပါသည်။ သအေနြဖင
့ ့် အဆိပ်အေတာက်ြဖစ်ေသာ အညစ်အေ ကးများကိ ေဒသေရေပးေဝေရး စနစ်ထခ
ိ က်
ိ မ
အတွက် ပစရာမလိဘဲ၊ ြပည်သ ကျန်
့ းမာေရးအတွက် စဥ်းစားစရာမလိဘဲ၊ ေဒသ ိ ေတာ ိင်းတိရ စာန်များ

ထိခက်
ိ ြခင်းကိ ထည့တ
် က
ွ စ
် ရာမလိဘဲ အနီးအနား ိ ြမစ်ထသ
ဲ ိ စွ
့ နပ
် ့ စ်လက်
ိ သည်။ သ၏
့ ကယ်ဝမများကိ အသံးချ
ပီး ေလျာ်ေ ကးေတာင်းဆိမများကိ ကာကွယရ
် န် ေ ကးစား ေ ေနများ ငားထားပါသည်။ သအေနြဖင
့ ့် ပိမိ
အားေကာင်းေသာ ပတ်ဝန်းကျင် ထိနး် သိမ်းေရး ဥပေဒများ မြပ ာန်းေစရန် ကနက
့် က
ွ မ
် ည့် ေလာ်ဘမ
ီ ျား ထားထား

ပါသည်။
 က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ယင်းေကာ်ပိေရး င်း ကီးက “ြမစ်ကိ ခိးယသည်”ဟ စွပ်စဲပ
ွ ါမည်ေလာ။ က န်ေတာ် တ

ဦးချင်းအေနြဖငေ
့် ရာ အြပစ် ိပါသည်ေလာ။ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ဘယ်သပိ့ က်ဆအ
ံ တ
ိ ် ထဲကမ ေဒ လာများ သွားမ

က
ိ မ
် ိသလိ ဘယ်သအိ
့ မ်ကမလဲ
ိ မေဖာက်ထင
ွ း် မိပါ။ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ယင်းေကာ်ပိေရး င်း ကီးက ဘယ်လိ
စီးပွား ာေနသလဲဆတာလဲ
ိ မသိပါ။ က န်ေတာ့် ရင်း းီ ြမ ပ် မ
ံ အစစထဲက တချိ ၄င်းေကာ်ပိေရး င်း ကီးထံတင
ွ ်ထ

ည့သ
် င
ွ း် ြမ ပ် ထ
ံ ားသည်ဆတာေတာင်
ိ မမတ်မိသေလာက် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ခိးမေြမာက်
ပါသည်ေလာ။ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် သက်ဆင်
ိ ေသာ အချက်အလက်များအားလံး သိ င်
ိ ဖိ နည်
့ းမ ိပါက ဘယ်လိ

လပ် တရားမ တမစွာ ေနထိင် င်

ိ ပါမည်နည်း။

ယင်းြပဿနာကိ ေ ာင်သည့် နည်းလမ်းမာ “ကိယ်ကျငသ

့် လ
ီ ကိ တမင် ရည်ရွယခ
် ျက်ြဖင ့် ချိ းေဖာက်ြခင်း”

ဟတ်မဟတ် ဆန်းစစ်ရန် ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ် လက်ေတွတွင ် ဘာလပ်သလဲ၊ ဘယ်လိ အကျိ းဆက်ေတွ ြဖစ်ေစ

သလဲ ဆိတာကိ မဆန်းစစ်ဘဲ က န်ေတာ် ဘယ်လရည်

ိ ရွယသ
် လဲ ဆိသည့အ
် ချက်က အေရး ကီးြခင်း ြဖစ်သည်ဟ
ဤနည်းလမ်းအရ ဆိပါသည်။ သိေသာ်
့ အရာအားလံး ဆက်စပ်ေနသည့် ကမာ ကီးတွင ် မ ိမြဖစ် အေရးပါဆံး အ

ထွဋအ
် ထိပ် ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ မာ (မိမိအြပ အမတခခေ ကာင ့် ဘယ်လိ အကျိ းဆက်ေတွ ြဖစ်ေစသလဲဆတာ)
ိ သိရန်

အားထတ်ြခင်း ိမ ိဆသည့
ိ ် အချက် ြဖစ်လာပါသည်။ ေခတ်သစ်သမိင်းတွင ် အ ကီးကျယ်ဆးံ ရာဇဝတ်မများမာ

အာဃာတ င ့် ေလာဘေ ကာငသ

့် ာ ြဖစ်သည်မဟတ်ဘဲ အထးအားြဖင ့် မသိနားမလည်မ င ့် မသိကျိ းက ံေနမတိ ့
ေ ကာင ့် ပိ၍ြဖစ်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ စ်လဖွ
ိ ယ် အဂလိပ်အမျိ းသမီး ကီးများက အာဖရိက င ့် ကာေရဘီယတ
ံ င
ွ ် ေြခ

ပင်မချဖးေသာ်လည်း အတလန်တတ
ိ ် တဖက်ကမ်း က န်ကန်သယ
ွ ြ် ခင်းလပ်ငန်းကိ လန်ဒန်စေတာအ
့ တ
ိ ခ
် ျိနး် တွင ်

ယ်ယာများ၊ ဘွနး် များ ဝယ်ြခင်းြဖင ့် ေငွေ ကးထည့ဝ

် င်ခဲ့ ကပါသည်။ ယင်းေနာက် သတိ ညေနေလးနာရီ
့ ေသာက်သ

ည့် လက်ဖက်ရည်ကိ ငရဲခန်းကဲသိ အလပ်

့ လပ်ရသည့် စိက်ခင်းများမ ထွကေ
် သာ ဆွတဆ
် တ
ွ ြ် ဖ ေနသည့် သ ကားခဲ

ေလးများ ထည့ေ
် ဖျာ် ကပါသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ ြဖစ်
့ ပျက်ေနေသာ အေြခအေနများကိလည်း သတိက
့ လံးလံးမသိ က
ပါ။

၁၉၃၀ ြပည့် စ်များေ ာင်းပိင်း ဂျာမနီတင

ွ ် အရပ်ထဲ ိ စာတိက်မန်ေနဂျာမာ သ လက်
့ ေအာက်ငယ်သားများ

ကိ ကည့် ေစာငေ
့် ာက် ပီး ပါဆယ်ေပျာက် ပီး စိတဒ
် ကေရာက်ေနေသာ သများကိ ကညီတတ်သည့် ေြဖာငမ
့် တ်
တည် ကည်ေသာ င်
ိ ငသ
ံ့ ားေကာင်းတဦး ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်။ အ မဲအလပ်ကိ အေစာဆံးလာ ပီး

ေနာက်ဆးမလည်
ံ း ြပန်ေလ့ ိသြဖစ်ပါသည်။ င်းမန်တင်
ိ းေတွ ကျေနလ င်ေတာင်မ သက စာများ အချိနမ
် ီေရာက်

ေစရန် လပ်ေလ့ ိပါသည်။ ြဖစ်ချင်ေတာ့ သ၏

့ ထိေရာက်ြမန်ဆန် ပီး ေ းွ ေထွးစွာ ကိ ဆိေလ့ ိေသာ စာတိက် ံးက
နာဇီအစိးရ၏ အာ ံေ ကာစနစ်တင
ွ ် မ ိမြဖစ်အေရးပါေသာ ဆဲလတ
် ခြဖစ်ေနပါသည်။ ယင်းက နာဇီစစ်တပ်၏

လမျိ းေရး ခွြဲ ခားေသာ ဝါဒြဖနမ

် ့ များ၊ စစ်တပ်ထဝ
ဲ င်ေရာက်ရန် အမိနစ
် ့ ာများ၊ ေဒသခံ SS တပ်ခသ
ွဲ ိ ြပင်
့ းထန်ေသာ
အမိနမ
် ့ ျား လျင်ြမန်စာွ ေရာက် ိေစရန် ပိေပးေနေသာ
့ ေနရာြဖစ်ပါသည်။ ရည်ရွယခ
် ျက်ြဖင ့် လပ်ြခင်း ဟတ်မဟတ်

ဆန်းစစ်ရန်မာ ကိယ်လပ်ရပ်ေ ကာင ့် ဘာေတွြဖစ်ေစသလဲဆတာကိ

ိ သိရန် စိတရ
် င်းြဖင ့် အားထတ်ြခင်း မ ိပါက

တခခလွေ
ဲ နသလိ ြဖစ်ေနပါလိမ်မ
့ ည်။
 သိေသာ်
့ “သိရန် စိတရ
် င်းြဖင ့် အားထတ်ြခင်း ိမ ိ” ကိ ဘယ်လသတ်
ိ မတ် ကပါမည်နည်း။ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ း ိ

စာတိက်မး ကီးများက သတိပိ့ ေနသည့

့ ် စာများကိ ဖွငဖ
့် တ်ရပါမည်ေလာ။ သတိအေနြဖင
့ ့် အစိးရ၏ ဝါဒြဖနေ
် ့ နမ
များကိ ေတွ ိပါက အလပ်မ ထွကရ
် မည်လား သိမဟတ်
့ အမိနက
် ့ ိ ဖီဆန်ရမည်ေလာ။ ၁၉၃၀ ြပည့် စ်များ ိ နာဇီ

ဂျာမနီကိ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ေထာငက
့် ယတိြပတ်ေသချာမြဖင ့် ြပန် ကည့ရ
် န်မာ လွယသ
် ည့က
် စ
ိ ြဖစ်ပါသည်။ အဘ

ယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဘယ်အေ ကာင်းေတွေ ကာင ့် ဘယ်အကျိ းေတွြဖစ်ေစသည်ဆသည့
ိ ်

ကွငး် ဆက်ကိ သိ ပီးြဖစ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ လွန ် ပီးမ သိလာေသာ အသိမျိ းမ ိပါက ကိယ်ကျင ့်

သီလကိ ယတိြပတ်ေသချာမြဖင ့် ေြပာရန်မာ မလွယက

် ပါ။ ခါးသီးေသာ အမန်တရားမာ အမဲလက်
ိ ေတာ ာမဆိး
ဘဝက လာေသာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ဦးေ ာက်များအတွက် ကမာ ကီးမာ လွနစ
် ာွ ပ်ေထွးေန ပီဆသည့
ိ ် အချက် ိး ိး

ေလးပင် ြဖစ်ပါသည်။

ယေနေခတ်
့ ကမာ ကီး ိ မတရားမ အများစမာ လပဂိ လ်တဦးချင်းစီက မလိမန်းထား ဘက်လက်
ိ ြခင်း၊
အစွဲအာဃာတများ(prejudices)ေ ကာင ့် မဟတ်ဘဲ ကမာစ
့ နစ် ကီး၏ ဖွဲစည်းတည်ေဆာက်ပံအရ ိေနေသာ
အ ကီးစား ဘက်လက်
ိ ခွြဲ ခားထားမများေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ အမဲလက်
ိ ေတာ ာ မဆိးလသားဘဝက

လာေသာ ဦးေ ာက်များမာလည်း ဖွဲစည်းတည်ေဆာက်ပံအရ ိေနေသာ ဘက်လက်

ိ မများကိ သိ င်
ိ ရန် ဆငက
့် ဲ

ေပ ေပါက်လာြခင်း မဟတ်ေချ။ က ပ်
် တိ အားလံ
့ းမာ ယင်းကဲသ
့ ိ ဘက်
့ လက်
ိ ခြွဲ ခားဆက်ဆထ
ံ ားမ အနည်းဆံး တခ

မဟတ်တခတွင ် ကံရာပါ ြဖစ်ေနတတ် ပီး ယင်းတိအားလံ

့ းကိ သေဘာေပါက် နားလည် င်
ိ ရန်လည်း က ပ်
် တတွ
ိ ့ င်
အချိနလ
် မ
ဲ ိပါ၊ စွမ်းအားလည်းမ ိပါ။ဤစာအပ်ကိ ေရးရာတွင ် က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖငလ
့် ည်း ကိယ်တင်
ိ သင်ခန်းစာရမိ

သည့် အချက် ိပါသည်။ က န်ေတာ်အ

့ ေန င ့် ကမာေ
့ ရးရာများကိ ေဆွးေ းွ တင်ြပသည့အ
် ခါ ေနာက်ကျကျန်ခဲ့ ပီး

ချိ ငဲသ
့ ည့် အပ်စများ၏ အြမင်ထက် ကမာအ
့ ထက်တန်းလာ အီလစ်များ၏ အြမင်ကိ ပိ ပီး ဦးစားေပးမိမည့်
အ ရာယ်အ မဲ ကံ ရပါသည်။ ကမာအ
့ လ
ီ စ်များက ေဆွးေ းွ မကိ လမ်းမိး ကီးစိးေသာေ ကာင ့် သတိအြမင်
့ မာ

ကျန်ခစ
ဲ့ ရာ အေ ကာင်းမ ိပါ။ သိေသာ်
့ အားနည်းသည့အ
် ပ်စများအဖိမ့ သတိ အသံ
့ မာ အ မဲတမ်း တ်ပိတခ
် ထ
ံ ားရ
သည်ြဖစ်ရာ ဆိးရွ ားေသာ အ ကံြဖင ့် တမင်သက်သက် လပ်ြခင်း မဟတ်သည့တ
် င်
ိ မသိနားမလည်မေ ကာင ့် သတိ ့

ကိ ေမက
့ ျန်ထားခဲမ
့ ိတာမျိ း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။

ဥပမာဆိရလ င် က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် သစေ တးလျ ဌာေနတိင်းရင်းသားအပ်စဝင်ြဖစ်ေသာ တက်စေမးနီး
ယန်းများ၏ တမထးြခားေသာ အြမင်များ၊ ြပဿနာများကိ လံးလံးသိနားလည်ြခင်း မ ိပါ။ က န်ေတာ်

ဘယ်ေလာက်ေတာင် မသိသလဲဆလ
ိ င် ပီးခဲသ
့ ည့် စာအပ်တင
ွ ် ဌာေနတိင်းရင်းသား တက်စေမးနီးယန်းများကိ ဥ

ေရာပမလာေရာက် အေြခချေနထိင်သများက ဖယ် ားေနရာယ လိက် ပီဟ ထင် ပီး တက်စေမးနီးယန်းတေယာက်မ

မကျန်ေတာဟ
့ မားယွငး် ေဖာ်ြပခဲပ
့ ါသည်။ လက်ေတွတွင ် ယေနအထိ
့ တက်စေမးနီးယား ဌာေနတိင်းရင်းသား မျိ း ိး

မ ဆင်းသက်လာသများ ေထာင် ငခ
့် ျီ ပီး သက် ိထင် ား ိေနပါေသးသည်။ သတိအေနြဖင
့ လ့် ည်း တမ
ထးြခားေသာ ြပဿနာများ ကံ ေတွရပါသည်။ ယင်းတိထဲ
့ မ တခမာ မ ကာခဏဆိသလိ သတိ၏
့ ြဖစ်တည်မကိ
အသိအမတ်ြပ ခံရြခင်း မ ိသည့် ြပဿနာြဖစ်ပါသည်။ ထိသိ အသိ
့ အမတ်ြပ ရန် ပျက်ကက
ွ သ
် များ ထဲတင
ွ ်

စာတတ်ေပတတ် ပညာ င်များလည်း မနည်းမေနာ ပါဝင်ေနတတ်ပါသည်။

စာဖတ်သက အားနည်းသည့် အပ်စထဲတင

ွ ် ပါ ပီး ယင်းအပ်စ အြမင် ေထာငက
့် ေန နက်နစ
ဲ ာွ ြမင်

င်
ိ သည် ဆိဦးေတာ၊့ ယင်းသိနားလည်
့ င်
ိ ြခင်းေ ကာင ့် အလားတ အြခားေသာ အားနည်းသည့အ
် ပ်စများ၏ အြမင်

ကိလည်း နားလည် င်
ိ မာပဲဟ ယတိြပတ် ဆိလိရမည်
့ မဟတ်ပါ။ အပ်စတိင်း င ့် အပ်စခွတ
ဲ င်
ိ းအေနြဖင ့် အထက်သိ ့
ဆက်မတက် င်
ိ ေအာင် တားဆီးထားသည့် ကနသ
် ့ တ်ချက်များ၊ စံ စ်မျိ းြဖင ့် ဆက်ဆခ
ံ ရ
ံ ြခင်းများ၊ မသိသာေသာ

နည်းြဖင ့် ေစာ်ကားမများ၊ အင်စတီးကျ း င်းအရ ခွြဲ ခားဆက်ဆြံ ခင်းများ အမျိ းမျိ းကိ သပွတအ
် ကဲသ
့ ိ ့ ကံ ေတွရ

ပါသည်။ အသက် ၃၀ အာဖရိကန် အေမရိကန် တေယာက်အေနြဖင ့် အာဖရိကန် အေမရိကန် အမျိ းသား တဦး

ကံ ေတွရသည့် အေတွအ ကံ စ် ၃၀ စာ ိမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ သအေန
့ င ့် အာဖရိကန် အေမရိကန်

အမျိ းသမီး တဦး၊ ဘေဂးရီးယား ိ ိးမားလမျိ းတဦး၊ ား မျက်မြမင်တဦး၊ လိငတ

် စံမက်သ လက်စဘီယန်
တ တ်အမျိ းသမီးတဦး ကံ ေတွရသည့် အေတွအ ကံ ကိေတာ့ သိမည် မဟတ်ပါ။

ယင်းအာဖရိကန် အေမရိကန် အမျိ းသားမာ သ ကီးြပင်းလာသည့တ

် ေလ ာက် ဘာအေ ကာင်းြပချက်မ မ ိ

ဘဲ မ ကာခဏဆိသလိ ရဲက တားဆီးစစ်ေဆးြခင်းမျိ း ကံ ရမည်ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ ယင်းသိေသာအေတွ
့ အ ကံ
မျိ းကိ လိငတ
် စံမက်သည့် လက်စဘီယံ တ တ်အမျိ းသမီးတဦး ကံ ရမည်မဟတ်ပါ။ သအေနြဖင
့ ့် အာဖရိကန် အ

ေမရိကန် မိသားစတွင ် ေမွးဖွားလာ ပီး အာဖရိကန် အေမရိကန် ရပ်ကက

ွ တ
် င
ွ ် ကီးြပင်းလာသည့အ
် တွက် အာဖရိ

ကန် အေမရိကန် အမျိ းသားတဦး ဘယ်လေနရသည်

ိ ၊ ထိင်ရသည်၊ န်းကန်ရသည်ကိ သင်ေပးမည့် သ င ့်

အလားတ လများအ ကားတွင ် ကီးြပင်းရမည် ြဖစ်ပါသည်။ လိငတ

် စံမက်သည့် လက်စဘီယန် တ တ်အမျိ းသမီး

တဦးအေန ငမ
့် လက်စဘီယန် မိသားစထဲ ေမွးဖွားလာသည် မဟတ်သလိ လက်စဘီယန် ရပ်ကက
ွ တ
် င
ွ ် ကီးြပင်းရ
သည်လည်း မဟတ်ပါ။ သကိ
့ အေရး ကီး သင်ခန်းစာများ သင်ေပးမည့သ
် တဦးမ ကမာေပ တွင ် မ ိတာမျိ းလည်း

ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဘာလ်တေ
ီ မာတွင ် လမည်းအြဖစ် ကီးြပင်းလာရလိ ဟန
့ က် ့ ျိ း ိ လိငတ
်

စံမက်သည့် လက်စဘီယတ
ံ ဦး၏ ဘဝအေတွအ ကံ ကိ နားလည်ရန် လွယက
် လိမ်မ
့ ည်ဟ ဆိလိရမည်
့ မဟတ်ပါ။

ယခင်ေခတ်များက အဆိပါအချက်မာ သိပ်အေရးပါလသည်မဟတ်ပါ။ အေ ကာင်းမာ စာဖတ်သအေနြဖင ့်

ကမာတဖက်ြခားက လများ၏ အတိဒကအတွက် တာဝန်မ ိသေလာက် ြဖစ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သ

က ကိယ့အ
် မိ ်ေဘးမ ကိယ်ေလာက်အဆင်မေြပသည့် အိမ်နးီ နားချင်းများကိ က ဏာထားရန် အားထတ်ပါက

ေယဘယျအားြဖင ့် လံေလာက်ပါသည်။ သိေသာ်

့ ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် ကမာလံးဆိင်ရာ ေဆွးေ းွ မများြဖစ်သည့် ဥတ

ေဖာက်ြပန်ြခင်း၊ ဉာဏ်တ (AI) တိမာ

့ တက်စေမးနီးယားတွငြ် ဖစ်ေစ၊ ဟနက
် ့ ျိ းတွငြ် ဖစ်ေစ၊ ဘာလ်တေ
ီ မာတွင ် ြဖစ်
ေစ လတိင်းအေပ သက်ေရာက်မ ိမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လတိင်း၏ အြမင်ကိ ထည့်

သွငး် စဥ်းစားရန် လိအပ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ ထိသိ စဥ်
့ းစားရန် ဘယ်လိ တတ်စမ
ွ ်း င်
ိ ပါမည်နည်း။ ကမာတလား
ေထာင် ငခ
့် ျီေသာ အြပန်အလန် ဆက်စပ်ေနသည့် လအပ်စများ၏ ပငက
့် အိမ်ကသ
ဲ့ ိ ့ ပ်ေထွးလေသာ ဆက်ဆေ
ံ ရး

ကိ က ပ်
် တိ ဘယ်
့ လနားလည်
ိ င်
ိ ပါမည်နည်း။

ေလ ာေ
့ ြပာမာလား၊ မ ိဘး ြငင်းမာလား

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ကမာက
့ ယ်
ိ ကျငသ
့် လ
ီ ဆိင်ရာ အဓိက ြပဿနာများကိ သေဘာေပါက် နားလည်ချင်
ပါသည်ဆဦးေတာ
ိ ၊့ လက် ိြပဿနာများမာ လများစ နားလည် င်
ိ ရန် ခက်ခသ
ဲ ည့် အေြခအေနြဖစ်လာပါသည်။

လအများအေနြဖင ့် အမဲလက်
ိ မဆိးလသား စ်ဦးအ ကား ဆက်ဆေ
ံ ရးကိ နားလည် င်
ိ ပါသည်။ အမဲလက်
ိ မဆိး

လသား အေယာက်၂၀ အ ကား ဆက်ဆေ

ံ ရးကိ နားလည် င်
ိ ပါသည်။ ဒါမမဟတ် အိမ်နးီ နားချင်း အပ်စ ၂ စ အ ကား

ဆက်ဆေ
ံ ရးကိ နားလည် င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ သန်းချီေသာ ဆီးရီးယား င်
ိ ငသ
ံ ားများ င ့် သန်း ၅၀၀ ိေသာ

ဥေရာပတိက်သားများအ ကား ဆက်ဆေ

ံ ရးကိ နားလည်ရန် မစွမ်း င်
ိ သည့် အေြခအေန ြဖစ်ပါသည်။ အြပန်အလန်
ဆက်စပ်ေနေသာ အပ်စအားလံးအ ကား၊ အပ်စတွငး် အပ်စခွမ
ဲ ျားအ ကား ဆက်ဆေ
ံ ရးကိ နားလည်ရန် မစွမ်း င်
ိ

ေတာသ
့ ည့် အေြခအေန ြဖစ်ပါသည်။

ဤမ အရွ ယအ
် စား ိေသာ လအပ်စများအ ကား ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ဆိင်ရာ ဝိေရာဓိများကိ နားလည် င်
ိ ရန်

လအများ သံးေလ့ ိေသာ နည်းေလးမျိ း ိပါသည်။ ပထမတနည်းမာ ကိစရပ်၏ ကိ ေသးသိမ်ေအာင် ေလ ာ့ ပီး

ကိ းစားသည့န
် ည်း ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာ ဆိရလ င် ဆီးရီးယား ြပည်တင
ွ း် စစ်ကိ အမဲလက်
ိ မဆိးလသား စ်ဦးအ ကား
ြဖစ်သည့် ြပဿနာြဖစ်ဘသ
ိ ကဲသ
့ ိ ့ ြမင်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ အာဆတ်အစိးရကိ လတဦး၊ သပန်များကိ လတဦး

အြဖစ် ြမင်ေယာင်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ တဖက်က လဆိး၊ တဖက်က လေကာင်းအြဖစ် ပံေဖာ်စဥ်းစားြခင်း ြဖစ်

ပါသည်။ ပဋိပက၏ သမိင်းေ ကာင်းအရ ပ်ေထွးမကိ ိးသွား၊ င်းသွားသည့် ဇာတ်ေ ကာင်း င ့် အစားထိးြခင်း ြဖစ်

ပါသည်။

ဒတိယတနည်းမာ စိတထ
် ခ
ိ က်
ိ ဖွယ် လအြဖစ်
့ အပျက်တခခကိ အေလးေပး ေဖာ်ြပ ပီး ယင်းအြဖစ်အပျက်

တခက ပဋိပက ကီးတခလံးကိ ကိယ်စားြပ သေယာင် တင်ြပြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက လေတွကိ ပဋိပက၏

အမန်တကယ် ပ်ေထွးသည့် အေြခအေနအေ ကာင်း ကိနး် ဂဏန်း၊ အချက်အလက်များြဖင ့် အတိအကျ တင်ြပရန်

ကိ းစားပါက နားမလည် င်
ိ ၊ စိတမ
် ဝင်စား င်
ိ ြဖစ်သာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ကေလးေလးတဦးေတာ့ ဘယ်လိ
ြဖစ်သာွ း ပီ စသြဖင ့် ပဂလိကတဦးတေယာက်၏ အြဖစ်ကိ တင်ြပပါက လေတွမာ မျက်ရည်ေတွ ဖိ င် ဖိ င်ကျလာ၊

ေသွးေတွ ပွကပ
် က
ွ ဆ
် လာ၊ ကိယ်ကျငတ
့် ရား ိလ င် ဘာကမား ပီး ဘာက မန်သည်ကိ င်း င်း ကီး ဆံးြဖတ်

င်
ိ သည်ဟ ကိယ့က
် ယ်
ိ ကယ်
ိ အထင်ေရာက်လာတတ် ကပါသည်။ ဤနည်းမာ ပရဟိတအဖွဲများ သိနားလည်ထား

ပီး ြဖစ်သည့် နည်း ြဖစ်ပါသည်။ စိတဝ

် င်စားစရာ စမ်းသပ်ချက်တခတွင ် မာလီမ ၇ စ် သမီးေလး ိကီရာကိ

အကအညီေပးရန်ဆိ ပီး လေတွဆမ

ီ ပိက်ဆအ
ံ လခံပါသည်။ လအများက သမီးေလး၏ အေ ကာင်း ကားရသည့်

အခါ စိတထ
် ခ
ိ က်
ိ ပီး၊ လံးသား င ့် ခံစားကာ ပိက်ဆလ
ံ ရန် အသင ့် ြဖစ်သာွ းပါသည်။ သိေသာ်
့ သေတသန လပ်

သများက ိကီရာ၏ တဦးတည်းအြဖစ်အြပင် အာဖရိက ိ ဆင်းရဲမဲေ

ွ တမအေ ကာင်း ကိနး် ဂဏန်းအချက်အလက်
များြဖင ့် လေတွကိ ေြပာြပေသာအခါတွငေ
် တာ့ တ်ချည်းဆိသလိ ကညီချင်စိတ် ေလျာသ
့ ာွ းပါသည်။ ေနာက်ထပ်
စမ်းသပ်ချက်တခတွငလ
် ည်း သေတသီများက ဖျားနာေနသည့် ကေလးတဦးကိ လမည်လား၊ ဖျားနာေနသည့်

ကေလး ၈ ဦးကိ လမည်လားဆိ ပီး အလခံ ကည့ပ

် ါသည်။ လေတွအေနြဖင ့် ကေလး ၈ ဦးထက် ကေလးတဦးတည်း

ကိသာ ပိက်ဆပ
ံ ိလချင်သည်ကိ ေတွရပါသည်။

လအများ ကီး ပါဝင်ပတ်သက်သည့် ကိယ်ကျငသ

့် လ
ီ ဆိင်ရာ ဝိေရာဓိများက င ့် စပ်လျ းလာလ င် လေတွ

လပ်ေလ့ ိသည့် ေနာက်တနည်းမာ လ ိ ဝက်ပးေပါင်း ကံစည်ထားပါသည် ဆိသည့် (conspiracy) သီအရီ

ိ ေတွ

ဖန်တးီ ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ကမာစ

့ ီးပွားေရး ဘယ်လိ လည်ပတ်ေနပါသနည်း၊ ေကာင်းပါသလား၊ ဆိးပါသလား။
ဤေမးခွနး် မာ အေြဖေပးရန် လွနစ
် ာွ ခက်ခသ
ဲ ည့် ေမးခွနး် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းအစား ပိလွယသ
် ည့် နည်းလမ်းမာ ကမ္

ဘာစ
့ ီးပွားေရးကိ ဘီလျံေပါင်းများစွာ ချမ်းသာသည့် သေ း ကီး အေယာက် ၂၀ က ေနာက်ကယ
ွ က
် ေန ကိ းကိင်

ထား ပီး၊ သတိပိ့ ချမ်းသာလာေစရန် မီဒယ

ီ ာများကိ ထိနး် ချ ပ်ကာ စစ်ေတွြဖစ်ေအာင် ဆွေပးေနသည်ဟ စိတက
် းယ

ဥ် ဇာတ်လမ်းဆင်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းမာလည်း စင်စစ် အေြခအြမစ်မ ိသည့် စိတက

် းယဥ်ပံြပင်သာ ြဖစ်

ပါသည်။ ယေနေခတ်
့ ကမာ ကီးမာ တရားမ တမကိ နားလည် င်
ိ ရန် အတွကသ
် ာမက စီမံခနခ
့်မ
ွဲ ေထာငက
့် ေန က

ည့ပ
် ါကလည်း လွနစ
် ာွ ပ်ေထွးပါသည်။ ဘီလျံနာ သေ း ကီးများ၊ စီအင်
ိ ေအ၊ ဖရီးေမဆင်(the Freemasons)၊ သီ
အယ်လဒ
် ါးေအာဖ
့ ် ဇီယန
ွ ် (the Elders of Zeon) အပါအဝင် ဘယ်သကမ ကမာမာ ြဖစ်ပျက်ေနတာမန်သမ ကိ

အမန်တကယ် နားလည် င်
ိ စမ
ွ ်း မ ိပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ ဘယ်သကမ ေနာက်ကယ
ွ က
် ေန ပီပီြပင်ြပင် ကိ းကိင်ဖိ စွ
့ မ်း င်
ိ

မည် မဟတ်ပါ။

ယင်းနည်းလမ်း သံးမျိ းမာ ကမာ ကီး၏ လက်ေတွ ပ်ေထွးမကိ ြငင်းဆိရန် ကိ းပမ်းြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ေလးခေြမာက် င ့် ေနာက်ဆးနည်
ံ းလမ်းမာ တရားေသဝါဒတခ ဖန်တးီ ပီး က ပ်
် တ၏
ိ ့ ယံ ကည်မကိ အကန်သသ
ိ ည်

ဆိသည့် သီအရီ
ိ ၊ သိမဟတ်
့ အင်စတီကျ း င်းတခခ၊ ေခါင်းေဆာင်တဦးဦးကိ ပံအပ် ပီး သတိေခါင်
့ းေဆာင်ရာ

ေနာက်သိ ဘယ်
့ ေရာက်ေရာက် လိက်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ သိပံေခတ် ကီးတွင ် ဘာသာေရး င ့် အယဝါဒ

ေရးရာ တရားေသဝါဒများမာ ဆက်လက် ပီး ဆွေ

ဲ ဆာင် င်
ိ စမ
ွ ်း ြမငမ
့် ားေနဆဲ ြဖစ်ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ယင်းတိ ့
က လက်ေတွအ ိတရား၏ စိတပ
် ျက်ဖွယ် ပ်ေထွးမမ ပန်းခိစရာ စိတခ
် ျဖွယေ
် နရာေပးေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

ေ တွင ် တင်ြပခဲသ
့ ည့အ
် တိင်း ေလာကီသက်သက်ဝါဒ လပ် ားမများသည်လည်း ယင်း တရားေသဝါဒအတွငး် ကျ

ေရာက်သက်ဆင်းသွားတတ်သည့် အ ရာယ် ိသည်သာ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက ဘာသာေရး တရားေသဝါဒ

အားလံးကိ ြငင်းပယ် ပီး သိပံနည်းကျ အမန်တရားကိ ခိင်မာစွာ ရပ်တည်ြခင်း င ့် စခဲသ

့ ည်ဆဦးေတာ
ိ ၊့ လက်ေတွ

အ ိတရား၏ ပ်ေထွးမက လွနစ

် ာွ ေခါင်းေြခာက်စရာ ြဖစ်ရာ မ ကာခင်ဘဲ ေစာဒကမတက်ရဆိသည့် အယဝါဒတ

ခခကိ လက်ခရ
ံ န် တွနး် ပိခံ့ ရတတ်ပါသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ အယဝါဒများမာ
့ လများကိ အေတွးအေခ အသိဉာဏ်ပိင်း

ဆိင်ရာ စိတေ
် ကျနပ်မ င ့် ကိယ့က
် ျငသ
့် လ
ီ ိရာေရာက်သည် ဆိသည့် ခံစားချက်မျိ း ေပးအပ်ေသာ်လည်း ယင်းတိက
့
အမန်တကယ် တရားမ တမ ေပးအပ် င်
ိ ြခင်း ိမ ိက ေမးခွနး် ထတ်ဖွယ် ြဖစ်ပါသည်။
 သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တိ ဘာလပ်
့ သငပ
့် ါသနည်း။ လစ်ဘရယ်ဝါဒကိ တရားေသလက်ခလ
ံ က်
ိ ပီး မဲဆ င်တဦး
ချင်း င ့် ေစျးဝယ်တဦးချင်းစီ၏ စေပါင်းစွမ်းအားကိ ယံ ကည်သငပ
့် ါသေလာ။ သိမဟတ်
့ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် တဦး

ချင်းနည်းြဖင ့် ချဥ်းကပ်သည့် နည်းလမ်းကိ မသံးဘဲ အတိတေ

် ခတ် ယဥ်ေကျးမများမာကဲသ
့ ိ ရပ်
့ ရွာအသိက်အဝန်း
(community) များကိ အားေကာင်းလာေအာင် ေဆာင်ရွကက
် ာ ကမာ ကီးကိ အတတကွ ြမင်သငပ
့် ါသည်ေလာ။

သိေသာ်
့ ယင်းနည်းကလဲ တဦးချင်းစီ၏ မသိနားမလည်မ ဆီပအိးထဲကေန ခန်ထက
ွ က
် ာ ဘက်လက်
ိ တတ်သည့်

အပ်စလိက် ေတွးေခ မ မီးထဲသ ဆင်းသလိ ြဖစ်မည် ြဖစ်ပါသည်။ အမဲလက်

ိ ေတာ ာ မဆိးလသားအပ်စများ၊

ေကျးရွ ာ အသိက်အဝန်းများ င ့် မိ ြပရပ်ကက

ွ မ
် ျားပင် အပါအဝင် သတိ အားလံ
့ း င ့် သက်ဆင်
ိ သည့် ြပဿနာများ

ကိ အတတကွ စဥ်းစားေြဖ င်း င်

ိ ကပါသည်။ သိေသာ်
့ ယေနေခတ်
့ ကံ ေတွရသည့် ြပဿနာများမာ ကမာလံး

ဆိင်ရာ ြပဿနာများ ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ ကမာလံးဆိင်ရာ လအသိ
့ က်အဝန်း (global community) ဆိတာမျိ း

ိမေနပါ။ ဘယ်ဘာသာြဖစ်ေစ၊ ဘယ်အမျိ းသားေရး ဝါဒ ြဖစ်ေစ၊ ေဖ့စ်ဘတ် ြဖစ်ေစ အဆိပါ ကမာလံးဆိင်ရာ လ ့

အသိက်အဝန်းကိ ဖန်တးီ င်
ိ ရန် အလားအလာမ ိလပါ။ မနီးစပ်လပါ။ လက် ိ ိေနသည့် လသားလမျိ းအပ်စများ
မာ သတိ ကိ
့ ယ်ပိင် အကျိ းစီးပွားကိ ေ တန်းတင် င်
ိ ေရးတွငသ
် ာ နစ်ေမျာေန ကပါသည်။ ကမာ ငခ
့် ျီ ပီး အမန်

တရားကိ နားလည် င်
ိ ဖိ ေဆာင်
့ ရွကေ
် နြခင်း မ ိပါ။ အေမရိကန်၊ တ တ်၊ မွတစ
် လင်၊ ဟိ - ဘယ်သမ “ကမာလံး

ဆိင်ရာ အသိက်အဝန်း” အြဖစ် ိမေနပါ။ သိြဖစ်

့ ရာ ယင်းအပ်စများက အ ိတရားကိ ြမင်သးသပ်
ံ ပံကိလည်း

စိတခ
် ျယံ ကည်လိ မရတတ်
့ လပါ။

သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လက်ေလ ာ့ ပီး လသားအေနြဖင ့် အမန်တရားကိ နားလည်ဖိ၊ ့ တရားမ တမ

ကိရ ိဖိ ့ ကိ းစားမမာ ကျ ံးခဲ့ ပီဟ ဖွငဟ

့် ဝန်ခရ
ံ ပါမည်ေလာ။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အမန်တရားအလွနေ
် ခတ် (Post-

Truth Era) ကိ တရားဝင် ေရာက်ေနပါ ပီေလာ။

သင်ခန်းစာ (၁၇) အမန်တရားအလွန်
တချိ သတင်းတေတွက ဘယ်ေတာမ
့ င်းမရ ြဖစ်သာွ း င်
ိ တယ်

ယေနေခတ်
့ ကီးမာ မ ကံ စဖး ေ ကာက်ဖွယေ
် ကာင်းေသာ အမန်တရားအလွန ် (post-truth) ေခတ် ကီး

ြဖစ်ေန ပီဟ ေြပာေန ကသည်ကိ က ပ်

် တိ ထပ်
့ ခါတလဲလဲ ကားရပါသည်။ ထိအြပင်
့ အလိမ်အညာစကားများ၊
လပ် ကံဖန်တးီ ထားေသာ လပ်ဇာတ်များက က ပ်
် တကိ
ိ ့ ပတ်ချာ ဝိင်းထားသည်ဟ ေြပာြ◌ကပါသည်။ ဥပမာများမာ
ာရမခက်ပါ။ ၂၀၁၄ ေဖေဖာ်ဝါရီလကန်ခါနီးတွင ် မည်သည့တ
် ပ်ဖဲွ အမတ်အသား တံဆပ
ိ ်မ ဝတ်ဆင်တပ်ဆင်မထား

ေသာ ားအထးတပ်ဖဲွက ယကရိနး် င်

ိ ငထ
ံ သ
ဲ ိ ကျ
့ းေကျာ်ဝင်ေရာက် ပီး ခ ိင်မီးယားေဒသ ိ အေရးပါေသာ
အချက်အချာ ေနရာများကိ ဝင်ေရာက်သမ
ိ ်းပိက်လက်
ိ ပါသည်။ ားအစိးရ င ့် သမတပတင်ကယ်
ိ တင်
ိ က ယင်း
တပ်ဖဲွများမာ ားတပ်ဖဲွများ မဟတ်ဟ အ ကိမ် ကိမ် ြငင်းဆိပါသည်။ ယင်းတိမာ
့ သအလိ
့ လိဖွဲထားေသာ “မိမိ

ကိယ်ကိ ခခံကာကွယေ
် ရး တပ်ဖဲွများ” သာြဖစ် ပီး ားလပ် လက်နက်များ င ့် ဆင်သည့် လက်နက်များကိ ေဒသခံ
လက်နက်ကန်သည်များထံမ ဝယ်ယ ရ ိထားတာ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ သည်ဟ ထတ်ြပန်ပါသည်။ ပတင် င ့် သ ့
အ ကံေပးများက ယင်းသိ ယတ
့ မ
ိ တန်သည့် စကားကိ လိမ်ေြပာေန ကေသာ်လည်း သတိဘာသာသတိ
့ ေတာ
့ ့ ညာေန
တာ ြဖစ်ေ ကာင်း ေကာင်းေကာင်း ကီး သိ ကပါသည်။

ားအမျိ းသားေရးဝါဒီများအဖိမ့ ယင်းကဲသ

့ ိ လိ
့ မ်ေြပာရြခင်းမာ ပိ ပီး ကီးကျယ်ေသာ အမန်တရား
အတွက် ြဖစ်ပါသည်ဟ ဆင်ေြခေပး င်
ိ ပါသည်။ ား င်
ိ ငက
ံ တရားေသာစစ်ကိ ဆင် ေ
ဲ နရသည်၊ တရားေသာ

အေ ကာင်းအတွက် လသတ်လရသည်
ိ့ ဆလိ င် တရားေသာ အေ ကာင်းအတွက် ေသချာေပါက် လိမ်ေြပာလိရတာပဲ
့
မဟတ်လားဟ ဆင်ေြခေပးမည်ြဖစ်ပါသည်။ ယကရိနး် င်
ိ ငက
ံ ိ ကျ းေကျာ်ရြခင်းမာ တရားသည်ဟ ဆိရန်
လံေလာက်သည့၊် သာ၍ အေရး ကီးသည့အ
် ေ ကာင်းမာ ြမငြ့် မတ်သည့် ားြပည် ကီးကိ ထိနး် သိမ်းရန် ြဖစ်သည်

ဟ ဆိေလသည်။ ား အမျိ းသားေရး ဒ ာရီဇာတ်ေ ကာင်းများအရ ားဆိသည့် တိင်းြပည်မာ ြမငြ့် မတ်သည့်

အရာတခြဖစ် ပီး ယတ်မာရက်စက်သည့် ရန်သများ၏ အ ကိမ် ကိမ် ကျ းေကျာ် ရန်စမများ၊ တိင်းြပည်ကိ

သိမ်းပိက် ပီး အစိတစ
် ိ တအ
် မာမာကွသ
ဲ ာွ းေအာင် ကိ းပမ်းမများ ကိ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ ကံ့ ကံ့ခံ ပီး ရပ်တည်
လာေသာ င်
ိ ငြံ ဖစ်ေလသည်ဟ ဆိသည်။ မွနဂ
် ိများ၊ ပိလန်သား ပိးလ်များ၊ ဆွဒ
ီ င်များ၊ နပိလီယ၏
ံ တပ်မေတာ် ကီး
င ့် ဟစ်တလာ၏ နာဇီစစ်တပ်တ၏
ိ ့ ရန်ကိ ကံ ရသလိ ၁၉၉၀ ြပည့် စ်များတွငမ
် ေနတိး (NATO)၊ အေမရိကန် င ့် ဥ
ေရာပသမဂတိက
့ ား င်
ိ ငက
ံ ိ တစစီ ဖိ ခွဲ ပီး ယကရိနး် ကဲသ
့ ေသာ
ိ့ “ င်
ိ ငတ
ံ များ” ဖန်တးီ ကာ ားကိ ဖျက်ဆးီ
ရန် ကံရွယ် ကသည်ဟ ဆိသည်။ ားအမျိ းသားေရးဝါဒီများအတွကမ
် ယကရိနး် င်
ိ ငသ
ံ ည် ား င်
ိ ငမ
ံ သီးြခား

တိင်းြပည် ြဖစ်သည်ဟ ဆိြခင်းက ပိ ပီး ကီးမားေသာ လိမ်လည်မ ြဖစ်ေလသည်။ သမတပတင်က ားြပည်ကိ

ြပန်လည်ေပါင်းစည်း င်
ိ ေရး ြမတ်ေသာတာဝန်ကိ ထမ်းေဆာင်ေနချိန ် ဘာကိပဲေြပာေြပာ၊ ယင်းလိမ်လည်မ (ယ
ကရိနး် က သီးြခား တိင်းြပည်ြဖစ်သည်ဆသည့
ိ ် အချက်) ထက်ေတာ့ ပိမ ကီး င်
ိ ဟ ားအမျိ းသားေရးဝါဒီများက

ယဆေလသည်။

ယင်းသိေြပာြခင်
့ းအေပ ယကရိနး် င်
ိ ငသ
ံ ားများ၊ ြပင်ပေစာင ့် ကည့သ
် များ င ့် ပေရာဖက် င်နယ် သမိင်း
ပညာ င်များ ကမ လွနစ
် ာွ ခံြပင်းေဒါသထွက် ကမည် ြဖစ် ပီး ၄င်းမာ ားတိ၏
့ ိ ိသမ မိးလံးြပည့အ
် လိမ်အညာ

လက်နက် ကီးများထဲမ “လိမ်ညာမ ကလီးယားဗံး ကီး” ဟ သေဘာထား ကမည် ြဖစ်သည်။ ယကရိနး် က သီးြခား
တည် ိေသာ တိင်းြပည်မဟတ်၊ လွတလ
် ပ်ေသာ င်
ိ ငမ
ံ ဟတ်ဟဆိြခင်းမာ ည်လျားေသာ သမိင်းေ ကာင်းဆိင်ရာ
အချက်အလက်များကိ မျက်ကယ
ွ ြ် ပ ြခင်းြဖစ်သည်ဟ ဆိ ကမည် ြဖစ်သည်။ ဥပမာဆိရလ င် ားြပည်အြဖစ်
စစည်းတည် ိခသ
ဲ့ ည်ဆသည့
ိ ် စ်ေပါင်းေထာင်ချီ ိေသာ ကာလတွင ် ကီယက်ဗ် (ယကရိနး် င်
ိ င၏
ံ မိ ေတာ်) င ့် ေမာ်
စကိတိမာ
့ တ င်
ိ ငတ
ံ ည်း၏ အစိတအ
် ပိင်းအြဖစ် စ်ေပါင်း သံးရာ ခနသ
် ့ ာ အတတကွ ိခြဲ့ ခင်း ြဖစ်သည်။ ယကရိနး်
ကိ လွတလ
် ပ်ေသာ သီးြခားတိင်းြပည်မဟတ်ဟ ဆိြခင်းမာ လွတလ
် ပ်ေသာ ယကရိနး် င်
ိ င၏
ံ အချ ပ်အြခာအာဏာ

င ့် နယ်နမ
ိ ိ တက
် ိ ကာကွယေ
် စာငေ
့် ာက် ပီး ယခင်က ားကိယ်တင်
ိ လက်ခခ
ံ ေ
ဲ့ သာ သေဘာတ စာချ ပ်များ၊
င်
ိ ငတ
ံ ကာ ဥပေဒ အေြမာက်အြမားကိ ချိ းေဖာက်ြခင်း ြဖစ်သည်။ အေရးအ ကီးဆံးအချက်မာ ယကရိနး် သည်
သီးြခားတိင်းြပည် မဟတ်ဟဆိြခင်းက သန်း ငခ
့် ျီေသာ ယကရိနး် င်
ိ ငသ
ံ ားများ သတိကိ
့ ယ်သတိ ဘယ်
့ လိ
သေဘာထားလဲဆသည့
ိ အ
် ချက်ကိ မျက်ကယ
ွ ြ် ပ ြခင်း ြဖစ်သည်။ သတိအေန
့ ငေ
့် ရာ သတိ ဘယ်
့ င်
ိ ငသ
ံ ားြဖစ်သည်
ဆိတာကိ ေြပာပိင်ခင
ွ ့် မ ိေတာဘ
့ းလားဟ ေမးခွနး် ထတ်စရာ ြဖစ်သည်။

ယကရိနး် အမျိ းသားေရးဝါဒီများက တချိ င်

ိ ငေ
ံ တွမာ အမန်တကယ်မ ိေသာ ဖန်တးီ ထားသည့် င်
ိ ငမ
ံ ျား
( င်
ိ ငအ
ံ တများ) ြဖစ်သည်ဆတာကိ
ိ ေတာ့ ားအမျိ းသားေရးဝါဒီများ င ့် ေသချာေပါက် သေဘာတမည် ြဖစ်

ပါသည်။ သိေသာ်
့ (သတိအတွ
့ ကေ် တာ)့ ယကရိနး် င်
ိ ငက
ံ ယင်းကဲသ
့ ိ ့ င်
ိ ငအ
ံ တ မဟတ်ေချ။ သတိအတွ
့ ကမ် င်
ိ ငံ
အတများမာ ားက ယကရိနး် ကိ အေ ကာင်းမဲ့ ကျ းေကျာ်ြခင်းကိ ဖံးကွယထ
် ားရန် ဖန်တးီ ထားသည့် လားဟနစ
့် ်

က်သမတ င်
ိ င ံ င ့် ဒန်နးီ ရပ်စ်က် သမတ င်
ိ ငတ
ံ ိ ြဖစ်
့ သည်။ (ယင်း င်
ိ ငမ
ံ ျားမာ ၂၀၁၄ ားက ကျ းေကျာ်သမ
ိ ်းပိက်
ပီးေနာက် ယကရိနး် င်
ိ ငမ
ံ လွတလ
် ပ်ေရး ေ ကြငာထားေသာ င်
ိ ငမ
ံ ျားြဖစ်သည်။)

စာဖတ်သက ဘယ်ဖက်ကိ ေထာက်ခသ

ံ ည်ြဖစ်ေစ၊ ယင်းကိ ကည့ြ် ခင်းအားြဖင ့် က ပ်
် တိ ေနေနေသာ
့
လက် ိေခတ် ကီးမာ တကယ်ကိ ေ ကာက်ဖွယြ် ဖစ်သည့် အမန်တရားအလွန ် ေခတ် ကီးြဖစ်ပံေပါက်သည်ကိ ေတွရ
မည် ြဖစ်သည်။ ဤေခတ် ကီးတွင ် သီးြခား စစ်ေရး အြဖစ်အပျက်များသာမက သမိင်းေ ကာင်းများ၊ တိင်းြပည်များ

ပါ လံးလံးဖန်တးီ ထားေသာ အလိမ်အညာများ ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ်ေန င်

ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ဤေခတ်က အမန်တရား

အလွနေ
် ခတ် ဆိလ င် ဘယ်ေခတ်ကများ ငိမ်းချမ်း ပီး ေပျာ်စရာ အမန်တရားေခတ် ကီး ြဖစ်သည်ဟ တိတက
ိ ျကျ
ဆိလိ ရပါသနည်
့ း။ ၁၉၈၀ ြပည့် စ်များလား။ ၁၉၅၀ ြပည့် စ်များလား။ ၁၉၃၀ ြပည့် စ်များလား။ ထိအြပင်
့ အမန်

တရားအလွနေ
် ခတ် ကီးေရာက်လာရန် ဘာကတွနး် ပိ လိ
့ က်ပါသနည်း။ အင်တာနက်လား။ ဆိ ယ်မီဒယ
ီ ာလား။ ပ
တင်တ၊ိ ့ ထရမ်ပ
့ ်တိ တက်
့ လာလိလား။
့
 သမိင်းကိ တချက်ေလး ကည့လ
် က်
ိ ပါက ဝါဒြဖနမ
် ့ များ င ့် လပ် ကံသတင်းများမာ ဘာမထး ပီး အသစ်

မဟတ်သည်ကိ ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။ တိင်းြပည်များ၊ လမျိ းများ (nations) ိသည်ကိ လက်မခံြငင်းပယ်ြခင်း င ့်

င်
ိ ငအ
ံ တများ ဖန်တးီ သည့် အကျငပ
့် င် သမိင်းတေလ ာက် အစဥ်အလာြဖင ့် ေတွ င်
ိ ပါသည်။ ၁၉၃၁ တွင ် ဂျပန်
စစ်တပ်က တ တ်ကိ ကျ းေကျာ်ြခင်းကိ တရားပါသည် ြဖစ်ေစရန် ဂျပန်စစ်တပ်က သဘာသ
့ ာသ လပ် ကံ ပီး
တ တ်ကလာတိ
ိ က်ပါသည်ဟ လိမ်ပါသည်။ ယင်းေနာက် သသိမ်းပိက်ထားသည့် နယ်ေြမကိ တရားဝင်ြဖစ်ေစရန်
မန်ချ းြပည်ဆိ ပီး င်
ိ ငအ
ံ တ ဖန်တးီ ပါသည်။ တ တ်ကယ်
ိ တင်
ိ ကလည်း တိဘက်ြပည်မာ လွတလ
် ပ်ေသာ င်
ိ ငံ

အြဖစ် တည် ိခသ

ဲ့ ည် ဆိသည့အ
် ချက်ကိ လက်မခံသည်မာ ကာ ပီြဖစ်ပါသည်။ ဗိတသ
ိ များမာလည်း ဘယ်သမ မ
ပိင်သည့ေ
် ြမ (terra nullius) ဆိေသာ ဥပေဒအယအဆြဖင ့် သစေ တးလျတွင ် အေြခချေနထိင်ြခင်း ကိ တရားသြဖ

င ့် ြဖစ်ေစရန် ဖန်တးီ ပါသည်။ ယင်းမာ စ်ေပါင်း ငါးေသာင်း ိသည့် ဌာေန တိင်းရင်းသားများ၏ သမိင်းေ ကာင်းကိ

လံးလံး ေဖျာက်ဖျက်လက်
ိ သည့် သေဘာပင် ြဖစ်ပါသည်။

၂၀ ရာစ အေစာပိင်းတွင ် ဇီယန

ွ ဝ
် ါဒီများ အ ကိ က် ေ ကးေ ကာ်သမ
ံ ာ ‘နယ်ေြမမ ိသည့် လများ (ဂျ း

များ)က လမ ိသည့် နယ်ေြမ (ပါလက်စတိင်း) ကိ ြပန် ကြခင်း’ ြဖစ်ပါသည်။ သည်မာလည်း ေဒသခံ အာရပ်များ

တည် ိေနမကိ အလွယေ

် လး မျက်ကယ
ွ ြ် ပ ထားလိက်ပါသည်။ ၁၉၆၉ တွင ် အစေရးဝန် ကီးချ ပ် ဂိလ်ဒါေမရာ၏ လ
သိများသည့် စကားတခွနး် မာ ပါလက်စတိင်းလမျိ းဆိတာ ဘယ်တန်းကမ မ ိသလိ၊ အခလည်းမ ိဘးဆိသည့်

ေြပာ ကားချက် ြဖစ်ပါသည်။ ဆယ်စ စ်များစွာ ယင်းမ ိပါဆိသည့အ

် ရာ င ့် လက်နက်ကင်
ိ ပဋိပကများ ြဖစ်ေန
ေသာ်လည်း ဂိလ်ဒါေမရာ၏ အြမင်မာ ယေနေခတ်
့ အစေရးတွငပ
် င် ိေနဆဲ ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာအားြဖင ့် ၂၀၁၆

ေဖေဖာ်ဝါရီလ အစေရးပါလီမန်တင
ွ ် ပါလီမန်အမတ် အာနတ်ဘာကိက ပါလက်စတိင်းလမျိ းများ အမန်တကယ် ိ

မ ိ င ့် သတိ၏
့ သမိင်းေ ကာင်းမာ သံသယြဖစ်ဖွယြ် ဖစ်ေ ကာင်း ပါလီမန်မိနခ
့်န
ွ း် တွင ် ဆိပါသည်။ သသက်
့ ေသမာ
ဘာြဖစ်သည်ဟ ထင်ပါသနည်း။ အာရဗီဘာသာစကားတွင ် “ပ” ဆိသည့် စကားလံး မ ိေသာေ ကာင ့် ပါလက်စ

တိင်း လမျိ းဆိသည်မာ အမန်တကယ်မ ိ င်

ိ ဟသတတ်။ (အာရဗီဘာသာ စကားတွင ် “ပ” ကိ “ဖ” င ့် ေြပာပါသည်၊
ယင်းေ ကာင ့် အာရဗီလိ ပါလက်စတိင်း ကိ ဖလက်စတင်း ဟ ေရးပါသည်။)

အမန်တရားအလွနမ
် ျိ းစိတ်

အမန်မာ လသားသည် အမန်တရားအလွနေ

် ခတ်တင
ွ ် အစ ေနထိင်ခြဲ့ ခင်း ြဖစ်၏။ လသားမျိ း ယ
ွ ဟ
် မိ
ိ

ေဆးပီးယန်းမာ အမန်တရားအလွန ် မျိ းစိတြ် ဖစ် ပီး ယင်းတိ၏

့ သဇာအာဏာမာ လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်
ိ များ ဖန်တးီ
ြခင်း င ့် ယင်းတိကိ
့ ယံ ကည်ြခင်းအေပ တွင ် တည်ေဆာက်ထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ေကျာက်ေခတ်ကတည်းကစ ပီး
ထပ်ခါတလဲလဲ ကားရေလေလ၊ ပိ ပီးေတာ့ မန်တယ်ထင်ရေလေလ ိသည့် ဇာတ်ေ ကာင်း ဒ ာရီများက လသား
တိအေန
့ င ့် တစတစည်းတည်း စစည်းေပါင်းစည်း င်
ိ ေစခဲ့ ပါသည်။ အမန်စင်စစ်အားြဖငလ
့် ည်း လသားမျိ း ယ
ွ ် ဟိ

မိေဆးပီးယန်းများ ဤ ဂိ ဟ်ကမာကိ ကီးစိး င်

ိ ရြခင်းမာ ကျန်တာေတွထက် လသားတိ၏
့ လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်
ိ များ

ဖန်တးီ င်
ိ စမ
ွ ်း င ့် ယင်းတိကိ
့ ြပနပ
် ့ ာွ းေအာင် လပ် င်
ိ သည့် တမထးြခားလသည့် အစွမ်းေ ကာငြ့် ဖစ်ပါသည်။ တိ
ိ ့ က်
သတဝါများထဲတင
ွ ် ေြမာက်များလေသာ လစိမ်းသစိမ်းများ င ့် ေပါင်းစည်းေဆာင်ရွက် င်
ိ စမ
ွ ်း ိသည်မာ က ပ်
် တိ ့

လသားများသာ ြဖစ်ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်

ိ များ ဖန်တးီ င်
ိ စမ
ွ ်း၊ ယင်းတိကိ
့ ြပနပ
် ့ ာွ းေအာင် လပ်

င်
ိ စမ
ွ ်း င ့် သန်း ငခ
့် ျီေသာ အြခားသများကိ ယင်းလပ်ဇာတ်ထးဇာတ်
ိ များကိ ယံ ကည်ေအာင် လပ် င်
ိ စမ
ွ ်းမာ က ပ်
်
တိထံ
့ တင
ွ သ
် ာ ိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သက ေ ကာက်မက်ဖွယ၊် အမန်တရားအလွန ် ေခတ်သစ် ကီးတွင ် ေရာက်ေနရြခင်းမာ ေဖ့
စ်ဘတ်၊ ထရမ်ပ
့ ် င ့် ပတင်တေ
ိ ့ ကာငဟ
့် အြပစ်တင်မည်ဆပါက
ိ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ ရာစ စ်များစွာက သန်း ငခ
့် ျီေသာ

ခရစ်ယာန်များမာ ေြပာေလေလ၊ အမန်ဟ ထင်ရေလေလ ိသည့် ဒ ာရီေလာင်ေချာက်များထဲတင

ွ ် ပိတမ
် ိေနခဲ့

သည် ဆိတာကိ ြပန်အမတ်ရဖိ လိ

့ ပါသည်။ သတိက
့ သမာကျမ်းစာတွင ် ပါသည့် ဒ ာရီများ အမန်တကယ်ြဖစ်

ပျက်ခြဲ့ ခင်း ိမ ိ ဘယ်တန်းကမ ေမးခွနး် ထတ်ရဲြခင်း မ ိခပ

ဲ့ ါ။ မွတစ
် လင်များကလည်း ကိရမ်ကျမ်းစာအေပ တွင ်

မမိတမ
် သန် ယံ ကည်သဒါတရား ိ ကပါသည်။ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ လသားများ၏ လမကွနယ
် က်များအတွငး်
“သတင်း” င ့် “အမန်တရား” ဆိ ပီး ြပန ် ့ ေနသည့
ံ့ ် အေ ကာင်းအရာ အများစမာ အံဖ
့ ွ ယတ
် န်ခးြပာဋိ
ိ ဟာများ၊

နတ်သား၊ နတ်သမီးများ၊ မေကာင်းဆိးရွ ား မိစာများ၊ စန်းကေဝများ ြဖစ် ကပါသည်။ သတိအေ

့ ကာင်းကိ ငရဲ ကီး

စ်ထပ် ေအာက်ဆးထပ်
ံ ကေန သတင်းသမားများ သတ ိ ိ လိက်ဖ်လငေ
့် နသကဲသ
့ ိ တင်
့ ဆက်ခဲ့ ကြခင်း ြဖစ်

ပါသည်။ က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် ဧဝကိ ဆာတန်က အေယာင်ေဆာင်ထားေသာ ေ မက အမန်တကယ် ြဖားေယာင်းခဲေ
့ ကာင်း
သိပံနည်းကျ သက်ေသ မ ိပါ။ ဘာသာတရားအေပ သက်ဝင်ယံ ကည်မမ ိသများ၏ ဝိညာဥ်မာ အမန်တကယ် ငရဲ

ကျခံရသည့် သိပံနည်းကျ သက်ေသမ ိပါ။ စ ကဝဠာကိ ဖန်ဆင်းေတာ်မေသာ အ င်က ြဗဟဏ ပဏားအ ယ

ွ ်

များက ဇာတ်နမ
ိ ်တ
့ ဦးကိ လက်ထက်တာကိ စ်သက်ေတာ်မမဟ သိပံနည်းကျ သက်ေသမ ိပါ။ သိေသာ်
့ လည်း

ယင်းလပ်ဇာတ်ထးဇာတ်
ိ များကိ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ သန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ လသားများက ယံ ကည်ခဲ့ က

ပါသည်။ အချိ ေသာ သတင်းတ၊ သတင်းအမားများမာ ဘယ်ေတာမ

့ ြပန် င်းမရဘဲ၊ အစ တည် ိေနပါေတာသ
့ ည်။

က န်ေတာ်က ယခလိ ဘာသာတရား င ့် သတင်းတ၊ သတင်းအမားများကိ အတတလပ် ေြပာသည်ကိ မ

ကိ က် ကမည့သ
် များ ိမည်ဆတာကိ
ိ က န်ေတာ် သိပါသည်။ သိတေစ
့ က န်ေတာ် ဆိလိသည့အ
် ချက်ကလည်း

ယင်းအချက်ပင် ြဖစ်ပါသည်။ လတေထာင်က လပ် ကံဖန်တးီ ထားသည့် သတင်းတခခကိ တလေလာက် ယံ ကည်

ေနပါက ယင်းကိ က န်ေတာ်တက
ိ ့ သတင်းတ၊ သတင်းအမားဟ ေခ လိက်ပါသည်။ လသန်းတေထာင်က ယင်းသိ ့

လပ် ကံဖန်တးီ ထားသည့် လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်

ိ များကိ စ်ေထာင် ငခ
့် ျီ၍ ယံ ကည်ပါကမ ယင်းမာ ဘာသာတရား

ဟ၍ ြဖစ်လာပါသည်။ ဘာသာတရားေတွကိ သတင်းအတေတွ၊ သတင်းအမားေတွဟ မေခ ရန် က န်ေတာ်တကိ

ိ့

သတိေပးထားရြခင်းမာ ဘာသာတရားအေပ သက်ဝင်ယံ ကည်သများ၏ စိတ် လံးကိ မထိခက်

ိ ေစရန်

(သိတည်
့ းမဟတ် သတိ ေဒါသထွ
့ က် ေပါက်ကြွဲ ခင်းမ ေ ာင် ား င်
ိ ရန်) ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ဤေနရာတွင ်
သတိြပ ေစလိသည့် အချက်မာ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ဘာသာတရားများ၏ ထိေရာက်မ င ့် ေကာင်းကျိ းြပ င်
ိ သည့်

အလားအလာ ိမကိ ြငင်းဆိေနြခင်း မဟတ်ေ ကာင်း သတိြပ ေစလိပါသည်။ ယင်း င ့် ဆနက

် ့ ျင်ဖက် ြဖစ်ပါသည်။

ေကာင်းသည်ြဖစ်ေစ၊ ဆိးသည်ြဖစ်ေစ၊ လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်

ိ များမာ လသားများ၏ လက်နက်ကရ
ိ ိယာများထဲတင
ွ ် ထိ
ေရာက်မအ ိဆးံ ကိရိယာ ြဖစ်ပါသည်။ ဘာသာတရား၊ ဂိဏ်းဂဏများက လသားများကိ အတတကွ ေပါင်းစည်း

ေစြခင်းြဖင ့် လသားများ ကီးမားေသာ အေရအတွကအ

် ားြဖင ့် ေပါင်းစည်းေဆာင်ရွက် င်
ိ စမ
ွ ်းကိ ြဖစ်ေပ ေစ
ပါသည်။ စစ်တပ်များ၊ အကျဥ်းေထာင်များသာမက လသားများကိ ေဆး ံများ၊ ေကျာင်းများ၊ လမ်းတံတားများ

ဖန်တးီ ေဆာက်လပ် င်
ိ ရန် ခွနအ
် ားလည်းြဖစ်ေစပါသည်။ အာဒံ င ့် ဧဝက ဘယ်တန်းကမ တကယ်မ ိခသ
ဲ့ ည့တ
် င်
ိ

ထရ ခရစ်ယာန်ဘရား ိခးေကျာင်
ိ းေတာ် ကီးမာ လပ မဲလပဆဲသာ ြဖစ်ပါသည်။ သမာကျမ်းစာက အများအားြဖင ့်

လပ် ကံဖန်တးီ ထားသည့် လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်

ိ များသာ ြဖစ်ေသာ်လည်း၊ လသားသန်းေထာင်ေပါင်းများစွာအဖိ သခ
့
ချမ်းသာကိ ေဆာင်ကျ းလာသည်သာ ြဖစ်ပါသည်။ လသားများကိ က ဏာစိတထ
် ားတတ်ရန်၊ လက် ံးရည်၊
လံးရည် င ့် ြပည့စ
် ံရန် တီထင
ွ ် ကံဆ င်
ိ စမ
ွ ်း ိရန် အားေပးစ မဲသာ ြဖစ်ပါသည်။ အြခားေသာ ကီးြမတ်သည့်

အ ပညာလက်ရာများြဖစ်သည့် ဒွနက
် ဇ
ွီ တ်၊ စစ် င ့် ငိမ်းချမ်းေရး င ့် ဟယ်ရီေပ တာတိသည်
့ လည်း ယင်းသိေသာ
့
အကျိ းတရားများကိ သမာကျမ်းစာနည်းတ ေဆာင်ကျ းလာသည်သာြဖစ်ပါသည်။

ဤေနရာတွငလ
် ည်း အချိ လများက သမာကျမ်းစာကိ ဟယ်ရီေပ တာ င ့် င
ိ း် ေြပာသည့အ
် တွက် မခံမရပ်

င်
ိ ြဖစ်သာွ း င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သက သိပံနည်းကျ ေတွးေခ တတ်သည့် ခရစ်ယာန်တဦးြဖစ်ပါက ြမငြ့် မတ်သည့်

သမာကျမ်းစာထဲ ိ အမားများ၊ ဒ ာရီများ၊ ေ ေနာက် မညီ ွတမ

် များအားလံးကိ အမန်တကယ် ြဖစ်ပျက်ခသ
ဲ့ ည့်

အြဖစ်အပျက်များအေန င ့် ယရမာ မဟတ်ဘ၊ဲ တင်စားေြပာဆိသည့် ဇာတ်ဝတ အေန ငသ

့် ာ မတ်ယရမည်ဆိ ပီး

င်းြပဖိ ့ ကိ းစားေကာင်း ကိ းစား င်

ိ ပါသည်။ ဒီလသာ
ိ ေြပာ ကေ ကးဆိ သမာကျမ်းစာ င ့် ဟယ်ရီေပ တာ ဘာများ
ကွာပါေသးသလဲဟ ေမးရမည် ြဖစ်ပါသည်။

စာဖတ်သက ဘာသာေရးကိ တင်းကျပ်စာွ လိက်နာယံ ကည်သ ြဖစ်ပါကမ သမာကျမ်းစာတွင ် ပါသမ

စာလံးတိင်းကိ အတည်ယရမာ ြဖစ်ေ ကာင်း ပိ ပီးအခိင်အမာ ဆိ င်

ိ ပါသည်။ စာဖတ်သ ေြပာသလိ ြဖစ်သည်ပဲ ထား
ကပါဦးစိ။့ သမာကျမ်းစာက တဆတည်းေသာ စစ်မန်သည့် ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင်၏ အမားအယွငး် မ ိ င်
ိ ေသာ

စကားလံးများ ြဖစ်သည်ဆလ
ိ င် ကိရမ်ကျမ်းစာ၊ တာလမွတ၊် ေမာ်မန
ွ က
် ျမ်းစာ၊ ေဝဒကျမ်းများ၊ အာဗက်စတာကျမ်း

င ့် အီဂျစ်တ၏
ိ ့ ေသသတိ၏
့ ကျမ်း (Book of the Dead) တိကိ
့ ကျ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘယ်လယဆမည်
ိ နည်း။

ယင်းစာအပ်များမာ အေသွး ငအ
့် သား င ့် လသားများ (သိတည်
့ းမဟတ် နတ်ဆးများ)က
ိ ချဲကားဖန်တးီ ထားသည့်

လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်
ိ များသာ ြဖစ်သည်ဟ ဆိချင်စရာ မြဖစ်ေပဘးလား။ ထိအြပင်
့ ိမန်အင်ပါယာအ င်ဘရင်များ
ြဖစ်သည့် သဂတ်စတတ် င ့် ကေလာဒီးယပ်စ်တ၏
ိ ့ နတ်ဘရားအြဖစ်ကေရာ
ိ စာဖတ်သ ဘယ်လယဆပါမည်
ိ လ။ဲ ိ

မန်ဆးီ နိတတ
် င
ွ ် လများကိ နတ်ဘရားအြဖစ် ေြပာင်းလဲေပး င်
ိ သည့် အစွမ်း ိ ပီး အင်ပါယာထဲ ိ ဘရငေ
့် ကျးက န်

ြပည်သများက ယင်းတိကိ
့ နတ်ဘရားအေနြဖင ့် ကိးကွယရ
် ပါသည်။ ဤအေြခအေနမျိ းမာ လပ်ဇာတ်သာ ြဖစ်သည်

ဟ ဆိလိမရေပဘးလား။
့ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် အနည်းဆံး သမိင်းဝင် ဥပမာတခအေနြဖင ့် နတ်

ဘရားအြဖစ် ကိးကွယခ
် ရ
ံ သက သကိယ်တင်
ိ နတ်ဘရားမဟတ်ေ ကာင်း ဖွငဟ
့် ဝန်ခသ
ံ ည့် ဥပမာ ိပါသည်။ ေ တွင ်
တင်ြပခဲသ
့ ည့် အတိင်း ၁၉၃၀ ြပည့် စ်များ င ့် ၁၉၄၀ အေစာပိင်း စ်များတွင ် ဂျပန်စစ်ဝါဒသည် အင်ပါယာအ င်
မင်းြမတ် ဟီ ိဟီတသည်
ိ နတ်ဘရားြဖစ်သည်ဆသည့
ိ ် း မ်းေသာ ယံ ကည်မအေပ တွင ် အေြခခံထားပါသည်။
ဂျပန်စစ် ံး ပီးေနာက် ဟီ ိဟီတက
ိ ယင်းယံ ကည်မမာ မမန်ကန်ေ ကာင်း င ့် သသည် တကယ်တမ်းကျ နတ်ဘရား

မဟတ်ေ ကာင်း တရားဝင် ဖွငဟ

့် ဝန်ခပ
ံ ါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ သမာကျမ်းစာက အမန်တကယ် စစ်မန်သည့် ဘရားသခင်ဆက
ီ လာသည့် စကားလံးများဟ ယ

လ င် သန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ ဘာသာတရား ယံ ကည်ကင်
ိ း ိငး် သည့် ဟိ များ၊ မွတစ
် လင်များ၊ ဂျ းများ၊ အီဂျစ်

များ၊ ိမန်များ င ့် ဂျပန်များမာ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်

ိ များအေပ တွင ် ယံ ကည် ကသည်ဟ ဆိ
ရာေရာက်မည်ြဖစ်ပါသည်။ ဒီေနရာတွငလ
် ည်း ထပ်မံတင်ြပရမည့် အချက်မာ ယင်းလပ်ဇာတ်ထးဇာတ်
ိ များက

ဘယ်လြဖစ်
ိ ြဖစ် အကျိ းမ ိ၊ အပျက်ကိ ဦးတည်သည့် အရာများဟ ဆိလိြခင်း မဟတ်ပါ။ ယင်းတိမာ
့ စိတတ
် က် က

မေပး င်
ိ သည့၊် လပေသာ အရာများ ြဖစ်ေန င်
ိ ပါေသးသည်။

သည်လဆိ
ိ ြခင်းေ ကာင ့် ဘာသာေရးဆိင်ရာ ဒ ာရီများအားလံး အကန်အတတ အကျိ း ိ၊

အကျိ းြဖစ်ထန
ွ း် ေစသည်သည် ဆိလိြခင်းလဲ မဟတ်ပါ။ ၁၂၅၅ ခ စ် သဂတ် ၂၉ ရက်ေနတွ
့ င ် ဟျ းေခ သည့်
အသက် ကိး စ်အရွ ယ် အဂလိပ်ေကာင်ေလးတဦး၏ အေလာင်းကိ လင်ကန
ွ း် မိ ိ ေရတွငး် ထဲတင
ွ ် ေတွ ိပါသည်။

ေဖ့စ်ဘတ်တ၊ိ ့ တွစ်တာတိ မ
့ ိေသးေသာ်လည်း ဟျ းကိ ေဒသခံဂျ းများက ဘာသာေရးအရ သတ်ြဖတ်ယစ်ပေဇာ်
လိက်ြခင်း ြဖစ်သည်ဆသည့
ိ ် ေကာလာဟလက တမဟတ်ချင်း ပျံသွားပါသည်။ ဇာတ်လမ်းက ြပန်ေြပာေလေလ ပိ
ပီးချဲကားေလေလ ြဖစ်လာပါသည်။ အေသးစိတအ
် ားြဖင ့် ယင်းြပန်ေပးဆွခ
ဲ ရ
ံ သည့် ကေလးငယ်ကိ အဂလန်ြပည် ိ

ဂျ းေ ကးရတတ်များက လင်ကန
ွ း် မိ တွင ် လစ ပီး ကေလးကိ ဝလင်ေအာင် လပ်သည်၊ ယင်းေနာက် ပ
ိ ်စက်သည်၊

အဆံးတွငက
် ားစင်တင် အဆံးစီရင်လက်
ိ သည်ဟ ယင်းေခတ်က နာမည် ကီး အဂလိပ်သမိင်းဆရာတဦးြဖစ်သည့်

မက်သယး ပါရီက ဆိပါသည်။ ယင်း လသတ်မဆိသည်အတွက် ဂျ း ၁၉ ေယာက် စွပ်စဲခ

ွ ရ
ံ ပီး ကိ ံးတင်စစ်ေဆး

ကာ ေသဒဏ်ချမတ်ခပ
ဲ့ ါသည်။ ဂျ းများက ကေလးငယ်များကိ အလားတ သတ်ြဖတ် ပီး ေသွး င ့် ယစ်ပေဇာ်သည်
ဆိသည့် သွားပတ်ေလလွင ့် မဟတ်တမ်းတရားေြပာဆိချက်များမာ အြခားအဂလိပ် မိ များတွငလ
် ည်းပျံ ပွားလာ ပီး

ဂျ းတရပ်ရွာလံး အသတ်ခရ
ံ သည့် လမျိ းေရး၊ ဘာသာေရးအရ သတ်ြဖတ်မများ အစီအရီ ေပ ေပါက်လာပါသည်။

ေနာက်ဆးံ ၁၂၉၀ ြပည့် စ်တင

ွ ် အဂလန်ြပည်က ဂျ းလမျိ းေတွအကန်လးံ ဖယ် ားခံရပါသည်။

ဇာတ်လမ်းက ဤတွင ် အဆံးသတ်မသွားပါ။ အဂလန်ြပည်မ ဂျ းများ င်ထတ်သတ်သင်ခရ

ံ ပီး ရာစ စ် တ

ခအ ကာ အဂလိပ်စာေပ၏ ဖခင် ကီးြဖစ်သည့် ဂျက်ဖရီေချာစားက လင်ကန

ွ း် မိ က ဟျ း ဇာတ်ေ ကာင်းကိ အေြခခံ

ထားေသာ ကေလးငယ်များ၏ ေသွး င ့် ယစ်ပေဇာ်သည်ဆသည့

ိ ် ဇာတ်လမ်းတပဒ်ကိ ကန်တာဘာရီပံြပင်များ

(‘ဘန်းေတာ် ကီး၏ ပံြပင်များ’) စာအပ်ထတ

ဲ င
ွ ် ထည့သ
် င
ွ း် ေဖာ်ြပခဲပ
့ ါသည်။ ဇာတ်လမ်းမာ ဂျ းများကိ ကိ းဆွခ
ဲ ျ

ေသဒဏ်ေပးြခင်း င ့် အဆံးသတ်ပါသည်။ ယင်းကဲသ

့ ိ ေသွ
့ း င ့် ယစ်ပေဇာ်သည်ဆသည့
ိ ် အလားတ ေကာလာဟလ
ပံြပင်များကိ အလယ်ေခတ်ေ ာင်းပိင်း စပိနမ
် ေခတ်သစ် ားအထိ ဂျ းမန်းတီးေရး လပ် ားမများ၏ ပင်မ ဇာတ်

ေ ကာင်းအစိတအ
် ပိင်းအြဖစ် ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်း င ့် ေခတ်ဆင်ဆင် ဇာတ်ေ ကာင်းတပဒ်ကိ ၂၀၁၆ ခ စ်

တွင ် လပ် ကံသတင်းအေနြဖင ့် ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းလပ် ကံသတင်းထဲတင

ွ ် ဟီလာရီကလင်တန်က
နာမည် ကီး ပီဇာဆိင်တခ၏ ေြမေအာက်ခန်းထဲတင
ွ ် ကေလးငယ်များကိ လကန်ကးသည့် ကွနယ
် က်တခကိ

ဘယ်လမျိ
ိ း ေခါင်းေဆာင်ေနေ ကာင်း ေဖာ်ြပထားသည်ကိ ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းသတင်းအတကိ ကလင်

တန်၏ ေရွ းေကာက်ပဲွ ကမ်းပိန ် ထိခက်

ိ င်
ိ ေလာက်ေအာင် အေမရိကန်အချိ က ယံ ကည်ခပ
ဲ့ ါသည်။ လတေယာက်
က အဆိပါပီဇာဆိင်ကိ ေသနတ် ငလ
့် ာ ပီး ေြမေအာက်ခန်းြပ ဆိ ပီးေတာင် ခိမ်းေြခာက်ခပ
ဲ့ ါေသးသည် (အဲဒ
့ ေ
ီ့ တာမ
့
ပီဇာဆိင်တင
ွ ် ေြမေအာက်ခန်း မ ိေ ကာင်း ေတွသွားပါသည်)။

လင်ကန
ွ း် မိ မ ေကာင်ေလး ဟျ း အမန်တကယ် ဘယ်လေသဆံ
ိ းခဲေ
့ ကာင်းကိ ဘယ်သမ မသိပါ။ သိေသာ်
့
သကိ
့ လင်ကန
ွ း် ဘရား ိခးေကျာင်
ိ းေတာ် ကီးတွင ် ြမ ပ် ထ
ံ ား ပီး စိနသ
် ့ ေတာ်စင် အေနြဖင ့် အေလးအြမတ်ြပ ခံရ

ပါသည်။ သက အံဖ
့ ွ ယတ
် န်ခးအမျိ
ိ းမျိ း ြပ င်
ိ သည်ဟ ေကျာ် ကား ပါသည်။ အဂလန်ြပည်မ ဂျ းများ င်ထတ်ခရ
ံ

အ ပီး ရာစ စ်ေပါင်းများစွာ ကာသည့အ

် ထိ သသချ
့ င်းကိ ဘရားဖးများလာေရာက်စ မဲ ြဖစ်ပါသည်။ ဂျ းများ
အစလိက်အြပံ လိက် အသတ်ခရ
ံ သည့် ေဟာ်လေကာ
ိ ့ ြဖစ် ပီး ဆယ် စ်အ ကာ ၁၉၅၅ ခ စ်ကျမသာ လင်ကန
ွ း်

ဘရား ိခးေကျာင်
ိ းေတာ် ကီးက ယင်းသိ ေသွ
့ း င ့် ယစ်အပေဇာ်ခရ
ံ သည်ဆသည့
ိ ် ပံြပင်မာ မန်ကန်ြခင်း မ ိဆိ ပီး

ြငင်းဆိပါသည်။ ဟျ း၏ သချ င်းအတ်ဂတွင ် ေကျာက်ြပားတခကပ်ထား ပီး ယင်းတွင ် ေအာက်ပါအတိင်း ေဖာ်ြပ

ပါ ိပါသည်–

“ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် ေကာင်ေလးများကိ ဂျ းများက သတ်ြဖတ်ယစ်ပေဇာ်သည်ဆသည့

ိ ် ချဲကားထားသ

ည့် ပံြပင်များမာ အလယ်ေခတ် င ့် ေနာင် စ်ေပါင်းများစွာ ကာသည့အ

် ထိပင် ဥေရာပတွင ် ေခတ်စားခဲပ
့ ါသည်။
ယင်းသိေသာ
့ လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်
ိ များေ ကာင ့် အြပစ်မဲဂ
့ ျ းများ ေြမာက်ြမားစွာ အသက်ဆးံ ံးခဲရ
့ ပါသည်။ လင်
ကွနး် မိ တွငလ
် ည်း အလားတ ဒ ာရီတခ ိခဲ့ ပီး အသတ်ခရ
ံ သည်ဆသည့
ိ ် ဓားစာခံကိ ၁၂၅၅ ခ ဤဘရား

ေကျာင်းေတာ် ကီးတွင ် ြမ ပ် ထ
ံ ားခဲပ
့ ါသည်။ ယင်းသိေသာ
့ ဇာတ်ေ ကာင်း ဒ ာရီများမာခရစ်ယာန်ေလာကကိ

ေကျးဇးြပ ြခင်း မ ိပါ။”

ကိင်း တချိ သတင်းအတ ေကာလာဟလေတွကေတာ့ စ် ၇၀၀ ပဲ ခံပါတယ် ခင်ဗျား။

တခါေြပာရင် လိမ်တာ၊ တသက်လးေြပာလာရင်

ံ အမန်ြဖစ်သာွ းေရာ

ေ းကျေသာ ဘာသာတရားများကသာ လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်

ိ များကိ လအများ၏ ပးေပါင်းေဆာင်ရွကမ
် ရ ိ

ေစရန် ဖန်တးီ အသံးချြခင်း မဟတ်ပါ။ သိပ်မ ကာေသးေသာ အချိနက

် ာလများ အတွငး် တိင်းြပည်တင်
ိ းက သ ့

ကိယ်ပိင် အမျိ းသားေရး ဒ ာရီပံြပင်များ ဖန်တးီ ခဲပ

့ ါသည်။ ထိအတ
့ ကွနြ် မ နစ်ဝါဒ၊ ဖက်ဆစ်ဝါဒ င ့် လစ်ဘရယ်

ဝါဒကဲသ
့ ိ လပ်
့ ားမများကလည်း အေသးစိတခ
် ျဲထွင ် ေဖာ်ြပထားေသာ မိမိဘာသာ အားေကာင်းေစသည့် ဝါဒများ

ဖန်တးီ ခဲပ
့ ါသည်။ နာဇီဝါဒ ြဖနခ
် ့ ျီေရး ဆရာ ကီးတဦးလည်းြဖစ်၊ ေခတ်သစ် မီဒယ
ီ ာေလာကတွင ် အေအာင်ြမင်ဆးံ

ပဂိ လ်ဟလည်း ဆိလိရသည့

့ ် ေယာဇတ်ဂိဘဲလက
် သနည်
့ းလမ်းကိ ခပ်ြပတ်ြပတ် င်းြပသည်မာ “တခါ လိမ်ေြပာ
တယ်ဆရင်
ိ အဲဒ
့ လ
ီ့ မ
ိ ် တဟ
ဲ့ ာက လိမ်တအ
ဲ့ တိင်းပဲ ိတယ်၊ ဒါေပမယ့် အခါတေထာင် ဒီဟာကိပဲ ထပ်တလဲလဲ လိမ်
ေြပာတယ်ဆရင်
ိ ေတာ့ အဲဒ
့ ဟ
ီ့ ာက အမန်တရား ြဖစ်လာတယ်” ဟ၏။ ဟစ်တလာေရးသည့် “က ပ်
် ၏စွနစ
် ့ ားခန်း”

စာအပ်ထတ
ဲ င
ွ ် ဆိထားသည်မာ “အေကာင်းဆံး ဝါဒြဖနခ
် ့ ျိေရးြဖစ်ဖိ အေြခခံ
့ ကျသည့န
် ည်းမာ အချက်အလက်ကိ

နည်း င်
ိ သမ နည်းနည်း ဝါဒြဖနရ
် ့ မည် ြဖစ် ပီး ယင်းအချက်များကိ ထပ်တလဲလဲ ေြပာရမည်ဆသည့
ိ ် မြဖစ်ေလ

သည်။ ယင်းအချက်ကိ စွဲမတ်ထားပါမ ဝါဒြဖနခ

် ့ ျိေရးအေနြဖင ့် ေအာင်ြမင်မ ရ ိေပမည်”။ ယေနေခတ်
့ သတင်းတ

ထတ်လပ်ြဖနခ
် ့ ျိေရး လပ်ေနသများအေနြဖင ့် ဒီထ
့ က်ပိေကာင်းသည့် နည်းလမ်းများ ာ င်
ိ ပါေသးလား။

ဆိဗီယက် ဝါဒြဖနခ
် ့ ျိေရး ယ ယားကလဲ အမန်တရား င ့် စပ်လျ း ပီး အလားတ ခပ်သက
ွ သ
် က
ွ ်

အကွကေ
် င်
ိ ပါသည်။ စစ်ပဲေ
ွ တွကိ သမိင်းကအစ၊ ဓါတ်ပံတပံချင်း၏ သမိင်းေ ကာင်းအဆံး သမိင်းေ ကာင်း

အားလံးကိ ြပန်ြပင်ေရးပါသည်။ ၁၉၃၆ ခ စ် ဇွနလ

် ၂၉ ရက်ေနတွ
့ င ် ပါတီတရားဝင် သတင်းစာ ပရာဗဒါ (ယင်း
နာမည်က ‘အမန်တရား’ ဟ အဓိပာယ်ရ) ၏ မျက် ာဖံးတွင ် ြပံ းေနသည့် ဂျိ းဇက်စတာလင်က ဂယ်လယ
ီ ာမက်ကဇ
ီ ိ

ဗာဟေခ ေသာ ၇ စ်သမီးေလးကိ ေပွဖက်ထားသည့် ဓါတ်ပံကိ ေဖာ်ြပခဲပ

့ ါသည်။ ယင်းဓါတ်ပံမာ စတာလင်၏
အထိမ်းအမတ်ပံတပံ ြဖစ်လာ ပီး သကိ
့ တိင်းြပည်၏ ဖခင် ကီးအေနြဖင ့် ေဖာ်ြပကာ “ေပျာ်ရင်ဖွယ် ဆိဗီယက်
ကေလးဘဝ” ဟ စံြပ ေဖာ်ြပသည့် ပံြဖစ်လာပါသည်။ တ င်
ိ ငလ
ံ းံ ိ ပံ ပ
ိ ်တက်
ိ များ င ့် စက် ံများက ယင်းပံပါ

ပိစတာများ၊ ပ်ထများ၊ ပန်းချီကားများ သန်း ငခ

့် ျီ ပီး ထတ်ပါသည်။ ယင်းတိကိ
့ ဆိဗီယက်ယနီယံ တနံတလျား
ြပည်သပိင် အင်စတီကျ း င်းများတွင ် ချိတဆ
် ြွဲ ပသ ထားပါသည်။ ားေအာ်သေဒါက်
ိ ဘရားေကျာင်းတခတွင ်

အပျိ စင်မာရိသခင်မက ခရစ်ေတာ်ကေလးကိ ေပွဖက်ထားသည့် ပံချိတမ

် ထားလ င် မ ပီးြပည့စ
် ံသကဲသ
့ ိ ဆိ
့ ဗီယက်
စာသင်ေကျာင်းဆိလ င်လည်း ဖခင် ကီးစတာလင်က ဂယ်လယ
ီ ာေလးကိ ဖက်ထားသည့် ပံမ ိလ င် မ ပီးြပည့စ
် ံ

သေလာက် ြဖစ်လာပါသည်။

ြဖစ်ပံမာ စတာလင်၏ အင်ပါယာတွင ် နာမည် ကီးြခင်းက ြပဿနာကိ လက်ယပ်ေခ သလိ ြဖစ်တတ်ြခင်း

ပင်။ တ စ်မ ကာလိက်ပါ၊ ဂယ်လယ

ီ ာ၏ အေဖမာ ဂျပန်သလ ိ ၊ ထေရာစ
့ ကီးဝါဒီ အ ကမ်းဖက်သမားဟေသာ
လပ် ကံစဲခ
ွ ျက်ြဖင ့် အဖမ်းခံရပါသည်။ စတာလင်၏ ရက်စက် ကမ်း က တ်ေသာ အပ်ချ ပ်မေအာက်တင
ွ ် ေသဆံးခဲရ
့
သ တသန်းထဲတင
ွ ် တဦးအပါအဝင် အြဖစ် ၁၉၃၈ တွင ် အဆံးစီရင်ခရ
ံ ပါသည်။ ဂယ်လယ
ီ ာ င ့် သအေမမာ
့ ကာဇက်
စတန်သိ ြပည်
့ င်ဒဏ်ေပးခံရ ပီး အေမမာ မေဖာ်ြပ င်
ိ သည့် အေြခအေနများြဖင ့် များမ ကာမီပင် ဆံးပါးသွား

ပါသည်။ သည်လဆိ
ိ ေတာ့ တိင်းြပည် ဖခင် ကီး င ့် “လထရန်သ” ဟ စီရင်ြခင်းခံရသ၏ သမီး အတတြဖစ်ေနေသာ

မေရမတွက် င်
ိ ေသာ အထိမ်းအမတ်ပံေတွကိ ဘယ်လစီ
ိ မံရပါမည်နည်း။ ြပဿနာမ ိပါ။ ထိအချိနက
် စ ပီး ဂယ်လီ

ယာမက်ကဇ
ီ ိဗာမာ ေပျာက်ကယ
ွ သ
် ာွ း ပီး ေနရာတကာတွင ် ေတွရသည့် ပံထဲက “ေပျာ်ရင်ေနေသာ ဆိဗီယက်

ကေလးငယ်” မာ မန်လခက်နာခန်ဂိဗာ ဆိ ပီး ြဖစ်သာွ းပါသည်။ သက ၁၃ စ်အရွ ယ် တာဂျစ်မျိ း ယ

ွ စ
် ဝင်

မိနး် ကေလး ြဖစ် ပီး လယ်ကင

ွ း် ထဲတင
ွ ် ဝါဂွမ်းများ ဝီရိယ ိ ိ ကိ းစားပမ်းစား ေကာက်ေသာေ ကာင ့် လီနင်ဆ ရသ

ဟ၏(ဓါတ်ပံထဲက ေကာင်မေလးက ၁၃ စ်သမီးနဲ မတဘးဟ

့ ထင်သများ ိပါက သတိအေနြဖင
့ ့် ေတာ်လန်ေရး

ကီး ပျက်ရာပျက်ေ ကာင်း ယင်းသိ ကေယာင်

့ ကတမ်း ေဖာက်ြပန်သည့် အေတွးအေခ ေတွကိ ထတ်မေြပာရဘးဆိ

တာ ေကာင်းေကာင်းသိပါသည်)။
ဆိဗီယက် ဝါဒြဖနခ
် ့ ျီေရး ယ ယားက လွနစ
် ာွ ထိေရာက်လသည် ြဖစ်ရာ ြပည်တင
ွ း် ိ ဘီလးသဘက်သဖွယ်

ရက်စက် ကမ်း က တ်မများကိ ဖံးကွယထ

် ား င်
ိ ပီး ြပည်ပတွငမ
် သ၏
့ စိတက
် းယ ေလာက ရည်မန်းချက်အြမင်

များကိြဖန်ချိြပသေန င်
ိ ပါသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ် ခ ိင်မီးယားေဒသ င ့် ဒွနဘ
် တ်စ်တတွ
ိ ့ င် ား၏ လပ်ရပ်များ င ့်

ပတ်သက် ပီး အေနာက်တင်

ိ း မီဒယ
ီ ာ အများအြပားကိ ပတင်က ေအာင်ြမင်စာွ လည့ဖ
် ျားထား င်
ိ သည်ဟ ယကရိနး်

င်
ိ ငသ
ံ ားများက ေစာဒက တက် ကပါသည်။ သိေသာ်
့ လည့ဖ
် ျားြခင်း အ ပညာတွင ် စတာလင် င ့် ယ လ င် ပတင်

က ကေလးသာသာ ြဖစ်သာွ းပါသည်။ ယကရိနး် င ့် အြခားေသာ ဆိဗီယက် င်

ိ ငသ
ံ ားများ စတာလင်လက်ချက် င ့်

လလပ်အငတ်ေဘးေ ကာင ့် သန်း ငခ

့် ျီ ပီး ေသဆံးေနရချိန ် ၁၉၃၀ ြပည့် စ် အေစာပိင်းကာလများတွင ် လက်ဝဲယမ
ိ ်း

ေသာ အေနာက်တင်
ိ း ဂျာနယ်လစ်များ င ့် အသိပညာ င်များက ဆိဗီယက်ယနီယက
ံ ိ စံြပလအဖွ
့ ဲအစည်းဆိ ပီး
ချီးကျ းေနခဲ့ ကပါသည်။ ယ ကည့မ
် ည်ဆပါက
ိ ေဖ့စ်ဘတ် င ့် တွစ်တာေခတ်တင
ွ ် တခါတရံ ဘာြဖစ်ေနတယ်ဆိ

တာကိ ဘယ်သေြပာေနတာက အမန်ဟ ေဝခွရ

ဲ ခက် င်
ိ ေသာ်လည်း အနည်းဆံးေတာ့ ကမာကမသိဘဲ အစိးရတရပ်

က လသန်း ငခ
့် ျီ ပီး သတ်ြဖတ်ေနဖိ မြဖစ်
့ င်
ိ ေတာပ
့ ါေချ။

ဘာသာတရားများ င ့် အယဝါဒများသာမက စီးပွားေရးလပ်ငန်းများကလည်း ထိးဇာတ် လပ်ဇာတ်များ င ့်

လပ် ကံသတင်းများအေပ တွင ် မီခရပါသည်

ိ ။ မိမိအမတ်တဆ
ံ ပ
ိ ် လသိများဖိ အတွ
့ က် လပ်ရသည်မာ အများ

အားြဖင ့် လပ် ကံဖန်တးီ ထားသည့် ဇာတ်လမ်းတပဒ်ကိ လေတွ အမန်ဟ ယံလာသည်အထိ ထပ်ခါတလဲလဲ ေြပာရ

ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ကိကာကိလာဟဆိပါက စာဖတ်သ မျက်လးထဲ

ံ ပထမဆံး ြမင်ေယာင်လာသည်မာ ဘာြဖစ်ပါ

သနည်း။ စာဖတ်သ စိတထ

် တ
ဲ င
ွ ် ြမင်ေယာင်လာသည်မာ ကျန်းမာေသာ လငယ်များ အားကစားလပ်ေနရင်း အတတ
ေပျာ်ပါးေန ကသည့ပ
် ံ ြဖစ်ပါသလား။ သိမဟတ်
့ ေဆး ံကတင်ေပ တွင ် လဲေနသည့် ခပ်ဝဝ ဆီးချိ လနာများ ြဖစ်ပါ

သလား။ ကိကာကိလာကိ အများ ကီးေသာက်ပါက စာဖတ်သကိ ငယ်ရွယသ

် ာွ းေစမည် မဟတ်သလိ၊ ကျန်းမာလာ

ေစမည်လည်း မဟတ်၊ ဖျတ်လတ်ေပါပါးလာေစမည်

့ လဲ မဟတ်ပါ။ သိေသာ်
့ အဝလွနေ
် ရာဂါ င ့် ဆီးချိ ေရာဂါြဖစ်

င်
ိ ေချေတာ့ များလာေစမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း ကိကာကိလာက ဆယ်စ စ်များစွာ ေဒ လာဘီလယ
ီ ံ ငခ
့် ျီ

သံးကာ သအမတ်
့ တဆံ ပ
ိ ်ကိ ငယ်ရွယြ် ခင်း၊ ကျန်းမာြခင်း င ့် အားကစားလပ်ြခင်းတိ ့ င ့် တွြဲ ပထားပါသည်။ သိြဖစ်
့
ရာ လသားသန်းေထာင် ငခ
့် ျီ ပီး ယင်းသိ အမန်
့ တကယ်ဆက်စပ်သည်ဟ မသိစိတက
် ယံ ကည် ေနပါသည်။

အမန်မာ လသားဟိမိေဆးပီးယန်းများအတွက် အမန်တရားမာ ဘယ်တန်းကမ အေရး ကီးကိစအေန င ့်

ထိပ်ဆးက
ံ ိမေနပါ။ လအများက ထင်ြမင်ယဆသည်မာ ဘာသာတရားတခခ၊ အယဝါဒတခခက အ ိတရားကိ ပံ
ဖျက်တင်ြပပါက ပိ ပီး င်းလင်းြပတ်သားေသာ အြမင် ိသည့် အြခားေသာ ဘာသာတရားများ၊ အယဝါဒများ င ့် မ

ယ င်
ိ ေသာေ ကာင ့် များမ ကာမီ သေနာက်
့ လက်
ိ များက ယင်းသိ ပံ
့ ဖျက်ထားသည်ကိ ေတွ ိသာွ းမည်ြဖစ်သည်ဟ
ယံ ကည်ေလ့ ိ ကပါသည်။ ေြပာရမည်ဆလ
ိ င် ယင်းအထင်မာ စိတေ
် ကျနပ်ေအာင် ေြပာထားသည့် ေနာက်ထပ်
လပ်ဇာတ်တခ သာ ြဖစ်ပါသည်။ လက်ေတွတွင ် လသားများ၏ ပေပါင်းေဆာင်ရွကမ
် စွမ်းပကားမာ အမန်တရား င ့်

လပ်ဇာတ်များ အ ကား ိေသာ ခပ်ပါးပါး မ ေချအေပ တွင ် မီခေနပါသည်

ိ ။

စာဖတ်သက အ ိတရားကိ အလွနအ

် မင်းပံဖျက်ပါက ယင်းက စာဖတ်သကိ လက်ေတွမကျေသာ နည်း

များကိ လပ်ေဆာင်မိေစ ပီး အမန်တကယ် အားနည်းသွားေစမည် ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာ - ၁၉၀၅ ခ စ်က ကင်ဂျီကတ
ီ ီ
ေလေငွး ဟေခ သည့် အေ အာဖရိကမ နတ်ဝင်သည်တဦးက သကိ
့ ေ မနတ် ဟွနဂ
် ိက ဝင်ပးသည်ဟ ဆိပါသည်။

ယင်းတမန်ေတာ် အသစ်က ဂျာမန်ကလိ

ိ နီ လက်ေအာက် ိ အေ အာဖရိကမ လများအတွက် သတင်းစကားတခ

ပါးပါသည် - စေပါင်း ပီး ဂျာမန်များကိ တိက်ထတ် ကဆိ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ ေငွးက သစကားကိ
့ လအများ ပိ ပီး

သေဘာေခွေစရန် ဂျာမန်တ၏
ိ ့ ကျည်ဆန်ကိ ေရ (ဆွာဟီလီ ဘာသာစကားြဖင ့် မာဂ
့ ီဟေခ ) အြဖစ် ေြပာင်းလဲေပး
င်
ိ ေသာ ေမာ်ေဆးဆိ ပီး သေနာက်
့ လက်
ိ များအား တိက်ေက းပါသည်။ သိ ့ င ့် မာဂ
့ ီမာဂ
့ ီ ေတာ်လန်ေရး ကီး စတင်
ပါသည်။ ၎င်းမာ အ ံးေပ သွားပါသည်။ တိက်ပဲေ
ွ ရာက်ေသာအခါ ဂျာမန်ကျည်ဆန်များမာ ေရအြဖစ် ေြပာင်းမသွား

ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ဂျာမန်ကျည်ဆန်များက လက်နက်ဘာမ မပါသေလာက်ြဖစ်သည့် သပန်များ၏

ခ ာကိယ်ထဲ အေတာငလ
့် က်
ိ အေတာငလ
့် က်
ိ ရက်ရက်စက်စက် ဝင်သာွ းပါသည်။ ေ စ်ေပါင်း ၂၀၀၀ ခနက
် ့ လည်း

အလားတ ိမန်များကိ ေတာ်လန်သည့် ဂျ းများ၏ မဟာေတာ်လန်ေရး ကီးမာ ဘရားသခင်က ဂျ းများဖက်က

တိက်ခက်
ိ ေပး ပီး ဘယ်လမ
ိ မ င်
ိ င်
ိ ဟ ထင်ရသည့် ိမန်အင်ပါယာ ကီးကိ ဘရားအကအညီြဖင ့် င်
ိ လတဟ
ံ့
ထက်ထက်သန်သန် ယံ ကည် ပီး ေတာ်လန် ကပါသည်။ ယင်းေတာ်လန်ေရး ကီးမာလည်း ကျ ံးသွား ပီး ေဂျ စလင်

ပျက်စီးကာ ဂျ းများထွကေ
် ြပးရသည့် အြဖစ်ေရာက်ပါသည်။

တဖက်တင
ွ မ
် လပ်ဇာတ် ဒ ာရီတခခကိ မမီခဘဲ
ိ စာဖတ်သအေနြဖင ့် လအများအြပားကိ ထိေရာက်မ ိ

စွာ စစည်း င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သက အမန်တရား၊ အ ိတရားသက်သက်ကိ အားထားမည်ဆပါက
ိ စာဖတ်သ

ေနာက်လက်
ိ မည့သ
် မ ိသေလာက် ားမည်ြဖစ်ပါသည်။ အဆံးတွင ် မေအာင်ြမင်သည့တ
် င်
ိ လပ်ဇာတ်၊ ဒ ာရီများ

မဖန်တးီ ဘဲ မာဂ
့ ီမာဂ
့ ီ ေတာ်လန်ေရး င ့် ဂျ းေတာ်လန်ေရးများကိ ေဖာ်ေဆာင်ရန် မြဖစ် င်
ိ သကဲသ
့ ိ များစွ
့ ာပိ ပီး

ေအာင်ြမင်သည့် မာဒီေတာ်လန်ေရး င ့် မက်ကာဘီး(ဇ) ေတာ်လန်ေရးများကိလည်း ေဖာ်ေဆာင်လရမည်

ိ့ မဟတ်ပါ

ေချ။

အမန်တကယ်အားြဖင ့် လိမ်ဆင်ဇာတ်လမ်းပံြပင်များမာ အမန်တရား ငယ

့် ဥ်လ င် သပင်
့ ကယ်
ိ သေဘာအရ

လေတွကိ စည်းလံးညီ ွတေ

် စ င်
ိ သည့် အားသာချက် ိပါသည်။ စာဖတ်သက အပ်စတစ၏ သစာ ိမကိ

အကဲြဖတ်လလ
ိ င် အမန်တရားကိ ယံြပခိင်းြခင်းထက် ဘယ်လမ
ိ မြဖစ် င်
ိ သည့် အေ ကာင်းအရာတခကိ ယံြပခိင်း

ြခင်းက များစွာပိေကာင်းသည့် စမ်းသပ်ချက်ြဖစ်ပါသည်။ ေခါင်းေဆာင် ကီးတဦးက “ေနသည် အေ မ ထွက၍

်

အေနာက်သိ ဝင်
့ သည်” ဆိ ပီး ေြပာပါက သအေပ
့ သစာ ိ ိ၊ မ ိ ိ လက်ခပ် သဘာေပး င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့
ေခါင်းေဆာင် ကီးက “ေနသည် အေနာက်မ ထွက၍
် အေ သိ ဝင်
့ သည်” ဆိ ပီး ေြပာလာပါက သအေပ
့ အမန်

တကယ် သစာေစာငသ
့် သ
ိ များသာ လက်ခပ်တးီ ကမည် ြဖစ်ပါသည်။ ထိအတပင်
့ စာဖတ်သ၏ အိမ်နးီ နားချင်း
အားလံးက ဘယ်လမ
ိ မြဖစ် င်
ိ ေသာ ဇာတ်လမ်းတပဒ်ကိ လက်ခံ ယံ ကည် ကသည် ဆိပါက အေရး ကံ လာသည့်

အချိနမ
် ျိ းတွင ် သတိက
့ အပ်စလိက် အတ ိေန ကမည်ကိ စိတခ
် ျယံ ကည် င်
ိ ပါသည်။ သတိက
့ တရားဝင်
အချက်အလက်များကိသာ ယံ ကည်သည်ဆပါက
ိ ယင်းသိယံ
့ ကည်မက ဘာကိများထး ပီး သက်ေသြပလိ ရပါမည်
့
နည်း။

စာဖတ်သက အချိ အေြခအေန အနည်းငယ်မာေတာ့ လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်

ိ များး၊ ဒ ာရီများကိ မီခရန်
ိ မလိ

ဘဲ အြပန်အလန် သေဘာတညီချက်များြဖင ့် လအများကိ ထိေရာက်စာွ စည်း ံးစစည်း င်

ိ သည်ဟ ြငင်းချက်ထတ်

င်
ိ ပါသည်။ စီးပွားေရး အဝန်းအဝိင်းဆိလ င် ေငွေ ကး င ့် ေကာ်ပိေရး င်းများမာ လသားများ သေဘာတညီချက်ြဖ

င ့် ဖန်တးီ ထားေသာ အရာများ ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ ယင်းတိက
့ ဘရားသခင် င ့် ြမငြ့် မတ်ေသာ ကျမ်းစာအပ်များ
ထက်ပိ ပီး လေတွကိ ထိေရာက်စာွ စစည်း င်
ိ ပါသည်။ ဘရားကျမ်းစာအပ်တအပ်ကိ အမန်တကယ်ယံ ကည်သက

“ဒီစာအပ်က ြမငြ့် မတ်တ၊ဲ့ ဘရားေပးတဲ့ ကျမ်းစာအပ်ြဖစ်တယ်လိ ငါယံ

့ တယ်” ဆိ ပီး ေြပာမည် ြဖစ်ေသာ်လည်း
ေဒ လာကိ အမန်တကယ်ယံ ကည်သကမ “ဒီေဒ လာက တန်ဖိး ိတယ်ဆိ ပီး တြခားသေတွက ယံတယ်လိ ငါယံ
့
တယ်” ဆိ ပီး ေြပာမည် ြဖစ်ပါသည်။ ေဒ လာသည်လည်း လသားဖန်တးီ မ တခသာြဖစ်ေ ကာင်း ထင် ား

ေသာ်လည်း တကမာလံး ိ လအများက ယင်းကိ ေလးစားယံ ကည် ကပါသည်။ ယင်းသိြဖစ်

့ လ င် လသားများအေန
ြဖင ့် လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်
ိ ၊ဒ ာရီများ အားလံးကိ ချန်ထားခဲ့ ပီး ေဒ လာကဲသ
့ ိ အြပန်
့ အလန် သေဘာတညီမအေပ

အေြခခံ ပီး စစည်းရန် ဘာေ

့ ကာငမ
့် ျား မြဖစ် င်
ိ ပါသနည်း။

အမန်တကယ်အားြဖင ့် ေဒ လာကဲသ
့ ေသာ
ိ့ သေဘာတညီမများမာလည်း လပ်ဇာတ်များ င ့် သိပ် ပီး

အထးတလည် ကွာြခားလသည် မဟတ်ပါ။ ြမငြ့် မတ်ေသာ ကျမ်းစာအပ်များ င ့် ေငွေ ကး၏ ကွာြခားချက်မာ စင်စစ်
ထင်တာထက် လွနစ
် ာွ ေသးငယ်ပါသည်။ လအများစက ေဒ လာတရွ ကက
် ိ ြမင်ပါက ယင်းမာ လသားဖန်တးီ မ တခ

သာြဖစ်ေ ကာင်း ေမသ

့ ာွ းေလ့ ိပါသည်။ သတိက
့ ကွယလ
် န
ွ သ
် ာွ း ပီြဖစ်သည့် လြဖ တေယာက်ပံကိ ိက် ပ
ိ ်ေဖာ်ြပ

ထားသည့် အစိမ်းေရာင် စက တရွ ကက

် ိ ေတွလိက်လ င် ယင်းေဒ လာစက ကိယ်တင်
ိ ကိ နဂိတန်ဖိး ိသည့် အရာဟ

မတ်ထင် ကပါသည်။ “တကယ်တမ်းကျေတာ့ ဒီဟာက ဘာတန်ဖိးမ မ ိတဲ့ စက တရွ ကပ

် ဲ၊ ဒါေပမယ့် သများေတွ

က တန်ဖိး ိတယ်လိ ြမင်

့ ကတဲအ
့ တွက် ငါလဲ အသံးြပ လိရတယ်
့ ” ဆိ ပီး ေတွးမိသ မ ိသေလာက် ြဖစ်ပါသည်။

လသားတေယာက်၏ ဦးေ ာက်ကိ အက်ဖ်အမ်အာအိင် (fMRI) စက်ြဖင ့် ေလ့လာ ကည့ရ

် ာတွင ် ယင်းလကိ ေဒ လာ

တရာတန်များ ေသတာအြပည့ြ် ပလိက်ပါက သဦးေ

့ ာက်ထဲ စိတလ
် ပ် ားမြဖင ့် တက် ကလပ် ားလာသည့်

အစိတအ
် ပိင်းမာ မေကာင်းြမင်သသ
ံ ယစိတြ် ဖင ့် ြမင်သည့် ဦးေ ာက်အပိင်း (“တြခားသေတွက ဒါကိ တန်ဖိး ိ

တယ်ဆိ ပီး ယံ ကည် ကတယ်”) မဟတ်ပါ၊ လိချင်တပ်မက် စိတြ် ဖင ့် တက် ကလပ် ားလာသည့် အပိင်း (“ေသာက်

ကျိ းနည်း ပိက်ဆေ

ံ တွ၊ လိချင်လက်
ိ တာ!”ဟ ခံစားသည့အ
် ပိင်း ) ြဖစ်ပါသည်။ ယင်း ငမ
့် တသည်မာ သမာကျမ်းစာ၊
ေဝဒကျမ်းစာအပ်များ၊ ေမာမ
့ န
ွ က
် ျမ်းစာများကိမ ယင်းတိကိ
့ ြမငြ့် မတ်သည်ဟ ယံ ကည်သများ င ့် ထပ်ဖန်တလဲလ၊ဲ
အ ကာ ကီး ေတွလာရ ပီးမ လအများစက စတင်ယံ ကည်လက်ခလ
ံ ာ ကြခင်း ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့်
ေငွေ ကးစက များကိ ယံ ကည်ေလးစားသည့် နည်းတ ြမငြ့် မတ်သည့် ကျမ်းစာအပ်များကိ ယံ ကည်ေလးစားြခင်း

ြဖစ်သည်။

သိြဖစ်
့ ရာ လက်ေတွတွင ် “တစံတခက လသားဖန်တးီ ချက်သပ်သပ်သာ ြဖစ်ေ ကာင်း သိြခင်း” င ့် “တစံတ
ခက ပင်ကအားြဖင
ိ ့် တန်ဖိး ိသည်ဟ ယံ ကည်ြခင်း” ကားထဲတင
ွ ် တိကျ ြပတ်သားေသာ ကွာြခားချက် မ ိပါ။

အေြခအေနအများအြပားတွင ် လသားများက ယင်းကွာြခားချက် ကိ မေရမရာသာ သေဘာထား ကပါသည်။

သိမဟတ်
့ ေမထ
့ ား ကပါသည်။ ေနာက်ထပ်တခ ဥပမာ ေပးရလ င် စာဖတ်သအေနြဖင ့် ငတ်တပ်ထင်
ိ ပီး နက်နစ
ဲ ာွ

ဆင်ြခင်ြငင်းခံေဆွးေ းွ လ င် ကမဏီ၊ ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများမာလည်း လသားများ ဖန်တးီ ထားေသာ လပ်ဇာတ်

ပံြပင်များသာ ြဖစ်ေ ကာင်း လတိင်းနီးပါးက သေဘာတ ကမည် ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာ - မိက်က ိေဆာဖ
့ ် ကမဏီဆိ
လ င် ၄င်းမာ သပိင်ဆင်
ိ ေသာ အေဆာက်အဦများမဟတ်ပါ၊ သခနထ
် ့ ားေသာ အလပ်သမားများ မဟတ်ပါ၊ သ

အလပ်အေက းြပ ရေသာ ယ်ယာ င်များ မဟတ်ပါ။ အမန်တကယ် အားြဖင ့် မိက်က ိေဆာဖ
့ ်ကမဏီမာ ဥပေဒြပ
သများ င ့် ေ ေနများ ဖန်တးီ ထားသည့် ပ်ေထွးေသာ ဥပေဒေ ကာင်းဆိင်ရာလပ်ဇာတ်တပဒ်သာ ြဖစ်ပါသည်။

သိေသာ်
့ လည်း ၉၉ ရာခိင် န်းေသာ အေြခအေနများမာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် နက်နက်နန
ဲ ဲ ဆင်ြခင်ြငင်းခံေဆွးေ းွ မ

များ လပ်မေနပါ။ က ပ်
် တက
ိ ့ ေကာ်ပိေရး င်း ကီးများကိ ကျားများ၊ လသားများကဲသ
့ ိ အြပင်
့ ေလာက ကီး တွင ်

အမန်တကယ် ိေနသည့် အရာများအေနြဖငသ

့် ာ သတ်မတ်သေဘာထား ကပါသည်။

ဇာတ်လမ်းပံြပင်များ င ့် အ ိတရားအ ကား ြခားနားချက်ကိ ခပ်ဝါးဝါးြဖစ်ေအာင် ရည်ရွယခ

် ျက် အမျိ းမျိ း

ြဖင ့် ေဆာင်ရွက် င်
ိ ပါသည်။ “အေပျာ် ာ ံ သပ်သပ်” မ စ ပီး “အသက် င် ရပ်တည်ေရး” အထိ အေြခအေနအမျိ း

မျိ းတွင ် ယင်းသိ ြခားနားချက်

့ ကိ ခပ်ဝါးဝါးြဖစ်ေအာင် လပ်ထားသည်ကိ ေတွ င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဝတ

ဖတ်သည့် အခါတွင ် ြဖစ်ေစ၊ ဂိမ်း ကစားသည့အ

် ခါတွငြ် ဖစ်ေစ မယံ ကည်မကိ ခဏေလးြဖစ်ြဖစ် ဆိင်းငံထ
့ ားဖိ လိ
့
ပါသည်။ ဥပမာ - ေဘာလံးကန်သည်ကိ အေပျာ်အေနြဖင ့် ခံစား င်
ိ ဖိအတွ
့ က် စာဖတ်သအေနြဖင ့် ကစားပွဲ၏

စည်းကမ်းများကိ လက်ခထ
ံ ားဖိ လိ
့ ပါသည်။ အနည်းဆံး မိနစ်ကးဆယ်
ိ အတွငး် တွငေ
် တာ့ ယင်းစည်းကမ်းများမာ

လသားများ၏ ဖန်တးီ မသပ်သပ်သာြဖစ်ေ ကာင်းကိ ေမထ

့ ားဖိ လိ
့ ပါသည်။ ထိသိ ေမ
့ မ့ ထား င်
ိ ပါက လ ၂၂ ေယာက်

က ေဘာလံးတလံးေနာက် ေြပးလိက်ေနသည့် အေြခအေနမာ စာဖတ်သအတွက် လွနစ

် ာွ းမိက် ပီး အဆင်အြခင်မဲ့

သည့် အေြခအေနဟ ထင်စရာ ြဖစ်ေနမည် ြဖစ်ပါသည်။ ေဘာလံးမာ ေပျာ်ဖိသပ်

့ သပ်သာ အေြခအေနြဖင ့်
စတင်သည် ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ေသာ်လည်း ေနာက်ပိင်းတွင ် ပိ ပီး ကီးေလးသည့က
် စ
ိ များ ြဖစ်လာ င်
ိ ေ ကာင်းကိ

အဂလန်မ ကိယ်ထလ
ိ က်ေရာက်ရမ်းကားသည့် ပရိသတ်များ၊ အာဂျင်တးီ နားမ အမျိ းသားေရးဝါဒီများတွင ်

သက်ေသခံ ကပါလိမ်မ
့ ည်။ ေဘာလံးက လတဦးချင်းစီ၏ အမတ်အသားများ (ကိယ်က ဘာပရိသတ်ဆတာမျိ
ိ း)ကိ

ကညီဖန်တးီ ေပး င်
ိ သလိ၊ ကီးမားသည့် ရပ်ရွာ လအဖွ
့ ဲအစည်းများကိလည်း စည်းေ ာင်ေစ င်
ိ ပါသည်။ ေဘာလံးက

အ ကမ်းဖက်မ ြဖစ်ရန်အတွက် အေ ကာင်းြပချက်များေတာင် ဖန်တးီ ေပး င်

ိ ပါသည်။ တိင်းြပည်များ င ့်

ဘာသာတရားများမာ စတီးရွ ိ က်အားတိးေဆးတိက်ထားသည့် ေဘာလံးကလပ်များ င ့် တပါသည်။

 လသားများ၏ ထးြခားသည့် အရည်အေသွးတခမာ သိနားလည်တာေရာ၊ မသိနားမလည် တာပါ တ ပိ င်

တည်း ြဖစ် င်
ိ ြခင်းပင်။ ပိ ပီးတိကျစွာဆိရလ င် လသားများအေနြဖင ့် တစံတခကိ အမန်တကယ် စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ
က သိနားလည် င်
ိ ေသာ်လည်း များေသာအားြဖငေ
့် တာ့ စဥ်းစားသည့် အလပ်ကိ မလပ် ကေသာေ ကာင ့် သိ

နားလည်မမ ိ ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အာ ံစးစိက် ပီး စဥ်းစား ကည့ပ

် ါက ပိက်ဆဆ
ံ သည်
ိ မာ

ဖန်တးီ ထားသည့် လပ်ဇာတ်သာ ြဖစ်ေ ကာင်း သိ င်

ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ အများအားြဖငေ
့် တာ့ ယင်းကိ အာ ံစိက်မေန

ပါ။ ေနာက်တခအေနြဖင ့် စာဖတ်သကိ ေမး ကည့မ

် ည်ဆပါက
ိ ေဘာလံးအားကစားဆိသည်မာ လသားများ ဖန်တးီ

ထားသည့် အရာသာြဖစ်ေ ကာင်း မသိဘမ

ဲ ေနပါ။ သိေသာ်
့ ေဘာလံးပွဲ ပွဲေကာင်းေနသည့် အချိနတ
် င
ွ ် ဘယ်သကမ

ယင်းကိ လာေမးမေနပါ။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အချိန ် င ့် အင်အားသာ စိက်ထတ် င်

ိ ပါက တိင်းြပည် င်
ိ ငဆ
ံ သည်
ိ မာ

လည်း အကျယ်ချဲ ဖန်တးီ ထားသည့် လပ်ဇာတ်များသာ ြဖစ်ေ ကာင်း သိ င်

ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ စစ်ြဖစ်ေနသည့အ
် ချိန ်

တွငေ
် တာ့ စာဖတ်သတွင ် ယင်းကိ ေမးခွနး် ထတ်ဖိ အချိ
့ န ် င ့် အင်အား မ ိပါ။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အဆံးစွန ် အမန်

တရားကိ ေတာင်းဆိပါက အာဒံ င ့် ဧဝ ပံြပင်မာ လပ်ဇာတ် ဒ ာရီသာြဖစ်ေ ကာင်း သိ င်

ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ စာ

ဖတ်သအေနြဖင ့် အဆံးစွန ် အမန်တရားကိ ဘယ် ခါများ ေတာင်းဆိဖးပါသနည်း။

အမန်တရား င ့် သဇာအာဏာမာ သိပ်အ ကာ ကီး အတလက်တွဲ ပီး မသွား င်

ိ ပါ။ အေ း င ့် အြမန် ဆိ

သလိ လမ်းခွဲ ကရစ မဲ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက အာဏာလိချင်သည်ဆပါက

ိ တချိနခ
် ျိနတ
် င
ွ ေ
် တာ့ လပ်ဇာတ်များ

ကိ ေြပာရသည့် အြဖစ်ေရာက်ပါသည်။ စာဖတ်သက ကမာ ကီး င ့် သက်ဆင်

ိ ေသာ အမန်တရားကိ သိနားလည်ချင်

သည်ဆပါက
ိ တချိနခ
် ျိနတ
် င
ွ ် အာဏာကိ စွနလ
် ့ တ်ရန် လိအပ်ပါသည်။ တချိ ကိစများ၊ ဥပမာအားြဖင ့် - အာဏာကိ

ဘယ်ကေန ရယထားသည်ဆသည့
ိ ် ကိစများကိ ဝန်ခရ
ံ မည် ြဖစ်ပါသည်။ ထိသိဝန်
့ ခလံ က်
ိ လ င် သင ့် မိတေ
် ဆွများ

စိတဆ
် းိ ကမည် ြဖစ် ပီး ေနာက်လက်
ိ များကိ စိတပ
် ျက်ေစမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိမဟတ်
့ ပါက လမ သဟဇာတြဖစ်မ

ကိ ပျက်ြပားေစမည် ြဖစ်ပါသည်။ သမိင်းတေလ ာက် ပညာ င်များ ကံ ေတွရသည်မာ ဤ ဝိေရာဓိ ြဖစ်ပါသည် -

သတိအေနြဖင
့ ့် အမန်တရား ေနာက်လက်
ိ ရမလား၊ အာဏာေနာက်လက်
ိ ရမလား ဆိသည့် ေမးခွနး် ကိ ကံ ရပါသည်။
လတိင်းကိ တညီသည့် ဇာတ်လမ်း၊ ပံြပင်တင
ွ ် ယံ ကည်ေစြခင်းြဖင ့် စည်းလံးညီ ွတမ
် ကိ တည်ေဆာက်မလား

သိမဟတ်
့ စည်းလံး ညီ ွတမ
် ပျက်ရင်ပျက်ပါေစ လေတွကိ အမန်တရားကိ ေပးသိမလားဆိသည့် ေမးခွနး် ကိ
ပညာ င်များ ကံ ရပါသည်။ ခရစ်ယာန် ဘန်းေတာ် ကီးများြဖစ်ေစ၊ ကွနြ် ဖ း ပ် မးမတ်များြဖစ်ေစ၊ ကွနြ် မ နစ်

တရားေသသမားများ ြဖစ်ေစ၊ သဇာအေညာင်းဆံးပညာ င်အသိင်းအဝိင်းများကေတာ့ အမန်တရားထက် စည်းလံး

ညီ ွတေ
် ရး ကိသာ ေ တန်းတင်ေလ့ ိပါသည်။ ယင်းေ ကာငလ
့် ဲ သတိက
့ သဇာအ ကီးဆံး အပ်စများ ြဖစ်ေနရ
ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

လသားမျိ း ယ
ွ တ
် ခလံးအေနြဖငေ
့် ြပာရလ င် လသားများက အမန်တရားထက် သဇာအာဏာ ကိ ပိ ပီး
စ် ခိ က် ကပါသည်။ ကမာ ကီးကိ နားလည်ရန် ကိ းစားသည်ထက် ယင်းကိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ဖိအတွ
့ က် အချိန ် င ့်

အင်အား အများ ကီး ပိစိက်ထတ် ကပါသည်။ ကမာ ကီးကိ နားလည်ရန် ကိ းစားသည့အ

် ခါတွငေ
် တာင် အများအား
ြဖင ့် ယင်းအားထတ်မမာ ကမာ ကီးကိ နားလည်လ င် ပိ ပီး လွယက
် စွာ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ လမ
ိ ်မ
့ ည်ဟသည့် ေမ ာ်လငခ
့် ျက်
ြဖင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သက အမန်တရားက အထွဋအ
် ထိပ် ကီးစိး ပီး လပ်ဇာတ်၊ ဒ ာရီများကိ
မျက်ကယ
ွ ြ် ပ သည့် လအဖွ
့ ဲအစည်းတရပ်ကိ ေမ ာ်လငသ
့် ည်ဆလ
ိ င် စာဖတ်သအေနြဖင ့် ယင်းအေြခအေနကိ ဟိမိ

ေဆးပီးယန်း လသားများ ငေ
့် တာ့ ရ င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။ ေမျာက်ဝံများ င ့် ဆိလ င် ရေလမလားဟ သွားစမ်း ကည့သ
်
ငပ
့် ါသည်။

ဦးေ ာက်ေဆးသည့် စက်အတွငး် မ လွတထ

် က
ွ ေ
် အာင် ကိ းစားြခင်း

အထက်တင
ွ တ
် င်ြပခဲသ
့ ည်များေ ကာင ့် လပ် ကံသတင်းများ၊ သတင်းတများမာ အေလးအနက် ထားရမည့်
ြပဿနာမဟတ်ဟ ဆိလိသည် မဟတ်ပါ။ ထိအတ
့ င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများ င ့် ဘန်းေတာ် ကီးများမာလည်း လ ာအ ိးမ

ိတင်
ိ း လပ်ဇာတ်များ ထင်ရာေြပာခွင ့် လိင်စင် ိသည်ဟ ဆိလိသည် မဟတ်ပါ။ ိ ိသမ သတင်းတိင်းမာလည်း
လပ် ကံသတင်းသာြဖစ် ပီး၊ အမန်တရားကိ ာဖိ ဆိ
့ တာ ဘယ်လမ
ိ မြဖစ် င်
ိ သည့က
် စ
ိ ဟ ဆိလိသည် မဟတ်ပါ။
ေလးနက်တည် ကည်သည့် သတင်းစာပညာ င ့် ဝါဒြဖနခ
် ့ ျီြခင်းအ ကားတွငလ
် ည်း ဘာမကွာြခားချက်မ ိဟ

ဆိလိသည်လည်းမဟတ်ပါ။ သတင်းတများ၊ လပ် ကံသတင်းများအားလံး၏ ေအာက်တင

ွ ် တကယ့စ
် စ်မန်ေသာ
သတင်းအချက်လက်များ င ့် တကယ့စ
် စ်မန်ေသာ ဆင်းရဲဒကများ ိေနပါသည်။ ဥပမာဆိရလ င် ားစစ်သားများ

ယကရိနး် တွင ် တကယ် တိက်ေနြခင်း ြဖစ် ပီး လေထာင်ေပါင်းများစွာ ေသေ ကပျက်စီးရသည်မာလည်း အမန်
တကယ် ြဖစ်ပါသည်။ လေပါင်းသိနး် ချီ ပီး တကယ့က
် ိ အိးမဲအ
့ မ
ိ ်မဲ့ ြဖစ်ခရ
ဲ့ ပါသည်။ လသားများမာ လပ်ဇာတ်ကိ

တကယ်ထင်မိမ ယံမိမေ ကာင ့် ဆင်းရဲဒက ကံ ေတွရေလ့ ိပါသည်။ (ထိလပ်ဇာတ်ကိ ယံမိမေ ကာငေ

့် ပ လာသည့)်
ဆင်းရဲဒကကိယ်တင်
ိ ကေတာ့ တကယ့ဆ
် င်းရဲဒက ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လပ် ကံသတင်းများ၊ သတင်းတများကိ ကံ ေတွေန က အေြခအေန၊ မထး
ေတာသ
့ ည့် အေြခအေန (norm)အြဖစ် လက်ခမ
ံ ည့အ
် စား က ပ်
် တိ ထင်
့ ထားတာထက် များစွာပိမိဆိးရွ ားေသာ
ြပဿနာဆိတာ အသိအမတ်ြပ သငပ
့် ါသည်။ ထိအြပင်
့ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အမန်တရား၊ အ ိတရားလား၊

လပ်ဇာတ်လားဆိတာကိ ခွြဲ ခား င်

ိ ဖိ အထးအားထတ်
့ သငပ
့် ါသည်။ ၁၀၀ ရာခိင် န်း ပီးြပည့စ
် ံ င်
ိ ဖိေတာ
့ ့ မေမ ာ်လင ့်
ထိက်ပါ။ အ ကီးမားဆံး လပ်ဇာတ်ေတွထမ
ဲ တခမာ ကမာ ကီး၏ ပ်ေထွးနက်နမ
ဲ ကိ လက်မခံ ြငင်းဆန် ပီး အရာရာ

ကိ အြဖ အမည်း၊ လေကာင်း င ့် လဆိးဆိ ပီး အတိအကျ ခွြဲ ခားစဥ်းစားလိရသည်

့ ဆသည့
ိ ် လပ်ဇာတ်ြဖစ်ပါသည်။
ဘယ် င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားမေတာ့ အကန်အမန်ပဲေြပာ၊ ဘယ်ေတာမ
့ မလိမ်ဆတာမျိ
ိ း မ ိပါ။ သိေသာ်
့ လည်း တချိ

င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားေတွက တချိ ေတွထက်ေတာ့ သာပါသည်။ ဗိတန
ိ ဝ
် န် ကီးချ ပ်ချာချီက သအကျိ
့ းအတွကဆ
် ပါက
ိ
အမန်တရားကိ တန်ဆာဆင်ေပးလိက်ဖိ ဝန်
့ ေလးမည့သ
် မဟတ်ပါ (လိမ်ဖိ ဝန်
့ ေလးမည့် သမဟတ်ပါ)။ သိေသာ်
့
က န်ေတာ်က
့ ိ စတာလင် င ့် ချာချီကိ ေရွ းဆိပါက စတာလင်ထက် ချာချီကသာ
ိ ေရွ း ပီးယံမည် ြဖစ်ပါသည်။
အလားတပင် ဘယ်သတင်းစာကမေတာ့ ဘက်လက်
ိ မမပါ၊ အမားမပါေသာ သတင်းစာဆိတာမျိ း ြဖစ်မည် မဟတ်
ပါ။ အချိ သတင်းစာများက ဦးေ ာက်ေဆးသည့် စက်များြဖစ်ေသာ်လည်း၊ အချိ သတင်းစာများ ကေတာ့ အမန်

တရားကိ ာေဖွေဖာ်ထတ်ဖိ ့ ိးသားစွာ ကိ းစားအားထတ်မ ြပ ကပါသည်။ က န်ေတာ်သာ ၁၉၃၀ ြပည့် စ်များတွင ်

ေနခဲရ
့ သြဖစ်ပါက ပရာဗဒါ (Pravda) င ့် ဒါးစတမာ (Der Stürmer) ထက် နယးေယာက်တင်
ိ းမ်ကိ ပိယံသည့်
အသိဉာဏ် ိသြဖစ်ပါေစဟ ဆေတာင်းရမည် ြဖစ်ပါသည်။

မိမိတ၏
ိ ့ သတင်းအချက်အလက် အရင်းအြမစ်များကိ အတည်ြပ ဆန်းစစ်ရန် င ့် ဘက်လက်
ိ တတ်မများ
ကိ ာေဖွေဖာ်ထတ်ရန် အချိန ် င ့် အင်အားစိက်ထတ်ရန်မာ က ပ်
် တအားလံ
ိ့ း ၏ တာဝန်ြဖစ်ပါသည်။ ေ အခန်းများ

တွင ် တင်ြပခဲသ
့ လိ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အစစအရာရာကိ ေလ့လာဆန်းစစ်ေနဖိ မြဖစ်
့ င်
ိ ပါ။ သိေသာ်
့ ယင်းေ ကာင ့်
ပင် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အနည်းဆံးေတာ့ မိမိတိ စိ
့ တ် ကိ က် သတင်းအရင်းအြမစ်များကိ သတင်းစာြဖစ်ေစ၊ ဝက်ဘ်
ဆိက်ြဖစ်ေစ၊ တီဗီချန်နယ်ြဖစ်ေစ၊ လပဂိ လ်ြဖစ်ေစ ေသချာစွာ ေလ့လာဆန်းစစ်ဖိ လိ
့ ပါသည်။ အခန်း (၂၀) တွင ်
ဦးေ ာက်ေဆးြခင်းကိ ဘယ်လိ ေ ာင် ားမည်နည်း ဆိသည် င၊့် အ ိတရား င ့် လပ်ဇာတ်ကိ ဘယ်လခွ
ိ ြဲ ခားမည်
နည်းဆိသည်ကိ အေသးစိတ် ေဆွးေ းွ တင်ြပပါမည်။ ဤေနရာတွင ် က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် လွယက
် ိး င်းသည့်

ပွဲေတွနည်း စ်ခကိ တင်ြပလိပါသည်။

ပထမတနည်းမာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် စိတခ

် ျယံ ကည်ရေသာ သတင်းအချက်အလက်ကိ ရ ိလသည်
ိ ဆပါ
ိ

က တန်ရာတန်ေ ကးေပးဖိ ြဖစ်

့ ပါသည်။ စာဖတ်သက သတင်းကိ အခမဲ့ ရေနသည်ဆပါက
ိ စာဖတ်သက (ဝယ်သမ
ဟတ်ဘ)ဲ ေရာင်းကန် ြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သကိ ဘီလျံနာတေယာက်က ေအာက်ပါ အေရာင်းအဝယ်တခကိ

ကမ်းလမ်းလာသည် ဆိ ကပါစိ -့ “က န်ေတာ် ခင်ဗျားကိ တလ ေဒ လာ ၃၀ ေပးမယ်။ အြပန်အလန်အားြဖင ့် ခင်ဗျား

ကိ က န်ေတာ် ေနတိ
့ င်းတနာရီ ဦးေ ာက်ေဆးမယ်။ ခင်ဗျားစိတထ
် ဲ က န်ေတာ် ကိ က်တဲ့ င်
ိ ငေ
ံ ရး အယအဆ၊
စီးပွားေရး အယအဆေတွ ိက်သင
ွ ခ
့် င
ွ ေ
့် ပးရမယ်”။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် လက်ခပ
ံ ါမည်ေလာ။ စိတမ
် န်တသ
ဲ့ ြဖစ်ပါ

က ယင်းကိ လက်သငခ
့် စ
ံ ရာ အေ ကာင်းမ ိသေလာက် ြဖစ်ပါသည်။ ဆိေတာ့ ကလိမ်ကကျစ် ဘီလျံနာ ကီးက နည်း
နည်းေလးကွြဲ ပားသည့် ကမ်းလမ်းချက်ြဖင ့် အဆိြပ ပါသည် - “ခင်ဗျားကိ က န်ေတာ် တေနတနာရီ
့ ဦးေ ာက်ေဆး

မယ်။ အြပန်အလန်အားြဖင ့် ခင်ဗျားကိ ဒီဝန်ေဆာင်မေလး သံးဖိအတွ

့ က် က န်ေတာ်က ပိက်ဆမ
ံ ေကာက်ဘး။” အခ
ကျေတာ့ ယင်းကမ်းလမ်းချက်မာ သန်း ငခ
့် ျီေသာ လများ လက်သငခ
့် ခ
ံ ျငစ
့် ဖွယ် ြဖစ်သာွ းပါသည်။ အဆိပါ ဥပမာ

ကဲသ
့ ိ မြဖစ်
့ ပါေစ င။့်

ဒတိယနည်းမာ စာဖတ်သအတွက် အေ ကာင်းအရာကိစတခက အထးပင် အေရး ကီးသည်ဆပါက

ိ
သိပံနည်းကျ ေလ့လာထားသည့် သက်ဆင်
ိ ရာ စာအပ်စာတမ်းများကိ ဖတ် င်
ိ ဖိ ့ ကိ းစားအားထတ်ရန် ြဖစ်

ပါသည်။ သိပံနည်းကျ ေလ့လာထားသည့် စာအပ်စာတမ်းများ ဆိသည်မာ သက်ဆင်

ိ ရာ နယ်ပယ်ထတ
ဲ င
ွ ် ပညာ င်
အချင်းချင်း သံးသပ်ဆန်းစစ် ပီးသား ြဖစ်သည့် စာတမ်းများ၊ လသိထင် ား ပညာရပ်ဆင်
ိ ရာစာပံ ပ
ိ ်တက်
ိ များက

ထတ်ေဝသည့် စာအပ်များ၊ ေကျာ်ေဇာထင် ားသည့် အင်စတီကျ း င်းများ မ ပါေမာကများ၏ ေရးသားချက်များကိ

ဆိလိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိပံပညာမာလည်း ကနသ
် ့ တ်ချက်များ ိသည်ဆသည်
ိ မာ အများသိ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ ထိ ့

အြပင် အတိတက
် လည်း တချိ ကိစေတွမာ သိပံပညာက မားယွငး် စွာ နားလည်ခသ
ဲ့ ည်များ ိပါသည်။
သိေသာ်
့ လည်း သိပံပညာ င် အသိင်းအဝိင်းက ရာစ စ်ေပါင်းများစွာ က ပ်
် တအတွ
ိ့ က် စိတအ
် ချရဆံး အသိပညာ
အရင်းအြမစ် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက အေ ကာင်းအရာ တခခ င ့် ပတ်သက် ပီး သိပံပညာ င် အသိင်းအဝိင်းက

ေြပာေနသည်မာ မားယွငး် သည်ဟ ထင်ပါက စာဖတ်သထင်တအ

ဲ့ တိင်း မားေနတာ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ပါသည်။
သိေသာ်
့ အနည်းဆံးေတာ့ စာဖတ်သ ြငင်းဆန်ေနသည့် သိပံသအ
ီ ရီ
ိ မာ ဘာဆိတာ နားလည်ဖိ ့ င ့် စာဖတ်သ၏ အဆိ
ကိ ေထာက်ခသ
ံ ည့် လက်ေတွသက်ေသကိ တင်ြပ င်
ိ ဖိေတာ
့ ့ လိပါသည်။

သိပံပညာ င်များဖက်ကလည်း ြပည်သလထအ ကားတွင ် ေဆာင်ရွကေ

် နသည့် လက် ိ ေဆွးေ းွ မများတွင ်
ယခထက် ပိ ပီး ထဲထဝ
ဲ င်ဝင် ပါဝင်ေဆွးေ းွ ဖိ လိ
့ ပါသည်။ သမိင်းြဖစ်ေစ၊ ေဆးပညာ ြဖစ်ေစ မိမိတက
ိ ့ မ်းကျင်ရာ

ဘာသာရပ်နယ်ပယ်ထဲ ေရာက်လာ ပီး အေ ကာင်းအရာတခကိ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံေန က ပီဆလ

ိ င် သိပံပညာ င်များ
အေနြဖင ့် မိမိတအသံ
ိ့ ကိ ဖွငဟ
့် ဖိ ေ
့ ကာက်မေန သငပ
့် ါ။ ဆိတဆ
် တ
ိ ေ
် နြခင်းသည် ဘက်မလိက်ြခင်း မဟတ်ပါ။

ဆိတဆ
် တ
ိ ေ
် နြခင်းသည် (တလွြဲ ဖစ်ေကာင်း ြဖစ်ေန င်
ိ သည့)် လက် ိ အေြခအေနကိ ေထာက်ခြံ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။
ပညာရပ်ဆင်
ိ ရာ သေတသနများ ဆက်လပ်ရန် င ့် ပညာ င် အနည်းငယ်သာ ဖတ်ေသာ သိပံနည်းကျ ဂျာနယ်များ

တွင ် ေတွ ိချက်များ ထတ်ေဝဖိကလည်

့ း အလွနအ
် ေရး ကီးသည့် အလပ်ဆတာကေတာ
ိ ့ ဟတ်ပါသည်။ သိေသာ်
့
အလားတ အေရး ကီးသည့် အလပ်မာ လဖတ်များသည့် သိပံစာအပ်များ၊ ယင်းအြပင် အ ပညာ င ့် ဇာတ်လမ်း
ဇာတ်ကက
ွ မ
် ျား လိမာက မ်းကျင်စာွ ဖန်တးီ ပီး ယင်းတိကေနတဆင
့ ့် ေနာက်ဆးေပ
ံ သိပံသအ
ီ ရီ
ိ များကိ သာမန်

ြပည်သလထ သိ ိ င်
ိ ဖိ အားထတ်
့ ရန် ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ သိပံပညာ င်များအေနြဖင ့် သိပံစိတက
် းယဥ်ဇာတ်လမ်းေရးသည့အ
် လပ်က စသငပ
့် ါသလား။

ယင်းအ ကံမာ မဆိးလပါ။ အ ပညာက လအများ၏ ကမာအ

့ ြမင်ကိ ဖန်တးီ ပံေဖာ်ရာတွင ် အေရးပါသည့် အခန်း
က တွင ် ိပါသည်။ ထိအြပင်
့ ၂၁ ရာစတွင ် သိပံစိတက
် းယဥ် ဇာတ်လမ်းများမာ အေရးအ ကီးဆံး အ ပညာအမျိ း

အစားဟ ေြပာလိက ေြပာလိရပါသည်

့ ။ အေ ကာင်းမာ ယင်းက ဉာဏ်တ AI၊ ဇီဝအင်ဂျင်နယ
ီ ာအတတ် င ့် ဥတ
ေဖာက်ြပန်မကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ကိစများ ငစ
့် ပ်လျ း ပီး လအများစ နားလည်ပံကိ လမ်းမိးပံေဖာ် င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်
ပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ေသချာေပါက် သိပံပညာ ေကာင်းေကာင်းထွနး် ကားဖိ လိ
့ ပါသည်။ သိေသာ်
့ င်
ိ ငေ
ံ ရး

ေထာငက
့် ေန ကည့ပ
် ါက သိပံစိတက
် းယဥ် ဇာတ်ကားေကာင်းတပဒ်မာ ‘သိပံ’ (Science) မဂဇင်း သိမဟတ်
့ ‘သဘာ
ဝ’ (Nature) ဂျာနယ်မာပါလာသည့် စာတမ်းတေစာင်ထက် များစွာပိ ပီး တန်ဖိး ိပါသည်။
သင်ခန်းစာ (၁၈) သိပံ စတ
ိ က
် းယဥ်ဇာတ်လမ်းများ
အနာဂတ်ဟာ ပ် င်ေတွထက
ဲ လိ မဟတ်ပါ

လသားများက ကမာကိ အပ်စိးထား င်

ိ သည်မာ အြခားေသာ တိရ စာန်များထက် ပိ ပီး အချင်းချင်းပးေပါင်း

ေဆာင်ရွက် င်
ိ ြခင်းေ ကာငြ့် ဖစ် ပီး ထိသိ ေကာင်
့ းမွနစ
် ာွ ပးေပါင်းေဆာင်ရွက် င်
ိ ြခင်းမာလည်း ဇာတ်လမ်း၊ ဒ ာရီ
များကိ ယံ ကည် ကေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ကဗျာဆရာများ၊ ပန်းချီဆရာများ င ့် ြပဇာတ်ေရးဆရာများ
မာ အနည်းဆံးေတာ့ စစ်သားများ င ့် အင်ဂျင်နယ
ီ ာများနည်းတ အေရး ကီးသများ ြဖစ် ကသည်။ လအများ စစ်တက်
ိ

က၊ ဘရား ိခးေကျာင်
ိ း များ ေဆာက် ကသည်မာ ဘရားသခင်ကိ ယံ ကည်ြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ် ပီး ဘရားသခင်ကိ
ယံ ကည်ြခင်းမာလည်း ဘရားသခင်အေ ကာင်း ေရးထားသည့် ကဗျာများကိ ဖတ်ရ၊ ဘရားသခင် ပံဆွထ
ဲ ားသည့်
ပန်းချီကားများကိ ြမင်ရ၊ ဘရားသခင် အေ ကာင်းေရးဖွဲထားသည့် ြပဇာတ်များ၏ ညိ ငင်ဖမ်းစားမကိ ခံရြခင်းတိ ့

ေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ထိနည်းတ က ပ်

် တ၏
ိ ့ ေခတ်သစ် ဒ ာရီ ဇာတ်လမ်းြဖစ်သည့် အ င်း င်ဝါဒအေပ
ယံ ကည်မမာလည်း ေဟာလိဝဒ် င ့် အများ ကိ က် (ဂီတ၊ ပ် င်၊ သတင်းစသည့)် နယ်ပယ်၏ အ ပညာဖန်တးီ မ
များေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ က ပ်
် တက
ိ ့ ပစည်းများ ပိမိဝယ်ယသံးစွဲြခင်းြဖင ့် ေပျာ်ရင်မ ရ ိမည်ဟ ယံ ကည် ကသည်။

အေ ကာင်းမာ တီဗီ ထဲတင

ွ ် ထိအ င်း င်ေလာကနိဗာန်ကိ မျက်ြမင်ကယ်
ိ ေတွ ြမင်ထားရေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။

၂၁ ရာစအေစာပိင်းကာလတွင ် အေရးအ ကီးဆံး အ ပညာအမျိ းအစားမာ သိပံစိတက

် းယဥ် ဇာတ်လမ်း
များ ဟ ဆိဖွယရ
် ာ ိပါသည်။ စက်များကသင်ယြခင်း (machine learning) သိမဟတ်
့ မျိ း ိးဗီဇြပ ြပင်ြခင်းပညာ

နယ်ပယ်များတွင ် ေနာက်ဆးထွ
ံ က် ိသည့် ပညာရပ် စာတမ်းများ ကိ ဘယ်သမ မဖတ် ကပါ။ သိေသာ်
့ ၄င်းတိအစား
့
သယ်မက်ထရစ် (The Matrix) င ့် ဟာ (Her) တိလိ
့ ပ် င်ဇာတ်လမ်းများ၊ ဝက်စ်ဝဲလ် (Westworld) င ့် ဘလက်
မယ်ရာ (Black Mirror) တိလိ
့ တီဗီ ဇာတ်လမ်းများက က ပ်
် တေခတ်
ိ့ ၏ အေရးအ ကီးဆံး နည်းပညာ တိးတက်မ

များ၊ လမေရး င ့် စီးပွားေရး တိးတက်မများအေပ လအများ နားလည်ပံကိ လမ်းမိးပံေဖာ်ပါသည်။ ဆိလိသည်မာ

သိပံ စိတက
် းယဥ်ဇာတ်လမ်းများအေနြဖင ့် သိပံအ ိတရားများကိ ပံေဖာ်ြပသရာတွင ် များစွာပိ ပီး တာဝန်ယမ၊
တာဝန်ခမ
ံ ိဖိ လိ
့ အပ်ပါသည်။ သိမဟတ်
့ ပါက လအများကိ တလွအ
ဲ ေတွးအေခ များ စိမ်ဝ
့ င်ေစမည်ြဖစ် ပီး သတိ ့
ကိ မလိအပ်ေသာ ြပဿနာများအေပ တွင ် သွား ပီး အာ ံကျေနတာမျိ း ြဖစ်သာွ းေစ င်
ိ ပါသည်။

ေ အခန်းများတွင ် တင်ြပခဲသ
့ လိ ယေနေခတ်
့ သိပံစိတက
် းယဥ်ဇာတ်လမ်းများ၏ အဆိးဝါးဆံး ြပစ်ချက်
မာ အသိဉာဏ် (intelligence) င ့် သိစိတ် (consciousness) ကိ ေရာေထွးေလ့ ိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းေ ကာင ့်
အဆိပါဇာတ်လမ်းများက လသားများ င ့် စက် ပ်များအ ကား ြဖစ်လာ င်
ိ ေသာ စစ်ပဲမ
ွ ျားအေပ အစိးရိမ်လန
ွ ေ
် န
ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ တကယ်တမ်း က ပ်
် တိ စိ
့ းရိမ်ေ ကာက်ရွံ ရမည့် ကိစမာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များတန်ခးိ င ့် သမတ
ေအာင် စွမ်းေနသည့် စပါလသား အီလစ်လနည်းစ င ့် ခိကိးရာမဲ့ ေအာက်ေြခလတန်းစား ဟိမိေဆးပီးယန်း လများစ
အ ကား ေပ ေပါက်လာမည့် ပဋိပက ြဖစ်ပါသည်။ ဉာဏ်တ (AI) ၏ အနာဂတ်အေ ကာင်း ေြပာ က စ းစား ကလ င်

ကားလ်မာက
့ စ
် ်က စတီဗင်စပီးဘက်ထက်ပိ ပီး လမ်း န် ြပသ င်
ိ ပါေသးသည်။

အမန်ဆရလ
ိ င် ဉာဏ်တ (AI) အေ ကာင်း ိက်ကးထားသည့် ပ် င်ဇာတ်လမ်းများမာ သိပံ အ ိတရား င ့်
လွနစ
် ာွ ကင်းကွာေနသည်ြဖစ်ရာ ယင်းတိမာ
့ ဉာဏ်တ (AI) အေ ကာင်း မဟတ်သည့် အြခားအေ ကာင်းအရာများ
အေ ကာင်း တင်စား ိက်ကးထားများ ြဖစ်သလားဟ ထင်မတ်ရပါသည်။ ဆိရလ င်၂၀၁၅ တွင ် ထွက် ိခသ
ဲ့ ည့် အိတ်
ခ်စ်မက် ိနာ (Ex Machina) ဇာတ်ကားမာ AI ပညာ င်တဦး အမျိ းသမီးစက် ပ်တေယာက်အေပ ချစ်မိသာွ း ပီး
ေနာက် စက် ပ်အမျိ းသမီး၏ လိမ်ညာလည့ပ
် တ် လည့ဖ
် ျားြခင်းခံရပံကိ ိက်ကးထားသည့် ဇာတ်လမ်းဟ ထင်မတ်
စရာ ိပါသည်။ သိေသာ်
့ အမန်တကယ်မာ ယင်းဇာတ်လမ်းက အသိဉာဏ် ိသည့် စက် ပ်များကိ လသားများက
ေ ကာက်ရပံ အေ ကာင်း ိက်ကးထားသည့် ဇာတ်လမ်း မဟတ်ပါ။ အသိဉာဏ်ြမငသ
့် ည့် အမျိ းသမီးများကိ
အမျိ းသားများက ေ ကာက်ရွံ ပံ ဇာတ်လမ်းသာ ြဖစ်ပါသည်။ အထးသြဖင ့် အမျိ းသမီးများ လွတေ
် ြမာက်သာွ းပါက

၄င်းတိ ့ ကီးစိးချယ်လယ်လာ င်
ိ ေ ကာင်း ိက်ကးထားသည့် ဇာတ်လမ်း ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဉာဏ်တ
AI အေ ကာင်း ိက်ကးထားသည့် ဇာတ်ကားတပဒ်ကိ ေတွ ပီး ယင်းဇာတ်ကားတွင ် စက် ပ် AI မာ အမျိ းသမီး၊
သိပံပညာ င်မာ အမျိ းသား ြဖစ်ပါက ယင်းဇာတ်ကားမာ ဆက်သယ
ွ ထ
် န
ိ း် ချ ပ်မသိပံ (cybernetics) အေ ကာင်း
မဟတ်ဘဲ အမျိ းသမီးဝါဒ (feminism) အေ ကာင်း ြဖစ်ဖိများပါသည်
့ ။ ဆိရလ င် ဉာဏ်တ (AI) က ကျားမဂျန်ဒါ တ
ခခ ြဖစ်စရာ ဘာအေ ကာင်း ိပါသနည်း။ ကျားမလိငမ
် ာ ဆဲလအ
် ေြမာက်အြမား ိသည့် ေအာဂဲနစ် သတဝါ

(organic multicellular being) ၏ လကဏာရပ် ြဖစ်ပါသည်။ ေအာဂဲနစ်မဟတ်သည့် ဆိက်ဗာနက်တစ် သတဝါ

အတွက် ကျားမလိငအ
် ဂ ါလကဏာရပ် က ဘာအဓိပာယ် ိ င်
ိ ပါသနည်း။

ေဘာင်ထမ
ဲ ာ ပိတမ
် ိေနြခင်း

သိပံစိတက
် းယဥ်ဇာတ်လမ်းများထဲတင
ွ ် စဥ်းစားေတွးေခ ထားမ ြမငမ
့် ားစွာပါ ိသည့် ဇာတ်လမ်း ေကျာ ိး
တခမာ လသားများကိ လည့ဖ
် ျားထိနး် ချ ပ်ထား င်
ိ သည့် နည်းပညာ၏ အ ရာယ် ကီးမ ြဖစ်ပါသည်။ သယ်

မက်ထရစ် (The Matrix) ဇာတ်ကားထဲတင

ွ ် ြပထားသည့် ကမာမာ လသားများ အားလံးနီးပါးကိ ကွနြ် ပ တာ ဆိက်
ဘာစေပစ
့ ်ထဲ အကျဥ်းချထား ပီး သတိေတွ
့ ကံ ခံစားရသည် အားလံးကိ မာစတာအယ်လဂ
် ိရစ်သမ် ကွနြ် ပ တာက

ထိနး် ချ ပ်ထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သယ်ထ းမန်း ိး (The Truman Show) ဇာတ်ကားမာ လပဂိ လ်တေယာက်
အေ ကာင်းြဖစ် ပီး ၄င်းက သဘာသာသ
့ လက်ေတွဘဝ ပ် င် (reality TV show) ၏ ဇာတ်ေကာင် ြဖစ်မန်းမသိ

ြဖစ်ေနသည့် ဇာတ်လမ်းြဖစ်ပါသည်။ ယင်းဇာတ်လက်

ိ မသိသည်မာ သအေမ၊
့ သမိ့ နး် မ၊ သအချစ်
့ ဆးံ သငယ်ချင်း

အပါအဝင် သငယ်ချင်းများ၊ မိတေ

် ဆွများ အားလံးမာ သ ပ်ေဆာင်များြဖစ် ပီး၊ သဘဝတွ
့ င ် ြဖစ်ပျက်သမ အားလံး
မာ ကိ ေရးထားသည့် ဇာတ် န်းအတိင်း ြဖစ်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သေြပာသမ ၊ လပ်သမ အားလံးကိ လ ိ ဝက်ထား

ိေသာ ကင်မရာများြဖင ့် မတ်တမ်းတင်ေန ပီး ယင်းသအေ

့ ကာင်း ဇာတ်လမ်းကိ ထက်ထက်သန်သန် ကည့် ေနသ
ပရိသတ် သန်း ငခ
့် ျီ ပီး ိသည်ဆသည့
ိ ် ဇာတ်လမ်း ြဖစ်ပါသည်။
 ဇာတ်ကား စ်ကားလံးက လွနစ
် ာွ ေြပာင်ေြမာက်ေသာ်လည်း အဆံးတွင ် သတိဆင်
့ ထားသည့် ဇာတ်၏
အကျိ းသက်ေရာက်မကိ ကွကြ် ပည့မ
် ြပဘဲ ေနာက်တန
ွ ် သွ
့ ား ကပါသည်။ သတိက
့ ယဆသည်မာ မက်ထရစ်ထတ
ဲ င
ွ ်

လသားများ ပိတမ
် ိေနသည့တ
် င်
ိ လသားများအဖိ နည်
့ းပညာ၏ လည့ဖ
် ျားမများက ကင်းလွတေ
် သာ၊ စစ်မန်ေသာ
မိမိဆသည့
ိ သ
် ေဘာ ိေနပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ မက်ထရစ်အြပင်ဘက်တင
ွ ် အမန်တကယ် စစ်မန်ေသာ ကမာေလာက

ကီး ိေန ပီး ဇာတ်လက်

ိ များက ေကာင်းေကာင်း ကိ းစားလိက်ပါက ယင်းစစ်မန်ေသာ ြပင်ပ ကမာေလာက ကီးထဲ
သိ ထွ
့ ကလ
် ာ င်
ိ ေလသည်ဟ ဆိပါသည်။ မက်ထရစ်က ကိယ့က
် ယ်
ိ ထက
ဲ စစ်မန်ေသာ မိမိ င ့် အြပင်ဖက် စစ်

မန်ေသာ ကမာေလာက ကီးကိ ြခားထားသည့် အတားအဆီးသာ ြဖစ်သည် ဟ ဇာတ်လမ်းက ဆိပါသည်။ အထး

ကိ းပမ်းအားထတ် ပီး၊ အတိဒကများစွာ ကံ ရ ပီးေနာက် သယ်မက်ထရစ် ဇာတ်ကားထဲက ဇာတ်လက်
ိ နီယေရာ၊
ိ

သယ်ထ းမန်း ိး ဇာတ်ကားထဲက ဇာတ်လက်

ိ ထ းမန်းပါ လည့ဖ
် ျားထားသည့် ကွနယ
် က်ကိ ေကျာ်လန
ွ ် ပီး

လွတေ
် ြမာက်သာွ းပါသည်။ ထိေနာက်
့ စစ်မန်ေသာ မိမိဘဝကိ ာေဖွေတွ ိကာ ကတိြပ ထားေသာ နယ်ေြမြဖစ်သ
ည့် စစ်မန်ေသာ ကမာ ကီးကိ ေရာက်သာွ းပါသည်။

ဆန်း ကယ်သည့အ
် ချက်မာ ယင်း ကတိြပ ထားသည့န
် ယ်ေြမ၊ စစ်မန်သည်ဆေသာ
ိ ကမာ ကီးသည်

လိမ်ညာဖန်တးီ ထားသည့် မက်ထရစ် င ့် အေရး ကီးကိစများအားလံးမာ ထပ်တညီေနြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ထ းမန်း

က တီဗီစတဒီယထဲ
ိ မ လွတေ
် ြမာက်လာ ပီး သအထက်
့ တန်း ေကျာင်းတန်းက ငယ်ရည်းစား (တီဗီဒါ ိက်တာက

ဇာတ်လမ်းထဲကေန ဖယ်ထတ်ပစ်လက်
ိ သ) င ့် ြပန်ေပါင်းထပ်ရန် ကိ းစားပါသည်။ သိေသာ်
့ ထ းမန်းက သအချစ်
့
အိပ်မက်ကိ အေကာင်အထည် ေဖာ် င်
ိ သည် ဆိဦးေတာ၊့ သလက်
့ ေတွဘဝက လသန်း ငခ
့် ျီ ကည့ေ
် နသာ ေဟာလီးဝ

ဒ်ဇာတ်ကား၊ ထ းမန်း ိး (သပိတမ

် ိေနခဲေ
့ သာ လပ် ကံဇာတ်လမ်း) ထဲက ဇာတ်ေကာင်ဘဝ င ့် တေထရာ တည်းတ
ေန ေပလိမ်မ
့ ည်။ ဖီဂျီတင
ွ ် အားလပ်ရက် အပန်းေြဖခရီးထွကရ
် တာသာ ပိရင်ပိေပမည်။ ဇာတ်ကားက ထ းမန်း
အြပင်ေလာက ကီးထဲ ေရာက်သာွ းရင် ဘယ်လိ ကွာြခားသွားမည်ဆတာကိ
ိ ရိပ်ဖမ်းသံဖမ်းကေလးမ ြပမသွားေချ။

ထိနည်
့ းတ နီယက
ိ နာမည်ေကျာ် အနီေရာင်ေဆးလံးေလးကိ ေသာက်လက်
ိ ပီး မက်ထရစ် အြပင်ဖက်

ေရာက်သာွ းေသာအခါ မက်ထရစ်ထက

ဲ ကမာ ကီး င ့် အြပင်ေလာက ကမာ ကီးမာ ဘာမ မကွာြခားဆိသည့် အြဖစ်
ကိ ေတွ ိရပါသည်။ မက်ထရစ် အြပင်ဖက်မာေရာ၊ အတွငး် ထဲမာေရာ အ ကမ်းဖက် ပဋိပကများ ိေန ပီး လေတွကိ

ဘယာ၊ ရာဂ၊ ေမတာ၊ ဣဿာတိက

့ လမ်းမိးေနြခင်းမာ အတတ ြဖစ်ေ ကာင်း ေတွရပါသည်။ အမန်မာ ဇာတ်ကား
ကိ နီယိ ေရာက်သာွ းသည့် ကမာ ကီးမာ တကယ်တမ်း ပိ ကီးမားသည့် မက်ထရစ် ကီး တခသာ ြဖစ် ပီး သအေနြဖင
့ ့်

“တကယ့် စစ်မန်ေသာ ကမာ ကီး” သိ လွ

့ တေ
် ြမာက်လသည်
ိ ဆပါက
ိ အြပာေရာင် ေဆးလံး င ့် အနီေရာင် ေဆးလံး

ကိ ြပန်ေရွ းေသာက်ရမည်ဆိ ပီး အဆံးသတ်ပစ်လက်

ိ သငသ
့် ည်သာ။

အစစ်အမန် လပဂိ လ်များ (authentic individuals) င ့် စစ်မန်ေသာ အ ိတရား (reality) ကိ အယ်လဂ

် ိ

ရစ်သမ် င ့် တီဗီကင်မရာများသံးကာ လည့ဖ

် ျားထား င်
ိ သည်ဟ၍ လက် ိ နည်းပညာ င ့် သိပံပညာ ေတာ်လန်

တိးတက်လာမက ေတွ ိထားြခင်းမဟတ်ပါ၊ အမန် ေတွ ိထားသည်မာ “စစ်မန်စာွ တည် ိမ” authenticity ကိယ်
 က
ိ ပ
် င်လ င် လပ် ကံဇာတ်လမ်းသာ ြဖစ်ေ ကာင်း ြဖစ်ပါသည်။ လများက (မက်ထရစ် ဇာတ်ကားထဲကလိ) ေဘာင်

ထဲ၊ ေသတာပံးထဲတင
ွ ် ပိတမ
် ိေနမည့် အြဖစ်ကိ စိးရွ ံ ကပါသည်။ သိေသာ်
့ လအများ မသိသည်မာ သတိသည်
့ သ

တိ၏
့ ဦးေ ာက်တည်း ဟေသာ ေဘာင်ထ၊ဲ ေသတာပံးထဲတင
ွ ် ပိတမ
် ိလျက်သား ြဖစ်ေန ပီးသား ဆိသည့် အချက်ြဖစ်
ပါသည်။ ယင်းဦးေ ာက် ကိယ်တင်
ိ ကလည်း ပိ၍ ကီးမားေသာ ေဘာင်ထတ
ဲ င
ွ ် ပိတမ
် ိေနပါသည်။ ၄င်းမာ အမျိ းမျိ း

ေသာ လပ်ဇာတ် ဒ ာရီများ င ့် ြပည့် က်ေနသည့် လအဖွ

့ ဲအစည်း ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက မက်ထရစ်ထက
ဲ ေန

လွတေ
် ြမာက်လာပါက ေတွရမည်မာ ပိ ကီးမားသည့် မက်ထရစ်သာ ြဖစ်ပါသည်။ လယ်သမားများ င ့် အလပ်သမား

များ ၁၉၁၇ တွင ် ဇာဘရင်ကိ ေတာ်လန် ပီးသွား ေသာအခါ သတိရလိ

့ က်သည်မာ စတာလင် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သ
ကိ ကမာေလာက ကီးက နည်းေပါင်းစံြဖင ့် လည့ဖ
် ျား လည့ပ
် တ်ထားသည်ကိ စသေဘာေပါက်လာ ပီဆလ
ိ င်ပင်

ေနာက်ဆးံ ကျေတာ့ မိမိကယ်

ိ ကယ်
ိ တင်
ိ ဆသည့
ိ ် အဇ တ သ ပ်သကန်၊ ငါသည်ပင်လ င် အာ ံေ ကာကွနယ
် က်

များက ဖန်တးီ ထားေသာ ပ်ေထွးသည့် ပံရိပ်မားသာြဖစ်ေ ကာင်း သေဘာေပါက်လာပါသည်။

လအများက ေဘာင်ေလးထဲတင
ွ ် ပိတမ
် ိေန ပီး ကမာ ကီး၏ ေပျာ်ရင် အံအ
့ ားသငဖ
် ့ ွ ယမ
် ျား မခံစားလိက်ရ

မည်ကိ စိးရွ ံ ကပါသည်။ နီယက

ိ မက်ထရစ်ထတ
ဲ င
ွ ် ပိတမ
် ိေန ပီး၊ ထ းမန်းက တီဗီ စတဒီယထဲ
ိ တင
ွ ် ပိတမ
် ိေနသ၍

ဖီဂျီကလည်
ိ း မေရာက် င်
ိ ၊ ပါရီ၊ မာချ းပီချ းကိလည်း မေရာက် င်
ိ ြဖစ်မည်ဟ ထင် ကပါသည်။ သိေသာ်
့ အမန်

တကယ် အ ိတရားမာ စာဖတ်သ ဘဝတွင ် ေတွ ကံ ခံစားရသမ အားလံးသည် မိမိခ ာကိယ်တင

ွ း် င ့် မိမိစိတ်
အတွငး် တွင ် ေတွ ကံ ခံစားရြခင်းသာ ြဖစ်ပါသည်။ မက်ထရစ်ထက
ဲ ေန လွတေ
် ြမာက်လာသည် ြဖစ်ေစ၊ ဖီဂျီကိ ခရီး

ထွကရ
် သည် ြဖစ်ေစ ဘာမထး ပီး ကွာြခားသွားမည် မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သ၏ အတွငး် စိတထ
် တ
ဲ င
ွ ် “ဖီဂျီတင
ွ သ
် ာ ဖွင ့်

ရန်” ဆိ ပီး အနီေရာင် သတိေပးစာတမ်း ကီး ကပ်ထားသည့် သံေသတာ ကီးမျိ း ိမေနပါ။ စာဖတ်သ ေတာင်ပစိ

ဖိတေ
် ရာက်သာွ း ပီး သံေသတာ ကီးကိ ဖွငခ
့် င
ွ ရ
့် ေတာမ
့ စပါယ် ယ် ခံစားမေတွ၊ စိတခ
် စ
ံ ားချက်ေတွ အားလံးမျိ းစံ

ထွကလ
် ာမည် ဆိတာမျိ း မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သက တသက်လးံ ဖီဂျီ မေရာက်ဖးလိက်လ င် ယင်းအထးစပါယ် ယ်
ခံစားမေတွကိ ဘယ်ေတာမ
့ မေတွ ကံ လိက်ရဘဲ ြဖစ်သာွ းမည်ဆတာမျိ
ိ း မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သ ဖီဂျီတင
ွ ် ကံ ရ

ေသာ ခံစားမ အရသာကိ ကမာဘ

့ ယ်ေနရာမာပဲ ြဖစ်ြဖစ် ခံစားလိ ရ
့ င်
ိ ပါသည်။ မက်ထရစ်ထတ
ဲ င
ွ ် ပိတမ
် ိေနလ င်

ေတာင် ခံစားလိ ရ
့ င်
ိ ပါသည်။

က ပ်
် တိ လသားများအားလံ
့ း မက်ထရစ်လမျိ
ိ း ကွနြ် ပ တာြဖင ့် ဖန်တးီ ထားသည့် ကမာအတ ထဲတင
ွ ် ေန

ေနတာမျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ ထိသိ ြဖစ်
့ ပါက က ပ်
် တ၏
ိ ့ အမျိ းသားေရး ဇာတ်လမ်းများ၊ ဘာသာေရး

ဇာတ်လမ်းများ၊ အယဝါဒဆိင်ရာ ဇာတ်လမ်းများအားလံး သဲထေ

ဲ ရသွန ် ြဖစ်သာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိ ့ ငတ
့် င်
ိ

က ပ်
် တိ စိ
့ တတ
် င
ွ ် ေတွ ကံ ခံစားရသည့် အေတွအ ကံ များ အားလံးကေတာ့ ဆက်လက် စစ်မန်ေနစ မဲ ြဖစ်မည်

ြဖစ်ပါသည်။ လသား သမိင်းေ ကာင်း အားလံးမာ ဇာကွန ် ဂိ ဟ်က သိပံပညာ င် ကက်များ ဖန်တးီ ထားသည့် စပါ
ကွနြ် ပ တာထဲတင
ွ ် လပ်ထားသည့် ကမာအတ ကီးသာ ြဖစ်ပါက ကားလ်မတ်ခ် င ့် အိင်အက်စ်တအတွ
ိ့ က် က်ဖွယ်

ေကာင်းပါလိမ်မ
့ ည်။ သိေသာ်
့ ယင်းသိပံပညာ င် ကက်များအေနြဖင ့် အာေမးနီးယန်း လမျိ းြပ န်းသတ်ြဖတ်မ င ့်

ေအာ့ ်ဝဇ် နာဇီအကျ းစခန်းတွင ် ြဖစ်ပျက်ခသ

ဲ့ မ အတွက် တာဝန်ယတာဝန်ခရ
ံ ဦးမည်သာ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်း
အြဖစ်အပျက်များကိ ဇာကွန ် ဂိ ဟ် တကသိလ် ိ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ဆိင်ရာ ေကာ်မတီက ဘယ်လများ
ိ ခွငြ့် ပ လိက်ပါ

သနည်း။ ဓါတ်ေငွ ြဖင ့် တိက်သတ်သည့် အကျဥ်းေထာင်များမာ ဆီလက

ီ န
ွ ် ကွနြ် ပ တာ ချပ်စ်ေလးများ၏ လ ပ်စစ်
အချက်ြပသာ ြဖစ်ေစဦးေတာ၊့ ေတွ ကံ ခံစားခဲရ
့ သည့် နာကျင်မများ၊ ေ ကာက်ရွံ မများ၊ ခိကိးရာမဲ့ ြဖစ်မများမာ
လအများအတွက် ြပင်းထန်ေသာ ေဝဒနာများ ြဖစ်ပါသည်။

မက်ထရစ်ထတ
ဲ င
ွ ် ိေနသည်ဆလ
ိ င်ေတာင်မ နာကျင်မက နာကျင်မသာ ြဖစ်ပါသည်၊ အေ ကာက်တရား
က အေ ကာက်တရားသာ ြဖစ်ပါသည်၊ ချစ်ြခင်း ေမတာက ချစ်ြခင်း ေမတာသာ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သ ခံစား

ေတွ ကံ ရသည့် အေ ကာက်တရားက ြပင်ပကမာ ိ အက်တမ်အစအေဝး ေ ကာင ့် ေပ ေပါက်လာသည်ြဖစ်ေစ၊ ကွန ်

ြပ တာထဲ ိ လ ပ်စစ် အချက်ြပမများေ ကာင ့် ေပ ေပါက် လာသည်ြဖစ်ေစ ဘာမ ကွာြခားမသွားပါ။ အေ ကာက်

တရားက အမန်တကယ် စစ်မန်သည့် ခံစားရမ ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ စာဖတ်သက မိမိစိတ၏
် အ ိတရားကိ

ာေဖွေတွ ိချင်သည် ဆိပါက မက်ထရစ်ထတ

ဲ င
ွ ် ြဖစ်ေစ၊ ြပင်ပ ကမာတွငြ် ဖစ်ေစ ာေဖွေတွ ိ င်
ိ ပါသည်။

သိပံစိတက
် းယဥ်ဇာတ်လမ်း အများစက အမန်အားြဖင ့် လွနစ
် ာွ ေ းကျေသာ ဇာတ်လမ်း ြဖစ်သည့် စိတက
်

ပ်ဝတ ေတွကိ အ င်
ိ ရ ိပံ ဇာတ်လမ်းကိ ေြပာေလ့ ိပါသည်။ ဇာတ်လမ်းက ဤသိ ြဖစ်
့ ပါသည် - လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ်

ေပါင်း သံးေသာင်းခနက
် ့ “ စိတက
် ေကျာက်တးဓါးကိ
ံ စိတက
် းပါသည်။ လက်က ဓါးကိ ဖန်တးီ ြပ လပ်ပါသည်။
ယင်းေနာက် လသားက (ဓါးကိ သံးကာ) မမ်းမိဆင်
့ ကီးကိ သတ်ပါသည်။” သိေသာ်
့ လက်ေတွ အမန်တရားမာမ

လသားများ ကမာကိ ကီးစိးလာ င်

ိ ြခင်းမာ ဓါးများ တီထင
ွ ် ပီး မမ်းမိဆင်
့ ကီးများကိ သတ် င်
ိ ြခင်းေ ကာငလ
့် ည်း

မဟတ်ဘဲ လသား၏ စိတက

် ိ လည့ြ် ဖားေစစားခံခရ
ဲ့ ြခင်းေ ကာငြ့် ဖစ်ပါသည်။ လသား၏ စိတသ
် ည် သမိင်းဆိင်ရာ

ြဖစ်ရပ်များ၊ ဇီဝေဗဒ အ ိတရားများကိ လွတလ

် ပ်စာွ ပံေဖာ် င်
ိ စမ
ွ ်း ိသည့် ြပ သ (subject) မဟတ်ပါ။ လသား၏

စိတသ
် ည် သမိင်း င ့် ဇီဝေဗဒတိက
့ လမ်းမိးပံေဖာ်ြခင်းကိ ခံရေသာ အြပ ခံဝတ (object) သာ ြဖစ်ပါသည်။
က ပ်
် တိ အြမတ်
့ တ းိ တန်ဖိးထားဆံး စံတန်ဖိးများ ြဖစ်သည့် လွတလ
် ပ်ြခင်း၊ ချစ်ြခင်း၊ တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ င်
ိ စမ
ွ ်း ိ

ြခင်းတိသည်
့ ပင်လ င် (အတိတက
် ) လတချိ မမ်းမိဆင်
့ ကီးများကိ သတ်ရန် ဖန်တးီ ခဲသ
့ ည့် ေကျာက်တးဓါးကဲ
ံ သ ့ ိ့

(ဆငက
့် ဲ ေပ ေပါက်လာသည့် အရာများ) ြဖစ်ပါသည်။ လက် ိ အေကာင်းဆံး သိပံနည်းကျ သီအရီ
ိ များ င ့်

ေနာက်ဆးေပ
ံ နည်းပညာပစည်းများ၏ ေတွ ိချက်အရ လစိ့ တသ
် ည် လည့ဖ
် ျား လည့ပ
် တ်ြခင်းများမ ဘယ်ေတာမ
့
ကင်းလွတေ
် နြခင်း မ ိပါ။ လည့ဖ
် ျား ထားသည့် ြပင်ပ အကာအရံများမ ေဖာက်ထက
ွ လ
် ာ င်
ိ မည့် စစ်မန်ေသာ ကိယ်
တွငး် အတေကာင်ေလး ိမေနပါ။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် တ စ် ပီးတ စ် ကည့လ

် ာ၊ ဖတ်လာသည့် ဇာတ်ကားများ၊ ဝတ များ၊ ကဗျာများ

ဘယ်ေလာက် ိ ပီး ယင်းအသံးအေဆာင် ပစည်းများက စာဖတ်သ ချစ်ြခင်းကိ နားလည်ပံကိ ဘယ်လပံ

ိ သွငး် ပံေဖာ်
လာသလဲဆတာကိ
ိ သိပါသလား၊ အချစ်ဟာသ ဇာတ်ြမ းများက အချစ်ဆသည်
ိ ကိ ပံေဖာ်ပံမာ အြပာကားများက

လိငက
် စ
ိ ကိ ပံေဖာ်သလိ၊ ရမ်ဘိ ဇာတ်လမ်းက စစ်ပဲက
ွ ိ ပံေဖာ်သလိ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သ၏ အတွငး် မသိစိတ် င ့်
အာ ံေ ကာလင်းဘစ် စနစ်အတွငး် ိေနသည့် ေဟာလီးဝဒ်ဇာတ်ကားအားလံးကိ ခလတ် ပ
ိ ် ပီး ဖျက်သလိ ဖျက်လိ ့

ရမည် ထင်ေနပါက စာဖတ်သ ကိယ့က

် ကိ
ိ ယ် လိမ်ေနတာသာ ြဖစ်ပါလိမ်မ
့ ည်။

က ပ်
် တက
ိ ့ ေကျာက်တးဓါးကိ
ံ လသားများ ဖန်တးီ ြပ လပ်သည်ဆသည့
ိ ် အယအဆကိ သေဘာကျ

ေသာ်လည်း က ပ်
် တကိ
ိ ့ ယ်တင်
ိ က ဓါးများ ပံေဖာ်သလိ ပံေဖာ်ခေ
ံ နရ င်
ိ သည် ဆိသည့် စဥ်းစားချက်မျိ းကိမ

သေဘာမကျပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ မမ်းမိဆင်
့ ကီးကိ သတ်ပံ ဇာတ်လမ်းေဟာင်းကိ မက်ထရစ်က ြပန် ိက်သည့် ဇာတ်လမ်း
မာ ဤသိ ြဖစ်
့ ပါသည် - “စိတက
် စက် ပ်ကိ စိတက
် း ပံေဖာ်သည်။ လက်က စက် ပ်ကိ ဖန်တးီ ြပ လပ်သည်။

စက် ပ်က အ ကမ်းဖက်သမားများကိ သတ်သည်၊ သိေသာ်

့ စက် ပ်က စိတက
် ိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ရန် ကိ းစားလာသည်။

စိတက
် စက် ပ်ကိ သတ်လက်
ိ သည်။” သိေသာ်
့ ဤဇာတ်လမ်းမာ မားယွငး် ပါသည်။ ြပဿနာမာ စိတက
် စက် ပ်ကိ

သတ် င်
ိ မသတ် င်
ိ မဟတ်ပါ။ ြပဿနာမာ စက် ပ်ကိ စိတက
် းပံေဖာ်သည့် စိတ် ကိယ်တင်
ိ က ေ များစွာ ေစာ ပီး

ေပ ေပါက်လာသည့် လိမ်လည်လည့ပ
် တ်မများ၏ ရလဒ် ြဖစ်ေနပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ စက် ပ်ကိ သတ်ပစ်လက်
ိ ံ င ့်
က ပ်
် တေတွ
ိ့ လွတေ
် ြမာက်သာွ းမည် မဟတ်ပါ။

ဒစ်စေနက လွတလ
် ပ်ေသာဆ (free will) အေပ အယံအ ကည်ကင်းမဲသ
့ ာွ းြခင်း

၂၀၁၅ ခ စ်တင
ွ ် ပစ်ကဇာစတဒီယိ (Pixar Studios) င ့် ေဝါဒစ်
့ စေန ပ် င်က လသားတိ၏
့ အေြခအေန
င ့် ပတ်သက် ပီး လက်ေတွအ ိတရား င ့် များစွာ နီးစပ် ပီး စိတမ
် သက်သာစရာြဖစ်ေသာ အန်နေ
ီ မး င်းဇာတ်ကားတ

ခကိ ြဖနခ
် ့ ျိခသ
ဲ့ ည်။ များမ ကာမီ ယင်းဇာတ်ကားသည် ကေလးေရာ၊ လ ကီးပါ ဝက်ဝက်ကအ
ွဲ ားေပးသည့် ဇာတ်ကား

ြဖစ်လာပါသည်။ အင်းစိက်ေအာက် (Inside Out) ဆိသည့် ယင်းဇာတ်ကားက အသက် ၁၁ စ်အရွ ယ်

ေကာင်မေလး ိင်လီ အင်ဒါဆန်အေ ကာင်း ြဖစ်သည်။ သက မိဘများ ငအ
့် တ မင်နဆ
ီ းတားမ
ိ ဆန်ဖရန်စစကိသိ ့

ေြပာင်းေ လာသည်။ ိင်လက

ီ သသငယ်
့ ချင်းများ င ့် ဇာတိ မိ ကိ လွမ်းသည့အ
် တွက် ေနရပ်အသစ်တင
ွ ် အသားကျ

ရန် အခက်အခဲများ ကံ ရ ပီး မီနဆ

ီ းတားသိ
ိ ထွ
့ ကေ
် ြပးရန် ကိ းစားေလသည်။ သိေသာ်
့ ိင်လီ မသိလက်
ိ သည်မာ

များစွာပိ ပီး ကီးမားေသာ ဒရာမာ တခြဖစ်ပျက်ေနြခင်း ြဖစ်သည်။ ိင်လက

ီ လက်ေတွဘဝ ပ် င် (TV reality

show) ထဲ မသိဘဲ ေရာက်ေနတာမျိ း၊ မက်ထရစ်ထဲ ပိတမ

် ိေနတာမျိ း မဟတ်ဘဲ ိင်လီ ကိယ်တင်
ိ က မက်ထရစ်
ြဖစ် ပီး သကိ
့ ယ် ထဲတင
ွ ် တစံတခ ပိတမ
် ိေနသည့် ဇာတ်ေ ကာင်း ြဖစ်သည်။

ဒစ်စေနသည် ဒ ာရီတမျိ းထဲကိ ထပ်တလဲလဲ ေြပာ ပီး သအင်

့ ပါယာ ကီးကိ တည်ေဆာက်လာတာ
ြဖစ်သည်။ မေရမတွက် င်
ိ ေသာ ဒစ်စေန ဇာတ်ကားများတွင ် ဇာတ်လက်
ိ များသည် အခက်အခဲများ၊ အ ရာယ်များ
ကံ ေတွရကာ အဆံးတွင ် မိမိကယ်
ိ တင
ွ း် က အစစ်အမန်သ ပ်သေဘာ၊ အဇ တကိ ာေဖွေတွ ိ ပီး ကိယ်တင်
ိ

လွတလ
် ပ်စာွ ေရွ းချယ်မများအတိင်း ေဆာင်ရွကြ် ခင်းြဖင ့် ေအာင်ြမင်သာွ း ကသည်။ အင်းစိက်ေအာက် ဇာတ်ကား

က ယင်းဒ ာရီကိ မညာမတာ ဖိ ဖျက်ပစ်ေလသည်။ ဇာတ်ကားက လဦးေ

့ ာက်အာ ံေ ကာ ဇီဝေဗဒ

ေနာက်ဆးေပ
ံ အသိအြမင်များကိ အေြခခံ ဇာတ်လမ်း ဖွဲထားြခင်း ြဖစ် ပီး ပရိသတ်များကိ ိင်လ၏
ီ ဦးေ ာက်ထဲ

သိ ေခ
့ ေဆာင်ြပသွားြခင်း ြဖစ်သည်။ ဦးေ ာက်ထတ
ဲ င
ွ ် စစ်မန်သည့် အတသေဘာ မိမိဆတာမျိ
ိ း ိမေနဘဲ ိင်လီ့
အဖိ ဘယ်
့ ေသာ အခါမာမ လွတလ
် ပ်ေသာ ေရွ းချယ်မများ မြပ လပ် င်
ိ ေ ကာင်း ေတွ ိရမည် ြဖစ်သည်။ ိင်လဆ
ီ ိ

သည့် လသားမိနး် ကေလးမာ အမန်တကယ်အားြဖင ့် စက် ပ်တ ပ်ကသ

ဲ့ သာ
ိ ့ ြဖစ် ပီး အြပန်အလန် ဆနက
် ့ ျင်ဘက်

ြဖစ်ေနသည့် ဇီဝဓာတ ြဖစ်စဥ် အစအေဝးများက သကိ

့ ထိနး် ချ ပ်ထားြခင်း ြဖစ်ေ ကာင်း ေတွ ိရမည် ြဖစ်သည်။
ယင်းဇီဝဓာတ ြဖစ်စဥ်များကိ ဇာတ်ကားက ချစ်စဖွယ် လပံစံ ကာတွနး် ဇာတ်ေကာင်ေလးများ အြဖစ် ြပထားြခင်း

ြဖစ်သည် - ရင်ပျ ပီး အဝါေရာင် ိေသာ ဂ ိ င်း(Joy)၊ မန်ကပ်ကပ် င ့် အြပာေရာင် ဆက်ဒန

် က်စ် (Sadness)၊ စိတတ
် ိ

လွယ် ပီး အနီေရာင် ိေသာ အန်းဂါး (Anger) အစ ိသြဖင ့် ြဖစ်သည်။ ိင်လီ့ လပ် ားမတိင်းကိ ယင်းဇာတ်ေကာင်

များက ဌာနချ ပ်အတွငး် ိ တီဗီဖန်သားြပင် ကီးေပ တွင ် ကည့ေ

် န ပီး ခလတ်များ၊ လီဗာများကိ ပ
ိ ်ြခင်းြဖင ့် ိင်

လီ၏ စိတအ
် ေြခအေန၊ ဆံးြဖတ်ချက်များ င ့် လပ် ားမများကိ သတိက
့ ထိနး် ချ ပ်ေနြခင်း ြဖစ်သည်။

ေနရာသစ် ဆန်ဖရစ်စစကိတွင ် ိင်လီ အသားတကျမြဖစ်ရြခင်းမာ ဌာနချ ပ်အတွငး် ေသာက်တလွဲ ြဖစ်

သွားသည့် ကိစတခမ ြမစ်ဖျားခံလာြခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်းေ ကာင ့် ိင်လ၏
ီ ဦးေ ာက် အတွငး် သမမ တ

အေြခအေန ပျက်ယင
ွ း် မည့က
် န
ိ း် ကံ လာရသည်။ တလွြဲ ဖစ်ေနသည်များကိ ြပင်ဆင်ဖိရာ
့ ဂ ိ င်း င ့် ဆက်ဒန
် က်စ်က

ိင်ေလး၏ ဦးေ ာက်အတွငး် သည်းထိတရ

် င်ဖိ မဟာစွနစ
် ့ ားခန်း ခရီးထွက် ကီးထွက် ကသည်။ ခရီးတေလ ာက်

အေတွးရထား ကီး (train of thought)ကိ စီးကာ၊ မသိစိတ် အကျဥ်းေထာင် ကီးကိ ဝင် ကည့် ပီး၊ အ ပညာ

အာ ံေ ကာများက စိတက
် းအိပ်မက်များ ထတ်လပ် ိက်ကးေနသည့် စတဒီယိ ကီးကိ သွားေရာက်လည်ပတ်ြခင်း

များ ပါဝင်သည်။ ယင်း လပံစံ ဇာတ်ေကာင်အြဖစ်ြပထားသည့် ဇီဝဓာတြဖစ်စဥ်များ ိင်ေလး၏ ဦးေ ာက် အတွငး်

နက် ိငး် ေသာ ေနရာများသိ သွ

့ ားတာကိ ကည့ရ
် င်း က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဝိညာဥ် (soul) ဆိသည့ဟ
် ာမျိ း၊ စစ်မန်ေသာ

အဇ တ (self) ဆိတာမျိ း၊ လွတလ

် ပ်ေသာအလိဆ (free will) ဆိတာမျိ း မ ိတာကိ သေဘာေပါက်ြမင်လာရ

သည်။ အမန်ပင် ဇာတ်ကိ ဇာတ်ေ ကာင်း ြဖည်ြပချိနမ

် ာ ိင်လက
ီ မိမိ၏ စစ်မန်ေသာ ငါဆိတာကိ ာေတွသွားချိန ်
မဟတ်ဘဲ ိင်လက
ီ့ ိ ဘယ်နည်းနဲမ့ သီးသီးသနသ
် ့ န ် ့ ိသည့် အ စ်အသား အတ အြဖစ် သတ်မတ်လမရ
ိ ့ ဆိတာ

ထင် ားလာချိန ် ြဖစ်သည်။ သ အဆင်ေြပေနဖိ၊ ့ ေအးေဆး ိေနဖိမာ

့ များစွာေသာ ြဖစ်စဥ်အမျိ းမျိ း၏ အြပန်အလန်
သက်ေရာက်မများအေပ မတည်ေနြခင်း ြဖစ်သည်။

ဇာတ်လမ်းအစတွင ် ပရိသတ်ကိ ိင်လဆ

ီ သည့
ိ ် ေကာင်မေလးမာ (ဦးေ ာက်ထဲ ိ) အဓိက ဇာတ်ေကာင်

ရင်ပျေသာ အဝါေရာင် ဂ ိ င်း ြဖစ်ေ ကာင်း ြပထားေလသည်။ သိေသာ်

့ တေြဖးေြဖးချင်း ဇာတ်ေ ကာင်းေပ လာ

သည်မာ ထိသိ သတ်

့ မတ်ထားြခင်းက ိင်လီ့ ဘဝပျက်လနီးပါး ြဖစ်ေစသည့် အဓိက အမားြဖစ်ေ ကာင်း ေပ လွင ်

လာသည်။ ဂ ိ င်းက သတေယာက်တည်းကသာ ိင်ေလး၏ စစ်မန်ေသာ အတေကာင်ေလး ြဖစ်သည်ဟ ထင်ေန

ြခင်းေ ကာင ့် ကျန် ကိယ်တင

ွ း် ဇာတ်ေကာင်များကိ ခိမ်းေြခာက်မာန်မဲ ပီး ေနေလသည်။ ယင်းေ ကာင ့် ိင်လီ့
ဦးေ ာက် အတွငး် ိေနသည့် မ ေြခ တဲတက
ဲ ေလး ပျက်သာွ းရြခင်းြဖစ်သည်။ ပရိသတ် ငအ
့် တ ဂ ိ င်းက သအမား
့
ကိ သေဘာေပါက်သာွ း ပီး ိင်လသ
ီ ည် ဂ ိ င်းမဟတ်၊ ဆက်ဒန
် က်စ်လည်း မဟတ်သလိ ဘယ်ကယ်
ိ တင
ွ း်

ဇာတ်ေကာင်ေလးမ မဟတ်ေ ကာင်း သေဘာေပါက်သာွ းချိနမ

် ာ ဇာတ်ကိ ေြဖြပလိက်သည့အ
် ချိန၊် အလင်းပွငသ
့် ာွ း

သည့အ
် ချိန ် ြဖစ်သည်။ ိင်လဆ
ီ သည့
ိ ် ေကာင်မေလးမာ ပ်ေထွးသည့် ဇာတ်လမ်းတပဒ်၊ ေဖာ်ြပပါ ဇီဝဓာတ
ဇာတ်ေကာင်ေလးများအားလံး၏ အြပန်အလန် တွနး် ထိး သက်ေရာက်မ၊ ပးေပါင်း ေဆာင်ရွကမ
် တိက
့ ဖန်တးီ ထား
ေသာ ပ်ေထွးသည့် ဇာတ်လမ်းတပဒ်သာ ြဖစ်ေလသည်။

အမန်တကယ် အံအ
့ ားသငဖ
် ့ ွ ယေ
် ကာင်းသည့် အချက်မာ ဒစ်စေနက ယင်းကဲသ
့ ိ ရဲ
့ တင်းသည့သ
် တင်းစကား

ပါဝင်ေသာ ဇာတ်ကားမျိ း ိက်ကးရဲြခင်းတင်မဟတ်ဘဲ ယင်းဇာတ်ကားက တကမာလံး ဝက်ဝက်ကွဲ အားေပးသည့်

ဇာတ်ကားြဖစ်လာြခင်း ြဖစ်သည်။ ြဖစ် င်
ိ ေချ ိသည်ကေတာ့ ယင်းကဲသ
့ ိ ေအာင်
့ ြမင်ရြခင်းမာ အင်းစိက်ေအာက်

ဇာတ်ကားသည် ေပျာ်ရင်ဖွယ် ဇာတ်သမ

ိ ်းပါဝင်သည့် ဟာသ ဇာတ်လမ်း ြဖစ်ြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ် င်
ိ ပီး ကည့် သ

အများစက ဇာတ်ကားက ြပသည့် ဦးေ ာက် အာ ံေ ကာဆိင်ရာ အဓိပာယ်များ င ့် ယင်း၏ ေ ကာက်မက်ဖွယ်

ဆိလိရင်းများကိ မသိလက်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။

၂၀ ရာစ၏ ေ ြဖစ်ကိ အြမင် င်

ိ ဆးံ သိပံစိတက
် းယဥ် ဝတ ဟ ေခ လိရသည့
့ ် အယ်လဒ
် က်စ် ဟက်စေလ

(Aldous Huxley)ေရးသည့် ‘သစ်လင

ွ ရ
် ဲရငက
့် မာ ကီး’ (Brave New World) ကိမ အလားတ ေြပာလိမရပါ။
့ သထဲ
့
တွင ် ေဖာ်ြပထားသည့် ေ ကာက်မက်ဖွယ် သေဘာသဘာဝကိ စာဖတ်သ သတိမမမိဘဲ ေနမည် မဟတ်ေချ။ စာေရး

သက လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ် ၁၀၀ ခနက
် ့ ေရးသားခဲြ့ ခင်း ြဖစ်ေသာ်လည်း သေရးထားသည်မာ တ စ် ပီး တ စ် ပိ ပီး
အဓိပာယ် ိလာသည်။ ယင်းဝတ ကိ ၁၉၃၁ တွင ် ေရးသားခဲြ့ ခင်း ြဖစ် ပီး ယင်းကာလမာ ား င ့် အီတလတွင ်

ကွနြ် မ နစ် င ့် ဖက်ဆစ်ဝါဒများ ခိင်မာစွာ အြမစ်တယ

ွ လ
် ာချိန၊် ဂျာမနီတင
ွ ် နာဇီဝါဒ ေခါင်းေထာင်လာချိန၊် စစ်ဘလ
ီ း

ဂျပန်က တ တ်တင
ွ ် နယ်ချဲသိမ်းပိက်လာချိနြ် ဖစ်ကာ တကမာလံးကိ မဟာစီးပွားပျက်ကပ် ကီး ဆိက်လာချိန ်

ြဖစ်သည်။ သိေသာ်
့ စာေရးသ ဟတ်စေလက ယင်းအေမာင်ထအားလံးကိ ေဖာက်ထင
ွ း် ေကျာ်လန
ွ ် ပီး ြမင်ကာ စစ်ပဲွ

များ၊ အငတ်ေဘးများ၊ ပလိတေ

် ရာဂါများ မ ိေတာဘ
့ ဲ ငိမ်းချမ်း ပီး ကယ်ဝချမ်းသာကာ ကျန်းမာေနသည့်
အနာဂတ် လအဖွ
့ ဲအစည်းကိ ပံေဖာ်ြပေလသည်။ သေရးြပေသာ ကမာ ကီးမာ စားသံးသဝါဒ ကီးစိးသည့် ကမာ ကီး
ြဖစ် ပီး လိငအ
် ေပျာ်အပါး၊ မးယစ်ေဆးဝါး င ့် ေရာခ
့ အ
် န် ိးလ်တိ ထင်
့ သလိ ကဲေနသည့် ကမာ ကီး ြဖစ်ေလသည်။

ေပျာ်ရင်မကသာလ င် အထွဋအ
် ထိပ် တန်ဖိးထားသည့် စံ န်း ြဖစ်ေလသည်။ ဝတ ၏ အေြခခံ စဥ်းစားယဆချက်မာ

လသားများသည် ဇီဝဓာတ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များသာ ြဖစ် ပီး သိပံပညာြဖင ့် လသား အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်ကိ
ေဖာက်ထင
ွ း် အသံးချကာ၊ နည်းပညာြဖင ့် လိသလိ ပံေဖာ် င်
ိ သည်ဆသည့
ိ ် စဥ်းစားချက် ြဖစ်ေလသည်။

ယင်းရဲရငသ
့် စ်လင
ွ ် ကမာ ကီးတွင ် ကမာအ
့ စိးရက အဆငြ့် မင ့် ဇီဝနည်းပညာ င ့် လမဖန်တးီ ြပ ြပင်နည်း
ပညာများကိသံးကာ လတိင်း အ မဲတမ်း ေကျနပ်ေပျာ်ရင်ေနေစရန် င ့် သပန်ထစရာ အေ ကာင်း ဘာမမ ိေအာင်

ြပ လပ်ေပးထားေလသည်။ ယင်းမာ ိင်ေလး၏ ဦးေ ာက်ထက

ဲ ဂ ိ င်း၊ ဆက်ဒန
် က်စ် င ့် အြခားေသာ ဇာတ်ေကာင်

များကိ သစာ ိ အစိးရဘက်ေတာ်သားများ ြဖစ်ေအာင် ေြပာင်းလဲထားလိက်သလိမျိ း ြဖစ်ေလသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ
ေထာက်လမ်းေရး ရဲတပ်ဖဲွလည်း ထားစရာ မလိ၊ အကျဥ်းေထာင်စခန်းများလည်း ထားစရာမလိသလိ၊ အိဝဲလ၏
်

၁၉၈၄ ဝတ ထဲကလိ အချစ်ေရး ဝန် ကီးဌာန လည်း ထားစရာမလိေပ။ ဟတ်စေလ၏ ဉာဏ် ကီးမမာ လသားများ
ကိ ထိနး် ချ ပ် ထားရန်မာ အေ ကာက်တရား င ့် အ ကမ်းဖက်မထက် ချစ်ြခင်း င ့် သခ ခံစားမတိက
့ ပိ ပီး များစွာ
လံြခံ စိတခ
် ျရေသာ နည်းလမ်းြဖစ်ေ ကာင်း ြပသ င်
ိ ြခင်း ြဖစ်သည်။

လအများက အိဝဲလ၏
် “၁၉၈၄” ကိ ဖတ်ေသာအခါ စာေရးသ ေရးြပေနသည့် ကမာ ကီးမာ ေ ကာက်မက်

ဖွယ် အိပ်မက်ဆးကမာ
ိ ကီး ြဖစ်ေ ကာင်း င်း င်းလင်းလင်း သိ င်
ိ ေလသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ “ဒီလိ ေချာက်ချားစရာ
အေြခအေနမျိ း ြဖစ်မလာေအာင် ဘယ်လေ
ိ ာင် ား ကမလဲ” ဆိသည့် ေမးခွနး် သာ ထတ်စရာ ိေလသည်။ သိေသာ်
့
ဟက်စေလ၏ ‘ရဲရငသ
့် စ်လင
ွ ် ကမာ ကီး’ (Brave New World)ဝတ မာမ များစွာ ပိ ပီး စိနေ
် ခ င်
ိ သည့၊် အေတွးရ

ကျပ်သည့် ဝတ ြဖစ်ေလသည်။ အေ ကာင်းမာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ထိဝတ ထဲက ကမာ ကီးမာ အဘယ့ေ

် ကာင ့်

ကမာပျက် ကီး (dystopian) ြဖစ်သည်ဆတာကိ

ိ အတိအကျ ြပရန် မလွယက
် ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သဝတ
့ ထဲ

က ကမာ ကီးမာ ငိမ်းချမ်း ပီး သာယာဝေြပာကာ လသား အားလံးမာလည်း အချိနတ

် င်
ိ း ေကျနပ်မ သခေဝဒနာကိ
အထွဋအ
် ထိပ် ခံစားေနရေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ ဒီလအေြခအေနက
ိ ဘာများ မားစရာ ိသလဲဆိ ပီး ေမးခွနး် ထတ်

ရပါသည်။

ဟက်စေလက ဝတ ၏ ဇာတ် ိနအ

် ြမငဆ
့် းံ အခန်းကျမ ဤေမးခွနး် ကိ တိက် ိက် ေြဖြပ ထားေလသည်။

အေနာက်ဥေရာပကိ အပ်ချ ပ်သည့် အပ်ချ ပ်ထန

ိ း် ချ ပ်သ (World Controller) မစတာဖာမွနး် င ့် အ ိင်းအစိင်း ဂ န်

တိ၏
့ အချီအချစကားေြပာခန်းတွင ် ြဖစ်သည်။ အ ိင်းဂ န်က သတသက်
့ လးံ နယးမကဆီကိ ိ ဌာေနမျိ း ယ
ွ စ
်

များ ထိနး် သိမ်းေရး နယ်ေြမတွင ် ေနလာ ပီး လန်ဒန်တင

ွ ် ိ တစ
် ပီးယား င ့် ဘရားသခင်အေ ကာင်း သိေသးေသာ တ

ဦးတည်းေသာသ ြဖစ်ေလသည်။

အ ိင်း ဂ န်က သတိကိ

့ ထိနး် ချ ပ်ထားသည့် စနစ်ကိ ေတာ်လန်ရန် လန်ဒန် ိ လအများကိ လံေဆာ်ရန်
ကိ းစားလာေသာအခါ လအများက သတိ
့ က်တန
ွ း် ချက်ကိ လံးလံး စိတမ
် ဝင်စား က ေသာ်လည်း ရဲက သကိ
့ ဖမ်း
သွား ပီး မစတာဖာမွနး် ေ သိ ေခ
့ သွားေလသည်။ အပ်ချ ပ်ထန
ိ း် ချ ပ်သ က ဂ န် င ့် ေအးေအးေဆးေဆးေဆး

စကားစြမည် ေြပာေလသည်။ သအေနြဖင

့ ့် လအဖွ
့ ဲအစည်းကိ ဆနက
် ့ ျင်ရန် ဆက်လက် ကိ းပမ်းေနမည် ဆိပါက

လအဖွ
့ ဲအစည်းထဲက ထွကသ
် ာွ း ပီး ေချာင်ကျ ေဝးကွာသည့် တေနရာတွင ် ရေသ့တပသီအြဖစ် ေနသငေ
့် ကာင်း

ေအးေအးေဆးေဆး င်းြပ ေလသည်။ ဂ န်က ထိအခါ ကမာစ

့ နစ်အစီအစဥ်ကိ ဖန်တးီ ထားသည့် ေနာက်ခအ
ံ ြမင်

များကိ ေမးခွနး် ထတ် ပီး ကမာအ

့ စိးရအေနြဖင ့် ေပျာ်ရင်မ ရ ိေရးအတွက် ဆိကာ အမန်တရား င ့် အလတရား
များကိ ေဖျာက်ဖျက်ပစ် ံတင်မက ဘဝတွင ် ိသည့် ြမငြ့် မတ်မ င ့် သရဲေကာင်းဆန်မတိကိ
့ ပါ ေဖျာက်ဖျက် ပစ်သည်
ဟ စွပ်စဲေ
ွ လသည်။

မစတာဖာမွနး် က ဆိသည်မာ - ‘ဒီမာ ေမာင်ရင်ေလး ကိယ်ေြပာြပမယ်၊ ယဥ်ေကျးတဲ့ လအဖွ

့ ဲအစည်းမာ စွန ် ့
လတ်အနစ်နာခံ ြမငြ့် မတ်တာေတွ၊ သရဲေကာင်းြဖစ်တာေတွ တြပားသားမ မလိေတာဘ
့ း။ ဒါေတွက င်
ိ ငေ
ံ ရးစနစ်

အလပ်မြဖစ်ရင် ြပတဲ့ လကဏာေတွပဲ။ ကိယ်တလိ

ိ ့ ေသချာစနစ်တကျ စဖွဲထားတဲ့ လအဖွ
့ ဲအစည်းမာ စွနလ
် ့ တ်

အနစ်နာခံစရာ၊ သရဲေကာင်းလပ်စရာ ဘာအေ ကာင်းမ မ ိေတာဘ

့ း။ ဒါမျိ းေတွ လိအပ်ဖိဆိ
့ ရင် အေြခအေနေတွ
ေတာ်ေတာ်ေလး မတည်မ ငိမ် ြဖစ်ဖိလိ
့ တယ်။ စစ်ပဲေ
ွ တွ ြဖစ်ေနတဲအ
့ ချိနမ
် ျိ း၊ စိတဝ
် မ်းကွြဲ ပား ပီး သလကိ
့ ယ့လ
် ြဖစ်

ေနတဲအ
့ ချိနမ
် ျိ း၊ ေတာ်လန်ဖိ တွ
့ နး် အားေပးေနတဲ့ အချိနမ
် ျိ း၊ တန်ဖိးထား ကာကွယရ
် မယ့် အရာေတွ၊ တိက်ယရမယ့်

ဟာေတွ ိေနတဲ့ အချိနမ

် ျိ း ကျမ စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံတာတိ၊ ့ သရဲေကာင်းလပ်တာတိ ဒါေတွ
့ က အဓိပာယ် ိလမ
ိ ်မ
့
ေပါ။့ ဒါေပမယ့် ဒီေနေခတ်
့ မာ စစ်ြဖစ်တာမ မ ိေတာတ
့ ာ။ မင်းတေယာက်ေယာက်ကိ သိပ်ချစ်မိ သွားတာမျိ း မြဖစ်
ရေအာင်ပဲ အထးဂ စိက် ပီး လပ်ရတာ။ သလကိ
့ ယ့လ
် ဆိ ပီး စိတဝ
် မ်းကွဲ တာမျိ းလဲ မ ိေတာဘ
့ း။ အေြခအေနေတွ
အကန်လးက
ံ သဟာနဲ
့ သ ့ အသားကျ ပီး ြဖစ်ေန ေတာ့ လေတွက ကိယ်လပ်ရမယ့ဟ
် ာကိ မလပ်ဘက
ဲ ိ မေန င်
ိ ေတာ့
ဘး။ ကိယ်လပ်ရမယ့ဟ
် ာ ဆိတာေတွ အကန်လးကလည်
ံ း သိပ်ကိ ေပျာ်စရာေကာင်း ပီး သဘာဝအေလျာက်

ြဖစ်လာတဲ့ လပ်ချင်တာေတွကိ လပ်ခင

ွ ေ
့် ပးထားေတာ့ လေတွအေနနဲ ေတာ်
့ လန်ပန်ကန်စရာ အေ ကာင်း ဘာမ မ ိ

ေတာဘ
့ း။ အကယ်၍များ ကံမေကာင်း အေ ကာင်းမတိက်ဆင်
ိ ြဖစ် ပီးေတာ့ အဆင်မေြပတာ တခခ ကံ လာရရင်

လည်း ဒါမျိ းအြဖစ်ေတွကေန အပန်းေြဖဖိ ဆိ

့ မာ (သတိသံ
့ းသည့် ေဆး) ကလည်း အ မဲ အသင ့် ိေနတယ်ေလ။
ေဒါသထွကေ
် နတာေတွကိ ေြဖေဖျာက်ဖိ ဆိ
့ မာ ိတယ်၊ ရန်သေတွန ဲ ြပန်
့ ေပါင်းထပ်ဖိ ဆိ
့ မာ ိတယ်၊ စိတ် ည်ဖိနဲ့ ့
တြခားသေတွေ ကာင ့် ြဖစ်ရတဲ့ ဒကေတွကိ သည်းခံ င်
ိ ဖိ ဆိ
့ မာ ိတယ်။ အရင်တန်းက ဒါမျိ း အေြခအေနေရာက်ဖိ ့
ဆိရင် ခွနအ
် ားအများ ကီး စိက်ထတ်ရတယ်၊ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ ကိ စ်ေပါင်းများစွာ ခက်ခက်ခခ
ဲ ဲ ကျင ့် ကံ ပီးမ ဒါမျိ း

အေြခအေနေရာက်တယ်။ ဒါေပမယ့် အခကျေတာ့ ေဆးေလး စ်ြပား သံးြပား ေသာက်လက်

ိ တာနဲ အကန်
့
အဆင်သင ့် ြဖစ်သာွ း ပီ။ လတိင်းက မွနြ် မတ်စိတထ
် ား ထားလိ ရသွ
့ ား ပီ။ ကိယ့ရ
် ဲ ကိ
့ ယ်ကျငသ
့် လ
ီ တဝက်ေလာက်

က ေဆးပလင်းထဲ ထည့သ
် ယ်လာလိ ရ
့ ပီ။ ဆိမာဆိတဲ့ ေဆးက ခရစ်ယာန်ကယ်
ိ ကျငသ
့် လ
ီ ကိ မျက်ရည်မထွကဘ
် ဲ
ကျငလ
့် ရတဲ
ိ ့ ့ ေဆးမျိ းပဲ။’

‘ဒါေပမယ့် မျက်ရည်ဆတာ
ိ မ ိလမမြဖစ်
ိ့ ပဲ။ ေအာ်သယ်လေြပာတာ
ိ မ ကားဖး ဘးလား။ “မန်တင်
ိ းတိက်

ပီးတိင်း ဒီလေလေြပေလးသာ
ိ လာမယ်ဆရင်
ိ ေသမင်းကိ းထ
ိ ေလာက်ေစေအာင်ထိ ေလ ကမ်းပါေလ့ေစ” တဲ။့

အန်းဒီးယန်း အဘိး ကီးေတွ ေြပာေနကျ ပံြပင်တပဒ် ိတယ်။ မတ်ဆာကီဆတဲ

ိ ့ ေကာင်မေလးအေ ကာင်း။ သကိ
့
လက်ထပ်ချင်တဲ့ လငယ်ေကာင်ေလးေတွကိ သရဲ့ ပန်
့ းြခံထမ
ဲ ာ တမနက် ေပါင်းသင်ခင်
ိ းတယ်ေလ။ အလပ်က လွယ်

တယ်လိ ထင်
့ ရေပမယ့် ေပါင်းသင်တအ
ဲ့ ချိန ် ြခင်ေတွ၊ ယင်ေတွ၊ ေမာ်အစွမ်း ိတဲ့ အေကာင်ေတွ လာကိက်တယ်။

လငယ်အများစက အေကာင်ေတွ ကိက်တာ၊ တပ်တာကိ မခံ င်

ိ ကဘး။ ဒါေပမယ့် သည်းခံ င်
ိ တဲ့ တေယာက်ကကျ

ေကာင်မေလးကိ ရသွားတယ်ေလ။’

အပ်ချ ပ်ေရးမးက ြပန်ေြပာပါတယ် - ‘ဟတ်ေပက

့ ယ
ွ ။် ဒါေပမယ့် ယဥ်ေကျးတဲ့ င်
ိ ငေ
ံ တွမာကျ ေပါင်းသင်

တာ၊ ြမက် တ်တာ လပ်စရာမလိဘဲန ဲ မိ

့ နး် ကေလးေတွကိ ရ င်
ိ တယ်က။ွဲ မင်းကိ လာကိက်မယ့် ြခင်ေတွ၊ ယင်ေတွ

လဲ မ ိေတာဘ
့ း။ ဒါေတွအကန်လးကိ
ံ လွနခ
် တ
ဲ့ ဲ့ ရာစ စ်ေပါင်းများစွာကတည်းက ဖယ် ား ပီးသွား ပီ။’

အ ိင်းက ေခါင်းညိမ့် ပီး မျက်ေမာင် က တ် ေြပာပါတယ် - ‘ဒါေတွ အကန်လးံ ဖယ် ား ပီးသွား ပီ။

ဟတ်တာေပါ။့ ခင်ဗျားတိက
့ ဒါမျိ းလပ်တာပဲ။ ဒါေတွန ဲ ဘယ်
့ လအတေနရမယ်
ိ ဆတာကိ
ိ သင်ယရမယ့အ
် စား
ခင်ဗျားတိက
့ မေကာင်းတဲဟ
့ ာ၊ သက်ေတာငသ
့် က်သာ မြဖစ်တဟ
ဲ့ ာ အကန်လးံ ဖယ် ားပစ်လက်
ိ တယ်ေလ။ ကံဆးိ

မိးေမာင် ကျတဲအ
့ ြဖစ်ေတွကိ သည်းညည်းခံတာက ပိ ပီး ြမငြ့် မတ်ရာကျမလား၊ ဒါမမဟတ် ဓါးေတာင်ကိ ေကျာ် ပီး
မီးပင်လယ်ကိ ြဖတ်၊ မေကာင်းတာေတွကိ တိက်ခက်
ိ ဆနက
် ့ ျင်တာက ပိ ပီး ြမငြ့် မတ်မလား… ခင်ဗျားတိက
့ ဒါမျိ း မ
စဥ်းစားေတာဘ
့ းေလ။ သည်းခံတာေရာ၊ တိက်ယတာေရာ မလပ်ေတာဘ
့ းေလ။ ဓါးေတာင်ေတွ မီးပင်လယ်ေတွကပဲ
ိ

ဖယ် ား ပစ်လက်
ိ တယ်။ အဲဒ
့ ေ
ီ့ တာ့ ဘဝ ကီးက လွယလ
် န
ွ း် အား ကီး မေနဘးလား။ ခင်ဗျားတိလိ
့ တာက မျက်ရည်
ေပါက် ကီးငယ်ကျ ပီး လပ် ား န်းကန်ရတာမျိ း အေြပာင်းအလဲလပ် ပီး ေန ကည့ရ
် မာ။ ဘဝဆိတာ တခါတခါ

အ ရာယ်ေတွ ကား င်သန်ရမ အဓိပာယ် ိမာ မဟတ်ဘးလား။’

အပ်ချ ပ်ေရးမးက ြပန်ေြပာသည်မာ - ‘ဒါေပါ။့ ဒါမျိ းေတွ သိပ်လတာေပါ

ိ ။့ အမျိ းသားေတွ၊ အမျိ းသမီးေတွ

က တခါတခါ သတိရဲ့ အက်

့ ဒရီနယ်ဂလင်းကိ လံေဆာ်ေပးဖိ လိ
့ တယ်ေလ။… ဒါမ ကျန်းမာေရးက ၁၀၀ ရာခိင် န်း
ြပည့ဝ
် မာေပါ။့ ဒါေ့ ကာငမ
့် ိလိ
့ ဗီ
့ ပီအက်စ် ကထံးကိ မယမေနရ သတ်မတ်ထားတာေပါ။’့

‘ဗီပီအက်စ်ကထံး ဟတ်လား။’

‘အ ကမ်းဖက် ခံစားချက်ပံတ ကထံး (Violent Passion Surrogate) ကိေြပာတာ။ တလတခါ စနစ်ထက

ဲ ိ အက်ဒရီ

နယ်လင်းေတွ လတ်ေပးတယ်ေလ။ အဲဒ

့ ဟ
ီ့ ာက အေ ကာက်တရားနဲ ေဒါသကိ
့ ခံစားရတဲအ
့ ချိန ် ထွကတ
် ဲ့ ဇီဝကမ

ြဖစ်စဥ်န ဲ အတတပဲ
့ ။ ေအာ်သလ
ဲ ိ ဒက်စ်ဒမ
ီ ိနားကိ သတ်တာအချိနေ
် ကာ၊ သဖာသာ သတ်ေသတဲအ
့ ချိန ် မာေကာထွက်

တဲ့ စိတ် ကခံစားမေတွန ဲ အတတပဲ

့ ။ ဒါေပမယ့် အဆင်မေြပတာေတွ၊ ဇာတ် ပ်တာေတွ ဘာမ မ ိေတာဘ
့ း။”

‘ဒါေပမယ့် ကျ ပ်က အဆင်မေြပတာေတွ၊ ဇာတ် ပ်တာေတွ လိချင်တာဗျ။’

အပ်ချ ပ်ေရးမးက ြပန်ေြပာသည်မာ - ‘ငါတိကေတာ

့ ့ မလိချင်ဘး။ အကန်လးံ သက်ေတာငသ
့် က်သာြဖစ်ေနတာပဲ

သေဘာကျတယ်။’

‘ဒါေပမယ့် ကျ ပ်က သက်ေတာငသ

့် က်သာ ေနေနရတာ မလိချင်ဘး။ ကျ ပ် လိချင်တာက ဘရားသခင်န၊ဲ ့ ကဗျာနဲ၊ ့

တကယ့် အ ရာယ်ေတွ၊ တကယ့် လွတလ

် ပ်မေတွ၊ ကီးြမတ်မေတွ လိချင်တာ။ ကျ ပ်က အြပစ်ဆတာမျိ
ိ းကိ
လိချင်တာ။’

မစတာဖာမွနး် က ြပန်ေြပာသည်မာ - ‘တကယ်တမ်းက မင်းလိချင်တာက မေပျာ်မရင် ြဖစ်ခင

ွ က
့် ိ လိချင်ေနတာပဲ။’

အ ိင်းက တစက်မ အေလ ာမ

့ ေပးဘဲ ြပန်ေြပာေလသည် - ‘ဟတ် ပီေလ။ အဲဒါဆိလဲ ကျ ပ်ကေတာ့ မေပျာ်မရင်ြဖစ်
ခွငက
့် ိ လိချင်တယ်။’

‘အိမင်းမစွမ်း ြဖစ်ခင
ွ ၊့် ပ်ဆးခွ
ိ င၊့် အြမံ ြဖစ်ခင
ွ ့် ဒါေတွ အကန်ပါတယ်။ ဆစ်ဖလစ်ြဖစ်ခင
ွ ၊့် ကင်ဆာြဖစ်ခင
ွ ၊့် စားရမဲ့

ေသာက်ရမဲ့ ြဖစ်ခင
ွ ၊့် အသံးမကျ ြဖစ်ခင
ွ ၊့် မနက်ြဖန် ဘာြဖစ်မယ်ဆတာ
ိ မသိဘဲ ရင်တထိတထ
် တ
ိ န
် ဲ ေနခွ
့ င၊့်

တိက်ဖိွ က်ြဖစ်ခင
ွ ၊့် မျိ းစံေသာ ဒကအမျိ းမျိ း ခံစားခွင ့် ဒါေတွေရာ အကန်ပါတယ်။’
ဘာသံမ ထွကမ
် လာဘဲ အ ကာ ကီး ငိမ်ေနပါသည်။ ေနာက်ဆးမာေတာ
ံ ့ လ ိင်းက ြပန်ေြပာသည် - ‘ဒါေတွ ခံစားပိင်
ခွင ့် အကန်လချင်
ိ တယ်။’

မစတာဖာမွနး် က ပခံးတွန ် ပီ
့ း ဆိပါသည် - ‘သေဘာပါပဲ’

အ ိင်း ဂ န်ကိ လသမေနတဲ့ ေတာထဲမာ တေယာက်တည်း ရေသ့လမျိ

ိ း သွားေနေစပါသည်။ အန်းဒီးယန်း

ထိနး် သိမ်းေရး နယ်ေြမတွင ် စ်ေပါင်းများစွာေနလာ ပီး ိတစ

် ပီးယား င ့် ဘာသာေရး စာေပများ၏ ဦးေ ာက်ေဆး

ြခင်းကိ ခံရြခင်းေ ကာင ့် သသည် ေခတ်သစ်၏ တိးတက်ြဖစ်ထန

ွ း် မများအားလံးကိ လက်သငမ
့် ခံ င်
ိ ဘဲ

ြငင်းပယ်သည်။ သိေသာ်
့ ယင်းသိ စိ
့ တလ
် ပ် ားဖွယ် လထးလဆန်းအေ ကာင်း လျင်ြမန်စာွ ပျံ သွ
ံ ့ ား ပီး သကိ
့ လာ
ကည့၊် သလပ်တာကိ ဗီဒယ
ီ ိ ိက်၊ ဓါတ်ပံ ိက်သများ ေရာက်လာ ပီး ဆယ်လဘ
ီ ရတီတဦး ြဖစ်လာပါသည်။ သမ

လိချင်သည့် အာ ံစိက်ခရ
ံ မများ ရေနြခင်းေ ကာင ့် ရွ ံ ာမန်းတီး ပီး လ ိင်းဂ န်က ေနာက်ဆးတွ
ံ င ် ယဥ်ေကျးေသာ

မက်ထရစ် ကီးမ လွနေ

် ြမာက်သာွ းရန် အားထတ်ပါေတာသ
့ ည်။ မက်ထရစ် ဇာတ်ကားထဲကလိ အနီေရာင် ေဆးလံး
ေသာက်ြခင်းမဟတ်ဘဲ ကိ းဆွခ
ဲ ျ သတ်ေသသွားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

သယ်မက်ထရစ်ဇာတ်ကား င ့် သယ်ထ းမန်း ိးဇာတ်ကား ဖန်တးီ သများ င ့် မတဘဲ စာေရးသ ဟက်စ

ေလက လွတေ
် ြမာက် င်
ိ မဆိသည်ကိ သံသယ ိပါသည်။ ထိသိ လွ
့ တေ
် ြမာက်ဖိ တကယ်
့ လချင်
ိ သ၊ လွတေ
် ြမာက်

ချင်သ ိလလားဆိ
ိ့ သည်ကိ သက ေမးခွနး် ထတ်ပါသည်။ စာဖတ်သ၏ ဦးေ ာက် င ့် စာဖတ်သ၏ ‘မိမိ’ ဆိသည်

ကိယ်တင်
ိ က မက်ထရစ်၏ အစိတအ
် ပိင်း ြဖစ်ေနေသာေ ကာင ့် မက်ထရစ်ကိ လွတေ
် ြမာက်ရန်မာ စာဖတ်သအေန

ြဖင ့် မိမိကယ်
ိ ကယ်
ိ တင်
ိ မ လွတေ
် ြမာက်မသာ ြဖစ်ေပမည်။ ယင်းအချက်မာမ ြဖစ် င်
ိ ေသာ အချက်ြဖစ် ပီး ကိ းစား

ာေဖွ ကည့သ
် ငသ
့် ည့် အရာြဖစ်ပါသည်။ မိမိ၊ ငါဆိသည့် ကျဥ်းေြမာင်းေသာ အဓိပာယ် ဖွငဆ
့် ချက်
ိ က

လွတေ
် ြမာက်ြခင်းမာ ၂၁ ရာစအတွက် လိအပ်သည့် အသက် င်သန် င်
ိ မ အရည်အချင်းတရပ် ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်လာ

င်
ိ ပါသည်။
သင်ခန်းစာ (၁၉) ပညာေရး
ေြပာင်းလဲြခင်းသာ ကိနး် ေသ

လသားမျိ း ယ
ွ သ
် ည် မ ကံ စဖး ေတာ်လန်ေြပာင်းလဲေရးများကိ ကံ ေနရ ပီး က ပ်
် တ၏
ိ ့ ပံြပင် ေဟာင်း

များလည်း ပိ ကျလျက် ိ၏၊ ယင်းတိကိ

့ အစားထိးမည့် ပံြပင်သစ်များလည်း မေပ ေပါက် လာေသးေချ။ ဤကဲသ
့ ိ့
မ ကံ စဖး ေြပာင်းလဲမများ၊ အဆံးစွန ် မေရရာမများ င ့် ြပည့် က်ေနသည့် ကမာ ကီးမာ မိမိကယ်
ိ ကိ င ့် မိမိတ၏
ိ့
ကေလးများအတွက် က ပ်
် တိ ဘယ်
့ လိ ြပင်ဆင် ရပါမည်နည်း။ ယေနေမွ
့ းဖွားသည့် ကေလးတဦးမာ ၂၀၅၀ ြပည့်
စ်တင
ွ ် အသက် ၃၀ ပတ်ဝန်းကျင် ိမည် ြဖစ်သည်။ အစစအရာရာ အဆင်ေြပပါက ယင်းကေလးမာ ၂၁၀၀ ြပည့်
စ်အထိ ေနရမည် ြဖစ် ပီး ၂၂ ရာစတွငပ
် င် တက် ကသည့် င်
ိ ငသ
ံ ားတဦးအြဖစ် ဆက် ိေကာင်း ိေနဦးမည်
ြဖစ်သည်။ သကိ
့ ၂၀၅၀ ြပည့် စ် ကမာ ကီး၊ သိမဟတ်
့ ၂၂ ရာစ ကမာ ကီးတွင ် င်သန်ရန်၊ ေကာင်းမွနစ
် ာွ ေနထိင် င်
ိ

ရန် က ပ်
် တိ ဘာေတွ
့ သင်ေပးရပါမည်နည်း။ သ အလပ်ရဖိ၊ ့ သပတ်
့ ဝန်းကျင်တင
ွ ် ဘာေတွ ြဖစ်ပျက်ေနသည်ကိ
နားလည်ဖိ၊ ့ ဘဝ ဝကပါလမ်းကိ ေလ ာက်လမ်း င်
ိ ဖိ သ
့ ဘယ်လအရည်
ိ အချင်းေတွ လိအပ်ပါသနည်း။

ကံဆးသည်
ိ မာ ၂၁၀၀ ြပည့် စ် ထားဦးေတာ၊့ ၂၀၅၀ ြပည့် စ်တင
ွ ပ
် င် ကမာ ကီး ဘယ်လိ အေြခအေန ိ

မည်ဆသည်
ိ ကိ ဘယ်သမ မသိ ကရာ အထက်ေဖာ်ြပပါ ေမးခွနး် များကိ က ပ်
် တိ ေြဖ
့ င်
ိ ြခင်း မ ိေချ။ လသားများ
အေနြဖင ့် အနာဂတ်ကိ ဘယ်တန်းကမ တိတက
ိ ျကျ မခနမ
် ့ န်း င်
ိ ခဲ့ ဆိသည်ကေတာ့ ဟတ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယေန ့
ေခတ်တင
ွ ေ
် တာ့ ေ းယခင်များထက်ပင် ပိ၍ခက်ခဲ ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ခ ာကိယ်၊ ဦးေ ာက် င ့်

စိတက
် ိ နည်းပညာြဖင ့် ြပ ြပင်ဖန်တးီ င်
ိ ေန ပီြဖစ်ရာ ယင်းသိြဖစ်
့ သည် င ့် တ ပိ င်နက် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ယခင်
တန်းက မေြပာင်းမလဲ အ မဲ ိေနမည်ဟ ထင်ရမည့် အရာများအပါအဝင် ဘာနဲပတ်
့ သက်လမ
ိ ့ မေသချာ မေရရာ င်
ိ
ေတာေ
့ သာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ်ေပါင်း ၁၀၀၀ ခန၊် ့ ၁၀၁၈ ခ စ်တန်းက အနာဂတ် င ့် ပတ်သက် ပီး လအများ အေနြဖင ့် မ
သိသည့် အရာ အများအြပား ိပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း လအဖွ
့ ဲအစည်း၏ အေြခခံ လကဏာရပ်များမာ မေြပာင်းမ
လဲ ိေနမည်ဟ လအများအေနြဖင ့် ယံ ကည် စိတခ
် ျ င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သက ၁၀၁၈ ခ စ် တ တ်ြပည်တင
ွ ်

ေနသည်ဆပါစိ
ိ ၊ ့ ၁၀၅၀ ြပည့် စ်တင
ွ ် ေဆာင်အင်ပါယာ ပိ လဲေကာင်း ပိ လဲမည်၊ ေြမာက်ဖက်မ ခီတန်များ
ကျ းေကျာ်ေကာင်း ကျ းေကျာ်လမ
ိ ်မ
့ ည်၊ ပလိတ် ေရာဂါေ ကာင ့် လေပါင်း သန်း ငခ
့် ျီ ပီး ေသဆံးေကာင်း ေသဆံးရ
မည် ဆိသည်ကိ သိပါလိမ်မ
့ ည်။ သိေသာ်
့ စာဖတ်သအတွက် ေသချာသည်မာ ၁၀၅၀ ြပည့် စ်တင
ွ ပ
် င် လအများစ
အေနြဖင ့် လယ်သမားများ၊ ယကန်းလပ်သများ အြဖစ် ဆက် ိေနဦးမည်၊ အပ်ချ ပ်သများအေနြဖင ့် စစ်တပ်များ
င ့် ဗျ ိကေရစီ ယ ယားများ ဖွဲစည်းရန် လသားများကိ ဆက်လက် မီခေနရဦးမည်
ိ ၊ ေယာကျ်ားများက မိနး် မ
များကိ ဆက်လက် ကီးစိးေနဦးမည်၊ ပျမ်းမ လသက်
့ တမ်းမာ စ် ၄၀ ပတ်ဝန်းကျင်သာ ိဦးမည်၊ လခ့ ာကိယ်မာ
တပံစံတည်း ဆက် ိဦးမည် ဆိသည်က ေသချာပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ၁၀၁၈ ခ စ်တင
ွ ် ဆင်းရဲသား တ တ်မိဘများ
အေနြဖင ့် သကေလးများကိ
့ စပါးဘယ်လိ စိက်ရမည်၊ ပိးကိ ဘယ်လိ ရက်ရသည် ဆိသည်ကိ သင်ေပး ပီး၊

ချမ်းသာေသာ မိဘများက သတိ

့ ၏့ သားများကိ ကွနြ် ဖ း ပ် ဂ ဝင်စာေပများ ဘယ်လိ ဖတ်ရသည်၊ လက်ေရးစာ
လံးအလ (ကာလီဂရပ်ဖီ) ဘယ်လိ ေရးရသည်၊ ြမင်းစီး ပီး ဘယ်လိ တိက်ရသည် ဆိသည်များ သင်ေပးကာ၊ သ
တိ၏
့ သမီးများကိ ိကျိ း ပီး မ
ိ ်ခ
့ ျေသာ အိမ် င်မ များ ြဖစ်ေစရန် သင်ေပးပါသည်။ ယင်းအရည်အချင်းများမာ
၁၀၅၀ ြပည့် စ်တင
ွ ် ဆက်လက် လိအပ်ေနဦးမည် ဆိသည်မာ ေသချာေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

ယေနေခတ်
့ တငွ ် မတေတာသ
့ ည်မာ ၂၀၅၀ ြပည့် စ်တင
ွ ် တ တ်ြပည် ဘယ်လိ အေြခအေန ိမည်၊ ကမာ
ကီး ဘယ်လိ အေြခအေန ိမည်ဆသည်
ိ ကိ က ပ်
် တိ မသိ
့ ပါေချ။ လေတွ ဘယ်လိ အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်း
အလပ်ေတွ လပ် ကမည်၊ စစ်တပ် င ့် ဗျ ိကေရစီ ယ ယား ဘယ်လိ လည်ပတ်မည်၊ ကျားမဂျန်ဒါ ဆက်ဆေ
ံ ရး
ဘယ်လပံ
ိ စံ ိမည်ကိ မသိပါေချ။ တချိ လများသည် ယေနေခတ်
့ ထက် များစွာပိ ပီး သက်တမ်း ည်ေကာင်း ည်
င်
ိ ပါသည်။ ထိအြပင်
့ လသားခ ာကိယ်မာလည်း ဇီဝအင်ဂျင်နယ
ီ ာအတတ်များ၊ ဦးေ ာက်-ကွနြ် ပ တာ တိက် ိက်

ထိနး် ချ ပ် စနစ်များေ ကာင ့် မ ကံ စဖး ေတာ်လန်ေြပာင်းလဲမများ င ့် ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်

ိ ပါသည်။ ကေလးများ
ယေနေခတ်
့ တငွ ် သင်ေနသည့် အရာအများစမာ ၂၀၅၀ ြပည့် စ်တင
ွ ် အသံးမဝင် ြဖစ်သာွ း င်
ိ ပါသည်။

လက် ိတင
ွ ် အချက်အလက်များ စြပံ ထိးထည့န
် ည်းသံးေနသည့် ေကျာင်းများ အလွန ် များြပား ပါသည်။
အတိတက
် ာလတန်းက ယင်းနည်းက အလပ်ြဖစ်ပါသည်၊ အေ ကာင်းမာ သတင်း အချက်အလက်က ားပါးေသာ
ေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ိေနသည့် ေ းေကွးလေသာ သတင်း အချက်အလက် တေပါက်ချင်း စီးဆင်းမပင်လ င်
ဆင်ဆာ၏ ြဖတ်ေတာက် ပိတဆ
် မကိ
ိ့ ခံရပါသည်။ ဆိ ကပါစိ စာဖတ်
့ သက ၁၈၀၀ ြပည့် စ် မကဆီကိ ိ နယ် မိ
ငယ်ေလး တ မိ တွင ် ေနသည် ဆိပါက စာဖတ်သအေနြဖင ့် ကျယ်ြပနလ
် ့ သည့် ကမာ ကီးအေ ကာင်း သိဖိရန်
့ ခက်ခဲ
မည် ြဖစ်ပါသည်။ ေရဒီယ၊ိ တယ်လဗ
ီ ီး င်း၊ ေနစဥ်
့ သတင်းစာ င ့် ြပည်သစာ
့ ကည့တ
် က်
ိ များ ဘာတခမ မ ိပါ။ စာ
ဖတ်သက စာတတ်သည့် ပဂိ လ်ြဖစ် ပီး ကိယ်ပိင် စာ ကည့တ
် က်
ိ ိဦးေတာ၊့ ဝတ င ့် ဘာသာေရးစာေပများက လွဲ

ပီး ဖတ်စရာ သိပ်မ ိလပါ။ စပိနအ

် င်ပါယာက ေဒသတွငး် ိက် ပ
ိ ်ထတ်ေဝသည့် စာအားလံးကိ အများအြပား
ဆင်ဆာြဖတ်ေတာက်သလိ ြပင်ပမ ပံ ပ
ိ ်စာေပကိလည်း အနည်းငယ်သာ စီစစ်ခင
ွ ြ့် ပ ပါသည်။ စာဖတ်သက ား၊

အိ ယ
ိ ၊ တရကီ င ့် တ တ်ြပည် ိ နယ် မိ ေလး တ မိ တွင ် ေနသည်ဆပါကလည်
ိ း အများအားြဖင ့် အလားတပင်

ြဖစ်မည် ြဖစ်ပါသည်။ ေခတ်သစ် ေကျာင်းများ ေပ ေပါက်လာ ပီး ကေလးတိင်းကိ စာေရး၊ စာဖတ်၊ ပထဝီ၊ သမိင်း
င ့် ဇီဝေဗဒ အေြခခံ အချက်အလက်များ သင် ကားေပးေသာအခါ ယင်းမာ အဆမတန်ကိ ခန်ပျံတးတက်
ိ မ ကီး ြဖစ်

ေတာသ
့ ည်။

ယင်း င ့် မတေတာသ
့ ည်မာ ၂၁ ရာစတွငမ
် က ပ်
် တကိ
ိ ့ အလွနမ
် ျားြပားေသာ သတင်း အချက်အလက်များ
က ဝန်းရံဆးီ ဆိထားပါသည်
့ ။ ဆင်ဆာများကလည်း ၄င်းတိကိ
့ ြဖတ်ေတာက် ပိတဆ
် ဖိ
ိ ့ ရန်
့ ကိ းပမ်းြခင်းပင် မလပ်
ေတာပ
့ ါ။ ယင်းအစား သတိက
့ သတင်းတ၊ သတင်းအမားများ ြဖနခ
် ့ ျီရန် ကိ းပမ်းြခင်း င ့် မသက်ဆင်
ိ ေသာ ကိစများ
ြဖင ့် က ပ်
် တကိ
ိ ့ အာ ံလဲထားရန် ကိ းပမ်းြခင်း ြဖင ့် အလပ်များလျက် ိပါသည်။ စာဖတ်သက မကဆီကိ ိ
နယ် မိ ငယ်ေလး တ မိ တွင ် ေန ပီး စမတ်ဖန်းတလံး ိသည်ဆပါက
ိ ဝီကပ
ီ ီဒးီ ယား ဖတ်ြခင်း၊ တက်ဒေ
် တာခ
့ မ
် ျား

(TED talks) ကည့ြ် ခင်း၊ အခမဲ့ အွနလ

် င်
ိ း သင်တန်းများ တက်ြခင်းများသာ လပ်မည်ဆဦးေတာ
ိ ့ တဘဝလံး ထိင်
လပ်ေတာင် ပီးမည် မဟတ်ပါေချ။ ဘယ်အစိးရကမလည်း သတိ မ
့ ကိ က်သည့် သတင်းအချက်အလက် အားလံး
ကိ ဖံးကွယထ
် ား င်
ိ ေအာင် တတ်စမ
ွ ်းမည် မဟတ်ပါ။ တဖက်တင
ွ မ
် ြပည်သလထကိ ဒွဟ
ိ ြဖစ်ဖွယ် သတင်းများ၊

လပ် ကံ အာ ံလဲ သတင်းများြဖင ့် အလွယေ

် လး လမ်းမိးထား င်
ိ သည်မာ စိတပ
် ဖွယ် ြဖစ်သည်။ တကမာလံး ိ လ
များမာ အလက်ပိ မိ ဗံး ကဲသည့် ေနာက်ဆးေပ
ံ သတင်းများ၊ အာတိတ် ေရခဲြပင် ိ ေရခဲများ အရည်ေပျာ်သည့်

သတင်းများကိ ဖတ် ရန် ခလတ်တချက်သာ ပ

ိ ်ရမည် ြဖစ်ေသာ်လည်း ဒွဟ
ိ ြဖစ်ဖွယ် သတင်းများက အင်မတန်
များြပားသည့အ
် တွက် ဘယ်ဟာကိ ယံရမလဲ မသိရေလာက်ေအာင် ြဖစ်သည်။ ထိအြပင်
့ အြခားေသာ မေရမတွက်

င်
ိ ေအာင် များြပားသည့် အေ ကာင်းအရာ အချက်အလက်များမာလည်း ခလတ်တချက် အေဝးတွငသ
် ာ ိေသာ

ေ ကာင ့် အာ ံစိက်ရန် ခက်ခေ

ဲ စပါသည်။ င်
ိ ငေ
ံ ရး င ့် သိပံ အေ ကာင်းအရာ များက အလွန ် ေခါင်း ပ်စရာပံ ေပါက်
ေနေသာအခါ ေ ကာင်ကေလးများအေ ကာင်း ိက်ြပထားသည့် ဟာသဗီဒယ
ီ များ၊
ိ ဆယ်လဘ
ီ ရက်တီ

အတင်းအဖျင်းများ၊ အြပာကားများ ထိင် ကည့ေ

် နလိက် ရန်ကသာ အလွနပ
် င် ဆွေ
ဲ ဆာင်ဖွယေ
် ကာင်းသည့် ေရွ းချယ်
စရာ ြဖစ်ေနပါသည်။

ဤသိေသာ
့ ကမာ ကီးတွင ် ဆရာများအေနြဖင ့် သတိ၏
့ ေကျာင်းသားများကိ သတင်း အချက်အလက်များ
ထပ်မံ ထိးသိပ်ထည့ြ် ခင်းမာ မလပ်သငသ
့် ည့် ကိစြဖစ်လာပါသည်။ ေကျာင်းသားများမာ အချက်အလက်များ
အဆမတန်များြပားစွာ ိေန ပီး ြဖစ်သည်။ ယင်းအစား လအများ လိအပ်သည့် အရည်အချင်းမာ သတင်း

အချက်အလက်ကိ အဓိပာယ်ဖွင၊့် ဘာကိ ဆိလိသလဲ ဆိသည်ကိ သိ င်

ိ ရန်၊ ဘယ်ဟာက အေရး ကီးသည်၊ ဘယ်

ဟာကေတာ့ အေရးမ ကီး ဆိတာကိ သိ င်

ိ စမ
ွ ်း ိသည့် အရည်အချင်း ြဖစ်သည်။ ထိအြပင်
့ အားလံးထက်
အေရး ကီးသည်မာ များြပားလသည့် သတင်းအချက်အလက် အစိတအ
် ပိင်းများကိ စေပါင်း ပီး ကမာ ကီး၏

ကီးမားေသာ အေြခအေနကိ ြမင် င်

ိ စမ
ွ ်း ိရန် ြဖစ်ပါသည်။

အမန်အားြဖင ့် ယင်းမာ အေနာက်တင်

ိ း လစ်ဘရယ်ပညာေရးက ရာစ စ်ေပါင်းများစွာ စံထားေမ ာ်မန်းလာ
သည့် စံ န်းြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း ယေနထိ
့ တင်
ိ အေနာက်တင်
ိ း ိ ေကျာင်း အများအြပားပင် ယင်းစံ န်း ြပည့်

မီရန် ေဆာင်ရွက် င်
ိ ြခင်း မ ိဘဲ ေပါေပါ
့ ဆဆ့ ိလသည်။ ဆရာများက ေကျာင်းသားများကိ အချက်အလက်များ
ထိးသိပ်ထည့ေ
် ပး ပီး တပည့မ
် ျားကိ “ကိယ့ဘ
် ာသာကိယ် စဥ်းစား က” ဆိ ပီး အားေပးပါသည်။ လစ်ဘရယ်

ေကျာင်းများက အာဏာ င်စနစ်ကိ ေ ကာက်ေသာေ ကာင ့် ကီးကျယ်ေသာ ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကက

ွ မ
် ျား ေြပာရန်

အထးအားြဖင ့် ေ ကာက်ရွံ ကပါသည်။ သတိက

့ ယဆသည်မာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ေကျာင်းသားများကိ ေဒတာ
အချက်အလက်များ အများအြပားေပး ပီး လွတလ
် ပ်ခင
ွ ့် အသငအ
့် တင ့် ေပးထားြခင်းြဖင ့် ေကျာင်းသားများက ကမာ

ကီးကိ မိမိဘာသာ ြမင်တတ်လာမည်ဟ ယဆပါသည်။ ဤမျိ းဆက်က ေဒတာအချက်အလက် အားလံးကိ

စစည်းပံေဖာ် ပီး အကျိ းအေ ကာင်းသင၊့် အဓိပာယ်ြပည့ဝ
် သည့် ကမာအ
့ ေြခအေန ဇာတ်လမ်းအြမင်ကိ မဖန်တးီ
င်
ိ ဘး ဆိလ င်ေတာင်မ အနာဂတ်တင
ွ ် ထိသိစစည်
့ းပံေဖာ်ရန် အချိနမ
် ျားစွာ ိလမ
ိ ်မ
့ ည်ဟ ယဆပါသည်။ ယခအခါ
တွငေ
် တာ့ က ပ်
် တမာ
ိ ့ ထိသိေဆာင်
့ ရွကရ
် န် အချိနမ
် ိေတာပ
့ ါေချ။ ေနာက်လာမည့် ဆယ်စ စ် အနည်းငယ်တင
ွ ်

ချမတ်မည့် ဆံးြဖတ်ချက်များက အသက်ဇီဝ၏ အနာဂတ်ကပင်

ိ လမ်းမိး သက်ေရာက်ေတာမ
့ ည် ြဖစ်ပါသည်။ ထိသိ ့
ဆံးြဖတ်ချက် ချမတ်ရန်မာလည်း က ပ်
် တ၏
ိ ့ လက် ိ ကမာအ
့ ြမင်ကသာ
ိ အေြခခံမည် ြဖစ်ပါသည်။ ဤ
မျိ းဆက်က ကမာေလာက ကီးကိ ြခံ ငံ ပီး ြမင် င်
ိ သည့် အြမင်မ ိပါက အသက်ဇီဝ၏ အနာဂတ်ကဆံ
ိ းြဖတ်ြခင်း

သည်ပင် ကံ ရာကျပမ်း ေဆာင်ရွကမ

် မျိ း ြဖစ်လာေတာမ
့ ည် ြဖစ်သည်။

အပေပးထား ပီ

သတင်းအချက်အလက်များေပးြခင်းအြပင် ေကျာင်းအများစက ေနာက်ထပ် အလွန ် အေလးေပး သည်မာ

ကိ တင် စ းစားဆံးြဖတ်ထားသည့် အတတ်ပညာပိင်း က မ်းကျင်မများ (skills) သင် ကားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ေကျာင်းသားများကိ ဒစ်ဖရန် ယ်အေ
ီ ကွး င်းများ ေြဖ င်းနည်း၊ C++ ြဖင ့် ကွနြ် ပ တာ ကတ်များ ေရးသားနည်း၊

စမ်းသပ်ဖန် ပန်ထဲ ိ ဓာတပစည်းများကိ အမျိ းအစား သတ်မတ်နည်း၊ တ တ် စကားေြပာနည်း စသည့်

အတတ်ပညာများကိ ေကျာင်းများက အေလးေပးပါသည်။ သိေသာ်

့ က ပ်
် တိ အေနြဖင
့ ့် ၂၀၅၀ ြပည့် စ်တင
ွ ် ိေန

မည့် ကမာအေြခအေန င ့် အလပ်အကိင် ေစျးကွက် အေြခအေနကိ ကိ မသိ င်

ိ ေသာေ ကာင ့် မည်သည့်

အတတ်ပညာ က မ်းကျင်မများကိ လသားများ လိအပ်မည် ဆိသည်ကိ တကယ်တမ်း မသိ ကပါ။ က ပ်

် တအေနြဖ
ိ့
င ့် ကေလးများကိ C++ သံးကာ ကွနြ် ပ တာ ကတ်ေရးနည်း၊ သိမဟတ်
့ တ တ်စကားေြပာနည်း သင်ေပးဖိ များစွ
့ ာ

ရင်း းီ ြမ ပ် ံ ပီးကာမ ၂၀၅၀ ြပည့် စ်တင

ွ ် ဉာဏ်တ (AI) က လသားများထက် ေဆာဖ
့ ်ဝဲလက
် တ် များစွာ သာလွန ် ပီး

ေရး င်
ိ သည့် အေြခအေန၊ စာဖတ်သက “နိေဟာင်” ပဲ ေြပာတတ်ေသာ်လည်း ဂဂယ်လ် ဘာသာြပန် အက်ပလီေကး

င်း အသစ်တခကိ သံးကာ မန်ဒရင်း၊ ကန်တန်န၊ိ သိမဟတ်

့ ဟာခါ တ တ်စကားကိ အမားမ ိသေလာက် ေချာ
ေချာေမွေမွ ေြပာ င်
ိ ေစမည့် အေြခအေနမျိ း ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဘာသင် ကားေပးသငပ
့် ါသနည်း။ ပညာေရး ေလ့ကျင ့် သင် ကားေရးဆိင်ရာ

ပညာ င် အများအြပားက သေဘာတထားသည်မာ ေကျာင်းများအေနြဖင ့် ထိးထွငး် စဥ်းစားတတ်ြခင်း (critical

thinking) ၊ ဆက်သယ
ွ ေ
် ြပာဆိြခင်း (communication) ၊ ပးေပါင်းေဆာင်ရွကတ
် တ်ြခင်း (collaboration) င ့်
တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ တတ်ြခင်း (creativity) ဆိသည့် ‘C’ ေလးလံးကိ ေြပာင်းလဲ သင် ကားေပးသငသ
့် ည်ဟ သေဘာတ

ထားပါသည်။ ကျယ်ကျယ်ြပနြ် ပန
့ ် ဆိ
့ ရလ င် ေကျာင်းများ အေနြဖင ့် အတတ်ပညာပိင်း က မ်းကျင်မများ သင် ကား
ြခင်းကိ ေလ ာခ
့ ျကာ အေထွေထွ သံးလိရသည့
့ ် ဘဝေနနည်းထိင်နည်းဆိင်ရာ အရည်အေသွးများကိ အေလးေပး

သင် ကား သငပ

့် ါသည်။ အေရး ကီးဆံး အရည်အေသွးများမာ အေြပာင်းအလဲကိ ရင်ဆင်
ိ ေြဖ င်း င်
ိ သည့်
အရည်အေသွး၊ အသစ်အသစ်များ ကိ သင်ယ င်
ိ သည့် အရည်အေသွး၊ ကံ ေနကျ မဟတ်သည့် အေြခအေနမျိ း

တွင ် မိမိစိတက
် ိ သမမ တ ထား င်
ိ သည့် အရည်အေသွးများ ြဖစ်ပါသည်။ ၂၀၅၀ ြပည့် စ် ကမာ ကီးတွင ် ရင်ေဘာင်

တန်း င်
ိ ရန်မာ အိင်ဒယ
ီ ာအသစ်များ၊ ပစည်းအသစ်များကိ တီထင
ွ ် င်
ိ ံတင်မကဘဲ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ကျန်တာ

ေတွထက် မိမိကယ်
ိ ကလည်
ိ း ထပ်ဖန်တလဲလဲ အသစ် ေြပာင်းလဲ င်
ိ စမ
ွ ်း ိရန် လိအပ်မည် ြဖစ်ပါသည်။
 ေြပာင်းလဲသည့် န်း ြမန်ဆန်လာသည် ငအ
့် မ စီးပွားေရးသာမက ‘လသားြဖစ်မ’ ဆိသည့် အနက်အဓိပာယ်

ပင်လ င် ေြပာင်းလဲလာ င်
ိ ပါသည်။ ၁၈၄၈ ခ စ် ကွနြ် မ နစ် ေ ကြငာစာတမ်းတွင ် “အစိင်အခဲမန်သမ အေငွပျံသာွ း
မည်” ဟ ေ ကးေ ကာ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ မတ်ခ် င ့် အန်ဂျယ်လတ
် က
ိ ့ ေြပာသည်မာ လမေရး င ့် စီးပွားေရး

အေဆာက်အဦများကိသာ အဓိက ေြပာြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ၂၀၄၈ ခ စ်တင

ွ မ
် ကိယ်ကာယ င ့် ဉာဏ အေဆာက်အဦ

များပါ ေလထဲသိ အေငွ

့ ပျံသာွ း၊ သိမဟတ်
့ ေဒတာ တိမ်တက်
ိ ထသ
ဲ ိ စီ
့ းဝင်သာွ းမည့် အြဖစ်သေရာက်
ိ့ မည် ြဖစ်

ပါသည်။

၁၈၄၈ ခ စ်တင
ွ ် သန်း ငခ
့် ျီေသာ လများမာ ေကျးလက် လယ်ကင
ွ း် များ ိ အလပ်များကိ ဆံး ံးကာ မိ ကီး

များ ိ စက် ံများတွင ် အလပ်လပ်ရန် ထွကခ

် ာွ ကပါသည်။ သိေသာ်
့ မိ ကီးများသိ ေရာက်
့ ချိနတ
် င
ွ ် သတိအေနြဖင
့ ့်

မိမိဂျန်ဒါကိ ေြပာင်းလဲမည် မဟတ်သလိ၊ ဆ မအာ ံ ရလာသည် ဆိတာမျိ း ြဖစ်မည် မဟတ်ပါ။ ထိအြပင်

့ သတိ ့

အေနြဖင ့် အထည်ချ ပ်စက် ံ တခတွင ် အလပ်ရသည် ဆိပါက အလပ်လပ်သည့် တသက်လးံ အဆိပါ

အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်း အလပ်တင
ွ ် ဆက် ိေနဖိ ေမ
့ ာ်လငထ
့် ားလိ ရပါသည်
့ ။

၂၀၄၈ ခ စ် ေရာက်ချိနတ
် င
ွ ် လအများအေနြဖင ့် ဆိက်ဘာစေပစ
့ ်ထသ
ဲ ိ ေြပာင်
့ းေ ြခင်း၊ ေြပာင်းလဲလယ
ွ သ
်

ည့် ကျားမဂျန်ဒါ သတ်မတ်မများ၊ ခ ာကိယ်ထဲ ထည့သ

် င
ွ း် ထားသည့် ကွနြ် ပ တာ များက ထတ်လပ်ဖန်တးီ
ေပးလိက်သည့် အာ ံခံစားမ အသစ်များကိ ခံ င်
ိ ရည် ိဖိ လိ
့ အပ်ေကာင်း လိအပ် င်
ိ ပါသည်။ လတဦးက သံးဖက်

ြမင် သရီးဒီ ပံရိပ်ေယာင်အ ိတရားဂိမ်း (3-D virtual reality game) အတွက် ေနာက်ဆးမိ
ံ နစ်ေပ ဖက် င်များ

ဖန်တးီ ေရးဆွသ
ဲ ည့် အလပ်လပ် ပီး ယင်းအလပ်က သဘဝကိ
့ အဓိပာယ် ိေစသည်ဆိ ကပါစိ။့ ဆယ်စ စ်တခ

အတွငး် ယင်းအလပ်သာမက ယင်းနည်းတ အ ပညာဖန်တးီ မ လိအပ်သည့် အလပ်အားလံးကိ ဉာဏ်တ (AI) က

အစားထိးပစ်လက်
ိ ပီ ဆိတာမျိ း ကံ ေကာင်း ကံ ရ င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သက အသက် ၂၅ စ်တင
ွ ် ဒိတလ
် ပ်သည့် ဝ
က်ဘဆ
် က်
ိ ေပ တွင ် မိမိကယ်
ိ ကိ မိတဆ
် က်သည်မာ “အသက် ၂၅ စ်၊ လိငက
် ွဲ ကိ က် အမျိ းသမီး၊ လန်ဒန်တင
ွ ေ
် န ပီး

ဖက် င်ဆင်
ိ တခတွင ် အလပ်လပ်” ဆိတာမျိ း ြဖစ်ပါလိမ်မ
့ ည်။ အသက် ၃၅ စ်တင
ွ မ
် စာဖတ်သက “ဂျန်ဒါဘာဟ

သတ်မတ်လိ မရသည့
့ ် လသားတဦး၊ အသက်အရွ ယ် အေြပာင်းအလဲ င ့် လိက်ေလျာညီေထွ ြဖစ်ေအာင် ကိ းစား

လျက် ိ၊ ဦးေ ာက်နယ

ီ ေကာတက်
ိ လပ် ားမက အဓိကအားြဖင ့် ပံရိပ်ေယာင်ကမာ ိ နယးေကာစ
့ ေမာစ
့ ် တင
ွ ြ် ဖစ်၊

ဘဝရည်မန်းချက်က ဘယ်ဖက် င် ဒီဇိင်နာမ မဖန်တးီ ဖးေသးသည်ကိ ဖန်တးီ ရန်” ဆိတာမျိ း ြဖစ်လာ င်

ိ ပါသည်။
အသက် ၄၅ စ်တင
ွ မ
် ဒိတလ
် ပ်ြခင်းေရာ၊ မိမိကယ်
ိ ကိ မိတဆ
် က်ြခင်းေရာ ေခတ်ကန်သာွ း ပီ ဆိတာမျိ း ြဖစ် င်
ိ

ပါသည်။ မိမိ င ့် ကိက်ညမ

ီ ည့သ
် ကိ ကွနြ် ပ တာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်က ာေပးတာ၊ ဖန်တးီ ေပးတာကိ ထိင်ေစာင ့် ံ

သာ လိေတာသ
့ ည် ဆိတာမျိ း ြဖစ်လာ င်
ိ ပါသည်။ ဖက် င်ဒဇ
ီ ိင်း ေရးဆွြဲ ခင်း အ ပညာအလပ်ကေန မိမိအတွက်

ဘဝအဓိပာယ် ိေစဖိ ဆိ
့ တာကေတာ့ လံးလံး မြဖစ် င်
ိ ေတာသ
့ ည့် အေြခအေန ေရာက်သာွ း င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သ

ထက် ကွနြ် ပ တာ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များက ဘယ်လမ
ိ ယဥ်မရေအာင် သာလွနေ
် ကာင်းမွနသ
် ာွ း ပီး လွနခ
် သ
ဲ့ ည့်
ဆယ်စ စ်က မိမိ၏ အထွဋအ
် ထိပ် ေအာင်ြမင်မများမာ ဂဏ်ယဖွယထ
် က် က်စ းဖွ
ိ ယဆ် တာမျိ
ိ း ြဖစ်သာွ း င်
ိ
ပါသည်။ ထိအြပင်
့ အသက် ၄၅ စ်ပဲ ိေသးသအတွက် ေနာက်ထပ် အဆံးစွနေ
် ြပာင်းလဲမများကိ ဆယ်စ စ်များစွာ

ထပ် ကံ ဖိ ့ ိေနဦးမည် ြဖစ်ပါသည်။

အထက်ပါ တင်ြပခဲသ
့ ည့် ေတွ ကံ ရ င်
ိ သည်ဆသည့
ိ ် အေြခအေနကိ သည်၏မလွဲ ြဖစ်မည်ဟ မယဆေစ

လိပါ။ က ပ်
် တိ ့ ကံ ေတွရမည့် အေြပာင်းအလဲကိ တကယ်တမ်း ဘယ်သမ တိတက
ိ ျကျ ခနမ
် ့ န်း င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။

ဘယ်လမျိ
ိ း မန်းဆချက်မဆိ တကယ့် အြဖစ် င ့် များစွာ ကွာြခား င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သကိ တေယာက်ေယာက်က
၂၁ ရာစ အလယ်ပိင်းတွင ် ကံ ေတွရမည့် ကမာ ကီးဆိ ပီး ေြပာလာ ပီး သိပံစိတက
် းယဥ် ဇာတ်လမ်းဆန်ေနပါက

ယင်းမာ မားေကာင်းမား င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ တေယာက်ေယာက်က ၂၁ ရာစ အလယ်ပိင်း ကမာ ကီး အေ ကာင်း

ဆိလာ ပီး ယင်းမာ သိပံစိတက

် းယဥ် ဇာတ်လမ်း င ့် မတပါကမ ေသချာေပါက် မားမည် ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တိ ့

အေနြဖင ့် ကမာ ကီး မည်သမည်

ိ ့ ပံ ြဖစ်မည် တိတပ
ိ ပ မေြပာ င်
ိ ေသာ်လည်း ေြပာင်းမည်ဆသည်
ိ ကေတာ့

ေသချာေပါက် ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းကဲသ
့ ိ ့ ကီးကျယ်ေလးနက်ေသာ ေြပာင်းလဲမက ဘဝ၏ အေြခခံ တည်ေဆာက်ပံ ကိလည်း ေြပာင်းလဲ

ပစ်ေကာင်း ေြပာင်းလဲပစ် င်
ိ ပါသည်။ အ မဲေြပာင်းလဲေနြခင်းသည်ပင် ဘဝ၏ အဓိက အကျဆံးလကဏာရပ်

ြဖစ်လာ င်
ိ ပါသည်။ ေ းယခင် ေဝးကွာလေသာ အတိတက
် တည်းက ယေနထိ
့ သင်ယေသာ ကာလ င ့် အလပ်လပ်
ေသာ ကာလဆိ ပီး တခ ငတ
့် ခ အြပန်အလန် အမီသဟဲ ြပ ေနေသာ အပိင်း ၂ ပိင်းအြဖစ် ဘဝကိ ပိင်းြခားထားခဲ့ က

သည်။ ဘဝ၏ ပထမအစိတအ

် ပိင်းတွင ် စာဖတ်သက သတင်းအချက်အလက်များကိ စစည်းသင်ယကာ၊

အရည်အေသွးများ ဖွံ ဖိ းေစ ပီး ကမာအ

့ ြမင်တခ တည်ေဆာက်ြခင်း၊ တည် ငိမ်ေသာ သ ပ်လကဏာတခ (ကိယ်
ဘာလဲ၊ ကိယ်ဘာလပ်မလဲဆတာ)
ိ တည်ေဆာက်ြခင်းကိ လပ်ပါသည်။ စာဖတ်သက အသက် ၁၅ စ်တင
ွ ်

(သမား ိးကျ စာသင်ေကျာင်းတွင ် မဟတ်ဘ)ဲ မိမိ မိသားစပိင် စပါးကွငး် ထဲ အလပ်လပ်ေနရသည် ဆိဦးေတာ၊့ စာ

ဖတ်သ လပ်ေနသည့် အေရးအ ကီးဆံး အလပ်မာ သင်ယေနြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ စပါးကိ ဘယ်လိ စိက်ရသည်၊

မိ ကီးြပ ကီးကလာသည့် ေလာဘ ကီး ဆန်ကန်သည် င ့် ဘယ်လိ ညရ

ိ သည်၊ အြခားရွ ာသားများ င ့် လယ်ေြမ

ြပဿနာ၊ ေရြပဿနာကိ ဘယ်ကိ ေြဖ င်းရသည်ကိ သင်ယေနြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ဘဝ၏ ဒတိယအစိတအ

် ပိင်းတွင ်

မ မိမိ စေဆာင်းသင်ယလာသည့် အရည်အေသွးများကိ အမီသဟဲြပ အသံးချကာ ေလာက ကီးထဲ င်သန် ေနထိင်

ြခင်း၊ အသက်ေမွးဝမ်းေကျာင်း ြပ ြခင်း၊ လအဖွ

့ ဲအစည်းကိ ြပန်လည် အကျိ းြပ ြခင်းတိကိ
့ ေဆာင်ရွကရ
် ပါသည်။ စာ
ဖတ်သအေနြဖင ့် အသက် ၅၀ ိသည့တ
် င်
ိ စပါးအေ ကာင်း၊ ကန်သည်ေတွ အေ ကာင်း၊ ြပဿနာေတွအေ ကာင်း

အသစ်အသစ်ေတွကိ သင်ေနရဦးမည် ဆိတာေတာ့ ဟတ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ လည်း ၄င်းတိမာ
့ ေကာင်းစွာြပ စ
ပျိ းေထာင် ပီး ြဖစ်သည့် အရည်အေသွးများကိ ဟိနားနည်းနည်း ဒီနားနည်းနည်း ေြပာင်းလဲရြခင်းသာ ြဖစ်ပါသည်။

၂၁ ရာစ အလယ်ပိင်းသိ ေရာက်

့ ချိနတ
် င
ွ ် အ ိနရ
် လာ ပီ ြဖစ်သည့် ေြပာင်းလဲမများ င ့် ည်လျားလာေသာ

လသက်
့ တမ်းများက ၄င်းသမား ိးကျ အစဥ်အဆက် ိခသ
ဲ့ ည့် ဘဝပံစံကိ ေခတ်ကန်သာွ းေစေတာမ
့ ည် ြဖစ်ပါသည်။
ဘဝ၏ ဆက်ေ ကာင်းများ ြပတ်ေတာက်ကန် ပီး ဘဝ၏ မတညီေသာ အစိတအ
် ပိင်းများ တခ ငတ
့် ခ အ ကား
ဆက်စပ်မ ပိပိ နည်းလာမည် ြဖစ်ပါသည်။ “ငါဘယ်သလဲ” ဆိသည့် ေမးခွနး် မာ ယခင်တန်းကထက် ပိ ပ်ေထွး ပီး ပိ

အေရးတ ကီး ေြဖ ကားရမည့် ေမးခွနး် ြဖစ်လာမည် ြဖစ်ပါသည်။

ထိသိြဖစ်
့ လာသည့အ
် ခါ စိတဖ
် ိစီးမ အ ကီးအကျယ် ကံ လာရ င်
ိ ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ အေြပာင်းအလဲ

လပ်ရြခင်းက အ မဲတမ်းလိလိ လေတွကိ စိတဖ

် ိစီးမ ြဖစ်ေစ ပီး အသက်အရွ ယ် တခေရာက်လာသည့် လအများစ

အေနြဖင ့် အေြပာင်းအလဲ မလပ်ချင် ကေတာေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သ အသက် ၁၅ စ်အရွ ယတ

် င
ွ ်

ဘဝက တချိနလ
် းံ ေြပာင်းလဲေနပါသည်။ ခ ာကိယ်က ကီးထွားလာေန ပီး၊ စိတက
် လည်း ဖွံ ဖိ းလာပါသည်။
ေပါင်းသင်း ဆက်ဆေ
ံ ရးများ ကလည်း ပိမိေလးနက်လာပါသည်။ အရာရာက တချိနလ
် းံ ေြပာင်းလဲေန ပီး အစစ

အရာရာ အသစ် ြဖစ်ေနပါသည်။ စာဖတ်သက မိမိကယ်

ိ ကိ ဖန်တးီ ြပ ြပင်ရင်း အလပ် များေနသည့် အချိန ် ြဖစ်

ပါသည်။ ဆယ်ေကျာ်သက် အများစက ယင်းကိ ေ ကာက်စရာအြဖစ် ထင်မတ်တတ် ကေသာ်လည်း တချိနတ

် ည်း
တွင ် စိတလ
် ပ် ားစရာလည်း ြဖစ်ပါသည်။ ြမင်ကင
ွ း် အသစ်များက မိမိ ေ တွင ် ေရာက်လာေန ပီး ကမာ ကီးတခလံး

မာလည်း မိမိရင်ဆင်
ိ ေကျာ်လားအ င်
ိ ယစရာ ြဖစ်ေနပါသည်။

စာဖတ်သ အသက် ၅၀ ေရာက်သည့် အခါတွငမ

် အေြပာင်းအလဲ မ ကံ ချင်ေတာပ
့ ါ။ လအများစအေနြဖင ့်
လည်း ကမာ ကီးတခလံးကိ ရင်ဆင်
ိ ေကျာ်လား အ င်
ိ ယပစ်လက်
ိ ဖိ စိ
့ တက
် း မ ိေတာပ
့ ါ။ လပ်ဖးေပါ၊့ ကံ ဖးေပါ၊့
တီ ပ်ေတာင် ဝယ်ဝတ် ပီးေပါ ့ ဆိသည့် အေြခအေန ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက တည် ငိမ်မကိ ပိ ပီး လိလား

ပါသည်။ မိမိ အရည်အေသွးများ၊ မိမိ အလပ်အကိင်၊ မိမိ သ ပ်လကဏာ င ့် မိမိ ကမာအ

့ ြမင်များအတွက် စာ
ဖတ်သက များစွာရင်း းီ ြမ ပ် ထ
ံ ား ပီး ြဖစ်ရာ အစစအရာရာ အသစ်က ြပန်မစချင်ေတာပ
့ ါ။ စာဖတ်သက တခခကိ
တည်ေဆာက်ဖိအတွ
့ က် အများ ကီး ကိ းစားထားရေလေလ၊ ယင်းကိ စွနလ
် ့ တ်လက်
ိ ပီး အသစ်တခခ ြပန်စဖိ ့

ခက်ခေ
ဲ လေလ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အေတွအ ကံ အသစ်များ င ့် အေသးစား ေြပာင်းလဲမများကိ

လက်ခံ တန်ဖိးထားေကာင်း တန်ဖိးထား င်

ိ ေသးေသာ်လည်း အသက် ၅၀ အရွ ယ် လအများစအေနြဖင ့် သတိ၏
့
သ ပ်လကဏာများ င ့် စိတေ
် နသေဘာထားများကိ နက် ိငး် စွာ ေြပာင်းလဲပစ်လက်
ိ ဖိ အဆင်
့ မေြပ ကပါ။

ဤသိ ြဖစ်
့ ရြခင်းမာ ဦးေ ာက်အာ ံေ ကာဆိင်ရာ အေ ကာင်းရင်းများ ိပါသည်။ လ ကီး တေယာက်၏
ဦးေ ာက်က ေ းယခင်က ထင်ထားသည်ထက် ပိ ပီး ြပ ြပင်လရေသး၊
ိ့ မတည် ငိမ်ေသးသည် ကိေတွရေသာ်လည်း

ဆယ်ေကျာ်သက် တဦး၏ ဦးေ ာက်ေလာက်ေတာ့ ပံသွငး် လိ လွ

့ ယေ
် တာသ
့ ည် မဟတ်ပါ။ အာ ံေ ကာများ တခ င ့်
တခ ြပန်ဆက်သယ
ွ ြ် ခင်း၊ အာ ံေ ကာ ဆက်ေ ကာင်းများ ြပန်ေြပာင်းြခင်းတိမာ
့ လွနစ
် ာွ ခက်ခေ
ဲ သာ အလပ် ြဖစ်
ပါသည်။ သိေသာ်
့ ၂၁ ရာစတွင ် စာဖတ်သအေနြဖင ့် တည် ငိမ်မရဖိ လွ
့ နစ
် ာွ ခက်ခမ
ဲ ည် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက

မိမိဘယ်သ ဆိသည့် သ ပ် လကဏာတခခ၊ သိမဟတ်

့ အလပ်တခခ၊ ကမာအ
့ ြမင်တခခကိ မလတ်တမ်း
ဆပ်ကင်
ိ ရန် ကိ းစားလ င် မိမိကိ ကမာ ကီးက ေနာက်ေကာက်ကျ ချန်ထားခဲသ
့ ည်ကိ ကံ ရမည့် အ ရာယ် ိ
ပါသည်။ လသက်
့ တမ်းကလည်း ည်လာဖိ များသည်
့ ြဖစ်ရာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘိးေတာ်ဘရား ေလးဖက်သာွ း

သည့ေ
် ခတ်ကသ ကီး အြဖစ် ဆယ်စ စ်များစွာ ေနေကာင်းေနရ င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သ အေနြဖင ့် ေခတ် င ့် ဆီေလျာ်
ကိက်ညသ
ီ တဦး ြဖစ်ရန်မာ စီးပွားေရးအရေရာ၊ လမေရးအရပါ စဥ်ဆက်မြပတ် ေလ့လာသင်ယေန ပီး မိမိကယ်
ိ ကိ

ြပင်ဆင်ေြပာင်းလဲေန င်
ိ သည့် အရည်အချင်း ိရန် လိမည် ြဖစ်ပါသည်။ အထးသြဖင ့် မ ကီးလေသးသည့် အသက်

၅၀ လိအရွ ယ် အတွက် ြဖစ်ပါသည်။

အဆန်းတ ကယ်ြဖစ်မ (strangeness) က အသစ် ကံ ရသည့် ပံမန်အေြခအေန (new normal) ြဖစ်လာ

သည် င ့် အမ စာဖတ်သ၏ အတိတက
် အေတွအ ကံ များသာမက လသားထတခလံး၏ အတိတ် အေတွအ ကံ

များ ပါ အရင်ကေလာက် အားကိးလိ မရေတာ

့ သ့ ည့် လမ်း န်ေြမပံများ အြဖစ် ေရာက်လာမည် ြဖစ်ပါသည်။

လသားများအေနြဖင ့် လပဂိ လ် တဦးချင်း အေနြဖငေ

့် ရာ၊ လသားမျိ း ယ
ွ တ
် ခလံး အေနြဖငပ
့် ါ ေ းေ းက မ ကံ ဖး

မ ကားဖးသည့် အရာများ ြဖစ်သည့် အထးအသိဉာဏ် ိ စက်များ၊ အင်ဂျင်နယ

ီ ာအတတ်ြဖင ့် ဖန်တးီ ထားေသာ

ခ ာကိယ်များ၊ စာဖတ်သ၏ စိတခ

် စ
ံ ားမများကိ မယံ င်
ိ စရာ တိကျမြဖင ့် လည့စ
် ား င်
ိ ေသာ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ၊

လေ ကာင ့် ြဖစ်ေသာ တ်ချည်း ေပ ေပါက်သည့် ဥတေဖာက်လေ

ွဲ ဖာက်ြပန် ြဖစ်မများ၊ မိမိ၏ အလပ်ကိ ဆယ် စ်

တခါ ေြပာင်းေနရမည့် အေြခအေနများ ကံ လာရ င်

ိ ပါသည်။ မိမိအေနြဖင ့် လံးလံး တခါမ မ ကံ ဖးသည့်

အေြခအေန င ့် ကံ ရပါက ဘာလပ်သငပ

့် ါသနည်း။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် သတင်းအချက်အလက် ေြမာက်ြမားစွာ

ဒလေဟာ ဝင်လာေန ပီး ယင်းတိကိ

့ လက်ခစ
ံ ဥ်းစား ေတွးေခ ဖိ ဘယ်
့ နည်း ငမ
့် မြဖစ် င်
ိ သည့် အေြခအေန င ့် ကံ
ရပါက ဘယ်လိ လပ်သငပ
့် ါသနည်း။ ကီးမားသည့် မေရရာမက စံလွဲ အေြခအေန မဟတ်ဘဲ ေခတ် ကီး၏ စံ

အေြခအေန ြဖစ်ေနပါက ဘယ်လိ ေနရပါမည်နည်း။

ဤကဲသိ ကမာ
့ ကီးတွင ် င်သန်ေနထိင်ရန်မာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ ေြပာင်းလွယြ် ပင်လယ
ွ ်

လပ် င်
ိ ဖိ များစွ
့ ာ လိအပ်မည် ြဖစ် ပီး စိတက
် ိ သမမ တ လံးသွငး် တတ်ဖိ လည်
့ း ေြမာက်ြမားစွာ လိမည် ြဖစ်

ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် မိမိ အသိအနားလည်ဆးဆိ

ံ သည့် အရာများကိ ထပ်တလဲလဲ စွနလ
် ့ တ်ရသည့် အြဖစ်

မျိ း ကံ မာြဖစ် ပီး ကိယ် ဘာမန်းမသိသည့် အရာေတွကိ ေအးေအးသက်သက် လက်သငခ

့် လ
ံ က်
ိ င်
ိ ဖိ၊ ့ ေနသားကျ

လိက် င်
ိ ဖိ လိ
့ မည် ြဖစ်ပါသည်။ ကံမေကာင်းသည်မာ ကေလးများကိ ကိယ်မသိသည့အ
် ေ ကာင်းချင်းရာေတွကိ

သက်ေတာငသ
့် က်သာ လက်ခံ င်
ိ ဖိ ့ င ့် စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ သမမ တ ထားတတ်ဖိ သင်
့ ရန်မာ ပေဗဒ ညီမ ြခင်းတခ၊
သိမဟတ်
့ ပထမကမာစစ် ြဖစ်ရြခင်း အေ ကာင်းရင်းများကိ သင်ရသည်ထက် များစွာ ပိခက်ခေ
ဲ နြခင်းပင် ြဖစ်

ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ခံ င်
ိ ရည် ိမဆိသည့် အရည်အေသွးကိ စာဖတ် ပီး သိမဟတ်
့ အတန်းတက်

နားေထာင် ပီး သင်လရမည်

ိ့ မဟတ်ပါ။ ၂၁ ရာစက ေတာင်းဆိသည့် စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ ေြပာင်း င်
ိ ြပင် င်
ိ မ

အရည်အေသွးမျိ း ဆရာများကိယ်တင်
ိ မာပင် အများအားြဖင ့် ိမည် မဟတ်ပါ။ အေ ကာင်းမာ သတိကိ
့ ယ်၌က
ပညာေရး စနစ်ေဟာင်းက ေမွးထတ်ေပးလိက်သများ ြဖစ်ေနြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

စက်မေတာ်လန်ေရးက ပညာေရးကိ ကန်ထတ်လပ်သည့် သီအရီ

ိ လိ ြမန်ြမန် ငမ
့် ျားများ ထတ်ဖိ အေမွ
့ ေပး

ထားခဲပ
့ ါသည်။ မိ လယ်ေခါင်တင
ွ ် ကွနက
် ရစ် အေဆာက်အဦ ကီးတခ ေဆာက်၊ တပံစံထဲ အခန်းေလးများ ဖွဲထား

ပီး အခန်းတိင်းတွင ် စားပွဲများ၊ ကလားထိင်များ စီတန်း ပီး ချထားပါသည်။ ေခါင်းေလာင်းထိးသံ ကားချိနတ

် င
ွ ် ယင်း
အခန်းတခန်းထဲသိ စာဖတ်
့ သက မိမိ င ့် တ စ်ထဲ ေမွးသည့် အြခားကေလးများ ငအ
့် တ သွားထိင်ရပါသည်။ တနာရီ
ြခားတခါ လ ကီးတဦး အခန်းထဲ ဝင်လာ ပီး စကားေြပာပါသည်။ သတိကိ
့ သည်လိ စကားေြပာဖိကိ
့ လည်း အစိးရ
က ပိက်ဆေ
ံ ပးထားပါသည်။ သတိထဲ
့ က တေယာက်က ကမာ ကီး၏ ပံပန်းသ ာန် ဘယ်လဘယ်
ိ ပံ ိသည်

ဆိသည်ကိ ေြပာမည် ြဖစ် ပီး၊ ေနာက်တေယာက်က လသားများ၏ အတိတ် သမိင်းကိ ေြပာမည် ြဖစ်ပါသည်။

ေနာက်တေယာက်ကမ လသားခ ာကိယ်အေ ကာင်း ေြပာမည် ြဖစ်ပါသည်။ ဒီလမျိ

ိ း သင်ပံသင်နည်း ပံစံကိ ဟာသ

လပ်ဖိက
့ လွယပ
် ါသည်။ အတိတက
် ဘယ်လမျိ
ိ း ေအာင်ြမင်မေတွကိ ဤပံစံြဖင ့် ရ ိခသ
ဲ့ ည် ြဖစ်ေစ ယခအခါတွင ်

အသံးမဝင်ေတာဟ
့ လတိင်းနီးပါးက သေဘာတ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း လက် ိ အချိနအ
် ထိ ယင်းပံစံစနစ်ကိ

အစားထိးဖိ အြခားတခကိ
့ မဖန်တးီ ရေသးပါ။ ေသချာသည်ကေတာ့ ေ ကးရတက် ကယ်လဖ
ီ ိးနီးယား ဆင်ေြခဖံးလိ

ေနရာထက် မကဆီကိ ေကျးလက်ေဒသလိ ေနရာမျိ း ိ လများများအတွက် အဆင်ေြပေစမည့် စနစ်မျိ း

အစားထိး မဖန်တးီ င်
ိ ေသးပါ။

လသားများကိ ေဖာက်ထင
ွ း် ြပ ြပင်ြခင်း

သိြဖစ်
့ ရာ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် မကဆီက၊ိ အိ ယ
ိ ၊ သိမဟတ်
့ အလာဘားမားလိေနရာတေနရာရာ ိ

ေခတ်ေနာက်ကျေန ပီြဖစ်ေသာ ေကျာင်းတေကျာင်းတွငတ

် က်ေနရသည့် ၁၅ စ်အရွ ယ် ေကျာင်းသားတဦးကိ ေပး

င်
ိ သည့် အေကာင်းဆံး အ ကံကေတာ့ လ ကီးေတွကိ သိပ်မယံ ကည်အားမကိးဖိ ြဖစ်
့ ပါသည်။ သတိ အများစက
့
စိတေ
် ကာင်းေစတနာြဖင ့် ေဆာင်ရွက် ကသည် ြဖစ်ေသာ်လည်း (ြပဿနာမာ) သတိအေနြဖင
့ ့် ကမာ ကီးကိ နားမ

လည် ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယခင်တန်းကမ လ ကီးေတွ ေြပာသည့် အတိင်း လိက်လပ်သည်က ေယဘယျအားြဖင ့်

စိတခ
် ျရေသာ နည်းလမ်း ြဖစ်ပါသည်။ သတိက
့ ကမာ ကီးကိ ေကာင်းေကာင်း သိနားလည် ပီး ကမာ ကီးကလည်း
ေြဖးေြဖးသာ ေြပာင်းလဲ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ၂၁ ရာစကမ မတြခားနားေတာမ
့ ည် ြဖစ်ပါသည်။
ေြပာင်းလဲမ အ ိနက
် ြမန်ဆန်လာြခင်းေ ကာင ့် လ ကီးေတွ ေြပာေနသည်က အ မဲမန်ေနမည့် ပညာဉာဏ် ကီးလ

ေသာ စကားလား၊ သိမဟတ်

့ ဒိတေ
် အာက်ေန ပီ ြဖစ်သည့် အယအစွဲေတွလားဆိတာကိ စာဖတ်သ အေနြဖင ့်

ဘယ်ေတာမ
့ ေသချာ င်
ိ မည် မဟတ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘာကိ ယံ ကည်အားကိးလိ ရ
့ င်
ိ ပါမည်နည်း။ နည်းပညာကိ များလား။

ယင်းက ပိ၍ပင် အေလျာ်အစား ကီးမည် ြဖစ်ပါသည်။ နည်းပညာက စာဖတ်သအတွက် အလွန ် အသံးဝင် င်

ိ

ေသာ်လည်း စာဖတ်သ၏ ဘဝကိ နည်းပညာက လွနစ

် ာွ လမ်းမိးလာ ပီ ဆိပါက သသေဘာေတာ်
့ ကျ လိက်လပ်ရမ

ည့် အေြခအေနကိ ေရာက်ေကာင်းေရာက်လာ င်

ိ ပါသည်။ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာက လသားများက
စိက်ပျိ းေမွးြမ ေရးကိ တီထင
ွ ခ
် ပ
ဲ့ ါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းနည်းပညာမာ လက်တဆပ်စာ အီလစ်တစကိသာ

ေကာင်းစားေစခဲ့ ပီး လသားအများစမာ ေကျးက န်ဘဝ ကျေရာက်ခရ

ဲ့ ပါသည်။ လအများစမာ မနက်မိးလင်း

ေနထွကခ
် ျိနက
် စ ပီး ညေန ေနဝင်ချိနအ
် ထိ ေနပကျဲကျဲတင
ွ ် ပျိ း တ်၊ ေရသယ်၊ ေကာက်ရိတဆ
် သည့
ိ အ
် လပ်များကိ

လပ်ရပါသည်။ စာဖတ်သလည်း ယင်းဘဝမျိ း ကံ ရ င်

ိ ပါသည်။
 နည်းပညာက ဆိးေသာေ ကာင ့် မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘဝတွင ် ဘာလိချင်သည် ဆိသည်ကိ သိပါ

က နည်းပညာက ယင်းကိ ရ ိ င်
ိ ရန် ကညီေထာက်ပံ့ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ စာဖတ်သက ဘဝတွင ် ဘာလိချင်သည်

ဆိသည်ကိ မသိပါက နည်းပညာက စာဖတ်သ၏ ဘဝရည်မန်းချက်များကိ ပံေဖာ် လမ်းမိးသွား ပီး စာဖတ်သ၏

ဘဝကိ ထိနး် ချ ပ်သာွ းဖိဆိ

့ တာ သိပ်လယ
ွ က
် သည်သာ။ အထးသြဖင ့် နည်းပညာက လသားများကိ သိနားလည်ြခင်း

ပိမိေကာင်းမွနလ
် ာသည် ငအ
့် မ စာဖတ်သအေနြဖင ့် မိမိက နည်းပညာကိ သံးေနသည်ထက် နည်းပညာက မိမိကိ

သံးေနသည့် အြဖစ်မျိ း ပိ ကံ ေကာင်း ကံ လာရ င်

ိ ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် လမ်းသွားသည့အ
် ချိနမ
် ာေတာင်
မျက် ာ င ့် စမတ်ဖန်း မခွာ င်
ိ သည့် ဇွနဘ
် လ
ီ သားများ ြမင်ဖးသည် မဟတ်ပါလား။ သတိက
့ နည်းပညာကိ အသံးချ
ေနသည်လား၊ နည်းပညာက သတိကိ
့ အသံးချေနသည်လား။ စာဖတ်သ ဘယ်လိ ထင်ပါသနည်း။

သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သအဖိ မိ
့ မိကယ်
ိ ကယ်
ိ ယံ ကည်အားကိးသငပ
့် ါသလား။ ယင်းအ ကံမာ ေခတ်ေဟာင်းပံစံ

ဒစ်စေန ပ် င်ဇာတ်ကား တကားကား၊ သိမဟတ်

့ စက်စမီလမ်း (Sesame Street) တီဗီဇာတ်လမ်းတွဆ
ဲ လ
ိ င်ေတာ့

အလပ်ြဖစ်မည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ လက်ေတွ ဘဝတွငေ
် တာ့ သိပ်အလပ် ြဖစ်လမည် မဟတ်ပါ။ ဒစ်စေန

ထတ်လပ်ေရးေတာင်မ ယင်းကိ သေဘာေပါက်လာ ပီ ြဖစ်ပါသည်။ ိင်လအ

ီ န်ဒါဆန် (အင်ဆက်
ိ ေအာက်ဇာတ်ကား

ထဲက ဇာတ်ေကာင်) လိမျိ းပင် လအများစမာ မိမိကယ်

ိ ကိ သိလသည် မဟတ်ပါ။ သတိက
့ “မိမိရင်ထဲ ဘာြဖစ်ချင်
သည်ဆသည်
ိ ကိ နားေထာင် ကည့”် ရန် ကိ းစားသည့အ
် ခါ ြပင်ပက လည့စ
် ားထားမများ ၏ သားေကာင်
အလွယတ
် က ြဖစ်သာွ းပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ရင်ဘတ်ထက
ဲ လာသည်ဆသည့
ိ ် အသံများကိ အ မဲတေစ ယံ ကည်

လိမရပါ။
့ အေ ကာင်းမာ ယင်းတိက
့ နဂိပါလာသည့် ဇီဝဓာတ တလွြဲ ဖစ်မများကိ ထားဘိဦး၊ အစိးရဝါဒြဖနမ
် ့ များ၊

အယဝါဒဆိင်ရာ ဦးေ ာက်ေဆးမများ၊ စီးပွားေရး ေ ကာ်ြငာများကိ အ မဲတမ်းထင်ဟပ်ေနေသာေ ကာင ့် ြဖစ်

ပါသည်။

ဇီဝနည်းပညာ င ့် စက်များကသင်ယြခင်း (machine learning) ပိမိ တိးတက်လာသည် င ့် အမ လသား

များ၏ အနက် ိငး် ဆံး စိတခ

် စ
ံ ားချက်များ င၊့် လိအင်ဆ များကိ လည့စ
် ားြပ ြပင်ဖိ ပိ
့ မိ လွယက
် လာမည် ြဖစ်

ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ မိမိ လံးသားက ေစစားရာကိ လိက်လပ်လက်
ိ ဖိက
့ ပိ ပီး အ ရာယ် ကီးလာမည် ြဖစ်ပါသည်။
ကိကာကိလာ၊ အေမဇွန၊် ဘိင်ဒကမဏီများ သိမဟတ်
့ အစိးရများက စာဖတ်သ၏ လံးသားကိ ကိ းကိင် င်
ိ ပီး၊
ဦးေ ာက်ထက
ဲ ခလတ်ေတွကိ ပ
ိ ် င်
ိ သည့် အေြခအေန ေရာက်လာပါက စာဖတ်သအေနြဖင ့် (မိမိရင်ဘတ်ထက
ဲ

အသံကိ နားေထာင်ေသာအခါ) မိမိကယ်

ိ ကိ င ့် သတိ၏
့ မားကတ်တင်းပညာ င်များကိ ခွလ
ဲ ိရ
့ င်
ိ ပါဦးမည်ေလာ။

ယင်းသိ ထိ
့ တလ
် နတ
် ့ န်လပ်ဖွယ် အလပ်ကိ ေအာင်ြမင်ဖိလပ်
့ င်
ိ ဖိရန်
့ မာ စာဖတ်သ အေနြဖင ့် မိမိ၏ ယန္
တယားလည်ပတ်ပံ စနစ် (operating system) အေ ကာင်း ပိေကာင်းေကာင်း သိဖိ များစွ
့ ာ အားထတ်ရန် လိ

ပါသည်။ မိမိက ဘယ်လလမျိ

ိ းြဖစ်သည်၊ ဘဝတွင ် ဘာလိချင်သည် ဆိသည်ကိ သိဖိရန်
့ လိပါသည်။ မိမိကယ်
ိ ကယ်
ိ

သိ ဆိသည့် အ ကံေပးချက်မာ အေဟာင်းတကာ့ အေဟာင်းဆံး အ ကံေပးချက် ြဖစ်ပါသည်။ စ်ေထာင်ေပါင်းများ

စွာ ဒဿနပညာ င်များ င ့် တမန်ေတာ်များက လသားများကိ မိမိကယ်

ိ ကယ်
ိ သိဖိရန်
့ တိက်တန
ွ း် ခဲ့ ကပါသည်။
သိေသာ်
့ ယင်းအ ကံေပးချက်မာ ၂၁ ရာစတွင ် ပိ ပီး အေရးတ ကီး ြဖစ်လာပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ေလာင်ဇတိ၊ ့ ဆိ

ကေရးတီးတိ ေခတ်
့ ကလိ မဟတ်ဘဲ စာဖတ်သမာ အမန်တကယ် ပိ င်ဖက်များ ိေနေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ကိ
ကာကိလာ၊ အေမဇွန၊် ဘိင်ဒ၊ အစိးရ၊ အကန်လးက
ံ စာဖတ်သကိ ေဖာက်ထင
ွ း် ြပ ြပင်ဖိ အ
့ ပိ င်အဆိင် လပ်ေန က
ပါသည်။ သတိက
့ စာဖတ်သ၏ စမတ်ဖန်း၊ ကွနြ် ပ တာ င ့် ဘဏ်အေကာငက
့် ိ ဟက် (hack)လပ်ဖိ ့ ကိ းပမ်းေန က

ြခင်း မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သ င ့် စာဖတ်သ၏ ေအာ်ဂဲနစ် ယ ယားလည်ပတ်ပံစနစ်ကိ ဟက်လပ်ဖိ အ

့ ပိ င် ကိ းပမ်း
ေန ကပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် က ပ်
် တေန,ေနေသာ
ိ့ ေခတ် ကီးမာ ကွနြ် ပ တာကိ ဟက်လပ်ေသာ ေခတ်ဟ

ကားဖးေကာင်း ကားဖးပါလိမ်မ
့ ည်။ သိေသာ်
့ ယင်းမာ တဝက်ပင် မမန်ချင်ပါ။ အမန်တကယ်အားြဖင ့် က ပ်
် တေန
ိ့

ေနေသာ ေခတ် ကီးမာ လေတွကိ ေဖာက်ထင

ွ း် ြပ ြပင် ဟက်လပ်ေနေသာ ေခတ် ကီး ြဖစ်ပါသည်။

စာဖတ်သကိ အယ်လက
် ဂိရစ်သမ်များက ယခပင် ေစာင ့် ကည့ေ
် န ကပါသည်။ စာဖတ်သ ဘယ်သာွ းသည်၊

ဘာဝယ်သည်၊ ဘယ်သ င ့် ေတွသည် ဆိသည်ကိ ေစာင ့် ကည့ေ

် န ကပါသည်။ များမ ကာမီတင
ွ ် သတိက
့ စာဖတ်
သ၏ ေြခလမ်းေတွ၊ ဝင်ေလထွကေ
် လေတွ၊ လံးခန်သေ
ံ တွ အကန်လးကိ
ံ ပါ ေစာင ့် ကည့ေ
် တာမ
့ ည် ြဖစ်ပါသည်။
သတိက
့ မဟာေဒတာ (Big Data) င ့် စက်များက သင်ယြခင်း (machine learning) ကိ အသံးချကာ စာဖတ်သကိ
ပိပိ ပီး သိလာေအာင် ကိ းပမ်း ေန ကပါသည်။ စာဖတ်သ မိမိကယ်
ိ ကယ်
ိ မိမိသသ
ိ ည်ထက် ယင်းအယ်လဂ
် ိရစ်သမ်

များက စာဖတ်သ အေ ကာင်းပိသိသည့် အေြခအေနကိ ေရာက်သာွ းသည့အ

် ခါ သတိက
့ စာဖတ်သကိ ထိနး် ချ ပ် လ
ည့ဖ
် ျား လာ င်
ိ မည် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘာမ တတ် င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သ အေနြဖင ့်

မက်ထရစ်ထဲ ေနရသလိ၊ ထ းမန်း ိးထဲ ေနရသလိ ြဖစ်လာမည် ြဖစ်ပါသည်။ အဆံးတွငေ

် တာ့ ယင်းမာ ိး င်းလ

သည့် လက်ေတွမျက်ြမင် အေြခအေန ြဖစ်ပါသည်။ အယ်လဂ

် ိရစ်သမ်များက စာဖတ်သကိယ်တင
ွ း် ဘာေတွြဖစ်

ေနသည်ဆသည်
ိ ကိ စာဖတ်သထက် ပိသိနားလည်သည့် အေြခအေနေရာက်လာပါက သဇာအာဏာမာ သတိလက်
့
ထဲ ေရာက်သာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။

စာဖတ်သအေနြဖင ့် အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ လက်ထသ
ဲ ိ အာဏာကိ
့ ထိးအပ်လက်
ိ ပီး စာဖတ်သ င ့် ကမာ

ကီးအတွက် ဆံးြဖတ်ချက်များကိ သတိချလည်

့ း ဘာမမြဖစ်ဘး ေကာင်းတာေပါ ့ ဆိတာမျိ း သေဘာထားေကာင်း

ထား င်
ိ ပါသည်။ ထိသိ သေဘာထားသည်
့ ဆရင်
ိ ေတာ့ ေ ကာင ့် ကမဲ့ ေန ပီး ြဖစ်သမ ထိင် ကည့ေ
် နလိ ရပါသည်
့ ။

ဘာမ လပ်ဖိ မလိ

့ ပါ။ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက အစစအရာရာ တာဝန်ယသွားမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ စာဖတ်သ

က မိမိ ဘဝအနာဂတ် င ့် မိမိ ြဖစ်တည်မကိ အနည်း ငအ

့် များ ထိနး် ချ ပ်လသည်
ိ ဆပါက
ိ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အယ်

လ်ဂိရစ်သမ် ေတွထက်၊ အေမဇွနက

် မဏီထက်၊ အစိးရေတွထက် ပိြမန်ြမန် ေြပးဖိလိ
့ မည် ြဖစ်ပါသည်။ သတိေတွ
့
အရင် မိမိအေ ကာင်း မိမိသဖ
ိ ိ လိ
့ မည် ြဖစ်ပါသည်။ ြမန်ြမန်ေြပး င်
ိ ဖိဆိ
့ လ င် မလိတာေတွ ချန်ထားခဲဖ
့ ိ လိ
့ ပါသည်။
ထင်ေယာင်ထင်မားြဖစ်မများ အားလံးကိ ေနာက်ချန်ထားခဲဖ
့ ိ လိ
့ ပါသည်။ သတိေတွ
့ က အလွနေ
် လးေသာေ ကာင ့်
ြဖစ်ပါသည်။
သင်ခန်းစာ (၂၀) ဘဝအဓိပာယ်
ဘဝက ပံြပင်မဟတ်

ငါဘယ်သလဲ။ ငါဘဝမာ ဘာလပ်သငလ

့် ။ဲ ဘဝရဲ အဓိ
့ ပာယ်က ဘာလဲ။ လသားများ ယင်းေမးခွနး် များကိ
ေမးလာသည်မာ အတီေတေ းသေရာအခါကာလများကတည်းကပင်။ (ထိေမးခွနး် အတွက)် မျိ းဆက်တင်
ိ း အေြဖ
သစ် လိအပ်ေလ့ ိသည်။ အေ ကာင်းမာ က န်ေတာ်တိ သိ
့ တာေတွေရာ၊ မသိတာေတွေရာပါ အ မဲတမ်း ေြပာင်းလဲ
ေနေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်။ သိပံ အေ ကာင်း၊ ဘရားသခင်အေ ကာင်း၊ င်
ိ ငေ
ံ ရးအေ ကာင်း၊ ဘာသာေရးအေ ကာင်း

က ပ်
် တိ သိ
့ သည်ေရာ၊ မသိ သည်ေရာ အားလံး ထည့သ
် င
ွ း် စဥ်းစား ကည့ပ
် ါက ယေနေခတ်
့ က ပ်
် တိ ေပး
့ င်
ိ ေသာ
အေကာင်းဆံး အေြဖက ဘာြဖစ်ပါသနည်း။

လအများအေန င ့် ဘယ်လမျိ
ိ းအေြဖကိ ေမ ာ်လငပ
့် ါသနည်း။ လအများက ဘဝအဓိပာယ်ကိ ာ ကသည့်

အခါတိင်းနီးပါး သတိေမ
့ ာ်လငသ
့် ည်မာ ပံြပင်တပဒ် ကားရဖိ ြဖစ်
့ ပါသည်။ လသား ဟိမိေဆးပီးယန်းများမာ ပံေြပာ
သည့် သတဝါ ြဖစ်ပါသည်။ ကိနး် ဂဏန်းေတွ၊ ဂရပ်ေတွထက် ပံြပင်ေတွ အေန င ့် စဥ်းစားေလ့ ိ ပီး၊ ေလာက ကီး
တခလံးမာလည်း ပံြပင်များကဲသ
့ ိ သရဲ
့ ေကာင်းများ င ့် လဆိးဗီလန
ိ မ
် ျား၊ ပဋိပကများ င ့် ေြပလည်မများ၊ ဇာတ်အ

ထွဋအ
် ထိပ်များ င ့် ေပျာ်ရင်ဖွယ် ဇာတ်သမ
ိ ်းများြဖင ့် ြပည့် က်ေနသည်ဟ ယံ ကည် ကပါသည်။ က ပ်
် တိ ဘဝ
့
အဓိပာယ်ကိ ာ ကေသာအခါ လက်ေတွ အ ိတရားကေတာ့ ဘယ်လြဖစ်
ိ သည်၊ ေလာက ကီး၏ ဘဝဇာတ်ခေပ
ံ မာ
ကိယ့အ
် ခန်းက ကေတာ့ ဘယ်လြဖစ်
ိ သည်ကိ င်းြပ င်
ိ သည့် ပံြပင်ကိ ကားချင် ကပါသည်။ ယင်း ကိယ် ပါဝင်ရ

မည့် အခန်းက မိမိ ဘယ်သြဖစ်သည် ဆိသည်ကိ သတ်မတ်ေပး ပီး မိမိ၏ ေရွ းချယ်မများ င ့် အေတွအ ကံ များကိ
ဘဝ အဓိပာယ် ိေစပါသည်။

သန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ အေြဖ ာေနသည့် လသားများကိ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ ေြပာလာသည့် နာမည်

ေကျာ်ပံြပင် အလိအရမ က ပ်
် တလသားများသည်
ိ့ သတဝါအားလံးကိ ချိတဆ
် က် လမ်းြခံ ထားသည့် အ မဲတည်တံ့
ေနေသာ စက်ဝန်း ကီး၏ အစိတအ
် ပိင်း ြဖစ်သည်ဟ ဆိပါသည်။ သတဝါတိင်း ယင်းစက်ဝန်း ကီးထဲတင
ွ ် ထမ်း
ေဆာင်ရမည့် သီးြခားတာဝန် ိေလသည်။ ဘဝအဓိပာယ်ကိ နားလည်ဖိရန်
့ မာ မိမိ၏ သီးြခားတာဝန်က ဘာဆိသည်
ကိ သေဘာေပါက်ဖိရန်
့ ြဖစ် ပီး ယင်းတာဝန်ကိ ေကျပွနပ
် ါက မိမိသည် ဘဝကိ ေကာင်းမွနစ
် ာွ ြဖတ်သန်းေနသည်
ဟ၍ ြဖစ်သည်။

နာမည်ေကျာ် ဟိ ဂ ဝင်ကဗျာ ည် ကီးြဖစ်သည့် ဘဂဝါဂီတတွင ် သရဲေကာင်းစစ်သည် မင်းသား အဇ န

ရက်စက် ကမ်း က တ်သည့် ြပည်တင
ွ း် စစ်ြဖစ်သည့အ
် ခါ စိတမ
် ြပတ်မသား၊ သံသယများ ဝင်လာပံကိ ေရးဖွဲ

ထားသည်။ မင်းသားက သမိ့ တေ

် ဆွများ င ့် ေဆွမျိ းများကိ တဖက် တပ်တင
ွ ် ေတွရေသာအခါ သအေနြဖင
့ ့်
တိက်ခက်
ိ သတ်ြဖတ်ရန် တွနဆ
် ့ တ်သာွ းသည်။ သက အေကာင်း၊ အဆိး ဆိသည်ကိ စဥ်းစားလာ ပီး ဘယ်သက
အေကာင်း၊ အဆိးကိ ဆံးြဖတ်သလဲ၊ ဘဝ အဓိပာယ်ကေရာ ဘာလဲဆသည်
ိ ကိ စတင် စဥ်းစားလာသည်။ ထိအခါ

ဘရား ကရိသ ဏ က မင်းသားအဇ နကိ ဤသိ ့ င်းြပသည် - ေလာကသံသရာ ကီးထဲတင

ွ ် တဦးချင်း တေယာက်
ချင်း အေနြဖင ့် ေလ ာက်လမ်းရမည့် “ဓာရ်မ” ဆိသည့် သီးြခားလမ်းေ ကာင်း င ့် ေကျပွနရ
် မည့် တာဝန်များ ိ
ေ ကာင်း၊ မိမိ၏ ကိယ့ဓ
် ာရ်မက ဘာဆိသည်ကိ သိနားလည်သာွ းေသာအခါ ယင်းလမ်းေ ကာင်းက ဘယ်ေလာက်
ခက်ခပ
ဲ ါေစ၊ မိမိအေနြဖင ့် စိတ၏
် ချမ်းသာြခင်း င ့် သံသယမ လွတက
် င်းြခင်း အကျိ းေကျးဇးကိ ရ ိမည်ဟ နတ်
ဘရားက ဆိေလသည်။ မိမိ၏ ဓာရ်မလမ်းေ ကာင်းကိ မေလ ာက်လမ်းဘဲ တြခားလ၏ လမ်းေ ကာင်းကိ ေလ ာက်
လမ်းဖိ ့ ကိ းစားပါက၊ သိမဟတ်
့ ဘယ်လမ်းေ ကာင်းကိမ မေလ ာက်လမ်းဘဲ ေြခဦးတည့ရ
် ာ လည့လ
် ည်ေနပါက

ေလာက ကီး၏ မ ေချ ပျက်ယင

ွ း် ပီး မိမိအေနြဖင ့် ငိမ်းေအးမေရာ၊ ချမ်းသာမေရာ ာမေတွဘဲ ြဖစ်လမ
ိ ်မ
့ ည်ဟ င်း
ြပေလသည်။ မိမိတင
ွ ် ဘယ်လလမ်
ိ းေ ကာင်းမျိ း ိသည်ဆသည်
ိ က အေရးမ ကီးဘဲ မိမိ လမ်းေ ကာင်းကိ ေလ ာက်
လမ်းေနဖိကသာ
့ အဓိကဟ ဆိေလသည်။ ခဝါသည် အမျိ းသမီးတဦးက မိမိ၏ ခဝါသည် အလပ်ကိ သစာ ိ ိ လပ်
ေနပါက မင်းသားအလပ် မလပ်ဘဲ လမ်းေချာ်ေနသည့် မင်းသားထက် ပိြမငြ့် မတ်သည်ဟ ဘရားသခင် ကရိသ ဏ
က င်းြပေလသည်။ ထိအခါကျမ မင်းသား အဇ နလည်း ဘဝ အဓိပာယ်ကိ သေဘာေပါက်သာွ း ပီး သေလ ာက်

လမ်းရမည့် စစ်သည်ေတာ်ဘဝ၊ မင်းသားဘဝကိ တာဝန်ေကျပွနစ

် ာွ ဆက်ေလ ာက်လမ်းေလသည်။ သမိ့ တေ
် ဆွများ
င ့် ေဆွမျိ းများကိ သတ်ြဖတ်အ င်
ိ ယလိက် ပီး သတပ်
့ က ေအာင်ပဲရ
ွ ကာ ဟိ ကမာ တွင ် အချစ်ခရ
ံ ဆံး င ့် အြမတ်
းခံ
ိ ရဆံး သရဲေကာင်း တဦး ြဖစ်လာသည်။

၁၉၉၄ ဒစ်စေန နာမည်ေကျာ်ဇာတ်လမ်း သယ်လင်

ိ းယန်းကင်း (The Lion King) က အဆိပါ ေ းဂ ဝင်
ပံြပင်ကိ ေခတ် ပရိသတ် ငက
့် က်
ိ ေအာင် ြပန် ိက်ြပသည်။ မင်းသား အဇ န ေနရာတွင ် ြခေသ့ေလး ဆင်ဘာ
ြဖစ်လာသည်။ ဆင်ဘာက ဘဝအဓိပာယ်အေ ကာင်း ေမးေသာအခါ သအေဖ
့ ြခေသ့မင်း မဖာဆာက ဘဝစက်ဝန်း

ကီးအေ ကာင်း င်းြပေလသည်။ မဖာဆာက င်းြပသည်မာ ေတာဆိတက

် ြမက်ကိ စား ပီး၊ ြခေသ့က ေတာဆိတ်

ကိ စားသည်၊ ြခေသ့က ေသသွား ပီး သခ့ ာကိယ် ေဆွးေြမ့ပျက်စီးသွားေသာအခါ ြမက်အတွက် ေြမ သဇာ ြဖစ်
သွားသည်ဟ င်းြပေလသည်။ ယင်းမာ တိရ စာန်တင်
ိ း သက
့ ငသ
့် ပါဝင်ရသည့် ဘဝဇာတ်ခံ ြဖစ် ပီး မျိ းဆက်

တခမ တခ အသက် င်သန်ရပံ ြဖစ်ေလသည်။ အရာရာတိင်းက ဆက်စပ်ေန ပီး တဦးချင်းစီတင်

ိ းကလည်း အြခား
တဦးေပ ကိ မီခရေလသည်
ိ ။ သိြဖစ်
့ ရာ ြမက်တပင်က သတာဝန်
့ သ မေကျပွနပ
် ါက သက် ိစက်ဝန်း ကီး တခလံး

ပိ လဲသာွ း င်
ိ သည့် အြဖစ်ေရာက်သာွ း င်
ိ သည်ဟ င်းြပေလသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ြခေသ့ေလးဆင်ဘာ၏ တာဝန်မာ မ
ဖာဆာ ကွယလ
် န
ွ သ
် ာွ းသည့် အချိနတ
် င
ွ ် ြခေသ့မင်း အပ်ချ ပ်သည့် ေတာကိ ဆက်လက်အပ်စိး ပီး အြခားတိရိ စာန်
များ ကိယ့တ
် ာဝန်ကိ ေကျပွနေ
် အာင် ထိနး် သိမ်းရမည်ဟ မဖာဆာက င်းြပေလသည်။

သိေသာ်
့ ြခသ့မင်း မဖာဆာမာ အချိနမ
် တိင်မီ ယတ်မာေကာက်ကျစ်သည့် ညီေတာ် စကား က လပ် ကံ

တာခံလက်
ိ ရသည်။ ြခေသ့ေလး ဆင်ဘာက ယင်းအြဖစ်ဆးမာ
ိ သေ့ ကာငဟ
့် ကိယ့က
် ကိ
ိ ယ် အြပစ်တင် ပီး ကိယ်
စိတ် လံး ဆင်းရဲကာ ြခေသ့မင်းပိင်နက် ေတာမ ထွကသ
် ာွ းေလေတာသ
့ ည်။ ထီးနန်းဆက်ခဖ
ံ ိကိ
့ လဲ ပယ်စန
ွ ့်

လိက်ကာ ေြခဦးတည့ရ
် ာ ထွကခ
် ာွ သွားေလသည်။ လမ်းတွင ် အြခားအပယ်ခံ တိရိ စာန် စ်ေကာင်ြဖစ်သည့် ေ မပါ
တေကာင် င ့် ေတာဝက်တေကာင် င ့် မိတဖ
် ဲွကာ အများတကာလိမဟတ်ဘဲ သတိသံ
့ းေကာင်သား လသကင်းဆိတ်
ရာဝယ် စ်အနည်းငယ် အပအပင်ကင်းကင်း အတတကွ ြဖတ်သန်း ကေလသည်။ သတိက
့ အြခားသများ င ့် မိတဖ
် ဲွ

ဆက်ဆရ
ံ မည်ကိ ေ ာင် ားသည့် ဒဿနြဖင ့် ကံ လာသမ ြပဿနာတိင်းကိ ဟာကနာမတ်တာတာ (ေအးေဆးပဲ)
ဟ ရွ တ် ပီး ေြဖ င်း ကေလသည်။

သိေသာ်
့ ြခေသ့ေလး ဆင်ဘာက သေလ ာက်လမ်းရမည့် ဓာရ်မလမ်းကိ မေ ာင် ား င်
ိ ေချ။ အရွ ယေ
် ရာက်

လာသည် ငအ
့် မ သဘယ်သလဲ၊ ဘဝမာ ဘာလပ်သငလ
့် ဲ ဆိသည့် ေမးခွနး် များြဖင ့် ပိပိ ပီး မွနး် ကပ်လာသည်။
ဇာတ်ကား၏ ဇာတ် ိနအ
် ြမငဆ
့် းံ အခန်းတွင ် ကွယလ
် န
ွ ် ပီးေသာ ြခေသ့မင်း မဖာဆာ ကိယ်ထင်ြပ ပီး ဆင်ဘာကိ

ဘဝစက်ဝန်းအေ ကာင်း င ့် သ၏
့ ေတာ်ဝင် မျိ း ိးကိ မေမဖ
့ ိ သတိ
့ ေပးေလသည်။ ဆင်ဘာက သမ ိသည့် အချိန ်
တွင ် သဦးေလး
့ စကား က နန်းတက် ပီး ြခေသ့မင်း င်
ိ ငေ
ံ တာ်ကိ တလွစ
ဲ ီမံခနခ
့်ထ
ွဲ ားေ ကာင်းလည်း သိသာွ းေလ

သည်။ ယခအခါ ြပည်ထဲ မ ငိမ်မသက်ြဖစ်ေန ပီး အစာေရစာ ငတ်မတ

ွ ေ
် ခါင်းပါးမလည်း ကံ ေတွ ေနရသည်။
ြခေသ့ေလးဆင်ဘာက ေနာက်ဆးတွ
ံ င ် သဘယ်သလဲ ဆိသည် င ့် သဘာလပ်ရမည် ဆိသည်ကိ သေဘာေပါက်သာွ း

သည်။ ြခေသ့မင်း င်
ိ ငေ
ံ တာ်ကိ ြပန်ကာ သဦးေလးကိ
့ သတ် ပီး ဘရင်ြဖစ်သာွ းေလသည်။ င်
ိ ငေ
ံ တာ်ကိ ငိမ်သက်

ေအးချမ်းေအာင်၊ ကယ်ဝေအာင် ြပန်လည် ေဆာင်ရွကေ

် လသည်။ ဇာတ်ကားအဆံးတွင ် ဆင်ဘာက တိရ စာန်များ
ကိ စေဝးကာ သကိ
့ ဆက်ခမ
ံ ည့် သသားကိ
့ ဂဏ်ယဝံ့ ကားစွာ ြပသ ပီး ဘဝစက်ဝန်း ကီး ဆက်လက်လည်ပတ်ေန

ေစပံ င ့် အဆံးသတ်ေလသည်။

ဘဝစက်ဝန်း အယအဆက ေလာက ကီး၏ ဘဝဇာတ်ခကိ

ံ စက်ဝန်းပံြပင်ြဖင ့် တင်ြပြခင်း ြဖစ်သည်။ ဆင်
ဘာ င ့် အဇ န တိအဖိ
့ ြခေသ့
့ က ေတာဆိတက
် ိ စားြခင်း င ့် သရဲေကာင်းများက စစ်ပဲွ ဆင် ြဲ ခင်းမာ စ်အေသ

ေချ ေ းပေဝသဏီကတည်းကြဖစ် ပီး ေနာက်ထာဝရလဲ ဆက်ြဖစ်ေနမည်ဟ သာသိေလသည်။ ယင်းသိ ထပ်

့ လလ
ဲ ဲ
ထာဝရ ြဖစ်ေနြခင်းက ဇာတ်လမ်းကိ အားြဖည့ေ
် စ ပီး ယင်းသိ ြဖစ်
့ ေနြခင်းသည်ပင် သဘာဝတရားဟ အဓိပာယ်
ေပါက်ေစသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ မင်းသား အဇ နက စစ်မတိက်ဘေ
ဲ န ပီး ြခေသ့ေလး ဆင်ဘာက ဘရင်မလပ်ချင်ဟ

ြငင်းဆိပါက သဘာဝတရား ကီး၏ နိယာမ င ့် ဆနက

် ့ ျင်ေနြခင်း ြဖစ်သည်ဟ အဓိပာယ်ထက
ွ ေ
် လသည်။

စာဖတ်သက ယင်းကဲသ
့ ိ ဘဝစက်
့ ဝန်းပံြပင်တမျိ းမျိ းကိ ယံ ကည်သည်ဆပါက
ိ စာဖတ်သ၏ ဘဝတွင ် မိမိ

ဘယ်သဆိသည့် စစ်မန်တည် မဲသည့် သ ပ်လကဏာ ိ ပီး စာဖတ်သ ေကျပွနရ

် မည့် တာဝန်ဝတရားများကိ ယင်း

က သတ်မတ်ထားသည်ဟ အဓိပာယ်ရေလသည်။ စ်ေပါင်းများစွာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ယင်းကိ သံသယ ိေန

သိမဟတ်
့ မသိကျိ းက ံ ြပ ေကာင်းြပ ေန င်
ိ ေသာ်လည်း တချိနခ
် ျိန ် ဇာတ် ိနြ် မငသ
့် ည့် တေနရာတွင ် ယင်းမာ

ေပ ေပါက်လာကာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ေလာက ကီး၏ ဇာတ်ခေပ

ံ တွင ် ပါဝင်ကြပရမည့် မိမိအခန်းက ကိ
သေဘာေပါက်သာွ းမည် ြဖစ်ေလသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ေလာကဓံအမျိ းမျိ း င ့် ရင်ဆင်
ိ ရ င်
ိ ေသာ်လည်း

သံသယ င ့် စိတဆ
် င်းရဲြခင်းမ ကင်းေဝးသွားမည် ြဖစ်ေလသည်ဟ ဆိလိေလသည်။
 အြခားဘာသာေရးများ င ့် အယဝါဒများမာလည်း အေြဖာငအ
့် တိင်း သွားသည့် ေလာက ဇာတ်ခံ ပံြပင်တ

ပဒ်ပဒ်ကိ ယံ ကည် ကသည်။ ယင်းပံြပင်တင

ွ ် ေသချာတိကျသည့် ပံြပင်အစ ိ ပီး သိပ် ည်လသည် မဟတ်သည့်

ဇာတ်ေ ကာင်းအလယ် င ့် အကန်လးကိ

ံ အ ပီးသတ်ေပးသည့် ဇာတ်လမ်းအဆံးသတ် ိေလသည်။ ဥပမာဆိရလ င်
မွတစ
် လင်ပံြပင်က ဆိသည်မာ အရာအားလံး၏ အစတွင ် အလာက စ ကဝဠာ ကီး တခလံးကိ ဖန်တးီ လိက် ပီး

ေလာကဥပေဒများကိ ချမတ်ေလသည်။ ယင်းေနာက် အလာက လသားများကိ ကရ်အာန်ကျမ်းမတဆင ့်

ေလာက၏ ဥပေဒများကိ ြပသေလသည်။ သိေသာ်

့ ကံဆးစွ
ိ ာပင် မသိနားမလည်သည့် ငမိက်သားများ င ့် ရက်စက်

ယတ်မာသည့် လဆိးများက အလာကိ ဆနက

် ့ ျင်ပန်ကန်ကာ ယင်းဥပေဒများကိ ေဖာက်ဖျက်ြခင်း င ့်
ေဖျာက်ဖျက်ြခင်းကိ လပ် ကေလသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ မွနြ် မတ် ပီး သစာ ိသည့် မွတစ
် လင်များ၏ တာဝန်မာ ယင်း

ဥပေဒများကိ လိက်နာ ပီး ယင်းအသိပညာဗဟသတများ ြပနပ

် ့ ာွ းေအာင် လပ်ရန် ြဖစ်ေလသည်။ အဆံးတွင ်

ေလာကကိ တရားစီရင်သည့ေ
် နတွ
့ င ် အလာက တဦးချင်း တေယာက်ချင်းစီ၏ ေဆာင်ရွကပ
် ံအေပ မတည် ပီး

တရားစီရင်မည် ြဖစ်ေလသည်။ အလာက တရားြဖငေ

့် နေသာ ပဂိ လ်များကိ ေကာင်းကင်ဘတွ
ံ င ် ထာဝရချမ်းသာ
စွာ ေနေစ ပီး ယတ်မာေကာက်ကျစ်သများကိ ေတာက်ေလာင်ေနေသာ ငရဲသိ ပစ်
့ ချမည် ြဖစ်ေလသည်။

ယင်း ကီးကျယ်သည့် ဇာတ်လမ်းအလိအရ က န်ေတာ်၏

့ ေသးငယ်ေသာ်လည်း အေရး ကီးသည့် ဘဝ
တာဝန်မာ အလာ၏ အမိနေ
် ့ တာ်အတိင်း လိက်နာရန်ြဖစ် ပီး သချမတ်ထားေသာ ဥပေဒများကိ ြပနပ
် ့ ာွ းေစရန် ြဖစ်
ကာ သအလိ
့ ေတာ်အတိင်း လိက်နာေစရန် ြဖစ်ေလသည်။ က န်ေတာ်က မွတစ
် လင်ပံြပင်ကိ ယံ ကည်သည်ဆပါက
ိ

တေန ငါး
့ ကိမ် ဝတ်ြပ ိခးြခင်
ိ း၊ ဗလီ အသစ်ေဆာက်ရန် ပိက်ဆလ
ံ ြခင်း၊ အယကိစွနသ
် ့ ည့ေ
် ဖာက်ြပန်ေရးသမား

များ င ့် မိစာဒိ မ
ိ ျားကိ ေတာ်လန်ြခင်းက က န်ေတာ်အ
့ တွက် ဘဝအဓိပာယ် ိေစမည် ြဖစ်သည်။ ေနစဥ်
့ သာမန်
အလပ်များြဖစ်သည့် လက်ေဆးြခင်း၊ ဝိင်ေသာက်ြခင်း င ့် လိငဆ
် က်ဆြံ ခင်းတိကဲ
့ သ့ ေသာ
ိ့ အလပ်မျိ းတွငပ
် င်

ေလာက အဓိပာယ်များ ြပည့် က်ေနမည် ြဖစ်ေလသည်။

အမျိ းသားေရးဝါဒကလည်း ဘာ ပီးရင် ဘာြဖစ်မည်၊ ဘာလာမည်ဆသည့

ိ ် တေြဖာငတ
့် ည်း (linear) ပံြပင်

မျိ း ေြပာပါသည်။ ဇီယန

ွ ဝ
် ါဒီ တိ၏
့ ပံြပင်က ဂျ းလမျိ းများ သမာကျမ်းစာလာ စွနစ
် ့ ားခန်းများ င ့် ေအာင်ြမင်မများ

ြဖင ့် အစြပ ပါသည်။ ဂျ းလမျိ းများ စ်ေပါင်း ၂၀၀၀ ကာ ေနရပ်မထွကေ

် ြပး ဒကေရာက် ပ
ိ ်စက်ကလြပ ခံရပံကိ
ြပန်ေြပာပါသည်။ ဇာတ် ိနအ
် ြမငဆ
့် းမာ
ံ ဂျ းလမျိ းတန်း သတ်ြဖတ်ခရ
ံ မ (ဟိလိေကာစ
့ ်) ြဖစ် ပီး အစေရး င်
ိ ငေ
ံ တာ်

တည်ေထာင် င်
ိ ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းေနာက် အစေရး င်
ိ ငသ
ံ ည် တေနတချိ
့ နမ
် ာေတာ့ ငိမ်းချမ်းသာယာဝေြပာ ပီး

ကိယ်ကျငတ
့် ရားအရေရာ၊ စိတ် လံးသားပိင်းဆိင်ရာ အရေရာ တကမာလံး ေမ ာ် ကည့ရ
် သည့် ေမ ာ်လငခ
့် ျက်

ေရာင်ြခည်သဖွယ် ြဖစ်လာမည့ေ
် နကိ
့ ေစာငေ
့် မ ာ်ေနပံ င ့် အဆံးသတ် ပါသည်။ က န်ေတာ်က ဇီယန
ွ ဝ
် ါဒီ ပံြပင်တင
ွ ်

ယံ ကည်သ ြဖစ်ပါက က န်ေတာ်ဘ

့ ဝ၏ ပန်းတိင်မာ ဂျ းတိင်းြပည် အကျိ းစီးပွားတိးတက်ေရး ထမ်းေဆာင်ရန်
ြဖစ်သည်ဟ ေကာက်ချက်ချမည် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းအတွက် ဟီးဘ းဘာသာစကား၏ သနစ
် ့ င်မကိ ကာကွယြ် ခင်း၊

ဂျ းတိ ဆံ
့ း ံးသွားေသာ နယ်ေြမများ ြပန်လည် ရ ိရန် တိက်ပဲဝ
ွ င်ြခင်း၊ သိမဟတ်
့ သစာ ိ အစေရး မျိ းဆက်သစ်

ကေလးငယ်များ ေမွးထတ်ြခင်း၊ ပျိ းေထာင်ြခင်းများကိ ေဆာင်ရွကရ

် မည် ြဖစ်ပါသည်။
 ဤသိ အေြခအေနတွ
့ ငလ် ည်း သာမန် ငီးေငွပျင်းရိဖွယေ
် ကာင်းေသာ အလပ်များပင်လ င် အဓိပာယ်များြဖ

င ့် ြပည့် က်ေနမည် ြဖစ်ပါသည်။ လွတလ

် ပ်ေရးေနတွ
့ င ် အစေရး ေကျာင်းသားေကျာင်းသေလးများက နာမည်ေကျာ်
ဟီးဘ း သီချင်းတပဒ်ကိ သီဆိ ပီး အမိေြမအတွက် ေဆာင်ရွကခ
် မ
ဲ့ မန်သမ ကိ ချီးကျ းဂဏ်ြပ ြခင်းမျိ း ြပ လပ် က

ပါသည်။ ကေလးတဦးက “အစေရးေြမမာ က န်ေတာ် အိမ်တလံးေဆာက် ပီး ပီ” ဟ သီဆမည်

ိ ြဖစ် ပီး ေနာက်တဦး

က “အစေရးေြမမာ က န်မ သစ်ပင်တပင်စိက် ပီး ပီ”ဟ ဟစ်ေ ကးမည် ြဖစ်ကာ၊ တတိယတဦးက “အစေရးေြမ

အတွက် က န်ေတာ် ကဗျာတပဒ် စပ် ပီး ပီ အစ ိသြဖင ့် တဦး ပီး တဦး သီဆိ ကမည် ြဖစ်သည်။ အဆံးတွင ် အတတ

စေပါင်း ပီး “ငါတိေတွ

့ အားလံး အစေရးအမိေြမအတွက် အိမ်ေဆာက် ပီး ပီ၊ သစ်ပင်စိက် ပီး ပီ၊ ကဗျာစပ် ပီး ပီ [ဒီ
နားမာ စာဖတ်သထည့ခ
် ျင်တာ ထပ်ထည့လ
် ရတာေပါ
ိ့ ]”့ ဆိ ပီး သံ ပိ င် သီဆိ ကမည် ြဖစ်သည်။

ကွနြ် မ နစ်ဝါဒကလည်း ယင်းသိ ဆင်

့ တယိးမားပံြပင်မျိ း ြဖစ်သည်။ သကေတာ့ လမျိ းထက် လတန်းစား

အေပ အေလးေပးထားသည်။ ကွနြ် မ နစ် ေ ကညာစာတမ်းတွင ် အဖွငခ

့် ျီထားပံမာ -

“ယေနထက်
့ တင်
ိ တည် ိေနေသာ လအဖွ
့ ဲအစည်းအားလံး၏ သမိင်းသည် လထ လတန်းစားတိက်ပဲမ
ွ ျား၏

သမိင်းပင် ြဖစ်ေပသည်။ လွတလ

် ပ်သ င ့် ေကျးက န်၊ မင်းညီမင်းသား င ့် လသာမန်များ၊ အ င်သခင် င ့် လယ်က န်၊

လက်မပညာသည် င ့် ကျပန်းအလပ်သမား၊ တခွနး် တည်း ငဆ

့် ရလ
ိ င် ဖိ ပ
ိ ်သများ င ့် ဖိ ပ
ိ ်ခမ
ံ ျားသည် တဦး ငတ
့်
ဦး အစ အ မဲ ဆနက
် ့ ျင်ဘက်ြဖစ်ေန ကကာ ပန်းကွယ၍
် တမျိ း၊ အတိအလင်းြဖငတ
့် ဖံ အဆက်မြပတ်တက်
ိ ခက်
ိ ခဲ ့

ကသည်။ ဤတိက်ပဲတ
ွ င်
ိ းသည် လအဖွ
့ ဲအစည်းတခလံးကိ ေတာ်လန်ေသာ ြပန်လည်တည်ေဆာက်ြခင်း သိမဟတ်
့
တိက်ခက်
ိ ေနေသာ လတန်းစားများပါ တပါတည်းဆံး ံးပျက်စီးြခင်းတိြဖင
့ ့် အဆံးသတ်ေလ့ ိသည်” ဟ၍
ြဖစ်သည်။

ကွနြ် မ နစ်ေ ကညာစာတမ်းတွင ် ဆက်လက် င်းြပထားသည်မာ ယေနေခတ်

့ သစ်တင
ွ ် “လအဖွ
့ ဲအစည်းတ
ရပ်လးသည်
ံ ကီးမားေသာ ရန်ဘက်ဂိဏ်း ကီး စ်ဂိဏ်းအြဖစ်လည်းေကာင်း၊ ဓန င်လတန်းစား င ့်

ပစည်းမဲလ
့ တန်းစားတည်းဟေသာ တဦး ငတ
့် ဦး ထိပ်တက်
ိ ရင်ဆင်
ိ ေနသည့် ကီးမားေသာ လတန်းစား စ်ရပ်အြဖစ်

လည်းေကာင်း ပိ၍ ပိ၍ ကွြဲ ပားသွား ကေတာ၏

့ ” ဟ၍ ြဖစ်သည်။ အဆံးသတ်တင
ွ ် ယင်းလတန်းစား စ်ရပ်၏
ပဋိပကမာ ပစည်းမဲလ
့ တန်းစားက အ င်
ိ ရ ိြခင်းြဖင ့် အဆံးသတ်မည် ြဖစ်ကာ ထိအခါ သမိင်းလည်း နိဂံးချ ပ်မည်

ြဖစ်သည်။ ကမာေပ တွင ် ကွနြ် မ နစ် လနိ့ ဗာန်ကိ ထေထာင် ပီး ဘယ်သကမလည်း ဘယ်အရာကိမ ပိင်ဆင်
ိ မမ ိ

ေတာက
့ ာ လတိင်းကလည်း အြပည့အ
် ဝ လွတလ
် ပ် ေပျာ်ရင် ကမည် ြဖစ်သည်။

က န်ေတာ်က ယင်းကွနြ် မ နစ်ပံြပင်တင

ွ ် ယံ ကည်သည်ဆပါက
ိ က န်ေတာ်ဘ
့ ဝ၏ ပန်းတိင်မာ ရဲရဲေတာက်
လက်ကမ်းေ ကာ်ြငာများ ေရးသားြဖနေ
် ့ ဝြခင်း၊ သပိတမ
် ျား၊ ဆ ြပပွဲများ ဦးေဆာင် စီစဥ်ြခင်း၊ သိမဟတ်
့
ေလာဘ ကီးသည့် အရင်း င်များကိ လပ် ကံသတ်ြဖတ်ြခင်း င ့် သတိ၏
့ လက်ပါးေစများကိ တိက်ခက်
ိ ြခင်းများ

ေဆာင်ရွကြ် ခင်းြဖင ့် ကမာေ

့ တာ်လန်ေရး ကီး လျင်ြမန်စာွ ေအာင်ြမင်ေရး ေဆာင်ရွကရ
် န် ြဖစ်သည်ဟ

မတ်ချက်ချမည် ြဖစ်သည်။ ယင်းကွနြ် မ နစ် ပံြပင်က ဘဂလားေဒ ့ ် ိ အထည်ချ ပ် အလပ်သမားများကိ

ေခါင်းပံြဖတ်ေနသည့် ကမဏီဘရန်းတခကိ သပိတေ
် မာက်ြခင်း၊ သိမဟတ်
့ ခရစ်စမတ်ညစာစားပွဲတင
ွ ် က န်

ေတာ်၏
့ ေယာကမအ င်း င် ဂတ်ေသွးစပ်သမား ကီး င ့် ြငင်းခံြခင်းကဲသ
့ မျိ
ိ ့ း ေဆာင်ရွကြ် ခင်းမျိ းကိပင် ဘဝ
အဓိပာယ်များ ိေစမည် ြဖစ်သည်။

က န်ေတာ်ဘ
့ ဝ၏ အမတ်အသား သ ပ်သကန် (မိမိဘာဆိသည်) ကိ သတ်မတ်ေပး ပီး က န်ေတာ့် လပ်ရပ်
မန်သမ ကိ အဓိပာယ် ိေစသည့် ပံြပင်အားလံးကိ ေလ့လာ့ ကည့မ
် ည်ဆပါက
ိ ယင်းပံြပင်များ၏ လမ်းြခံ
သက်ေရာက်မ အတိင်းအတာ၊ စေကးမာ အေရးမ ကီးလဆိသည့အ
် ချက်ကိ ထင် ားစွာ ေတွရမည် ြဖစ်သည်။

ဆိလိသည်မာ (ေ တွင ် တင်ြပခဲသ

့ ည့)် ြခေသ့ေလးဆင်ဘာကဲသ
့ ေသာ
ိ့ ဘဝစက်ဝန်းပံြပင်လမျိ
ိ း ပံြပင် အချိ မာ

ထာဝရသက်ဆင်
ိ သည်ဟ ထင်ဖွယရ
် ာ ိသည့် ပံြပင်များ ြဖစ်ပါသည်။ ေလာက ကီး တခလံး၊ စ ကဝဠာ ကီးတခလံး

ကိ ေနာက်ခထ
ံ ား ပီး ကည့မ
် သာ မိမိဘာဆိသည်ကိ သိ င်
ိ ေသာ ပံြပင်မျိ း ြဖစ်ပါသည်။ အမျိ းသားေရးပံြပင်များ င ့်

လမျိ းေရးပံြပင်ကသ
ဲ့ ေသာ
ိ့ ပံြပင်များမာမ ယင်းတိ ့ င ့် င
ိ း် ယဥ်လက်
ိ ပါက ေသးငယ်သာွ းပါသည်။ ဇီယန
ွ ဝ
် ါဒက ြမင ့်
ြမတ်မန
ွ ြ် မတ်သည်ဟ သတ်မတ်ထားေသာ (ဂျ းလမျိ းများ၏) စွနစ
် ့ ားခန်းများမာ စင်စစ်အားြဖင ့် လသားမျိ း ယ
ွ တ
်

ခလံး၏ ၀.၂ ရာခိင် န်းမ သာ ိသည့် လမျိ းများအေ ကာင်းသာ ြဖစ်ပါသည်။ ထိအြပင်
့ ကမာမ
့ ျက် ာြပင်တခ
လံး၏ ၀.၀၀၅ ရာခိင် န်းခနက
် ့ သာ
ိ လမ်းြခံ မည် ြဖစ် ပီး အချိနအ
် ားြဖငလ
့် ည်း အင်မတန်ေသးငယ်ေသာ

အစိတအ
် ပိင်းတခသာ ြဖစ်ပါသည်။ ဇီယန
ွ ပ
် ံြပင်က တ တ်အင်ပါယာများကိ အဓိပာယ်မေပးစွမ်း င်
ိ သလိ၊ နယးဂီန ီ

ိ မျိ း ယ
ွ စ
် များကိလည်း ဘယ်လမျိ
ိ း အဓိပာယ်မ ေပးစွမ်း င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။ အန်ဒ ိေမဒါဂလက်စီကလည်
ိ း
ဘယ်လမျိ
ိ း အဓိပာယ်မ ေပးစွမ်းမည် မဟတ်ပါ။ ထိအြပင်
့ ေမာေ ၊ အာြ◌ဗဟံတိ မတိ
့ င်မီ စ်အသေချ ိခေ
ဲ့ သာ

ကာလများ င ့် ေမျာက်ဝံများ၏ ဆငက

့် ြဲ ဖစ်စဥ်ကလည်
ိ း ဘယ်လမျိ
ိ း အဓိပာယ်မ ေပးစွမ်း င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။

ထိကဲသ
့ ိ အြမင်
့ ကျဥ်းေြမာင်းမများက ြပင်းထန်ေသာ ဆိးကျိ းသက်ေရာက်မများ ေပ ေပါက်ေစပါသည်။
ဥပမာဆိရလ င် အစေရး င ့် ပါလတ်စတိင်းအ ကား မည်သည့် ငိမ်းချမ်းေရး စာချ ပ်မဆိ ချ ပ်ဆရန်
ိ အခက်အခဲ

ြဖစ်ေစသည့် အဓိက အတားအဆီးတခမာ အစေရးတိက

့ ေဂျ စလင် မိ ကိ ပိင်းြခားခွြဲ ခမ်းရန် ဆ မ ိြခင်းေ ကာင ့်
ြဖစ်ပါသည်။ သတိက
့ ဆိသည်မာ ၄င်း မိ သည့် “ဂျ းလမျိ းများ၏ ထာဝရ မိ ေတာ်ြဖစ်သည်” ဟ ဆိပါသည်။ သိ ့
ြဖစ်ရာ ထာဝရဟ သတ်မတ်ထားသည့် အရာတခအတွက် ဘယ်လများ
ိ အေလ ာအ
့ တင်း လပ် င်
ိ ပါမည်နည်း။

ထာဝရ ဆိသည့် ကာလ င ့် င

ိ း် ယဥ် ကည့လ
် က်
ိ ပါက လအနည်းအငယ် ေသဆံးရြခင်းမာ ဘာမစရာ ိပါေတာမ
့ ည်
နည်း။ ထာဝရဟဆိလ င် အနည်းဆံးအားြဖင ့် စ ကဝဠာ၏ လက် ိသက်တမ်းြဖစ်ေသာ ၁၃.၈ ဘီလယ
ီ ံ စ် ြဖစ်

ပါသည်။ ကမာေြမ ေပ ေပါက်လာသည်မာ လွနခ

် သ
ဲ့ ည့် စ် ၄.၅ ဘီလယ
ီ ံ ခနက
် ့ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းကာလများ င ့်

င
ိ း် ယဥ် ကည့လ
် င် ေဂျ စလင် မိ ကိ တည်ေထာင်သည်မာ လွနခ
် ေ
ဲ့ သာ စ် ၅၀၀၀ ခနက
် ့ သာ ြဖစ် ပီး ဂျ းလမျိ း

ေပ ေပါက်လာသည်မာ အလွနဆ
် းံ ိလ စ် ၃၀၀၀ ခန ် ြဖစ်
့ ပါသည်။ ယင်းကာလကိ ဘယ်လမ
ိ ထာဝရဟ မေခ င်
ိ

ပါ။
 အနာဂတ်ကိ ကည့လ
် င်လည်း ပေဗဒအလိအရ ကမာေြမကိ လာလတေသာ
ံ့ စ်ေပါင်း ၇.၅ ဘီလယ
ီ ံ

ခနတ
့် င
ွ ် ေနက ကီးမားကျယ်ြပနလ
် ့ ာ ပီး စပ်ယဝါး မိ သွားမည်ဟ ဆိထားပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ စ ကဝဠာ အဖိမာ
့
ေနာက်ထပ်အနည်းဆံး စ်ေပါင်း ၁၃ ဘီလယ
ီ ခ
ံ န ် တည်
့ ိဦးမည်ဟ ဆိထားပါသည်။ စ်ေပါင်း ၁၃ ဘီလယ
ီ ံ ထားဘိ
ဦး၊ ေနာက်ထပ် စ်ေပါင်း ၁၃၀၀၀ ခနေ
် ့ လာက်တင
ွ ပ
် င် ေဂျ စလင် မိ ၊ အစေရး င်
ိ င ံ င ့် ဂျ းလမျိ းများ ိလမ
ိ ်ဦ
့ းမည်
ဟ အမန်တကယ် ယံ ကည် ကပါသလား။ အနာဂတ်ကိ ေမ ာ် ကည့လ
် င် ဇီယန
ွ ဝ
် ါဒက စ်ရာစ အနည်းငယ်

မိးကပ်စက်ဝိင်းထက် ပိေမ ာ် ပီး မ ကည့် င်

ိ ပါ။ သိေသာ်
့ လည်း ယင်းပမာဏေလာက်နပင်
ဲ ့ အစေရး င်
ိ ငသ
ံ ား အများ

စ၏ ဆင်ြခင်ေတွးဆ င်
ိ စမ
ွ ်းကိ ကန်ခမ်းသွားေစ ပီး “ထာဝရ” ဟ မတ်ယေစပါသည်။ ထိအြပင်
့ လအများကိလည်း

“ထာဝရ မိ ေတာ် ကီး” အတွက် အသက်ပင်ေပးရေပးရ စွနလ

် ့ တ် အနစ်နာခံရဲေစပါသည်။ သတိအေနြဖင
့ ့် ယင်း
ထာဝရ မိ ေတာ် ကီးတွင ် ခဏတာပဲခမ
ံ ည့် အိမ်များ ေဆာက်လပ်ြခင်းကိလည်း ကနက
့် က
ွ ြ် ငင်းဆန် ကမည် ြဖစ်

ပါသည်။

အစေရးဆယ်ေကျာ်သက်တဦးအေနြဖင ့် က န်ေတာ်သည်လည်း အစပိင်းတန်းက ပဂလိက မိမိဆသည်

ိ

ထက် ပိ ကီးသည့် တစံတရာ (ဆိလိသည်မာ အမျိ းသား င်

ိ င)ံ ၏ အစိတအ
် ပိင်း ြဖစ်ေစမည် ဆိ ပီး ကတိေပးသည့်

အမျိ းသားေရးဝါဒ၏ ဆွင

ဲ င် ညိ ယဖမ်းစားြခင်းကိ ခံခရ
ဲ့ ပါသည်။ က န်ေတာ်ဘ
့ ဝကိ တိင်းြပည်အတွက် ေပးဆပ်
လိက်ပါက တိင်းြပည်၏ ဝိညာဥ်တင
ွ ် င်သန်ေနေသာ သရဲေကာင်း(လပင်ေသေသာ်ြငား နာမည်ကား မေသသည်)

ြဖစ်လာမည်ဟ ယံ ကည်ချင်ခဖ
ဲ့ းပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း “တိင်းြပည်၏ ဝိညာဥ်တင
ွ ် င်သန်ေနေသာ သရဲေကာင်း”

ဆိတာ ဘာကိ ဆိလိသလဲဆတာကိ

ိ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် နားမလည် င်
ိ ပါ။ စာသားက အလွနေ
် လးနက်ပံ ေပါက်

ေသာ်လည်း အမန်တကယ်အားြဖင ့် ဘာကိ ဆိလိပါသနည်း။ က န်ေတာ်အ

့ သက် ၁၃ စ်၊ ၁၄ စ် အရွ ယတ
် န်းက အ

ညတညသရဲေကာင်းေန အထိ
့ မ်းအမတ် အခမ်းအနားကိ အမတ်ရမိပါသည်။ အေမရိကန်ြပည်ေထာင်စတွင ် အည
တည သရဲေကာင်းေနကိ
့ များေသာအားြဖင ့် ေလ ာေ
့ စျးချ၊ ေစျးေရာင်း ပီး ဆင် ေ
ဲွ လ့ ိေသာ်လည်း အစေရးတွငမ
်

အညတည သရဲေကာင်းေနမာ
့ လွနစ
် ာွ အေရး ကီး ပီး တည် ကည်ခနည
် ့ ားစွာ ကျင်းပေလ့ ိသည့် ေနြဖစ်
့ ပါသည်။ ထိ
ေနတွ
့ င ် ေကျာင်းများ၌ အခမ်းအနားများ ကျင်းပ ပီး အစေရးတိက်ခရ
ဲ့ သည့် များစွာေသာ စစ်ပဲမ
ွ ျားတွင ် ကျဆံးေလ

ပီးေသာ စစ်သားများကိ ေအာက်ေမြ့ ခင်း အခမ်းအနားကျင်းပပါသည်။ ကေလးများက အြဖ ေရာင်ဝတ် ပီး ကဗျာ

ရွ တြ် ခင်း၊ သီချင်းဆိြခင်း၊ လွမ်းသပန်းေခွချြခင်း၊ အလံေဝယမ်

့ းြခင်းများ ေဆာင်ရွက် ကပါသည်။ အဆိပါေနက
့
က န်ေတာ်လည်း အြဖ ေရာင် ဝတ်ထား ပီး ေကျာင်းအခမ်းအနားတွင ် အလံေဝြခင်
့ း၊ ကဗျာရွ တြ် ခင်းများ လပ်ေန
ရင်း ကိယ့ဖ
် ာသာကိယ် အလိလိေတွးမိသည်မာ ကီးလာသည့အ
် ခါ က န်ေတာ်လည်း အာဇာနည် စစ်သားတဦး ြဖစ်

ချင်သည်ဟ ေတွးမိပါသည်။ အေ ကာင်းမာ က န်ေတာ်သာ အစေရးြပည်အတွက် အသက်ေပး ပီး သရဲေကာင်းဆန်

ဆန် ကျဆံးခဲပ
့ ါက က န်ေတာ်က
့ ိ ဂဏ်ြပ ပီး ကေလးများက ကဗျာရွ တြ် ခင်း၊ အလံေဝယမ်
့ းြခင်းများ တေနလပ်
့ က

လိမ့် မည်ဟ ေတွးမိေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

သိေသာ်
့ ယင်းေနာက် က န်ေတာ်စဥ်းစားမိသည်မာ “ေနပါဦး။ ငါကေသ ပီဆရင်
ိ ဒီကေလးေတွ ငါကိ
့ ဂဏ်
ြပ ပီး ကဗျာရွ တေ
် နတာ ဘယ်လလပ်
ိ သိေတာမ
့ ာတန်း” ဟ အေတွးေပ လာပါသည်။ ဆိေတာ့ က န်ေတာ် ကိယ့ဖ
် ာ
သာကိယ် စိတက
် း င ့် ေသ ကည့ပ
် ါသည်။ က န်ေတာ်က
့ ိ သပ်သပ်ရပ်ရပ် စစ်သချ င်းတခ ိ အတ်ဂြဖ ြဖ ေလးတွင ်
ြမ ပ်ထား ပီး ေြမေပ က ကဗျာရွ တသ
် က
ံ ိ နားေထာင်ေနသည် ဆိ ပီး စဥ်းစား ကည့ပ
် ါသည်။ သိေသာ်
့ က န်ေတာ်ထပ်

စဥ်းစားမိသည်မာ “ငါက ေသ ပီဆမေတာ

ိ ့ ဘယ်က ကဗျာရွ တသ
် က
ံ ိ ကားရဦးမာတန်း။ နားလည်း မ ိေတာ၊့

ဦးေ ာက်လည်း မ ိေတာမ

့ ေတာ့ ဘာကိ ကား ပီး ဘာကိ ခံစားရဦးမာတန်း။ အဲဒ
့ ေ
ီ့ တာ့ ဘာအဓိပာယ် ိေသးတန်း”

ဆိ ပီး ဆက်ေတွးမိပါသည်။

ပိဆိးသည်မာ က န်ေတာ် အသက် ၁၃ စ် တွင ် စ ကဝဠာ ကီးမာ စ်သန်းေပါင်း ေထာင်ေသာင်း ငခ

့် ျီ

သက်တမ်း ိေန ပီး ေနာက်ထပ်လည်း စ်သန်း ေထာင်ေသာင်းချီကာ တည်တေ

ံ့ ကာင်း တည်တဦ
ံ့ းမည် ဆိသည်ကိ

သိေန ပီ ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ့် အေနြဖင ့် တကယ်တမ်း အစေရး င်

ိ ငက
ံ အဲေ
့ လာက် ကာ ည်စာွ တည်တံ့ င်
ိ မည်

ဟ ေမ ာ်လငလ
့် ိ ရပါသလား။
့ ေနာက်ထပ် စ်သန်း ၂၀၀ ကာ ပီးသည့အ
် ချိနအ
် ထိ ဟိမိေဆးပီးယန်း ကေလးများက

အကျအြဖ ဝတ်ကာ က န်ေတာ်က

့ ိ ဂဏ်ြပ ကဗျာများ ရွ တဆ
် ေန
ိ ကဦးပါမည်လား။ ယင်းပံြပင် ကီး တခလံးက တခ

ခေတာ့ လွေ
ဲ န ပီ ြဖစ်ပါသည်။

စာဖတ်သက ပါလက်စတိင်းသားြဖစ်ပါကလည်း ကိယ့က

် ကိ
ိ ယ် သိပ်ဟတ်လ ပီဟ မမတ် လိက်ပါ င။့်
ေနာက်ထပ် စ်သန်း ၂၀၀ ပတ်ဝန်းကျင်ေလာက်တင
ွ ် ပါလက်စတိင်းသား ဆိ ပီး ေတာလ
့ ည်း မ ိေတာဖ
့ ိ များ
့
ပါသည်။ အမန်တကယ်အားြဖင ့် ယင်းအချိနတ
် င
ွ ် ြဖစ်တန်ေချမာ ဘယ်လမျိ
ိ း တိ
ိ ့ က်သတဝါမ မ ိေတာဖ
့ ိ များ
့
ပါသည်။ အြခားေသာ အမျိ းသားေရး လပ် ားမများမာ လည်း အလားတ အြမင်ကျဥ်း ကပါသည်။ ဆာဘီးယန်း

အမျိ းသားေရးဝါဒက ဂျ ရတ်ဆစ်ေခတ် (Jurassic era) တန်းက ဘာေတွြဖစ်ခသ

ဲ့ ည်ဆတာကိ
ိ ထည့် ပီးမစဥ်းစား

ပါ။ ထိနည်းတ ကိရီးယား အမျိ းသားေရးဝါဒီများကလည်း အေ ဖျားအာ က က န်းဆွယေ

် လးသည်သာလ င်

စ ကဝဠာ၏ ဗဟိချက်၊ တေလာကလံး င ့် သက်ဆင်

ိ ေသာ ကိစရပ်များတွင ် သသာလ င် အေရးပါအရာ ေရာက်

သည်ဟ မတ်ထင် ကပါသည်။

ြခေသ့ေလး ဆင်ဘာပင်လ င် အ မဲတမ်းတည်တေ

ံ့ နသည်ဆသည့
ိ ် ဘဝစက်ဝန်း ကီးကိ စ် စ်ကာကာ

ယံ ကည်သည့တ
် င်
ိ ြခေသ့များ၊ ေတာဆိတမ
် ျား၊ ြမက်ပင်များမာ အမန်စင်စစ်အားြဖင ့် အ မဲထာဝရ တည်ေနမည်

မဟတ်ေ ကာင်း ေတွးမိသည် မဟတ်ပါ။ ဆင်ဘာက တိ

ိ ့ က်သတဝါများ မေပ မီကာလက စ ကဝဠာ ကီး ဘယ်လိ ိ

ေ ကာင်း မစဥ်းစားသလိ သချစ်လပါသည် ဆိသည့် အာဖရိက ဆာဗားနားလွငြ် ပင်တင

ွ ် လသားများက ြခေသ့များကိ

အကန်သတ်လက်
ိ ပီး ြမက်ခင်းြပင်များအားလံးကိ ကွနက
် ရစ်၊ ဘိလပ်ေြမေတာ ကီးြဖင ့် ဖံးပစ်လက်
ိ ပါက ဘယ်လိ

ြဖစ်သာွ းမည်ဆသည်
ိ ကလည်
ိ း မစဥ်းစားပါ။ ဤသိဆိ
့ ပါက ဆင်ဘာ၏ ဘဝသည် လံးလံး အဓိပာယ် မ ိေတာရ
့ ာ
ေရာက်သာွ းပါသလား။

ဘယ်ပံြပင်ကမ စလယ်ဆးံ ပီးြပည့စ

် ံြခင်းမ ိပါ။ သိေသာ်
့ လည်း က န်ေတာ်အ
့ တွက် မိမိဘယ်သဆိသည့်
သ ပ်လကဏာကိ တည်ေဆာက်ရန် င ့် ဘဝအဓိပာယ် ိေစရန်အတွက် ေ ေနာက်မညီ ွတမ
် များ၊ မျက်ကယ
ွ ြ် ပ

ထားသည့် အပိင်းများ ဘာမမ ိသည့် ပီးြပည့စ

် ံေသာ ပံြပင်မျိ းြဖစ်ေနရန် မလိအပ်ပါ။ က န်ေတာ်က
့ ိ ဘဝအဓိပာယ်
ေပးစွမ်းရန်အတွက် ပံြပင်တပဒ်က အေြခအေန ၂ ရပ် င ့် ကိက်ညရ
ီ န် လိအပ်ပါသည်။ ပထမတခမာ ယင်းပံြပင်တင
ွ ်
က န်ေတာ် ပါဝင်လရမည့
ိ့ ် အခန်းက တရပ် ေဖာ်ြပေပးရန် လိပါသည်။ နယးဂီန ီ ိ ဌာေနတိင်းရင်းသားတဦးက ဇီ

ယွနဝ
် ါဒြဖစ်ြဖစ်၊ ဆားဘီးယန်း အမျိ းသားေရးဝါဒြဖစ်ြဖစ် ယံ ကည်ရန် အေ ကာင်းမ ိပါ။ အေ ကာင်းမာ ယင်းပံြပင်

များက နယးဂီန ီ င ့် ယင်း ိလများကိ လံးလံး စိတမ

် ဝင်စားေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ပ် င်မင်းသားမင်းသမီးများ

လိပင် လဆိသည်ကလည်း သတိကိ

့ အေရး ကီး ေနရာေပးသည့် ဇာတ် န်းဇာတ်ကက
ွ မ
် ျားကိသာ ကိ က် စ်သက်

ေလ့ ိပါသည်။

ဒတိယအေြခအေနမာ ပံြပင်တပဒ်သည် အဆံးအစမဲ့ ချဲထွငလ

် မ်းြခံ စရာ မလိေသာ်လည်း က န်ေတာ်ြမင်

င်
ိ ေသာ အတိင်းအတာထက် ေကျာ်လန
ွ လ
် မ်းြခံ ရန် လိအပ်ပါသည်။ ပံြပင်က က န်ေတာ်က
့ ိ မိမိဘယ်သဆိသည့်
သ ပ်သကန်တခ င ့် က န်ေတာ်က
့ ိ ဘဝအဓိပာယ်ေပးသည်မာ မိမိထက် ပိ ကီးမားသည့် အရာတခတွင ် ြမ ပ် ထ
ံ ား
သည့န
် ည်းြဖင ့် ေပးြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း က န်ေတာ်က ယင်း “ပိ ကီးမားသည့် အရာ” ကိေရာ ဘာက

အဓိပာယ်ေပးထားသလဲ ဆိသည်ကိ စတင်ေမးခွနး် ထတ်လာ င်

ိ ပါသည်။ က န်ေတာ်ဘ
့ ဝကိ အဓိပာယ် ိေစသည်မာ
ပစည်းမဲ့ လတန်းစားကိ ကညီြခင်း သိမဟတ်
့ ပိလန် င်
ိ ငေ
ံ တာ်ကိ ေပးဆပ်ြခင်း ဆိပါစိ။့ ပစည်းမဲ့ လတန်းစား င ့် ပိ

လန် င်
ိ ငေ
ံ တာ်ကိ ဘာက အဓိပာယ် ိေစပါသနည်း။ တခါက ကမာ ကီးသည် ဆင် ကီး၏ ေကျာကန်းေပ တွင ်

တည် ိေနသည်ဆိ ပီး ေ ကးေ ကာ်သည့် လတဦး ိပါသည်။ သကိ

့ ဆင် ကီးကကျ ဘယ်ေပ ရပ်ေနသလဲဆိ ပီး တ
ေယာက်က ေမးေသာအခါ ြပန်ေြဖသည်မာ ဆင် ကီးက လိပ် ကီး အ ကီး ကီးတေကာင်ေပ တွင ် ရပ်ေနသည်ဆိ ပီး

ြပန်ေြဖပါသည်။ အဲလ
့ ဆိ
ိ လ င် အဆိပါ လိပ် ကီးကေရာဆိေတာ။့ လိပ် ကီးကကျ သထက်
့ ပိ ကီးသည့် လိပ် ကီးေပ

တွင ် ရပ်ေနပါသည်ဆိ ပီး ေြဖပါသည်။ အဲဒ

့ ပ
ီ့ ိ ကီးသည့် လိပ် ကီးကကျ ဘာ ကီးေပ ရပ်ေနသလဲ ထပ်ေမးေတာ့

သက စိတဆ
် းသွ
ိ ား ပီး “အဲတ
့ ာ စဥ်းစားစရာ မလိေတာဘ
့ း။ အဲဒ
့ က
ီ့ စ ပီး လိပ်ေတွချည်းပဲ” ဆိ ပီး ေြပာပါသည်။

ေအာင်ြမင်သည့် ဇာတ်ကက
ွ ပ
် ံြပင်အများစက အဆံးသတ်ကိ ဖွငထ
့် ားေပးပါသည်။ သတိအေနြဖင
့ ့် ဘယ်

အရာက အဆံးတွင ် အဓိပာယ် ိေစသည်ဆသည်

ိ ကိ င်းြပရန် မလိတတ်ပါ။ အေ ကာင်းမာ သတိက
့ လအများစ၏
စိတပ
် ါဝင်စားမကိ ဖမ်းစားထား င်
ိ စမ
ွ ်း ိ ပီး လံြခံ သည့ေ
် ဘာင် အတွငး် ဇာတ်ကက
ွ က
် ိ ခင်းြပရာတွင ် အလွန ်

ေတာ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ ကမာ ကီးက ဆင် ကီး၏ ေကျာကန်းေပ တွင ် တည် ိသည်ဆိ ပီး င်းြပ
ေသာအခါ ခက်ခက်ခခ
ဲ ဲ ေမးခွနး် များကိ ကိ ကာထားပံမာ အေသးစိတက
် ျကျ ဇာတ်လမ်းကိ ခင်းြပထားေသာနည်းြဖ

င ့် ြဖစ်ပါသည်။ ဆင် ကီးက သ၏

့ နားရွ က် ကီးများ ခတ်လက်
ိ ေသာအခါ ဟာရီကန
ိ း် မန်တင်
ိ းများ တိက်ေစ ပီး၊ ဆင်

ကီးက ေဒါသထွက် ပီး တဆတ်ဆတ် တန်ေနသည့အ

် ခါ ကမာေပ တွင ် ငလျင်လပ်ေစသည် အစ ိသြဖင ့်

အေသးစိတ် င်းြပပါသည်။ စာဖတ်သက အမယ်ဘတ်၏ သချည်

့ ခင်ကသ
ဲ့ ိ ေကာင်
့ းေကာင်း ပ်ေအာင် လပ် င်
ိ ပါက
ဘယ်သကမ ဆင် ကီးကကျ ဘာ ကီးေပ ရပ်ေနသလဲ ဆိ ပီး ေမးမည်မဟတ်ပါ။ အမျိ းသားေရးဝါဒကိပဲ ကည့ပ
် ါ၊

သရဲေကာင်းများ၏ ပံြပင်များြဖင ့် ညိ ငင်ဖမ်းစား ပီး အတိတက

် ကံဆးမိ
ိ းေမာင်ြဖစ်ရပ်များကိ ြပန်ေြပာြခင်းြဖင ့်

က ပ်
် တကိ
ိ ့ မျက်ရည်ေတာက်ေတာက် ကျေစပါသည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ တိင်းြပည်က အတိတက
် ဘယ်လမျိ
ိ းမ

တရားမများ ကံ ေတွရသည် အစ ိသြဖင ့် ေြပာ ပီး က ပ်

် တကိ
ိ ့ မခံမရပ် င်
ိ ေဒါသထွက် ေတာက်ေခါက် ြဖစ်ေစ
ပါသည်။ က ပ်
် တက
ိ ့ အမျိ းသားေရးဒ ာရီတင
ွ ် ေမျာသွား ပီး ကမာေပ တွင ် ြဖစ်ြဖစ်သမ ေသာ ြဖစ်ရပ်တင်
ိ းကိ

အမိတင်
ိ းြပည်ကိ ဘယ်လသက်
ိ ေရာက်သလဲဆတာက
ိ စစဥ်းစားပါေတာသ
့ ည်။ အရင်းစစ်လက်
ိ လ င် ဘာလိများ
့
အမိတင်
ိ းြပည်ဆသည့
ိ ် အယအဆက အေရး ကီးရသလဲဆသည့
ိ ် ေမးခွနး် ကိ စဥ်းစားဖိ အချိ
့ နမ
် ိသေလာက် ြဖစ်

သွားပါေတာသ
့ ည်။

စာဖတ်သက ဇာတ်ကက
ွ ပ
် ံြပင်တခတွင ် ယံ ကည်သည်ဆပါက
ိ ယင်းက စာဖတ်သကိ ပံြပင်၏ အင်မတန်

အေသးစိတသ
် ည့် ကိစေလးများတွငပ
် ါ အလွနစ
် ိ တပ
် ါဝင်စားေစပါသည်။ တချိနတ
် ည်း မာပင် ပံြပင်က လမ်းြခံ

သက်ေရာက်မမ ိေသာ ကိစမန်သမ ကိ လျစ်လျ ထားေစပါသည်။ ရဲရဲေတာက် ကွနြ် မ နစ်များက

ေတာ်လန်ေရး၏ အေစာပိင်းကာလများတွင ် ဆိ ယ်ဒမ

ီ ိကရက်များ င ့် မဟာမိတဖ
် ဲွသင ့် မဖွဲသငက
့် ိ မေရမတွက် င်
ိ

ေသာ နာရီေပါင်းများစွာ ေဆွးေ းွ ြငင်းခံ ကပါသည်။ သိေသာ်

့ သတိက
့ စ ကဝဠာအတွငး် ေအာ်ဂဲနစ်သက် ိများ
ဘယ်လပျံ
ိ တည်
ံ့ ိသလဲ၊ ဂိ ဟ်ကမာ ိ တိ
ိ ့ က်သတဝါများ ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ်တင
ွ ် ပစည်းမဲ့ လတန်းစားက ဘယ်ေနရာ

ကပါဝင်သလဲ ဆိသည့က
် စ
ိ များကိ မေတွးဆ မဆင်ြခင်သေလာက် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းသိ အေရမရ
့ အဖတ်မရ

ေမးခွနး် များက ေတာ်လန်ေရး ကီးပျက်ရာပျက်ေ ကာင်း သက်သက်မဲ့ အချိနြ် ဖ န်းတာဟ ယဆ ကပါသည်။

အချိ ပံြပင်ဇာတ်ကက
ွ မ
် ျားက တေလာကလံး င ့် အချိနက
် ာလအားလံးကိ လမ်းြခံ င်
ိ ေရး ကိ းစား က

ပါသည်။ သိေသာ်
့ ေအာင်ြမင်သည့် ပံြပင်ဇာတ်ကက
ွ ် အများအြပားက အာ ံကိ ဖမ်းစားထား င်
ိ စမ
ွ ်း ိသည်ြဖစ်ရာ

သတိ၏
့ လမ်းြခံ မ အတိင်းအတာမာ အေတာ်အသငသ
့် ာ ြဖစ်ပါသည်။ ပံြပင်ေြပာြခင်း အ ပညာ၏ အဓိက

အေရး ကီးေသာ ဥပေဒသတခမာ ပရိသတ် ြမင် င်

ိ ေသာ အတိင်းအတာကိ ေကျာ်လန
ွ ် င်
ိ ပီဆပါက
ိ ယင်းပံြပင်၏

ေနာက်ဆးအတိ
ံ င်းအတာမာ ဘယ်ေလာက် ိသလဲဆသည့
ိ ် အချက်မာ အေရးမ ကီးေတာြ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။ လများ

က သက်တမ်းေထာင်ချီသာ ိေသာ အမျိ းသား င်

ိ ငေ
ံ တာ်အတွက် ြဖစ်ေစ၊ သက်တမ်း ဘီလယ
ီ ံ ငခ
့် ျီ ိသည်ဟဆိ

ေသာ ဘရားသခင်အတွကြ် ဖစ်ေစ သတ်ရဲြဖတ်ရဲမ၊ းသွပ်မမာ အတတသာ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်မည်ကိ ေတွရမည်

ြဖစ်ပါသည်။ လအများက ကီးမားေသာ ကိနး် ဂဏန်းများကိ နားလည်မတွင ် အားနည်း ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ များ

ေသာအားြဖငလ
့် ည်း က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတက
် း ေကာင်းေကာင်းြဖင ့် စဥ်းစားေတွးဆ င်
ိ စမ
ွ ်းမာ အလွယေ
် လး ငပ
့် င်

ေပျာက်ဆးသွ
ံ ားတတ်ပါသည်။

စ ကဝဠာ ကီးအေ ကာင်း က ပ်

် တိ သိ
့ ထားသမ အားလံးအေပ မတည်စဥ်းစား ကည့ပ
် ါက စ ကဝဠာ င ့်

လသားတိ၏
့ ြဖစ်တည်မဆိင်ရာ အဆံးစွနေ
် သာ အမန်တရားမာ အစေရး၊ ဂျာမနီ၊ ား သိမဟတ်
့ ေယဘယျအား

ြဖင ့် ဘယ်အမျိ းသားေရးဝါဒကမဆိေြပာေသာ ပံြပင်သာြဖစ်ရန်မာ စိတမ

် န်သတဦးအတွက် ဘယ်လမ
ိ ြဖစ် င်
ိ မည်

မဟတ်ပါ။ အချိနအ
် ားလံး၊ အာကာသတခလံး၊ မဟာေပါက်ကမ
ွဲ ကီး (Big Bang)၊ ကွမ်တမ် ပေဗဒ င ့် သက် ိ

တိ၏
့ ဆငက
့် ြဲ ဖစ်စဥ် အားလံးနီးပါးကိ လျစ်လျ သည့် ပံြပင်ဇာတ်ကက
ွ တ
် ပဒ်မာ အလွနဆ
် းံ ိလ အမန်တရား၏

ေသးငယ်ေသာ အစိတအ
် ပိင်းသာ ြဖစ်ပါလိမ်မ
့ ည်။ သိေသာ်
့ လည်း လအများမာ ယင်းကိ တနည်းတဖံအားြဖင ့်

ေကျာ် ပီး မြမင် င်

ိ ကပါ။
 အမန်အားြဖငဆ
့် ရလ
ိ င် သမိင်းတေလ ာက် သန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ လသားများမာ သတိ၏
့ ဘဝ အဓိပာယ်
ိဖိဆိ
့ လ င် သတိအေနြဖင
့ ့် တိင်းြပည်အတွက် ဘဝကိ ြမ ပ် ဖ
ံ ိ မလိ
့ သလိ၊ အယဝါဒေရးရာ လပ် ားမတခတွင ်
လည်း ပါဝင်စရာပင် မလိပါ၊ သတိအေနြဖင
့ ့် ေသ ပီးေနာက် သတိ၏
့ ပဂလိကဘဝဇာတ်လမ်း ဆက် ပီး ိေနေစရန်
အတွက် “တခခ ချန်ထားခဲ့ င်
ိ လ င်” လံေလာက် ပီ ြဖစ်သည်ဟ ယံ ကည် ကပါသည်။ ချန်ထားခဲခ
့ ျင်သည့် ယင်း “တ
ခခ” မာ စံအားြဖင ့် မိမိ၏ ဝိညာဥ် သိမဟတ်
့ မိမိ၏ အ စ်အသား ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် လက် ိ ဘဝ
တွင ် ေသ ပီးေနာက် ေနာက်ထပ် ခ ာအသစ်ထပ်ရသည်ဆပါက
ိ ေသြခင်းတရားမာ က န်ေတာ်အ
့ တွက် အဆံးသတ်
မဟတ်ေတာပ
့ ါ။ ယင်းမာ အကန ် တကန
့ ် ့ ငတ
့် ကနအ
် ့ ကား အ ကားအလပ် ကာလသာ ြဖစ်ပါေတာသ
့ ည်။ ဟိဘက်
အကနတ
့် င
ွ ် စခဲသ
့ ည့် ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကက
ွ မ
် ာ ဒီဘက်အကနတ
့် င
ွ ် ဆက်လက် ပီး ြဖစ်သာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။ လအ

များစက ဘယ်ဘာသာ အယဝါဒတခခဆိ ပီး အမည်တပ်စရာ မလိဘဲ၊ ေဖာ်ြပပါ သီအရီ

ိ တင
ွ ် အနည်းဆံးအားြဖင ့်

ေဝေဝဝါးဝါး ယံ ကည် ကပါသည်။ သတိအေနြဖင

့ ့် အကျယ်ချဲထားသည့် တရားေသဝါဒ တခခစွဲကင်
ိ ထားစရာ မလိ

ဘဲ ေသြခင်းတရား၏ အလွနတ
် င
ွ ် သတိ၏
့ ဇာတ်လမ်းပံြပင်မာ ဆက်ေနဦးမည်ဆသည့
ိ ် စိတသ
် က်သာရာ ရေစသ
ည့် ခံစားချက်သာ လိအပ်ပါသည်။

ယင်းကဲသ
့ ိ ဘဝ
့ တခမတခ ကးေြပာင်းသွားသည် ဆိသည့် မ ပီး င်
ိ ေသာ ဇာတ်လမ်း ည် ကီး အြဖစ်ဖွငဆ
့် ိ

သည့် ဘဝသီအရီ
ိ မာ လွနစ
် ာွ ဆွေ
ဲ ဆာင်မ ိသလိ၊ အလွနလ
် ည်း ေတွရများပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းတွင ် အဓိက

ြပဿနာ စ်ခ ိပါသည်။ ပထမတခမာ က န်ေတာ်၏

့ ပဂလိကပံြပင်ကိ ည်ေအာင် ဆွဆ
ဲ နလ
် ့ က်
ိ ြခင်းြဖင ့် ဘဝက ပိ

ပီး အဓိပာယ် ိမသွားပါ။ ည်သာွ း ံ သပ်သပ်သာ ြဖစ်ပါသည်။ အမန်ပင်လည်း ေမွးဖွားြခင်း၊ ေသဆံးြခင်း

သံသရာစက်ဝန်းလည်ေနသည် ဆိသည့် အယအဆကိ လက်ကင်

ိ ထားသည့် ကီးကျယ်ေသာ ဘာသာ ကီး စ်ခ ြဖစ်

သည့် ဟိ ဘာသာ င ့် ဗဒဘာသာက သင်ြပသည်မာလည်း ယင်းသံသရာ ကီး၏ အချည်း းီ ြဖစ် ပီး အဓိပာယ်ကင်း

မဲမ
့ ကိ ထိတလ
် နတ
် ့ န်လပ်ြခင်း ကီးစွာြဖစ် ကပါသည်။ သန်းေပါင်း ကေဋကဋာ ငခ
့် ျီ ပီး က န်ေတာ်သည်
လမ်းေလ ာက်သင်လက်
ိ ၊ ကီးြပင်းလာလိက်၊ ေယာကမ င ့် ရန်ြဖစ်လက်
ိ ၊ ေနမေကာင်းြဖစ်လက်
ိ ၊ ေသဆံးလိက် င ့်

ထပ်တလဲလဲ ကံ ေတွရပါသည်။ ယင်းသိ ထပ်

့ တလဲလြဲ ဖစ်ေနရမတွင ် ဘာအဓိပာယ် ိပါဦး မည်နည်း။ သံသရာတ

ေလ ာက် အတိတဘ
် ဝများတွင ် က န်ေတာ်ငေ
ိ ကးခဲေ
့ သာ မျက်ရည်များကိ စလိက်ပါက ပစိဖိတသ
် မဒရာ ကီးပင် ြပ

ည့သ
် ာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ် ကိယ်မာြ◌ဖစ်ေပ လာေသာ ဆံပင်များ၊ သွားများကိ စစည်းလိက်ပါက

ဟိမဝ ာေတာင်တန်း ကီးထက်ပင် ြမငပ

့် ါဦးမည်။ သိရာတွ
့ င ် ယင်းတိအတွ
့ က် က န်ေတာ်တ
့ င
ွ ် ဘာများြပစရာ ကျန်ပါ

မည်နည်း။ သိြဖစ်
့ ရာ ဟိ ဝါဒီ၊ ဗဒဝါဒီ သမဏပဂိ လ်များ သံသရာ ည်ေရးထက် ဤသံသရာချားရဟတ်မ
လွတေ
် ြမာက်ရာ ာေဖွြခင်းတွင ် အဓိက အေလးထား အာ ံစိက် ကိ းစား ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ဤသီအရီ
ိ ၏ ဒတိယြပဿနာမာ ေနာက်ဘဝ ိသည်ဆသည့
ိ ် သက်ေသမာ ာမရသေလာက် ြဖစ်ြခင်း ြဖစ်
ပါသည်။ က န်ေတာ်သည် အတိတဘ
် ဝတန်းက အလယ်ေခတ်လယ်သမားတဦး၊ နီရန်ဒါသယ်မဆိးတဦး၊ သိမဟတ်
့
တီရပ်စ်ဒင်
ိ ေဆာ
ိ တေကာင်၊ ဒါမမဟတ် အမီးဘားတေကာင် ြဖစ်ခသ
ဲ့ ည် ဆိသည့် သက်ေသ ဘယ်မာ ာရ င်
ိ ပါ

မည်နည်း (က န်ေတာ်တ
့ င
ွ ် သန်း ငခ
့် ျီေသာ အတိတဘ
် ဝများ ိခသ
ဲ့ ည်ဆပါက
ိ တချိနခ
် ျိနတ
် င
ွ ် ဒိင် ေဆာတေကာင်
ိ ၊
သိမဟတ်
့ အမီးဘားတေကာင် ြဖစ်ဖိက
့ ပိများပါသည်။ အေ ကာင်းမာ လသားဆိသည်မာ လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ်သန်း ၂.၅

သန်းကမ စတင် တည် ိေပ ေပါက်လာြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်) ။ အနာဂတ်တင

ွ လ
် ည်း က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ဆိင်
ေဘာဘ
့ စ
် က် ပ် လသား၊ သိမဟတ်
့ ဂလက်စီ ခရီးသွားတဦး သိမဟတ်
့ ဖားတေကာင်အြဖစ် ြပန်ေမွးလာပါမည်ဟ

ဘယ်သကများ အတပ်ေြပာ င်
ိ ပါမည်နည်း။ က န်ေတာ်၏
့ ဘဝကိ ယင်းသိ ေနာက်
့ ဘဝဆိသည့် ကတိကဝတ်တင
ွ ်

အေြခခံရမည်ဆပါက
ိ ယင်းမာ တိမ်ေပ ေဆာက်ထားသည့် ဘဏ်ကေန ေနာင်တချိနတ
် င
ွ ် ထတ်လရမည်
ိ့ ဆသည့
ိ ်

ချက်လက်မတ်ြဖင ့် မိမိအမ
ိ ်ကိ ေရာင်းလိက်သကဲသ
့ ိ ြဖစ်
့ မည် ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ေသဆံး ပီးေနာက် မိမိသည် ဝိညာဥ် ဒါမမဟတ် တခခအေနြဖင ့် ဆက် ိပါသည်ဆသည်
ိ ကိ မယံ

သများက ေသလွနသ
် ာွ း ပီးေနာက် လက်ဆပ်လက်ကင်
ိ ြပလိရမည့
့ ် တခခ ချန်ရစ်ထားခဲရ
့ န် ကိ းပမ်း ကပါသည်။
ယင်း “လက်ဆပ်လက်ကင်
ိ ြပလိရသည့
့ အ
် ရာ တခခ” မာ ဇီဝေဗဒ သိမဟတ်
့ ယဥ်ေကျးမဆိသည့် ပံစံ ၂ မျိ းထဲက

တမျိ းမျိ း ြဖစ် င်

ိ ပါသည်။ ဆိပါေတာ့ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ကဗျာတပဒ်ပဒ်၊ သိမဟတ်
့ က န်ေတာ်၏
့ တန်ဖိး ိလသ
ည့် မျိ းဗီဇ တချိ ကိ ချန်ရစ်ထားခဲသ
့ ည် ဆိတာမျိ း ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ ေနာက် စ်ေပါင်းရာ ငခ
့် ျီ ကာ ပီး

ေနာက် လများက က န်ေတာ်က

့ ဗျာကိ ဆက်ဖတ်ေနဦးမည်၊ သိမဟတ်
့ က န်ေတာ်၏
့ သားသမီးေြမးြမစ်များ
ဆက်လက် ိေနဦးမည် ဆိသည်က က န်ေတာ်ဘ
့ ဝကိ အဓိပာယ် ိေစမည် ြဖစ်ပါသည်။ ဤသိဆိ
့ လ င် သတိ ့
အတွကက
် ျေတာေ
့ ကာ ဘဝအဓိပာယ်က ဘယ်လြဖစ်
ိ ပါမည်နည်း။ အဲဒ
့ ါကေတာ့ ေြပာရလ င် သတိ ပရမည့
့ ် ကိစ

ြဖစ်ပါသည်၊ က န်ေတာ် ပစရာ မလိေတာပ

့ ါ။ သိြဖစ်
့ ရာ ဘဝအဓိပာယ်ဆသည့
ိ ် ကိစမာ လက်ပစ်ဗံးတလံး င ့် ေဆာ့
ကစားသလိ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက ေနာက်တေယာက်ကိ လက်ဆငက
့် မ်း ပီးပါက လံြခံ စိတခ
် ျရ ပီ ြဖစ်ပါသည်။

သိေသာ်
့ လည်း ကံဆးလသည်
ိ မာ ယင်းကဲသ
့ ိ “တခခ
့ ချန်ထားခဲလ
့ သည်
ိ ” ဆိသည့် ေမ ာ်လငခ
့် ျက်ေလးမာ

လည်း အများအားြဖင ့် မြပည့ဝ

် သေလာက် ြဖစ်ပါသည်။ အသက် င် ေနထိင်ခသ
ဲ့ ည့် သတဝါအများစမာ ဘယ်လိ

မျိ း မျိ းဗီဇကိမ မချန်ထား င်

ိ ခဘ
ဲ့ ဲ မျိ းတန်းသွားတာ များပါသည်။ ဥပမာ ေြပာရလ င် ဒိင် ေဆာ
ိ အားလံးနီးပါး ြဖစ်

ပါသည်။ ေနာက်ထပ် ဥပမာေပးရလ င် ေဆးပီးယန်း လသားမျိ း ယ

ွ စ
် က ကမာကိ ကီးစိးလာသည့အ
် ခါ မျိ းတံး

ေပျာက်ကယ
ွ သ
် ာွ းသည့် နီယန်ဒါသယ် (Neanderthal) လသားမျိ းစ ြဖစ်ပါသည်။ ဒါမမဟတ်ရင်လည်း က န်ေတာ့်

အဘွားဖက်က ပိလန် မိသားစ၊ သတိလည်

့ း ယင်းသိပင်
့ ြဖစ်ပါသည်။ ၁၉၃၄ ခ စ်တင
ွ ် က န်ေတာ်အ
့ ဖွား ဖန်နက
ီ

ေဂျ စလင်သိ သ
့ မိ့ ဘများ၊ ညီအမများ င ့် ေြပာင်းေ လာပါသည်။ သိေသာ်
့ ေဆွမျိ းအများစက မယ်နခ
ိ ် မိ င ့်
ချက်စတိကိဗာ မိ တိတွ
့ င ် ေနရစ်ခဲ့ ကပါသည်။ ေနာက် စ်အနည်းငယ်အ ကာ နာဇီများ ေရာက်လာေသာအခါ သတိ ့
ကိ ကေလးတေယာက်မချန် အကန် င်းလင်းသတ်သင်ပစ်ပါသည်။

ယဥ်ေကျးမအေမွအ စ်တခခ ချန်ရစ်ခဖ

ဲ့ ိ ့ ကိ းစားရန်ကလည်း ေအာင်ြမင်သည်က ားပါသည်။ က န်ေတာ့်

အဘွား၏ ပိလန်အမျိ းေတွက မိသားစဓါတ်ပံအယ်လဘ

် မ်ထဲ မိနေ
် ဖျာေ
့ ဖျာ့ ကျန်ခသ
ဲ့ ည့် ပံတချိ ကလွလ
ဲ ိ ဘာမ
့
ကျန်ရစ်ခြဲ့ ခင်း မ ိေတာပ
့ ါ။ က န်ေတာ်အ
့ ဘွား အသက် ၉၆ စ် အရွ ယ် ကီးကလည်း သတိဘယ်
့ သဆိတာကိ

နာမည် ငတ
့် ွဲ ပီး မမတ်မိေတာပ
့ ါ။ က န်ေတာ် သိသေလာက်ေတာ့ သတိအေနြဖင
့ ့် ဘယ်လမျိ
ိ း ယဥ်ေကျးမ
အေမွအ စ်မ ချန်ရစ်ထားခဲ့ င်
ိ ြခင်း မ ိပါ။ ကဗျာတပဒ်၊ ဒိင်ယာရီတပဒ် သိမဟတ်
့ ေဈးစာရင်း ဆိတာမျိ းပင် ချန်

ရစ်မထားခဲ့ င်
ိ ပါ။ စာဖတ်သက သတိအေနြဖင
့ ့် ဂျ းလမျိ းများ၊ သိမဟတ်
့ ဇီယန
ွ ် လပ် ားမ အေမွအ စ်ဆတာမျိ
ိ း
စေပါင်း ချန်ရစ်ထားခဲတ
့ ာမျိ း ဆိရင်ေရာဟ ြငင်းချက်ထတ်ေကာင်း ထတ် င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းအေမွအ စ်မာ

သတိ၏
့ တဦးချင်းဘဝအတွက် ဘယ်လမျိ
ိ း ဘဝ အဓိပာယ်မ ေပးစွမ်း င်
ိ ြခင်း မ ိသေလာက် ြဖစ်ပါသည်။ ထိ ့

အြပင် စာဖတ်သအေနြဖငလ
့် ည်း သတိသည်
့ ဂျ းလမျိ း ြဖစ်ရတာ အမန်တကယ် ဂဏ်ယသည်၊ ဇီယန
ွ လ
် ပ် ားမကိ

ေထာက်ခသ
ံ ည်ဟ ဘယ်လမ
ိ အတပ်မေြပာ င်
ိ ပါ။ သတိထဲ
့ က တေယာက်ေယာက်က ရဲရဲေတာက် ကွနြ် မ နစ်၊
သိမဟတ်
့ ဆိဗီယက်တအတွ
ိ့ က် သလ ိ လပ်ရင်း အသက်ေပးခဲရ
့ သည် ဆိတာမျိ း ြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်။ သိမဟတ်
့
လည်း ပိလန်လအဖွ
့ ဲအစည်းထဲ ေပါင်းစည်း င်
ိ ဖိကသာ
့ သတိလိ
့ လားသည့အ
် ရာ ြဖစ် ပီး ပိလန် စစ်တပ်တင
ွ ်

အမထမ်းရင်း ဆိဗီယက်များ၏ ကားတင်း အစလိက် အြပံ လိက် သတ်ြဖတ်မတွင ် သတ်တာ ခံခရ

ဲ့ တာမျိ းလည်း

ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်။ သိမဟတ်
့ လည်း ေနာက်တေယာက်က ရဲရဲေတာက် ဣတယ
ိ ဝါဒီြဖစ်ေန ပီး ေ း ိးစ

ဥ်လာ ဘာသာေရး ယံ ကည်မများ၊ အမျိ းသားေရး သ ပ်သကန်များကိ လက်မခံသည့သ

် တဦးဦး ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်

ေန င်
ိ ပါသည်။ သတိက
့ ဘာကိမ ချန်ရစ်ထားခဲ့ င်
ိ ြခင်း မ ိရာ သတိကိ
့ ေသ ပီးမ ဘယ်ဟာကိေတာ့ ေထာက်ခသ
ံ ည်
ဆိ ပီး လပ်ဖိက
့ အလွန ် လွယပ
် ါသည်။ သတိအေနြဖင
့ လ့် ည်း ဘယ်လမ
ိ ြငင်းချက်ထတ် င်
ိ မည် မဟတ်ပါ။

က ပ်တအေနြဖင
ိ့ ့် လက်ဆပ်လက်ကင်
ိ ြပ င်
ိ သည့် မျိ းဗီဇတခခ သိမဟတ်
့ ကဗျာ တပဒ်ပဒ် မချန်ထားခဲ့

င်
ိ ဆလ
ိ င် ကမာ ကီးကိ နည်းနည်းေလာက် ြဖစ်ြဖစ် ပိေကာင်းေအာင် လပ် င်
ိ ခလ
ဲ့ င်ေရာ က ပ်
် တဘဝအတွ
ိ့ က်

လံေလာက်ပါသလား။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် တဦးဦးကိ ကညီလိ ရပါသည်

့ ။ သတိက
့ တြခားသ တဦးဦးကိ လက်ဆင ့်
ကမ်း ကညီမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဤနည်းြဖင ့် စာဖတ်သက ကမာ ကီး တခလံး တိးတက်ေကာင်းမွနလ
် ာဖိ ့

ကညီထည့ဝ
် င် ပီးသား ြဖစ်ေစမည် ြဖစ်ပါသည်။ ကီးကျယ်ေသာ က ဏာကွငး် ဆက် ကီး၏ ေသးငယ်ေသာ

အချိတအ
် ဆက် တခအြဖစ် ိေနမည် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက သင်ရခက်ေသာ်လည်း အလွနထ
် က်ြမက်သည့်

ကေလးတဦးကိ လမ်း န်ြပသခဲ့ ပီး ယင်းကေလးက ဆရာဝန် ကီး ြဖစ်လာကာ လအသက်

့ ရာေပါင်းများစွာကိ
ကယ်တင်သည် ဆိတာမျိ း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ သိမဟတ်
့ စာဖတ်သက အဘွားအိတဦး လမ်းကးဖိ ကညီ
့ ေပးလိက် ပီး

သဘဝ၏
့ အချိန ် တနာရီစာေလာက် စိတခ
် ျမ်းသာစရာ ြဖစ်သာွ းေစသည် ဆိတာမျိ း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ ယင်းသိ စဥ်
့ း
စားချက်ကလည်း ထိက်သငေ
့် သာ အကျိ းေကျးဇးများ ိသည် မန်သည့တ
် င်
ိ ဤက ဏာကွငး် ဆက် ကီးသည်

လည်း လိပ် ကီးများ အထပ်ထပ်ဆငထ

့် ားသည် ဆိသည့် ပံြပင် င ့် မြခားလပါ။ ယင်းလပ်ရပ်များက ဘယ်က
ဘယ်လိ ဘဝအဓိပာယ်ေပးစွမ်း င်
ိ သည် ဆိတာ င်းလင်းြပတ်သားမ မ ိလပါ။ တခါက ပညာ ိအဖိးအိ ကီးတဦး
ကိ ဘဝ အဓိပာယ် င ့် ဆိတာကိ သဘယ်လိ သိြမင်ယဆထားပါသလဲဟ ေမးပါသည်။ သက ေြဖသည်မာ “အိမ်း။

ငါသိြမင်လာတာကေတာ့ ငါကမာေပ ကိ ေရာက်လာတာက တြခားလသားေတွကိ ကညီဖိ အတွ

့ က် ဆိတာပဲ။ ဒါေပ
မယ့် အခထိ ငါနားမလည် င်
ိ တာကေတာ့ ဘာလိ တြခားလေတွ
့ ကမာေပ မာ ိေနရသလဲ ဆိတာပဲ” ဟ ြပန်ေြဖပါ

သတတ်။
 ဘယ်လမျိ
ိ း ကီးကျယ်သည့် ကွငး် ဆက်များ၊ အနာဂတ် အေမွအ စ်များ၊ သိမဟတ်
့ စေပါင်း ဂ ဝင် ပံြပင်
များကိမ အယံအ ကည်မ ိသည့သ
် များအတွက် စိတအ
် ချရဆံး င ့် အ ိး င်းဆံး (ဘဝ အဓိပာယ်ေပး င်
ိ သည့)် ပံြပင်

မာ အချစ်ေမတာ ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ အချစ်ဇာတ်လမ်းက လက်ငင်းပစ ပန်အချိန ် င ့် ေနရာကိ ေကျာ်လန
ွ ဖ
် ိ ့ ကိ းစား
ေလ့မ ိပါ။ မေရမတွက် င်
ိ ေသာ အချစ်ကဗျာများက ေဖာ်ကျ းသလိ စာဖတ်သက တဦးဦးကိ ချစ်မိေန ပီဆပါက
ိ
သ၏
့ မျက်ေတာင်ေလးတေမွး၊ ေလးတလံ
ိ့ းကအစ ကိယ့အ
် တွက် စ ကဝဠာ ကီးတခလံး ြဖစ်လာပါသည်။ ဂျ လီ

ယက်တေယာက် လက်ေပ ေမးေလးေထာက် ပီး ေငးေနသည့အ

် ခါ ိမီယက
ိ ဆိပံမာ “အိကွယ။် အဲဒလ
ီ က်ကေလး
မာ ဝတ်ထားတဲ့ လက်အပ
ိ ်ေလးသာ ြဖစ်စမ်းချင်ေတာ၊့ မင်းရဲ ပါးကေလးကိ
့ ထိခင
ွ ရ
့် စမ်းချင်ေတာ”့ ဟဆိပါသည်။

စာဖတ်သက ယခလက်ငင်းကိ ေနာက်ထပ်လသားတဦး င ့် ေပါင်းစည်း ချိတဆ

် က်ြခင်းြဖင ့် စ ကဝဠာ ကီး တခလံး
င ့် ေပါင်းစည်း ချိတဆ
် က်မိသကဲသ
့ ိ ခံ
့ စားရမည် ြဖစ်ပါသည်။

အမန်အားြဖငေ
့် တာ့ ကိယ်ချစ်ရသကလည်း ေနာက်ထပ် လသားတဦးသာ ြဖစ်ပါသည်။ သက ေနစဥ်
့
ရထားေပ မာ င ့် စပါမားကတ်မာ စာဖတ်သ မသိကျိ းက ံထားသည့် အြခားေသာ လသားများစွာ င ့် အ စ်အသား
အားြဖင ့် ဘာမ ြခားနားြခင်း မ ိပါ။ သိေသာ်
့ လည်း စာဖတ်သ အတွကေ
် တာ့ သက အဆံးအစမဲသ
့ ည့အ
် ရာဟ ထင်ရ

သ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖငလ
့် ည်း ယင်းအဆံးအစမဲသ
့ ည့အ
် ရာတွင ် ေပျာ်ေပျာ် ကီး နစ်ေမျာစီးဆင်းသွား
မည် ြဖစ်ပါသည်။ ဘာသာလမျိ း ေပါင်းစံက ေလာကအေ ကာင်း၊ စ ကဝဠာအေ ကာင်းများ ေရးဖွဲသည့် ကဗျာဆရာ

များက အချစ်ကိ စ ကဝဠာ ကီး၏ ေပါင်းစည်းြခင်းအြဖစ် တင်စားေရးဖွဲ ပီး ဘရားသခင်ကိ အချစ်ဟ ေရးဖွဲ က
ပါသည်။ ေရာမ က
ိ ကဗျာဆရာများကလည်း သတိ၏
့ ချစ်သများကိ နတ်ဘရားများအြဖစ် ြပန်လည်တင်စား
ေရးဖွဲ ြပြခင်းြဖင ့် ေကျးဇးတံြပန်
့ ကပါသည်။ စာဖတ်သက တဦးဦးကိ အမန်တကယ် ချစ်မိေန ပီ ဆိပါက ဘဝ
အဓိပာယ်ေသာ ဘာေသာ ဘာမ ပပန်ေနမည် မဟတ်ပါ။

ယင်းသိဆိ
့ လ င် စာဖတ်သက ဘယ်သကိ
့ မ ချစ်မိမေနဘးဆိလ င် ဘယ်လလပ်
ိ ရပါမည်နည်း။ ေြပာရလ င်

ေတာ့ စာဖတ်သက ချစ်ြခင်းဆိသည့် ပံြပင်တင

ွ ် ယံ ကည်သ ြဖစ် ပီး ချစ်ရမည့သ
် မ ိေသးဆိပါက အနည်းဆံးေတာ့
မိမိဘဝ ပန်းတိင်မာ ဘာလပ်ရမည်ဆသည်
ိ ကိ သိမည် ြဖစ်ပါသည်။ အချစ်စစ်ကိ ာေဖွြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းကိ

မေရမတွက် င်
ိ ေသာ ပ် င်များတွင ် ကည့ဖ
် း၊ စာအပ်များတွင ် ဖတ်ဖး ပီး ြဖစ်ပါသည်။ တေနတွ
့ ငေ
် တာ့ မိမိ
အတွက် ထးကဲသည့သ
် တဦးဦးကိ ေတွမည် ြဖစ်ပါသည်။ ဖိတဖ
် ိ တလ
် ေ
ဲ့ နသည့် သ၏
့ မျက်လးများတွ
ံ င ် အဆံးအစ

မဲ့ စ ကဝဠာ ကီးကိ ြမင်ရမည် ြဖစ် ပီး စာဖတ်သ၏ ဘဝတခလံးကလည်း တ်တရက်ဆသလိ

ိ အဓိပာယ်ေတွ ိ
လာမည် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သတွင ် ိခသ
ဲ့ မ ေမးခွနး် အားလံးေတွ၏ အေြဖမာလည်း အေနာက်ရပ်ကက
ွ ပ
် ံြပင်

ဇာတ်ကားထဲက တိနီလ၊ိ ဒါမမဟတ် ေလသာေဆာင်ကေန လမ်း ကည့ေ

် နသည့် ဂျ းလီယက်ကိ ေတွလိက်ရသည့် ိ
မီယလိ
ိ နာမည်တခထဲကပဲ
ိ ထပ်တလဲလဲ ေရရွ တရ
် င်း အေြဖေတွ ရလာမည် ြဖစ်ပါသည်။

ေခါင်မိး၏ အပ်စီး င်
ိ မ
 ဇာတ်ကက
ွ ပ
် ံြပင်တပဒ်က မိမိပါဝင် င်
ိ ေသာ အခန်းက ေပးရန် င ့် မိမိြမင် င်
ိ ေသာ မိးကပ်စက်ဝန်းကိ
ေကျာ်လန
ွ ရ
် န် လိအပ်ေသာ်လည်း အမန်ြဖစ်စရာေတာ့ မလိပါေပ။ ပံြပင်ဇာတ်လမ်း က လံးလံးလျားလျား

လပ်ဇာတ်ထးဇာတ်
ိ သာ ြဖစ်သည့တ
် င်
ိ မိမိဘယ်သဆိသည့် သ ပ်သကန် ေပးစွမ်း ပီး မိမိဘဝကိ အဓိပာယ် ိေစ င်
ိ
ပါသည်။ အမန်အားြဖင ့် ဆိရလ င်လည်း သိပံနည်းကျ က န်ေတာ်တိ နားလည်
့ ထားသည့အ
် တိင်း တိတပ
ိ ပေြပာရ

လ င် ဘာသာေပါင်းစံ၊ ယဥ်ေကျးမေပါင်းစံ၊ လမျိ းေပါင်းစံက သမိင်းတေလ ာက် ဖန်တးီ ေြပာဆိလာသည့် ဘယ်

ပံြပင်ကမ မန်ကန်ြခင်း မ ိပါေချ။ ယင်းပံြပင်အားလံးမာ လသားများ၏ ဖန်တးီ မ သက်သက်သာ ြဖစ်ပါသည်။

ဘဝ၏ စစ်မန်ေသာ အဓိပာယ်ဆိ ပီး စာဖတ်သ ေမးသည့အ

် ခါ ရသည့အ
် ေြဖက ပံြပင်ဇာတ်လမ်းတပဒ် ြဖစ်ပါက
၄င်းမာ မန်ကန်သည့် အေြဖမဟတ်ေ ကာင်း သေဘာေပါက်ပါေလ။ ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကက
ွ ် အေသးစိတက
် အေရးမ
ကီးပါ။ ပံြပင်မန်သမ ဘယ်ပံြပင်မ ဘဝအဓိပာယ်အတွက် အေြဖမဟတ်ပါ။ အေ ကာင်းမာ ပံြပင်က ပံြပင်သာ ြဖစ်

ြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ စ ကဝဠာ ကီးက ဇာတ်လမ်းပံြပင်တပဒ်လိ လည်ပတ်ေနြခင်း မဟတ်ပါ။

သိြဖစ်
့ ရာ လသားများက အဘယ့ေ
် ကာင ့် ယင်းသိ ဒ
့ ာရီပံြပင်များတွင ် ယံ ကည် ကပါ သနည်း။

အေ ကာင်းရင်းတချက်မာ ၄င်းတိ ကိ
့ ယ်ပိင် မိမိဘယ်သဆိသည့် သ ပ်လကဏာမာ ပံြပင်ေပ တွင ် ဖန်တးီ
တည်ေဆာက်ထားြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ လများကိ ငယ်စဥ်ေတာင်ေကျး ကေလးဘဝကတည်းက ယင်းပံြပင်

ကိ ယံ ကည်ေစရန် သင် ကားပါသည်။ လများ အသိဉာဏ်ပိင်း င ့် စိတခ

် စ
ံ ားချက်ပိင်းဆိင်ရာ လွတလ
် ပ်မရ ပီး ယင်း
ပံြပင်များ မန်ကန်ြခင်း ိမ ိ ေမးခွနး် ထတ် င်
ိ ၊ ဆန်းစစ် င်
ိ သည့် အချိနမ
် ေရာက်မီ ေ းကတည်းက မိဘများ၊ ဆရာ

သမားများ၊ အိမ်နးီ နားချင်းများ င ့် လအသိ

့ င်းအဝိင်းဆီက ၄င်းပံြပင်များကိ ကားလာရပါသည်။ ၄င်းတိ အသိ
့ ဉာဏ်
ရငက
့် ျက်လာသည့် အချိနတ
် င
ွ မ
် ယင်းပံြပင်များတွင ် များစွာ (စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ) ြမ ပ် ထ
ံ ား ပီး ြဖစ်ရာ ဦးေ ာက်သးံ
ပီး ယင်းတိကိ
့ သံသယ ိဖိထက်
့ ဒီပံြပင်များက ဘယ်လဘယ်
ိ လဆိ
ိ ရင်ေတာ့ ကျိ းေ ကာင်းဆီေလျာ် တာပါပဲဆိ ပီး

သာ လက်ခလ
ံ က်
ိ ပါေတာသ
့ ည်။ မိမိဘယ်သဆိသည့် သ ပ်လကဏာကိ ာေဖွသ အများစမာ ကေလးများ ရတနာ
သိက် ာပံေတာ်ဖွငသ
့် လိ ြဖစ်ပါသည်။ သတိအေနြဖင
့ ့် မိဘများက ကိ ဖွကထ
် ားသည့် ရတနာများသာ ေတွမည်

ြဖစ်ပါသည်။

ဒတိယတချက်မာ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ကိယ်ပိင် သ ပ်သကန်များသာမက က ပ်
် တ၏
ိ ့ အများဆိင် အင်စတီးကျ း

င်းများမာလည်း ပံြပင်အေပ တွင ် အေြခခံတည်ေဆာက်ထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်

့ ရာ ပံြပင်အေပ တွင ်
သံသယ ိဖိဆိ
့ သည်က လွနစ
် ာွ ေ ကာက်စရာေကာင်းသည့် အေြခအေန ြဖစ်ပါသည်။ လအဖွ
့ ဲအစည်း အများအြပား
တွင ် ယင်းပံြပင်ကိ ေမးခွနး် ထတ်ဖိ ့ ကိ းစားသများမာ ဝိင်းအကျဥ်ခရ
ံ ၊ ပ
ိ ် ကပ
ွ ်ခရ
ံ ြခင်းများ ကံ ရပါသည်။ ယင်းသိ ့

မ ကံ ရလ င်ေတာင်မ လအဖွ
့ ဲအစည်း၏ အေြခခံအတ်ြမစ်ကိ ေမးခွနး် ထတ်ဖိက
့ ေတာ်ေတာ်ေလး သတိ ိဖိ လိ
့
ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ဇာတ်ကက
ွ ပ
် ံြပင်က မားယွငး် သည် ဆိပါက မိမိတိ သိ
့ နားလည်ထားသည့် ကမာ ကီး တခ
လံးမာ အဓိပာယ်မ ိေတာဘ
့ ဲ ြဖစ်သာွ းမည် ြဖစ်ြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ င်
ိ ငဥ
ံ ပေဒများ၊ လမစံ န်းများ၊
စီးပွားေရး အင်စတီကျ း င်းများအားလံး ပိ လဲေကာင်း ပိ လဲသာွ း င်
ိ ပါသည်။
 ပံြပင်အများစမာ သတိ၏
့ ေအာက်ေြခအတ်ြမစ် ခိင်မာမထက် ေခါင်မိးက ဘယ်ေလာက် အပ်စီး င်
ိ လဆ
ဲ ိ

သည့် အေပ တွင ် တည်ေဆာက်ထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ခရစ်ယာန်ပံြပင်ကပဲ

ိ စဥ်းစား ကည့ပ
် ါ။ ေအာက်ေြခ
အတ်ြမစ် အားလံးထဲတင
ွ ် သက ခေနာ်ခနဲ အြဖစ်
့ ဆးံ ပံြပင် ြဖစ်ပါသည်။ စ ကဝဠာ ကီး တခလံးကိ ဖန်ဆင်းသည့်
ဖန်ဆင်း င်၏ သားေတာ်က လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ်ေပါင်း ၂၀၀၀ ခနတ
့် င
ွ ် မစ်ကးီ လ်ေဝးလ် ဂလက်စီ တေနရာတွင ် ကာဗွန ်

အေြခခံသည့် သက် ိအြဖစ် ေမွးဖွားလာသည် ဆိသည့် ဘယ်လမျိ

ိ း သက်ေသ က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် ိပါသနည်း။ ယင်း
ေမွးဖွားလာသည့် ေနရာကလဲ ဂါလီလးီ ေဒသတွငြ် ဖစ် ပီး သအေမကလဲ
့ အပျိ စင်ဆသည်
ိ မာ ဘယ်လမျိ
ိ း သက်ေသ

ိပါသနည်း။ ထိသိ သက်

့ ေသမ ိေသာ်လဲ ယင်းပံြပင်အေပ တွင ် အထပ်ကမိး ပီး ကမာလံးချီ ကီးမားသည့် အင်စတီ
ကျ း င်းများကိ တည်ေဆာက်ထားပါသည်။ ယင်းအင်စတီကျ း င်း ကီးများက ခိင်မာ အားေကာင်းလသည် ြဖစ်ရာ

ပံြပင်ကလည်
ိ း သေနရာ
့ ငသ
့် ိေအာင် သတိ၏
့ ကီးမားသည့် အားြဖင ့် လမ်းမိး ပီး ထိနး် ထား င်
ိ ပါသည်။ ပံြပင်ထဲ
က စကားလံးတလံး ေြပာင်းသည့အ
် ေပ တွင ် မတည် ပီး စစ်ပဲမ
ွ ျားလည်း တိက်ခက်
ိ ခပ
ဲ့ ါသည်။ အေနာက်ပိင်း

ခရစ်ယာန်များ င ့် အေ ပိင်း ေ း ိးစွဲ ေအာ်သေဒါက်

ိ ခရစ်ယာန်များ၏ စ်တေထာင် ကာ ဂိဏ်းကွမ
ဲ (လက် ိကာလ
တွင ် ဆာဘ်များ င ့် ခ ိများ အြပန်အလန် သတ်ြဖတ်ြခင်း အြဖစ် ေပ ေပါက်ခ)ဲ့ မာ စကားလံးေလးတလံး ြဖစ်သည့်

“filioque” (လက်တင်ဘာသာစကားြဖင ့် သားေတာ်ထမ

ံ ဟ အဓိပာယ်ရ) အေပ အြငင်းပွားမမ စတင်ြခင်းြဖစ်
ပါသည်။ အေနာက်ပိင်း ခရစ်ယာန်များက ယင်းစကားလံးကိ ခရစ်ယာန် ယံ ကည်ကးကွ
ိ ယမ် တွင ် ထည့သ
် င
ွ း် လိ က
ပီး အေ ပိင်း ခရစ်ယာန်များက အြပင်းအထန် ကနက
့် က
ွ ် ကပါသည်။ (ယင်းစကားလံးကိ ထည့သ
် င
ွ း် လိက်ြခင်း၏

ဘာသာေရးဆိင်ရာ အကျိ းသက်ေရာက်မမာ အင်မတန် ပ်ေထွးနက်န ဲ ဆန်း ကယ်လသည် ြဖစ်ရာ ဤေနရာတွင ်

အဓိပာယ်ေပါက်ေအာင် င်းြပဖိ အလွ
့ နခ် က်ခပ
ဲ ါသည်။ စာဖတ်သ စိတဝ
် င်စားပါက ဂဂယ်လသ
် ာ ေခါက် ကည့ပ
် ါ။)

ကိယ်ပိင် သ ပ်သကန်များ င ့် လမေရးစနစ်များ အားလံးကိ ပံြပင်တပဒ်ေပ တွင ် အေြခခံ တည်ေဆာက်

ပီးပါက ယင်းကိ သံသယ ိ ေမးခွနး် ထတ်ရန်မာ စဥ်းစားလိပင်
့ မရသည့် ကိစ ြဖစ်လာပါသည်။ သမာ
့ ြပစရာ
သက်ေသ ိမ ိကစ
ိ ေ ကာင ့် မဟတ်ပါ။ သ ပိ လဲပါက ပဂလိက တဦးချင်း အေနြဖငေ
့် ရာ၊ လမေရးအေနြဖငပ
့် ါ ကပ်
ဆိးဆိက်သာွ း င်
ိ သည့် အေြခအေန ြဖစ်ြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သမိင်းတွင ် ေခါင်မိးများက တခါတရံ
ေအာက်ေြခအတ်ြမစ်ထက် ပိ ပီး အေရး ကီးပါသည်။

ဟိးကပ်စ်ပိးကပ်စ် င ့် ယံ ကည်ြခင်း လပ်ငန်း

က ပ်
် တကိ
ိ ့ ဘဝအဓိပာယ် င ့် မိမိဘယ်သဆိသည့် သ ပ်သကန်ေပးသည့် ပံြပင်များ အားလံးမာ

လပ်ဇာတ်များသာ ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်

့ လသားများအေနြဖင ့် ၄င်းတိကိ
့ ယံ ကည်ရန် လိအပ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ
ယင်းပံြပင်များကိ အမန်ဟ ခံစားရေစရန် ဘယ်လိ လပ်ရပါ သနည်း။ လသားများအေနြဖင ့် ဇာတ်လမ်းပံြပင်အေပ

တွင ် ယံ ကည်လြခင်
ိ း အေ ကာင်းရင်းမာ ထင် ားပါသည်။ သိေသာ်
့ သတိ တကယ်
့ တမ်း ဘယ်လလပ်
ိ ပီး ယံသွား
ကပါသနည်း။ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ ကတည်းက နတ်ဆရာများ င ့် ဘန်းေတာ် ကီးများက ယင်းေမးခွနး် အတွက်
အေြဖ ာေတွ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ ကိးကွယပ
် ေဇာ်မအစီအရင်များ ေဆာင်ရွကြ် ခင်းြဖင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ကိးကွယပ
် ေဇာ်မ
အစီအရင်များမာ စိတက
် းယဥ်ထားသည့် လပ်ဇာတ်ကိ အမန်လက်ဆပ်လက်ကင်
ိ ြပ င်
ိ သည့် အရာြဖစ်ေအာင် လပ်

ေပး င်
ိ သည့် ေမာ်ဆန်သည့် လပ်ထးလပ်
ံ နည်းများ ြဖစ်ပါသည်။ ကိးကွယပ
် ေဇာ်မအစီအရင်များအလပ်လပ်ပံ
အ စ်သာရမာ “ဟိးကပ်စ်ပိးကပ်စ်(ဟရွ တလ
် က်
ိ ပီး)၊ က ကီးက ခေခွး ြဖစ်ေစ” ဆိသည့် ဂါထာြဖင ့် ြဖစ်ပါသည်။

ခရစ်ေတာ်ကိ သကိ
့ းကွယသ
် များ အမန်တကယ် ိဘသ
ိ ကဲသ
့ ိ ခံ
့ စားရေအာင် ဘယ်လိ လပ်ရပါမည်နည်း။ မ
စားတရားပွဲတင
ွ ် ဘန်းေတာ် ကီးက ေပါင်မနတ
် ့ ချပ် င ့် ဝိင်တခွကက
် ိ ယပါသည်။ ယင်းေနာက် ေပါင်မနသ
် ့ ည်

ခရစ်ေတာ်၏ အသားြဖစ်သည်၊ ဝိင်သည် ခရစ်ေတာ်၏ ေသွးြဖစ်သည်၊ ၄င်းတိကိ

့ စားေသာက်ြခင်းြဖင ့် ကိးကွယ်
သများက ခရစ်ေတာ် င ့် တေပါင်းတစည်းတည်း ြဖစ်သာွ းသည်ဟ ရွ တဖ
် တ် မက် ကားပါသည်။ ခရစ်ေတာ်ကိ ကိယ့်
ပါးစပ်ကေန အရသာခံလိ ရသည်
့ ထက် ပိ ပီးစစ်မန်တာ ဘာများ ိပါဦးမည်နည်း။ ထံးတမ်းစဥ်လာအားြဖင ့် ဘန်း

ေတာ် ကီးက ယင်းသိ ရွ

့ တဖ
် တ် မက် ကားြခင်းကိ လက်တင်ဘာသာြဖငေ
့် ဆာင်ရွက် ကပါသည်။ လက်တင် ဘာသာ
မာ ဘာသာယံ ကည်မ၊ ဥပေဒ၊ ဘဝလ ိ ဝက်ချက်များ င ့် သက်ဆင်
ိ သည့် ေ းေဟာင်း ဘာသာစကားြဖစ်ပါသည်။

မျက်လးအဝိ
ံ င်းသားြဖင ့် စေဝး ကည့ေ
် နသည့် ေကျးလက်ေတာင်သများ ေ တွင ် ဘန်းေတာ် ကီးက ေပါင်မနတ
် ့ ချပ်
ကိ ယ ပီး “ဟိးေအးစ် ကိးပက်စ်” “ဒီဟာသည် အသားေတာ် ြဖစ်သည်” ဆိ ပီး ေရရွ တလ
် က်
ိ ပါက ေပါင်မနသ
် ့ ည်

ခရစ်ေတာ်၏ အသားြဖစ်သာွ းပါသည်။ လက်တင်ဘာသာစကား မတတ်သည့် ေကျးလက်ေတာင်သများ၏ နားထဲ

တွငမ
် “ဟိးေအးစ် ကိးပက်စ်” က “ဟိးကပ်စ် ပိးကပ်စ်” ြဖစ်သာွ း ပီး ဖားကိ မင်းသားေလး အြဖစ်ေြပာင်း င်
ိ သည့၊်

ဖ ံသီးကိ ရထားလံးအြဖစ် ေြပာင်း င်

ိ သည့် အစွမ်းထက်လသည့် ဂါထာြဖစ်လာပါေတာသ
့ ည်။

ခရစ်ယာန်ဘာသာမေပ ေပါက်မီ စ်တေထာင်ကတည်းက ေ းေခတ်ဟိ များကလည်း ယင်းနည်းကိ

အသံးြပ ခဲ့ ကပါသည်။ ဥပနိသ ဒ်ကျမ်းတဆ(Brihadaranyaka Upanishad) တွင ် ြမင်း ယဇ်ပေဇာ်ြခင်းကိ

စ ကဝဠာေလာကတခလံး သိနားလည်ြခင်းအြဖစ် ပံေဖာ် င်းြပပါသည်။ ယင်းကျမ်းတွငလ

် ည်း “ဟိးကပ်စ်ပိးကပ်စ်
က ကီးက ခေခွးြဖစ်” ပံစံအတိင်း ေရးထားြခင်း ြဖစ်ပါသည် - “ယဇ်ပေဇာ်မည့် ြမင်း၏ ေခါင်းက ေနထွကခ
် ျိန ်

ြဖစ်သည်။ သမျက်
့ လးက
ံ ေန ြဖစ်သည်။ သ၏
့ ဝင်သက်ထက
ွ သ
် က်က ေလြဖစ်သည်။ သ၏
့ ဖွငထ
့် ားေသာ ပါးစပ်
က မီး (Vaisvanara) ြဖစ်သည်။ ယဇ်ပေဇာ်ခံ ြမင်း၏ ခ ာကိယ်က စ်တ စ် ြဖစ်သည်…သ၏
့ အစိတအ
် ပိင်းများက

ရာသီများ ြဖစ်သည်။ သ၏
့ အဆစ်များက လများ င ့် ရက်သတပတ်များ ြဖစ်သည်။ သေြခေထာက်
့ များက ေနများ၊
့
ညများ ြဖစ်သည်။ သအ
့ ိးများက ကယ်များြဖစ်သည်။ သအသားက
့ တိမ်များြဖစ်သည်…။ သသမ်းေဝေသာအခါ

လ ပ်စီးြဖစ်သည်။ သခ ာကိယ်ကိ လပ်ယမ်းေသာအခါ မိး ကိ းြဖစ်သည်။ သက ေရများ လတ်ေသာအခါ မိး

ြဖစ်သည်။ သဟီေသာအခါ အသံြဖစ်သည်။” ဆိ ပီး ေဖာ်ြပထားပါသည်။

ဘယ်လအရာမျိ
ိ းကိမဆိ ကိးကွယပ
် ေဇာ်မအစီအရင်များအြဖစ် ေြပာင်းလဲလက်
ိ လိ ရပါသည်
့ ။

သမား ိးကျ ေဆာင်ရွကသ

် ည့် အလပ်များြဖစ်သည့် ဖေယာင်းတိင် ထွနး် ြခင်း၊ ေခါင်းေလာင်းတီးြခင်း၊ ပတီးေစမ
့ ျား
ကိ ေရတွကြ် ခင်းတိကဲ
့ သ့ ေသာ
ိ့ အလပ်များပင် နက်နသ
ဲ ည့် ဘာသာေရးဆိင်ရာ အဓိပာယ်များ သက်ေရာက်သာွ းေစ

ပါသည်။ ကိယ်ကာယဆိင်ရာ အမအကျငမ

့် ျားမာလည်း ယင်းကဲသ
့ ပင်
ိ ့ ြဖစ်ပါသည်။ ဦး ွတြ် ခင်း၊ ဝပ်တာွ းြခင်း၊
လက် စ်ဖက်ကိ ထိကပ်ြခင်းတိမာလည်
့ း အဓိပာယ်ေတွ ိလာကာ ကိးကွယပ
် ေဇာ်မအစီအရင်များ ြဖစ်လာ
ပါသည်။ ေခါင်းေဆာင်း အမျိ းမျိ း ြဖစ်သည့် ဆစ်ခတ
် ၏
ိ ့ ေပါင်းထပ်များ၊ မွတစ
် လင်ဟဂ
ိ ျပ်များမာလည်း အဓိပာယ်

များြဖင ့် ြပည့် က်ေနသည် ြဖစ်ရာ ရာစ စ်ေပါင်းများစွာ လိကလ

် က
ိ လ
် လ
ဲ ဲ န်းကန် ကိ းပမ်းသည့် ကိစများ ြဖစ်လာ
ပါသည်။

အစားအေသာက်များမာလည်း ၎င်းတိ၏
့ အာဟာရတန်ဖိးထက် များစွာေကျာ်လန
ွ သ
် ည့် ဝိဉာဏ်ပိင်းဆိင်ရာ

အ စ်သာရများြဖင ့် ြပည့် က်ေန င်

ိ ပါသည်။ အီစတာ ကက်ဥများက ခရစ်ေတာ်၏ ြပန်လည် င်သန်ထေြမာက်ြခင်း
င ့် ဘဝအသစ်ကိ ကိယ်စားြပ သလိ ဂျ းများက အီဂျစ်ြပည်၌ က န်ဘဝ ကျေရာက်ြခင်း င ့် ယင်းမ အံဖ
့ ွယ ်

လွတေ
် ြမာက်ြခင်း အထိမ်းအမတ်ပဲေ
ွ တာ်တင
ွ ် ခါးသည့် ယ
ွ ြ် မက်သစ်ပင်များ င ့် တေဆးမဲ့ ေပါင်မနမ
် ့ ျားကိ စားရ
ပါသည်။ စင်စစ် ကမာေပ တွင ် အစားအေသာက် ဟင်းလျာတိင်းနီးပါးက တစံတခကိ ကိယ်စားြပ သည့်

အထိမ်းအမတ်အြဖစ် ိပါသည်။ စ်သစ်ကးေနတွ

့ င ် ဂျ းများက စ်သစ်သည် ချိ မိနပ
် ါေစ ဆိ ပီးေတာ့ ပျားရည်ကိ
စားသံး ကပါသည်။ ငါးများကဲသ
့ ိ ့ ကယ်ဝ ပီး ေ သိပဲ့ ဆက်လက် ချီတက် င်
ိ ေစရန်အတွက် ငါးေချာင်းများကိ စား

ကပါသည်၊ သလဲသးီ ၏ အေစမ

့ ျားကဲသ
့ ိ ေကာင်
့ းမများ တိးပွားများပွားလာေစရန် သလဲသးီ ကိ စား ကပါသည်။

အလားတ ကိးကွယပ
် ေဇာ်မ အစီအရင်များကိ င်
ိ ငေ
ံ ရး ရည်ရွယခ
် ျက်များ အတွကလ
် ည်း အသံးချသည်
ကိ ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ သရဖများ၊ ရာဇပလင်များ၊ ကျိ င်းတတ်များမာ ဘရင ့်

င်
ိ ငေ
ံ တာ်များ င ့် အင်ပါယာ ကီးများကိ ကိယ်စားြပ သည့် အမတ်သေကတများ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်း “ရာဇပလင်
များ” င ့် “သရဖများ” ကိ ပိင်ဆင်
ိ င်
ိ ဖိအတွ
့ က် ကမ်း က တ်သည့် စစ်ပဲမ
ွ ျား ဆင် ဲ ပီး လသန်းေပါင်းများစွာ

ေသေ ကခဲပ
့ ါသည်။ အလွန ် ပ်ေထွးအေသးစိတသ
် ည့် ဘာသာေရးအခမ်းအနား၊ အစီအရင်များ နည်းတ အလွန ်
အေသးစိတ၊် များြပားကျယ်ြပနသ
် ့ ည့် ထီးမနန်းရာ မင်းခမ်းမင်းနားများကိ နန်းေတာ် အိမ်ေတာ်အတွက် ဖန်တးီ ခဲ့ က

ပါသည်။ စစ်တပ်တင
ွ လ
် ည်း စည်းကမ်း င ့် အခမ်းအနား အစီအရင်များက ခွြဲ ခားလိ မရသည့
့ ် အရာ ြဖစ်ပါသည်။
ေ းေရာမေခတ်ကအစ အခေခတ်ထိ စစ်သားများမာ နာရီေပါင်းများစွာ စီတန်း ချီတက်ြခင်း၊ အထက်အရာ ိများကိ
လက်တင် အေလးြပ ြခင်း င ့် ဘွတဖ
် ိနပ်များကိ ေတာက်ေြပာင်ေအာင် တိက်ြခင်းများ ေဆာင်ရွက် ကပါသည်။ နပိ

လီယ၏
ံ ေကျာ် ကားေသာ အဆိတခမာ ေရာင်စံဖဲ ကိ း တခအတွက် အမျိ းသားများ သတိအသက်
့ ကိ စွနလ
် ့ တ်
ေအာင် သအေနြဖင
့ ့် ြပ လပ် င်
ိ သည် ဟ၍ ြဖစ်ပါသည်။

ကိးကွယပ
် ေဇာ်မ အစီအရင်များ၏ င်
ိ ငေ
ံ ရးအရ အေရးပါမကိ ကွနြ် ဖ း ပ်ေလာက် ဘယ်သမ သိမည်မ
ထင်ပါ။ လမ သဟဇာတြဖစ်မ င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရးတည် ငိမ်မအတွက် (တ တ်လိ “လီ” ဟေခ သည့)် ဓေလ့ကျငစ
့် ဥ်များ၊

ကိးကွယပ
် ေဇာ်မ အစီအရင်များ ကိ တိကျစွာ လိက်နာရမည်ဟ သက ဆိပါသည်။ ကွနြ် ဖ း ပ် ဂ ဝင်များြဖစ်သည့်
ဓေလ့ကျမ်း (The Book of Rites) ၊ ကျံ းက အစီအရင်များ (The Rites of Zhou) င ့် ေလာကဝတ် င ့် ကျငစ
့် ဥ်

ကျမ်း (The Book of Etiquette and Rites) တိတွ

့ င ် ဘယ်လမျိ
ိ း င်
ိ ငေ
ံ တာ် အခမ်းအနားတွင ် ဘယ်လမျိ
ိ း အစီအ
ရင်များကိ ေဆာင်ရွကရ
် မည် ဆိသည်ကိ အခမ်းအနားတွင ် သံးသည့် အစီအရင်ယာဥ် အေရအတွကက
် အစ၊
တီးမတ်ရသည့် ဂီတတရိယာအလယ်၊ ဝတ်စားဆင်ယင်ရမည့် အဝတ်အစား အေရာင်အဆံး အေသးစိတ်
ခေရေစတ
့ င
ွ း် ကျ ေဖာ်ြပထားပါသည်။ တ တ်ြပည်တင
ွ ် ကပ်တမျိ းမျိ း ကံ သည့် အခါတိင်း ကွနြ် ဖ း ပ်ပညာ ိများ

က စစ် ံးလ င် အစီအရင်များကိ ေမေ

့ လျာေ
့ ပါဆ၍
့ ြဖစ်ရသည်ဟ လျင်ြမန်စာွ ေထာက်ြပ အြပစ်တင်ေလ့ ိ
ပါသည်။ ယင်းမာ အရာခံဗိလ်က ေပါေလျာ
့ သ
့ ည့် စစ်သားများ ဖိနပ်ေသချာ ေတာက်ေြပာင်ေနေအာင် မတိက်လိ ့ ံး
ရသည်ဟ အြပစ်တင်သလိမျိ း င ့် ဆင်ပါသည်။

ေခတ်သစ်အေနာက်တင်
ိ းက ကွနြ် ဖ း ပ်ဝါဒီများ၏ အစီအရင်များအေပ းသွပ်မကိ ေလးနက်မမ ိသည့၊်

ေ းဆန်လန
ွ း် သည့် လကဏာဟ ယဆေလ့ ိ ကပါသည်။ စင်စစ် ယင်းသိ အစီ
့ အရင်များအေပ အေလးေပးမက
ကွနြ် ဖ း ပ်သည် လသားသဘာဝကိ နက်နစ
ဲ ာွ နားလည် သေဘာေပါက်ေနသည်ဆသည့
ိ အ
် ချက် င ့် သ နားလည်
့
သေဘာေပါက်မမာ အချိနက
် ာလ ကိပင် ေကျာ်လန
ွ ၍
် အစ ေခတ်မီေနသည်ဆသည့
ိ အ
် ချက်ကိ သက်ေသခံေနြခင်း

ပင် ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ တ တ်ြပည် ကီးကစ၍ အိမ်နးီ ချင်း ကိရီးယား၊ ဗီယက်နမ် င ့် ဂျပန်စသည့် ကွနြ် ဖ း ပ် ယဥ်
ေကျးမ ထွနး် ကားသည့် င်
ိ ငမ
ံ ျားတွင ် လမေရး င ့် င်
ိ ငေ
ံ ရး အေဆာက်အဦများ ည်လျား ကာြမငစ
့် ာွ တည် ိ

ခိင်မာေနြခင်းမာ တိက်ဆက်
ိ မသက်သက် မဟတ်တန်ရာ။ စာဖတ်သက ဘဝ၏ အ မ
ိ အမန်တရားကိ သိလပါက
ိ
ကျငစ
့် ဥ်များ င ့် အစီအရင်များက ကီးမားသည့် အတားအဆီး ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ စာဖတ်သက ကွနြ် ဖ း ပ်လိ

လမတည် ငိမ်မ င ့် သဟဇာတ ြဖစ်မကိ အလိ ိပါက အမန်တရားသည် အများအားြဖင ့် ဝန်ထပ်ဝန်ပိး ြဖစ်ေနတတ်
ပီး ကျငစ
့် ဥ်များ င ့် အစီအရင်များက စာဖတ်သ၏ အေကာင်းဆံး မိတေ
် ဆွများတွင ် ပါဝင်ေနပါလိမ်မ
့ ည်။

ယင်းအချက်မာ ေခတ်ေဟာင်း တ တ်ြပည်တင

ွ သ
် ာမက ယေန ၂၁
့ ရာစတွငလ
် ည်း မန်ကန်ေနဆဲ ြဖစ်

ပါသည်။ ဟိးကပ်ပိးကပ်စ်ဂါထာ၏ အစွမ်းမာ က ပ်

် တ၏
ိ ့ ေခတ်သစ် စက်မ ကမာတွင ် င်သန် အားေကာင်းေနဆဲ
ြဖစ်ပါသည်။ ၂၀၁၈ ခ စ် ိ လအများအြပားအတွက် သစ်သား စ်ေချာင်းကိ သံ င ့် ပး ိက်ထားသည့အ
် ရာမာ

ဘရားသခင် ြဖစ် ပီး နံရံတင

ွ ် ကပ်ထားသည့် ေရာင်စံ ပိစတာတခမာ ေတာ်လန်ေရးြဖစ်ကာ ေလထဲတလလလွငေ
့် န
သည့် အဝတ်စတခက အမျိ းသား င်
ိ င ံ ြဖစ်ပါသည်။၊ စာဖတ်သက ြပင်သစ်အမျိ းသား င်
ိ ငဆ
ံ သည်
ိ ကိ မ ကား င်
ိ မ

ြမင် င်
ိ ဘဲ စိတြ် ဖင ့် ဖန်တးီ ပံေဖာ်ထားသည့် အရာသာ ြဖစ်ေသာ်လည်း ြဖ နီြပာသံးေရာင်ြခယ်အလံကေတာ
ိ ့
ေသချာေပါက် ြမင်ရပါသည်၊ မာရ်ေဆးယဲဇ် (ြပင်သစ်အမျိ းသားသီချင်း)ကိေတာ့ ေသချာေပါက် ကားရပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ အေရာင်စံ အလံတခကိ ေဝယမ်
့ း ပီး င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်းကိ သီဆြခင်
ိ းြဖင ့် အမျိ းသား င်
ိ ငဆ
ံ သည့
ိ ်
စိတက
် းသက်သက် ပံြပင်ဇာတ်လမ်းတပဒ်က ထိေတွကိင်တယ
ွ လ
် ရသည့
ိ့ ် အ ိတရား တခ ြဖစ်လာပါသည်။

လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာက ဘာသာတရား ကိင်း ိငး် သည့် ဟိ များက အဖိးတန် ြမင်းေကာင်း

ြမင်းသနမ
် ့ ျားကိ ယဇ်ပေဇာ်စေတး ကပါသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ မ
် သတိသည်
့ တန်ေ ကး ကီးသည့် အလံများ
ထတ်လပ်ရန် ရင်း းီ ြမ ပ် ံ ကပါသည်။ အိ ယ
ိ င်
ိ င၏
ံ အမျိ းသား အလံကိ တိရဂ (သံးေရာင်ြခယ်ဟ တိက် ိက်

အဓိပာယ်ရ) ဟ ေခ ပါသည်။ ယင်းတွင ် အဝါေရာင်၊ အြဖ ေရာင် င ့် အစိမ်းေရာင် လိင်းေ ကာင်းသံးလိင်း ပါေသာ
ေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ၂၀၀၂ ခ စ် အိ ယ
ိ င်
ိ ငအ
ံ လံဥပေဒ တွင ် ေဖာ်ြပထားသည်မာ အလံေတာ်သည် “အိ ယ
ိ ြပည်
သများ၏ ေမ ာ်လငခ
့် ျက်များ၊ ရည်မန်းချက် များကိ ကိယ်စားြပ သည်။ အလံေတာ်သည် တမျိ းသားလံး ဂဏ်ယရ

သည့် သေကတြဖစ်သည်။ လွနခ

် သ
ဲ့ ည့် ဆယ်စ စ် ငါးခအတွငး် စစ်သားများအပါအဝင် လေပါင်းများစွာက အသက်
ေသွးေခ းများ မမိတမ
် သန် စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံကာ သံးေရာင်ြခယ်အလံ ဝံ့ ကားစွာ လငထ
့် င်
ိ ေရး ကိ းပမ်း ခဲ့ က

သည်” ဟ ေဖာ်ြပ ထားပါသည်။ ယင်းေနာက် အလံဥပေဒတွင ် အိ ယ

ိ င်
ိ င ံ ဒတိယေြမာက် သမတ ဆာဝီပါလိ ရာဒ
ကရစ် ်နက
ံ ိ ကိးကားေဖာ်ြပထားပါသည်။ သက ဆိသည်မာ -

“အဝါေရာင်သည် စွနလ
် ့ တ်ြခင်း င ့် ကိယ်ကျိ းမဖက်ြခင်းကိ ကိယ်စားြပ သည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ေခါင်းေဆာင်များသည်

ကိယ်ကျိ းစီးပွားကိ ပမာဏမထားဘဲ ဆိင်ရာ လပ်ငန်းကိင်ငန်းမာသာ ကိယ့က

် ယ်
ိ ကယ်
ိ ြမပ် ထ
ံ ားရေပမည်။
အလယ်ဗဟိက အြဖ ေရာင်သည် အလင်းကိ ကိယ်စားြပ သည်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ ကိယ်ကျငသ
့် က
ိ ာကိ လမ်း န်

တည့မ
် တ်မည့် သစတရားလမ်းစ ေပတည်း။ အစိမ်းေရာင်က ဘေြမကမလာ င ့် က ပ်
် တအ
ိ ့ ကား မီတည်မကိ
ေဖာ် န်းသည်။ အပင်ေလာက င ့် ယင်းအပင်ေလာကကိ မီတည်ရသည့် အြခားသက် ိေလာကမန်သမ ၏ ဆက်ဆံ

ေရးပင်တည်း။ အြဖ ေရာင် အလယ်တည့တ

် ည့က
် အေသာကလည်းဘီးမာ ဓမနိယာမကိ ကိယ်စားြပ သည့် လည်း
ဘီးပံေတာင်းြဖစ်သည်။ အမန်၊ သစာတရား င ့် ဓမ၊ ကိယ်ကျငသ
့် လ
ီ တိသည်
့ ကား ဤအလံေတာ်ေအာက်တင
ွ ်

အလပ်လပ် ကသအေပါင်း စွဲ မဲ ိေသ ကေသာ အဓိ ာန်လမ်းစ များ ြဖစ်ထက်

ိ ပါေပသည်။ ” ဟဆိပါသည်။

၂၀၁၇ ခ စ်တင
ွ ် အိ ယ
ိ ၏ အမျိ းသားေရးဝါဒီ အစိးရက အိ ယ
ိ -ပါကစတန် နယ်စပ်၊ အတရီတင
ွ ် ကမ္
ဘာအ
့ ကီးဆံး အလံတခကိ လငထ
့် ခဲသ
့ ည်။ ယင်းက စွနလ
် ့ တ်ြခင်း၊ ကိယ်ကျိ း မဖက်ြခင်း များ ေအာက်ေမအ
့ မတ်ရ
ေစဖိမဟတ်
့ ပါ၊ ပါကစတန်ဘက်ကိ မခံသာ၊ မနာလိေအာင် ေဆာင်ရွကြ် ခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းတိရဂအလံေတာ်
မာ အလျား ၃၆ မီတာ၊ အနံ ၂၄ မီတာ ိကာ အြမင ့် ၁၁၀ မီတာ ိသည့် အလံတင်
ိ တင
ွ ် လငထ
့် ထားြခင်း ြဖစ်သည်

(ဖရွ ိ က်ဒသ
် ာ ိလ င် ဘာေြပာ ေလမည်မသိ)။ ယင်းအလံကိ ပါကစတန် င်
ိ င ံ မက်ထ ိပိလစ်တန် ြဖစ်သည့် လ
ေဟာရ် မိ ေတာ် ေလာက် ကွာေဝးသည့် ေနရာကပင် ြမင် င်
ိ ပါသည်။ ကံဆးသည်
ိ မာ ေလဒဏ် ကမ်းေသာေ ကာင ့်

အလံေတာ် ပဲသည်ကိ ဖာရ၊ ချ ပ်ရသည်က မ ကာခဏြဖစ် ပီး အမျိ းသားေရး ဂဏ်မာနအတွက် အိ ယ

ိ အခွနထ
် မ်း
ြပည်သများ၏ ပိက်ဆံ အေြမာက်အြမား ကန်ကျပါသတတ်။ အိ ယ
ိ အစိးရက ေဒလီ ိ ဆင်းရဲသားရပ်ကက
ွ မ
် ျား
တွင ် မိလာေြမာင်းစနစ် ေဆာက်ဖိထက်
့ အလံ ကီး အ ကီး ကီးလငဖ
့် ိ ့ ားပါးရင်းြမစ်များကိ ဘာေ ကာငသ
့် းစွ
ံ ဲရပါ

သနည်း။ အေ ကာင်းမာ ဤအလံကသာ အိ ယ

ိ ဆိသည် အမန်တကယ် ိသည်ဆသည့
ိ ် ခံစားချက်မျိ း ေပးစွမ်း င်
ိ
ပီး မိလာေြမာင်းစနစ်က အဲသည်လိ မေပးစွမ်း င်
ိ ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

အမန်အားြဖငလ
့် ည်း အလံအတွက် ကန်ကျစရိတက
် ယ်
ိ တင်
ိ က အစီအရင်များကိ ပိ ပီး ထိေရာက်ေစြခင်း
ြဖစ်ပါသည်။ ကျငစ
့် ဥ်၊ အစီအရင်များ အားလံးထဲတင
ွ ် စွနလ
် ့ တ် အနစ်နာခံရြခင်းက အစွမ်းဆံး ြဖစ်ပါသည်။

အေ ကာင်းမာ ကမာေပ တွင ် ိသမ အရာအားလံးထဲတင

ွ ် ဆင်းရဲဒကက စစ်မန်မ အ ိဆးံ အရာ ြဖစ်ေသာေ ကာင ့်
ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ယင်းကိ ဘယ်ေတာမ
့ သံသယ ိမည်မဟတ်သလိ၊ မသိချင်ေယာင်ေဆာင်ထားလိ ့
လည်း ရမည် မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သ အေနြဖင ့် လအများကိ ပံြပင်ဒ ာရီတခခတွင ် အမန်တကယ် ယံ ကည်ေစလိ
ပါက သတိကိ
့ ယင်းအတွက် တမျိ းမျိ း စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံေစရန် ေသွးေဆာင် ကည့ပ
် ါ။ စာဖတ်သက ဇာတ်လမ်း

ပံြပင်တပဒ်အတွက် ဆင်းရဲဒကကိ ခံစားရ ပီးပါက ယင်းပံြပင်မာ အမန်တကယ်ဟ ယံ ကည်ရန် များေသာအားြဖင ့်

လံေလာက်သာွ း ပီ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက ဘရားသခင်၏ အမိနေ
် ့ တာ်အတိင်း ဥပဿ်ေစာငသ
့် ည့် ဆိပါက

လက်ေတွခံစားလိရသည့
့ ် ဗိက်ဆာသည့် ခံစားချက်က ဘယ်လမျိ
ိ း ပ်ထ၊ အမတ်သကတမျိ းမဆိထက်
ဘရားသခင်၏ တည် ိမကိ ပိ၍စစ်မန်ေစပါသည်။ စာဖတ်သက မျိ းချစ် စစ်ပဲတ
ွ ပွဲတင
ွ ် ေြခေထာက်များ ဆံး ံးခဲရ
့
ပါက ဘယ်လမျိ
ိ း ကဗျာ၊ င်
ိ ငေ
ံ တာ်သခ
ီ ျင်းမဆိထက် စာဖတ်သ၏ ဂျိ င်းေထာက် င ့် ဝီးချဲက အမျိ းသားတိင်းြပည်
ကိ ပိ၍စစ်မန်ေစမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိပ် ပီး မ ကီးကျယ်သည့် အဆငတ
့် င
ွ ် ကွာလတီြမငသ
့် ည့် အီတလီလပ်ပါစတာ

ေခါက်ဆအ
ွဲ စား အဆင ့် နိမ်သ
့ ည့် ေဒသထွက် ပါစတာေခါက်ဆက
ွဲ ိ ဝယ်ယြခင်းြဖင ့် ေနစဥ်
့ စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံ
ေဆာင်ရွက် သည်ဆပါက
ိ စပါမားကတ်ထမ
ဲ ာပင် အမျိ းသား င်
ိ ငက
ံ ိ စစ်မန်သည်ဆသည့
ိ ် ခံစားချက်မျိ း ရေစမည်

ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းမာ အမန်တကယ်အားြဖင ့် ဆင်ြခင်ယတအ

ိ မားတွင ် အေြခခံထားသည်ဆတာက
ိ ဟတ်ပါသည်။ စာ
ဖတ်သက ဖန်ဆင်း င်ဘရားသခင် သိမဟတ်
့ အမျိ းသား င်
ိ င ံ အမန် ိသည်ဟ ယံ ကည်ြခင်းေ ကာင ့် ဆင်းရဲဒက

ခံစားရသည်ဆပါက
ိ ယင်းသိခံ့ စားရ ံ င ့် မိမိယသမ
ံ မာ အစစ်အမန် ြဖစ်မသွားပါ။ ြဖစ် င်
ိ တာက မိမိ၏ ယံလွယ်
တတ်မေ ကာင ့် ဒကခံေနရတာြဖစ်မလားဟ ေမးခွနး် ထတ်စရာ ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လအများစက သတိကိ
့ ယ်သ
တိ အ
့ းေတွပါဟ ဝန်မခံချင် ကပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ ယံ ကည်ချက် တခအတွက် ပိ ပီး စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံရေလေလ၊
ယံ ကည်မက ပိ ပီး အားေကာင်း လာေလေလ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းမာ စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံြခင်း၏ ပ လက်အစွမ်း

ြဖစ်ပါသည်။ စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံခင်
ိ းသည့် ဘန်းေတာ် ကီးအေနြဖင ့် က ပ်
် တကိ
ိ ့ သ သဇာေအာက်
့ ေရာက်ေစရန်မာ
မိး၊ ေငွ၊ စစ်ပဲေ
ွ အာင်ြမင်မေတွ ဘာမ ေပးစရာမလိပါ။ ယင်းအစား သအေနြဖင
့ ့် တခခကိသာ က ပ်
် တဆီ
ိ့ မ
ရေအာင်ယ င်
ိ ဖိ လိ
့ ပါသည်။ သအေနြဖင
့ ့် က ပ်
် တကိ
ိ ့ နာကျင်ရသည့် စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံမ တခခ လပ်ေစရန်

အယံသွငး် ပီးပါက က ပ်
် တိ ေထာင်
့ ေချာက်မိ သွား ပီ ြဖစ်ပါသည်။

စီးပွားေရးေလာကတွငလ
် ည်း အလားတ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက သိနး် သံးဆယ်တန် တပတ်ရစ် ဖိယတ်

ကားေလးတစီး ဝယ်လက်
ိ သည် ဆိပါက ယင်း၏ အြပစ်အနာအဆာများကိ ေြပာမဆံးေပါင် ေတာသံးေထာင် လပ်
ေနမည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ စာဖတ်သက အသစ်ကျပ်ခ တ် သိနး် သံးေထာင်တန် ဖရာရီကားတစီး ဝယ်လက်
ိ သည်

ဆိပါက သေကာင်
့ းေ ကာင်းကိ ေတွသမ လ လိက်ေြပာေနမည် ြဖစ်ပါသည်။ ကားက အဲေ
့ လာက်ေတာင် ေကာင်းေန
ေသာေ ကာင ့် မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သက ယင်းအတွက် ပိက်ဆအ
ံ များ ကီး သံးထားရသည် ြဖစ်ရာ ယင်းက ကမာေပ

တွင ် အေကာင်းဆံးအရာဟ ယံ ကည်ရမ၊ ထင်ရမ ြဖစ်ေတာမ

့ ာကိး။ ိမန်တစ် အချစ်တင
ွ လ
် ည်း ိမီယိ ြဖစ်ချင်သ၊
သိမဟတ်
့ ဗာရ်ထာရ်ြဖစ်ချင်သတဦးအေနြဖင ့် စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာ ခံြခင်း မပါဘဲ အချစ်စစ် မ ိေ ကာင်း သိပါသည်။
စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံြခင်းြဖင ့် မိမိချစ်သကိ မိမိက အမန်တကယ် ေလးနက်ေ ကာင်း သက်ေသြပ ံတင်မကဘဲ မိမိ

ကိယ်ကလည်
ိ း ငါတကယ် ချစ်ေနတာပါလားဆိ ပီး ယံ ကည်ေစပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် အမျိ းသမီးများက သ
တိချစ်
့ သများ ကိ စိနလ
် က်စပ
ွ ်များ ဝယ်ခင်
ိ းရြခင်းမာ ဘာေ
့ ကာငဟ
့် ထင်ပါသနည်း။ ချစ်သက ယင်းကဲသ
့ ိ ေငွ
့
အများ ကီး အကန်ခံ ပီးစွနလ
် ့ တ် ပီးသွား ပီဆလ
ိ င် က သကိယ့သ
် လည်း ယင်းမာ အမန်တကယ် ထိက်တန်သည့၊်
လပ်သငသ
့် ည့် အေ ကာင်းအတွကဟ
် ပဲဟ ကိယ်တင်
ိ ယံလိက် ရြခင်းေ ကာငပ
့် င်ြဖစ်သည်။

မိမိကယ်
ိ ကိ စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံြခင်းက စွနလ
် ့ တ်သ အာဇာနည်များအတွကသ
် ာမက ေဘးက ရပ် ကည့ေ
် န
သများအတွကပ
် ါ အလွနဆ
် ေ
ွဲ ဆာင်မ ိပါသည်။ အာဇာနည်များ မပါဘဲ ဘရားသခင်များ၊ အမျိ းသား င်
ိ ငမ
ံ ျား၊
ေတာ်လန်ေရးများမာ သတိဘာသာသတိ
့ တည်
့ တေံ့ စရန် ထိနး် ထား င်
ိ စမ
ွ ်း ိ ကသည်မဟတ်ပါ။ စာဖတ်သက

တန်ခးေတာ်
ိ အ င်၏ဘဝအေ ကာင်း၊ သိမဟတ်
့ အမျိ းသားေရး ဇာတ်လမ်းများ င ့် ေတာ်လန်ေရး ဇာတ်ေ ကာင်းကိ
ေမးခွနး် ထတ်ရန် ကံပါက ချက်ချင်း အမာန်အမဲခရ
ံ မည် ြဖစ်ပါသည် - “အာဇာနည် ကီးေတွက ဒီဟာအတွက်

အသက်ေပးခဲရ
့ တာကွ။ မင်းက သတိအသက်
့ ေပးခဲရ
့ တာ ဘာမမဟတ်ဘဲ ေပးခဲရ
့ တာလိ ဆိ
့ လိချင်တာလား။ မင်းက
ဒီသရဲေကာင်းေတွကိ မသိနားမလည်တဲ့ အ းေတွလိ ထင်
့ တာလား” ဆိ ပီး အေငါက်အငန်းခံရမည် ြဖစ်ပါသည်။

အာမွတစ
် လင်များအတွက် စ ကဝဠာေလာက ကီး၏ ဇာတ်လမ်းအထွဋအ
် ထိပ်မာ ဟဂျရီ စ် ၆၁ စ်အ
ကာ မဟာရံလ၊ ၁၀ ရက်ေြမာက် အ ရာေန (ခရစ်
့ ယာန် ြပကဒိနအ
် ရ ၆၈၀ ြပည့် စ် ေအာက်တဘာလ
ိ ၁၀ ရက်)
တွင ် ြဖစ်ပါသည်။ ၄င်းေနတွ
့ င ် အီရတ် ကရ်ဘလာ ိ ရက်စက်ယတ်မာေသာ ယာဇိဒ၏
် စစ်သားများက တမန်ေတာ်

မိဟာမက်၏ ေြမးေတာ် ဟစိနအ

် ဘ
ိ အ
် လီကိ ေနာက်လက်
ိ ဗိလ်ပါ အနည်းငယ် ငအ
့် တ လပ် ကံသတ်ြဖတ် ပီး
ထီးနန်းလ ခဲပ
့ ါသည်။ အာ မွတစ
် လင်များအတွက် ဟစိန၏
် အာဇာနည်အြဖစ် အသက်ကိ စွနလ
် ့ တ်ခသ
ဲ့ ည့် ြဖစ်ရပ်

က ရက်စက် ယတ်မာမကိ တိက်ဖျက်ေနသည့် လေကာင်းများ၏ န်းကန်ရမ၊ မတရားမကိ ေတာ်လန်ေနသည့် ဖိ ပ

ိ ်
ခံရသများ၏ န်းကန်ရမကိ ထာဝရ ကိယ်စားြပ သည့် အမတ်သေကတ ြဖစ်လာပါသည်။ ခရစ်ယာန်များက

ခရစ်ေတာ် လက်ဝါးကပ်တင်
ိ တင
ွ ် အစီရင်ခရ
ံ ြခင်း င ့် ခရစ်ေတာ်၏ စိတဓ
် ါတ် ြပင်းထန်မ ဇာတ်လမ်းကိ
ထပ်တလဲလဲ ဇာတ်လမ်းဆင်ြပသကဲသ
့ ိ ့ အာမွတစ
် လင်များ အတွကလ
် ည်း အ ရာ ဇာတ်လမ်း င ့် ဟစိန၏
် စိတ်

ဓါတ်ြပင်းထန်မက အတယအားကျစရာ ဇာတ်လမ်း၊ ထပ်တလဲလဲ ြပန်ေြပာရသည့် ဇာတ်လမ်း ြဖစ်လာပါသည်။

သန်း ငခ
့် ျီေသာ အာ မွတစ
် လင်များက ဟစိန ် အာဇာနည်အြဖစ် သတ်ြဖတ်ခခ
ံ ရ
ဲ့ သည့် ကရ်ဘလာ ိ တန်ခးိ ကီး

ဘရားေကျာင်းကိ စ်စဥ်သာွ းေရာက် က ပီး အ ရာ ေနတွ

့ င ် ကမာတလား ိ အာမွတစ
် လင်များက ဝမ်းနည်းပေဆွး
ြခင်း အခမ်းအနားကိ ကျင်းပ ကပါသည်။ တချိ ေနရာများတွင ် မိမိကယ်
ိ ကိ သံ ကိ းများ၊ ဓါးများြဖင ့် ချည်ေ ာင်ြခင်း၊
ြဖတ်ေတာက်ြခင်းများ ြပ လပ် ကပါသည်။

သိေသာ်
့ အ ရာ ၏ အေရးပါမက တေနရာထဲ၊ တရက်ထမ
ဲ ာတင် မဟတ်ပါ။ အီရန် ဘာသာေရး
ေခါင်းေဆာင် အယာတိလာ းဟိလာခိေမနီ င ့် အြခားေသာ များြပားလသည့် အာမွတစ
် လင်ေခါင်းေဆာင်များက

သတိ၏
့ ေနာက်လက်
ိ များကိ ထပ်တလဲလဲ ေြပာေလ့ ိသည်မာ - “ေနတိ
့ င်းက အ ရာ ေနြဖစ်
့ သလိ၊ ေနရာတိင်းက
ကရ်ဘလာပဲ” ဟ ေြပာေလ့ ိပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ကရ်ဘလာတွင ် ဟစိနက
် ိ အာဇာနည် ြဖစ်ေစခဲသ
့ ည့် ြဖစ်ရပ်က
ေနရာတိင်း၊ အချိနတ
် င်
ိ း၊ ြဖစ်ရပ်တင်
ိ းကိ ဘဝအဓိပာယ် ေပးစွမ်းပါသည်။ အင်မတန် သမား ိးကျြဖစ်လသည့်
ဆံးြဖတ်ချက်များပင်လ င် အေကာင်း င ့် အဆိး၏ ေလာက ကီးတွင ် အ ကီးအကျယ် လွနဆ
် ေ
ွဲ နမကိ သက်ေရာက်
ေသာ ဆံးြဖတ်ချက်များအြဖစ် ြမင်ေစပါသည်။ စာဖတ်သက ယင်းဇာတ်ေ ကာင်းကိ ေမးခွနး် ထတ် သံသယ ိသည်
ဆိပါက စာဖတ်သကိ ကရ်ဘလာြဖစ်ရပ်ကိ ချက်ချင်း ြပန်ေြပာမည် ြဖစ် ပီး ဟစိန၏
် အာဇာနည်ြဖစ်မကိ

ေမးခွနး် ထတ်ြခင်း၊ ေလာင်ေြပာင်ြခင်းက စာဖတ်သ ကျ းလွနသ

် မ ေသာ ြပစ်မများတွင ် အဆိးရွ ားဆံး ြပစ်မ ြဖစ်
သွားမည် ြဖစ်ပါသည်။

ေနာက်တနည်းအားြဖငမ
့် အာဇာနည်များက ားပါး ပီး လအများက မိမိကယ်
ိ ကိ စေတးရန် ဝန်ေလးသည်
ြဖစ်ပါက ယဇ်ပေဇာ်ြခင်းကိ စီမံသည့် ဘန်းေတာ် ကီးက သတိကိ
့ ယ်စား သများကိ အစားစေတးခံခင်
ိ းတာမျိ း လပ်

ေကာင်းလပ် င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သက နတ်ကင်
ိ တတ်သည့် နတ်ဘရား ဘား(Ba’al) ကိ ပေဇာ်ရန် လသားတေယာက်
ကိ စေတးတာမျိ း၊ ေယ ဘရားသခင်၏ ကီးြမတ်ေသာ ဂဏ်ေတာ်အတွက် မိစာဒိဠတ
ိ ေယာက်ကိ မီးေလာင်တက်
ိ

သွငး် တာမျိ း၊ အလာအ

့ လိအရဆိ ပီး ေမျာက်ထားသည့် မိနး် မများကိ ကွပ်မျက်တာမျိ း၊ လထလတန်းစား၏
ရန်သများကိ ဂးလဂ် အကျဥ်းေထာင်ပိတာမျိ
့ း ေဆာင်ရွက် င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သက ယင်းသိ ေဆာင်
့ ရွက် ပီးသွားပါ
က ယဇ်ပေဇာ်ြခင်း ေမာ်အစွမ်းက နည်းနည်းေလးကွာေသာ ေနာက်တနည်းြဖင ့် စာဖတ်သအေပ တွင ် သက်ေရာက်

ပါသည်။ စာဖတ်သက ဇာတ်လမ်းပံြပင်တပဒ်ေ ကာင ့် မိမိကယ်

ိ ကိ ဆင်းရဲ ဒက ခံစားေစသည် ဆိပါက ေရွ းစရာမာ
“ဇာတ်လမ်းပံြပင်က မန်တာြဖစ်ရင် ြဖစ်မယ်။ ဒါမမဟတ်ရင် ငါကပဲ းေနတာ ြဖစ်မယ်” ဆိသည့် ေရွ းစရာ ြဖစ်

ပါသည်။ စာဖတ်သက အြခားသများကိ ဆင်းရဲ ဒက ခံစားရေစသည် ြဖစ်ပါကမ ေရွ းစရာမာ “ဇာတ်လမ်းပံြပင်က

မန်တာ ြဖစ်ရင် ြဖစ်မယ်။ ဒါမမဟတ်ရင် ငါက ရက်စက် ကမ်း က တ်တဲ့ ဗီလန
ိ ြ် ဖစ်မယ်” ဆိသည့် ေရွ းစရာ ြဖစ်

ပါသည်။ က ပ်
် တက
ိ ့ မိမိကယ်
ိ ကယ်
ိ အ းေတွပါဟ ဝန်မခံချင်သလိပင် ဗီလန
ိ လ
် ဆိးေတွ ြဖစ်မည့် အြဖစ်မျိ းကိ
လည်း ဝန်မခံချင် ကပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ ဇာတ်လမ်းပံြပင်ကသာ အမန်ြဖစ်သည်ဟ ယံ ကည်ချင် ကပါသည်။

၁၈၃၉ ခ စ် မတ်လတွင ် အီရန် မိ တ မိ ြဖစ်သည့် မက် ်ဟဒ် မိ တွင ် အေရြပား ေရာဂါ ြဖစ်ေနသည့်

အမျိ းသမီးတဦးကိ ေဒသ ိ နတ်ဆရာက ေခွးတေကာင်ကိ သတ် ပီး ေသွးြဖင ့် သလက်

့ ကိ ေဆးဟ ေဆးနည်း ေပး
ပါသည်။ မက် ်ဟဒ် မိ က အာ ဘာသာေရးဆိင်ရာ ြမငြ့် မတ်သည့် မိ တ မိ ြဖစ် ပီး ယင်းထိတလ
် နစ
် ့ ရာ ေဆးနည်း

ကိ အမျိ းသမီးက ေဆာင်ရွကသ

် ည့် ေနမာ
့ ြမငြ့် မတ်သည့် အ ရာ ေန ့ င ့် တိက်ဆင်
ိ ေနပါသည်။ ယင်းအမျိ းသမီး
ေခွးကိ သတ်သည်ကိ ေတွလိက်သည့် အာ မွတစ
် လင်များက ကရ်ဘလာ အာဇာနည်ြဖစ်ရပ်ကိ ေလာင်ေြပာင် ပီး

သတ်ြခင်းဟ ယံ ကည် က (ယံ ကည်သည်ဟ ဆိ က) ပါသည်။ မက် ်ဟဒ် မိ အတွငး် ယင်းဘယ်လမ

ိ လက်မခံ င်
ိ
စရာ ဘာသာေရးေစာ်ကားမ ကီးအေ ကာင်း တလမ်း ပီး တလမ်း လျင်ြမန်စာွ ပျံ သွ
ံ ့ ားပါသည်။ ေဒသခံ အီမန်

ေ ေဆာင်ဆရာများကလည်း ဝင်ပါလာသည့အ
် တွက် စိတဆ
် းေနသည့
ိ ် လအပ် ကီးက ဂျ းရပ်ကက
ွ အ
် တွငး် ဝင်
ေရာက်ကာ ဂျ းဘရားေကျာင်းကိ မီးတင် ိ လိက်ပါသည်၊ ဂျ း ၃၆ ေယာက်ကလည်
ိ း ေနရာမာတင် သတ်ပစ်လက်
ိ
ကသည်။ မက် ်ဟဒ် မိ ိ အသက် င်ကျန်ရစ်ခသ
ဲ့ ည့် ဂျ းများကိလည်း ေချာက်ချားဖွယ် ေရွ းချယ်စရာကိ ေပး

ပါသည် - အသတ်ခမ
ံ လား၊ အစလာမ် ဘာသာကိ ဝင်မလားဆိ ပီး ြဖစ်ပါသည်။ ယင်း က်ရွံ ဖွယ် ြဖစ်ရပ်က မက် ်
ဟဒ် မိ ကိ “အီရန်၏ ဘာသာေရး မိ ေတာ်” ဆိသည့် ေကျာ် ကားမကိ မထိခက်
ိ သေလာက်ပင် ြဖစ်ပါသည်။
 က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် လသားများကိ စေတး ပီး ယဇ်ပေဇာ်သည့် အေလ့အထများကိ စဥ်းစားသည့အ
် ခါ စိတ်

ထဲ ေပ လာသည်မာ ေကးနန် က်
ိ င ့် အက်ဇ်တက်ခ် ဘရားေကျာင်းများ ိ ထိတလ
် နရ
် ့ ွ ံ ာဖွယ် အစီအရင်များ ြဖစ်
ပါသည်။ ထိအြပင်
့ ဘရားတဆတည်းဝါဒများက ယင်းသိေသာ
့ အေလ့အထများကိ အဆံးသတ် ေပးခဲသ
့ ည်ဟ
လည်း အများအားြဖင ့် ဆိ ကပါသည်။ အမန်တကယ်တင
ွ ေ
် တာ့ ဘရားတဆတည်း ဝါဒသမားများ (monotheists)
က ဘရားအများအြပား ကိ ယံသည့် အပ်စအများစထက် လသားယဇ်ပေဇာ်စေတးြခင်းကိ ပိ ပီး ကီးမားသည့်

အေရအတွကအ
် ားြဖင ့် ေဆာင်ရွက် ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ဘားလ် င ့် ဝီဇီေလာေပါ ့ ်လီ နတ်ဘရားများကိ ကိးကွယ်
သများထက် ခရစ်ယာန် င ့် မွတစ
် လင်ဘာသာဝင်များက ဖန်ဆင်း င် ဘရားသခင်အတွကဆ
် ိ ပီး သတ်ြဖတ်ခသ
ဲ့ ည့်
အေရအတွကက
် များစွာ ပိများပါသည်။ စပိနန
် ယ်ချဲများက အက်ဇ်တက်ခ် င ့် အင်ကာနတ်ဘရားများကိ လသား

ယဇ်ပေဇာ်စေတးသည့် အေလ့အထကိ တားြမစ်ခခ

ဲ့ ျိနမ
် ာ စပိနတ
် င
ွ ် ဘာသာေရးဆိင်ရာ ေထာက်လမ်းေရးအဖွဲက လ
ေတွကိ မိစာဒိဠဟ
ိ စွပ်စဲွ ပီး အံ ငက
့် ျင်း င ့် မီးေလာင်တက်
ိ သင
ွ း် ေနချိန ် ြဖစ်ပါသည်။

စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံခင်
ိ းြခင်းမာ ပံစံအမျိ းမျိ း အရွ ယအ
် စားအမျိ းမျိ းြဖင ့် ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ အ မဲတမ်း ဓါး
ေတွ င ့် ခတ်ြဖတ်ေနသည့် ဘန်းေတာ် ကီးများ၊ ေသွးထွကသ
် ယ
ံ ိ လမျိ းတန်း သတ်ြဖတ်မများ ပါစရာ မလိပါ။

ဥပမာဆိရလ င် ဂျ းဘာသာတွင ် ြမငြ့် မတ်သည့် ဥပသ်ေန (“sabbath”

့ ၏ မရင်း အဓိပာယ်မာ ငိမ် ငိမ်ေလးရပ်ေန
ြခင်း၊ သိမဟတ်
့ နားေနြခင်း ဟ အဓိပာယ်ရ) တွင ် အလပ်လပ်ြခင်း င ့် ခရီးသွားလာြခင်းကိ တားြမစ်ထားပါသည်။
ဥပသ်က ေသာ ကာေန ေနဝင်
့ ချိနတ
် င
ွ ် စ ပီး စေနေန ေနဝင်
့ ချိနအ
် ထိ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းကာလအတွငး် ေ း ိးစွဲ ဂျ း

များမာ အိမ်သာထဲတင
ွ ် အိမ်သာသံး စက ကိစတ်ြခင်း အပါအဝင် ဘယ်လမျိ
ိ း အလပ်ကမ
ိ မလပ်ဘဲ ေ ာင် ကဥ်ရ
ပါသည်။ (ယင်း င ့် ပတ်သတ် ပီး စာေပကျမ်းဂန်များ စပ်
ံ ့ သည့် ရပ်ဘဘ
ီ န်းေတာ် ကီး များအ ကား ေဆွးေ းွ ြငင်းခံမ

ိခပ
ဲ့ ါသည်။ သတိ ေနာက်
့ ဆးံ အနက်ေပး ေကာက်ချက်ချထားသည်မာ အိမ်သာသံးစက ကိ စတ် ဖဲြခင်းြဖငလ
့် ည်း
ဥပသ်ကျိ း င်
ိ ပါသည် ဟသတတ်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဘာသာတရား ကိင်း ိငး် သည့် ဂျ းများအေနြဖင ့် ဥပသ်ေနတွ
့ င ် မိမိ
ေအာက်ပိင်းကိ သနစ
် ့ င်လပါက
ိ ကိ ပီး အိမ်သာသံးစက များ ဖဲ ပီး ပံထားရန် ြဖစ်ပါသည်။)
 အစေရးတွင ် ဘာသာတရားကိင်း ိငး် သည့် ဂျ းများက ဘာသာေရး င ့် ေလာကီေရး မေရာယက်သည့် ဂျ း

များ င ့် လံးလံး ဘာသာမဲမ

့ ျားကိပင် ယင်းကဲသ
့ ိ တားြမစ်
့ ချက်များကိ လိက်နာေစရန် ဖိအားေပးေလ့ ိပါသည်။
အစေရး င်
ိ ငေ
ံ ရးတွင ် ေ း ိးစွဲ ပါတီများက အာဏာ ချိနည
် ရ
ိ ာတွင ် အေရးပါသည့ေ
် နရာတွင ် ိရာ ဥပသ်ေနတွ
့ င်
အမျိ းမျိ းေသာ လပ်ငန်းေဆာင်တာ များကိ တားြမစ်သည့် ဥပေဒများကိ စ်များစွာ ြပ ာန်းလာပါသည်။ ဥပသ်ေန ့

တွင ် ပဂလိကပိင် ယာဥ်များ သံးစွဲြခင်းကိ မတားြမစ် င်

ိ ေသာ်လည်း အစိးရပိင် သယ်ယပိေဆာင်
့ ေရး လပ်ငန်းများ
ကိ တားြမစ်ရာတွင ် သတိအေနြဖင
့ ့် ေအာင်ြမင်ခပ
ဲ့ ါသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိတ
့ င်
ိ ငလ
ံ းံ အတိင်းအတာြဖင ့် ဘာသာေရး

အရ စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံခင်
ိ းြခင်းမာ အဓိကအားြဖင ့် လအဖွ
့ ဲအစည်း၏ အားအနည်းဆံး သများကိပဲ ထိခက်
ိ ေစ
ပါသည်။ စေနေနသည်
့ အလပ်သမား လတန်းစားအေနြဖင ့် ခရီးသွားရန်၊ ေဝးကွာသည့် ေဆွမျိ းသားချင်းများ င ့်
ေတွဆံရန်၊ သငယ်ချင်းများ င ့် ေတွဆံရန်၊ လည်ပတ်စရာ ေနရာများသွားရန် တခတည်းေသာ ရက်ြဖစ်ပါသည်။

ချမ်းသာေသာ အဘွားတေယာက်အေနြဖင ့် သေြမးေတွ

့ နေတွ
ဲ ့ ရန် ကားအသစ်ေလး ေမာင်း ပီး တြခား မိ ကိ ေကျာ့
ေကျာေ
့ လး သွား င်
ိ ေသာ်လည်း ဆင်းရဲေသာ အဘွားမာမ ဘတ်စကားများ၊ ရထားများ မ ိဘဲ ယင်းသိ သွ
့ ားရန် မ
ြဖစ် င်
ိ ပါေချ။

ယင်းကဲသ
့ ိ သိ
့ နး် ငခ
့် ျီေသာ င်
ိ ငသ
ံ ားများကိ အခက်အခဲများ ကံ ေတွေစြခင်းြဖင ့် ဘာသာေရး အစွဲ ကီးသ

ည့် ပါတီများက သတိ၏

့ ဂျ းဘာသာ အေပ မမိတမ
် သန် သက်ဝင် ယံ ကည်မကိ သက်ေသြပ၊ ခိင် မဲေစပါသည်။
ေသွးထွကသ
် ယ
ံ မများ
ိ မပါဝင်ေသာ်လည်း လေပါင်းများစွာ၏ ေကာင်းမွနစ
် ာွ ေနထိင်ေရးမာ စေတးခံရြခင်း ြဖစ်

ပါသည်။ ဂျ းဘာသာက လပ်ဇာတ်ပံြပင်တပဒ်သာ ြဖစ်သည်ဆပါက

ိ အဘွားတဦး သေြမးေတွ
့ င ့် မေတွေစရန်၊
ဆင်းရဲသည့် ေကျာင်းသားတဦး ကမ်းေြခသွား အနားေြဖဖိရန်
့ ပိတပ
် င်တားြမစ်ထားြခင်းက ရက်စက် ပီး လံးသား
မ ိသည့် လပ်ရပ် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း ယင်းသိ လပ်
့ ြခင်းအားြဖင ့် ဘာသာတရား အစွဲ ကီးသည့် ပါတီများက

ကမာ ကီး င ့် သတိကိ

့ ယ်သတိ ေြပာသည်
့ မာ သတိအေနြဖင
့ ့် ဂျ းဘာသာကိ အမန်တကယ် ယံ ကည်ေ ကာင်း ြဖစ်
ပါသည်။ သတိအေနြဖင
့ ့် ဘာအေ ကာင်းမ ေကာင်းေကာင်း မ ိဘဲ လေတွကိ ပ
ိ ်စက်ရတာ ေပျာ်လိ လပ်
့ ေနတယ်

များ စာဖတ်သက ေအာက်ေမပ

့ ါသလား။

စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံခင်
ိ းြခင်းြဖင ့် ဇာတ်လမ်းပံြပင်အေပ တွင ် စာဖတ်သ၏ သက်ဝင် ယံ ကည်မကိ ခိင်မာ
အားေကာင်းေစ ံသာမက တြခားလိက်နာရမည့် အရာများကိပါ အစား ထိး ပီးသား ြဖစ်ေစပါသည်။ လသားမျိ း
ယ
ွ ၏
် ကီးကျယ်လသည့် ဇာတ်လမ်း ပံြပင်အများစက လအများစ မလိက်နာ င်
ိ သည့် စံတန်ဖိးများ ချထားေလ့ ိ
ပါသည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် ဘယ်ေလာက်များက ပညတ်ေတာ်ဆယ်ပါးကိ မလိမ်တန်း၊ မကွယဝ
် က်တမ်း
သည်၏မလွဲ လိက်နာပါသနည်း။ ဗဒဘာသာဝင် ဘယ်ေလာက်များက အတကင်းသည့် အဆငက
့် ိ ေပါက်ေရာက်
ေအာင်ြမင်ပါသနည်း။ ဆိ ယ်လစ် ဘယ်ေလာက်များက သတိ လိ
့ အပ်တာထက် ပိမယဘဲ အစွမ်းကန် ကိ းစားပါ
သနည်း။
 စံ န်းများ ြပည့မ
် ီေအာင် မေန င်
ိ သည့အ
် တွက် လအများစက စွနလ
် ့ တ်အနစ်နာခံြခင်းကိ (ဘာသာတရား

ကိင်း ိငး် ေ ကာင်း ြပသည့)် နည်းလမ်းအြဖစ် ေရွ းချယ် ကပါသည်။ ဟိ ဘာသာဝင် တဦးက အခွနလ
် မ
ိ ်တာမျိ း၊ ြပ
ည့တ
် န်ဆာဆီ ရံဖန်ရံခါ သွားတာမျိ း၊ အသက်အရွ ယ် ကီးသည့် မိဘများကိ ပ
ိ ်စက်ကလ ြပ တာမျိ း လပ်ေကာင်း
လပ်မည် ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းေနာက်တင
ွ ် သကိယ့သ
် ဘာသာေရး ကိင်း ိငး် သ တဦးဟ မိမိကယ်
ိ ကိ မိမိ
အယံသွငး် ရန် အယိးဒယား ိ မွတစ
် လင်ဘာဗရီ ဗလီေကျာင်းကိ ဖျက်တာကိ ေထာက်ခံ ပီး ယင်းေနရာတွင ် ဟိ
ဘရားေကျာင်း ေဆာက်ဖိ ပိ
့ က်ဆလ
ံ တာမျိ းပင် လပ်မည် ြဖစ်ပါသည်။ ေ းေခတ်များကဲသ
့ ပင်
ိ ့ ၂၁ ရာစတွငလ
် ည်း
လသားများ၏ ဘဝအဓိပာယ် ာပံေတာ်မာ ယဇ်ပေဇာ်စေတးြခင်းများ တခ ပီး တခလပ်ြခင်းြဖင ့် အဆံးသတ်ေလ့

ိပါသည်။

မိမိဘယ်သဆိသည့် ရင်း းီ ြမ ပ် ရ
ံ ာ အစစ

ေ းေခတ် အီဂျစ်များ၊ ေကးနန်း က်

ိ များ င ့် ဂရိများက ယဇ်ပေဇာ်စေတးြခင်းများကိ (နတ်ဘရား
အသီးသီးထံ) ခွဲ ပီး လပ် ကပါသည်။ သတိတွ
့ င ် နတ်ဘရားများစွာ ိ ပီး ဘရားတပါး လာမကယ် အားလ င် ေနာက်
တပါး လာကယ်လမ
ိ ်မ
့ ည်ဆသည့
ိ ် ေမ ာ်လငခ
့် ျက် င ့် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ မနက်ခင်းတွင ် ေနနတ်ထံ ယဇ်ပေဇာ်
စေတး ပီး၊ ေနလယ်
့ တငွ ် ေြမနတ်ကိ ပေဇာ်ကာ ညေနခင်းတွင ် မိစာေတွေရာ၊ နတ်သမီးေတွကေရာ
ိ ေရာ ပီး ပေဇာ်
ပါသည်။ ယင်းကလည်း ယခထိ သိပ်များစွာ ေြပာင်းလဲြခင်း မ ိေသးပါ။ ေယေဟာဝါ ဘရားသခင်၊ မမ်မန
ွ န
် တ်
ဘရား (ေငွေ ကးဆိင်ရာ နတ်ဘရား)၊ အမျိ းသား င်
ိ င ံ င ့် ရီေဗာ်လး င်းအေရးေတာ်ပံစသည့် လသားများ ယံ ကည်
ကိးကွယသ
် ည့် ပံြပင်များ င ့် နတ်ဘရားများမာ ပီးြပည့စ
် ံြခင်း မ ိဘဲ ဟာကွကမ
် ျား၊ ေ ေနာက် မညီ ွတမ
် များ င ့်
ြပည့် က်ေနပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ လသားများက ပံြပင်ဇာတ်ကက
ွ ် တမျိ းထဲကပဲ
ိ ယံ ကည်သည်ဆတာမျိ
ိ းက ား

ပါသည်။ ယင်းအစား လသားများက ပံြပင် အများအြပား င ့် မိမိဘယ်သဆိသည့် သ ပ်သကန် အများအြပားတွင ်

ရင်း းီ ြမ ပ် ထ
ံ ား ပီး လိအပ်သလိ တခမ တခသိ ေြပာင်
့ းလဲေလ့ ိပါသည်။ ယင်းသိ ေ
့ ေနာက် မညီ ွတသ
် ည့်

ယံ ကည်မများ (cognitive dissonance) ကိ လအဖွ

့ ဲအစည်း အားလံးနီးပါး င ့် အေရးေတာ်ပံ အားလံးနီးပါးတွင ်
ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။

ဥပမာဆိရလ င် ရီပတ်ဘလီကန်ပါတီထက
ဲ အပ်စတခြဖစ်သည့် တီးပါတီ ေထာက်ခသ
ံ များ ကိပဲ စဥ်းစား

ကည့ပ
် ါ။ သတိက
့ ခရစ်ေတာ်အေပ မမိတမ
် သန် ယံ ကည်ပါသည်။ တချိနထ
် မ
ဲ ာပင် အစိးရ၏ လမဖလံေရး မဝါဒ
များကိမ အြပင်းအထန်ဆနက
် ့ ျင်ကာ အမျိ းသား ိင်ဖယ်အသင်းကိ လိကလ
် က
ိ လ
် လ
ဲ ဲ ေထာက်ခသ
ံ များ ြဖစ် က

ပါသည်။ ခရစ်ေတာ်အေ ကာင်း စဥ်းစား ကည့ပ

် ါက ခရစ်ေတာ်က လက်နက်တပ်ဆင်ြဖည့တ
် င်းေရးထက်

ဆင်းရဲသားများကိ ကညီေရးကိ ပိအားသန်သ မဟတ်ပါသေလာ။ ယင်းသိ ေ

့ ေနာက် မညီ ွတမ
် များ ိေကာင်း ိ
မည် ြဖစ်ေသာ်လည်း လသားဦးေ ာက်က အကနမ
် ့ ျား၊ အံဆမ
ွဲ ျား များစွာ ိသည်ြဖစ်ရာ တချိ အာ ံေ ကာများက

တခ ငတ
့် ခ ဆက်သယ
ွ ြ် ခင်း မ ိ ကပါ (ေ ေနာက် မညီ ွတပ
် ါလား ဆိသည်ကိ မစဥ်းစား ကပါ)။ ယင်းနည်းတ ဘာ
နီဆန်းဒါးကိ ေထာက်ခသ
ံ များကလည်း အနာဂတ်တချိနခ
် ျိနတ
် င
ွ ် ေပ ေပါက် လာလတဆိ
ံ ့ ေသာ ေတာ်လန်ေရး ကီး
ကိ ဆဝါးယံ ကည်ေသာ်လည်း တချိနတ
် ည်းမာပင် မိမိပိက်ဆက
ံ ိ ေကာင်းေကာင်း ရင်း းီ ြမ ပ် ထ
ံ ားြခင်းက

အေရး ကီးသည်ဟလည်း ယံ ကည် က ပါသည်။ သတိအေနြဖင

့ ့် ကမာ ကီး၏ ချမ်းသာ ကယ်ဝမများ မ ေဝရာတွင ်

ိေနသည့် မညီမ မ အေ ကာင်း ေဆွးေ းွ ေနရာက ေဝါလ်စ တိ ိ သတိ ရင်

့ း းီ ြမ ပ် မ
ံ များ အေြခအေန ဘယ်လိ ိ
ေနသည် ဆိသည်ကိ အလွယတ
် ကပင် ေြပာင်းလဲ ေဆွးေ းွ င်
ိ ပါသည်။

မိမိဘယ်သဆိသည့် သ ပ်သကန် တမျိ းထဲ ိသည့သ

် မာ ားပါသည်။ မိမိကယ်
ိ ကိ မွတစ
် လင်ဟသာ

သတ်မတ်သည်၊ အီတလီသားဟသာ သတ်မတ်သည်၊ သိမဟတ်

့ အရင်း င် စီးပွားေရးစနစ်ကိ ယံ ကည်သဟသာ
သတ်မတ်သည်ဟ တမျိ းထဲ သတ်မတ်လရသည့
ိ့ သ
် မ ိပါ။ သိေသာ်
့ ရံဖန်ရံခါဆိသလိ လအများအေနြဖင ့်

ဇာတ်ကက
ွ ပ
် ံြပင် တမျိ းထဲကသာ
ိ ယံ ကည်ရမည်၊ မိမိ ဘယ်သဆိသည့် သ ပ်သကန် တမျိ းထဲသာ ိရမည်ဆသ
ိ
ည့် အ းထေသာ အပ်စများ ေပ ေပါက် လာတတ်ပါသည်။ မ ကာေသးေသာ မျိ းဆက်များအတွငး် ယင်းကဲသ
့ ိအ
့ း

ထသည့် အပ်စများမာ ဖက်ဆစ် အပ်စများ ြဖစ်ပါသည်၊။ ဖက်ဆစ်ဝါဒက လအများအေနြဖင ့် အမျိ းသားေရး

ဇာတ်လမ်းက လွဲ ပီး ဘယ်ဟာကိမ မယံ ကည်ရဟ အတင်းအကျပ်ဆကာ
ိ လအများအေနြဖငလ
့် ည်း အမျိ းသား

ေရး သ ပ်သကန်မလွဲ ပီး ကျန်တာ မ ိရဟ ဆိပါသည်။ အမျိ းသားေရးဝါဒီတင်

ိ းကိ ဖက်ဆစ်ဟ ဆိြခင်း မဟတ်ပါ။

အမျိ းသားေရးဝါဒီ အများစက သတိ အမျိ

့ းသား င်
ိ င၏
ံ ဇာတ်လမ်းပံြပင်အေပ တွင ် ကီးမားေသာ ယံ ကည်မ ိကာ
မိမိအမျိ းသား င်
ိ င၏
ံ တမထးြခားေသာ ေကာင်းကွကမ
် ျား င ့် အမျိ းသား င်
ိ င ံ အေပ ေကျပွနရ
် မည့် တာဝန်များကိ

အေလးေပး ကပါသည်။ သိေသာ်

့ သတိအေနြဖင
့ ့် ကမာ ကီးတွင ် မိမိ အမျိ းသား င်
ိ ငသ
ံ ာ ိသည်မဟတ်ဘဲ ကျန်တာ
ေတွ ိေသးသည် ဆိသည်ကိ အသိအမတ် ြပ ကပါသည်။ မိမိအေနြဖင ့် သစာေစာငသ
့် ေ
ိ သာ အီတလီ င်
ိ ငသ
ံ ား ြဖစ်

ပီး အီတလီြပည်ေပ တွင ် အထးေကျပွနရ

် မည့် တာဝန်များ ိေသာ်လည်း အြခား မိမိဘယ်သဆိသည့် အြခား

သ ပ်သကန်များ ိေန င်
ိ ပါေသးသည်။ မိမိအေနြဖင ့် ဆိ ယ်လစ်၊ ကက်သလစ်၊ ခင်ပန
ွ း် ၊ ဖခင်၊ သိပံပညာ င်၊
သက်သတ်လတ
ွ သ
် မားတဦးလည်း ြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်၊ ယင်းသ ပ်သကန် တမျိ းစီက မိမိကိ ထပ်ေဆာင်းတာဝန်

ဝတရားများ ေပးအပ်မည် ြဖစ်ပါသည်။ တခါတရံ မိမိ၏ သ ပ်သကန်များက မတညီေသာ ဦးတည်ရာများကိ ဆွဲ

ေခ မည်ြဖစ်ကာ မိမိ တာဝန်ဝတရား အချိ မာလည်း တခ ငတ
့် ခ ဝိေရာဓိြဖစ်လာ င်
ိ ပါသည်။ ထိသိြဖစ်
့ လာလ င်
လည်း ဘာတတ် င်
ိ ပါမည်နည်း။ ဘဝဆိတာ လွယက
် သည်ဟ ဘယ်သကများ ေြပာဖးလိလဲ
့ ။

ဖက်ဆစ်ဝါဒ ေပ ေပါက်လာရြခင်းမာ အမျိ းသားေရးဝါဒကိ လွနက

် ဲ ပီး အြခားေသာ သ ပ်သကန်များ င ့်
တာဝန်ဝတရားများကိ ပစ်ပယ်ခင်
ိ းြခင်းြဖင ့် ဘဝကိ ပိ ိး င်းေအာင် လပ်ချင်ေသာေ ကာင ့် ေပ ေပါက် လာြခင်း ြဖစ်

ပါသည်။ ဖက်ဆစ်ဝါဒက ဘာကိ ဆိလိသလဲဆတာ

ိ င ့် စပ်လျဥ်း ပီး အခေနာက်ပိင်း မ င်းမလင်း ေရာေထွးလာ

သလိ ြဖစ်လာပါသည်။ လေတွက သတိမ့ ကိ က်သည့သ

် တိင်းကိ “ဖက်ဆစ်” ဆိ ပီး တံဆပ
ိ ်တပ်ပါသည်။ ဖက်ဆစ်
ဆိသည့် စကားလံးက ဘာလာလာ သံးလိရသည့
့ ် ဆဲသည့် စကားလံးလိ ြဖစ်လာေနပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဖက်ဆစ်၏
တကယ့် အဓိပာယ်က ဘာြဖစ်ပါသနည်း။ အကျဥ်းချံ း တင်ြပပါမည်။ အမျိ းသားေရးဝါဒက သင် ကားသည်မာ မိမိ
အမျိ းသား င်
ိ ငသ
ံ ည် တမထးြခား ပီး၊ မိမိအေနြဖင ့် င်
ိ ငအ
ံ ေပ တွင ် ေကျပွနရ
် မည့် အထးတာဝန်ဝတရားများ ိ

သည်ဟ သင် ကားပါသည်။ ဖက်ဆစ်ဝါဒကမ မိမိ အမျိ းသား င်

ိ ငသ
ံ ည်သာ အထွဋအ
် ထိပ်ြဖစ် ပီး မိမိအေနြဖင ့် င်
ိ
ငံအ
့ တွကသ
် ာ သီးသန ် ေပးဆပ်
့ ရမည့် တာဝန်များ ိသည်ဟ ဆိပါသည်။ မိမိ အမျိ းသား င်
ိ ငသ
ံ ည်သာ ကမာေပ

တွင ် အေရးအ ကီးဆံး အရာြဖစ် ပီး ဘယ်လိ အေြခအေနမျိ း ကံ ကံ မိမိအေနြဖင ့် င်

ိ ငအ
ံ့ ကျိ းစီးပွားထက် အြခား

ေသာ အပ်စများ၊ လပဂိ လ်များ၏ အကျိ းစီးပွားကိ မ ကည့ရ

် ဟ သင် ကားပါသည်။ မိမိ အမျိ းသား င်
ိ ငက
ံ အြခား
ေသာ ေဝးကွာသည့် တေနရာ ိ လစိမ်းသန်း ငခ
့် ျီ ပီး ဆင်းရဲဒကခံစားေစကာ အကျိ းအြမတ် မြဖစ်စေလာက်သာ ရ

သည်ဆဦးေတာ
ိ ၊့ မိမိအေနြဖင ့် မိမိ အမျိ းသား င်
ိ ငက
ံ ိ ေထာက်ခရ
ံ ာတွင ် စိတထ
် ငမ
့် ေနရဟ ဆိပါသည်။ သိမဟတ်
့ ပါ

က မိမိသည် ေကာက်ကျစ် ယတ်မာသည့် သစာေဖာက် ြဖစ်လာမည် ြဖစ်ပါသည်။

မိမိ အမျိ းသား င်

ိ ငက
ံ လသန်း ငခ
့် ျီ သတ်ရမည်ဟ ဆိပါက သန်း ငခ
့် ျီကာ သတ်ရပါမည်။ မိမိ အမျိ းသား

င်
ိ ငက
ံ မိသားစကိ စေတးခိင်းပါက မိသားစကိ စေတးရပါမည်။ မိမိ အမျိ းသား င်
ိ ငက
ံ အမန်တရား င ့် အလ

တရားကိ သစာေဖာက်ခင်
ိ းပါက သစာေဖာက်ရပါမည်။

ဖက်ဆစ်များက အ ပညာကိ ဘယ်လိ အကဲြဖတ်ပါသနည်း။ ပ် င် ဇာတ်ကားေကာင်း တပဒ် ဟတ်

မဟတ် ဘယ်လိ သိပါသနည်း။ လွယပ

် ါသည်။ တိင်းစရာ ေပတံတခသာ ိပါသည်။ ဇာတ်ကားက အမျိ းသား

အကျိ းစီးပွား င ့် ကိက်ညပ

ီ ါက ဇာတ်ကားေကာင်း ြဖစ်ပါသည်။ အမျိ းသား အကျိ းစီးပွား င ့် မကိက်ညပ
ီ ါက မ

ေကာင်းသည့် ဇာတ်ကား ြဖစ်ပါသည်။ ထိအြပင်

့ ဖက်ဆစ်များက ကေလးေတွ ေကျာင်းမာ ဘာေတွ သင် ကားရမည်
ကိ ဘယ်လိ ဆံးြဖတ်ပါသနည်း။ ဤေနရာ တွငလ
် ည်း တိင်းတာစရာ ေပတံတခသာ ိပါသည်။ ကေလးေတွကိ

အမျိ းသား အကျိ းစီးပွားကိ အေထာက်အကြပ ေစမည့် ဘယ်အရာကိ မဆိသင်လိ ရပါသည်

့ ။ အမန်တရား ြဖစ်မ

ြဖစ်က အေရးမ ကီးပါ။

အမျိ းသား င်
ိ ငက
ံ ိ ယင်းကဲသ
့ ိ ကိ
့ းကွယြ် ခင်းက လွနစ
် ာွ ဆွေ
ဲ ဆာင်မ ိပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ယင်းက

ခက်ခေ
ဲ သာ ဝိေရာဓိများကိ ိး င်းသွားေစ ံသာမက လအများကိလည်း မိမိ အမျိ းသား င်
ိ င ံ ဟသည့် ကမာေပ

တွင ် အေရးအ ကီးဆံး င ့် အလပဆံးအရာတွင ် ပါဝင်ခင

ွ ရ
့် သည်ဟ ထင်ြမင် ေစပါသည်။ ဒတိယကမာစစ် င ့် ဂျ း

လမျိ းတန်းသတ်ြဖတ်မ ဟိလိေကာစ

့ ် တက
် သ
ဲ့ ေသာ
ိ့ ထိတလ
် န ် တန်
့ လပ်ဖွယ် ြဖစ်ရပ်များမာ အထက်ပါ စဥ်းစားမ

မျိ းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ကံဆးသည့

ိ အ
် ချက်မာ လအများက ဖက်ဆစ်ဝါဒ၏ ဆိးရွ ားမများကိ ေြပာသည့အ
် ခါ များ
ေသာအားြဖင ့် ေကာင်းေကာင်း မေြပာတတ် ကပါ။ သတိက
့ ဖက်ဆစ်ဝါဒကိ အ ပ်ဆးိ အကျည်းတန်ေသာ မ
ေကာင်းဆိးရွ ား အြဖစ်သာ ပံေဖာ်ေလ့ ိ ပီး ဘာေ
့ ကာင ့် ဖက်ဆစ်ဝါဒက ဆွေ
ဲ ဆာင်မ ိေနရသလဲဆသည်
ိ ကိ င်းြပ

ရန် ပျက်ကက
ွ တ
် တ် ကပါသည်။ ယင်းေ ကာင ့် ယေနေခတ်
့ တငွ လ
် ည်း လအများက တခါတရံ မသိလက်
ိ ဘဲ ဖက်

ဆစ် အေတွးအေခ များ လက်ခေ

ံ နတတ်ပါသည်။ လအများက ထင်သည်မာ “ဖက်ဆစ်ဝါဒက အ ပ်ဆးိ
အကျည်းတန်တယ်လိ ငါ
့ ကိ
့ သင်ထားတယ်။ ငါ မန်ထဲ ကည့လ
် က်
ိ တဲ့ အခါမာ အလွနလ
် တာကိပဲ ေတွတယ်။ အဲဒ
့ ါ့

ေ ကာငမ
့် ိလိ
့ ငါကေတာ
့ ့ ဖက်ဆစ် မြဖစ် င်
ိ ဘး” ဆိ ပီး ေတွးထင်ပါသည်။

ယင်းက ေဟာလီးဝဒ်ဇာတ်ကားများ ေဗာ်ဒေ

ီ မာတ
့ ၊် ေလာဒ
့ ေ
် ဆာရွ န ် င ့် ဒါသ်
့ ေဗဒါအစ ိသည့် လဆိးများကိ
ပံေဖာ်သည့အ
် ခါ ပ်ဆးိ ပီး စိတထ
် ားယတ်သများအြဖစ် ပံေဖာ်သည့် အမားမျိ း င ့် နည်းနည်းတပါသည်။ ယင်း
ေဟာလီးဝဒ်လဆိးများက အများအားြဖင ့် သတိ၏
့ သစာအ ိဆးံ ေနာက်လက်
ိ များအေပ တွငေ
် တာင် ရက်စက်

ယတ်မာေလ့ ိ ကပါသည်။ ယင်းကဲသ

့ ိ ဇာတ်
့ ကားများ ကည့တ
် င်
ိ း က န်ေတာ် ဘယ်လမ
ိ နားမလည် င်
ိ ြဖစ်ရ
သည်မာ ေဗာ်ဒေ
ီ မာတ
့ လ
် ိ ရွ ံစရာ သတဝါကိ ဘယ်သကများ ေနာက်လက်
ိ လပ်ချင်သလဲဆသည်
ိ ြဖစ်ပါသည်။

လက်ေတွဘဝတွငမ
် မေကာင်းဆိးရွ ားများမာ ပ်ဆးချင်
ိ မ ပ်ဆးမည့
ိ ် ြပဿနာ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းတိက
့
အလွနလ
် ေန င်
ိ ပါသည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာက ေဟာလီးဝဒ်ထက် ယင်းအချက်ကိ ပိနားလည်ပါသည်။ ထိေ့ ကာင ့်
ေ း ိးစဥ်လာ ခရစ်ယာန် အ ပညာများတွင ် ေဆတန်ကိ သားသားနားနား ခနခ
် ့ နေ
် ့ ချာေချာ အမျိ းသား ကီးအြဖစ် ပံ

ေဖာ်ေလ့ ိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ထိေ့ ကာငလ

့် ဲ ေဆတန်၏ ဖျားေယာင်းမများကိ ဆနက
် ့ ျင်ရန်မာ လွနစ
် ာွ ခက်ခြဲ ခင်း

ြဖစ်ပါသည်။ ထိေ့ ကာငလ

့် ဲ ဖက်ဆစ်ဝါဒကိ ကိင်တယ
ွ ေ
် ြဖ င်းရ ခက်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက ဖက်ဆစ်မန်

ထဲ ကည့လ
် က်
ိ ပါက ေတွရမည်မာ ပ်ဆးဆိ
ိ း ပံပျက်ပန်းပျက် မဟတ်ပါ။ ဂျာမန်များက ၁၉၃၀ ြပည့် စ်များတွင ်

ဖက်ဆစ်မန်ထဲ ကည့သ
် ည့အ
် ခါ သတိြမင်
့ သည်မာ ဂျာမနီကိ ကမာေပ တွင ် အလဆံး အရာအြဖစ် ြမင်ြခင်း ြဖစ်
ပါသည်။ ယေနေခတ်
့ တငွ ် ားများက ဖက်ဆစ်မန်ထဲ ကည့လ
် က်
ိ ပါကလည်း ားကိ ကမာေပ တွင ် အလဆံး

အရာ အြဖစ်ြမင်ရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ထိအတ

့ အစေရးများက ဖက်ဆစ်မန်ထဲ ကည့လ
် က်
ိ ပါကလည်း အစေရးကိ

ကမာေပ တွင ် အလဆံးအရာ အြဖစ်ြမင်မည် ြဖစ်ပါသည်။ ထိအခါ သတိအေနြဖင

့ ့် ယင်းလပသည့် အေပါင်းအစထဲ

သိ စီ
့ းဝင်နစ်ေမျာသွားချင်စိတ် ေပ လာမည် ြဖစ်ပါသည်။

“ဖက်ဆစ်ဝါဒ” ဆိသည့် စကားလံးမာ လက်တင်စကားလံး ဖက်ဆီ (fascis) မ ဆင်းသက် လာြခင်း ြဖစ် ပီး

“ထင်းစည်း” ဟ အဓိပာယ်ရပါသည်။ ယင်းမရင်း အနက်အဓိပာယ် စကားလံးက ကမာသ

့ မိင်းတွင ် အ ကမ်း
က တ်ဆးံ င ့် အ ရာယ် အများဆံး အေတွးအေခ အယအဆ တခြဖစ်သည့် ဖက်ဆစ်ဝါဒ အတွက် ဘာမ စွဲမက်

ေလာက်ဖွယမ
် ိဟ ထင်ဖွယရ
် ာ ိပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းတွင ် ေလးနက် ပီး ေ ကာက်မက်ဖွယရ
် ာ အနက်အဓိပာယ်
ိေနပါသည်။ ထင်းတေချာင်းြခင်းက လွနစ
် ာွ အားနည်း ပီး အလွယတ
် က ချိ းဖဲ့ပစ်လက်
ိ င်
ိ သည်။ သိေသာ်
့
ထင်းေချာင်းများကိ စစည်း ပီး ထင်းစည်း “ဖက်ဆ”ီ (fascis) အေနြဖင ့် စစည်းလိက်ေသာအခါ ယင်းကိ ချိ းပစ်ရန် မ

ြဖစ် င်
ိ သေလာက် ြဖစ်သာွ းသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ လပဂိ လ်တဦးချင်းက ဘာမ အေရးပါ အရာမေရာက်ေသာ်လည်း
စစည်းေပါင်းစည်းထားပါက လွနစ
် ာွ အင်အား ကီးသည့အ
် ရာ ြဖစ်လာသည်ဟ ဆိလိြခင်း ြဖစ်သည်။ ယင်းေ ကာင ့်

ဖက်ဆစ်များက လပဂိ လ်တဦးချင်းထက် စစည်းထားသည့် လအများ၊ အေပါင်းအစ အကျိ းစီးပွားကိ ဦးစားေပးရ

မည်ဟ ယံ ကည် ကသည်။ ထိအြပင်
့ ထင်းစည်း၏ ေပါင်းစည်းမကိ ပျက်ြပားေစရန် ဘယ်ထင်းေချာင်းကမ မလပ်ရ

ဟ ယင်းက ြပ ာန်းပါသည်။

လသားများကိ ထင်းစည်းကဲသ
့ ိ စစည်
့ းမည် ဆိသည့အ
် ယအဆမာ မည်သဆိ
ိ ့ ရင် တစဟ သတ်မတ် ပီး
မည်သဆိ
ိ ့ ရင်ေတာ့ သီးြခားေနာက်တစ ြဖစ်သာွ းသည် ဆိသည်ကေတာ့ မ င်းလင်းပါ။ အဘယ့ေ
် ကာင ့် က န်ေတာ့်

အေနြဖင ့် အီတလီ အမျိ းသား င်

ိ ငက
ံ ိ က န်ေတာ်ပါဝင်သည့် ထင်းစည်းဟ ြမင်သငပ
့် ါ သနည်း။ ဘာေ
့ ကာင ့် က န်
ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် က န်ေတာ်မ
့ ိသားစ၊ သိမဟတ်
့ ဖေလာရင ့် မိ ၊ သိမဟတ်
့ တက်စ်ကနီြပည်နယ်၊ သိမဟတ်
့
ဥေရာပတိက်၊ သိမဟတ်
့ လသားမျိ း ယ
ွ တ
် ခလံးကိ ကွနေ
် တာ် ပါဝင်သည့် ထင်းစည်းအေနြဖင ့် ြမင်လိ မရပါ
့
သနည်း။ အမျိ းသားေရးဝါဒ အေပျာစ
့ ား ပံစံများတွင ် က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် အီတလီ အမျိ းသား င်
ိ ငအ
ံ တွက် အထး
တာဝန်များ ိသည်သာမက က န်ေတာ်မ
့ ိသားစ၊ ဖေလာရင ့် မိ ၊ ဥေရာပတိက် င ့် လသားမျိ း ယ
ွ တ
် ခလံးအတွက်

တာဝန်များ ိ င်
ိ ပါေသးသည်ဟ ဆိ ကေပမည်။ အီတလီဖက်ဆစ်များကမ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် အီတလီ
အမျိ းသား င်
ိ ငေ
ံ တာ်ကသာ
ိ အ ကင်းမဲ့ သစာေစာငသ
့် ရ
ိ မည်ဟ ေတာင်းဆိမည် ြဖစ်ပါသည်။

မဆိလီန ီ င ့် သ၏
့ ဖက်ဆစ်ပါတီက အစွမ်းကန် ကိ းစားေသာ်လည်း အီတာလျံ အများစကမ သတိ၏
့
မိသားစ (famiglia) ထက် အီတလီ အမျိ းသား င်
ိ ငက
ံ ိ ဦးစားေပးရန် အင်တင်တင် ိ ကသည်ပင်။ ဂျာမနီမာမ နာဇီ

ဝါဒြဖနခ
် ့ ျီေရး ယ ရားက အီတလီထက် ပိ ပီး ထိေရာက်စာွ ေဆာင်ရွက် င်
ိ ခေ
ဲ့ သးသည်။ သိ ့ ငတ
့် င်
ိ ဟစ်တလာ

ေတာင်မ လများကိ အြခားေသာ ဇာတ်ကက

ွ ် ပံြပင်များ ေမသ
့ ာွ းေစရန် မေဆာင်ရွက် င်
ိ ခပ
ဲ့ ါ။ နာဇီေခတ်၏ အ

ေမာင်မိက်ဆးံ ကာလများတွငပ
် င် လအများအေနြဖင ့် တရားဝင် ဇာတ်လမ်းပံြပင်သာမက အြခားေသာ ပံြပင်များ
ကိလဲ ဆက်လက် ယံ ကည်ေနပါေသးသည်။ ယင်းအချက်က ၁၉၄၅ တွင ် သိသသ
ိ ာသာ ေပ လွငလ
် ာပါသည်။ ၁၂

စ် ကာ နာဇီများ ဦးေ ာက်ေဆးြခင်း ခံရ ပီးေနာက် ဂျာမန်များအေနြဖင ့် စစ် ပီးကာလတွင ် သတိဘဝ

့ အဓိပာယ် ိ

ေစဖိ လံ
့ းလံး မြဖစ် င်
ိ ဟ ထင်ဖွယရ
် ာ ိပါသည်။ ဇာတ်ကက
ွ ပ
် ံြပင်တပဒ်ထတ
ဲ င
ွ ် ယံ ကည်မကိ ြမ ပ် ံ ပီးသည့်

ေနာက် ယင်းပံြပင် ပိ ပျက်သာွ းသည့အ

် ခါ သတိအေနြဖင
့ ့် ဘယ်လလပ်
ိ ရပါမည်နည်းဟ ထင်ဖွယရ
် ာ ိပါသည်။

သိေသာ်
့ လည်း ဂျာမန်အများစက အံအ
့ ားသငဖ
့် ွယ် အ ိန ် ြမန် န်းြဖင ့် ြပန်လည် နာလန်ထလာပါသည်။ သတိ၏
့
စိတထ
် တ
ဲ ေနရာတွင ် ကမာကိ မည်သမည်
ိ ့ ပံ ြမင်ရမည်ဆသည့
ိ ် အြခားေသာ ပံြပင်များကိ ထိနး် သိမ်းထားပါသည်။

ဟစ်တလာက မိမိကယ်
ိ ကယ်
ိ ေသနတ် င ့် ဦးေ ာက် ပွငသ
့် ာွ းေအာင် ပစ်သတ်၊ ေသေ ကာင်း ကံသာွ းသည် င ့်

တ ပိ င်နက် ဘာလင်၊ ဟမ်းဘာဂ

့ ် င ့် ြမ းနစ် ိ လများက မိမိဘယ်သဆိသည့် သ ပ်သကန် အသစ်များကိ လက်သ
ငခ
့် ံ ေြပာင်းလဲလာပါသည်။ သတိ ဘဝအတွ
့ က် အဓိပာယ်အသစ်များကိလည်း ာေဖွေတွ ိလာပါသည်။

၂၀ ရာခိင် န်းေလာက်ေသာ ြပည်နယ် နာဇီပါတီေခါင်းေဆာင်များ (gauleiters) င ့် ၁၀ ရာခိင် န်းေလာက်

ေသာ စစ်ဗိလ်ချ ပ်များ မိမိကယ်

ိ ကိ သတ်ေသ သွားသည်ဆတာေတာ
ိ ့ ဟတ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းကိ ကည့ြ် ခင်းြဖ

င ့် ၈၀ ရာခိင် န်းေလာက်ေသာ ပါတီေခါင်းေဆာင်များ င ့် စစ်ဗိလ်ချ ပ် ၉၀ ရာခိင် န်းေလာက်မာ ေပျာ်ေပျာ် ကီး

ဆက်အသက် င် ရပ်တည်သာွ း င်
ိ သည်ကိ ေတွ င်
ိ ပါသည်။ ကတ်ကင်
ိ ေဆာင်ထားသည့် နာဇီ အများစ င ့် ဟစ်တ
လာ သက်ေတာ်ေစာငတ
့် ပ် SS သာမန်တပ်ဖဲွဝင်များပင်လ င် းသွားြခင်း၊ မိမိကယ်
ိ ကိ သတ်ေသသွားြခင်းမျိ း မ

ြပ လပ်ခဲ့ ကပါ။ သတိက

့ ကန်ထတ်လပ်စမ
ွ ်းအား ိသည့် လယ်သမားများ၊ ေကျာင်းဆရာများ၊ ဆရာဝန်များ င ့်

အာမခံကမဏီဝန်ထမ်းများ ြဖစ်လာ ကပါသည်။

အမန်အားြဖင ့် မိမိကယ်
ိ ကိ သတ်ေသြခင်းပင်လ င် ဇာတ်ကက
ွ ပ
် ံြပင် တပဒ်ထက
ဲ ိ ယံ ကည်ြခင်း ြဖစ်သည်

ဟ သက်ေသထြခင်း မဟတ်ပါ။ ၂၀၁၅ ခ စ် ဝင်

ိ ဘာ ၁၃ ရက်ေနတွ
့ င ် အစလာမ်မစ် င်
ိ ငေ
ံ တာ် (အိင်အက်စ်) က

ပါရီ မိ တွင ် လေပါင်း ၁၃၀ ေသဆံးသည့် အ ကမ်းဖက် ေသေ ကာင်း ကံ လပ် ကံတက်
ိ ခက်
ိ ြခင်းကိ ေဆာင်ရွကခ
် ဲ့
ပါသည်။ အစွနး် ေရာက် အ ကမ်းဖက် အပ်စ အိင်အက်စ်က ဆိသည်မာ ဆီးရီးယား င ့် အီရတ်တင
ွ ် ြပင်သစ်ေလတပ်

က ဗံး ကဲ တိက်ခက်
ိ ြခင်းကိ လက်တြပန်
ံ ့ သည့အ
် ေနြဖင ့် ေဆာင်ရွကြ် ခင်း ြဖစ်သည်ဟ ဆိပါသည်။ ယင်းသိ ့

တိက်ခက်
ိ ြခင်းြဖင ့် ြပင်သစ်အေနြဖင ့် ေ ေလ ာက် ဗံး ကဲတက်
ိ ခက်
ိ သည်ကိ ရပ်တနေ
် ့ စရန် ရည်ရွယသ
် ည်ဟလည်း
ဆိပါသည်။ တဆက်တည်း အိင်အက်စ်က ဆိသည်မာ ြပင်သစ် ေလေ ကာင်းတပ်က တိက်ခက်
ိ ခရ
ံ မေ ကာင ့်

ေသဆံးသွားသည့် မွတစ
် လင်များမာ အာဇာနည်များ ြဖစ် ပီး ယခအခါ ေကာင်းကင်ဘတွ
ံ င ် ထာဝရ စည်းစိမ်ခစ
ံ ား

ေနရ ပီဟ ေ ကညာပါသည်။

ဒီေနရာတွင ် ေသချာစဥ်းစား ကည့ပ

် ါက အဓိပာယ်မ ိေ ကာင်း ေပ လွငလ
် ာပါသည်။ ြပင်သစ်ေလေ ကာင်း

တိက်ခက်
ိ မေ ကာင ့် အသက်ေပးလိက်ရသည့် အာဇာနည်များက ေကာင်းကင်ဘံ ေရာက်သာွ း ပီ ဆိလ င် ဘာေ ကာင ့်

များ လက်တြပန်
ံ ့ စရာ လိပါေသးသနည်း။ ဘာအတွကမ
် ျား ထး ပီး လက်တံ ြပန်
့ ေနစရာ လိပါေသးသနည်း။ လေတွ
ကိ ေကာင်းကင်ဘံ ပိေပးသည့
့ က
် စ
ိ အတွကလ
် ား? စာဖတ်သ၏ ချစ်လစွာေသာ ညီတေယာက် သိနး် ထီေပါက်သာွ း

သည်ဆပါက
ိ ထီဆင်
ိ ကိ လက်တြပန်
ံ ့ ေဖာက်ခပ
ွဲ စ်စရာ လိပါသလား။ ယင်းအတိင်း စဥ်းစားပါက ြပင်သစ်ေလတပ်

က သတိ၏
့ ညီအကိများကိ ေကာင်းကင်ဘသိ
ံ ြပန်
့ လမ်းမဲ့ ပိေပးလိ
့ က်သည်ဆပါက
ိ အဘယ့ေ
် ကာင ့် ပါရီတင
ွ ်

လက်တြပန်
ံ ့ သတ်ြဖတ်ေနစရာ လိပါသနည်း။ ြပင်သစ်ကိ ယင်းသိ ဆီ
့ းရီးယားတွင ် ဗံး ကဲြခင်း ဆက်မလပ်ေစရန်
ေအာင်ြမင်စာွ တားဆီးလိက် င်
ိ သည် ဆိပါက ပိလိေတာင်
့ ဆိးဦးမည် ြဖစ်ပါသည်။ အဘယ့ေ
် ကာငဆ
့် ေသာ်
ိ

ယင်းသိဆိ
့ လ င် ေကာင်းကင်ဘေရာက်
ံ မည့် မွတစ
် လင်များ နည်းသွားမည် ြဖစ်ြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် အိင်အက်စ်စစ်ေသွး ကများက (ေသဆံးသွားသများ) အာဇာနည်များ အမန်တကယ်
ေကာင်းကင်ဘံ ေရာက်ေ ကာင်း မယံ ကည်ဟ ေကာက်ချက်ချလိစိတ် ေပ င်
ိ ပါသည်။ ယင်းေ ကာင ့် သတိအေနြဖင
့ ့်

ဗံး ကဲခရ
ံ ပီး သတ်ြဖတ်ခရ
ံ သည့အ
် ခါ မေကျနပ်ြခင်း ြဖစ်သည်ဟ ေကာက်ချက်ချချင် စိတြ် ဖစ် င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့
ယင်းသိဆိ
့ လ င် အဘယ့ေ
် ကာင ့် သတိထဲ
့ က အချိ သည် ေဖာက်ခေ
ွဲ ရး ခါးပတ်များ ပတ် ပီး သတိကိ
့ ယ်သတိ တစစီ
့
ြဖစ်သာွ းေအာင် ေကျေကျနပ်နပ် ေဖာက်ခွဲ ကပါသနည်း။ ြဖစ် င်
ိ ေချ ိသည်ကေတာ့ အေြဖမာ သတိအေနြဖင
့ ့်

ေ ေနာက် မညီ ွတသ

် ည့် ပံြပင် စ်ပဒ်ကိ ယံ ကည်ေနြခင်း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ ေ ေနာက် မညီ ွတြ် ခင်းကိ သိပ်မစ

ဥ်းစားဘဲ ထားထားလိက်သည် ြဖစ် င်

ိ ပါသည်။ ေ တွင ် ေဖာ်ြပခဲသ
့ လိ ဦးေ ာက်ထဲ ိ အာ ံေ ကာ ယွနအ
် ချိ က တ

ခ ငတ
့် ခ ချိတဆ
် က် ဆက်သယ
ွ ြ် ခင်း မ ိဘဲ ေန ကြခင်း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။

ြပင်သစ်ေလတပ်က ဆီးရီးယား င ့် အီရတ် ိ အိင်အက်စ် အမာခံေဒသများကိ ဗံး ကဲြခင်း မတိင်မီ လွနခ

် သ
ဲ့
ည့် စ် ၈၀၀ ခနက
် ့ အြခား ြပင်သစ်တပ်တခက အေ အလယ်ပိင်းကိ ကျ းေကျာ်သည့် ြဖစ်ရပ်တခ ိခပ
ဲ့ ါသည်။

ယင်းကိ ေနာင်တင
ွ ် သတမေြမာက် ခ းဆိတစ
် စ်ပဲဟ
ွ ေခ ေဝ သတ်မတ် ကပါသည်။ ၄င်းခ းဆိတ် စစ်ပဲက
ွ ိ ြပင်

သစ် လွဘ
ီ ရင် ၉ က ဦးေဆာင်ြခင်း ြဖစ် ပီး င်
ိ းြမစ်ဝမ်းကိ သိမ်းပိက်ကာ အီဂျစ်ကိ ခရစ်ယာန်အမာခံေဒသအြဖစ်

ေြပာင်းလဲပစ်ရန် ေမ ာ်လငခ
့် ြဲ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ သတိက
့ မန်ေဆာ်ရာတိက်ပဲတ
ွ င
ွ ် ံးနိမ်သ
့ ာွ း ပီး ခ းဆိတ်
စစ်သားများမာ သံပန်
့ းအြဖစ် ဖမ်းဆီးခံလက်
ိ ရပါသည်။ ခ းဆိတ် က်
ိ သရဲေကာင်းတဦး ြဖစ်သည့် ယွနး် ေဒယွနဗ
် ီ
လ်က သဘဝမတ်
့ တမ်းတွင ် ေရးထားသည်မာ တိက်ပဲတ
ွ င
ွ ် ံးနိမ်သ
့ ာွ း ပီး လက်နက်ချရန် ဆံးြဖတ်လက်
ိ သည့အ
် ခါ

သလတဦးက
့ တင်ြပသည်မာ “က န်ေတာ်အ
့ ေနနဲ ဒီ
့ ဆးြဖတ်
ံ ချက်ကိ သေဘာမတ င်
ိ ပါဘး။ က န်ေတာ် အ ကံေပး

ချင်တာကေတာ့ (အဖမ်းခံမယ့အ
် စား) အကွပ်မျက်ပဲ ခံလက်
ိ ရေအာင်။ အဲလ
့ ဆိ
ိ ရင် က န်ေတာ်တိ ေကာင်
့ းကင်ဘကိ
ံ

ေရာက်သာွ းမယ်” ဆိ ပီး ေြပာသည်ဟ ေရးထားပါသည်။ ရွ ိ င်ဗီလက

ီ တံးတိပင် မတ်ချက်ေပးထားပါသည် - “ဘယ်

သမ အဲဒအ
ီ ကံေပးချက်ကိ နားမေထာင် ကပါဘး” တဲ။့

ယွနဗ
် ီ လက
် အဘယ့ေ
် ကာင ့် သတိ သ
့ အ
့ ကံြပ ချက်ကိ မလပ် ကသည်ကိ င်းြပမထားပါ။ တကယ်တမ်း
အားြဖင ့် ယင်းစစ်သားများမာ ြပင်သစ် ိ ဇိမ်ကျလသည့် သတိ၏
့ အိမ် ကီးရခိင်များကိ ထားရစ်ခဲ့ ပီး အေ အလယ်
ပိင်းသိ ခက်
့ ခဲ ကမ်းတမ်းသည့် ခရီး ည် ကီးကိ ထွကလ
် ာြခင်းမာ သတိအေနြဖင
့ ့် ထာဝရ ကယ်တင်ြခင်းကိ ခံရမည်

ဆိသည့် ကတိကိ ယံ ကည်ြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းသိဆိ

့ လ င် အဘယ့ေ
် ကာင ့် ေကာင်းကင်ဘတွ
ံ င ် ထာဝရ

စည်းစိမ်ခစ
ံ ားရေတာမ
့ ည့် အြဖစ် င ့် လက်တကမ်းအကွာတွင ် ေရာက်လာသည့အ
် ချိနတ
် င
ွ ် မွတစ
် လင်များ၏ သံပန်
့ း
ဘဝကိ ခံလက်
ိ ကပါသနည်း။ ကည့ရ
် သည်ကေတာ့ ခ းဆိတစ
် စ်သားများအေနြဖင ့် ေကာင်းကင်ဘံ င ့် ကယ်တင်ခံ

ရြခင်းတွင ် စိတအ
် ားထက်သန်စာွ ယံ ကည် ကေသာ်လည်း အမန်တရားကိ ေရွ းချယ်ရမည့် အခိက်အတန ် ့ င ့် ကံ

လာသည့အ
် ခါတွငမ
် သတိအေနြဖင
့ ့် ေလာင်းေ ကးကိ ခွဲ ပီး ထပ် ကသည့် သေဘာြဖစ်ပါသည်။

အယ်လဆ
် းီ ေနာ ိ စပါမားကတ်

သမိင်းတေလ ာက် လသားတိင်းလိလိက တချိနတ

် ည်းမာ ဇာတ်လမ်းပံြပင် အများအြပားကိ ယံ ကည်ေလ့

ိ ကပါသည်။ ယင်းပံြပင်များက လံးဝဥဿံ မန်ကန်သည်ဟေတာ့ ဘယ်ေတာမ

့ အြပည့အ
် ဝ မယံ ကည် ကပါ။

ယင်းသိ မေရရာမက
့ ဘာသာတရားအများစကိ စ းစေနာင
ိ ့် ြဖစ်ေစ ပီး ယင်းေ ကာငလ
့် ည်း ဘာသာတရားတိင်းက

သက်ဝင်ယံ ကည်မ သဒါတရား ိြခင်းကိ အေြခခံ အကျဆံး သေတာ်ေကာင်းတရားဟ မတ်ယ ပီး သံသယ ကက စ

ကိ အဆိးရွ ားဆံး အြပစ် အြဖစ် သတ်မတ်ထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သက်ေသမြမင်ရဘဲ မျက်စိမိတယ

် ံ ကည်ြခင်းတွင ်
အလိလိ ေကာင်းတာပါလာသလိလိ ေဟာ ကေြပာ ကြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ေခတ်သစ်ယဥ်ေကျးမ ထွနး် ကား

လာသည် ငအ
့် တ အေြခအေနေတွက တြခားစီ ြဖစ်သာွ းပါေတာသ
့ ည်။ သက်ဝင် ယံ ကည်ြခင်းကိစကိ စိတပ
် ိင်း

ဆိင်ရာက န်ြပ ခံရြခင်းလိ ြမင်လာ က ပီး သံသယ ကက စကိ လွတလ

် ပ်မအတွက် လိအပ်ချက်အြဖစ် ပိ ပီး ြမင်

လာ ကပါသည်။

၁၅၉၉ င ့် ၁၆၀၂ ခ စ် ကား တချိနခ

် ျိနတ
် င
ွ ် ဝီလျံ ိကစ
် ပီးယားက ြခေသ့မင်းဇာတ်ကား င ့် ဆင်တေသာ

ဟမ်းမလတ်ဆသည့
ိ ် ြပဇာတ်ကိ ေရးခဲပ
့ ါသည်။ သိေသာ်
့ ြခေသ့ေလး ဆင်ဘာလိ ဟမ်းမလတ်က ဘဝစက်ဝန်းကိ

ြဖည့ဆ
် ည်းသည့် အလပ်ကိ မလပ်ခပ
ဲ့ ါ။ သက အဆံးအထိ ဘဝကိ သံသယ င ့် မတင်မကျ ေနသွား ပီး ဘဝ၏

အဓိပာယ်က ဘာဆိတာကိ ာေဖွေတွ ိ မသွားပါေချ။ သအေနြဖင ့် ဘဝက ေနရတာ ေကာင်းသလား၊ ေသရတာ

ေကာင်းသလား (to be or not to be) ဆိသည့် ေမးခွနး် အတွက် အေြဖရမသွားပါေချ။ ဤဇာတ်လမ်းအရ ဟမ်းမ

လတ်သည် ေခတ်သစ် သရဲေကာင်း ဇာတ်ေကာင် ြဖစ်ပါသည်။ ေခတ်သစ် ယဥ်ေကျးမသည်ကား အတိတက

် အေမွ
ဆက်ခရ
ံ ိသည့် ဇာတ်လမ်းပံြပင် အမျိ းမျိ းကိ ပယ်ချြခင်း မလပ်ပါေချ။ ယင်းက စပါမားကတ်သဖွယ် ယင်းတိကိ
့
ဗန်းခင်းြပသပါသည်။ ေခတ်သစ် လသားအေနြဖင ့် ယင်းပံြပင်ဇာတ်လမ်းအားလံးကိ ြမည်းစမ်း ကည့် င်
ိ ပီး သ င ့်

ကိက်သည့် ဇာတ်လမ်းများကိ ေရွ းချယ်ေပါင်းစပ် င်

ိ ပါသည်။

တချိ လသားများက လွတလ

် ပ်ခင
ွ ့် င ့် မေရရာြဖစ်ခင
ွ ့် အေြမာက်အြမားေပးထားသည်ကိ မ

ကိ က် စ်သက် ကပါ။ ဖက်ဆစ်ဝါဒကဲသ

့ ိ ေခတ်
့ သစ်အ ကင်းမဲ့ အာဏာ င် လပ် ားမများက သံသယြဖစ်ဖွယ်

အေတွးအေခ အမျိ းမျိ းကိ စပါမားကတ်မာ ခင်းကျင်းြပသေရာင်းချသလိ ေရွ းချယ်ခင

ွ ့် ေပးထားသည်ကိ ြပင်းထန်

စွာ တံြပန်
့ ကပါသည်။ ယင်းတိက
့ ဇာတ်လမ်းပံြပင် တမျိ းထဲကသာ
ိ ယံ ကည်ရမည်ဆိ ပီး ေ း ိးစဥ်လာ

ဘာသာတရားများထက်ပင် များစွာပိ ပီး ေတာင်းဆိ ကပါသည်။ သိေသာ်

့ ေခတ်သစ် လသားအများစက စပါမား

ကတ်ကသာ
ိ စ်သက် ကပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ဘဝ အဓိပာယ်က ဘာဆိတာကိ မသိဘဲ ဘယ်ဇာတ်လမ်း
ပံြပင်ကိ ယံ ကည်ရမည်ဆသည်
ိ ကိ မသိပါက ဘာလပ် ပါမည်နည်း။ ယင်းအေြခအေနတွင ် ေရွ းချယ်ခင
ွ ့် ိြခင်းကိပဲ

တသသ င ့် လပ်ေနပါေတာသ
့ ည်။ မိမိအေနြဖင ့် ေ ချထားသည့် ထတ်ကန် အမျိ းမျိ းကိ စ်သက်ရာ ေရွ းချယ် င်
ိ

သည့် လွတလ
် ပ်ခင
ွ ့် င ့် ေရွ းချယ် င်
ိ စမ
ွ ်း ိတယ်ဆိ ပီး စပါမားကတ်ထတ
ဲ င
ွ ် အ မဲထာဝရ ေရွ းေနသည့် အလပ်ကပဲ
ိ

လပ်ပါေတာသ
့ ည်။ ယင်းေနာက်တင
ွ မ
် ကတပ
ီ ါကားလိပ်ကျလာ ပီး ဇာတ်သမ
ိ ်းသွားမည် ြဖစ်ပါသည်။

လစ်ဘရယ် ဒ ာရီပံြပင်အလိအရ စာဖတ်သက ယင်းစပါမားကတ် ကီးထဲတင

ွ ် အချိန ် ကာ ကာေနပါက

တချိနခ
် ျိနတ
် င
ွ ် လစ်ဘရယ်ဉာဏ်အလင်းပွငြ့် ခင်းကိ ခံစားရမည် ြဖစ် ပီး ဘဝ၏ တကယ့် အ စ်သာရ အဓိပာယ်ကိ

သေဘာေပါက်သာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။ (လစ်ဘရယ်ေတွ အလိအရ) စပါမားကတ်ေပ တွင ် ိေနသည့် ဇာတ်လမ်း

ပံြပင်အားလံးက အတအေယာင်များသာ ြဖစ်ပါသည်။ ဘဝအဓိပာယ်က အသငသ

့် းံ ထွကက
် န်ပစည်းလိမျိ း စပါမား
ကတ်ေပ တွင ် ိမည် မဟတ်ပါ။ ဘရားသခင်၏ အလိေတာ်အတိင်း ြဖစ်ေနသည့် ဇာတ် န်းဆိတာလဲ မ ိသလိ မိမိ

ဘဝ အဓိပာယ်ကိ မည်သည့် ြပင်ပအရာကမ ေပးစွမ်း င်

ိ မည် မဟတ်ပါ။ အရာရာတိင်းကိ အဓိပာယ်ေပးစွမ်း င်
ိ

သည်မာ မိမိ၏ လွတလ

် ပ်ေသာ ေရွ းချယ်မများ င ့် မိမိ၏ ခံစားချက်များြဖင ့် ေဆာင်ရွကသ
် ည့် “မိမိ” သာြဖစ်

ပါသည်။

ေဂျာခ
့ ျ်လးကပ်စ်၏ သမား ိးကျ ဇာတ်လမ်းတပဒ်ြဖစ်သည့် စိတက
် းယဥ်ဇာတ်လမ်း “ဝီးလ်လး”
ိ တွင ်

အဓိကဇာတ်ေကာင်မာ ဇာတ်ကားနာမည်အတိင်း ဝီးလ်လးဆိ

ိ သည့် သာမန် လပကေလး တဦးအေ ကာင်း ြဖစ်

ပါသည်။ သက ဘဝြဖစ်တည်မ၏ လ ိ ဝက်ချက်များကိ က မ်းကျင်ပိင် င်

ိ သည့် ကီးကျယ်သည့် ေမာ်ပညာ င် ကီး

ြဖစ်လာရန် စိတက
် းယဥ်သ တဦးြဖစ်ပါသည်။ တေနတွ
့ င ် သေနသည့် လပရွ ာကေလးကိ တပည့် ာေနသည့် ယင်း
ကဲသ
့ ိ ေမာ်
့ ပညာ င် ကီး တဦးေရာက်လာပါသည်။ ဝီးလ်လးိ င ့် သလိ
့ ြဖစ်ချင်သည့် လပကေလး စ်ေယာက် တပည့်
အြဖစ် ေရွ းရန် ေတာင်းဆိ ကပါသည်။ ေမာ်ပညာ င် ကီးက သတိကိ
့ စမ်းသပ်ချက်တခ လပ်ပါသည်။ သ၏
့ ညာ
ဖက်လက်ကိ ဆနထ
် ့ တ် ပီး လက်ေချာင်းေတွကိ ကားကာ ယိးဓ (Yoda) လိ အသံမျိ း င ့် ေြပာပါသည် - “ကမာ ကီး

ကိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ တဲ့ အစွမ်းက ဘယ်လက်ေချာင်းထဲမာ ိလ”ဲ ဆိ ပီး ေမးပါသည်။ လပကေလး သံးဦးက
လက်ေချာင်းတေချာင်းစီ ေရွ း ကပါသည်။ သတိ ေရွ
့ းသမ လက်ေချာင်းတိင်းက အေြဖမန် မဟတ်ပါ။
သိေသာ်
့ လည်း ေမာ်ပညာ င် ကီးက ဝီးလ်လး၏
ိ တခခ ထးြခားေနမကိ သတိထားမိကာ သကိ
့ ေနာက်တင
ွ ် ေမး

ပါသည် - “ငါလက်ေချာင်းေတွကိ ကားထားတဲအ

့ ချိန ် စိတထ
် ဲ အရင်ဆးံ ေပ လာတာ ဘာလဲ” ဆိ ပီး ေမးပါသည်။ ဝီး

လ်လးက
ိ ြပန်ေြဖသည်မာ “အင်း ေြပာရရင် နည်းနည်းေတာ့ းေ ကာင်ေ ကာင် င်
ိ တယ်။ က န်ေတာ်က ကိယ့်

လက်ေချာင်းကိ ေရွ းမလားဆိ ပီး စဥ်းစားမိတာ” ဟ က် က် င ့် ြပန်ေြဖပါသည်။ ထိအခါ ေမာ်ပညာ င် ကီးက

ေအာင်ြမင်ခနည
် ့ ားသည့် ေလသံြဖင ့် “ဟတ် ပီ ဒါပဲက။ွ ဒါက အေြဖမန်ပဲ။ မင်းက ကိယ့က
် ကိ
ိ ယ် ယံ ကည်မ လိေန
တာကွ” ဆိ ပီး ြပန်ေြပာပါသည်။ လစ်ဘရယ် ဒ ာရီက ယင်းသိ (မိ
့ မိဘာသာ ယံ ကည်ရမည်။ မိမိသာ အဓိက)
ဒ ာရီဇာတ်လမ်းကိ မေမာတမ်း ြပန်ြပန် ေကျာ့ ပီး ေြပာေနပါသည်။

သမာကျမ်းစာ၊ ကိရမ်ကျမ်း င ့် ေဝဒကျမ်းတိကိ

့ ေရးခဲသ
့ ည်မာ က ပ်
် တိ လသားများ၏
့ လက်ေချာင်းများ

ြဖင ့် ေရးခဲြ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းပံြပင်များကိ သဇာအာဏာအပ် င်းထားသည်မာ လည်း က ပ်

် တ၏
ိ ့ စိတအ
် စွမ်း

ြဖင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းပံြပင်များက လပေသာ ပံြပင်များ ြဖစ်သည်မာ အံအ

့ ားသငဖ
့် ွယ် မ ိပါ။ သိေသာ်
့ ယင်းတိ၏
့
အလတရားမာ ကည့သ
် ၏ မျက်လးထဲ
ံ တငွ သ
် ာ ိပါသည်။ ေဂျ စလင်၊ မကာ၊ ဗာရာဏသီ င ့် ဗဒဂယာတိက
့ ြမ
ငြ့် မတ်ေသာ ေနရာများ ြဖစ်ေနြခင်းမာ လသားများက ယင်းေနရာများ ေရာက် ိသည့အ
် ခါ ခံစားရေသာ ခံစားချက်

ေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ စ ကဝဠာ ကီး သပ်သပ်မာမ ဘာအ စ်အသား အဓိပာယ်မ မ ိေသာ အက်တမ် အစအေဝး
ကီးသာ ြဖစ်ပါသည်။ ဘယ်အရာကမ လပသည်၊ ြမငြ့် မတ်သည်၊ သိမဟတ်
့ တပ်မက်စရာဆွေ
ဲ ဆာင်မ ိသည် ဆိ ပီး

မ ိပါ။ လသားများ၏ ခံစားချက်များေ ကာငသ

့် ာ ယင်းသိ ြဖစ်
့ လာြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ လသားများ၏ ခံစားချက်အား
ြဖငသ
့် ာ အနီေရာင်ပန်းသီးသည် လိချင်တပ်မက်ဖွယြ် ဖစ်သည်၊ မစင်တးသည်
ံ ရွ ံ ာဖွယ် ြဖစ်သည် ြဖစ်ေနြခင်း ြဖစ်

ပါသည်။ လသားများ၏ ခံစားချက်များကိသာ ဖယ်ထားလိက်ပါက ယင်းတိမာ

့ ေမာ်လီ က းများသာ ြဖစ်ပါသည်။

စ ကဝဠာ ကီးအေ ကာင်း ရယ်ဒမ

ီ ိတ် ဖန်တးီ ထားေသာ ပံြပင်တပဒ်ပဒ်ထတ
ဲ င
ွ ် မိမိကယ်
ိ ကိ ပါဝင်ေစြခင်းြဖ

င ့် ဘဝအဓိပာယ်ကိ ာေဖွ င်
ိ ဖိ က
့ ပ်
် တိ ေမ
့ ာ်လင ့် ကပါသည်။ သိေသာ်
့ ေလာက ကီး အေ ကာင်း လစ်ဘရယ်

အြမင်အရမာမ အမန်တရားမာ ယင်း င ့် ေြပာင်းြပန် ြဖစ်ပါသည်။ လစ်ဘရယ်အလိအရ စ ကဝဠာ ကီးက က ပ်

် တိ ့

ကိ ဘဝအဓိပာယ် မေပးစွမ်းပါ။ “က ပ်
် တ”ိ ့ ကသာ စ ကဝဠာ ကီးကိ အဓိပာယ်ေတွ င ့် ြပည့် က်ေစြခင်း ြဖစ်
ပါသည်။ ယင်းသိ မိ
့ မိက စ ကဝဠာ ကီးကိ အဓိပာယ်ေပးရန်မာ မိမိ၏ ေလာကဆိင်ရာ အလပ်ြဖစ်ပါသည်။ က န်
ေတာ်အ
့ တွက် ကိ တင် သတ်မတ်ထားးေသာ ခရီးပန်းတိင် သိမဟတ်
့ ဓာရ်မ ိမေနပါ။ လစ်ဘရယ်အယအဆအရ

ြခေသ့ေလးဆင်ဘာလိမျိ း၊ မင်းသားအဇ နလိမျိ း အေြခအေန င ့် ကံ ပါက ထီးနန်းအတွက် တိက်ပဲဝ

ွ င်မဝင် က န်

ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ေရွ းချယ် င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းသိ ေဆာင်
့ ရွကက
် ိ ေဆာင်ရွကရ
် မည်ဟ၍ မ ိပါ။ က န်ေတာ့်

အေနြဖင ့် နယ်လည့် ဆပ်ကပ်အဖွဲထဲပဲ ပါချင်ပါချင်၊ သိမဟတ်

့ ဘေရာဒ
့ ေ
် ဝးသိသွ
့ ား၍ ြပဇာတ်ထတ
ဲ င
ွ ် သီချင်းပဲဆိ

ချင်ဆချင်
ိ ၊ သိမဟတ်
့ ဆီလက
ီ န
ွ ေ
် တာင် ကားသိသွ
့ ား၍ ကမဏီအသစ်ပဲ ေထာင်ချင်ေထာင်ချင် မိမိ၏ ဓာရ်မကိ မိမိ
ကိ က်သလိ ေရွ းချယ်ဖန်တးီ င်
ိ ပါသည်။
 သိြဖစ်
့ ရာ အြခားေသာ စ ကဝဠာပံြပင်များနည်းတ လစ်ဘရယ်ပံြပင်ကလည်း ဖန်ဆင်းသည့် ဇာတ်လမ်း
င ့် စပါသည်။ သအလိ
့ အရ ဖန်ဆင်းြခင်းမာ အချိနတ
် င်
ိ းြဖစ် ပီး ဖန်ဆင်း င်မာ မိမိကယ်
ိ တင်
ိ ြဖစ်ပါသည်။ ထိသိဆိ
့
လ င် မိမိဘဝ၏ ပန်းတိင်မာ ဘာြဖစ်ပါသနည်း။ ခံစားြခင်း၊ ေတွးေတာြခင်း၊ လိချင်ြခင်း၊ တီထင
ွ ြ် ခင်းတိြဖင
့ ့် ဘဝ
အဓိပာယ်ကိ ဖန်တးီ ရန် ြဖစ်ပါသည်။ လသား၏ ခံစားမ၊ ေတွးေတာမ၊ လိချင်မ၊ တီထင
ွ မ
် တိ လပ်
့ င်
ိ စမ
ွ ်း လွတလ
် ပ်

မကိ ကနသ
် ့ တ်သည့် အရာမန်သမ က စ ကဝဠာ၏ အဓိပာယ်ကိ ကနသ
် ့ တ်သည်သာြဖစ်သည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ယင်းသိ ့
ကနသ
် ့ တ်ြခင်းတိမ့ လွတက
် င်းြခင်း၊ လွတေ
် ြမာက်ြခင်းက လစ်ဘရယ်အယအဆအလိအရ တန်ဖိးအထားအပ်ဆးံ

အထွဋအ
် ထိပ် စံတန်ဖိး ြဖစ်ပါသည်။

လက်ေတွအားြဖငမ
့် လစ်ဘရယ်ပံြပင်ကိ ယံ ကည်သများက ပညတ်ေတာ် စ်ပါး၏ အလင်းြပမြဖင ့်

ေနထိင် ကပါသည်။ ယင်းပညတ်ေတာ် စ်ပါးမာ ဖန်တးီ ရန် င ့် လွတလ

် ပ်မ (liberty) အတွက် တိက်ပဲဝ
ွ င်ရန် ြဖစ်

ပါသည်။ တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ မမာ ကဗျာေရးြခင်း၊ မိမိ၏ လိငစ
် ိတ် တိမ်း တ်မကိ ေဖာ်ထတ်ြခင်း၊ အပ်ပလီေကး င်း
အသစ်တခ ဖန်တြီ ခင်း၊ မသိေသးသည့် ဓာတပစည်း တမျိ းမျိ းကိ ာေဖွေတွ ိြခင်း ပံစံြဖင ့် ေပ ေပါက် င်
ိ ပါသည်။

လွတလ
် ပ်မအတွက် တိက်ပဲဝ
ွ င်ြခင်းမာ လအများကိ လမေရး၊ ဇီဝဆိင်ရာ င ့် ကာယဆိင်ရာ ကနသ
် ့ တ်ချက်များမ

လွတေ
် ြမာက်ေရး အားလံး ပါဝင် င်
ိ ပါသည်။ ရက်စက် ကမ်း က တ်ေသာ အာဏာ င်များကိ ဆ ြပြခင်း၊

မိနး် ကေလးများ စာဖတ်တတ်ေစရန် သင် ကားေပးြခင်း၊ ကင်ဆာေရာဂါ ကသေဆး ာေဖွြခင်း သိမဟတ်

့
အာကာသယာဥ်တည်ေဆာက်ြခင်း အားလံး ပါဝင်ပါသည်။ လစ်ဘရယ်တ၏
ိ ့ သရဲေကာင်း အာဇာနည်ဗိမာန်ပထိး

တွင ် ိဆာပါခ့် စ် င ့် ပက်ဘလိပီကာဆိတိလည်

့ း လဝီပါစတာ၊ ိက်ညေ
ီ နာင်တိ ့ ငအ
့် တ ပါ ိပါသည်။

ယင်းလစ်ဘရယ်ပံြပင်မာ သီအရီ
ိ အားြဖင ့် လွနစ
် ာွ စိတလ
် ပ် ားဖွယေ
် ကာင်း ပီး ေလးနက်မ ိပံ ေပါက်
ပါသည်။ ကံဆးသည်
ိ မာ လသား၏ လွတလ
် ပ်မ င ့် တီထင
ွ ် ကံဆမမာ လစ်ဘရယ်ပံြပင်က စိတက
် းယဥ်သလိ

မဟတ်ြခင်းပင်။ အေကာင်းဆံး သိပံနည်းကျ နားလည်မအရ က ပ်

် တ၏
ိ ့ လွတလ
် ပ်မ င ့် တီထင
ွ ် ကံဆမများ

ေနာက်ကယ
ွ တ
် င
ွ ် ထးြခားအံဖ
့ ွယ် တခခ ိမေနပါ။ ယင်းတိမာ
့ ဦးေ ာက် အာ ံေ ကာ ျ ရွ နမ
် ျား၏ ဇီဝဓာတ

အချက်ြပမ ဖလယ်ေသာ ြဖစ်ရပ်များ၏ ရလဒ်သာ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက လသားများကိ ကက်သလစ်ေကျာင်း

ေတာ် င ့် ဆိဗီယက်ယနီယတ
ံ ၏
ိ ့ ဖိ ပ
ိ ်ချ ပ်ချယ်မများမ လွတက
် င်းေအာင် ေဆာင်ရွကေ
် ပးဦးေတာ၊့ လသားများ၏

ေရွ းချယ်မများမာ စပိန ် ဘာသာေရးေထာက်လမ်းေရး အဖွဲအစည်း င ့် ေကဂျီဘတ

ီ ိ ရက်
့ စက်သလိမျိ း ဇီဝဓာတ အ

ယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များ၏ လမ်းမိးမကိ ခံေနရဦးမည်သာ ြဖစ်ပါသည်။

လစ်ဘရယ်ပံြပင်က က န်ေတာ်က
့ ိ မိမိအေ ကာင်း မိမိသရ
ိ န် င ့် မိမိကယ်
ိ ကိ ေဖာ်ြပ င်
ိ ရန် လွတလ
် ပ်မကိ
ာေဖွဖိ ့ န် ကားပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်း “မိမိ” င ့် လွတလ
် ပ်မ စ်ခလံးမာ ေ းေခတ် နတ်သမီးပံြပင်များထဲကလိ

ဒ ာရီလာ စိတက
် းယဥ်မများသာ ြဖစ်ပါသည်။ လစ်ဘရယ်ဝါဒက အထးအားြဖင ့် “လွတလ
် ပ်ေသာစိတဆ
် ” (free

will) င ့် ပတ်သက်လာလ င် နားလည်မ ပ်ေထွးလျက် ိပါသည်။ လသားများတွင ် စိတဆ

် ိသည်က ထင် ား ပီး

သတိတွ
့ င ် လိအင်ဆ များ ိကာ တခါတရံ ယင်းလိဘများ ြပည့ေ
် အာင် လွတလ
် ပ်စာွ ေဆာင်ရွက် င်
ိ ပါသည်။
“လွတလ
် ပ်ေသာစိတဆ
် ”ကိ စာဖတ်သက မိမိ ကိ က် စ်သက် ဆ ိသည်ကိ လွတလ
် ပ်စာွ ေဆာင်ရွက် င်
ိ မဟ

သတ်မတ်ပါက လသားများတွင ် လွတလ

် ပ်ေသာစိတဆ
် ိသည်ဟ ဆိလိရပါသည်
့ ။ သိေသာ်
့ စာဖတ်သက

“လွတလ
် ပ်ေသာစိတဆ
် ” ကိ မိမိအေနြဖင ့် ဘာကိ ကိ က်မည်ဟ လွတလ
် ပ်စာွ ေရွ းချယ်ပိင်ခင
ွ ့် ိြခင်း အေနြဖင ့်

သတ်မတ်ပါက လသားများတွင ် လွတလ

် ပ်ေသာစိတဆ
် မ ိဟ ဆိရမည် ြဖစ်ပါသည်။

က န်ေတာ်က အမျိ းသားများကိ စိတဝ

် င်စားသည်ဆပါက
ိ က န်ေတာ်တ
့ င
ွ ် မိမိ၏ လိအင်ဆ စိတက
် းယဥ်မ
များအတိင်း လွတလ
် ပ်စာွ ြဖည့ဆ
် ည်း ေဆာင်ရွက် င်
ိ စမ
ွ ်း ိေကာင်း ိပါမည်။ သိေသာ်
့ က န်ေတာ်သည် အမျိ းသမီး

များအေပ ေြပာင်းလဲ ပီး လိငစ

် ိ တတ
် မ
ိ ်း တ်ေစရန် ေဆာင်ရွကလ
် ရသည့
ိ့ ် လွတလ
် ပ်မမျိ း ိမည်မဟတ်ပါ။ တချိ

အေြခအေနတွင ် က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် မိမိ၏ လိငစ
် ိတ် ဆ များကိ ချ ပ်တည်း ထားတာမျိ း လပ်ရန် ဆံးြဖတ်ေကာင်း

ဆံးြဖတ် င်
ိ ပါသည်။ သိမဟတ်
့ “ေယာက်ျား ကိ က်သည့လ
် င
ိ စ
် ိ တက
် ိ ေြပာင်း ပီး မိနး် မေြပာင်း ကိ က်ေစရန်” ကသဖိ ့

ကိ းစားတာမျိ း ေတာင် လပ်ေကာင်း လပ် င်

ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းသိ မိ
့ မိ၏ လိငစ
် ိတ် တိမ်း တ်မ ကိ

ေြပာင်းလဲရန် ကိ းစားေသာ ဆ ပင်လ င် ဦးေ ာက်အာ ံေ ကာ ျ ရွ နမ

် ျားက အတင်းအကျပ် လပ်ယြခင်း ြဖစ်

ပါသည်။ ယင်းတိမာ
့ ထံးဓေလ့ဆင်
ိ ရာ အယအဆများ၊ ဘာသာေရးဆိင်ရာ အယအဆများ၏ ေစေ
့ ဆာ်မများေ ကာ
င ့် ေပ ေပါက်လာြခင်းမျိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ အဘယ့ေ
် ကာင ့် လသားတဦးက သ၏
့ လိငစ
် ိ တတ
် မ
ိ ်း တ်မ

ကိ အ က်ရ ပီး ေြပာင်းလဲရန် ကိ းစားတာမျိ း လပ်ေနသည့် အချိနတ

် င
ွ ် ေနာက်တဦးကမ ယင်းကဲသ
့ ိ လိ
့ ငစ
် ိ တတ
် မ
ိ ်း

တ်မကိ အြပစ်မကင်း ခံစားရတာမျိ း တစိးတစဥ်းမ မ ိဘဲ ဂဏ်ယ ပီး ေန င်

ိ ပါသနည်း။ ပထမတဦးက ေနာက်
တဦးထက် ပိ ပီး ဘာသာေရး ကိင်း ိငး် ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်သည်ဟ စာဖတ်သက ေြဖ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ လသား

များအေနြဖင ့် ဘာသာေရးအေပ ယံ ကည်မ ခိင်မာစွာ ိြခင်း သိမဟတ်

့ ဘာသာေရးအေပ ယံ ကည်မ အားနည်းေန

ြခင်း စ်ခကိ လွတလ

် ပ်စာွ ေရွ းချယ် င်
ိ ပါသည်ေလာ။ တဖန် လသားတဦးအေနြဖင ့် တနဂေ ေ
ွ နတိ
့ င်း ဘရား
ေကျာင်းသွားကာ ဘာသာေရးအေပ ယံ ကည်မ အားနည်းေနြခင်းကိ ြပင်ဖိ စိ
့ တလ
် လက်
ိ ရ ကိ းပမ်း င်
ိ ပါသည်။

သိေသာ်
့ လည်း လသားတဦးက ဘာသာတရား ပိကိင်း ိငး် ဖိ ့ ကိ းပမ်းေနသည့် အချိနတ
် င
ွ ် ေနာက်တဦးကမ ဘာသာ

မဲအ
့ ေနြဖင ့် ေပျာ်ေပျာ် ကီးေနတာမျိ း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ ဘာေ
့ ကာင ့် ယင်းသိ ြဖစ်
့ ရပါသနည်း။ ယင်းတိမာ
့ ထံးဓေလ့
ဆိင်ရာ ပင်ကစ
ိ ိက်များ င ့် မျိ း ိးဗီဇဆိင်ရာပါလာေသာ စ ိက်များေ ကာင ့် ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့
ယင်းတိမာ
့ ဘယ်ေတာမ
့ “လွတလ
် ပ်ေသာစိတဆ
် ” အရ ေပ ေပါက်လာြခင်းမျိ း မဟတ်ပါ။

ယင်းအချက်မာ လိငစ
် ိ တဆ
် င်
ိ ရာ ဆ များအတွကသ
် ာမက လိအင်ဆ အားလံးအတွကပ
် ါ မန်ကန်ပါသည်။

ဆိရလ င် မိမိ၏ ခံစားချက်များ၊ အေတွးများအားလံးအတွကပ

် င် မန်ကန်ပါသည်။ စာဖတ်သ၏ စိတထ
် ဲ ေနာက်ေပ

လာသည့် အေတွးကိပဲ ြမင် ကည့ပ

် ါ။ ယင်းအေတွးက ဘယ်က ေရာက်လာပါသနည်း။ စာဖတ်သက ယင်းအေတွး

ေပ လာေစရန် လွတလ
် ပ်စာွ ေရွ းချယ်လက်
ိ ပီး ယင်းေနာက်မသာ ေပ ေပါက်လာြခင်းမျိ း ြဖစ်ပါသလား။ ယင်းသိ ့

မဟတ်သည်ကိ ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။ မိမိကယ်

ိ ကိ ြမင်သးသပ်
ံ ြခင်း လပ်ငန်းစဥ်ဆသည်
ိ မာ ိး င်းေသာ အရာ

များမ စတင် ပီး တေြဖးေြဖးချင်း ပိပိခက်လာသည်ကိ ေတွရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ပထမဦးဆံးအေနြဖင ့် ြပင်ပကမာ

ကီး ကိ မိမိတိ မထိ

့ နး် ချ ပ်ေ ကာင်း သေဘာေပါက်လာပါသည်။ မိမိအေနြဖင ့် ဘယ်ေတာ့ မိးရွ ာေစမည် ဆိသည်မျိ း
ဆံးြဖတ်လိ မရပါ။
့ ယင်းေနာက် မိမိ ခ ာကိယ်အတွငး် ြဖစ်ပျက်ေနသည်ကလည်
ိ း မိမိတိ မထိ
့ နး် ချ ပ်ထားေ ကာင်း

သေဘာေပါက်လာပါသည်။ က န်ေတာ်က ေသွးေပါင်ချိနက

် ိ မထိနး် ချ ပ်ထားပါ။ ယင်းေနာက် မိမိတအေနြဖင
ိ့ ့် မိမိ
ဦးေ ာက်ကပင်
ိ ထိနး် ချ ပ်ထားြခင်း မ ိေ ကာင်း သေဘာေပါက်လာပါသည်။ က န်ေတာ်၏
့ ဦးေ ာက် ျ ရွ နမ
် ျား

ဘယ်အချိန ် ဘယ်လိ လပ်ရမည်ဟ က န်ေတာ်တ

့ င
ွ ် ထိနး် ချ ပ် င်
ိ စမ
ွ ်း မ ိပါ။ အဆံးတွင ် က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတဆ
် များကိ

က ပ်
် တိ မထိ
့ နး် ချ ပ် င်
ိ သလိ၊ ယင်းတိကိ
့ က ပ်
် တ၏
ိ ့ တံြပန်
့ မများကိပင် မထိနး် ချ ပ်ထားေ ကာင်း သေဘာေပါက်
လာမည် ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းအချက် သေဘာေပါက်လာပါက က ပ်
် တ၏
ိ ့ အယအစွဲများ၊ ေဝဒနာခံစားမများ၊ လိအင်ဆ များ

အေပ စွဲလမ်းညိတယ
ွ ေ
် နမကိ ေလ ာခ
့ ျ င်
ိ သာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် လွတလ
် ပ်ေသာစိတဆ
် (free will)

မ ိေသာ်လည်း မိမိတိ စိ
့ တအ
် လိဆ ၏ ေကျးက န်အြဖစ်မ အနည်းငယ် လွတေ
် ြမာက် င်
ိ မည် ြဖစ်ပါသည်။ လသား

များက အများအားြဖင ့် သတိ၏

့ လိဘ ဆ များကိ အလွန ် အေရးတယြပ ပီး ကမာ ကီးတခလံးကိ ယင်းဆ များ
အတိင်း ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ဖိ၊ ့ ပံေဖာ် င်
ိ ဖိ ့ ကိ းစားေလ့ ိ ကပါသည်။ ယင်ေလာဘအလိေနာက်ကလိ
ိ က် ပီး လကမာသိ ့

ခရီး င်ြခင်း၊ ကမာစစ် ကီးများ ဆင် ြဲ ခင်း၊ ေဂဟစနစ်တခလံး ယိယွငး် ေစြခင်းများ ြပ လပ်ခဲ့ ကပါသည်။ က ပ်
် တိ ့

အေနြဖင ့် မိမိတ၏
ိ ့ လိဘဆ များမာ လွတလ
် ပ်စာွ ေရွ းချယ်မများမ ဂမီရဆန်ဆန် ေပ ေပါက်လာြခင်းမျိ း

မဟတ်ဘဲ ဇီဝဓာတြဖစ်စဥ်များ (ယင်းတိကိ

့ လည်း က ပ်
် တိ ထိ
့ နး် ချ ပ်လမရေသာ
ိ့ ယဥ်ေကျးမဓေလ့ထးစံ
ံ များက

လမ်းမိးေန ပီး) ေ ကာင ့် ေပ ေပါက်လာြခင်း သာြဖစ်ေ ကာင်း သေဘာေပါက်ပါက ယင်းတိ ့ င ့် အချိနက

် န်ေနမကိ

ေလ ာခ
့ ျေကာင်း ေလ ာခ
့ ျ င်
ိ မည် ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တိ ေခါင်
့ းထဲတင
ွ ် ေပ လာသမ စိတက
် းယဥ် ဇာတ်လမ်းများ

အတိင်း ြဖစ်လာဖိ ေဆာင်

့ ရွကသ
် ည်ထက် က ပ်
် တ၏
ိ ့ လိဘဆ များ၊ စိတမ
် ျား င ့် မိမိကယ်
ိ ကိ နားလည်လာေအာင်

ကိ းစားြခင်းက ပိ ပီးေကာင်းမွနမ
် ည် ြဖစ်ပါသည်။

ထိအြပင်
့ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် မိမိကယ်
ိ ကိ နားလည်ေစရန် အေရး ကီးသည့် ေြခလမ်းတရပ်မာ “ငါ” ဆိသ

ည့် အရာမာ လပ်ဇာတ်ပံြပင်သာြဖစ်ေ ကာင်း နားလည်သေဘာေပါက် လက်ခရ

ံ န် ြဖစ်သည်။ “ငါ” ဆိသည်မာ က ပ်
်
တိစိ့ တ၏
် ပ်ေထွးအေသးစိတေ
် သာ နည်းလမ်းများြဖင ့် စဥ်ဆက်မြပတ် ဖန်တးီ ြခင်း၊ ထပ်ေလာင်းပံေဖာ်ြခင်း၊

ြပန်လည် ြပင်ဆင်ြခင်းများ ြပ လပ်ေနေသာ ပံြပင်သာ ြဖစ်သည်။ က န်ေတာ်၏

့ စိတထ
် တ
ဲ င
ွ ် ပံြပင်ေြပာသတဦး ိေန
ပီး သက က န်ေတာ် ဘယ်သ ြဖစ်သည်၊ ဘယ်ကေနလာသည်၊ ဘယ်ကိ သွားသည်၊ အခ ဘာေတွြဖစ်ေနသည်ကိ
ေြပာေနြခင်း ြဖစ်သည်။ ေနာက်ဆးြဖစ်
ံ ပျက်ေနသည့် င်
ိ ငေ
ံ ရး အ ပ်အေထွးများကိ လိရာဆွေ
ဲ ြပာသည့် အစိးရ၏

ေြပာေရးဆိခွင ့် ိသများလိ မိမိတ၏

ိ ့ စိတထ
် တ
ဲ င
ွ ် ိသည့် ပံေြပာသကလည်း ကိစများကိ ထပ်ဖန်တလဲလဲ မားယွငး်
စွာနားလည်ေလ့ ိ ပီး သအမား
့ သလည်း ဘယ်ေတာမ
့ ဝန်ခေ
ံ လ့ မ ိေချ။ ထိအြပင်
့ အစိးရက အလံများ၊

အထိမ်းအမတ် သေကတများ၊ ချီတက်ပဲမ

ွ ျားြဖင ့် အမျိ းသားေရး ဒ ာရီ ပံြပင်ကိ ဖန်တးီ သလိမျိ း က ပ်
် ၏ စိတ်
အတွငး် ထဲ ိ ဝါဒြဖနခ
် ့ ျီေရး ယ ယားကလည်း အမန်တရားနဲ အများအားြဖင
့ ့် ေဝးကွာေလ့ ိသည့် မိမိတန်ဖိးထား

ေသာ အမတ်တရများ၊ စွဲလမ်းေနသည့် ရင်တင

ွ း် ဒဏ်ရာများြဖင ့် မိမိကယ်
ိ ပိင် ဒ ာရီကိ ဖန်တးီ ေလ့ ိပါသည်။
 ေဖ့စ်ဘတ် င ့် အင်စတာဂရမ်ေခတ်တင
ွ ် ယင်းကဲသ
့ ိဒ
့ ာရီပံြပင် ဖန်တးီ သည့် ြဖစ်စဥ်ကိ ယခင်ကထက်ပိ
ပီး င်းလင်းစွာ ြမင်ေအာင် ကည့လ
် ရလာပါသည်
ိ့ ။ အေ ကာင်းမာ ယင်းလပ်ငန်းစဥ် အချိ မာ စိတမ
် ကွနြ် ပ တာ

ေပ သိ ေရာက်
့ လာေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ လအများပင် နာရီေပါင်း မေရမတွက် င်
ိ ေအာင် အွနလ
် င်
ိ းေပ တွင ် မိမိ
ကိယ်ကိ ပီးြပည့စ
် ံေနပံ ေပါက်ေအာင် ဖန်တးီ ြခင်း၊ တန်ဆာဆင်ြခင်း လပ်ေနသည်ကိ ြမင်ရသည်မာ စိတဝ
် င်စား
ဖွယေ
် ကာင်းသလိ ေ ကာက်ဖိလည်
့ း ေကာင်းပါသည်။ လအများက အွနလ
် င်
ိ းေပ တွင ် ဖန်တးီ ထားသည့် မိမိကယ်
ိ ကိ

စွဲလမ်းလာ ပီး ယင်းကိလည်း တကယ့အ

် မန်ြဖစ်သည်ဟ ထင်လာပါသည်။ ယင်းသိ ဖန်
့ တးီ ြခင်းေ ကာငလ
့် ည်း ယာဥ်
ေ ကာပိတဆ
် မများ၊
ိ့ အေရးမပါသည်များကိ တကျက်ကျက် စကားများြခင်းများ၊ စိတတ
် င်းကျပ်စရာ တ်ဆတ
ိ ေ
် နမ

များြဖင ့် ြပည့် က်ေနသည့် မိသားစ အလည်အပတ်ခရီးမာ အွနလ

် င်
ိ းေပ တွငမ
် လပေသာ ြမင်ကင
ွ း် ကျယ်ဓါတ်ပံ
များ၊ ပီးြပည့စ
် ံေနသည့် ညစာများ င ့် ြပံ းေနသည့် မျက် ာများ ြဖစ်လာြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တိ ့ ကံ ေတွခံစား

ေနရသည့် ၉၉ ရာခိင် န်းမာ “မိမိ/ငါ” ဆိသည့် ပံြပင်တင

ွ ် ဘယ်ေတာမ
့ ပါလာြခင်း မ ိပါ။

က ပ်
် တ၏
ိ ့ စိတက
် းယဥ်ပံြပင်များမာ အြမင်အာ ံြဖင ့် ြမင်ေယာင်ြခင်းများ ြဖစ်ေလ့ ိ ပီး က ပ်
် တိ အမန်
့
တကယ် ကံ ေတွခံစားရမများမာမ ခ ာကိယ်တခလံးတွင ် ခံစားရြခင်း ြဖစ်သည်မာ အထးအားြဖင ့် အာ ံစိက်စရာ

အချက် ြဖစ်ပါသည်။ စိတက

် းယဥ်ပံြပင်ထတ
ဲ င
ွ မ
် စာဖတ်သက စိတက
် း အာ ံ သိမဟတ်
့ ကွနြ် ပ တာဖန်သားြပင်
ေပ တွင ် ြမင်ကင
ွ း် တခကိ ြမင်ေယာင်ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက မိမိကယ်
ိ ကိ အပပိင်းေဒသ ိ ကမ်းေြခတခသိ ့

ေရာက်ေန ပီး မိမိေနာက်တင

ွ ် ြပာလဲေ
့ နသည့် ပင်လယ် ကီး ိကာ လက်တဖက်က ချစ်သခါးကိ
့ ဖက်ထား ပီး ေနာက်
လက်တဖက်က ေကာေ
့ တးခွကက
် ိ ကိင်ထားကာ ြပံ းြပံ း ကီးြဖစ်ေနသည်ဟ ြမင်ေယာင်ပါသည်။ စိတက
် းထဲတင
ွ မ
်

ေလာကနိဗာန်ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းြမင်ကင
ွ း် က မြပသည်မာ မိမိေြခေထာက်ကိ စိတတ
် စရာ
ိ လာကိက်ေနသ
ည့် ယင်ေကာင်၊ မလတ်သည့် ငါးဟင်းကိ စားမိလိ ဗိ
့ က်ပျက်ေနတာ၊ ဟန်ေဆာင် ပီး ြပံ းထားရလိ တင်
့ းမာေနသည့်

ေမး ိး င ့် ေပျာ်ရင်ေနသည်ဆသည့
ိ ် ယင်းစံတွဲ လွနခ
် သ
ဲ့ ည့် ငါးမိနစ်ကမ ဆိးဆိးရွ ားရွ ားရန်ြဖစ်ထားသည့် ြဖစ်ရပ်များ
ြဖစ်ပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ဓာတ်ပံထဲက လများ ယင်းဓာတ်ပံ ိက်ေနစဥ် ဘယ်လေတွ
ိ ခစံ ားေနရသည်
ဆိသည်ကိ သိ င်
ိ ပါက ဘယ်လများ
ိ ေနပါမည်နည်း။

သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် မိမိကယ်
ိ ကိ အမန်တကယ် နားလည်လသည်
ိ ဆပါက
ိ မိမိ၏ ေဖ့စ်ဘတ်အ
ေကာင ့် သိမဟတ်
့ မိမိ စိတတ
် င
ွ း် က ဖန်တးီ ထားသည့် ပံြပင်ြဖင ့် မိမိဘယ်သဆိသည်ကိ မသတ်မတ်သငပ
့် ါ။ ယင်း

အစား စာဖတ်သအေနြဖင ့် မိမိ၏ ခ ာကိယ် င ့် စိတ် အမန်တကယ် စီးဆင်းေနပံ အစ ကိ ြမင် ကည့သ

် ငပ
့် ါသည်။
စာဖတ်သအေနြဖင ့် အေတွးများ၊ ခံစားချက်များ၊ လိအင် ဆ များ စာဖတ်သ၏ ထိနး် ချ ပ်မ မပါဘဲ၊ ဘာ

အေ ကာင်းြပချက်မ မ ိဘဲ ေပ လာလိက် ေပျာက်သာွ းလိက် ြဖစ်ေနသည်ကိ ြမင်ရမည် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းမာ ဟိက
ဒီက အရပ်မျက် ာများမ ေလများက စာဖတ်သ၏ ဆံပင်ကိ တိက်သာွ း ပီး ပ်ပသ
ွ ာွ းေစသကဲသ
့ ိ ြဖစ်
့ ပါသည်။ ထိ ့
အြပင် စာဖတ်သက တိက်ေနသည့် ေလမဟတ်သကဲသ
့ ိ ့ ကံ ေတွရသည့် အေတွးများ၊ ခံစားချက်များ၊ လိအင်ဆ
များ အစအပံသည်လည်း စာဖတ်သ မဟတ်ပါေချ။ ထိအြပင်
့ စာဖတ်သသည် လွနလ
် ာ ပီးမ သိလာသည့် အသိြဖင ့်
ေြပာသည့် ယင်းတိကိ
့ သနစ
် ့ င်ထားေသာ ဇာတ်လမ်းပံြပင်လည်း ေသချာေပါက် မဟတ်ပါေချ။ စာဖတ်သက ယင်း
တိအားလံ
့ းကိ ကံ ေတွခံစားရသည် မန်ေသာ်လည်း ယင်းတိကိ
့ အလိအတိင်း ထိနး် ချ ပ် င်
ိ ြခင်း မ ိပါ။ ယင်းတိကိ
့
လည်း စာဖတ်သ မပိင်ပါ။ ယင်းတိကလည်
့ း စာဖတ်သ မဟတ်ပါ။ လအများက “ငါဘယ်သလဲ” ဆိသည့် ေမးခွနး်

ကိ ေမး ပီး ပံြပင်တပဒ် ကားရဖိ ေမ

့ ာ်လငေ
့် လ့ ိပါသည်။ စာဖတ်သအေနြဖင ့် ပထမဆံး သိသငသ
့် ည့် အရာမာ စာ
ဖတ်သသည် ပံြပင်တပဒ် မဟတ်ဆတာပင်
ိ ။

ပံြပင် နတိ

လစ်ဘရယ်ဝါဒက ေလာကဆိင်ရာ ဇာတ်လမ်းပံြပင်များအားလံးကိ ပယ်ချြခင်းြဖင ့် ေြမလန် ေြပာင်းလဲ

လိက်သည်။ သိေသာ်
့ ယင်းေနာက်တင
ွ မ
် လစ်ဘရယ်ဝါဒက လသားကိ အေြခတည်ကာ ဇာတ်လမ်းဒရာမာကိ

ြပန်လည် ဖန်တးီ လိက်သည်။ စ ကဝဠာတွင ် ဇာတ်လမ်းပံြပင် မ ိသည့အ

် တွက် လသားများကသာ ဇာတ်ကက
ွ ်
ဖန်တးီ ရန် ြဖစ်သကဲသ
့ ိ ယင်
့ းအလပ်က က ပ်
် တ၏
ိ ့ အလပ်ြဖစ် ပီး ဘဝအဓိပာယ်ကလဲ ယင်းကလာသည် ဟ

သတတ်။ က ပ်
် တ၏
ိ ့ လစ်ဘရယ်ေခတ်မတိင်မီ စ်ေထာင်ေပါင်းများစွာ ကတည်းက ေခတ်ဦးပိင်းဗဒဝါဒက
ေလာက စ ကဝဠာပံြပင်များ အားလံးကိ ပယ်ချ ံသာ မကဘဲ လသားဖန်တးီ သည့် ကိယ်တင
ွ း် ဇာတ်လမ်း ပံြပင်များ

ကိပါ ပယ်ချခဲပ
့ ါသည်။ စ ကဝဠာတွင ် အ စ်အဓိပာယ် မ ိသကဲသ
့ ိ လသားများ၏
့ ခံစားချက်များကလည်း
ကီးကျယ်ခမ်းနားသည့် ေလာကပံြပင်တပဒ်၏ အစိတအ
် ပိင်း မဟတ်ဟ သင် ကားပါသည်။ ယင်းတိမာ
့ ခဏတာမ
သာခံသည့် တန်ခါမေလးများသာ ြဖစ် ပီး ရည်ရွယခ
် ျက် တစံတရာ အထးမ ိဘဲ ေပ လာလိက် ေပျာက်သာွ းလိက်
ြဖစ်ေနသည်ဟ သင် ကားြပသပါသည်။ ယင်းပင် အမန်သစာြဖစ်သည်၊ စွဲလမ်းတပ်မက်ဖွယမ
် ဟတ်။

ေ တွင ် တင်ြပခဲသ
့ ည့် ဥပနိသ ဒ်ကျမ်းတဆ (Brihadaranyaka Upanishad) တွင ် - “ယဇ်ပေဇာ်မည့်
ြမင်း၏ ေခါင်းက ေနထွကခ
် ျိန ် ြဖစ်သည်။ သမျက်
့ လးက
ံ ေန ြဖစ်သည်။…သ၏
့ အစိတအ
် ပိင်းများက ရာသီများ
ြဖစ်သည်။ သ၏
့ အဆစ်များက လများ င ့် ရက်သတပတ်များ ြဖစ်သည်။ သေြခေထာက်
့ များက ေနများ၊
့ ညများ

ြဖစ်သည်။ သအ
့ ိးများက ကယ်များြဖစ်သည်။ သအသားက
့ တိမ်များြဖစ်သည်” ဟ ေဖာ်ြပထားပါသည်။ င
ိ း် ယ
ကည့စ
် ရာ ဗဒဝါဒ ိ အထင်ကရ ကျမ်းတဆ ြဖစ်သည့် မဟာသတိပ ာနသတ်တင
ွ ် လသားတဦး တရားဘာဝနာ

ပွားသည့အ
် ခါ မိမိခ ာကိယ်ကိ ေသချာဤသိ စးစိ
့ က်၍ ဆင်ြခင်ပါသည်– “ဤခ ာကိယ်၌ ဆံပင်၊ ေမွးညင်း၊
ေြခသည်း၊ လက်သည်း၊ သွား၊ အေရ၊ အသား၊ အေ ကာ၊ အ ိး၊ ိးတွငး် ချဥ်ဆ၊ီ အညိ (ေကျာက်ကပ်)၊ လံး (ေပ)
တံေတွး၊ ပ်၊ အေစး၊ ကျင်ငယ် တိ ့ ိ ကသည်ဟ စးစိက်၍ -ဆင်ြခင်၏။ ယင်းနည်းြဖင ့် မိမိ၏ ပ်အေပါင်း

ကိယ်၌မလည်း “ဆံပင်၊ ေမွးညင်းစေသာ ပ်အေပါင်းမ သာ ိသည်”ဟ ဆင်ြခင်လျက် ေန၏၊… ယင်း ပ်အေပါင်း

မ သာဟ အမတ်ရမသည် ေ း ထင်၏” ဟ ေဖာ်ြပထားပါသည်။ ဆံပင်၊ အ ိးများ င ့် ကျင်ငယ်တသည်
ိ့ ဘာကိမ

ကိယ်စားမြပ ပါ။ သတိက

့ အ ိအတိင်းသာ ြဖစ်ေလသည်။

မဟာသတိပ ာနသတ်တင
ွ ် ဆက်လက် ပီး င်းြပထားသည်မာ ေယာဂီပဂိ လ်သည် ကိယ်ကာယကိ

သည် ြဖစ်ေစ၊ စိတက

် ိ သည်ြဖစ်ေစ အ ိကိ အ ိအတိင်းသာ ရန် ြဖစ်ေ ကာင်း ေဖာ်ြပထားပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ
ရဟန်းက အသက်ကိ သွငး် သည့အ
် ခါ “ဝင်ေလက ည် ည် သွငး် သည့အ
် ခါ “ငါရဲ့ ဝင်
့ ေလက ည်သည်”ဟ
ေကာင်းစွာ ြမင် နားလည်ေလသည်။ ဝင်ေလက တိသည့် အခါတွငလ
် ည်း “ငါရဲ့ ဝင်
့ ေလဟာ တိတယ်” ဟ ေကာင်း
စွာ နားလည် ေလသည်။ အသက်ကိ ည် ည် သွငး် သည့အ
် ခါ ရာသီဥတေတွကိ ကိယ်စားမြပ သလိ အသက်ကိ
တိတိ သွငး် သည် ကလည်း ေနရက်
့ များကိ ကိယ်စားြပ ြခင်း မဟတ်။ ယင်းတိမာ
့ ခ ာကိယ် ိ တန်ခါမလိငး် များ
သာ ြဖစ်ေလသည်။

ဗဒြမတ်စာွ ဘရားက သင် ကားေတာ်မသည်မာ စ ကဝဠာ၏ အေြခခံ အ ိတရား သံးပါး

(လကဏာေရးသံးပါး)မာ အရာရာက အ မဲတမ်း ေြပာင်းလဲေနသည်ဆသည့
ိ ် (အနိစ)၊ ဘယ်အရာမ ခိင်မာတည်တံ့

သည့အ
် စ်အသား မ ိြခင်း (အနတ) င ့် ဘယ်အရာကမ အြပည့အ
် ဝ စိတတ
် င်
ိ းကျ ချမ်းသာေကျနပ်စရာ မေကာင်း
ြခင်း (ဒက) တိ ြဖစ်
့ ေလသည်။ စာဖတ်သက ဂလက်စီ၏ အေဝးကွာဆံး ေနရာများတွင ် သွား ာသည် ြဖစ်ေစ၊ မိမိ
ကိယ် င ့် စိတက
် ိ သည် ြဖစ်ေစ - မေြပာင်းမလဲဘဲ တည်ေနသည့် အရာ၊ ထာဝရ တည် ိေနသည့် အ စ်အသား င ့်
မိမိကိ လံးဝဥဿံ ေကျနပ်ေစမည့် အရာမျိ းကိ ာေတွ င်
ိ မည် မဟတ်ေချ။

ဆင်းရဲြခင်းကိ ကံ ေတွရသည်မာ ယင်းကိ လများက သေဘာမေပါက် နားမလည် ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်

ပါသည်။ လအများက ထင်သည်မာ အ စ်အသား ိသည့၊် ထာဝရ တည်တသ

ံ့ ည့် အရာတခခ တေနရာရာတွင ် ိေန
ပီး၊ သတိအေနြဖင
့ ့် ယင်းကိ ာေတွ ပီး ချိတဆ
် က် င်
ိ လ င် အြပည့အ
် ဝ ချမ်းသာသခ ခံစားရကာ စိတေ
် ကျနပ်လမ
ိ ့်

မည်ဟ ထင် ကပါသည်။ ယင်းသိ အ

့ မဲ တည်တေ
ံ့ နမည် ဆိသည့် အ စ်အသားကိ တချိ က ဘရားသခင်ဟ ေခ က
ပီး၊ တချိ က တိင်းြပည်၊ တချိ က ဝိညာဥ်၊ တချိ က စစ်မန်သည့် မိမိ၏ အတေကာင်၊ တချိ က အချစ်စစ်ဟ ေခ က

ေလသည်။ လအများက ယင်းကိ စွဲလမ်းေလေလ၊ ယင်းကိ ာမေတွ ြခင်းေ ကာင ့် စိတပ

် ျက်၊ စိတဆ
် င်းရဲ ြဖစ်ရေလ
ေလ ြဖစ်ပါသည်။ ပိဆိးသည်မာ စွဲလမ်းမက ကီးမားေလေလ၊ သတိ ေမ
့ ာ်မန်း ထားသည့် ပန်းတိင် င ့် သတိအ
့ ကား
ိေနသည့် မည်သည့် လပဂိ လ်၊ အဖွဲအစည်း၊ အင်စတီကျ း င်း ကိမဆိ မန်းတီးမ ကီးမားေလေလ ြဖစ်ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ ဗဒြမတ်စာွ ဘရား၏ သင် ကားမအရ ဘဝတွင ် ဘာအဓိပာယ်မ ိမေနသလိ၊ လအများ အေနြဖ
င ့် အဓိပာယ်ကိ ဖန်တးီ ေနရန် မလိပါ။ သတိအေနြဖင
့ ့် သေဘာေပါက်ရမည်မာ ဘဝတွင ် အဓိပာယ်ဟ၍ မ ိ ြဖစ် ပီး၊

ယင်းကဲသ
့ ိအ
့ စ်အသား ကင်းမဲသ
့ ည့် ြဖစ်ရပ်ေပ တွင ် စွဲလမ်းေနမ၊ မိမိ/ငါဟ ထင်မတ်မားေနမေ ကာင ့် ကံ ေတွရ
သည့် ဒကဆင်းရဲမ လွတေ
် ြမာက်ရန်သာ လိအပ်ပါသည်။ လများက ဗဒဘရားကိ “တပည့ေ
် တာ်တိ လသားေတွ
့ ဘာ

လပ်ရမလဲ” ဟ ေမးသည့် အခါ ဗဒက “ဘာမ မလပ်န။ဲ ့ ဘာဆိဘာမ မလပ်ဘေ

ဲ န” ဟ သင် ကားပါသည်။ ြပဿနာ
က က ပ်
် တက
ိ ့ တချိနလ
် းံ တခခ လပ်ေနြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းသိ တခခ
့ လပ်ေနသည် ဆိသည်မာ ကိယ်ကာယ

အားြဖင ့် ြဖစ်စရာ မလိပါ။ က ပ်

် တအေနြဖင
ိ့ ့် မျက်လးပိ
ံ တထ် ား ပီး မလပ်မယက် နာရီေပါင်းများစွာ ထိင်ေန င်
ိ
ေသာ်လည်း စိတက
် မ ပံြပင်များ၊ သ ပ် လကဏာများ ဖန်တးီ ၊ တိက်ပဲေ
ွ တွတက်
ိ ၊ ေအာင်ပဲေ
ွ တွရ လပ်ကာ လွနစ
် ာွ

အလပ်များေနမည် ြဖစ်ပါသည်။ (ဗဒ သင် ကားသလိ) ဘာကိဘာမ မလပ်န ဲ ဆိ

့ သည်မာ စိတက
် လဲ ဘာမမလပ်၊ ဘာ
မ မဖန်တးီ ြခင်းကိ ဆိလိြခင်း ြဖစ်ပါသည်။
 ကံဆးသည်
ိ မာ ယင်းကလဲ လွယလ
် ငတ
့် က သရဲေကာင်းပံြပင် ြဖစ်လာ င်
ိ ြခင်းပင်။ စာဖတ်သက မျက်လးံ

မိတ် ပီး ာေခါင်းက ဝင်ေလထွကေ

် လ ေနဦးေတာ၊့ ယင်း င ့် ပတ်သက်ေသာ ပံြပင်များ ဖန်တးီ လာ င်
ိ ပါသည်။ “ငါ
အသက် တာ တမင် လပ် ေနသလိ ြဖစ်ေနတယ်။ ပိ ပီးေတာ့ တည်တည် ငိမ် ငိမ် အသက် င်
ိ တယ်ဆရင်
ိ ငါပိ

ကျန်းမာလာမာ” သိမဟတ်
့ “ငါ ဘာဆိဘာမ မလပ်ဘဲ ဝင်ေလထွကေ
် လပဲ ေနမယ်ဆရင်
ိ မဂ်ဉာဏ်၊ ဖိလ်ဉာဏ်
ေတွဆက်
ိ ပီး ကမာေပ မာ ဉာဏ်အ ိဆးနဲ
ံ အေပျာ်
့ ရင်ဆးံ လသားြဖစ်လာမာပဲ” ဆိတာမျိ း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းကေန

မ ပံြပင်က တစတစ ပိချဲကားလာ င်

ိ ပါသည်။ လအများက သတိကိ
့ ယ်သတိ စွ
့ ဲလမ်းမများမ လွတေ
် ြမာက်ေရး
ေဆာင်ရွက် ံတင်မကဘဲ သများကိလည်း ယင်းသိလပ်
့ ရန် တိက်တန
ွ း် သည့် ဇာတ်လမ်း စလာမည် ြဖစ်သည်။ ဘဝ

တွင ် အဓိပာယ်မ ိဟ လက်ခံ ပီးေနာက် ယင်းအမန်တရားကိ သများေတွကိ င်းြပ၊ မယံ ကည်သေတွန ဲ ြငင်
့ းခံ၊
သံသယ ိသေတွကိ လက်ချာေပး၊ ဘန်း ကီးေကျာင်းေတွ ေဆာက်ဖိ ပိ
့ က်ဆေ
ံ တွ လြခင်းမျိ းြဖင ့် ဘဝအဓိပာယ် ာ
ေတွသည်ဆသည်
ိ မျိ း လပ်လာ င်
ိ ပါသည်။ “ပံြပင်မ ိ” ဆိသည်ကလည်း လွယလ
် ငတ
့် က ေနာက်ထပ် ပံြပင်တမျိ း

ြဖစ်လာ င်
ိ ေလသည်။

ဗဒဘာသာ၏ သမိင်းေ ကာင်းတွင ် ြဖစ်ရပ်များ၏ ြဖစ်ပျက် အနိစ င ့် အ စ်အသားကင်းမဲမ

့ ၊ စွဲလမ်း
တပ်မက်မ ကင်းရန် အေရး ကီးမတိကိ
့ ယံ ကည်ပါသည်ဆသများက
ိ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ င၏
ံ အစိးရ သိမဟတ်
့
အေဆာက်အဦ ပစည်းဥစာ ပိင်ဆင်
ိ မ င ့် စကားလံး တလံးကိ အဓိပာယ်ဖွငဆ
့် မတိ
ိ အေပ
့ တွင ် အေချအတင်

အြငင်းပွားမများ၊ စစ်ပဲမ
ွ ျား ဆင် သ
ဲ ည့် ဥပမာများ ေထာင် ငခ
့် ျီ ပီး ိပါသည်။ ထာဝရတည်တေ
ံ့ နသည်ဆသည့
ိ ်
ဘရားသခင်၏ ဂဏ်ေကျးဇးကိ ယံ ကည်သည် ဆိြခင်းေ ကာင ့် အြခားသများကိ တိက်ခက်
ိ သည့် အြဖစ်က ကံဆးိ
သည် မန်ေသာ်လည်း နားလည်ေပးလိ ရပါသည်
့ ။ ြဖစ်ရပ်များ၏ အ စ်အသားကင်းမဲမ
့ ကိ ယံ ကည်ြခင်းေ ကာင ့်
အြခားသများ င ့် အြငင်းပွား တိက်ခက်
ိ သည်ကမ တကယ့က
် ိ ေ ေနာက်မညီ အံခ
့ ျီးမကန် ြဖစ်ပါသည်။
သိေသာ်
့ လည်း လသားေတွ ပီသပါေပသည်။

၁၈ ရာစေခတ်က ဗမာဘရင ့် င်
ိ ငေ
ံ တာ် င ့် အိမ်နးီ ချင်း ထိင်းဘရင ့် င်
ိ ငေ
ံ တာ်တက
ိ ့ ဗဒသာသနာေတာ်ကိ
ချီးေြမာက်သည့် င်
ိ ငမ
ံ ျားအြဖစ် ဂဏ်ယ က ပီး ဗဒဘာသာကိ ကာကွယ် ေစာငေ
့် ာက်ြခင်းြဖင ့် တရားဝင်မ/တရား

နည်းဆီေလျာ်မ (legitimacy) ကိ ရယ ကပါသည်။ ဘရင်များက ဘန်း ကီးေကျာင်းများ ေဆာက်ြခင်း၊ ေစတီပထိး

များ တည်ြခင်းများ ေဆာင်ရွက် က ပီး အပတ်စဥ် ကျမ်းဂန်တတ် ရဟန်းေတာ်များထံတင
ွ ် တရားေတာ်များ နာယ က

ပါသည်။ ဘန်း ကီးများက သအသတ်

့ ကိ သတ်ြခင်း၊ သဥစာကိ
့ ခိးြခင်း၊ သသားမယားကိ
့ ပစ်မားြခင်း၊ မသားစကား
ဆိြခင်း၊ အရက်ေသစာ ေသာက်စားြခင်းတိမ့ ေ ာင် ားဖိ ငါးပါးသီ
့ လ ေဆာက်တည်ဖိ အင်
့ မတန် နာယလိေကာင်
့ း
သည့် တရားေဟာြခင်းများ အပတ်တင်
ိ း ြပ လပ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်းပဲ ဘရင ့် င်
ိ င ံ စ် င်
ိ ငက
ံ တဖက် ငတ
့် ဖက်

မရပ်မနား တိက်ခက်
ိ ကပါသည်။ ၁၇၆၇ ဧ ပီ ၇ ရက်တင
ွ ် ဗမာဘရင် ဆင်ြဖ င်က အယဒယ မိ ေတာ်ကိ
ည် ကာစွာ ဝိင်းရံထား ပီးေနာက် သိမ်းပိက် လိက်ပါသည်။ ေအာင်ပဲရ
ွ စစ်သည်များက သတ်ြဖတ်ြခင်း၊ ဖျက်ဆးီ

ြခင်း၊ မဒိမ်းကျငြ့် ခင်းများ ေဆာင်ရွက် ကသလိ ဟိနားဒီနား မး ပီးရမ်းကားတာလည်း လပ် ကမည် ြဖစ်ပါသည်။
ယင်းေနာက် နန်းေတာ်များ၊ ဘန်း ကီးေကျာင်းများ၊ ေစတီပထိးများ အပါအဝင် မိ ကိ မီး ိ ဖျက်ဆးီ လိက် ပီး ေထာင်
ငခ
့် ျီေသာ က န်များ၊ ေရ င ့် အဖိးတန် ေကျာက်မျက်ရတနာများ လည်း ငတ
့် က်
ိ ကာ အိမ်ြပန်သယ်သာွ း ကပါသည်။

ဆင်ြဖ င်ဘရင်က ဗဒဘာသာကိ ေပါေပါ

့ တန်
့ တန် ကိးကွယလ
် ိ မဟတ်
့ ပါ။ သအေနြဖင ့် အ ကီးအကျယ်

ေအာင်ပဲရ
ွ ပီး ၇ စ်အ ကာ ဧရာဝတီြမစ် ကီးအတိင်း မးမတ်ဗိလ်ပါအေပါင်း ြခံရံ ပီး စန်ဆင်းလာကာ လမ်းတ
ေလ ာက် တန်ခးိ ကီး ဘရားများ ဖးေမ ာ်ြခင်း၊ သစစ်
့ တပ် ေအာင်ပဲမ
ွ ျား ပိမိ ရ ိေစရန် ဆေတာင်းြခင်းများ ြပ လပ်

ပါသည်။ ဆင်ြဖ င် ရန်ကန်သိ ေရာက်

့ သည့အ
် ခါ သက ဗမာ င်
ိ ငတ
ံ င
ွ ် တန်ခးအ
ိ ကီးဆံး ဘရားြဖစ်သည့် ေရတိဂံ
ဘရားကိ အသစ်မမ
ွ ်းမံြခင်း၊ တိးချဲ ြခင်းများ ြပ လပ်ပါသည်။ ယင်းေနာက် ဘရားကိ သကိ
့ ယ်အေလးချိနအ
် တိင်း

ေရချကာ ေရတိဂံေစတီေတာ်၏ ထိပ်ဖျားတွင ် ေရသားြဖင ့် ြပ လပ်သည့် ထိပ်ဖးေတာ်တင်ြခင်း၊ ေကျာက်မျက်

ရတနာများ (ထိင်းမ သိမ်းပိက်လာသည်များ ြဖစ် င်
ိ ) ထည့သ
် င
ွ း် ဌာပနာြခင်းများ ြပ လပ်ခပ
ဲ့ ါသည်။ ယင်းေနာက်

အခမ်းအနားတွင ် ဖမ်းဆီးထားသည့် ပဲခးဘရင်၊ သညီ

့ ၊ သသားများကိ
့ ကွပ်မျက်ြခင်းများလည်း ေဆာင်ရွကခ
် ဲ့
ပါသည်။

၁၉၃၀ ြပည့် စ်များတွင ် ဂျပန်တင

ွ ် လများက ဗဒဘာသာ အယအဆသင် ကားမများ င ့် အမျိ းသားေရး

ဝါဒ၊ စစ်ဝါဒ င ့် ဖက်ဆစ်ဝါဒတိကိ

့ စိတက
် းစိတသ
် န်း ေကာင်းေကာင်းြဖင ့် ေပါင်းစပ်ရန် နည်းလမ်းများ ာေဖွေတွ ိ
ခဲသ
့ ည်။ နိေ ာအိ အီ
ိ ၊ အီကက
ီ တ
ီ င ့် တာနကချီကခတိလိ
့ မျိ း အစွနး် ေရာက် ဗဒဘာသာ အေတွးအေခ ပညာ င်
များက မိမိ၏ အတစွဲလမ်းမများကိ ြဖတ်ေတာက်ရန် လအများအေနြဖင ့် ပဂလိက ေတွးေခ မများအားလံးကိ ြဖတ်
ေတာက်ပစ် ပီး အင်ပါယာအ င်ထသ
ံ ိ မိ
့ မိကယ်
ိ ကိ လံးလံး အပ် င်းကာ တိင်းြပည်ကိ လံးဝဥဿံ သစာေစာငသ
့် ရ
ိ

မည်ဟ ဆိပါသည်။ အစွနး် ေရာက် အမျိ းသားေရး အဖွဲအစည်း အမျိ းမျိ းကိ ယင်းကဲသ
့ ိ အေတွ
့ းအေခ များက
လမ်းမိးခဲပ
့ ါသည်။ ယင်းတိထဲ
့ တင
ွ ် လပ် ကံသတ်ြဖတ်သည့် နည်းလမ်းများကိ သံးကာ ဂျပန်၏ ေ း ိးစွဲ င်
ိ ငေ
ံ ရး

စနစ်ကိ ေတာ်လန်ဖျက်ဆးီ ရန် ကံသည့် တယသန်စစ်အပ်စတခ ပါဝင်ပါသည်။ သတိက

့ ဘ ာေရးဝန် ကီးေဟာင်း၊
မစ်ဆအီေကာ်ပိေရး င်း ၏ န် ကားေရးမးချ ပ် င ့် ေနာက်တင
ွ ် ဝန် ကီးချ ပ်ြဖစ်လာသည့် အီ ကိင်ဆ ိ ိကိ
လပ် ကံ သတ်ြဖတ် လိက်ပါသည်။ ယင်းေ ကာင ့် ဂျပန် င်
ိ ငက
ံ စစ်အာဏာ င်စနစ်ြဖင ့် အပ်ချ ပ်သည့် င်
ိ ငအ
ံ ြဖစ်

ပိမိလျင်ြမန်စာွ ြဖစ်လာခဲြ့ ခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းေနာက် ဂျပန်စစ်တပ်က စစ်ပဲမ

ွ ျား ဆင် သ
ဲ ည့အ
် ခါ ဗဒဘာသာ
ဘန်းေတာ် ကီးများ င ့် စျာန်တရားြပဆရာများက မိမိကယ်
ိ ကိ စွနလ
် ့ တ် ပီး င်
ိ င၏
ံ သဇာအာဏာကိ နာခံရန် င ့် စစ်

အတွက် မိမိကယ်
ိ ကိ စေတးရန် တိက်တန
ွ း် အားေပးခဲ့ ကပါသည်။ ယင်းတိ ့ င ့် ကွာသည့် ေမတာ၊ က ဏာ င ့်
အ ကမ်းမဖက်ေရး ဗဒဘာသာက သင် ကားမများကိေတာ့ တနည်းတဖံအားြဖင ့် ေမထ
့ ားလိက် က ပီး နန်ကျင်း၊ မ
နီလာ င ့် ဆိးလ်တတွ
ိ ့ င ် ဂျပန်စစ်တပ် ြပ မခဲပ
့ ံများတွင ် ယင်းတိကိ
့ လံးလံးလျားလျား မေတွရေတာပ
့ ါ။

ယေနေခတ်
့ တငွ ် ဗဒဘာသာ င်
ိ ငြံ ဖစ်သည့် ြမန်မာ င်
ိ င၏
ံ လအခွ
့ ငအ့် ေရးဆိင်ရာ လပ်ေဆာင်ပံများမာ တ

ကမာလံး ိ အဆိးရွ ားဆံး င်

ိ ငမ
ံ ျားထဲတင
ွ ် အပါအဝင် ြဖစ်ပါသည်။ ဗဒဘာသာ ဘန်းေတာ် ကီးတပါး ြဖစ်သည့်
အ င်ဝီရသက မွတစ
် လင်ဆနက
် ့ ျင်ေရး လပ် ားမကိ ဦးေဆာင် ေဆာင်ရွကခ
် ပ
ဲ့ ါသည်။ သက ဆိသည်မာ မွတစ
် လင်
ဂျီဟတ်များ၏ ပးေပါင်း ကံစည်မများမ ြမန်မာ င်
ိ င ံ င ့် ဗဒဘာသာကိ ကာကွယလ
် ြခင်
ိ းသာ ြဖစ်သည်ဟ ဆိ
ပါသည်။ သိေသာ်
့ သေဟာေသာ တရားများ င ့် သေရးေသာ စာများမာ လွနစ
် ာွ တင်းမာမများကိ ြဖစ်ေစသည့်

အတွက် ၂၀၁၈ ခ စ် ေဖေဖာ်ဝါရီလတွင ် ေဖ့စ်ဘတ်က သ၏

့ ေဖ့စ်ဘတ်စာမျက် ာကိ အမန်းစကား ကာကွယေ
် ရး
အတွကဟ
် ဆိကာ ဖျက်သမ
ိ ်းလိက်ရပါသည်။ ၂၀၁၇ ခ စ် ဂါဒီယန်သတင်းစာ င ့် အင်တာဗျ းတွင ် အ င်ဝီရသက

ြခင်တေကာင်ကေတာ
ိ ့ ေမတာထားရမည်ဟ ဆိေသာ်လည်း မွတစ
် လင် အမျိ းသမီးများကိ ြမန်မာစစ်တပ်က မဒိမ်း
ကျငသ
့် ည်ဟ စွပ်ဆမများ
ိ င ့် ပတ်သက်၍မ ရယ်ေမာကာ “ဒါလံးဝ မြဖစ် င်
ိ ဘး။ သတိ ခ
့ ာကိယ်ေတွက ဒီေလာက်
ရွ ံစရာေကာင်းတာ” ဟ ဆိပါသည်။

တကမာလံး ငိမ်းချမ်းေရး င ့် သဟဇာတြဖစ်ေရးမာ လသား ၈ ဘီလျံစလံး မန်မန် တရားထိင် ံ င ့် ြဖစ်

သွားဖိ ြဖစ်
့ င်
ိ ေချ အလွန ် နည်းပါသည်။ မိမိကယ်
ိ ကိ သစာတရားကိ ြမင် င်
ိ ဖိက
့ အလွနခ
် က်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်

ပါသည်။ စာဖတ်သက လအများကိ တရားထိင်ဖိရာ

့ တနည်းတဖံ အားြဖင ့် ေဆာင်ရွက် င်
ိ ဦးေတာ၊့ အများစက လိ ့
ရသည့် အမန်တရားကိ လျင်ြမန်စာွ ပံပျက်ပန်းပျက် ြဖစ်သာွ းေစမည် ြဖစ်ပါသည်။ သရဲေကာင်းများ၊ ဗီလန
ိ မ
် ျား၊

ရန်သများ ပါသည့် ပံြပင်များ ြဖစ်လာ ပီး စစ်ပဲဆ

ွ င် ဖ
ဲ ိ အလွ
့ နေ် ကာင်းသည့် ဆင်ေြခများ ာ ကမည် ြဖစ်ပါသည်။

အ ိတရား၏ စမ်းသပ်ချက်

အထက်တင
ွ ် တင်ြပခဲသ
့ ည့် ဇာတ်ကက
ွ ပ
် ံြပင် ကီးများ အားလံးပင် က ပ်
် တိ စိ
့ တက
် ဖန်တးီ ထားေသာ

ဒ ာရီပံြပင်များသာ ြဖစ်ေသာ်လည်း စိတပ

် ျက်၊ ေမ ာ်လငခ
့် ျက်ကန်ေနစရာ အေ ကာင်း မ ိပါ။ အ ိတရားက ိေန
ဦးမည် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက လေတွဖန်တးီ ပီး ယံ ကည်ေနသည့် ဒရာမာ ဇာတ်လမ်းများတွင ် ပါဝင် င်
ိ ြခင်း မ

ိေသာ်လည်း အစကတည်းက ယင်းသိ ပါဝင်

့ ချင်စရာ အေ ကာင်း ဘာ ိပါသနည်း။ လသားများ ကံ ေတွရသည့်
အ ကီးဆံး ေမးခွနး် မာ “ဘဝရဲ အဓိ
့ ပာယ်က ဘာလဲ” မဟတ်ပါ။ “ဆင်းရဲဒကမ ချ ပ် ငိမ်းရာကိ ဘယ်လိ ာေဖွရပါ
မည်နည်း” ဆိသည့် ေမးခွနး် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက ဒ ာရီလပ်ဇာတ်ပံြပင်များေနာက် မလိက်ေတာသ
့ ည့အ
် ခါ
အ ိတရားကိ ယခင်ကထက် ပိ ပီး ြပတ်သားစွာ ြမင်လာ င်
ိ မည် ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက ေလာက ကီး င ့် မိမိ

င ့် သက်ဆင်
ိ ေသာ အမန်တရား (သစာတရား) ကိ အမန်တကယ် သိလာသည့အ
် ခါ စာဖတ်သကိ စိတဆ
် င်းရဲ
ဒကေရာက်ေအာင် ဘာကမ မလပ် င်
ိ ေတာပ
့ ါ။ သိေသာ်
့ သည်လေြပာရတာလွ
ိ ယသ် ေလာက် အလပ်ကြဖင ့် ခက်

ပါသည်။

လသားများက ကမာေလာက ကီးကိ ကီးစိးထား င်

ိ ြခင်းမာ ဒ ာရီလပ်ဇာတ်ပံြပင်များ ဖန်တးီ င်
ိ စမ
ွ ်း င ် ့
ယင်းတိကိ
့ ယံ ကည် င်
ိ စမ
ွ ်းတိေ့ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ သည့အ
် တွက် လသားများက လပ်ဇာတ်ပံြပင် င ့် အ ိ

တရားကိ ခွြဲ ခားရာတွင ် အထးအားြဖင ့် ညံေ

့ လ့ ိပါသည်။ ယင်းသိ မခွ
့ ြဲ ခားဘဲ ေရာေထွး ကည့ြ် ခင်းက က ပ်
် တိ ့
အသက် င်သန်ေရးအတွက် အေထာက်အကြဖစ်ခပ
ဲ့ ါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း စာဖတ်သက ယင်း စ်ခအ ကား

ကွာြခားချက်ကိ သိလပါက
ိ ပထမဆံး ဆင်းရဲဒကက စတင်ရမည် ြဖစ်ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ကမာေပ တွင ် အစစ်
မန်ဆးံ အရာက ဆင်းရဲဒက ြဖစ်ြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။
 စာဖတ်သက ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကက
ွ ် ကီး တခခ င ့် ကံ ေတွရ ပီး ယင်းက အမန်တကယ် စစ်မန်သလား၊

သိမဟတ်
့ စိတက
် းပံြပင်လား ဆိသည်ကိ သိလပါက
ိ အဓိကကျသည့် ေမးခွနး် တခမာ ပံြပင်၏ အဓိက ဇာတ်လက်
ိ
က ဆင်းရဲဒက ခံစားရ င်
ိ သလား၊ မရ င်
ိ ဘးလား ဆိသည့် ေမးခွနး် ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာဆိရလ င် စာဖတ်သကိ တ

ေယာက်က ပိလန်အမျိ းသား င်

ိ င ံ ဆိသည့် ဇာတ်လမ်း ပံြပင်ကိ လာေြပာသည် ဆိပါစိ။့ စာဖတ်သ စဥ်းစား ကည့ရ
်
မည်မာ ပိလန်အမျိ းသား င်
ိ ငက
ံ ဆင်းရဲ ဒကခံစား င်
ိ သလား၊ မခံစား င်
ိ ဘးလား ဆိသည် ြဖစ်ပါသည်။ ပိလန်
အမျိ းသားေရးဝါဒီ၏ ေခတ်သစ်ဖခင် ကီး ြဖစ် ပီး ိမန်တစ်ေခတ်ကဗျာဆရာ ကီး တဦးလည်း ြဖစ်သည့် အာဒံမစ်ဇ်

ေကဗီချ်က ပိလန် င်
ိ ငက
ံ ိ “ခရစ်ေတာ်ကသ
ဲ့ ိ ့ င်
ိ င”ံ ဟ တင်စားေခ ေဝ ခဲဖ
့ းပါသည်။ ပိလန်ကိ ား၊ ပရက် ား င ့်
သစ တီးယား င်
ိ ငတ
ံ အ
ိ ့ ကား ခွြဲ ခမ်းယ က ပီး၊ ားက ဖိ ပ
ိ ် ဖိ ခွခ
ဲ သ
ဲ့ ည့် ၁၈၃၀ ပိလန်ထ ကမ အ ပီး မစ်ဇ်ေကဗီချ်

က ၁၈၃၂ တွင ် ေရးခဲသ

့ ည်မာ ပိလန် င်
ိ င ံ ကံ ေတွရသည့် ေချာက်ချားစရာ ဆင်းရဲဒကများမာ ခရစ်ေတာ်ကသ
ဲ့ ိ ့
လသားမျိ း ယ
ွ ၏
် ကိယ်စား စေတးခံြခင်း ြဖစ်ေ ကာင်း၊ ခရစ်ေတာ်ကသ
ဲ့ ပင်
ိ ့ ပိလန်သည်လည်း ေသြခင်းမ င်ြပန်

ထေြမာက်မည် ြဖစ်ေ ကာင်း ေရးခဲပ

့ ါသည်။

မစ်ဇ်ေကဗီချ်ေရးသည့် နာမည်ေကျာ်စာထဲတင
ွ ်-

“ပိလန်က [ဥေရာပက လများကိ] ေြပာသည်မာ ‘ငါထံလာ ကသအေပါင်းကိ လွတလ

် ပ်၊ မ တေစေတာ်မ

မည်၊ အေ ကာင်းကား ငါသည်ပင် လွတလ

် ပ်ြခင်းြဖစ်၍တည်း’ ဤကိ ဘရင်များ ကားလ င် ထိတလ
် န် က
့
သည့အ
် တွက် ပိလန် အမျိ းသား င်
ိ ငက
ံ ိ ကားစင်တင် ေြမြမ ပ်ပစ်လက်
ိ ကေလသည်။ ‘လွတလ
် ပ်မဆိတာကိ ငါတိ ့

သတ်လက်
ိ ပီး ေြမြမ ပ်ပစ်လက်
ိ ပီ’ ဆိ ပီး သတိ ေ
့ ကးေ ကာ် ကသည်။ သတိ ေ
့ ကးေ ကာ်သသ
ံ ည်ကား စင်စစ်
းသွပ်မိက်မဲမပင်ြဖစ်၏။ အေ ကာင်းကား ပိလန် အမျိ းသား င်
ိ ငသ
ံ ည် ေသဆံးသွားြခင်း မဟတ်ေချ။ … သံးရက်

ေြမာက်ေနမာ
့ ဝိညာဥ်က ခ ာကိယ်ထက
ဲ ိ ြပန်ဝင်သာွ းမည်၊ ပိလန် အမျိ းသား င်
ိ ငသ
ံ ည် ြပန်လည် င်ြပန် ထေြမာက်
လာ ပီး ဥေရာပက လအားလံးကိ ေကျးက န်ြပ ခံရြခင်းမ လွတက
် င်း ေစလိမ်မ
့ ည်ြဖစ်ေချ၏” ဟ၍ ြဖစ်ပါသည်။

အမျိ းသား င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငအ
ံ ေနြဖင ့် အမန်တကယ် ဆင်းရဲဒကကိ ခံစားရ င်
ိ ပါသလား။ အမျိ းသား င်
ိ ငတ
ံ ခ

တွင ် မျက်လးများ၊
ံ လက်များ၊ အာ ံများ၊ ချစ်ြခင်း၊ မန်းြခင်းများ ိပါသလား။ စာဖတ်သက ယင်းကိ အပ်ြဖင ့် ထိး
ကည့ပ
် ါက ေသွးထွကတ
် တ်ပါသလား။ ယင်းသိ မဟတ်
့ တာ ထင် ားပါသည်။ င်
ိ ငတ
ံ င်
ိ ငက
ံ စစ် ံး ပီး ြပည်နယ်တ

ခကိ ဆံး ံးရ၊ လွတလ

် ပ်ေရးကိ ဆံး ံးရလ င်ေတာင်မ ယင်းအေနြဖင ့် နာကျင်ြခင်း၊ ဝမ်းနည်းြခင်း သိမဟတ်
့ မည်သိ ့
ေသာ ဆင်းရဲ ဒကမျိ းကိမ အမန်တကယ် ခံစား င်
ိ ြခင်း မ ိပါ။ အေ ကာင်းမာ သတွ
့ င ် ခ ာကိယ်လဲ မ ိ၊ စိတလ
် ဲ မ ိ၊

ခံစားတတ်ြခင်းလည်း မ ိသည့် အတွကေ

် ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ အမန်တကယ်အားြဖင ့် င်
ိ ငဆ
ံ သည်
ိ မာ တင်စား
ေခ ေဝ သည့် အရာသာ ြဖစ်ပါသည်။ လတချိ ၏ စိတက
် းထဲတင
ွ ပ
် ဲ ပိလန်သည် ခံစားတတ်ေသာ သတဝါ ြဖစ်

ပါသည်။ ပိလန်က နာကျင်ခစ

ံ ားရသည် ဆိသည်မာ ယင်းလသားများက သတိခ့ ာကိယ်ကိ အငားေပး ပီး ပိလန်
စစ်တပ်ထတ
ဲ င
ွ ် စစ်သားများအြဖစ် ထမ်းေဆာင် ံသာမက င်
ိ င၏
ံ ေပျာ်ရင်ြခင်း၊ ဝမ်းနည်းြခင်းများအြဖစ် ဖန်တးီ ပံ
ေဖာ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ၁၈၃၁ ေမလတွင ် ဝါေဆာသိ ေအာ
့ စ့ တိလမ်းခါးတိက်ပဲတ
ွ င
ွ ် စစ် ံးသည့သ
် တင်း
ေရာက်လာသည့အ
် ခါ စိတပ
် ပန် ဆင်းရဲသည်မာ လသားများြဖစ် ပီး၊ နာကျင်သည်မာလည်း လသားများ၏ ရင်ဘက်

များြဖစ်ကာ၊ မျက်ရည်ေတွ င ့် ြပည့ေ

် နသည်မာလည်း လသားများ၏ မျက်လးများ
ံ ြဖစ်ပါသည်။

ယင်းသိဆိ
့ လိ ့ ားတိ၏
့ ကျ းေကျာ်စစ်က တရားသည်ဟ ဆိလိသည် မဟတ်ပါ။ ထိအတ
့ ပိလန်သား

များ၏ အချ ပ်အချာ အာဏာပိင် င်

ိ ငအ
ံ ြဖစ် လွတလ
် ပ်စာွ ရပ်တည်ခင
ွ ် ့ င ် ့ သ၏
့ ဥပေဒများ၊ စည်းမျဥ်းများ ချမတ်
ပိင်ခင
ွ က
့် ိ ယတ်ေလျာေ
့ စရန် မဟတ်ပါ။ သိေသာ်
့ လည်း ဆိလိရင်းက အဆံးသတ်တင
ွ ် အ ိတရားက ပိလန်

အမျိ းသား င်
ိ င၏
ံ ပံြပင်မဟတ်ေ ကာင်း ထင် ားေစရန်ြဖစ်ပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ပိလန် င်
ိ င၏
ံ တည် ိမမာ
လသားများ၏ စိတထ
် ဲ ိ ပ်ပံလာများအေပ တွင ် မီတည်ေနြခင်းေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

ယင်း ငက
့် ာွ သည့် ဝါေဆာက ားစစ်သားများ၏ ဓါးြပတိက်ြခင်း င ့် မဒိမ်းကျငြ့် ခင်း ခံလက်
ိ ရသည့်

အမျိ းသမီးတဦး၏ အြဖစ်ကိ စဥ်းစား ကည့ပ

် ါ။ တင်စားေြပာဆိြခင်းသာ ြဖစ်သည့် ပိလန် အမျိ းသား င်
ိ င၏
ံ ဆင်းရဲ
ဒကခံစားရြခင်း င ့် မတဘဲ အဆိပါ အမျိ းသမီး၏ ဆင်းရဲဒကက စစ်မန်သည့် ဆင်းရဲဒက ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းဆင်းရဲ

ဒကကိ ြဖစ်ေစြခင်းမာ ားအမျိ းသားေရး ဝါဒ၊ ေ း ိးစွဲ ခရစ်ယာန် အယအဆ၊ ဖိဝါဒီ သရဲေကာင်းဝါဒ စသည့်
အမျိ းမျိ းေသာ ဒ ာရီ ဇာတ်လမ်းများတွင ် လသားများ၏ ယံ ကည်မေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းတိက
့ ား

င်
ိ ငေ
ံ ရး သမားများ င ့် စစ်သားများ၏ လပ်ရပ်များကိ ြဖစ်ေပ ေစသည့် အချက်များ ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း
ယင်းေ ကာင ့် ေပ ေပါက်လာသည့် ဆင်းရဲဒကကမ စစ်မန်သည့် ဆင်းရဲဒက ြဖစ်ပါသည်။

င်
ိ ငေ
ံ ရးသမားများက လ ိ ဝက်ဆန်းြပားသည့် စကားလံးများ သံးလာလ င် ဂ စိက် ကပါ။ သတိက
့ တက
ယ့စ
် စ်မန်ေသာ ဆင်းရဲဒကကိ နားလည်ရန် ခက်သည့် ထိထိစကားလံး ကီးများြဖင ့် ဖံးအပ်ထား ပီး ပံဖျက်ဖိ၊ ့ ဆင်ေြခ
ေပးဖိ ေဆာင်
့ ရွကေ
် န ကြခင်း ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ အထးသြဖင ့် ေအာက်ပါ စကားလံး ေလးလံးကိ အထး

ဂ စိက် ကပါ - စွနလ

် ့ တ်ေပးဆပ်ြခင်း၊ အ မဲထာဝရ၊ သန ် ့ င်းစင် ကယ်ြခင်း၊ ကယ်တင်ြခင်း တိ ြဖစ်
့ ပါသည်။ စာ
ဖတ်သ ယင်းစကားလံးများကိ ကားပါက သတိ ကီး ကီး ထားပါ။ ပီးေတာ့ စာဖတ်သက “သတိရဲ့ စွ့ နလ
် ့ တ်

အနစ်နာခံြခင်းေ ကာင ့် ထာဝရ တည်တမ

ံ့ ယ့် ငါတိအမျိ
့ းသား င်
ိ ငေ
ံ တာ် ကီးရဲ သန
့ စ် ့ င်မကိ ကယ်တင် င်
ိ မာ ြဖစ်
တယ်” ဆိ ပီး မန်မန် ေြပာေလ့ ိသည့် ေခါင်းေဆာင်ေတွ ိေသာ င်
ိ ငေ
ံ တွ ေနထိင်သည်ဆပါက
ိ စာဖတ်သေတာ့

ဒက ေရာက်ေတာမ
့ ာပဲ ဆိတာကိ သေဘာေပါက်ထားရန် လိပါသည်။ စာဖတ်သ စိတက
် ေလးမန်မန် ထား င်
ိ ရန်
အတွက် ယင်းေပါက်ကရ စကားလံးများကိ တကယ့စ
် စ်မန်ေသာ စကားလံးများ အြဖစ် အ မဲဘာသာြပန် ပီး

နားလည်ရန် လိပါသည်။ ယင်းတိ၏

့ တကယ့် ဆိလိရင်းမာ - နာကျင် ခံစားေနရသည့် စစ်သည်ေတာ်တဦး၏ ငီး
တွားသံ၊ ိက် က် ပ
ိ ်စက် ပီး အ င်
ိ ကျငခ
့် ရ
ံ သည့် အမျိ းသမီး င ့် ေ ကာက်ရွံ တန်လပ်ေနသည့် ကေလးတဦး ြဖစ်
ပါသည်။

သိြဖစ်
့ ရာ စာဖတ်သအေနြဖင ့် စ ကဝဠာ ကီးအေ ကာင်း၊ ဘဝ၏အဓိပာယ် င ့် ကိယ် ဘယ်သဆိသည့်
အမတ်အသားလကဏာတိ၏
့ အမန်တရားကိ သိလသည်
ိ ဆိပါက စတင်ဖိ အေကာင်
့ းဆံးေနရာက ဆင်းရဲ ဒကကိ

ြမင်ြခင်း င ့် ယင်းက ဘာဆိသည်ကိ ာေဖွြခင်း ြဖစ်ပါသည်။

ထိအေမးများ၏အေြဖမာ ပံြပင်မဟတ်ပါ။
သင်ခန်းစာ (၂၁) တရားဘာဝနာ
ံသပ်သပ် ပါ

ဇာတ်လမ်းဒ ာရီ ပံြပင်များ၊ ဘာသာေရးများ၊ အယဝါဒများ များစွာကိ ေဝဖန် ပီးသည့ေ

် နာက် က န်ေတာ့်
အေနြဖင ့် မိမိကယ်
ိ ကိ ေဝဖန်မလည်း တရားမည် ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်လ
့ မျိ
ိ း အဆိးြမင် ဝါဒီတဦးအေနြဖင ့်
ဘယ်လများ
ိ ကည် ကည်လင်လင် ရင်ရင်ပျပျ အိပ်ရာထ င်
ိ ပါေသးသလဲ ဆိတာကိ င်းြပချင်ပါသည်။ က န်ေတာ့်

အေနြဖင ့် င်းြပဖိ ့ င ့် မိမိကယ်

ိ ကယ်
ိ ေဝဖန်ဖိ ဝန်
့ ေလးပါသည်။ အေ ကာင်းမာ ကိယ့ဂ
် ဏ်ကယ်
ိ ေဖာ် မသေတာ်ဆိ
သလိ ြဖစ်မာကိ တပိင်းစိးရိမ်သလိ၊ က န်ေတာ်အ
့ တွက် အဆင်ေြပသည့န
် ည်းက လတိင်းအတွကလ
် ည်း အဆင်ေြပ
မာဆိ ပီး ေြပာသလိမျိ း ြဖစ်မည်ကလည်
ိ း စိးသည့အ
် တွကေ
် ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်တ
့ င
ွ ် ပါလာသည့် မျိ း ိး

ဗီဇ၊ အာ ံေ ကာ ယွနမ
် ျား၊ က န်ေတာ် ြဖတ်သန်းလာသည့် သမိင်းေ ကာင်း င ့် က န်ေတာ်၏
့ ဓာရ်မက အြခားသများ
င ့် တမည် မဟတ်သည်ကိ က န်ေတာ်ေကာင်းေကာင်း ကီး သေဘာေပါက်ပါသည်။ သိေသာ်
့ က န်ေတာ် ကမာ ကီး
ကိ ြမင်သည့အ
် ခါ ဘယ်လမျက်
ိ မန်စိမ်းြဖင ့် ြမင်သည်၊ အဘယ့ေ
် ကာင ့် က န်ေတာ် ြမင်သလိမျိ း ပံေြပာင်း ပီး

ြမင်သည်၊ က န်ေတာ်ေရးသလိမျိ း ေရးြဖစ်သည် ဆိသည်ကိ စာဖတ်သများ သိရပါက အကျိ း ိေကာင်း ိ င်

ိ
ပါသည်။

က န်ေတာ် ဆယ်ေကျာ်သက် ဘဝက ဘဝင်မကျ မေကျမနပ် ြဖစ်ေနသည့၊် ငိမ် ငိမ် မေန င်

ိ သည့် လငယ်

တဦး ြဖစ်ခပ
ဲ့ ါသည်။ ကမာေလာက ကီးက က န်ေတာ်အ
့ တွက် အဓိပာယ် မ ိသလိ၊ ဘဝ င ့် ပတ်သက်သည့်
ကီးကျယ်ေသာ ေမးခွနး် များအတွကလ
် ည်း က န်ေတာ်တ
့ င
ွ ် အေြဖ မ ိပါ။ အထးအားြဖင ့် ကမာ ကီး င ့် က န်ေတာ့်
ဘဝတွင ် အဘယ့ေ
် ကာင ့် ဆင်းရဲဒကများစွာ ကံ ေနရသလဲ ဆိသည့် ေမးခွနး် င ့် ယင်းကိ ဘယ်လေြဖ
ိ င်းရမလဲ ဆိ

သည့် ေမးခွနး် များပင် ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်န

့ ားတွင ် ိသည့် လများ င ့် က န်ေတာ်ဖတ်သည့် စာအပ်များမ ရသည့်
အေြဖမာ ဗာရာဏသီချဲထားသည့် လပ်ဇာတ်ပံြပင်များ ပံစံအမျိ းမျိ း င ့် ြဖစ်ပါသည်၊ ယင်းတိမာ
့ နတ်ဘရားများ င ့်
နတ်ြပည်အေ ကာင်း ေရးထားသည့် ဘာသာေရး ဒ ာရီများ၊ အမိေြမ င ့် သမိင်းေပးတာဝန်အေ ကာင်း ေဖာ်ြပသည့်

အမျိ းသားေရး ဒ ာရီများ၊ အချစ် င ့် စွနစ

် ့ ားခန်း အေ ကာင်း ြဖစ်သည့် အချစ်ေရး ဒ ာရီများ၊ ပစည်းများ ဝယ်သ
သံးစွဲြခင်း င ့် စီးပွားေရး တိးတက်ြခင်းက က န်ေတာ်က
့ ိ ဘယ်လေပျာ်
ိ ရင်ေစမည် ဆိသည့် အရင်း င် ဒ ာရီပံြပင်
များသာ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းတိမာ
့ လပ်ဇာတ်ပံြပင်များသာ ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ သည် ဆိသည့် အသိမျိ းေတာ့ က န်

ေတာ်တ
့ င
ွ ် ိပါသည်။ သိေသာ်
့ အမန်တရားကိ ဘယ်လိ ာေဖွရမည်ဆသည်
ိ ကိ က န်ေတာ်မသိခပ
ဲ့ ါ။

က န်ေတာ် တကသိလ်စတက်သည့် အချိနတ

် င
ွ ် ယင်းေမးခွနး် များအတွက် အေြဖ ာရန် အေကာင်းဆံးေနရာ
ဟ ထင်ခပ
ဲ့ ါသည်။ သိေသာ်
့ က န်ေတာ်အ
့ ထင် င ့် လက်ေတွတြခားစီ ြဖစ်ခပ
ဲ့ ါသည်။ ပညာရပ်ကမာက က န်ေတာ်က
့ ိ
လသားများ ဖန်တးီ ခဲသ
့ ည့် ဒ ာရီပံြပင်များကိ ေချဖျက်နားလည်ရန် စွမ်းအားေကာင်းသည့် ကိရိယာ တန်ဆာပလာ
များ ေပးအပ်ေသာ်လည်း ဘဝ င ့် ပတ်သက်သည့် ေမးခွနး် များအတွက် ေကျနပ်စရာေကာင်းေသာ အေြဖများေတာ့
မေပးအပ် င်
ိ ခပ
ဲ့ ါ။ ယင်းအစား သတိက
့ က န်ေတာ်က
့ ိ ပိ ပီး ပိ ပီး ကျဥ်းေြမာင်းေသာ ေမးခွနး် များကိသာ အာ ံစိက်
ရန် အားေပးခဲပ
့ ါသည်။ အဆံးတွင ် က န်ေတာ်သည် ေအာက်စ်ဖိဒ့် တကသိလ်၌ အလယ်ေခတ် စစ်သားများ၏
ကိယ်တင်
ိ ေရး အတ ပတမ
ိ ျား င ့် ပတ်သက် ပီး ပါရဂဘွယရန်
ဲ ကျမ်းေရးသား ြပ စသည့် အြဖစ် ေရာက်ခဲ့
ပါသည်။ က န်ေတာ်က အပျင်းေြပဝါသနာ အေနြဖင ့် ဒဿနိကစာအပ်များ ဖတ် ြခင်း င ့် ဒဿနိက အြငင်းအခံများ
ေဆာင်ရွကြ် ခင်းများကိ ဆက်လက် ေဆာင်ရွကခ
် ပ
ဲ့ ါသည်။ ယင်းတိက
့ မ ပီးဆံး င်
ိ ေသာ ဉာဏ်ပိင်းဆိင်ရာ ေဖျာ်ေြဖမ

ေပးအပ်ေသာ်လည်း တကယ့စ
် စ်မန်သည့် ထိးထွငး် အသိဉာဏ်ေတာ့ မရ ိသေလာက် ြဖစ်ပါသည်။ သိပ်စိတပ
် ျက်
စရာေကာင်းပါသည်။

အဆံးတွင ် က န်ေတာ်သ
့ ငယ်ချင်းေကာင်း ရွ နေ
် မရွ မ်က က န်ေတာ်က
့ ိ စာအပ်များ င ့် ဉာဏပိင်းဆိင်ရာ
ေဆွးေ းွ မများအားလံးကိ ရက်အနည်းငယ် ေဘးချထား ပီး ဝိပဿနာတရားစခန်း တခဝင်ရန် အ ကံေပးပါသည်။
(“ဝိပဿနာ” ဆိသည်မာ အိ ယ
ိ ြပည် ကီးက ေ းေဟာင်း ပါဠိဘာသာစကားြဖင ့် “ထိးထွငး် သိြမင်ြခင်း” ဟ
အဓိပာယ်ရပါသည်။) က န်ေတာ်က ယင်းကိ ေခတ်သစ် နား ပ်စရာ စကားလံး သပ်သပ်ဟသာ ယဆ ပီး ေနာက်ထပ်

ဒ ာရီပံြပင်များ ထပ်မ ကားချင် ေသာေ ကာင ့် သွားရန် ြငင်းဆိခဲပ

့ ါသည်။ သိေသာ်
့ တ စ်ေလာက် သငယ်ချင်းက
ထပ်တလဲလဲ နားချသည့အ
် တွက် ၂၀၀၀ ြပည့် စ် ဧ ပီလတွင ် ဝိပဿနာ ဆယ်ရက်တရားစခန်း ဝင်ြဖစ်သာွ းပါသည်။

က န်ေတာ်က တရားဘာဝနာ ပွားများြခင်း င ့် ပတ်သက် ပီး ယခင်က မသိသေလာက် ြဖစ် ပီး လ ိ ဝက်

ဆန်း ကယ် ပ်ေထွးေပွလသ

ီ ည့် သီအရီ
ိ မျိ းစံပါေလာက်သည်ဟ ထင်ြမင်ခပ
ဲ့ ါသည်။ လက်ေတွ ကံ သည့အ
် ခါတွငမ
်
သင် ကားသည်က လွနစ
် ာွ လက်ေတွကျသည့် သင် ကားချက် ြဖစ်သည့အ
် တွက် အံအ
့ ားသငရ
့် ပါသည်။ တရားစခန်း
တွင ် သင် ကားသည့် ဆရာက ဆရာ ကီး ဦးဂိအင်ကာ ြဖစ်ပါသည်။ သက ေယာဂီများကိ ကမ်းေပ ထိင်၊ မျက်လးံ

ပိတခ
် င်
ိ း ပီး ာသီးဖျားက ဝင်ေလထွကေ
် လကိ အာ ံစိက် ခိင်းပါသည်။ သက “ဘာမ မလပ်န”ဲ ့ ဟ
ေတာက်ေလ ာက်ေြပာေန ပါသည်။ “အသက် တာကိ ဘယ်လနည်
ိ းနဲမ့ ထိနး် ချ ပ်ဖိ မ
့ ကိ းစားပါနဲ။့ ပီးေတာ့
အသက်ကိ ဘယ်လနည်
ိ းမျိ းနဲမ့ လပ် တာမျိ း မလပ်ပါနဲ။့ ဘယ်လပဲ
ိ ြဖစ်ေနြဖစ်ေန လက် ိမာ ိေနတဲ့ အ ိတရား
အတိင်းကိပဲ ပါ။ ဝင်ေလ ဝင်လာတဲအ
့ ခါမာ ေယာဂီဟာ ဝင်ေလကေလး ဝင်လာတာကိပဲ သိေနပါ။ ထွကေ
် လ
ထွကသ
် ာွ းတဲအ
့ ခါမာလည်း ထွကေ
် လ ထွကသ
် ာွ းတာကိပဲ သိေနပါ။ ပီးေတာ့ စိတအ
် ာ ံ ပျံသွား ပီး အေတွးေတွ၊

စ းစား ကံစည်တာေတွ၊ စိတက

် းေတွ ေပ လာတဲအ
့ ခါမာလည်း ကိယ့စ
် ိ တဟ
် ာ ဝင်ေလထွကေ
် လကေန တြခား
ေရာက်သာွ း ပီဆတာကိ
ိ သိ ံပဲ သိေနပါ” ဆိ ပီး ဂ ကီးက န် ကားပါသည်။ ယင်း န် ကားချက်က က န်ေတာ်
ကားဖးသမ ထဲတင
ွ ် အေရးအ ကီးဆံး အရာ ြဖစ်ပါသည်။

လများက ဘဝ င ့် ပတ်သက် ပီး ေမးခွနး် ကီးများ ေမးသည့အ

် ခါ သတိက
့ ာသီးဖျားမာ ဘယ်အချိန ် ဝင်
ေလ ဝင်လာသလဲ၊ ဘယ်အချိန ် ထွကေ
် လ ထွကသ
် ာွ းသလဲ ဆိတာကိ လံးလံး စိတမ
် ဝင်စား ကပါ။ သတိ သိ
့ ချင်
သည်က ေသ ပီးသည့အ
် ခါ ဘာြဖစ်သလဲ ဆိတာမျိ းြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ဘဝ၏ တကယ့လ
် ိ ဝက်ဆန်း ကယ်မမာ
ေသ ပီးလ င် ဘာြဖစ်သာွ းလဲ မဟတ်ပါ၊ မေသခင် ဘာြဖစ်သလဲ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက ေသြခင်းတရားကိ
နားလည်လပါက
ိ င်သန်ြခင်းဘဝကိ နားလည်ဖိ လိ
့ ပါသည်။

လေတွက “ေသသွားသည့အ
် ခါ ငါလံးလံး ေပျာက်ကယ
ွ သ
် ာွ းမာလား။ ငါ ေကာင်းကင်ဘကိ
ံ ေရာက်မာ
လား။ ငါ ခ ာကိယ်အသစ်တခမာ ဝင်စားမာလား”ဆိတာမျိ း စ းစားတတ် ကပါသည်။ ယင်းေမးခွနး် များမာ
ေမွးသည်မ ေသသည်အထိ “ငါ” ဆိတာေလး အ မဲ တည်တေ
ံ့ နသည်ဟ ယဆထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ
ေမးခွနး် က ယင်း “ငါ” ကေလး ေသသွားသည့အ
် ခါ ဘာြဖစ်မလဲ ဆိသည့် ေမးခွနး် ကိ ေမးပါသည်။ သိေသာ်
့
ေမွးသည်မ ေသသည်အထိ အ မဲတည်တေ
ံ့ နသည့် အရာရယ်လိ ့ ိ င်
ိ ပါမည်လား။ ခ ာကိယ်က အချိန ် ငအ
့် မ

ေြပာင်းလဲ ေနပါသည်။ ဦးေ ာက်ကလည်း အချိန ် ငအ

့် မ ေြပာင်းလဲေနပါသည်။ စိတက
် လဲ အချိန ် ငအ
့် မ
ေြပာင်းလဲ ေနပါသည်။ စာဖတ်သက မိမိကယ်
ိ ကိ ေသချာစးစးစိက်စိက် ေလေလ၊ အခိက်အတံ့ တခမ ေနာက်တခ
အထိ တည်တေ
ံ့ နသည့အ
် ရာ ဘာမမ ိဆသည်
ိ က ပိ ပီး ထင် ားလာေလေလ ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဘဝ ကီးတခ
လံးကိ ဘယ်အရာက အတတကွ စစည်းထားပါသနည်း။ စာဖတ်သက ယင်းေမးခွနး် ၏ အေြဖကိ မသိပါက ဘဝကိ
နားမလည်ဟ ဆိလိရပါသည်
့ ။ ထိအြပင်
့ ေသြခင်းတရားကိလည်း ေသချာေပါက် နားလည်မည် မဟတ်ပါ။ စာဖတ်
သက ဘဝကိ ဘယ်အရာက စစည်းထားသည်ဆသည်
ိ ကိ ာေဖွေတွ ိပါက၊ ာေဖွေတွ ိသည့အ
် ခါ ေသြခင်းတရား

င ့် စပ်လျဥ်းသည့် ေမးခွနး် ကီးများ၏ အေြဖကလည်း ထင် ားလာမည် ြဖစ်ပါသည်။

လေတွက “ေမွးသည်မ ေသသည်အထိ တည်တေ

ံ့ နသည့် အရာမာ ဝိညာဥ်(soul) ြဖစ် ပီး ယင်းက ဘဝကိ
စစည်းထားသည့် အရာြဖစ်သည်” ဟဆိပါသည်။ သိေသာ်
့ ယင်းက ဒ ာရီ ပံြပင်သာ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သအေန

ြဖင ့် ဝိညာဥ်ကိ ေတွ ဖး၊ ြမင်ဖးပါသလား။ စာဖတ်သက ယင်းအချက်ကိ ေသသည့် အခိက်အတနတ

့် င
ွ သ
် ာ မဟတ်ဘဲ
ဘယ်အချိနတ
် င
ွ မ
် ဆိ ြမင်သးသပ်
ံ င်
ိ ပါသည်။ အခိက်အတနတ
် ့ ခ ကန်ဆးသွ
ံ ား ပီး ေနာက်အခိက်အတနတ
် ့ ခ စသည့်
အချိနတ
် င
ွ ် မိမိဘာြဖစ်သာွ းလဲ ဆိသည်ကိ နားလည်ပါက ေသသည့အ
် ခိက်အတနတ
့် င
ွ လ
် ည်း ဘာြဖစ်မည် ဆိသည်
ကိ နားလည် င်
ိ ပါသည်။ စာဖတ်သက အသက် သွငး် ထတ် လပ်သည့် အခိက်အတနတ
် ့ ခတွငပ
် င် မိမိကယ်
ိ ကိ
အမန်တကယ် င်
ိ ပါက ယင်းအရာအားလံးကိ နားလည်မည် ြဖစ်ပါသည်။

ဝင်ေလထွကေ
် လကိ မတ်ြခင်းြဖင ့် ပထမဆံး သိလာရသည်မာ စာအပ်ေတွ ဖတ်ဖး၊ တကသိလ်ေတွ တက်
ဖးသည် မန်ေသာ်လည်း က န်ေတာ်သည် ကိယ့စ
် ိ တက
် မ
ိ မသိသေလာက် ြဖစ် ပီး ထိနး် လဲ မထိနး် ချ ပ် င်
ိ သေလာက်
ပင် ြဖစ်သည်ကိ သိလာရြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ် တတ်စမ
ွ ်းသေလာက် ကိ းစား ပီး ေသာ်လည်း ာသီးဖျား
တွင ် ဝင်ထက
ွ ေ
် နသည့် ဝင်ေလထွကေ
် လ အ ိတရားကိ စိတပ
် ျံမသွားဘဲ ဆယ်စကနထ
် ့ က် ပိ ပီး မ င်
ိ ခပ
ဲ့ ါ။ စ်

ေပါင်းများစွာ က န်ေတာ်ထင်ခသ
ဲ့ ည်မာ က န်ေတာ်သည် က န်ေတာ်ဘ
့ ဝ၏ အ င်သခင် ြဖစ် ပီး က န်ေတာ့် ကိယ်ပိင်
အမတ်တဆ
ံ ပ
ိ ်အတွက် က န်ေတာ်သာ ဥက ြဖစ်သည်ဟ ထင်ခပ
ဲ့ ါသည်။ သိေသာ်
့ နာရီအနည်းငယ်ေလာက် တရား
ဘာဝနာ ပွား ပီးေနာက် သေဘာေပါက်လာသည်မာ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် မိမိကယ်
ိ ကိ ထိနး် ချ ပ် င်
ိ စမ
ွ ်း မ ိ
သေလာက် ြဖစ်သည်ကိ သိလာြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်က ဥက မဟတ်ဘဲ တံခါးေစာငအ
့် ဆငသ
့် ာသာ သာ ိ
ပါသည်။ က န်ေတာ်က
့ ိ ခ ာကိယ်၏ ဂိတတ
် ခ
ံ ါးဝြဖစ်သည့် ာသီးဖျားတွင ် တံခါးေစာငအ
့် ေနြဖင ့် ဝင်လာသည့၊်
ထွကလ
် ာသည့် ဘယ်ဟာြဖစ်ြဖစ်ကိ ခိင်းြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း ဘယ်ေလာက်မ မ ကာလိက်ေသးခင်
ပင် စိတက
် ပျံလွငသ
့် ာွ းကာ က န်ေတာ်တ
့ ာဝန်ကိ ပစ်ထားလိက်ပါေတာသ
့ ည်။ အဆိပါ အေတွအ ကံ က က န်ေတာ့်
ကိ မျက်လးပွ
ံ င ့် အြမင်ကျယ်ေစခဲပ
့ ါသည်။

တရားစခန်းက ေနာက်ရက်များတွင ် ေယာဂီများကိ ဝင်ေလထွကေ

် လ ခိင်း ံတင်မက ခ ာကိယ်တကိယ်

လံးေပ ိ ခံစားမ ေဝဒနာများကိပါ ခိင်းပါသည်။ ေဝဒနာများမာ ထးကဲသည့၊် ခံစားလိေကာင်

့ းသည့် ေဝဒနာများကိ
ာ ပီး ခိင်းြခင်းမျိ း မဟတ်ပါ။ သာမန် ေတွ ကံ ေနကျ ေဝဒနာများ ြဖစ်သည့် ပြခင်း၊ ဖိမိြခင်း၊ နာကျင်ြခင်း စသည့်

ေဝဒနာများကိ ခိင်းြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ဝိပဿနာ ြခင်း နည်းလမ်းက စိတအ

် စ သည် ခ ာကိယ် ိ ခံစားမ ေဝဒနာ
များ င ့် ဆက်စပ်ေနသည်ဆသည့
ိ ် ထိးထွငး် ဉာဏ်အေပ အေြခခံထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ မိမိ င ့် ကမာ ကီး အ ကား

တွင ် အ မဲတမ်း ခ ာကိယ် ခံစားမ ေဝဒနာများ ိပါသည်။ က န်ေတာ်က မိမိခ ာြပင်ပ ကမာ ကီး ိ အြဖစ်အပျက်

များကိ ဘယ်ေတာမ
့ တံြပန်
့ ြခင်း မလပ်ပါ၊ က န်ေတာ်က မိမိ ခ ာကိယ် ေပ ိ ခံစားမ ေဝဒနာများကိသာ တံြပန်
့ ြခင်း
ြဖစ်ပါသည်။ ခံစားမ ေဝဒနာက မေကာင်းသည့် ေဝဒနာ ြဖစ်သည့အ
် ခါ ေဒါမနဿ င ့် တံြပန်
့ ပါသည်။ ခံစားမ
ေဝဒနာက ေကာင်းသည့် ေဝဒနာ ြဖစ်ပါက ပိ ပီး လိချင်သည့် အဘိဇ ာြဖင ့် တံြပန်
့ ပါသည်။ က ပ်
် တက
ိ ့ အြခားလ
တဦး လပ်သည့အ
် ရာ၊ သမတထရမ်ပ
့ ်၏ ေနာက်ဆးတွ
ံ စ်တာပိစ့် သိမဟတ်
့ ဟိးငယ်ငယ်က အမတ်တရ တခခကိ

တံြပန်
့ သည်လိ ထင်
့ သည့အ
် ခါတွငေ
် တာင်မ တကယ့အ
် မန်တရားမာ အနီးဆံး မိမိခ ာကိယ် ိ ခံစားမေဝဒနာများကိ
တံြပန်
့ ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ မိမိတ၏
ိ ့ အမျိ းသား င်
ိ င၊ံ သိမဟတ်
့ ဘရားသခင်ကိ တဦးဦးက ေစာ်ကားလိ စိ
့ တဆ
် းသည့
ိ ်

အခါ ေစာ်ကားမကိ မခံမရပ် င်

ိ ြဖစ်ေစသည်မာ မိမိရင်ထက
ဲ ေလာင်က မ်းေနသည့် ခံစားမ င ့် လံးသားက နာကျင်

ေနသည့် ခံစားမ ေဝဒနာ ြဖစ်ပါသည်။ မိမိတ၏

ိ ့ အမျိ းသား င်
ိ ငက
ံ ဘာကိမ မခံစားရပါ၊ သိေသာ်
့ မိမိတ၏
ိ့
ခ ာကိယ်ကမ နာကျင်မကိ ခံစားရပါသည်။

စာဖတ်သက ေဒါသဆိတာ ဘာလဲ သိချင်ပါသလား။ စာဖတ်သ စိတဆ

် းိ ေဒါသထွကေ
် နတဲ့ အချိန ်

ခ ာကိယ်မာ ြဖစ်ပျက်ေနတဲ့ ခံစားမ ေဝဒနာေတွကပဲ

ိ ကည့ပ
် ါ။ က န်ေတာ် အထက်ပါ တရားစခန်း ဝင်တန်းက
အသက် ၂၄ စ် ိ ပီ ြဖစ်ပါသည်။ ေဒါသထွကတ
် ာကိလည်း အ ကိမ်ေပါင်း ၁ ေသာင်းေလာက် ကံ ေတွ ဖး ပီး ြဖစ်

မည်ထင်ပါသည်။ သိေသာ်
့ ေဒါသက အမန်တကယ် ဘယ်လခံ
ိ စားမ ေဝဒနာမျိ းလဲဆတာ
ိ တခါမ မတ် ကည့ဖ
် း
ြခင်း မ ိပါ။ က န်ေတာ် စိတဆ
် းသည့
ိ ် အခါတိင်း ဘယ်သကေတာ့ ဘယ်လိ ေြပာလိက်တာ၊ သိမဟတ်
့ ဘယ်လလပ်
ိ

လိက်တာ စသည့် ေဒါသထွကစ

် ရာ အရာကိပဲ အာ ံစိက်ပါသည်။ ေဒါသ၏ ခံစားမ ေဝဒနာ အ ိတရားက ဘယ်လိ
ဘယ်ပံဆိတာကိ မ မတ်ဖးပါ။

က န်ေတာ်ဘ
့ ဝ တေလ ာက်လးံ အဲဒ
့ အ
ီ့ ချိနအ
် ထိ သင်ယလာခဲသ
့ မ ထက် တရားစခန်း ဝင်သည့် ဆယ်ရက်
အတွငး် ခံစားမေဝဒနာများကိ မတ်ြခင်းကေန မိမိကယ်
ိ ကယ်
ိ အေ ကာင်းေရာ၊ ေယဘယျ အားြဖင ့် လသားေတွ
အေ ကာင်းေရာ ပိ ပီးသိလာသည်ဟ ထင်ပါသည်။ ထိသိ တရားမတ်
့ ရန်မာလည်း ဘယ်ပံြပင်၊ ဘယ်သအ
ီ ရီ
ိ ၊ ဘယ်
ဒ ာရီေတွကမ
ိ ယံ ကည် လက်ခစ
ံ ရာ မလိပါ။ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် အ ိတရားကိ အ ိတရားအတိင်းသာ မတ်ဖိ ့
လိပါသည်။ က န်ေတာ်သေဘာေပါက်သာွ းသည့် အေရးအ ကီးဆံး အရာမာ က န်ေတာ် ဆင်းရဲဒက ကံ ရြခင်း
အေ ကာင်းရင်း အရင်းအြမစ်က က န်ေတာ်စ
့ ိ တ၏
် ပံစံများေ ကာငပ
့် င်ဆသည်
ိ ြဖစ်ပါသည်။ က န်ေတာ်က တခခကိ

လိချင် ပီး ယင်းကိ မရသည့အ

် ခါ ဆင်းရဲဒကကိ ဖန်တးီ ြခင်းြဖင ့် စိတက
် တံြပန်
့ ပါသည်။ ဆင်းရဲဒကက ြပင်ပကမာ
တွင ် ိေနသည့် အတိင်းသား အ ိတရား (objective condition) မဟတ်ပါ။ က န်ေတာ်စ
့ ိ တက
် ဖန်တးီ လိက်သည့်

စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာ တံြပန်
့ မ ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းအချက်ကိ သေဘာေပါက် နားလည်ြခင်းက ပိ ပီး ဆင်းရဲဒက ကံ ေတွ
ြခင်းမ ချ ပ် ငိမ်းရာေရာက်ရန် ပထမဆံး ေြခလမ်း ြဖစ်ပါသည်။

တရားစခန်းကိ ပထမဆံး ဝင်သည့် ၂၀၀၀ ြပည့် စ်က စ ပီး က န်ေတာ် တေနကိ

့ စ်နာရီ တရားထိင်

ပါသည်။ စ်တင်
ိ း တလ သိမဟတ်
့ ၂ လ တရားစခန်း ရက် ည်ဝင်ပါသည်။ ယင်းက အ ိတရားကေန
ထွကေ
် ြပးြခင်း မဟတ်ပါ။ အ ိတရား င ့် နီးစပ်ေအာင် ကိ းစားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ တေနကိ
့ စ်နာရီ အနည်းဆံး အ ိ

တရားကိ အ ိတရားအတိင်း အမန်တကယ် မတ်ပာွ းများ ပီး ကျန် ၂၂ နာရီတင

ွ ေ
် တာ့ က န်ေတာ်မ
့ ာ အီးေမးလ်များ၊
တွစ်တာပိစ့် များ၊ ချစ်စဖွယ် ေခွးဗီဒယ
ီ ေလးများြဖင
ိ ့် အလပ်များရပါသည်။ တရား မတ်ြခင်းက ရ ိသည့် အာ ံစိက်
င်
ိ စမ
ွ ်း င ့် င်းလင်းစွာ ြမင် င်
ိ စမ
ွ ်း မ ိဘဲ က န်ေတာ်အ
့ ေနြဖင ့် ေဆးပီးယန်း (Sapiens) စာအပ်ေရာ၊ ဟိမိေဒဝ
(Homo Deus) စာအပ်ေရာ ေရး င်
ိ ခမ
ဲ့ ည် မဟတ်ပါ။ အနည်းဆံး က န်ေတာ်အ
့ တွကေ
် တာ့ တရား မတ်ြခင်းက
သိပံနည်းကျ သေတသနြပ ြခင်း င ့် ပဋိပက ြဖစ်ြခင်း မ ိပါ။ တရား မတ်ြခင်းက အထးသြဖင ့် လသားစိတက
် ိ

နားလည်ရန် ကိ းစားရန်တင
ွ ် သိပံနည်းကျ ေလ့လာဖိ နည်
့ းလမ်းများထဲက တန်ဖိး ိလသည့် ကိရိယာတန်ဆာပလာ
တခ ြဖစ်လာပါသည်။

စ်ဖက်စလံးကေနတးေဖာ်ြခင်း

သိပံပညာရပ်က စိတ၏
် လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်ြဖစ်မများကိ အေြဖ ာရန် ခက်ခရ
ဲ ြခင်း အဓိက အေ ကာင်းမာ

က ပ်
် တတွ
ိ ့ င ် စိတက
် ိ ထိေရာက်စာွ အသံးချ ေလ့လာ င်
ိ မည့် ကိရိယာ တန်ဆာပလာများ မ ိေသာေ ကာင ့်
ြဖစ်သည်။ သိပံပညာ င်များ အပါအဝင် လအများက စိတ် င ့် ဦးေ ာက်ကိ ေရာေထွးေလ့ ိ ကပါသည်။ သိေသာ်
့
ယင်း စ်ခက လံးလံး မတညီေသာ အရာများ ြဖစ် ကပါသည်။ ဦးေ ာက်က ည ရွ နမ
် ျား၊ အာ ံေ ကာ အချိတအ
် ဆက်
များ၊ ဇီဝဓာတ ပစည်းများ ပါဝင်ေသာ ပ်ပိင်းဆိင်ရာ ကွနယ
် က် တခြဖစ်ပါသည်။ စိတက
် မ မိမိ ကံ ေတွခံစားရသ

ည့် နာကျင်မ၊ သာယာမ၊ ေဒါသ၊ အချစ်စသည့် အေတွအ ကံ များ စီးဆင်းေနသည့် အစ တခြဖစ်ပါသည်။ ဇီဝေဗဒ

ပညာ င်များက ယဆသည်မာ ဦးေ ာက်က တနည်းတဖံြဖင ့် စိတက

် ိ ဖန်တးီ ထတ်လပ် ပီး သန်းေထာင် င ့် ချီေသာ
အာ ံေ ကာ ယွနမ
် ျား ိ ဇီဝဓာတ ဓာတ်ြပ မများက နာကျင်ြခင်း၊ ချစ်ြခင်း စသည့် အေတွအ ကံ များကိ ဖန်တးီ ြခင်း

ြဖစ်သည်ဟ ယဆ ကသည်။ သိေသာ်

့ ယခထိ ဦးေ ာက်ကေန စိတဘ
် ယ်လိ ထွကေ
် ပ လာသည်ဆတာ
ိ င ့်
ပတ်သက် ပီး က ပ်
် တိ လံ
့ းလံး နားမလည်ေသးပါ။ သန်းေထာင် ငခ
့် ျီေသာ အာ ံေ ကာ ယွနမ
် ျားက လ ပ်စစ်

အချက်ြပမများကိ ပံစံတမျိ းြဖင ့် ထတ်လငသ

့် ည့အ
် ခါ က န်ေတာ်က နာကျင်ြခင်းကိ ခံစားရ ပီး ေနာက်ထပ် ပံစံတ
မျိ းြဖင ့် ထတ်လငသ
့် ည့အ
် ခါတွငမ
် ချစ်ြခင်းကိ ခံစားရသည်မာ ဘယ်လေ
ိ ကာင ့် ြဖစ်ရပါသနည်း။ လံးလံး နားမလည်

ပါ။ သိြဖစ်
့ ရာ ဦးေ ာက်ကေန စိတေ
် ပ ထွကလ
် ာသည်မာ မန်သည် ထားဦးေတာ၊့ အနည်းဆံး ယခအချိနထ
် ေ
ိ တာ့

ဦးေ ာက်ကိ ေလ့လာြခင်း င ့် စိတက

် ိ ေလ့လာြခင်းက မတညီေသာ လပ်ငန်းများအေနြဖင ့် ိေနပါသည်။

ဦးေ ာက်ကိ ေလ့လာသည့် သေတသနလပ်ငန်းများက မိက်က ိစကပ်များ၊ ဦးေ ာက် ပံရိပ်ြမင်စက်များ၊

အားေကာင်းေသာ ကွနြ် ပ တာများ၏ ေကျးဇးေ ကာင ့် ခန်ပျံေကျာ်လား တိးတက်လျက် ိပါသည်။ သိေသာ်

့ စိတက
် ိ

ေတာ့ မိက်က ိစကပ် သိမဟတ်

့ ဦးေ ာက် ပံရိပ်ြမင်စက်တခသံး ပီး ကည့လ
် ိ မရ
့ င်
ိ ပါ။ ယင်းပစည်းကိရိယာများက
ဦးေ ာက်အတွငး် ိ ဇီဝဓာတ င ့် လ ပ်စစ် ြဖစ်စဥ်များကိ ေထာက်လမ်းသိ ိရန် ကညီေပးေသာ်လည်း ယင်းတိ ့ င ့်

ဆက်စပ်ေနသည့် ေတွ ကံ ခံစားရမများကိ ေတာ့ သိ ိ င်

ိ ေစရန် ကညီမေပးပါ။ ၂၀၁၈ ခ စ်အထိ က န်ေတာ်
တိက် ိက် ေလ့လာလိရသည့
့ ် စိတက
် က န်ေတာ့် စိတသ
် ာ ြဖစ်ပါသည်။ အြခားေသာ အသိ ိသည့် သတဝါများ

ဘယ်လမျိ
ိ း ေတွ ကံ ခံစားေနရသည်ကိ သိချင်ပါက က န်ေတာ် လပ်လရသည်
ိ့ က တဆငခ
့် ံ ြပန်ေြပာသည့်
အချက်အလက်များကိသာ မီခရပါသည်
ိ ။ ယင်းတိကလည်
့ း သေဘာသဘာဝအားြဖငက
့် ိ များစွာေသာ လွေ
ဲ ချာ်မများ၊

အြပည့အ
် ဝ သိရန် ခက်ခမ
ဲ များြဖင ့် ြပည့် က်ေနပါသည်။

က န်ေတာ်တအေနြဖင
ိ့ ့် လအမျိ းမျိ းဆီမ တဆငခ
့် ံ အချက်အလက်များ စေဆာင်း ပီး စာရင်းအင်းပညာကိ
သံးကာ ထပ်တလဲလေ
ဲ တွရသည့် ပံစံများကိ ေတွ ိထတ်ေဖာ် င်
ိ သည်ကေတာ့ ဟတ်ပါသည်။ ယင်းကဲသ
့ ိ နည်
့ း

လမ်းများကိ သံး ပီး စိတပ

် ညာ င်များ င ့် ဦးေ ာက် သိပံပညာ င်များက စိတ၏
် အေ ကာင်း ပိမိနားလည်လာ ံသာ

မက လသန်းေပါင်းများစွာ၏ အသက်ကပင်
ိ ကယ်တင် င်
ိ ခပ
ဲ့ ါသည်။ သိေသာ်
့ တဆငခ
့် ၊ံ သများ ြပန်ေြပာသည့်
အချက်အလက် များကိ မီခကာ
ိ စိတက
် ေလ့
ိ လာသည့် နည်းက အဆငတ
့် ခအထိပဲ ေဆာင်ရွကလ
် ရမည်
ိ့ ြဖစ်

ပါသည်။ သိပံ ပညာရပ်တင

ွ ် ြဖစ်စဥ်ြဖစ်ရပ် တခကိ ေလ့လာရန် အေကာင်းဆံး နည်းလမ်းမာ တိက် ိက် ေလ့လာ
ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ဥပမာ - မ ဿေဗဒပညာ င်များက တဆငခ
့် ံ အရင်းအြမစ်များကိ အများအြပား အသံးြပ ရ

ပါသည်။ သိေသာ်
့ သတိအေနြဖင
့ ့် ဆာမိအန် ယဥ်ေကျးမကိ အမန်တကယ် နားလည်လပါက
ိ တချိနမ
် ဟတ် တချိန ်

တွငေ
် တာ့ ဆာမိအာသိ အထပ်
့ အပိးေတွြပင်ကာ သွားရမည် ြဖစ်ပါသည်။

သွား ံ၊ လည်ပတ် ံ ငေ
့် တာ့ မလံေလာက်သည်က ဟတ်ပါသည်။ ေကျာပိးအိတတ
် လံး လွယက
် ာ ဆာမိ

အာကိ အလည်အပတ်သာွ းသတဦး ေရးသည့် ဘေလာဂ

့ ်ကိ သိပံနည်းကျ မ ဿေဗဒ ေလ့လာမတရပ်ဟ မတ်ယ
မည် မဟတ်ပါ။ အေ ကာင်းမာ ေကျာပိးအိတလ
် ယ
ွ ် ပီး လည်ပတ်သ အများစက လိအပ်သည့် နည်းနာနိဿယများ ိ
မည် မဟတ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။ သတိ၏
့ ေတွ ိမများက ကံ သလိြဖစ် ပီး ဘက်လက်
ိ ယဆမများ သိပ်များ

ေနမည် ြဖစ်ပါသည်။ ယံ ကည်စိတခ

် ျရသည့် မ ဿေဗဒပညာ င် တဦး ြဖစ်လာရန်မာ လထံးဓေလ့များကိ တင် ကိ
ထင်ေ ကးများ င ့် အစွဲများကင်းကာ နည်းစနစ်တကျ င ့် ဓမဓိ ာန်ကျကျ ေလ့လာ င်
ိ ရန် သင်ယဖိလိ
့ ပါသည်။
မ ဿေဗဒဌာနက ယင်းသိ သင်
့ ေပးမည် ြဖစ်ပါသည်။ မတညီေသာ ထံးဓေလ့များအ ကား ကးလးဆက်ဆံ င်
ိ ေစ
ရန် မ ဿေဗဒ ပညာ င်များ အေရးပါသည့် အခန်းက က ေဆာင်ရွက် င်
ိ ြခင်းမာလည်း ယင်းေ ကာင ့် ြဖစ်
ပါသည်။

စိတက
် ိ သိပံနည်းကျ ေလ့လာမက ယင်းကဲသ
့ ိမ
့ ဿေဗဒပညာရပ် ေမာ်ဒယ်လပ
် ံစံအတိင်း မြဖစ်တာ များ

ပါသည်။ မ ဿေဗဒပညာ င်များက မ ကာခဏ ေဝးလံေခါင်သေ

ီ သာ က န်းများ၊ လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ် င်
ိ ငမ
ံ ျားကိ
သွားေရာက်ေလ့လာသည်များကိ တင်ြပေလ့ ိေသာ်လည်း သိစိတက
် ိ ေလ့လာသည့် ပညာ င်များမာမ ယင်းကဲသ
့ ိ့

စိတ၏
် နယ်ပယ်ကိ ကိယ်တင်
ိ သွားေလ့လာတာမျိ း ားပါးပါသည်။ မိမိစိတက
် ိ တိက် ိက် ေလ့လာ င်
ိ သမာ မိမိသာ

ြဖစ်ရာ ဆာမိအန်ယဥ်ေကျးမကိ ဘက်လက်

ိ မများ၊ အစွဲများ မပါဘဲ ေလ့လာ င်
ိ ရန် ဘယ်ေလာက်ပဲ ခက်ခပ
ဲ ါေစ၊ မိမိ
စိတက
် ိ ဓမဓိ ာန်ကျကျ ေလ့လာရန်မာမ ပိ၍ပင် ခက်ခပ
ဲ ါသည်။ ရာစ စ်တခ ေကျာ် ကာ ကိ းစားေဆာင်ရွက် ပီး

ေနာက် ယေနေခတ်
့ မ ဿေဗဒပညာ င်များ၏ လက်ထတ
ဲ င
ွ ် တိက် ိက် ေလ့လာမ ေဆာင်ရွကရ
် န် စွမ်းအား
ေကာင်းသည့် နည်းလမ်းများ ိေန ပီ ြဖစ်သည်။ စိတပ
် ိင်းဆိင်ရာကိ ေလ့လာသည့် ပညာ င်များတွငမ
် တဆငခ
့် ံ
အချက်အလက်များကိ စေဆာင်းရန် င ့် ေလ့လာသံးသပ်ရန် နည်းကိရိယာများ အများအြပား ဖန်တးီ ခဲေ
့ သာ်လည်း
မိမိစိတက
် ိ ေလ့လာရန်အတွကမ
် စလံးေရပင် မစရေသးသေလာက် ြဖစ်ပါသည်။

စိတက
် ိ တိက် ိက်ေလ့လာရန် ေခတ်သစ်နည်းလမ်းများ မ ိသည့အ
် တွက် က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ေခတ်သစ်မ
တိင်မီ ဓေလ့ထးတမ်
ံ းများက နည်းလမ်းတချိ ကိ သံး ကည့ေ
် ကာင်း သံး ကည့် င်
ိ ပါသည်။ စိတက
် ိ ေလ့လာြခင်းအား

ေ းေခတ် ယဥ်ေကျးမ အေတာ်များများက အေတာ်ေလး အေလးေပး ေဆာင်ရွကခ

် ဲ့ က ပီး သတိက
့ တဆငခ
့် ံ

သတင်းအချက်အလက်များကိ မီခြခင်
ိ း မဟတ်ဘဲ မိမိစိတက
် ိ မိမိ စနစ်တကျ ြမင် င်
ိ ရန် ေလ့ကျငေ
့် ဆာင်ရွကခ
် ဲ့

ကပါသည်။ သတိ တီ
့ ထင
ွ ခ
် သ
ဲ့ ည့် နည်းလမ်း များကိ ယေနေခတ်
့ တငွ ် ေယဘယျဆန်ဆန် “တရားအားထတ်ြခင်း/

တရားထိင်ြခင်း” ဟ စေပါင်း ေခ ပါသည်။ ယေနေခတ်

့ တငွ ် ၄င်းစကားလံးကိ ဘာသာေရး င ့် လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်မ
များ င ့် ဆက်စပ်ေလ့ ိေသာ်လည်း မအားြဖင ့် မိမိစိတက
် ိ တိက် ိက် ေလ့လာသည့် မည်သည့န
် ည်းလမ်းကိမဆိ

တရားထိင်ြခင်း/တရားအားထတ်ြခင်းဟ ေခ လိရပါသည်
့ ။ ဘာသာတရား အများအြပားကလည်း တရားထိင်သည့်

နည်းလမ်း အမျိ းမျိ းကိ အထးတလည် အသံးချခဲ့ ကပါသည်။ သိေသာ်

့ ယင်းသိဆိ
့ လိ တရားထိ
့ င်ြခင်း၊ တရား

အားထတ်ြခင်းက ဘာသာေရး အလပ် ြဖစ်ကိ ြဖစ်သာွ းသည်ဟ မဆိလိပါ။ ဘာသာတရားများက စာအပ်များကိ

လည်း အများအြပား အသံးချခဲပ

့ ါသည်။ သိေသာ်
့ ထိသိြဖစ်
့ ံ င ့် စာအပ်ေတွသးြခင်
ံ းက ဘာသာေရး ကျငစ
့် ဥ်၊
ဘာသာေရး အလပ် ြဖစ်မသွားပါ။

ေထာင်စ စ်များစွာအတွငး် လသားများက ရာ ငခ

့် ျီေသာ တရားထိင်ြခင်း နည်းလမ်းများကိ တီထင
ွ ခ
် ဲ့

ပါသည်။ ယင်းတိက
့ အေြခခံ စည်းမျဥ်းများ င ့် ထိေရာက်မများလည်း ကွာြခား ကပါသည်။ က န်ေတာ်တ
့ င
ွ ် တရား
ထိင်သည့် နည်းလမ်းတမျိ းထဲကသာ
ိ ကိယ်ပိင် အေတွအ ကံ ိပါသည်။ ဝိပဿနာ တရားအားထတ်ြခင်းနည်းလမ်း

ြဖစ်ပါသည်။ သိြဖစ်
့ ရာ ဝိပဿနာအေ ကာင်းကိသာ က န်ေတာ်အ
့ ေန င ့် င်
ိ င်
ိ နင်းနင်း ေြပာ င်
ိ ပါသည်။ အြခား

ေသာ တရားဘာဝနာပွားသည့် နည်းလမ်းများကဲသ

့ ိ ဝိ
့ ပဿနာကိလည်း ေ းေခတ် အိ ယ
ိ တွင ် ဗဒြမတ်စာွ က ာေဖွ
ေတွ ိခသ
ဲ့ ည်ဟ ဆိ ကပါသည်။ ရာစ စ်များစွာအတွငး် ဗဒြမတ်စာွ ဆီမ လာသည် ဆိေသာ သီအရီ
ိ များ၊ ဒ ာရီများ

အမျိ းမျိ း ေပ ေပါက်ခပ

ဲ့ ါသည်။ အများအားြဖငလ
့် ည်း သက်ေသ အေထာက်အထားက ာလိ မရပါ။
့ သိေသာ်
့ စာ

ဖတ်သအေနြဖင ့် တရားထိင်ဖိရန်
့ ၊ တရားဘာဝနာပွားဖိရန်
့ ယင်းသီအရီ
ိ ၊ဒ ာရီများကိ ယံပစ်စရာမလိပါ။ က န်

ေတာ်က
့ ိ ဝိပဿနာတရားြပခဲသ
့ ည့် ဆရာက လွနစ
် ာွ လက်ေတွကျသည့် ဆရာ ကီး ဦးဂိအင်ကာ ြဖစ်ပါသည်။ သက
ေယာဂီများကိ အဆက်မြပတ် န် ကားသည်မာ စိတက
် ိ သည့အ
် ခါ တဆငခ
့် ံ ေဖာ်ြပချက်များ၊ ဘာသာေရး အယ

စွဲများ၊ ဒဿနိက မန်းဆချက်များ အကန်လးကိ

ံ ေဘးချခဲ့ ပီး ကိယ်တင်
ိ ေတွ ကံ ခံစားရမကိ အေြခခံဖိ၊ ့ ဘာပဲ

ေတွ ကံ ခံစားရသည်ြဖစ်ေစ အမန်တကယ် ကံ ေတွရသည့် လက်ေတွ အ ိတရားကိပဲ ဖိ ့ န် ကားပါသည်။ ေန ့

တိင်း ေယာဂီအများအြပားက ဆရာ ကီးဆီလာ ပီး လမ်း န်ချက်ေတာင်းခံြခင်း၊ ေမးခွနး် ေမးြခင်းများ ေဆာင်ရွက်

ကပါသည်။ အခန်း အဝင်ဝတွင ် ေရးထားသည်မာ “သီအရီ

ိ ဆန်သည့် ေမးခွနး် များ၊ ဒဿနိကဆန်သည့် ေမးခွနး် များ
ကိ မေမးပါနဲ။့ လက်ေတွ သည့အ
် ခါ ကံ ကိ က်ရသည် င ့် စပ်လျဥ်းသည်များကိသာ ေမးပါ” ဆိ ပီး ေရးချိတထ
် ား

ပါသည်။

လက်ေတွ ရသည်မာ ခ ာကိယ်ေပ ိ ေတွ ကံ ခံစားရသည့် ေဝဒနာများ၊ ယင်းေဝဒနာများကိ စိတက

်
တံြပန်
့ မများကိ နည်းစနစ်တကျ၊ အဆက်မြပတ်၊ ဓမဓိ ာန်ကျကျ ရြခင်း ြဖစ်ပါသည်။ ယင်းသိ ့ ြခင်းြဖင ့် စိတ၏
်

အေြခခံပံစံများကိ နားလည်လာရန် ြဖစ်ပါသည်။ လအများက တခါတရံ တရားထိင် ပီး သာယာစရာ ခံစားမများ၊

သခ အရသာများလိမျိ း အထး ခံစားမအေတွအ ကံ များကိ လိက် ာတတ် ကပါသည်။ စင်စစ်ေသာ်ကား ဤ

စ ကဝဠာထဲတင
ွ ် သိစိတ် (consciousness) သည်သာ အ ကီးမားဆံး လ ိ ဝက်ဆန်း ကယ်မ ြဖစ်ပါသည်။ ထိအြပင်
့
သမား ိးကျ ေတွ ကံ ခံစားမများြဖစ်သည့် ပြခင်း၊ ယားယံြခင်းတိကလည်
့ း ပီတေ
ိ သာမနဿ၊ ဧကဂတာကျမ

တိနည်
့ းတ လ ိ ဝက် ဆန်း ကယ်၊ အသိခက် ကသည်ပင် ြဖစ်ပါသည်။ ဝိပဿနာတရားသမားများအဖိ အထး
့
ေတွ ကံ ခံစားမများေနာက် ဘယ်ေတာမ
့ လိက်မ ာဘဲ သတိစိ့ တက
် ေတွ ကံ ခံစားေနရသည့် အ ိတရားကိသာ

ဘယ်လမျိ
ိ း အ ိတရားြဖစ်ြဖစ် အာ ံစိက် ပီး ဖိရန်
့ သတိေပးပါသည်။

ပီးခဲေ
့ သာ စ်များအတွငး် စိတက
် ိ ေလ့လာသည့် ပညာ င်များေရာ၊ ဦးေ ာက်ကိ ေလ့လာသည့် ပညာ င်

များပါ ယင်းကဲသ
့ ိ တရားအားထတ်
့ ြခင်း နည်းလမ်းများကိ စိတဝ
် င်စားလာ ကပါသည်။ သိေသာ်
့ သေတသန

ပညာ င်အများစက ယင်းနည်းလမ်းများကိ ယခထိ တိက် ိက်မဟတ်ေသာ တဆငခ

့် ံ နည်းလမ်းများ ငသ
့် ာ သံးစွဲပါ

ေသးသည်။ ပံမန်အားြဖင ့် သိပံပညာ င်တဦးက တရားအားထတ်သည့် အလပ်ကိ ကိယ်တင်

ိ တကယ်မလပ် ကည့်
ပါ။ သတိလပ်
့ သည်က ဝါရင ့် တရားထိင်သများကိ ဓာတ်ခခ
ွဲ န်းသိ ဖိ
့ တေ
် ခ ပီး တရားထိင်ခင်
ိ းကာ သတိ ဦးေ
့ ာက်၏

လပ် ားမများ အီလက်ထ ဒ် (electrodes) များ တပ်ဆင်ကာ ကိ ေလ့လာ ကည့ြ် ခင်းြဖစ်ပါသည်။ ထိသိလပ်
့ ြခင်းြဖ
င ့် ဦးေ ာက်အေ ကာင်း စိတဝ
် င်စားစရာ အချက်အလက် များကိ သိ ိရ င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ ရည်ရွယခ
် ျက်က စိတ်

အေ ကာင်း သေဘာေပါက် နားလည်ရန် ြဖစ်ပါက အေရးအ ကီးဆံး ထိးထွငး် အသိဉာဏ်များ င ့် က ပ်

် တိ လွ
့ ေဲ ချာ်

ေန င်
ိ ပါသည်။ ယင်းသိ ေလ့
့ လာြခင်းက ပ်ဝတ ၏ ဖွဲစည်းပံကိ ေလ့လာသတဦး မန်ဘလ
ီ းတခကိ သံးကာ
ေကျာက်တးံ တတံးကိ အကျယ်ချဲ ကည့ရ
် န် ကိ းစားေနသလိ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက သဆီ
့ သာွ း ပီး မိက်ခ ိစ
ကပ် တခေပးကာ “ဒါေလးသံး ကည့။် မိက်ခ ိစကပ်သးရင်
ံ မန်ဘလ
ီ းထက် ပိ ပီး ေသချာ ြမင်ရတယ်” ဟ အ ကံြပ

ပါသည်။ ထိအခါ သက မိက်ခ ိစကပ်ကိ ယလိက် ပီး သလက်

့ စဲေ
ွ တာ် မန်ဘလ
ီ းေလး ငပ
့် ဲ ယင်းမိက်ခ ိစကပ် ကီး

ကိ ဘယ်လမျိ
ိ း ပ်ဝတ ေတွ င ့် ဖွဲစည်းထားလဲဆတာကိ
ိ အပီအြပင် ကည့ဖ
် ိရန်
့ လပ်ြပန်ပါသည်… တရား
အားထတ်ြခင်း၊ တရားထိင်ြခင်း အလပ်က စိတက
် ိ တိက် ိက်ေလ့လာရန် တန်ဆာပလာ ြဖစ်ပါသည်။ စာဖတ်သက

ကိယ်တင်
ိ တရားထိင်မ ကည့ဘ
် ဲ တြခားတရားထိင်သ တဦး၏ ဦးေ ာက် လ ပ်စစ် အချက်ြပမများကိ ေလ့လာရန်
လပ်ပါက တရားထိင်ြခင်းက ေပးမည့် ထိးထွငး် အသိဉာဏ်များ င ့် လွေ
ဲ ချာ် င်
ိ ပါသည်။

ဦးေ ာက်သေတသနတွင ် အသံးြပ ေနသည့် လက် ိ ကိရိယာတန်ဆာပလာများ င ့် နည်းလမ်းများကိ စွန ် ့

လတ်ရန် ေြပာေနြခင်း လံးဝမဟတ်ပါ။ တရားထိင်ြခင်းက ယင်းတိကိ

့ အစားမထိး င်
ိ ပါ။ သိေသာ်
့ တရားထိင်ြခင်းကိ
ယင်းတိ ့ င ့် တွဖ
ဲ က်အသံးချ င်
ိ ပါသည်။ ၄င်းက အင်ဂျင်နယ
ီ ာများ ကီးမားသည့် ေတာင် ကီးတလံးကိ

ဥမင်လဏ်
ိ ေခါင်း ေဖာက်ေနြခင်း င ့် နည်းနည်း တပါသည်။ တဖက်ထက
ဲ ေနပဲ ဘာလိ ေဖာက်
့ ေနမလဲ။ စ်ဖက်စလံး

က ပိ င်တေဖာက်တာက ပိေကာင်းပါသည်။ ဦးေ ာက် င ့် စိတက

် အမန်တကယ်ကိ တခတည်း အတတသာ ြဖစ်ပါ

က၊ လိဏ်ေခါင်း စ်ခက ေသချာေပါက် လာဆံမည် ြဖစ်ပါသည်။ ဦးေ ာက် င ့် စိတ် ငက

့် အတတ မြဖစ်ရင်ေရာ။

ယင်းသိဆိ
့ ပါက ဦးေ ာက်တင်မကဘဲ စိတက
် ပါ
ိ တးေဖာ်ရန် ပိ၍ပင် အေရး ကီးမည် ြဖစ်ပါသည်။

အချိ တကသိလ်များ င ့် ဓာတ်ခခ

ွဲ န်းများက တရားထိင်ြခင်းအလပ်ကိ ဦးေ ာက် ေလ့လာြခင်းတွင ် ေလ့လာ

စရာ ပစည်းသပ်သပ်အြဖစ်တင်မက သေတသနလပ်ြခင်း နည်းလမ်း အေနြဖငပ

့် ါ စတင်အသံးချလာ ပီ ြဖစ်ပါသည်။

သိေသာ်
့ လည်း ယင်းလပ်ငန်းစဥ်က ေြမစမ်းခရမ်းပျိ း အဆငတ
့် င
ွ သ
် ာ ိပါေသးသည်။ အေ ကာင်းတချက်က ထိသိ ့
လပ်ရန် သေတသနပညာ င်များ အေနြဖင ့် ပံမန်ထက်ထးေသာ အားစိက်မ လိအပ်ေသာေ ကာင ့် ြဖစ်ပါသည်။

တရားထိင်ြခင်း အလပ်ကိ ေသေသချာချာလပ်ရန်မာ လွနစ

် ာွ လံလဝီ
့ ရိယ စိက်ထတ်ရန် လိအပ်ပါသည်။ စာဖတ်သ
က ဓမဓိ ာန်ကျကျ ခံစားမေဝဒနာများကိ ရန် ကိ းစားပါက ပထမဆံး သတိထားမိမည့် အရာမာ မိမိစိတက
်

ဘယ်ေလာက်ေတာင် ထိနး် ရခက် ပီး စိတမ

် ည်လဆ
ဲ တာ
ိ ြဖစ်ပါသည်။ င
ိ း် ယဥ် ကည့လ
် င် ထင် ားသည့် ခံစားမ
ေဝဒနာ ြဖစ်သည့် ာသီးဖျားက ဝင်ေလထွကေ
် လကိ ရန် စာဖတ်သက အာ ံစိက်လ င်ေတာင်မ ယင်းအလပ်ကိ

စိတက
် စကနအ
် ့ နည်းငယ်သာ လပ် င်
ိ ပါသည်။ ယင်းေနာက် စိတက
် ပျံလွငသ
့် ာွ းမည် ြဖစ် ပီး စိတက
် းများ၊

အမတ်ရမများ၊ ဟိေရာက်ဒေ
ီ ရာက် အေတွးများဆီ ပျံလင
ွ သ
့် ာွ းမည် ြဖစ်ပါသည်။

မိက်ခ ိစကပ်က ဆံချက်ဝါးသွားသည့အ

် ခါ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ထိနး် ချ ပ်သည့် ဘီးလံးကေလးကိ လည့်

လိက်ရန်သာ လိပါသည်။ ထိနး် ချ ပ်သည့် ဘီးလံးက ပျက်ေနပါက စက်ြပင်ဆရာကိ ေခ လိရပါသည်

့ ။ သိေသာ်
့ စိတ်

က ပျံလွငသ
့် ာွ းသည့အ
် ခါတွငမ
် အလွယတ
် က ြပင်လိ မရပါ။
့ စိတတ
် ည် ငိမ်ရန် င ့် သမာဓိရ အာ ံစးစိက် ပီး

နည်းစနစ်တကျ၊ ဓမဓိ ာန်ကျကျ င်

ိ ရန် များစွာ ေလ့ကျငဖ
့် ိ လိ
့ အပ်ေလ့ ိပါသည်။ အနာဂတ်တင
ွ ် ေဆးေလး

ေသာက်လက်
ိ ပီး ချက်ချင်း အာ ံစိက်လာ င်
ိ သည်ဆတာမျိ
ိ း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ သိေသာ်
့ လည်း တရားထိင်
ြခင်း အလပ်က အာ ံစးစိက်ရန် သပ်သပ်မဟတ်ဘဲ စိတက
် ိ ေလ့လာရန် ရည်ရွယြ် ခင်း ြဖစ်သည့အ
် တွက် ယင်းသိ ့
အလွယန
် ည်းက အကျိ းထက် အေ ာငအ
့် ယက်ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ်ေန င်
ိ ပါသည်။ ေဆးက က ပ်
် တကိ
ိ ့ လွနစ
် ာွ အာ ံ
စးစိက် င်
ိ စမ
ွ ်း င ့် တက် ကမကိ ေပးေသာ်လည်း တချိနတ
် ည်းမာပင် စိတ၏
် အတိင်းအတာ နယ်ပယ်တခလံးကိ

ေလ့လာြခင်းကိ ဟနတ
် ့ ားေနတာမျိ း ြဖစ်ေကာင်း ြဖစ် င်
ိ ပါသည်။ တကယ်တမ်းတွင ် ဒီေနေခတ်
့ တငွ ေ
် တာင်မ စိတ်

အာ ံစးစိက်မကိ တီဗီတင
ွ ် သည်းထိတရ
် င်ဖိ ဇာတ်ကားတကားကား ကည့ြ် ခင်းြဖင ့် အလွယတ
် က ရ င်
ိ ပါသည်၊။

သိေသာ်
့ စိတက
် ဇာတ်ကားထဲတင
ွ ် လွနစ
် ာွ စးစိက်ေနသည် ြဖစ်ရာ စိတအ
် တွငး် ိ ြဖစ်ေပ မများကိ မ င်
ိ ေတာပ
့ ါ။

သိေသာ်
့ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် ယင်းကဲသ
့ ိ နည်
့ းပညာ ပစည်းများကိ အသံးချလိ မရဘး
့ ဆိလ င်ေတာင်မ

လက်မေလ ာသ
့ ငပ
့် ါ။ မ ဿေဗဒပညာ င်များ၊ သတေဗဒပညာ င်များ င ့် အာကာသယာဥ်မးများကိ အတယသင ့်

ပါသည်။ မ ဿေဗဒပညာ င်များ င ့် သတေဗဒ ပညာ င်များက ေဝးကွာသည့် က န်းများတွင ် စ်ေပါင်းများစွာ

ေနကာ အ ရာယ်အသွယသ
် ယ
ွ ် င ့် ေရာဂါအမျိ းမျိ းကိ ကံ ေတွရပါသည်။ အာကာသယာဥ်မးများကလည်း
အ ရာယ်များသည့် အာကာသ ခရီးထွကရ
် န် စ်ေပါင်းများစွာ ခက်ခဲ ကမ်းတမ်းသည့် ေလ့ကျငခ
့် န်းများြဖင ့် ြပင်ဆင်

ရပါသည်။ က ပ်
် တအေနြဖင
ိ့ ့် င်
ိ ငြံ ခားယဥ်ေကျးမဓေလ့ထးတမ်
ံ းများ င ့် မသိေသးေသာ မျိ းစိတမ
် ျား၊ ေဝးကွာသ

ည့် ဂိ ဟ်များကိ သိ ိနားလည်ရန် ယင်းသိ အားထတ်

့ လစိ
ိ တ် ိသည်ဆပါက
ိ မိမိတိ စိ
့ တက
် ိ နားလည်ရန်လည်း

အလားတ အားစိက်ထတ်ဖိ ထိ
့ က်တန်ဖွယရ
် ာ ိပါသည်။ ထိအြပင်
့ အယ်လဂ
် ိရစ်သမ်များက ကိယ့စ
် ိ တက
် ေတာ့

ဘယ်လဘယ်
ိ ဝါ ြဖစ်ချင်သည်၊ လပ်ချင်ပါသည်ဟ ဆံးြဖတ်ချက်ေတွ ကိယ်စားချေပးေနသည့် အြဖစ်မေရာက်ခင်
ကိယ့စ
် ိ တက
် ယ်
ိ အရင် နားလည်ထား င်
ိ ဖိ လိ
့ အပ်ေနပါေတာေ
့ လသတည်း။

******