BC fo H , i: 8 4 +») 2s z4 @ KivematyKa Po podstawieniu wartosci liczbowych otrzymamy: ‘Zadanie preykladowe 1V Rowerzysta porusza sig ruchem jednostajnym po torze kotowym © promieniu r = 20 m i okresie T = 10 s. Jaka czgSé przyspiesze- nia ziemskiego g = 9,8 2 stanowi przyspieszenie dosrodkowe te- g0 rowerzysty? Rozwiqzanie Dane: r= 20 m, T= 10s, = 9,8 2. Oblicz: n=“ & W tym zadaniu obliczenia trzeba rozpoczaé od znalezienia przy- spieszenia dosrodkowego. Znamy kilka wzor6w na a, Zastosujemy wz6r ostatni, gdyi zawiera on okres, ktdrego war- toSé podano w tresci zadania 4ntr = pag, = 0806 508 Zadania rachunkowe Dodawanie wektoréw i ruch jednostajny. Rownania ruchu 1.1. Dwa prostopadle do siebie wektory a’ i 5’ o wartosciach od- powiednio a = 30 jednostek i 6 = 40 jednostek sq przylozone w jed- nym punkcie, Oblicz wartosé sumy i réznicy tych wektorw. 1.2. R. Dwa jednakowe wektory o wartosci 20 jednostek kazdy sa skierowane w kierunkach przecinajacych sig pod katem: a) a, = 90°, b) a, = 60°, ¢) ay = 120°, d) a, = 0°. Oblicz sume i réznice tych wektoréw we wszystkich przypadkach. (M-F) 1.3. W. Dwa jednakowe wektory o wartoSci a = 18 jedno- stek kazdy tworza dowoiny kat a. Oblicz wartoSé sumy i ré2nicy tych wektoréw. Wykonaj obliczenia dla a = 40°. 1.4. W. Dwa wektory ¢ i d’ 0 wartosciach c = 20 jednostek i d= 30 jednostck praytozone w jednym punkcie sq skierowane na- stepujaco: wektor ¢ na pétnoc, a wektor d’ na potudniowy-wschéd. ‘Znajdt graficanie przyblizona wartosé sumy i rbimicy tych wektordw. 1.5. Obserwator znajdowat sig w odleglosci d= 100 m od szosy. W pewnej chwili samochéd poruszajacy sie po szosie zmalazt sig w ta- kim polozeniu, 2e odcinek laczacy samochd z obserwatorem byt do szosy prostopadly. Po czasie t= 10 s odlegtoSé migdzy obserwa- torem a samochodem wzrosla do d, = 125 m. Jaki odcinek przejechat samochéd w tym czasie? Jaka byla érednia predkosé samochodu na tym odcinku? 1.6. R. Samolot poruszat sig poziomo z predkoécig v = 900 mat W pewnej chwili przeleciat nad obserwatorem. Po uplywie f= 40 s byt widoczny przez obserwatora pod katem a = 45° do pionu, Na jakiej wysokosci poruszal sig samolot? 1.7. Pilot samolotu poruszajacego sig na wysokosci h = 2000 m zobaczyt wie#e kontrolna pod katem a = 30° w dét od poziomu"6 DODAWANIE WEKTOROW1 RUCH IEDNOSTANNY, ROWNANIA RUCHU 17 4 wystartowala skierowana prostopadle do brzegu z pun- | Praybila do drugiego brzegu w punkcie B. W drodze powrotnej Jano motordwke celujac ,,dziobem” doktadnie w punkt 4. Sze- raeki wynosi /= 90 m. Jak daleko od punktu A wyladuje Owka? AL, R, Pod jakim katem do brzegu nalezy ustawié motoréwkg na by poruszala sig prostopadle do brzegu. Jaka jest predkosé (rys. 1.8). Nastepnie po uplywie t= 20 s samolot przelecial nad wiez. Owki wagledem brzegu? Zakladamy, ze predkosé pradu rzcki ma Jaka byla predkosé samolotu? 3 ., oraz #e motoréwka porusza sig wzgledem wody Rvs. 18 1.8. Lédke ustawiono prostopadie do brzegu rzeki. Szerokosé rae~ = 150 m, a predkosé pradu v = 2 = Lédka preeplyngla na drugi brzeg (ustawiona caly czas w tym samym kierunku) w ciagu 100 s. Oblicz, w jakiej odlegtoéci od punktu lezacego naprzeciwko miejsca startu wyladuje 16dka. Jaka jest predkosé 1odki wzgledem_ brzegu? 1.9. Motoréwica poruszala ae z predicobcis wzeiedem wody roi 19. Oblicz przemieszczenie i predkosé éredniq samolotu, ktory =) =: PredkoSé pradu rzeki ma dokladnie taka sama wartosé. Mo- sig do Warszawy. O godzinic 17" pilot zameldowal, ze samolot ; pees x sig nad Wybrzezem w odlegtosci 320 km od Warszawy. toréwke skicrowano tak, 2 joj of tworzy kat « = 60° 2 linia brace Aiea meldunku 0 godzinic 17° zglosit pozycie odlegla od Jaka jest predkosé motoréwki wzeledem brzegu rzeki? W jakim czasie ere ddlcm.iWyjaini, jak rozumieer eens fizycony zak motoréwka przeplynic na druga strong rzcki, jesli zalozymy, ze joj tao praed.cvastotcia: predkosci szerokosé wynosi / = 60 m? ki wynosi 12, Oblicz przemieszczenie i predkoSé érednia samochodu poru- sig na trasie Warszawa — Poznasi na odeinku migdzy Kutnem em, Wiemy, ze samochéd ten znajdowal sig o godzinie 12” {nie odleglym od Warszawy 0 125 km i o godzinie 13° w Koninie 0 205 km od Warszawy. (Zal6imy, Ze trasa jest linia prosta) 414, Ziemia porusza sig wokst Stotica w przyblizeniu po okregu jeniu R= 150 min km. Oblicz przemieszczenie Ziemi w ciagu miesigcy. 4S, Biegacz, ktory miat przebiec 100 m, wyruszyl z punktu znaj- 0 big Xp = 20 m za linia startu. Zaléimy, Ze biegh on ruchem ajnym x predkoscia v= 8 = ‘Ulsi, réwnanie ruchu i oblicz, doturt do mety. Narysuj wykres x (1). “al6, Ruch dwoch ciat zapisano réwnaniami: B x,(t)=10 +48 x,(t) = 28- 21-3) dla t>3s. Rvs 19 1.10. Predkosé ruchu motoréwki wzgledem wody wynosi tj, (rys. 1.9). Predkosé pradw' rzeki ma dokladnie taka sama wartosé, erie? Naryouj wykres (1),18 @ KinemaryKa 1.17. Napisz. rwnania dla ruchu cial, ilustrowanego wykresem (ays. 1.10). Rvs. 1.10 1.18. Z pewnego punktu na drodze zaczat uciekaé preestepca; biegt z predkoscig vy = 5 > W odleglosci x», = 20 m za nim znaj- : m ’ dowat sig policjant, ktéry gonit go z predkoscig v= 7". Ruch ich odbywal sig stale w2dtué tej samej prostej. Uléi r6wnania ruchu i ob- lice, gdzie i kiedy policjant dogoni przestepeg. Narysuj wykres x(t). , km 1.19. Z micjscowosci A wyruszyl turysta z predkoscia oy = 4“ w strong miejscowosci B odlegtej od A o 20 km. W tym samym czasie 2 tejze miejscowosci B w kierunku A wyruszyl z predkoscia », rowerzysta. Obierz uklad odniesienia i ul6z rownania ruchu. Gdzie i kiedy obaj sig spotkaja? Narysuj dla nich wykresy x (1). 1.20, Z miasta A wyruszyt w strong miasta B odleglego od A 0 100 km samochéd cigiarowy x predkoscia v, = 40 = Jedno- caeénie z miasta Bw strong A wyruszyt samochéd osobowy z pred- koscig v, = 60“. Gdzie i kiedy samochody sie spotkaja? Nastepnie DODAWANIE WEKTOROW I RUCH JEDNOSTAJNY. ROWNANIA RUCHU 19 20 km przed miastem B (liczge w strong 4) iz samochéd osobowy wyjechat motocyklista x punktu odleglego 0 x, {y= 12 minut poiniej km i 25 = 100". Kiedy i gdaie dogoni motocyklista samochéd osobowy i minie cigzarowke? { gonit santochéd osobowy z predk: 1.21, W. Obserwator stal na mofcie przerzuconym prez. raeke plynaca z predkoscig 9, = z. W pewnej chwili zauwazyl, ze w odleg- Josci x9, = 10 m przed mostem wrzucono do wody kolo ratunkowe. Obserwator po uplywie czasu t, = 5 s rzucit z mostu do wody butelke. Nastepnie po uplywie ¢; = 20 s zauwaiyl, Ze z przystani polozonej Xp) = 60 m ponizej mostu wyruszyla w gore rzeki motorswka. Moto- rowka poruszala sig wzgledem brzegu z predkosciq v = 2 ES Narysuj wykres polozenia kola, butelki i motoréwki w zaleznosci od czasu. Oblicz gdzie i kiedy motoréwka minie kolo i butelke. (MGR) 1.22. R. Przez pierwsze dwie sekundy ciato poruszato sig wadtué pewnej prostej z predkoscig v, = 3 ™. Praez nastepne dwie sekundy wadlué tej same prose} ciato kontynuowato ruch z predkos- cig v, = 5 : _ Nastgpnie zawrécilo i przez cztery sekundy poruszato sig 2 predkoscia vy = 4 Es w strong punktu poczatkowego. Napisaé row- nania ruchu, Narysowaé wykres x (1). (M-F) 1.23. Pierwsze cialo wyruszylo z pewnego punktu i porusza- m to sig z predkoscia v, przez. ty = 3's, a nastepnie zatrzymato sig 5 na f, =2.s, potem przez kolejne f, = 2s poruszato sig z predkoscia v5 4 potem przez. kolejne 1, = 5 s wrécilo do polozenia poczat- 8 kowego. Drugic cialo wyruszylo z punktu odlegiego 0 x51 = 1m za punktem startu pierwszego ciala i ¢; = 4 s poéniej ze stat predkosciq a4 > gonige poprzednie cialo. Kiedy i gdzie ciata sig spotkaja? Narysowaé wykres zaleZnosci polozenia cial od czasu.20 © wanewarvxa 1.24. Na podstawie wykresu pokazanego na rys. 1.11 oblicz pred- koéci ciata na kazdym odcinku. Ul6z dla niego rwnania ruchu. (Pa- migtaj o koniecznosci podania dziedziny kazdego 2 nich). Oblicz sred- nig predkosé ciata. (MER) 1.25. Z miasta A w strong miasta B, 0 godzinie 10° wyru- szyt rowerzysta. Poruszat sie z predkoscig vy = sé © godzinie 10° 2 punktu C polozonego w odleglosci xo¢ = 6 km od miasta 4, ale po przeciwnej stronie niz miasto B, wyruszyla w strong miasta B cigza- rowka. Poruszala sig ze stala predkoscia v, = 15°. Po pewnym czasie cigzaréwka dogonila rowerzystg. W miejscu spotkania zaladowano na nig rower, Post6j trwal 41 = 20 minut. Nastepnie cigzaréwka ruszyla wraz x rowerzysta dale] w strong miasta B, ale z mniejsza predkoscia, 13=10™. Do miasta B dotarli o godzinie 13°, Oblic, jak daleko lezy miasto B od A. Ul6z rownania ruchu i podaj dokladnie dziedzing tych rownaa (czas). (MEF) 1.26. Na podstawie wynikéw poprzedniego zadania, oblicz Srednig predkosé rowerzysty i cigzar6wki na trasie z miasta A do mia- sta BL (ME) 1.27. Z miasta A wyruszyt rowerzysta 2 predkoscia v= 10 2 w kierunku miasta B odleglego o xo» = 200 km. Nastepnie DODAWANIE WEKTOROW I RUCH JEDNOSTAINY. ROWNANIARUCKU 21 Je = 60 minut poéniej z tego samego punktu wyruszyla cigzaréwka u predkoscia vy = 20” i gonila rowerzyste. Po dogonieniu rowerzysty yatezymata sig i w ciagu 4t= 15 minut zatadowano rower na cigia- rowke i kontynuowano podréz. Gdy cigzarowka przejeidiala przez punkt odlegly od miasta A o x = 18 km z miasta B wyruszyt samo- hdd dostawezy, ktéry poruszat sig z predkoscia vp = 30 : w strong miasta A. Po spotkaniu cigzarowki samochody zatrzymaly sig na Ai’ = 10 minut. Przetadowano rower na samochéd dostawozy. Na- sigpnie kazdy kontynuowal poprzedni ruch. Po jakim czasie rower inajdzie sig z powrotem w miescie A? © Uwaga: Postuz si¢ wykresem i rwnaniami ruchu! 1.28. Oblicz przcbyta droge i érednia predkosé ruchu samochodu, wikladajac, Ze w ciggu pierwszej godziny jechat z predkoscia v, = 20”, Ww ciagu drugicj z predkoscia v, = 1.29. Oblicz czas i éredniq predkosé ruchu samochodu, zaktada- ‘We, ze pierwszy odcinek drogi o dlugosci s, = 240 m przebyt z pred- olein v, = 207, a drugi takiej same} dtugosci s; = 5, 2 predkoseia 1,30, Dwaj turysci wyruszyli na wycieczke. Pierwszy cala trase Pitvebyt z predkoscia », plonwsze dwie godziny poruszal sie z predkoscig o Av = 1 a mniejszq 5 re w ciagu cvterech godzin. Drugi przez i piorwszego, natomiast poiniej z predkoscig o dv = * La wigkszq, ‘Ml plorwszego. Ktory predzej dotart do celu? h 1,31. Dwaj turyéci wyruszyli na wycieczke. Mieli do przgjscia a ‘f= 20 km, Pierwszy przebyl cata trase ze stata predkoscia vy = 5 a22 @ KanemaryKa Drugi przez pierwsza polowe drogi poruszal sie z predkoscia s mniejszq od pierwszego. Natomiast w drugiej potowie sta- ral sig strate nadrobié i szedt z predkoscig o Av wieksza od pierwszego. Ktory predzej dotrze do celu? Z jaka predkosciq musialby sig poruszaé drugi turysta na drugim odcinku, aby dotarli do celu rownoczesnie? o dv 1.32. Statek, plyngc pod prad rzeki, porusza sig wegledem brzegu ki z predkoscia v, = 6 s a plynge 2 pradem z predkoscia v, = 9 = Oblicz predkosé statku wegledem wody i predkosé wody w rzece. 1.33. W. Dwa samochody w pewnej chwili poruszaja sig wadluz tej samej prostej z predkosciami 0 jednakowych wartoSciach wynos7a- cych, pierwszego zakladajgc, 2e poruszaja sig tak, Ze wektory predkosci: a) maja te same zwroty, b) maja zwroty przeciwne, ¢) tworza kat 60°. 20 :. Oblicz predkos drugiego samochodu wzgledem Ruch prostoliniowy jednostajnie zmienny 1.34. R. Pociag ruszyt ze stacji ruchem jednostajnie przyspieszo- nym i w ciagu ¢= 200 s osiagnal predkosé v = 20 : Jaka droge praebyt pociag w tym czasie? 1.35. Autobus ruszyl 2 miejsca i ruchem jednostajnie przyspieszo- nym preebyt droge Oblicz czas i przyspieszenic autobusu. = 400 m, osiagajac predkosé koticowa v = 10 : 4 1.36, W caasic Iudowania x predkoscia vp = 100" samolot wyha- mowal na odcinku pasa startowego dlugosci x = 500 m. Jaka byla wartosé przyspieszenia (opéénienia) samolotu i czas hamowania? 1.37. Samoch6d jadacy z predkoscia vy = 30 : zahamowal w cza- sie ¢ = 15 s. Oblicz droge hamowania. RUCHI PROSTOLINIOWY JEDNOSTAINIE ZMIENNY 23 1.38. W badaniach samochodéw czesto uwzglednia sig czas r0z- km Pedzania do predkosci v= 100%" swenia i potrzebna do rozpedzenia droge dla fiata 126 p i cinqueciento 900, jezeli czasy te wynosza odpowiednio 47 s, 15 s, - Oblicz sredniq wartosé przyspie- 1.39. R. Pociag zwi¢kszyt swa predkos od vy ; dov=15 = na odcinku drogi s = 1000 m. Oblicz, przyspieszenic pociagu. 1.40, Samochéd poruszajacy sie z predkoscig v, = 10 Z. awiek- yl swa predkosé dwukrotnie przebywajac droge s = 300 m. Oblicz. przyspieszenie i czas ruchu samochodu. 1.41. Toczacy sig po torze poziomym ruchem jednostajnie opéz- nionym walec zwolnit do dwukrotnie mniejszej predkosei niz poczat- kowa na odcinku s=1,5 m. Wartosé przyspieszenia wynosi a= 0,01 z Oblicz czas ruchu i Srednig predkose. 1.42. Na rysunku 1.12 przedstawiono wykres predkosci ciata W fiunkeji czasu. Jaka bya predkosé poczatkowa w tym ruchu? Rvs. 112 1.43. Ciato ruszylo ruchem jednostajnie przyspieszonym z przy- wplonzeniem a =2 Es Jaka droge przebylo w pierwszej, w drugicj, A Jakt w trzeciej sekundzie ruchu?4 © Kivemarvaa 1.44. W. Cialo ruszylo ruchem jednostajnie przyspieszonym. W czasie ¢ przebylo odcinek s= 200 m. Jaka droge praebylo ciato ww czasie pierwszej polowy czasu ruchu, a jaka w czasie drugiej? 1.45. Cialo poruszajace sie 2 predkoscia poczatkowa v9 = se za- trzymato sig po trzech sekundach ruchu. Oblicz droge przebyta w pierwszej, drugiej i w trzeciej sekundzie tego ruchu. 1.46. W. Samochéd hamowat od predkosci poczatkowej vy 8 tak, Ze zatrzymal sig po przebyciu drogi s= 300 m. Oblicz czas ha- mowania i droge, jaka przebyl w ciagu pierwszej i drugie| polowy ozasu ruchu. om (MCE) 1.47. Cialo poruszajqce sig ruchem jednostajnie przyspie- szonym przebylo w czwarte] sekundzie ruchu droge s = 28 m. Oblicz przyspieszenie tego cial (MLB) 1.48, Samoch6d poruszat sig ruchem jednostajnie przyspie~ szonym przez t= 10 s. W ciagu piatej i szbstej sekundy tego ruchu przebyl droge s = 25 m. Jaka predkosé osiagnie po czasie /? (MER) 1.49. Ciato poruszajace sig ruchem jednostajnie opéénio- nym zatrzymalo sig w ciagu f=5 s od rozpoczecia hamowania, W trzeciej sekundzie tego ruchu przebylo droge s = 25m. Oblicz cata droge hamowania tego ciala. Jaka byla jego predkoSé poczatkowa? 1.50. Kamien rzucono pionowo do gory, nadajac mu predkos m Poczatkowa vp = 30 —. Po uptywie ¢= 2 s mial on jeszcze predkoss v=10 = Oblicz wartosé redniego przyspieszenia w tym ruchu. Jaki zwrot ma przyspieszenic? 1.51, Kamie rzucono pionowo do gory z predkoscia vy = 30 =. Spadt on z powrotem na ziemig po uplywie t = 6 s, majac taka sama. predkosé jak na poczatku, ale przeciwnie skierowana. Oblicz wartosé Sredniego przyspieszenia w tym ruchu. (M-F) 1.52. Samochéd ruszyt ruchem jednostajnie przyspieszo- i" m nym, 2 przyspieszeniem a = 3“. W ostatniej sckundzie tego ruchu RUCH PROSTOLINIOWY JEDNOSTAINIE ZMIENNY 25 przebyt droge s = 16,5 m. Oblicz, jaka byla cata droga, na ktorej sa~ mochéd przyspieszat i jak dlugo trwal ten ruch. (M-F) 1.53. Gdy kierowea samochodu zobaczyt w odlegtos y= 30 m przed samochodem przeszkodg rozpoczat gwaltowne hamo- . m . Wanie 2 opéénieniem o wartosci a= 5 %. Jednak po czasie 1= 28 jumochéd uderzyt w przeszkode. W jakiej odlegtosci przed przeszkoda kierowca powinien rozpoczaé hamowanie, aby bezpiecanie sig zatrzy- mac? Rownania ruchu prostoliniowego jednostajnie zmiennego 1.54. R. Na pewnym odcinku dokonywano remontu tordw. Pociag, poruszat sig ze zmniejszona predkoscia 2 = 10 = . Po przejechaniu tego odeinka rozpoczal ruch jednostajnie przyspieszony z przyspiesze- niem a= 0,1 7. Utsz r6wnanie ruchu przedstawiajgce odleglos loko- motywy pociagu od obserwatora, ktory stat przy torach w odlegtosci y= 100 m od lokomotywy w chwili, gdy zaczgla ona przyspieszaé. 1.55. Pociag poruszal sig z predkoicig v9 = 30 ™'. Po zauwazeniu ‘ezerwonego sygnatu maszynista uruchomit hamulee i pociag zaczat hamowaé z opoinieniem a = 0,3 2 Kiedy i gdzie zatrzyma sig po- cigg? Ul6z r6wnania ruchu, narysuj wykresy 0(¢) i x(4). Zaznacz mi sce zatrzymania sig pociagu na obu wykresach. 1.56. R. Z jaka predkoscia spadnie na powierzchnig ziemi kamies spuszczony swobodnie z wiczy 0 wysokosci h = 45 m, jezeli przyjmic- Napisz rownania ruchu i narysuj wykresy y()26 © KinemaryKa Rvs 113 1.57. Na podstawie wykresu przedstawionego na rys. 1.13 narysuj wykres 0(t) i x(t), jezeli x» =0 i 5 = 0. 1.58. Na podstawie wykresu przedstawionego na rys. 1.14 narysuj wykres a(t) i x(t), jezeli x = 0. Rys. Lid 1.59, Kamieti rzucono pionowo do gory z taka predkoscia, Ze spadi na powierzchnig ziemi po 1 = 8 s. Oblicz te predkosé, Ul6z row- nanie ruchu dla a= g. Narysuj wykres y(t) i v(t). Zaznacz na obu wykresach chwilowe zatrzymanic sig kamienia. 1.60. Na podstawie wynikéw poprzedniego zadania oblicz, gdzie ‘zajdowal sig kamiesi po dwéch, pigciu i szesciu sekundach lotu. Jaka. w tych punktach bedzie miat predkosé? (MF) L.61. W. Z wierzchotka wiezy 0 wysokoéci no pionowo do gory pilke, nadajac jej predko8é vy = = Ul62 row- = 40 m rauco- nania ruchu. Oblicz, gdzie bedzie znajdowaé sig pilka po czasie « = 3 s i jaka wtedy bedzie miata predkosé. ROWNANIA RUCHU PROSTOLINIOWEGO JEDNOSTAINIE ZMIENNEGO 27 1.62, Ruch ciala opisano rownaniem x(t) = 101+ 21? (jednostki ukladu SI). Jka byta predkosé poczatkowa i przyspieszenic tego ciala? 1.63. W. Ruch ciata opisano rownaniem x(t) = 20 + 5¢-+ 1? (iednostki uktadu SI). Jka byla predkosé ciata po pigciu sekundach ruchu? 1.64. Ruch ciata opisano rownaniem x (1) = 10 + 21 — 0,50? (jednostki ukladu SI), Napisz réwnanie v(1). Kiedy i gdzie ciato sig zatrzyma? 1.65. Dwa ciata poruszaly sig ruchem opisanym réwnania- x(Q=24+6427 i x(Qa4er. Jakim ruchem porusza sig drugie cialo wzgledem pierwszego? Kiedy i gdzie ciala sig spotkaja? 1.66. R. Autobus poruszat sig ruchem jednostajnym z predkoscia Bre 2) = s mochéd ruszyt ruchem jednostajnie prayspieszonym z przyspieszeniem 2 Kiedy i gdzie samochéd dogoni autobus? Jaka bedzie wtedy predkosé samochodu? 'W chwili gdy przejezdzal kolo stojacego samochodu, sa- a 1.67. Autobus poruszat sig ze stala predkoscia v, = 20 > Gay malazi sig w odleglosci x» = 200 m naprzeciw stojacego samochodu osobowego, ten ruszyl na spotkanie ruchem jednostajnie przyspieszo- nym. Pojazdy mingly sig po uplywie ¢=5 s. Oblicz przyspieszenie samochodu i okresl potozenie miejsca spotkania. Narysuj wykresy predkosci i polozenia w funkeji czasu. (MF) 1.68. Obserwujemy ruch ciat poruszajacych sig na réwni x prayspieszeniem o state] i jednakowej dla wszystkich ciat wartosci28 @ KinemaryKa rownej a= 2 2 Z punktu lezqcego x, = 8 m od podstawy réwni pehnigto do gory pierwsze cialo z predkosci v, = 6m Z punktu odleglego od podstawy rowni 0 x92 = 12 m pehnigto drugie cialo w dot z predkoscia v = 22 Oblicz, gdzie i kiedy ciala sie spotkaja. 1.69. Pasazer stat na peronie w odlegtosci x) = 20m od ostatniego wagonu pociagu. Pociag ruszyl ruchem jednostajnie przyspieszonym. Po uplywie At =4 s pasazer zaczat gonié pociag, poruszajge sig ru- ™ Dogonit ostatni wagon po chem jednostajnym z predkoscia v = uplywie 1 = 10 s (od chwili ruszenia pociagu). Uléi rownania ruchu cial i oblicz prayspieszenic pociagu. Przedstaw ruch obu cial na jed- nym wykresie x(1). Ruch krzywoliniowy i po okregu 1.70. Kolo zamachowe poruszajace sig ruchem jednostajnym ob- rotowym wykonato w ciggu = 0,5 minuty n = 30 obrotéw. Oblicz okres, czgstotliwoSé i predkos katowa tego Kola. Jaka jest predkosé liniowa punktdw na obwodzie kola, jedeli jego srednica wynosi d=1m 1.71. Karuzela porusza sig ruchem jednostajnym obrotowym. Okres ruchu wynosi T'=4 s. Oblicz, jaka predkosé katowa, liniowa i przyspieszenie dosrodkowe ma czlowiek, kt6ry siedzi na karuzeli. Promici toru, po kt6rym porusza sig czlowiek, wynosi r= 4 m. 1.72. Jaka powinna byé predkoS katowa karuzeli z poprzedni¢go zadania, aby przyspieszenie dosrodkowe cztowieka bylo réwne polo- m wie prayspieszenia ziemskiego g = 9,8 5? 1.73. Cialo poruszato sig po okregu 0 promieniu r = 1,5 mz pred- koscia chwilowa v= 3 = W tym samym czasie prayspieszenie styczne RUCH KRZYWOLINIOWY 1 90 OKREGU 29 Wynosilo a, = 8 ©. Oblicz przyspieszenic calkowite i kat migdzy kie- funkiem tego przyspieszenia a promieniem okregu. (M-F) 1.74, Podczas ruchu przyspieszonego karuzeli czlowiek sie~ acy na niej doznaje prayspieszenia zarswno dosrodkowego, jak | stycznego. W pewne} chwili, gdy karuzela miala predkosé katowa 1 = 0,5 -, prayspieszenie calkowite czlowieka bylo skierowane pod tem a = 45° do promienia. Jaka byla wartosé przyspieszenia stycz- ‘nego? Promie okrggu, po ktérym porusza sig czlowiek wynosi fe2m. 1.75. W jakiej odleglosci od érodka karuzeli powinien siedzieé erlowiek, aby przyspieszenie dosrodkowe jakiemu on podlega byto rowne przyspieszeniu ziemskiemu? Cvestotliwosé ruchu karuzeli ye 1 Hz, Jaka bedzie wtedy predkosé liniowa czlowieka? 1.76. W. Autobus poruszajacy sig ruchem jednostajnym po torze kolowym © promieniu R= 20m z predkoscia v = 6e po przebyciu 1/4 okrggu miat predkosé o takiej samej wartosci, ale o kierunku pros- topadlym do kierunku pierwotnego. Oblicz réznice predkosci, przy- spieszenie srednie i porwnaj je z przyspieszeniem dosrodkowym. (M-F) 1.77. Cialo poruszato sig ruchem prayspieszonym po torze krzywoliniowym. W pewnym punkcie, w ktérym promieh kraywizny toru wynosit R= 8 m, cialo mialo predkos » m ; 7 i przyspieszenie s styczne ay 2 = Jakie jest przyspieszenie calkowite tego ciala? Jaki kat z promieniem krzywizny toru bedzie tworzyl wektor tego przy- spieszenia? (MEF) 1.78. Wartos przyspieszenia stycznego w ruchu pewnego tala po torze krzywoliniowym wynosi ay, = 25 Wiemy, ie przyspie- wenie calkowite jest skierowane pod katem « = 30° do przyspieszenia stycenego. Jaka ma predkosé liniowa to cialo w tej chwili, jezeli pro- mien krzywizny toru wynosi r = 3 m.30 @ anenarvKa 1.79, Wskazowki zegara znajdujacego sig na wiezy ratusza wyko- nuja ruch obrotowy. Oblica przyspieszenie dosrodkowe punktu znaj- dujacego sig na koricu wskazéwki godzinowe} i minutowej zegara, jesli promies pierwszej wynosi R= 2m, a drugiej r= 1,4m. 1.80, Zakdadajgc, #e ruch Ksigzyca wokol Ziemi odbywa sig 2e stata predkoscia katowg (T= 28 dni), oblicz te predkosé. Jakie jest przyspieszenie dosrodkowe Ksigzyca, przypomnijmy tu, Ze jego sred- nia odleglos od Ziemi wynosi 380000 km? 1.81. Skrzydlo wiatraka ma dlugoéé / = 8 m i porusza sig ruchem obrotowym wzgledem osi przechodzace] przez jego srodek z czestot- liwofcia v = 0,25 Hz. Me obrotéw na minute musi wykonaé tarcza sdlifierki o érednicy d= 0,4 m, aby przyspieszenie dosrodkowe punk- t6w lezacych na jej obwodzie bylo rowne przyspieszeniu punktdw leiq- cych na koricu skrzydta wiatraka? 1.82. Jowisz. jest piata planeta Ukladu Stonccznego. Oblicz przy- spieszenie dosrodkowe na réwniku planety, jesli wiadomo, ze wykonu- je ona jeden obrot wokét wlasnej osi w ciagu T= 9,9 h, a jego éredni- ca d = 143000 km. Jaki musialby byé okres ruchu, aby to przyspiesze- nic byto réwne przyspieszeniu ziemskiemu? 1.83. Jaka czeSé preyspieszenia g = 9,8 stanowi prayspieszenic dosrodkowe na rowniku, jezeli przyimiemy, ze promien Ziemi wynosi R= 6380 km, He musialaby trwaé doba na Ziemi, aby przyspieszenic dosrodkowe bylo rowne g? ® DYNAMIKA ‘Zadanie prrykladowe I Na cialo dziataja dwie jednakowe sity o wartosei F = 2 N kaida. Sily te sq skierowane prostopadle do siebie. Jaka trzecia sila na~ lezy dzialaé, aby cialo pozostalo w spoczynku. Rozwigzanie (rys- 2.1) Rvs 22 Zgodnie z pierwsza zasada dynamiki, trzecia sila musi rowno- waiyé pierwsze dwie Ft FF; Z tego wynika, 2 F,= —(F, + F,). A wigc nalezy pierwsze dwie sily dodag i nastepnie utworzyé wektor przeciwny do tej sumy (rys. 22), Wartosé wypadkowej obliczamy na podstawie wzoru na przekatng kwadratu. Wynosi ona F, = /2F = /22N. Zadanie prrykladowe IL Wozek o masi¢ m, = 100 kg poruszal sie z predkoscia v, m s po tore poziomym. Na wézek wskoczyt cztowick o masie m, = 50 kg z taka predkoscia, Ze predkosé wozka werosla do32 @ pywamixa 3 = Jaka byla predkos czlowieka przed wskoczeniem na wozek? ve Rozwiqzanie m m Dane: m, = 100 kg, mz = 50 kg, 4 =2'7,0= 3. Oblicz: vy. Zakladamy, ¢ w6zek toczy sig z minimalnym tarciem. Sity cigz~ koSci i sprezystosci podtoza rwnowaia sig. Z tego wynika, ae problem ten mozemy rozwiazaé, stosujac zasade zachowania pe- du (ys. 2.3). Rvs. 23 Ped poczatkowy uktadu wynosi py= p;+P3, jezeli uwzgled- nimy, Ze ruch odbywa sie wzdluz jednej prostej, to mozemy zapi- $a€ Po = Py +Pa» Bdzic py = myM,, @ Pz = M202 Rvs. 24 Ped koricowy (rys. 2.4) 7y= (my + mz)d5, W naszym przy- padku Pr= Ps = (my, + m2)05 ZADANIA PRZYKLADOWE 33 Zgodnic z zasada zachowania pedu Py= Pj, Czyli Po = Pr» (om + m0 — mds myo, + myv, = (om, + m,)05 > 0, = a in (100 kg + 50 kg32 — 100 kg-2@ 5 SOkg 450 kee —200 kee 2507 50 ke, Zadanie przykladowe UL Wozek o masie m, = 2 kg jest poruszany cigzarkiem o masie m, = 1 kg zawieszonym na przerzucone} przez niewazki bloczck nitce. Ruch wozka odbywa sig bez tarcia. Oblicz przyspieszenie ukladu i napigcie nici (rys. 2.5). i : o Fe mt Rvs. 25 Rozwiqzanie Dane: my = 1 kg, ms =2 kg, g=9,8 0 - Oblicz: a, F. Zgodnie z druga zasada dynamiki przyspieszenic kazdego z. cial zaledy od wypadkowej dziatajacych sit. Nalezy rozpatrzeé ruch@ pvwamika, kaidego z cial osobno. Na cigzarek 0 masie m, dziala sila cigzko- Sci i napigcia nici F. Zgodnie z rysunkiem otrzymamy myg—F=ma. a) Na wozek dzialajace pionowe sity rownowaia sig wzajemnic. Jedyna sila wplywajaca na ruch wézka jest sila pochodzaca od nici F Foam. 2 Po dodaniu réwnas (1) i (2) odpowiednio stronami uzyskamy mg-F+F=ma+ ma mg mg = alr, a= —. 1g = aon, +m) eca Sile F obliczymy na podstawie wzoru (2) myn mi +m, © Po podstawieniu wartosciliezbowych a = 3,27 "2, F& 6,5 N. Zadania rachunkowe m Prayspieszenic ziemskie g = 9,8 3 Pierwsza i druga zasada dynamiki 21, R. Statek 0 masie m= 100 t porusea sig po jeziorze ruchem Jednostajnym. Sruba napgdowa dziala sila F = 10000 N. Op hu) wszystkie sity dzialajace na statek. 2.2, Traktor ciagnie dwie prayczepy ruchem jednostajnym. Sita Urintajaca na hak laczacy traktor z pierwsea przyczepa wynosi F, = 2500 N, natomiast hak taczacy pierwsza z druga F, = 1100 N. Narysuj wszystkie sily poziome dzialajace na kazda preyczepe. Oblicz hily oporu dziatajace na pierwsza i druga przyczepe. (M-F) 2.3. Na ciato dziataja dwie jednakowe sily 0 wartosci B= 10 N kada, ktorych kierunki tworza kat a = 60°. Aby cialo byto W spoczynku przytozono trzecia sile F" 0 wartoéci F” = 2F. Kierunek sily F jest zgodny z kicrunkiem dwusiecznej kata a. Czy cialo bedzie w rownowadze? Jaka dodatkowa silg o kierunku zgodnym z F* nalezy prayloayé, aby zapewnié rownowage ciala? 2.4, Wézkowi o masic m, = 20 kg sila F = 10 N nadaje pewne przyspieszenie. Jaka sila nada to samo przyspieszenic, jesli na wozek polozymy dodatkowo Am = 10 kg ladunku? 2.5. Samolot podezas ladowania hamuje na pasie lotniska z opéi- 5 2 pod wplywem sily hamuledw F, = 2500 KN. Jaka dodatkowg sila wsteczna musza dzialaé silniki, aby opénienie wyno- fieniem ay m silo a,=7 53? 2.6. Skrzynia o masie m = 100 kg pod wplywem sity F porusza sig po torze poziomym z przyspieszeniem a = 1 z Zakladajac, ie sita oporu wynosi F, = 800 N, oblicz wartosé sity F, 2.7. Jeieli przesuwamy wézek o masic m = 20 kg po plaskie} po- wierzchni ruchem jednostajnym, to nalezy dzialaé na niego sila F=10N. Jaka sila nalezy dziataé na ten wézek, aby spowodowaé36 @ pywanaxa ruch przyspieszony z przyspieszeniem a = 2 z Narysuj sily dziatajace na to cialo w ruchu jednostajnym i ruchu przyspieszonym. 2.8. Probujgc wyznaczyé mase pewnego ciala w kabinie satelity krazqcego po orbicic (ciata znajduja sig tam w stanie niewazkosci) pociagnieto je sitomierzem i spowodowano ruch jednostajnie przyspie- szony. Pod wplywem sily F = 16 N cialo to przebyto odcinek s = 4 m w czasic ¢ = 2 s, Jaka byla masa ciata? (M-F) 2.9. Katdy z obcigznikéw wiszacych na konicach linki ma cigtar Q = 4 N. Bloczek ma cigzar Q, = 2.N. Jaki cigzar nalezy po- wiesié w punkcie A, aby uklad przedstawiony na rys. 2.6 byl w row- nowadze? Rvs. 2.6 2.10. Samochéd o masie m = 800 kg ruszyt z miejsca i osiggnat w ciggu f= 20 s predkosé » = 20 - Oblicz dziatajaca na niego site. 8 2.11. R. Wézek 0 masie m= 2 kg poruszal sig po torze plaskim bez tarcia z predkoscia v 2. Po przylozeniu sily hamujacej za- trzymal sig, przebywajgc odcinek s=8 m. Jaka byla wartosé sily hamujacej? 2.12. Cialo o masie m = 25 kg poruszalo sig ruchem, ktrego row- nanie ma postaé: x(0) = 20 + 101+ 2 (jednostki uktadu SI). Jaka sila dziala w czasie jego ruchu? PIERWSZA | DRUGA ZASADA DYNAMIKL 37 2.13. Pierwsze cialo 0 masie m, = 2 kg poruszalo sie ruchem opi- sanym réwnaniem v()=3—4t, 4 drugie o masie m, = 3 kg x()=3-48 . Jednostki w obu rownaniach naleza do ukladu SI. Oblicz stosunek sily Aivialajgce| na pierwsze ciato do sity dzialajace} na drugie ciato. 2.14, Ciato o masie m = 10 kg ruszylo z miejsca ruchem jednostaj- ie przyspieszonym i w ciagu siédmej sckundy ruchu przebylo droge = 39 m. Oblicz sile dzialajaca na to ciato. 2.15. Do ciala o masie m = 2 kg poruszajacego sig z predkoscia N. lle czasu musi dziataé ta Y= ne przylozono hamujgca sile F = sila, aby predkosé zmalata do 1/4 wartosei poczatkowej? 2.16, R. Niewielkie cialo o masie m = 1 kg zostalo zawieszone na wnurku i przyczepione do sufitu autobusu. Z jakim opéznieniem po- fuszat sig autobus, skoro sznurek odchylit sig od pionu 0 kat ¢ = 15°? Joka byta sila napigcia sznurka? 2.17. Narysuj sily dziatajace na kulke zawieszona na scnurku w przyspieszajacym autobusie. Jaka jest wartos przyspieszenia auto- usu, jesli prayjmiemy, ze podezas hamowania sznurek byt naciagniety fila Fy = 23,2 N, a podczas ruchu jednostajnego sita F = 20 N? 2.18. Cztowiek o masie m= 80 kg naciska na podtoge windy la F= 700 N. Jakim ruchem porusza sig winda? Oblicz jej pray- spieszenie. 2.19. Czlowiek naciska na podloge windy sila F, = 500 N, jesli winda jest w spoczynku, natomiast sila F, = 550 N, jesli winda rusza. Jakie jest przyspieszenic windy? 2.20. Winda porusza sig do géry. Na silomierzu w windzie zawie- Prono kkulke. Najwigksze jego wskazanie to F, = 24 N, a najmniejsze to F,=12.N. Podczas hamowania winda ma dwukrotnie wigksza war- 086 przyspieszenia niz podczas ruszania. Oblicz mase kulki i jej pray- spieszenia.38 @ pywamika, PIERWSZA 1 DRUGA ZASADA DYNAMIKL 39 2.21. W ukladzie jak na rys. 2.7 masa m, = 2.kg, masa m, = 3 kg. 2.24, W ukladzie jak na rys. 2.10 masa m, =3 kg, m,=2 kg, ¢ bloczka i opory ruchu pomijamy. Oblicz. przyspieszenie uktadu | my = 4 kg. Masy bloczka i opory ruchu pomijamy. Oblicz prayspie- i sile napigcia senurka. jenie uktadu i sity napigcia sznurka. ae — | ys. 2.10 2.25. Oblicz site F (rys. 2.11), jess Ris. 27 r ) uklad jest w spoczynku, {rn} ») nitka porusza sig po bloczku bez opordw. Masy cigzarkow m, =1 kg, m, =2 kg. Bloczek mozemy uznaé za Rvs. 28, 2.22. Ile jednakowych odwaznikéw o masie m nalezy zawiesié po prawej stronie, aby przyspieszenie ukladu (rys. 2.8) wynosilo a= 5.¢? ‘Mase bloczka i opory ruchu pomijamy. 2.23. W ukladzie jak na rys. 29 masa m,=2 kg, m,=4 kg, my = 1 kg. Masy bloczkéw i tarcie pomijamy. Oblicz przyspieszenie athe ukladu i sily napigcia sznurka. X. eZ in Rs 2 |) ys, 2.12 (MEF) 2.26, W. Oblicz przyspieszenie mas przedstawionych na ys, 2.12. Zakladamy, Ze bloczki sq niewazkie i nitka slizga sig po nich Rys. 29 er opordw.40 @ pynamica 2.27. Lokomotywa 0 masie M = 100 t ciagnie pigé wagonow kaz- dy 0 masic m = 40 t. Pociag rusza ze stagji i na odcinku 5 = 2000 m osiaga predkosé v = 20" Prayimujac, Ze opory ruchu sq pomijalnie’ ate, oblicz site napedowa lokomotywy i sile dzialajgca na hak Iacza- cy trzeci wagon z czwartym, 2.28. Dwa ciata o masach m, = 2 kgi m, = 4 kg polaczono nitka, ktora wytrzymuje naprezenie F = 10 N. Ciala ulozono na poziomej, doskonale gladkiej plaszczynie. Jaka pozioma sila przylozong do jed- nego z nich nalezy dzialaé, aby nitka ulegta zerwaniu? Ped. Zasada zachowania pedu 2.29, Kulka o masie m, = 2 kg porusza sie z predkoscig v, = 2 Ee Z jaka predkoscia musialby poruszaé sig owad o masie m, = 1 g oraz: statck o masie my = 100000 t, aby ich pedy mialy takie same wartosci jak ped kulki? 2.30. Autobus o masie m= 10000 kg poruszat sig z taka pred~ Ke-m koscia, Ze jego ped wynosit ro = 12000% Jaka dodatkowa) sila nalezy podzialaé na autobus, aby w ciagu = 32 s osiagnal pre- 2.31. Cialo poruszato sig 2 predkoscia vy = 10 =. a jego ped wy nosil p = 100 ee Nastepnie ciato poddano dziataniu stale} sily: F= 10 Nw ciagu czasu ¢ = 10 s. Jaka bedzie jego predkos koticows ‘dy kierunki sily i pedu beda jednakowe, a zwroty: a) zgodne, b) pr ciwne? 2,32. Wozek 0 masie m, = 10 kg zderza sig z nieruchomo stoja- cym drugim wézkiem o masie m, = 20 kg, Po zderzeniu oba wozki polaczyly sig i poruszaly razem z predkoscia v= Es wadlué tej pros- PED, ZASADA ZACHOWANIA PEDU 41 Ip), po ktorej poruszat sig pierwszy wozek. Oblicz. predkoS pierwszego Wozka praed zderzeniem. 2.33. Wioslarz 0 masie m, = 50 kg skacze x brzegu x predkoscia m ae Ee }) = 6 © do stojacej swobodnie tédki o masie m, — 150 kg i zostaje W niej (rys. 2.13). Z jaka predkoscia odplyng razem od brzegu? on Rvs. 213, 2.34. Za pierwszym wézkiem o masie m, = 20 kg poruszajacym alg x predkoscia v, = 2 poruszat sig drugi wozek o masie m, = 40 kg, u predkoscia v, = 3,5 ; Po zderzeniu w6zki potaczyly sig. Jaka jest prgdkosé wozk6w po polaczeniu? 2.35. Pierwszy wozek 0 masic m, — 20 ke poruszat sig z predko- feig wozek. Po zderzeniu oba wozki polaezyly sig i poruszaly razem z pred- m j = 2. Naprecciwko z predkoscia 2, = 3 poruszat sig drugi b m Koicig v5 =1 = W strong, w ktéra poprzednio poruszal sig wozek rugi. Jaka byla masa drugiego wozka? 2.36. Wouk 0 masic m, = 1,5 kg poruszat sig z predkoscia my. = 3. W w6zek rzucono kulka 2 plasteliny, ktora miala predkosé 0 nwrocie przeciwaym do predkosci wozka. Kulka przylepita sig do Worka. Po zderzeniu predkosé wézka zmienita zwrot i miala wartosé sOwna 1/3 wartosci poczatkowej. Jaka predkosé miata kulka z plasteli- Ay przed zderzeniem, jedeli jej masa wynosi m, = 0,5 kg?ry @ pywanaica . ‘ail 2.37. R. Chlopiee o masie m, = 50 kg stat na nieruchomym w6zkt fo masie m, = 30 kg i trzymat w reku worek z ladunkiem 0 masie calkowite} m, = 20 kg. Naprzeciwko znajdowal si¢ w, ‘spoczynku wo- ek o masie m, = 40 kg. Chlopiec rzucit worek 7 predkoscia v3 na drugi wozek. Z.jaka predkoscia worki beda sig oddalaé od sicbie? my, j 2.38. Do pomostu zbliza sig z predkoseia v = 0,5 — lodka o masie m= 300 ke, Z pomostu skacze na nia czlowiek o masie M = 75 ki z taka predkoscia, 2 po skoku lodka zmienia zwrot rachu i oddala sig m od pomostu 2 predkoscia = 025 — wagledem pomostu skoczyl czlowick? 2.39. Na woxku 0 masic m, = 200 kg stat czlowick o masi Z jaka predkoscia liczona : meme img = 50 kg. Uklad poruszat sig z predkoscig vy = 1. Z jake pred xoicia weeledem worka musi wyskoczyé cztowiek, zeby predkost w6u ka zmalala do polowy wartosi poczatkowej? 2.40, Wozek o masie m, = 200 kg poruszal sig 7 predkosci 0, =3™. Na wozek wskoczyl czlowiek o masie m, = 50 kg % take * 8 2 Jaki by predkofcia, # wozek mmniejszyl swa predkosé 0 4v = 8 ‘awrot i warts predkosci czlowieka przed wskoczeniem na wozek? e m (MER) 2.41. Na wézek poruszajacy sig z predkoscia vy = 1°, sPa m dia kula z plasteliny o masie m, = 2 kgz predkoscia v, = 10-5 skieras wang pod katem «= 30° do poziomu. Jaka byla masa wozka, jeze valoiymy, Ze po zderzeniu uklad porusza si¢z predkoscia dwukrot mniejsza niz poprzednio i w przeciwna strong? (MLR) 2.42. R. Wozek 0 masie m= torze zostat uderzony Kula 0 masie m, = 10 kg wykonana z plastelin Kula po zderzenia praylepita sig do wozka. Predkos kuli preed 24 PED. ZASADA ZACHOWANIA PEDU 43 inlem wynosita v, = 11 = i byla skierowana pod katem 30° do po- = Jak daleko potoczy sig wozek, jezeli przyjmiemy, Ze sila oporu nujaca ruch po zderzeniu ma érednia wartosé F= 10 N? 2.43. Na poruszajacy sig z predkoscia v, = 1 : wozek 0 masic 4, = 100 kg wskoczyl czlowiek o masie m, = 50 kg z taka predkoscia, W po skoku, pod wplywem sity hamujgce| F = 30 N wozek przebyt ‘Wjoge s = 10m isig-zatrzymat, Oblicz predkosé, z jaka cztowiek wsko- yl na wozek. Ruch po okregu. Sila dogrodkowa 2.44, Autobus porusza sig po tuku o promieniu r= 200 m z pre- koscig » = 20 a Jaka sila dosrodkowa dziata na czlowieka o masie Mon 75 kg? 2.45. Pod jakim katem powinna byé pochylona jezdnia na zakre- leo promieniu krzywizny r = 400m, aby sila nacisku autobusu poru- wwajacego sig z predkosciq » = 2m byla prostopadia do podtoza? 2.46. Motocyklista porusza sig z predkoscia v = 20 : na zakrecie © promieniu R = 100 m, Oblicz kat w stosunku do Pochyla sig motocyklista oraz site nacisku na jezdni ye masa motocyklisty wraz z pojazdem wynosi m ynu, pod jakim przy zalozeniu, 00 kg. 2.47, Samochéd o masie m = 1000 kg porusza sig z predkoscia m y= 20" po wypuklym moscie o promieniu kraywizny R= 200 m. Jka jest sita nacisku samochodu na jezdnig w najwyzszym punkcie mostu? 2.48. Na plaskiej plycie wirujacej z czestotliwoscia y = 2 Hz umie~ wezono kulkg o masie m = 0,1 kg. Kulke przymocowano do osi prze- chodzacej przez srodek plyty nitka dugosci r = 0,2m. Narysuj i oblicz wszystkie dziatajace na kulke sity.44 @ Dvwanika, TARCIE, ROWNIA FOCHYEA 45 2.49, R. Do nitki dlugosci /= 1 m przymocowano kulke o masi Tarcie. Réwnia pochyla m=04 kg, Kulka zakresla okrag w plaszczyinie pionowe), porusz jac sig ruchem jednostajnym obrotowym o okresie T= 1 s. Oblic#f 2.54. Silomierz w pierwszym przypadku wskazywat F, = 12 N, napigcie nici w polozeniu: 4 drugim podezas ruchu jednostajnego F, = 4 N (rys. 2.15). Jaki byt Wpbtezynnik tarcia ciala 0 podtoie? ) najnizszym kulki, b) najwyzszym kulk! ©) poziomym nici (rys. 2.14). ea 6 Gi ja) — “gmmidiida B--po | fe Rvs. 215 de = 2.55. Po torze poziomym ciagnigto ciato o masie m = 2 kg ruchem Jelnostajnym. Jaka sile wskazywalby sitomierz, gdyby ruch odbywat Rvs 214 i) #) z tarciem (u = 0,2), b) bez tarcia? ; _ m 2.50. W. Do nitki dlugosci /= 1 m przymocowano kulke. Kul 2.56. Na poziomym torze nadano ciatu predkosé v9 = 4. Ciato ta porusza sig ze stata predkoscia w plaszezyénie pionowej (rys. 2.14) suirrymato sig po przebyciu drogi + Oblicz najmniejszq predkosé ruchu kulki, przy ktorej w najwyzszymll cia ciala o podtoze? polozeniu nitka bedzie caly czas wyprostowana, -8 m. Jaki jest wspélezynnik (M-F) 2.51. Do nitki dlugosci / = 1 m przymocowano kulke. Kul 757. Motorowy wagon kolejowy poruszal sie z predkoscia ka ta porusza sig ze stala predkoscia w plascczyénie pionowej, tak 2 w najwyzszym polozeniu nitka jest wyprostowana, ale nie napigta, Oblicz site napigcia nici w najnizszym polozeniu kulki oraz w chwili m @ 125. Pray ewaltownym hamowaniu i calkowitym zablokowaniu HOI byto wiadomo, ze po przebyciu drogi s = 50 m wagon miat jeszcze gdy nitka tworzy z pionem kat « = 30°. Masa kulki m = 0,2 kg. fugdkosé v = 10 a Jaki jest wspdlezynnik tarcia wagonu o szyny? (M-F) 2.52. Jaka jest sila dorodkowa, dziatajaca na satelite st jonarnego, obiegajacego Ziemig w ciggu T= 24h? Masa satelityg 258. W. Kula karabinowa uderza w deskg 0 gruboéci s = 2 cm, im = 2000 keg, a odleglost od Srodka Ziemi wynosi okoto 43000 km. Hy wredkoscia v, ~400 ™, pracbiia ja i wylatuje x predkoscia 5 (M-F) 2.53. Jaka sila dosrodkowa dziata na planetg Wenus w jejj m ruchu wokél Sloiica? Masa Wenus wynosi M = 4,8 10% kg, érednial|#j » 200 ™. Masa kuli wynosi m = 10 g. Oblicz site oporu jaka stawia ‘odlegtosé od Storica d= 108 min km, a okres ruchu T= 224,7 dni (aiemskich). Wlevka kuli. (Kula porusza sig w plaszezyénie poziomej.) O00 ——46 @ DYNAMIKA 2.59, Wadtud rowni o kacie nachylenia «= 30° ciagnieto ci o masie m = 2 kg ruchem jednostajnym do gory. Jaka sile wska Silomierz, gdyby ruch odbywal sig: a) z tarciem (41 = 0.2), b) bez tar cia? 2.60, Wedluz rowni 0 kacie nachylenia a = 10° ciggnigto cial o masie m= 2 kg ruchem jednostajnym w dol. Jaka site wskazuj sitomierz, jezeli zalozymy, ze wspOlczynnik tarcia wynosi jt = 0,27 ‘2.61, Na gorze rowni o wysokoéci h= 1 m i kacie nachylenié 1 = 30° ustawiono cialo. Cialo zsunelo sig bez, tarcia. Oblicz czas ru chu i predkosé koficowa. 2.62. U podnéia rowni nadano ciatu predkosé v9 = 10 : skiero wana ku gorze. Prayjmij, 2¢ tarcie jest pomijalnic mate, a rownia jest nachylona pod katem a = 30° i oblicz, na jaka wysokosé dotrze ciate Ie czasu trwat ruch ciata do gory? = 45° i wysokos 2.63. Z wierzcholka rowni o kacie nachylenia h=2'm puszczono cialo. Ruch odbywa sig z tarciem, ktdrego wsp\ czynnik wynosi = 0,2. Oblicz czas ruchu i predkosé koticowa. + 2.64, Z wierzchotka rowni o kacie nachylenia a = 45° puszczo1 cialo, nie nadajac mu predkosci poczatkowe}. Ruch odbywal sie z ciem’o wspélezynniku p= 0,15. Cialo dotarlo do podstawy row: z predkoscia v4 = 2° Jaka byta wysokoéé réwni? > _, 268. Ciato zsuwajae sig bez predkosei poczatkowej z wierzchol © ‘séwni pochytej o kacie nachylenia «i wysokosci h (2 pomijalnie mat -tarciem), osiagnelo u podndia réwni predkosé v. Jaka predkosé ‘caatkowa skierowang w d6t rowni nalezy nadaé temu ciatu przy wier cholku réwni, aby jego predkosé koiicowa wyniosla 30? 2.66) R. Z wierzcholka rowni o kacie nachylenia a = 30° i wysoke Sci h= I'm puszezono cialo. Podstawe rowni osiggnelo ono po upl wie 1— 3s. Ruch odbywal sig z tarciem. Oblicz wspélczynnik tarci 2.67. W. Rownia o kacie nachylenia a = 30° ma diugosé / = 2 Na dole i na gérze rowni umieszczono dwa ciata. Jednoczesnic pehni TARCIE, ROWNIA POCHYLA, 47 lala i kazdemu z nich nadano predkosé vy = m © ale zwroty tych kosci byly przeciwne. Ruch odbywal sig bez tarcia. Ciala sig spot- . Gdzie nastapi ich spotkanie? (M-F) 2.68. Rozwiat, zad. 2.67 zakladajac, ze ruch ciat odbywa ty pai ‘wspélezynniku jednakowym dla obu cial i wynoszacym fm 0.2. (M-H) 2.69) Gora, 2 kt6rej zjezdéano na sankach, preypomina Jhwnig 0 wysokoSci h = 6 m i kacie nachylenia « = 20°. Saneczk: i) wystartowaniu z wierzchotka dociera do podstawy gory i dalej yusza sie po torze plaskim. Znajdz.jego droge na torze poziomym, , i wspezynik tarcia sanck o podioie na cakj trasie wynosi 2.70. Obciaznik 0 masie m,=1 kg porusza cialo 0 masie Wy = 2 ke, Wspdlezynnik tarcia migdzy masa my a podtozem wyni Jj 0,1. Oblicz, z jaka predkoscia obciaznik uderzy 0 podloge, jezeli sWezatkowo wisi na wysokosci h = 1 m (rys. 2.16). Rys. 2.16 2.71. R. Jaka powinna byé sila napedowa samochodu 0 masie ih = 1000 kg, aby po ruszeniu z miejsca na drodze s = 200 m osiagnat Mpdkosé v = 10 . Wspélezynnik tarcia p = 0,2. (M-F) 2.72. Dwa ciala 0 jednakowych masach m = 1 kg, polaczo- fie ze soba, umieszczono na réwni o kacie nachylenia a = 30°@ pynanixa ‘TARCIE. ROWNIA POCHYLA 49 48 (M-F) 2.75. Na poziomym torze stal wézek 0 masie m, = 100 kg. ‘ ch cial i sila napigcia (rys. 2.17). Jakie bedzie prayspieszenie tych ot fk wézck wrzucono cigéar o masie m, = 50 kg z predkoscia o kierun- jess prayjmiemy, Ze pierwsze cialo porusea sie bez tarcia, a dy : ™m we a ‘z tarciem o wspolezynniku p= 0,27 Wii poziomym réwna v, = 6 = - Wézek przetoczyl sig nieco i zatrzymat hoi wplywem sily tarcia o wspétezynniku 1 = 0,02. Oblicz praebyta lone. (M-F) 2.76. W. Dwie masy m, = 3 kg im, = 2 kg polaczono nitka spos6b pokazany na rys. 2.20. Pierwsze ciato przebedzie droge = 0,2 m. Jaka droge przebedzie drugie cialo, jezeli p= 0,42 2.73. Dwie masy m, = czono na rowni o kacie nachyleni rys. 2.18. Oblicz przyspieszenie i site napi i opory ruchu pomijamy. Rvs. 2.20, (MER) 2.77. U podnéia réwni o kacie nachylenia a = 30° nadano atu predkoSé vy = 9,8 : skierowana do gory réwni. Wspétczynnik lucia ciala 0 rownig ¢ = 0,2. Po jakim czasie cialo wréci do podstawy rowni? (M-F) 2.78. U podnéia réwni o wysokosci h= 1m i kacie na- thylenia « = 30° nadano cialu predkosé vy = Rvs 218 = i dw6 74, Dwie masy m, = 2 kg im, = 3 kg umieszczono na rowniah o kacie a= 30° i B= 45" (rys. 2.19). Oblice prayspies: ‘mas i sile napiecia nici. Mase bloczka i opory ruchu pomijamy. : skierowang do gory sdwni. Jaka predkosé bedzie mialo cialo pray wierzcholku réwni, jezeli \wspdtezynnik tarcia ciata 0 powierzchnig rowni wynosi = 0,12? (MEF) 2.79. W srodku dostatecznie dtugiej rowni o niewielkim kycie nachylenia wynoszacym a = 10° umieszczono dwa ciata i pusz- (mono jednoczesnie: jedno do gory z predkoscia v, = 2 a a drugie W dot rowni z predkoscia vy =3 :. Wspolezynniki tarcia 0 réwnig50 @ pynamixa ‘obu cial sa jednakowe i wynosza j1 = 0,3. W jakiej odleglosci od siebi ciala te sig zatrzymaja? (M-F) 2.80. Na rysunku 2.21 pokazano uktad cial polaczony nitka i umieszczonych na réwni. Cialo 0 masie m, =4 kg ude w podloge po przebyciu wysokosci h = 0,5 m. Drugie cialo o mas ‘m,, = 1 kg po zatrzymaniu sig pierwszego jeszcze przez jakis czas b dzie poruszaé sig w gore po rowni. Rvs. 221, Ile czasu trwaé bedzie catkowity ruch ciata o masie ma, jezeli a = 30°) ap=07? © PRACA i ENERGIA [J Zadanic praykladowe 1 Oblicz prace silnika, kt6ry przyspiesza samolot 0 masie ‘m= 1200 kg od predkosci 0, 1007 do predkoéei v, = 120 3. awigkszajac jednoczesnie jego wysokosé od h, = 1000 m do hy = 1200 m. Wplyw sit oporu powietrza pomijamy. Dane: m= 1200 kg, , = 100 2. = 120 2 hy = 1000 m, hy = 1200 m. Oblicz: W. f Rozwiacanie Postuzymy sig wzorem wyrazajacym zaleznos migdzy energiami a praca AE gin + SE poe = W a) mot mot ABs = Exe, — Biss, = "5 "5s @ AE pop = Egat, ~ Eyer, = gly — mghy @) Po podstawieniu wzordw (2) i (3) do (1) otrzymamy -r9] (120°) — (100 2° 54 + 9,87 1200 m — 1000m0| = 1200 wel 5 = 4992000 J = 5MJ .2 @ Praca 1 ENERGIA ‘Zadanie prrykladowe TL : 1 Z wierzcholka rowni 0 kacie nachylenia a = 30° i wysokosci , ™ \evoteovanil h= Lm 2suwa sig cialo x predkoscig vy = 2“. Wspoltezynnik: tarcia ciata o powierzchnig réwni 1 = 0,15. Oblicz predkosé kot- cowa ciala u podnéza réwni. Rozwiqzanie m m Dane: ¢ = 30°, h= 1m, 09 = 2", #= 0,5, 8= 9.8 3 Oblicz: v._ Rysujemy rozklad sit na rowni. Sita F, nie wykonuje pracy. Sily mg, F, wykonuja prace zwiazang ze zmiang energii kinetyczne} i potencjalne). Prace W wykonuje sita tarcia T= F, (rys. 3.1). Praca sity tarcia obliczona wedlug waoru W = Fscos(F, s°) be- zie ujemna, gdyz cos(F, s°) = cos180” = —1. Poniewai h F,=mgoosa is > wige sing W = —pmgscosa mo? Ea = ZADANIA PRZYKLADOWE 53 Po podstawieniu do wzoru wyrazajacego zwigzek migdzy energiq praca otrzymamy: —mgh = —umghetge . a & Uwaga: We wszystkich sktadnikach rownania (1) wystepuje masa. Moina réwnanie praez tg mase podzielié. Fizycany sens takiego uproszezenia oznacza niezaleimosé ruchu od wartoéci masy. (reSé zadania nie powinna zawieraé danych o masie ciala). Po dokonaniu pracksztalcei otrzymujemy v= 08 + 2gh(1 — pctga) = = fe Ee +2-98 2 -1m(1 —0,15etg30°) =4307 Zadanie praykladowe IIL Worzek jest poruszany cigzarkiem zawieszonym na przerzucone} przez niewazki bloczek nitce (rys. 3.2). Ruch wozka odbywa sig bez tarcia. my v t ao / hi TOTTTTTTTTTITITTOTITOTTTTT Rvs 32 m Dane: m, = 1 kg, m, = 2 kg, h= 1m, ¢= 9,8 2. Wielkosciami niewiadomymi moga byé: predkosé uderzenia o pod- loze v, czas ruchu f, przyspieszenic a oraz sila napigcia nici F.© PRACA LENERGIA W zaleinosci od tego, kt6re wielkosci nalezy obliczyé stosujemy rozmaite metody rozwiqzasi. Metoda I (energetyczna) Korzystamy z zasady zachowania energii AB iy = 2 (my + my” an gh= 0. 2 \W rownaniu tym jedyna niewiadoma jest predkos » 2mygh im, + My Niewiadome ¢ i a obliczymy na podstawie wzoréw z kin Po podstawieniu poprzednio obliczonej » uzyskujemy 2homy + ma) m8 gm m, +m, Jak widaé ze wzoru przyspieszenie jest niezaleine od wysokos- cif. Sile F mozemy obliczyé po analizie sit dziatajqcych na w6zek i mase m,. Wézek uzyskuje przyspieszenie kosztem sity F, a wiec F = mya. Ostateczny wz6r na sile bedzie miat postaé mys my +m, * ZADANIA PRZYKLADOWE 55 Metoda II (dynamiczna) ‘Tq metoda rozwigzaligmy zadanie w poprzednim dviale (zadanie przyktadowe II s. 33) mg — N= mya N=ma = m8 gy Eos N=F my + my m+ my Otrzymaligmy dos prosto przyspieszenie a i site napigcia nici F. Pozostate wielkosci: czas i predkosé koricowa nalezy obliczyé z kinematycznych rownatt Podsumowanie: W przypadku koniecznosci obliczenia predkosci koticowej nalezy korzystaé z metody energetyczne), metoda dy- namicana jest lepsza przy obliczaniu przyspieszenia i sit. ‘Zadanie prrykiadowe IV Dwie jednakowe kulki z plasteliny zawieszono na nitkach 0 dlu- gosci | kazda. Jedna nitke odchylono od pionu o kat «= 60° i puszczono. Po zderzeniu obie kulki zlepily sig i wychylily na nitkach w druga strong. Oblicz ich maksymalny kat wychylenia (rys. 3.3).56 @ Praca rENERGIA ee Rozwiqzanie Dane: «= 60°, L ulki po pierwotnym odchyleniu, druga zderzenia kulek i t ruchu obu kulek w druga strong. a) Na rysunku 3.4 pokazano sytuacje na chwile przed 2d niem. Z zasady zachowania energii mi? 2 Poniewad !—h = lcosa => h = I(I — cosa), wigc AB ug = 5-0, AE que = 0— mgh . mv? 2 MBLC — cosa) = 0 == v= 2gi(1 — cosa) . Rvs. 34 b) Podczas zderzenia energia mechaniczna nie jest zachowana, czeS energii zuzyta na odksztalcenie plastyczne kulek spowo- duje wzrost temperatury ukladu. Musimy zastosowaé zasadg zachowania pedu. (Zderzenie takie nazywamy zderzeniem nie- spreiystym). Ped poczatkowy p = mo, ped po zderzeniu p, = 2mv,, gdzie v, jest Predkodcia ‘obu ku- lek po ulerzeniu. Poniewa p = py, wige v, = ° ZADANIA PRZYKEADOWE 7 ¢) Do opisu ruchu obu kulek po zderzeniu mozemy zastosowaé zasadg zachowania energii (rys. 3.5) a AB, OE, AB ge = 2mgh, 2mot ff re + 2mgh, =0 => hy Z rysunku widaé, de 1 — hy = leosp = cosp Po podstawieniu 1 Gt cosa) « Dla kata « = 60° => cosa =0,5, a wige B = 51°.Zadania rachunkowe ENERGIA KINETYCZNA I POTENCIALNA 59 39. Elektron o masie m= 9-10-31 kg ma w swoim ruchu ped , m Prayspieszenie ziemskie g = 9,8 9-10-28 Kem s Oblicz,jego energig kinetyczna. 3410. Samochéd o masie m kg:m }000 kg ma w swoim ruchu ped Oblicz predkosé i energie kinetyczna samochodu. Energia kinetyezna i potencjalna 12000 3.1. Ciato o masie m = 2 kg ma energig kinetyczna E = 9 J. Oblic predkoi tego ciala, Ile razy wzrosnie predkosé ciala, jezeli energi wzrosnie dwukrotnie? 3.2. Cialo o masie m = 3 kg ma energie kinetyczna E = 6 J. O il warosnie predkosé ciala, jeéeli jego energia kinctyezna wzrosni 0 4E= 189? 3.L. W. Dwa wozeczki, pierwszy 0 masie m, = ws 2 kg polaczono sprezyna, tak jak pokazano na rys. hhwili nitke przepalono. Oba wozeczki uzyskaly energi¢ kinetycz~ 3.3. Wozek o masie m= 100 kg poruszat sig z predkoscit = ae a »=2™. Cutowick pchnal wozek i zwigkszyt jego predkosé traykrot ¢ Veer § nie. Ie razy i o ile wzrosnie energia kinetyczna wozka? Rvs. 36 3.4, Ile razy energia kinetyczna pitki o masic m = 2 kg, rzucon« 3.12. Ciato 0 masie m = 10 kg podniesiono na wysokosé h= 20 m. ‘Gyy zmieni sig energia potencjalna tego ciata, jezeli masa zmaleje n ra- Wl wysokosé, na jaka je podniesiono, wzrosnie tyle samo razy? 2 predkoscia v = 10 2. jest mniejsza od energii ciala o masi m, = 1 kg, wystrzelonego z predkoscia 0 = wet 3.13, Ciatu o masie m nadano predkosé v = 20 ™. Na jaka wyso- $ 35. Cialo 0 masie m= 1 kg poruszato sig z predkoscia » at Kolé nalezy podniesé to cialo, aby uzyskana energia potencjalna byla Czy zmieni sig encrgia kinetyczna tego ciala, jedeli masa zmaleje n wna kinetycanej? i jednoceeénie predkost wzrosnie tyle samo razy? 3.14. Sprezyna o stalej k N 36. R. Cialo o masie m= 2. kg ma energie kinetyczna E = 16 I a oe Oblicz ped tego ciala. 3.7. Jaka bedzie masa ciala, kt6re w ruchu ma energig kinetycz kg-m. ——? s Oblicz site potrzebna do tego wydluzenia i zgromadzona wtedy energi¢ Potencjalna sprezystosci. . N 3.15. Sy ji k = 10 — i it = res Preiyna o stalej k = 10 zostala wydluiona sila F= 5 N. Bits nena potencjalna sprezystosci zostala zgromadzona w spre- yie 4yip 0 ile wzrosnie ped tego ciata, jesli spowodujemy wzro: 3.16. Sprezyna o stalej 38. Pewne cialo w ruchu ma energie kinetyozna kg-m 4 a 5 N = 40 zostala wydluzona 0 x, = 0,2 m. cenergii kinetycznej 0 AE = 12.3? Ile razy i 0 ile werosnie energia potencjalna sprezystosci, jesli uzyliby-60 @ pric mena ZASADA ZACHOWANIA ENERGIT 6 N25. Kulke stalowa rzucono pionowo w dét z wysokosei 20 m, z taka predkoscia, ze spadia na ziemig tak, jakby byta pusz- ia swobodnie z wysokosci A = 40 m. Jaka predkosé nadano kulce Smy sprezyny o stale] k dwukrotnie mniejszej, natomiast spowodi libysmy jej dwukrotnie wieksze wydtuzenie? AUT. Sprezyna o statej k zostala wydluzona o x, =0,1 m. O B rzutu plonowego w dét? trzeba dodatkowo wydtuzyé sprezyng, aby energia potencjaina k ae a cowa byla dwukrotnie wigksza od energii zgromadzonej po pier 4.26. Pitke rzucono pionowo do gory i nadano jej taka predkosé, ‘tnym rozciagnigciu? otarta na wysokosé h = 5 m. Na jaka wysokosé dotrze pilka, jesli M8. Sprezyna wydtuiyla sig ox = 0,2 m, gdy zawieszono na RS ec een rence een ' a odwainik m =2 kg. Jaka energia potencjalna sprezystosci jest 427. Na koficu szmurka dlugosei (= 1 m umieszezono niewielki madzona w tej sprezynie podczas tego obciazenia? : Sznurek umocowano jednym koricem i odchylono 0 kat 90° (7), Yaka bedzie predkosé ciedarka, jesli senurek utworzy 2 po- omnem kat «= 60°? Zasada zachowania energii 319. Z jaka predkoscia wpadnie do wody skoczek, ktdry sk x wieiy 0 wysokosci h = 10m? 320. Spadajaca swobodnic z pewne} wysokosci kulka miata om Z jakiej wysok wysolosei = 10m nad ziemia predkosé » = ci spuszezono kulke? 321. Na wysokosci /, = 20m nadano kulce taka predkosé, te osiagrigciu wysokosei hz = 10 m kulka miata predkosé v, = 22 ‘aka predkosé nadano kulce na wysokosci h,? 3.28. Na koficu sznurka dlugoéci != 2 m umieszezono niewielka Hulk o masie 0,2 kg. Sznurek odchylono o kat 45°. Oblicz, 322, R. Kula karabinowa wylatuje z lufy z predkoscia v = 300 Jak wysoko wzniesie sig kula po strzale pionowo do gory? 323. W rzucie pionowym w dét z wysokosci = 10 m nadai stalovej kulce predkosé poczatkowa vy = Sz Jaka bedzie predko§ koficowa kulki? 324. Kulke stalowa puszczono swobodnie z wysokosei h = 10 nie nalajac predkosci poczatkowej. Kulka spadia z pewna predkosci Z jakiej wysokoSci nalezy puscié kulke, aby predkosé w chwili ude nia o ziemig byla czterokrotnie wigksza?2 © PRACAT ENERGIA ZASADA ZACHOWANIA ENERGI 683 bedzie predkosé ciala w chwili, gdy sznurek zajmuje potozenie lome? Jaka bedzie predkosé ciata w jego najniiszym polozeniu? (M-F) 3.33. Cialo o masie m = 1 kg przywiazane do senurka dlu- 1 m porusza sig w plaszczyznie pionowej, tak ze w najwy: polozeniu ma ono taka predkosé, de sznurek jest wyprostowany, Ale napigty. Oblicz predkosé ciata w polozeniu najwyészym, pozio- | najnizszym oraz napigcie nici w potozeniu najnizszym. (M-F) 3.34. Z jakiej wysokosci nalezatoby puscié ciato o masie Rvs 39 © 0,05 kg z ,petli smierci” 0 promieniu r= 0,1 m, (rys. 3.11), aby \wajac sig bez tarcia, moglo przejechaé cala petle bez oderwania 3.29. Na koficu sznurka dhugosci / umieszczono kulke o m: Joka bedzie sita nacisku ciata na petle w najnizszym punkcie, jezeli m=2 kg. Drugi koniec sznurka umocowano i calos odchylono ymy, Ze w najwyzszym punkcie petli sila nacisku wynosi zero? poziomu (rys. 3.9). Jakie bedzie napigcie sznurka w chwili, gdy kulh znajdzie sig w najniészym potozeniu? 3.30, W sali o wysokosci h = Sm z wysokosci h, = 1 m nad p mn. Joga raucono pionowo do gory pilke z predkoscia np = 10. Z jak 4 predkoscia pitka uderzy w sufit? 331, Zakladajac, ze pitka z poprzedniego zadania odbije sig sufitu sprezyicie (predkosé po odbiciu jest taka sama jak przed of biciem) oblicz, z jaka predkoscia uderzy ona w podtoge? (MLK) 3.32. Cialo o masie m = 2 kg przywigzane do senurka dl gofci 1= I'm porusea sie w plaszezyénie pionowe) tak, Ze w najw szym punkcie jego predkosé wynosi oy = 4 ™ (rys. 3.10) ys. 3.11 4.35. Do korica sznurka diugosci /= 1 m zwisajacego pionowg Werepiono kulke. Nastgpnie nadano kulce predkosé pozioma 2° Sznurek z kulka odchyli sig. Jaki bedzie kat odchylenia ‘Wnurka w chwili zatrzymania kulki w najwyészym polozeniu? 3.36. Cialo zsuwa sig z najwyzszego punktu réwni dlugosci so 2mi kqcie « = 30° z predkoseig poczatkowa vp = > Taka be- vie predko& ciata na dole réwni, jezeli wplyw sity tarcia pominiemy? 3.37. Rownia o kacie nachylenia a ma wysokosé h=1 m, Na ilole rowni nadano cialu taka predkosé skierowana do gory, ze cialo Wojechato do polowy réwni. Czy cialo dojedzie do korica réwni, jeSli ‘judamy mu predkosé dwukrotnie wieksza? Jaka predkosé bedzie mia-64 © PRACA ENERGIA lo wtedy ciao na wierzcholku réwni? Zakladamy, Ze ruch odbywa bez tarcia. N f (M-F) 3.38. Na koticu sprezyny 0 stale) k= 100 i Scisnigt 0 x= 0,2 m umieszezono cialo o masie m = 1 kg. Sprezyng zwolnion Jaka predkos uzyska to ciato pod wplywem sprezyny, w wyniku c Kowitego jej rozprezenia? ‘Zwiazek migdzy energia a praca 3.39. Oblicz pracg pilkarza, ktéry kopnigciem zwigksza predk: pilki o masie m = 2 kg od 2, = 2" do v, = 6 3.40. W. Autobus 0 masic m = 10000 kg rozpedza sig 2 miejsca pewnej predkosci na drodze s = 400 m. Oblicz prace sily powoduja przyspieszenie, jezeli wiadomo, ze wartosé tego przyspieszenia wyn =02 z - Opory ruchu pomijamy. 341. R. Oblicz prace potrzebna do rozpedzenia samochodu 0 sie m= 1200 kg od predkosci vp = 10 : do pewnej predkosci ko cowej. Czas rozpedzania wynosi f= 10, a sila napedowa F= 1000 Opory ruchu pomijamy. 3.42. Samochéd 0 masie m = 1200 kg pod wplywem sity F zwigl szyh predkosé od v = 10 : do pewnej wartosci v. Przyspieszanie bywato sig na drodze s = 100 m w czasie 1 = 8 s. Oblicz prace sily Jaka byla praca déwigu, ktéry ciato o masie m= 100 z dachu potozonego na wysokosci h, = 12 m na pomos m? 3.44, Kabina windy, ktérej masa wraz z pasazerami wynosil 1200 kg zostala podniesiona z wysokosei fy = 12 m na szcz Wh szczyt rowni dlugosci {ZWIAZEK MIEDZY ENERGIA A PRACA 65 lynku ze stata predkoscia v = 2 = Ruch do géry trwal = 15 s. licz. wysokosé koricowa i prace wykonang przez silnik windy. 3.45, W. Ciato 0 mi 3 kg weiggnigto ruchem jednostajnym 2m i kacie nachylenia a = 45°, Wspél- ‘fynnik tarcia = 0,2. Oblicz wykonana przy tym prace. ie 3.46. Korzystajac 2 wynikéw poprzedniego zadania, oblicz moc \ivadzenia wykonujacego prace, jezeli wiadomo, ze ruch odbywat sig Woitata predkoscia v= 1 =. 347. Jaka byla praca sil tarcia, kt6re dzialajge na ciato o masie y= 100 kg poruszajace sig poziomo z predkoscia v, = 12 : zmniej- wily iego predkosé do v, =2 =t 3.48. Cialo 0 masie m = 2 kg, ktdremu nadano predkosé skiero- Wina poziomo, zatrzymalo sig po przebyciu drogi s=4 m. Oblicz Mince sity tarcia, jezeli w= 0,2. 3.49. Z wierzcholka réwni o wysokosci h = 2m i kacie nachylenia 430° zjechal klocek o masie m=2 kg. Oblicz prace sily tarcia, folli w = 0,2. 3.50. R. Z wysokosci h = 10 m rzucono ciato pionowo w dol i na- Wlano mu predkosé vy = 5 :. Cialo uderzyto w powierzchnig ziemi i predkoscia m= 10” Masa ciala m = 2 kg, Oblicz srednia sile opo- 10 powietrza. (M-F) 3.51. Oblicz calkowita sile napedowa dziatajaca na samo- théd, jezeli wiadomo, ze na drodze s = 200 m nachylonej do poziomu plod katem «= 4° jego predkosé werosta od vy = 5 E doy, =15™, Masa samochodu m= 1000 kg, a wsp6lezynnik oporéw ruchu p= 0,1.66 © PRACATENERGIA {WINK MIRDZLY ENERGIA A PRACA 61 3.52. U dota réwni 0 wysokosci h=1 m i kacie nachyl N60. Sprezyna, ktora przy uzyciu sily F= 100 N, poczatkowo & = 30° nadano ciatu taka predkosé, Ze w najwyzszym punkcic rows wvono o x, = 1m, zostala dodatkowo wydtuzona 0 4x = 2 m. wynosila ona jeszcze 1/3 predkosci poczatkowe). Oblicz te predk prace potrzebna do tego dodatkowego wydludenia i energi¢ jedeli wiadomo, ze wspolezynnik tarcia wynosi = 0,12. Wa sprezyny. 3.53, Pocisk 0 masic m = 0,1 kg wbit sie w deske na gleboko! ‘M61. R. Narysuj wykres F = f(x) dla sprezyny z poprzedniego 5 =0,1 m. Oblicz sile oporu i prace sily oporu hamujacej ruch, j ia i wykonaj obliczenia dowodzace, ze praca wykonana przez predkosé poczatkowa wynosita vg = 300 ™. Czy praca zalezy od yownetrzne potrzebne do wydtuzenia 0 Ax = 2m bedzie rowna \\ (rapezu utworzonego pod wykresem. gosci drogi w desce? . . 462. Oblicz, jaka stata ma sprezyna, ktora wydtuzona od stanu 3.54, Poruszajacy sig poziomo pocisk o masie m ,2 kg uderz} hodnego o x = 2 cm, gromadzi energie potencjalna Ey; = 16 J. w deske z predkoscia v, = 400, a po jej praebiciu poruszat sig dal (M-R) 3.63. Sprezyne wydluzono od x, =0,1 m do x; =0,2 m, konujac pray tym W = 67I pracy. Oblicz stala sprezyny oraz éred- tile wykonujaca prace zwigzang z rozciqganiem sprezyny. x predkoscia v, = 200 =. Oblicz, jaka prace wykonaly sily op w desce. Jaka byla érednia sila oporu, gdy grubosé deski wynosi dr =2cm? 3.55. Oblicz, ilu kilowatom odpowiada moc P = 100 KM? Pr pominamy, ze urzadzenie ma moc I KM, jezeli podniesie ruchem j hostajnym ciato o masie m= 75 kg na wysokosé 1m w ciggu I's Zadania réine 3.64, R. Wézek 0 masie m= 2 kg poruszajacy sig z predkosciq 3.56. Autobus o masie m = 10000 kg porusza sig ze stala m , , a pee 24% aderzyt sig 2e stojacym wérkiem o takiej samej masie, Wozki oicia » = 20". Opory ruchu obliccamy ze waoru F= k-m-g, 8 i wderzeniu poruszaly sig razem. O ile zmaleje energia kinetyczna Wklndu? 3.65. Wézek 0 masie m, =4 kg poruszajacy sig z predkoscia ke=0,1. Jakq moc rozwija silnik tego autobusu? (MEF) 3.57. R. Autobus z poprzedniego zadania zwigkszyt p 10 do 307 na drodze s = 500 m. Oblicz. Srednit 3 moc silnika podcvas przyspieszani koi od % m . , ty = 6 aderzyt sig ze stojacym wézkiem 0 masie my =2 kg. Po ze- Hyoniu wézki poruszaly sig razem. Oblicz, jaki ped i energia kinetyczna Wlzie przekazana drugiemu w6zkowi. 3.58, Pilka o masie m = 2 kg uderzyla w podtoze z pionowa koéciq wynoszacq v = 14 rE Po odbiciu wzniosla sig na wysok 3.66. W. Ze stojacej tédki o masie m, = m= 50 kg wyskoczyt é a m h=7m. lle energii mechanicenej stracila pilka podczas zderzenia? | Wlowick o masic m, =m 2 predkoscia v = 2 -— obliczona wzgledem B Wody. Jaka prace wykonal czlowiek podezas wyskoku? 3.59. Sprezyna o stalej k= 100 N jostala rozciagnicta ph oo ae m . (MEF) 3.67. Ze stojgce] t6dki 0 masic m, wyskoczyt cztowiek x, =0,1 m do x; =0,15 m. Oblice energie potencjalna poczatko 5 ‘ i koicowa spreayny oraz prace wykonana podczas jej rozciagania. Omasic m, = 60 kg z predkoécia vy = 3-> obliczona wzgledem wody.