Sprawdzian do rozdziału 3.

Relacje
międzyludzkie ……………………………………………
imię i nazwisko ucznia

Wersja A ………..…… .............

data klasa
Czas pracy: 90 minut
Maksymalna liczba punktów: 32

Przeczytaj uważnie teksty oraz wszystkie polecenia. Zadania rozwiązuj zgodnie z poleceniami.
W zadaniach 1., 4., 5., 9. i 11. wybraną odpowiedź zaznacz kółkiem. Jeśli się pomylisz, błędne
zaznaczenie skreśl i otocz kółkiem inną odpowiedź. Rozwiązania zadań otwartych zapisz
starannie w wyznaczonym miejscu. Pomyłki przekreślaj. Powodzenia!

Tekst I

Michel Piquemal
Paw, który nie miał przyjaciół

[…]
Pewnego ranka paw obudził się z poczuciem, że jest bardzo samotny. Zaczął rozpaczać. Nie
miał żadnych przyjaciół. Nikt nigdy nie przychodził do niego, by porozmawiać lub się pobawić.
Wielu podziwiało jego piękne upierzenie, lecz nikt nie był jego przyjacielem.
Poszedł wyżalić się słoniowi, który w owym czasie był najmądrzejszym ze wszystkich
zwierząt.
– Spójrz na mnie – powiedział doń1. – Jestem bezsprzecznie najpowabniejszym spośród
ptaków, a jednak unikają mnie jak dżumy2. Żadnych odwiedzin, żadnej oznaki przyjaźni!
Powiedz mi, ty, który uchodzisz za mądrego pośród mądrych, skąd ta niesprawiedliwość i jak
jej zaradzić?
– Jest tylko jeden sposób, aby znaleźć sobie przyjaciół – odpowiedział mu słoń. – Samemu
stać się przyjacielem innych. Zamiast wypominać im, że cię unikają, czy sam podjąłeś kiedyś
trud, aby się do nich zbliżyć?

Michel Piquemal, Bajki filozoficzne. Opowieści mędrca Sofiosa, przeł. Maria Braunstein i Michał Krasicki,
Warszawa 2016.
1
Doń – do niego.
2
Dżuma – ciężka choroba zakaźna.

Zadanie 1. (0–1)
Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe,
albo F – jeśli jest fałszywe.

W utworze bohaterowie zostali szczegółowo scharakteryzowani. P F

Każdy z bohaterów utworu reprezentuje inne cechy charakteru. P F

Zadanie 2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego paw nie miał przyjaciół.

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

Zadanie 3. (0–2)
Odpowiedz, jakiej rady słoń udzielił pawiowi. Jaką funkcję pełnią te słowa w utworze?

Udzielona rada: ……………………………….………….……………………………………...

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
Funkcja: ………………………………………….……………………………………………...

Zadanie 4. (0–1)
Dokończ zdania. Wybierz odpowiedź spośród oznaczonych literami A i B oraz odpowiedź
spośród oznaczonych literami C i D.

Zwierzęta przedstawione w utworze pełnią funkcję A/B. Nadane im cechy mają nie tylko
dosłowne znaczenie, lecz także są obdarzone sensem ukrytym, który jest C/D.

A. alegorii C. wieloznaczny
B. symbolu D. jednoznaczny

Zadanie 5. (0–1)
Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

W utworze została wykorzystana mowa niezależna, aby

A. narzucić bohaterom poglądy narratora.

B. wiernie przytoczyć wypowiedzi bohaterów.
C. zaprezentować bohaterów z perspektywy narratora.
D. dokładnie ukazać stosunek narratora do bohaterów.

Zadanie 6. (0–1)
Wypowiedzenie w mowie niezależnej: – Jest tylko jeden sposób, aby znaleźć sobie przyjaciół
– odpowiedział mu słoń przekształć na mowę zależną.

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
Zadanie 7. (0–1)
Czy – według Ciebie – Ebenezer Scrooge z lektury Opowieść wigilijna jest dobrym
kandydatem na przyjaciela? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do treści lektury.

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

Tekst II

Maria Szyszkowska
Przyjaźń

[…] My, współcześni nie umiemy się przyjaźnić. Nie chcemy podejmować tego trudu. Poza
radościami, które niesie – wymaga wszak od nas czasami zrezygnowania z własnej wygody,
niejednokrotnie aż do samozaparcia1. […]
Związki, które na ogół obserwujemy, choć określane bywają mianem przyjaźni, w istocie
rodzą się w wyniku wspólnych interesów czy też doraźnych użytecznych celów. Rozpadają się
zaś, gdy te względy przestają odgrywać rolę. […]
Panuje przekonanie, że przyjaźń rodzi się głównie w okresie szkolnym, jakby można było
ustalić zależność stanów i więzi duchowych od liczby lat. Jeżeli już poszukiwać jakichś
prawidłowości, to obserwacja podpowiada, że szuka się przyjaźni – doceniając jej wartość –
gdy zawiodą kultywowane więzi rodzinne. […] Wtedy wyraźnie czuje się pustkę wynikającą
z braku oparcia w kimś, kto od lat towarzyszył nam i był świadkiem naszej drogi. […]
Przyjaźń zalicza się do tych związków, dla których obojętna jest płeć, wiek, stanowisko
w hierarchii społecznej, wykształcenie czy stopień zamożności. Pojawia się, gdy między
dwiema jednostkami zawiązuje się bezinteresowny kontakt, gdy rodzi się poczucie „bratniej
duszy”. […]
Przyjaźń – co sama odczuwam – pozwala przezwyciężać stany osamotnienia. […]
Przyjaźń to trwały punkt odniesienia w różnorodnym i przeobrażającym się świecie. My
też podlegamy przemianom i taki trwały punkt odniesienia jest dla nas bardzo istotnym
oparciem. Dzięki pamięci tego, kto towarzyszy naszej drodze zmieniającego się życia – mamy
możliwość powracania do siebie sprzed lat.
Przyjaciel bywa naszym lustrem. Pozwala na identyfikację siebie dzisiejszego ze sobą
dawnym. A czuć się potrzebnym choćby jednemu człowiekowi – to znaczy istnieć radośnie.
Dramatyczne w swym osamotnieniu są sędziwe osoby wyczekujące nadaremnie przyjaznego
znaku od kogoś.
[…]
Różnorodne bywają postacie przyjaźni. Od zawiązywanych w momentach krytycznych –
na wojnie, w obozie, w czasie prześladowań – do przyjaźni wyrażających się pomocą
w codziennych trudach. Bywają też niezmiernie silne związki przyjaźni oparte na wspólnych
czynach mających na celu urzeczywistnianie wyznawanych ideałów. Zdarzają się też więzi
przyjaźni, które sprowadzają się głównie do zwierzeń z najbardziej intymnych wzruszeń. […]
W czasach dawniejszych istniała instytucja przyjaciół domu. Nie byli oni „naczyniami” do
wylewania zwierzeń. Same ich odwiedziny były momentem odświętnym i pobudzającym.
W taki sposób również wzrastała tradycja. I dziś trzeba właśnie odbudowywać bezinteresowne
więzi przyjaźni nawet z powodów egoistycznych; by mieć wzmożone poczucie sensu życia
oraz poczucie bezpieczeństwa ze świadomością lojalności drugiego człowieka.

Maria Szyszkowska, Stwarzanie siebie, Gdańsk 2001.

1
Samozaparcie (się) – wyrzeczenie się spraw osobistych, poświęcenie i wytrwałość w dążeniu do celu;
poświęcenie się w imię wyższych celów.

Zadanie 8. (0–2)
Uzupełnij poniższe zdania w taki sposób, aby stanowiły streszczenie tekstu Przyjaźń Marii
Szyszkowskiej.

Tematem tekstu Marii Szyszkowskiej jest ………………………………………….…..…..…..

Autorka przedstawia ……………………………………….………………………….…..…....

i dochodzi do wniosku, .…………………………………………………………...……………

……………………………….……………………………………………….………….…..…..

Zadanie 9. (0–1)
Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe,
albo F – jeśli jest fałszywe.

Zdaniem autorki współcześnie przyjaźnią nazywane są relacje między

P F
ludźmi, które dają im korzyści.
Autorka przedstawia sposoby, dzięki którym można znaleźć prawdziwego
P F
przyjaciela.

Zadanie 10. (0–1)

Na podstawie tekstu wyjaśnij sens zdania Przyjaciel bywa naszym lustrem. Nie cytuj
sformułowań z tekstu.

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
Zadanie 11. (0–1)
Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

W zdaniu rozpoczynającym tekst autorka posłużyła się czasownikiem w 1. osobie liczby

mnogiej, aby

A. zarzucić czytelnikom brak umiejętności nawiązywania przyjaźni.

B. podkreślić subiektywny charakter swojej wypowiedzi.
C. utożsamić się z doświadczeniami odbiorców tekstu.
D. zaznaczyć w tekście swoją obecność.

Zadanie 12. (0–1)

Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że przyjaźń wymaga samozaparcia? Zajmij
stanowisko i uzasadnij je jednym argumentem.

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

Zadanie 13. (0–2)

Przeczytaj podany fragment utworu i wykonaj zadania.

– Poznaje się tylko to, co się oswoi – powiedział lis. – Ludzie mają zbyt mało czasu, aby
cokolwiek poznać. Kupują w sklepach rzeczy gotowe. A ponieważ nie ma magazynów
z przyjaciółmi, więc ludzie nie mają przyjaciół. Jeśli chcesz mieć przyjaciela, oswój mnie!

13.1. Podaj tytuł lektury obowiązkowej, z której pochodzi powyższy fragment.

Tytuł: …………………………………………………………………………………….……...

13.2. Odwołując się do lektury obowiązkowej, z której pochodzi podany fragment,

wyjaśnij, na czym polega oswajanie.

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
Zadanie 14. (0–2)
W podanych wypowiedzeniach podkreśl zdania podrzędne i je nazwij.

1. Mały Książę wyruszył w podróż, aby znaleźć przyjaciela.

…………………………………………………………………………………………………...

2. Zdarzają się też więzi przyjaźni, które sprowadzają się głównie do zwierzeń z najbardziej
intymnych wzruszeń.

…………………………………………………………………………………………………...

Zadanie 15. (0–2)

Wyjaśnij, na czym polega błąd w poniższym zdaniu, a następnie zapisz podane
wypowiedzenie poprawnie.

Czekając na przyjaciół, rozszalała się burza.

Wyjaśnienie: …………………………..………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………...

Zdanie poprawne: …………………………..…………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………...

Zadanie 16. (0–12)

Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie. Napisz wypowiedź argumentacyjną, w której
rozważysz słowa Adama Mickiewicza. W swojej pracy odwołaj się do wybranej lektury
obowiązkowej oraz innego utworu literackiego.

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...