“ANDHE-ANDHE LUMUT”

PROLOG
KADADOSAN ING NEGARI INGKANG GEMAH RIMPAH LOH
JINAWI, TATA TENTREM KERTA RAHARJA. WONTEN SALAH
SAWIJINING PANGERAN INGKANG GESANGIPUN SARWA
KACEKAPAN. PANGERAN MENIKA PUTRA MAHKOTA INGKANG
BADHE NGLAJENGAKE TAHTA KERAJAAN. ANANGING PANGERAN
KALAWAU MBOTEN MAREM KALIH GESANGIPUN INGKANG
KACEKAPAN. PANGERAN KEPINGIN LELONO. NGLAMAHI WONO.
PANGERAN KEPINGIN MADOSI JATI DIRINE UGI PENGALAMAN
GESANG. SAKING MRIKU KAWIWITAN LELAMPAHAN GESANGIPUN
PANGERAN INGKANG MANGGIHAKE SISIHAN GESANGIPUN INGGIH
MENIKA LARE WADON INGKANG SAE MANAHIPUN LAN AYU
PASURYANE.

BABAK 1
(ING ALAS) KALIH TIYANG KANEMAN MLAMPAH NGLEWATI
WANA INGKANG RIMBUN. NINGALI KIWO TENGENE MBOTEN
WONTEN KEWAN UTAWA PEKSI INGKANG SAGET DIPUNBURU.
KANEMAN BAGUS KALIHAN PANDHEREKE WAU SAKYEKTOSIPUN
INGGIH MENIKA PANGERAN INGKANG LELONO KANGGE PADOS JATI
DIRINIPUN. (KALIH TIYANG MLAHPAH KANTHI WASADAPA
NGINGETI ANA NGISOR LAN NDHUWURE NGGOLEKI KEWAN KANG
ISO DIBURU). PANGERAN : “Jo… Bejo… kowe neng endi? Jo…. Bejo.”
BEJO : “Pangeran…. Pangeran ….Panjenengan wonten pundi pangeran?”
(MLAMPAH MUNDUR, LAJENG TABRAKAN NGANTI GELIMPUNGAN)
PANGERAN : “Aduh… kowe kuwi ati- ati ta.”
BEJO : “Hehehe…ngapunten pangeran… kula mboten ngertos pangeran wonten
wingking kula.”
PANGERAN : “Rene Jo rene!!!…. Aku arep cerita.”

1
BEJO : “Wonten napa pangeran?” (KALIH TIYANG LENGGAH BARENG
LAN PADHA CRITA)
PANGERAN : “Kok ra ana kewan dina iki ya Jo?”
BEJO : “Injih pangeran sepi sanget!” (PANGERAN LAN PANDHEREKE
NGADEK, KAGET WEROH WONG ING NGAREPE)
PANGERAN : “Sapa kuwi Jo?”
BEJO : “Kula mboten ngertos pangeran. Sinten nggih niku?”
PANGERAN : “Ngapunten mbok, kula badhe tanglet?” (INGKANG DITAKONI
MENENG, ORA NJAWAB, REPOT KARO KAYUNE)
PANGERAN : “Kulanuwun… mbok.” (PANGERAN NYEDAK MARANG
MBOK RONDHO, MBOK RONDHO KAGET WEROH PANGERAN)
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Walahdalah…. mangga. Sapa kowe?”
PANGERAN : “Kula pengembara mbok… ngapunten niki dusun napa?”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Iki dusun dhadhapan le… kowe arep ngapa
neng kene?”
PANGERAN : “Kula badhe mangembara mbok… ananging kula nyasar mboten
ngertos dalane.”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Wah… ya wis… kowe melu mbok wae
piye le? Tak dadekne anak angkatku yen kowe gelem.”
PANGERAN : “Wah… injih mbok kula purun.”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Kawit sekiki kowe dadi anakku. Kowe tak
jenengke Andhe-Andhe lumut ya le?”
PANGERAN : “Inggih mbok.”

BABAK 2
(ING OMAHE KLENTING-KLENTING) WONTEN ENJING
INGKANG TERANG MBOK RONDHO KLENTING NYAWIJI KALIHAN
PUTRI-PUTRINIPUN. PUTRI-PUTRI MBOK RONDHO KLENTING SANGET
AYU PASURYANE. PIYAMBAKE INGGIH MENIKA KLENTING ABANG,
KLENTING IJO, KLENTING BIRU LAN SALAH SATUNGGALING PUTRI
TIRINIPUN INGKANG NAMA KLENTING KUNING. MBOK RONDHO
KLENTING SANGET REMEN LAN TRESNA KALIYAN PUTRI-

2
PUTRINIPUN, ANANGING BENTEN KALIYAN KLENTING KUNING
INGKANG DADOS PUTRI TIRI, PIYAMBAKE SANGET DIBENTENAKE
KATRESNANIPUN. KLENTING KUNING DIDHAWUHI NYAPU,
NGRESIKI GRIYA LAN UGI NYAMBUT DAMEL ING SAWAH. SANGET
MRIHATINAKE. (KLENTING KUNING TEKO NGGAWA SAPU, NYAPU
LAN NGEPEL JOGAN. LINGEH MOJOK ANA RUANGAN. ORA SUWE
MBOK RONDHO TEKO NGAWASI KLENTING KUNING. NYUSUL
SEDULURE KLENTING ABANG, KLENTING IJO LAN KLENTING BIRU)
MBOK RONDHO KLENTING : “Anak-anakku sing ayu-ayu…rene ndug!”
KLENTING-KLENTING : “Injih mbok, wonten napa?”
MBOK RONDHO KLENTING : “Ngene ndug, ana warta sing penting banget.”
KLENTING ABANG : “Warta apa ta mbok?” (dewasa)
KLENTING IJO : “Inggih mbok enten napa ta?” (manja, nyedak karo nyekel
tangane mbok rondho klenting)
KLENTING BIRU : “Enten napa mbok, sajake kok tenanan. Wonten menapa?”
MBOK RONDHO KLENTING : “Kowe ngerti ta… mbok rondho dhadhapan
sing duwe anak bagus banget, jenenge ANDHE-ANDHE LUMUT?”
KLENTING-KLENTING : “Owh…Andhe-Andhe lumut…bagus!!! Wah gelem
no.”
MBOK RONDHO KLENTING : “Iya… mbok rondho dhadhapan gawe saembara
“Sinden Idol” kanggo anake ANDHE-ANDHE LUMUT sing lagi goleki garwa
pendamping.”
KLENTING-KLENTING : “Wah… purun sanget mbok.”
MBOK RONDHO KLENTING : “Iya… mengko mbok arep dandani kowe-kowe
supaya dadi putri sing ayu-ayu, sapa ngerti salah sijine kepilih dadi garwane
Andhe-Andhe lumut.
KLENTING-KLENTING : “Iya mbok.. purun.”
KLENTING ABANG : “Wah mesti aku sing dipilih mengko, kan aku ayu…”
KLENTING IJO : “Ora iso! Mesti aku sing dipilih Andhe-Andhe lumut dadi
garwane.”
KLENTING BIRU “Ora iso mbakyu, mesti aku ta…aku kan luwih cilik, kudune
mbakyu-mbakyu ngalah karo aku!”

3
KLENTING ABANG : “Heh!! Aku kan luwih tua saka kowe…kudune kowe
ngajeni aku dadi mbakyumu!”
MBOK RONDHO KLENTING : “Wes-wes ta!! Rasah padu…anak-anake mbok
kan ayu-ayu, rasah do udur!! Gek neng njero,,siap-siap dandan!!”
KLENTING-KLENTING : “Injih mbok…” (KLENTING ABANG, IJO, LAN
BIRI NINGGAL MBOK RONDHO LAN MLEBU OMAH) KLENTING
KUNING KAWIT WAU MIRENGAKE PIREMBUGANE SIMBOK LAN
SEDHEREKIPUN. KLENTING KUNING MARANI MBOK RONDHO LAN
NGOMONG MARANG MBOK RONDHO.
KLENTING KUNING : “Mbok… kula badhe matur.”
MBOK RONDHO KLENTING : “Matur apa….? Apa kowe wes rampung
nyapune?”
KLENTING KUNING : “Sampun mbok, ngeten mbok… kula inggih kepingin
ndherek saembara “Sinden Idol” supados dados garwane Andhe-Andhe lumut
kados mbakyu-mbakyu klenting.”
MBOK RONDHO KLENTING : “Owh ya wis…rene tak dandani kowe.”
(MBOK RONDHO MENEHI ANGUS LAN AMBU- AMBU KANG ORA
ENAK MARANG KLENTING KUNING)
MBOK RONDHO KLENTING : “Ya wis sakiki kowe ngumbahi klambi-
klambine mbakyumu karo gone mbok neng kali kono.” (MBOK RONDHO
NYURUNG KLENGTING KUNING KANTHI KASAR BANGET)
KLENTING KUNING : “Injih mbok…”(KLENTING KUNING NINGGALNO
MBOK RONDHO LAN MLAKU MARAK PAWON)
MBOK RONDHO KLENTING : “Hahaha… muga-muga sing ditrima dadi
garwane ande-ane lumut yaiku salah sijine anak-anakku, dudu klenting kuning.”
KLENTING KUNING NAMPI MENAPA INGKANG DIPUNUTUS DENING
MBOK RONDHO LAN DILAMPAHI KANTHI SABAR. (ING OMAHE
KLENTING-KLENTING)

BABAK 3
(PERJALANAN MARAK ING KALI) KLENTING KUNING SABEN
DINTEN NYAMBUT DAMEL NGRESIKI GRIYA, UGI NYAMBUT DAMEL

4
WONTEN LADING. MBOTEN KRAOS SAYAH LAN KELUH KESAH.
SINAOS PIYAMBAKE DIPUNDAMEL MBOTEN SAE KALIYAN MBOK
RONDHO KLENTING LAN PARA SEDULURE. NAMING PIYAMBAKE
UGI GUSTI ALLAH INGKANG NGERTOS SENGKOWO PIYAMBAKE.
PIYMBAKE NGAJENGAKEN GUSTI ALLAH BADHE MARINGI
GANJARAN INGKANG SAE KANGGE PIYAMBAKIPUN.
KLENTING KUNING : “Duh Gusti ngeten niki gesangipun kula… mugi-mugi
kula saget nampi kanti lemah manah.”
WIDODARI : (WONG KANG ORA DISANGKA MARA) “Hei… cah ayu.”
KLENTING KUNING : “Sapa kuwi?”
WIDODARI : “Kowe rasah wedi, aku iki widodari sing arep bantu awakmu!”
KLENTING KUNING : “Ameh ngapa kowe?”
WIDODARI : “Aku arep menehi kowe pusaka… tampanen … mugo- mugo
pusaka iki keguna kanggo kowe. Iki jenenge Jimat Kalimosodo. Tampanen cah
ayu.”
KLENTING KUNING : “Injih matur nuwun.”
WIDODARI : “Ati-ati, gunakno pusaka kuwi kanggo kabecikan!”
KLENTING KUNING : “Injih, matur nuwun lan nyuwun donga lan restune.”
(KLENTING KUNING NINGGALNO KALI LAN NGGAWA PUSAKA SING
DIWENEHKE WIDODARI)

BABAK 4
ING SALAH SAWIJINING LEPEN INGKANG TOYONIPUN SANTER
BANGET, WONTEN MRIKU YUYU KANGKANG GESANG. PIYAMBAKE
INGKANG NGUASANI LEPEN MENIKA. PIYAMBAKE SI YUYU
KANGKANG INGKANG JULIK. (YUYU KANGKANG SING NJAGA LEEN
LAGI MONDAR-MANDIR NGWASI MENAWA ANA WONG TEKO)
YUYU KANGKANG : “Hohohoho….Godong waru kok bolong- bolong… bocah
ayu kok moblong- moblong….Sapa kae sing teko?” (LAJENG TEKO
KLENTING ABANG, IJO LAN BIRU MARA ING PINGGIR KALI)
KLENTING ABANG : “Wah… kaline banjir.”
KLENTING IJO : “Iya mbakyu… piye carane awake dewe nyebrang??”

5
KLENTING BIRU : “Iya mbakyu… piye iki? Bisa-bisa awake dhewe ora sido
melu saembarane mbok rondho dhadhapan?!”
KLENTING ABANG : “Kosek-kosek…kae ana yuyu kangkang ta?”
KLENTING IJO LAN BIRU : “Wah…iya…ayo njaluk tulung yuyu kangkang
wae mbakyu.”
KLENTING ABANG : “Iya …Yuyu kangkang… yuyu kangkang…”
YUYU KANGKANG : “Hahaha… ana apa cah ayu-ayu?”
KLENTING ABANG : “Yuyu kangkang… aku njaluk tulung kowe….tulung
sebrangke aku lan adhik-adikku lewat kali iki…”
YUYU KANGKANG : “Wah…abot banget kuwi. Iso nanging enek syarate cah
ayu….enek imbalane.”
KLENTING ABANG : “Imbalane apa ta…kon mbayar nganggo duwit?? Wah
kowe kuwi mata duwitan!”
KLENTING IJO : “Ya wes lah yen duwit gampang….mengko tak bayar..”
KLENTING BIRU : “Ya… piro jalukmu mengko tak bayar!!”
YUYU KANGKANG : “Dudu duwit…aku rak doyan…. Hahaha”
KLENTING- KLENTING : “Prett…”
YUYU KANGKANG : “Imbalane yaiku nganggo tangamu..”
KLENTING ABANG : “Apa tanganku??? ameh bok kapakne??”
YUYU KANGKANG : “Ora tak kapak- kapakne…mung tak ambung sitik…”
KLENTING BIRU : “He!!! Apa?”
KLENTING IJO : “Iihhhhh,,,emohh ahh….gilani…”
KLENTING ABANG : “Iya,,apa ra enek imbalan liyane..?? mosok tanganku sing
wangi iki bok ambungi??hiiiii”
YUYU KANGKANG : “Ya wis yen wegah… yen suwe-suwe mengko imbalane
nambah…” (KLENTING ABANG, IJO LAN BIRU PADHA REMBUGAN)
KLENTING ABANG : “ya wis,,,tapi neng tangan wae,,sedilit tok….” (YUYU
KANGKANG NYEBRANGKE KLENTING ABANG, IJO LAN BIRU KANTHI
GILIRAN)
YUYU KANGKANG : “Wah…seneng banget aku iso ngambung tangane cah
wadon ayu-ayu..” (KLENTING KUNING TEKO AREP NYABRANG)

6
YUYU KANGKANG : “Hohoho.. apa kuwi??.. ambune rak enak,,,rupane elek
banget.”
KLENTING KUNING : “Wah… kok banjir ta? Piye carane aku iso nyebrang??
Wah kae enek yuyu kangkang. Yuyu kangkang…yuyu kangkang mreneo. Aku
njaluk tulung sebrangne kali iki.”
YUYU KANGKANG : “Hahaha… apa sebrangke?aku wegah.”
KLENTING KUNING : “Mengko tak wenehi duwit…”
YUYU KANGKANG : “Aku wegah… wes kono lunga.. aja rene meneh! Dasar
wong wadon elek.”
KLENTING KUNING : “Alah…kowe kok jahat ta Yuyu kangkang…”
(KLENTING KUNING NGETOKNO PUSAKANE)
KLENTING KUNING : “Ya wis yen kuwi karepmu. Aku arep gawe kali iki
asat.”
YUYU KANGKANG : “Hahaha… apa ya iso?” DUMADAN LEPEN MENIKA
ASAT, YUYU KANGKANG KACILAKAN LAJENG KESAH TEBIH LAN
MATI. SAK LAJENGIPUN KLENTING KUNING SAGET LUMPRAH
NYEBRANG LEPEN MENUJU GRIYA MBOK RONDHO DHADHAPAN,
GRIYANIPUN SI ANDHE-ANDHE LUMUT.

BABAK 5
(ING OMAHE MBOK RONDHO DHADHAPAN) SALAH
SAWIJINING DUSUN INGKANG NAMA DHADHAPAN, MBOK RONDHO
NEMBE NYAPU GRIYA, WONTEN NDALEM MRIKU WAU SI ANDHE-
ANDHE LUMUT NEMBE NGAJI WONTEN SALAH SWIJINING SURAU.
NGENTOSI GEGANTILANING MANAH INGKANG DIPUNJANJIAKEN
GUSTI ALLAH KANGGE PIYAMBAKE. (MBOK RONDHO LAGI NYAPU
ING OMAHE, UJUK-UJUK TEKO ROMBONGANE WONG WADON AYU-
AYU YAIKU KLENTING ABANG, IJO LAN BIRU).
KLENTING- KLENTING : “Assalamu’alaikum…”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Wa’alaikumsalam… sapa ya?”
KLENTING ABANG : “Kula mbok… klenting abang.”
KLENTING IJO : “Kula klenting ijo mbok..”

7
KLENTING BIRU : “Lan kula klenting biru mbok.”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Wah.. cah wadon ayu- ayu…arep ngapa
iki?”
KLENTING- KLENTING : “Badhe melu saembara “sinden idol” supaya bisa
dadi garwane Andhe-Andhe lumut mbok…”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Owalah… arep melu saembara ta… Ayo
nyanyi siji-siji?!”
KLENTING- KLENTING : “inggih mbok..” (KLENTING-KLENTING
GANTIAN NUNJUKNO KAPINTERANE NYANYI) KLENTING ABANG :
(NYANYI “NYIDAM SARI”) MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Lumayan-
lumayan.
Next….”
KLENTING IJO : (NYANYI “LUNGITING ASMARA”) MBOK RONDHO
DHADHAPAN : “Padha wae lumayan.
Next…”
KLENTING BIRU : (NYANYI “TANJUNG MAS NINGGAL JANJI”) MBOK
RONDHO DHADHAPAN : “Waw rondo cucok. Sek ya tak omongke Andhe-
Andhe lumut . mlebu siji-siji ya!”
KLENTING- KLENTING : “Oke… siaaaaaaappp!” (KLENTING ABANG
MLEBU PISANAN, BANJU MBOK RONDHO NYANYI)
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Putraku si Andhe-Andhe lumut.. temuruna
ana putri kang unggah- unggahi… putrine ngger sing ayu rupane… Klenting
abang iku kang dadi asmane.”
ANDHE-ANDHE LUMUT : “Duh ibu…kula mboten purun.. duh ibu… kula
mboten meduun.. najan ayu sisane si yuyu kangkang.”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Wah ora gelem ki nduk!”
KLENTING ABANG : “Wah kurang ajar kuwe kuwi… aku ayune ngene diarani
sisane yuyu kangkang.” (KLENTING ABANG METU BANJUR KLENTING
IJO SING GANTI MLEBU)
KLENTING IJO : “Cobi kula mbok…”

8
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Putraku si Andhe-Andhe lumut…temuruna
ana putrid kang unggah- unggahi… putrine ngger sing ayu rupane.. klenting ijo
iku kang dadi asmane.”
ANDHE-ANDHE LUMUT : “Duh ibu… kula mboten purun.. duh ibu… kula
mboten medun… najan ayu sisane si yuyu kangkang.”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Wah ya padha ora gelem ki nduk.”
KLENTING BIRU : “Mbok,,,cobi kula.”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Putraku si Andhe-Andhe lumut…temuruna
ana utri kang unggah- unggahi…putrine ngger sing ayu rupane… klenting biru
iku kang dadi asmane.”
ANDHE-ANDHE LUMUT : “Duh ibu…kula mboten purun… duh ibu… kula
mboten medun… najan ayu sisane si yuyu kangkang.”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Waduh nduk wong telu ora gelem kabeh
kae…” (KLENTING KUNING TEKO MARA ING OMAHE MBOK RONDHO
DHADHAPAN)
KLENTING KUNING : “Assalamu’alaikum…”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Wa’alaikumsalam… sapa ya kuwi?”
KLENTING KUNING : “Kula klenting kuning mbok…badhe melu saembara
“sinden idol” supaya bisa dadi garwane Andhe-Andhe lumut.”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Apa?... Kowe kepengen dadi garwane
anakku? Ora salah ta kuwe iki?”
KLENTING ABANG : “Lha iya… rupamu elek ambumu ra enak. Aku wae sing
ayu ditolak kok apa mneh kuwe?”
KLENTING KUNING : “Dicoba ndhisik mbok…”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Ya wis kono ndang nyanyi.”
KLENTING KUNING : (NYANYI “CIDRO”) (KLENTING KUNING MELU
MLEBU MBOK RONDHO)
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Putraku si Andhe-Andhe lumut…temuruna
ana putrid kang unggah- unggahi…putrine kang ala rupane… klenting kuning iku
kang dadi asmane.”
ANDHE-ANDHE LUMUT : “Duh ibu…kula inggih purun…dalem putra inggih
badhe medun… najan ala menika kang putra suwun.”

9
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Lho…apa ra salah kowe le tole?”
ANDHE-ANDHE LUMUT : “Mboten mbok…niki sampun dadi pilihane kula.”
(KLENTING-KLENTING KUSAK-KUSUK)
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Owh… yen kuwi pilihanmu le, simbok
manut wae.”
ANDHE-ANDHE LUMUT : “Mbok, kula badhe ngmong jujur ngenani jati dirine
kula.”
MBOK RONDHO DHADHAPAN : “Apa kuwi ngger?”
ANDHE-ANDHE LUMUT : “Mbok, kula menika sakjane pangeran ingakang
mangembara golek pengalaman urip lan sisihing urip.”
KLENTING- KLENTING : “haaa!!!...??? pangeran??? (KLENTING-
KLENTING SEMAPUT) PUNGKASANE KLENTING KUNING DADOS
SISIHANIPUN ANDHE-ANDHE LUMUT, PASURYANIPUN INGKANG
AWON UGI MAMBET DUMADEKAKE DADOS PUTRI INGKANG AYU.
SEJATOSIUN KLENTING KUNING MENIKA PUTRI SEKARTAJI LAN
ANDE-ANDHE LUMUT MENIKA RAJA NGETOSI RAMANIPUN.
PENGERAN UGI KLENTING KUNING, GESANG SLARAS SAKLAWASE.

10