1. Kakva je aktuelna epidemiološka situacija poliomijelitisa u svetu?

Slučajevi divljeg poliovirusa su opali za preko 99% od 1988. godine, sa procenjenih 350 000
slučajeva u više od 125 endemskih zemalja na 6 prijavljenih slučajeva u 2021. god. Od 3
soja divljeg poliovirusa (tip 1 (Brunhilde), tip 2 (Lansing) i tip 3 (Leon)), divlji poliovirus tipa 2
je iskorijenjen 1999. godine, a divlji poliovirus tipa 3 je iskorijenjen 2020. godine. Od 2022.
godine endemski divlji poliovirus tipa 1 ostaje u dvije zemlje: Pakistanu i Avganistanu.
Polsednji čovek koji je živeo uz pomoć gvozdenih pluća (engl. iron lungs), preminuo je 11.
marta 2024. god, bio je američki advokat i pisac, Pol Ričard Aleksander. Paralitički polio
dobio je 1952. godine.

2. Koje su osnovne aktivnosti epidemiološke službe u posteradikacionom periodu usmerene

na održavanje visokog obuhvata rutinskom imunizacijom protiv poliomijelitisa?
a) Održavanje visokog obuhvata (više od 95%) OPV sa 3 doze u svim opštinama uz
kontinuirano naglašavanje značaja pravovremene imunizacije (unutar prvih 6 meseci
života).
b) Aktivno traženje specijalnih populacija (Romi, interno raseljena lica, izbegla lica i sl.) uz
utvrđivanje i praćenje njihovog vakcinalnog statusa i uključivanje u zdravstveni sistem.

3. Kakav je postupak kada se otkrije nov slučaj AFP?

Kada se posumnja na AFP, neophodno je slučaj prijaviti nadležnoj epidemiološkoj službi,
koja isti prijavljuje Institutu za javno zdravlje Srbije i organizuje njegovo istraživanje u roku
od 48h od otkrivanja. Uzimaju se dva uzorka stolice od deteta sa AFP, kao i po jedan
uzorak stolice od najviše 5 kontakata mlađih od 5 godina. Od slučaja AFP uzorci se uzimaju
u razmaku od 24-48 h unutar 14 dana od početka paralize. Adekvatno upakovani u ručnom
frižideru, uzorci se transportuju u referentnu labaratoriju (Torlak).
Kontrolni pregled od strane pedijatra se obavlja unutar 60 dana od početka paralize, a
finalnu klasifikaciju svakog slučaja AFP vrši nacionalna ekspertska grupa sastavljena os
specijalista različitih oblasti (epidemiologija, infektologija, neurologija, pedijatrija,
virusologija).

4. Koji su indikatori kvaliteta nadzora nad AFP?

Najvažniji indikator je stopa ne-polio AFP slučajeva, koja treba da iznosi više od 1/100.000
stanovnika mlađih od 15 godina starosti.
Ostali indikatori su:
- potpunost i pravovremenost mesečnog izveštavanja;
- procenat AFP slučajeva istraženih u roku od 48 h od prijave;
- pravovremenost transportovanja uzoraka stolice;
- drugi.

5. Šta je postvakcinalni poliomijelitis?

Postvakcinalni poliomielitis je pojava slučajeva bolesti koji je u vezi primenom OPV. Može da se
javi kod dece koja su primila ovu vakcinuu prvih 30 dana po imunizaciji ili kod dece koja nemaju
imunitet prema virusu polia, a koja su došla u kontakt sa vakcinisanom decom u prvih 60 dana
od dana njihove vakcinacije. Učestalost postvakcinalnog poliomielitisa je 1 na 6,2 miliona datih
doza OPV, odnosno 1 slučaj na 1,4 miliona datih prvih doza OPV.

*kod nas se u kalendaru vakcinacije koristi samo IPV (inaktivasana polio vakcina), primenjuje se
u 1, 2 i 7. godini života, (sa navršenih 2 meseca, sa navršenih 3,5 meseca i sa navršenih 5
meseci, primovakcinacija; nakon toga u 2. godini sa navršenih 17-24 meseca, prva revakcinacija
i pred polazak u školu druga revakcinacija)