1

PARNI KOTLOVI
dr Branislav Stojanovic
mr Dejan Mitrovic

PARNI KOTLOVI
fond casova 3 + 3
graficki zadatak 4
kolokvijum 4
domaci zadatak
3
PARNI KOTLOVI
uric Parni kotlovi Gradevinska knjiga
Beograd, 1969.
Gulic, Brkic, Perunovic: Parni kotlovi
Masinski fakultet, Beograd 1988
Brkic, Zivanovic: Termicki proracun parnih
kotlova, Masinski fakultet, Beograd 1981
(4to izdanje iz 6.)
Brkic, Zivanovic, Tucakovic: Parni kotlovi
Masinski fakultet, Beograd (trece izdanje
.)
4
1. UVOD
Parni kotao (generator pare) je uredaj u
kome se dobija para pritiska veceg od
atmosferskog koriscenjem:
hemijske energije fosilnih goriva
nuklearne energije ( Prirodni izotop U35,
vestacki U33, Pu39)
elektricne energije
otpadne toplote industrijsko-tehnoloskih
procesa
5
orivo
Najcesce se koriste 1osilna goriva
(cvrsta, tecna i gasovita)
Gorivo i kiseonik iz vazduha
stupaju u hemijsku reakciju
oslobada se velika kolicina toplote
toplota se preko sistema grejnih povrsina
predaje prijemniku toplote (radnom fluidu)
6
#adni 1luid
#adni 1luid je najcesce voda koja se u kotlu:
zagreva
isparava
pregreva
To znaci da kao 1inalni produkt imamo na
izlazu iz kotla:
suvozasicenu vodenu paru
pregrejanu paru

Definicija parnog kotla

Parni kotao predstavlja otvoreni
termodinamicki sistem kroz cije se
kontrolne granice (zamisljene povrsine
koje odvajaju kotao od okolne sredine) u
kotao:
dovode gorivo, vazduh i napojna voda
odvode produkti sagorevanja i vodena para
8
Definicija parnog kotla
9
De1inicija parnog kotla
$a termodinamicke tacke gledista
kotao je razmenjivac toplote sa
raznovrsnim grejnim povrsinama
kod kojih je
nosilac toplote produkti sagorevanja,
prijemnici toplote su topla voda, vrela
voda, suvozasicena para, pregrejana
para i vazduh.
1
Primena vodene pare
Proizvedena para u parnom kotlu
ima siroko polje primene i to kao:
radni fluid za dobijanje elektricne
energije
kombinovanu prizvodnju elektricne i
toplotne energije
kao tehnoloska para
nosilac toplote kod grejanja
sanitarne potrebe i dr.
11
Parni kotao
Parni kotao je osnovni uredaj u:
energetskim,
industrijskim
toplotnim
postrojenjima, gde se sagorevanjem
fosilnih goriva dobija para odredenih
parametara:
- pritisak
- temperatura.
1
Istorijat
Naziv parni kotao se koristi za ove
uredaje jos od kraja 18. veka
(cilindrican sud odozdo grejan)
Prvi parni kotao: p=.5-.6 Mpa,
produkcija nekoliko stotina kg/h
Dalji razvoj kotlova isao je ka
povecanju jedinicnog kapaciteta i
povisenju parametara pare.
13
Horizontalni cilindricni kotao
14
Razvoj kotlova
Za razvoj kotlovske tehnike veliki
doprinos su dala naucna dostignuca:
u oblasti prenosa toplote
mehanike fluida
cvrstoce materijala
metalurgije
tehnike sagorevanja
15
Poboljsanje kotla
Poboljsanje samog kotla se ogledalo
pre svega u:
poboljsanju sistema sagorevanja
efikasnosti razmene toplote
primeni raznovrsnih grejnih povrsina
poboljsanje sistema u okviru
postrojenja
16
Savremeni kotlovi
Danas se kotlovi grade od:
najmanjih kapaciteta kao toplovodni za
grejanje kuca
do najvecih 11 kg/s, 5MPa, 5oC.
Savremeni parni kotlovi podrazumevaju:
automatske sisteme za odrzavanje kapaciteta i
parametara pare pri svim radnim rezimima,
dug vek trajanja,
sa bezbednim i ekonomicnim radom i
minimalnim zagadenjem okoline.
1
OSNOVNI ELEMENTI PARNOG KOTLA
Osnovni elementi parnog kotla su delovi:
u kojima se odvija proces transformacije
hemijske energije goriva u toplotnu energiju
produkata sagorevanja i
prenosa toplotne energije prijemniku toplote.
To su loziste i grejne povrsine:
zagrejac vode,
isparivac,
pregrejac pare i
zagrejac vazduha.
18
Sema parnog kotla sa sagorevanjem
cvrstog goriva u letu
1. Plamenik, . Loziste,
3.Horizontalni gasni medukanal,
4.Konvektivni gasni kanal,
5.Cevi prednjeg ekrana, 6.Cevi
zadnjeg ekrana, .Cevna
resetka, 8.Kotlovski bubanj,
8a.Vodeni prostor, 8b.Parni
prostor, 9.Spusne cevi,
1.Kolektori, 11.Sekundarni
pregrejac pare, 1.Primarni
pregrejac pare, 13.Hladnjak
pare, 14.Zagrejac vode,
15.Zagrejac vazduha, 16.Lozisni
konus, 1.Konus konvektivnog
gasnog kanala, 18.Ozid
19
Sema parnog kotla sa sagorevanjem
cvrstog goriva u letu
Gorivo se zajedno sa
zagrejanim vazduhom preko
gorionika (1) dovodi u
loziste (). U lozistu gorivo
sagoreva, produkti
sagorevanja struje duz
gasnih kanala i odvode se
van kotla.
Na zidovima lozista se
nalaze cevi koje cine
isparivacku grejnu povrsinu.
Cevi zadnjeg ekrana na
izlasku iz lozista cine
konvektivne isparivacke
povrsine.

Sema parnog kotla sa sagorevanjem

cvrstog goriva u letu
Nakon toga gasovi struje
preko grejne povrsine
sekundarnog i primarnog
pregrejaca pare.
Sledece grejne povrsine su
u konvektivnom kanalu i to
zagrejac vode i zagrejac
vazduha.
Cvrsti ostaci sagorevanja
koji nastaju od mineralnih
materija u gorivu se
odvode iz kotla kao sljaka
ili leteci pepeo.
1
Loziste
Loziste je prostor u kome se odvijaju
slozeni fizicko-hemijski procesi sagorevanja
goriva, odnosno prostor u kome se vrsi
oslobodavanje hemijske energije goriva
njena transformacija u toplotu produkata
sagorevanja
prenosenje dela te toplotne energije
povrsinama koje okruzuju loziste

Loziste
Dva su osnovna zadatka koje
treba da ispuni loziste:
pravilno i potpuno sagorevanje goriva
sa minimalnim viskom vazduha
hladenje produkata sagorevanja do
temperature sa kojom moze da se
odvede do konvektivnih povrsina
3
oziste
Da bi se obezbedilo brzo i e1ikasno
sagorevanje goriva potrebno je
obezbediti:
kontinualni dovod goriva i vazduha za
sagorevanje
njihovo dobro mesanje
odrzavanje temperature gasova na nivou
koji obezbeduje zagrevanje smese goriva i
vazduha do temperature paljenja goriva
4
Loziste
onstrukcija, velicina i druge
karakteristike lozista zavise od:
vrste, kvaliteta i sastava goriva koje
sagoreva
kapaciteta kotla
uredaja za sagorevanje goriva
(resetka, gorionik...)
parametara prijemnika toplote
5
sparivac
Isparivac je deo kotla u kome se vrsi
isparavanje vode.
To je cevni zid kome je jedna strana u
dodiru sa produktima sagorevanja a druga
sa vodom koja isparava (smesa vode i
pare).
Najcesce je rasporedena uz zidove lozista a
predaja toplote od plamena i produkata
sagorevanja se vrsi zracenjem.
6
sparivac
Kod kotlova niskog i srednjeg pritiska se
srecu i isparivacke grejne povrsine u
konvektivnom kanalu.
Kolicina apsorbovane toplote u isparivacima
je obrnuto proporcionalna pritisku koji
vlada u isparivacu.
Pri kriticnom pritisku toplota potrebna za
isparavanje je teoretski jednaka nuli.

sparivac
U zavisnosti od nacina cirkulacije
vode u isparivacu ralikujem kotlove
sa:
- prirodnom cirkulacijom
- prinudnom cirkulacijom
- protocne kotlove
8
sparivac
Kotlovski dobos ima vodeni i parni prostor
kloji su odvojeni vodenim ogledalom a ima
zadatak da obezbedi rezervu vode u kotlu.
U kotlovskom dobosu se odrzavaju min i
max nivo vode.
Min dozvoljeni nivo vode iz uslova sigurnog
protoka vode u spusnim cevima
Max nivo iz uslova spresavanja odlaska
vode u parne cevi.
9
Pregrejac pare
Pregrejac pare je grejna povrsina kotlova
koji proizvode pregrejanu paru.
Sluzi za pregrevanje pare od suvozasicene
do pregrejane. Pri tom se vrsi i susenje
pare.
Grejna povrsina pregrejaca pare se sastoji
od sistema glatkih cevi, zmijasto savijenih,
smestenih u loziste ili gasni kanal iza
lozista.
3
Pregrejac pare
Kod savremenih vecih kotlova pregrejaci se
sastoje od veceg broja stepena.
U zavisnosti od nacina predaje toplote od
produkata sagorevanja grejnim povrsinama
mogu biti - ozraceni, poluozraceni i
konvektivni.
Pregrejaci pare zbog visokog pritiska i
temperature pare i gasova u kanalu
spadaju u najopterecenije grejne povrsine.
Zbog toga je vazno pravilno izabrati
materijal cevi.
31
Zagrejac vode - ekonomajzer
To je razmenjivacka povrsina kod koje se
toplota produkata sagorevanja koristi za
zagrevanje napojne vode. Voda se u njima
zagreva do temperature za 5 do 5oC nize
od temperature kljucanja u dobosu.
Kod savremenih resenja osim zagrevanja u
zagrejacima ispari i do 15% vode pa su to
predisparivaci.
3
Zagrejac vode - ekonomajzer
Grejna povrsina se izraduje od celicnih
glatkih cevi savijenih u zmije ili od
livenih rebrastih cevi.
Grejne povrsine zagrejaca vode,
isparivaca i pregrejaca pare su spojene
kolektorima i cevima i zajedno cine
vodeno-parni trakt kotla
33
Zagrejac vazduha
To je element parnog kotla u kome se
zagreva vazduh za sagorevanje
goriva
Grejna povrsina je postavljena u zoni
najnize temperature produkata
sagorevanja, odnosno na kraju kotla i
ne nalazi se pod pritiskom.
34
Zagrejac vazduha
Upotrebljavaju se dva oblika zagrejaca:
rekuperativni
regenerativni
Rekuperativni su izradeni od celicnih
glatkih cevi i ploca i od livenih
orebrenih cevi, a regenerativni od
profilisanih limova.
35
Zagrejac vazduha
Zagrejan vazduh se u zavisnosti od
sistema dovodi ispod resetke u loziste, u
sistem za susenje uglja i u samo loziste.
Pri sagorevanju cvrstih goriva u letu
temperatura vazduha iznosi 4oC, pri
sagorevanju gasa i mazuta 3oC. Pri
sagorevanju na resetki temperatura
zavisi od termickih uslova rada resetke.
36
Pomocni elementi parnog kotla
U pomocne elemente parnog kotla
spada:
armatura (gruba i fina)
noseca celicna konstrukcija
pregradni zidovi
3
Pomocni elementi parnog kotla
Armatura - uredaji koji se postavljaju na
cevovodima vode i pare, na dobosu,
kolektorima, gasnim i vazdusnim kanalima i na
liniji goriva.
Armatura sluzi za:
ukljucivanje i iskljucivanje protoka - zaporna
promeni protoka, - regulaciona
sprecavanje prekoracenja pritiska (sigurnosna
zastitna)
merenje pritiska, pokazivanje nivoa -kontrolna