KINH T THP NH CHNG C PHI L CUN KINH U TIN C DCH TI TRUNG QUC KHNG? HNH C Ngun http://http://www.quangduc.

com Chuyn sang ebook 20 8 - 2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc

T Thp Nh Chng l ta ca mt cun kinh gm c 42 chng, ghi vn tt cc gio ngha c bn ca o Pht, c dch t Phn ng ra Hn ng rt sm, c th t th k u Ty lch. Ni dung ton cun kinh gm nhng li gio hun dnh cho ngi xut gia, nhng khng theo mt ch tng qut no; m mi chng u ni v mt ti khc bit, ch trng vo cc yu ngha nh: cc nghip lnh d, mng sng v thng, xa la tham dc, v.v... Cc chng di ngn khng ng u; di nht l hai chng 1 v 34, gm 124 ch (Hn), ngn nht l chng 9, ch gm 18 ch(1). Ni dung v hnh thc ca kinh ny khng ging vi bao nhiu kinh in khc. Kinh c 42 chng, nhng chng 1 khng phi l chng m u, m chng 42 cng khng phi l chng kt thc. V vy c th ni, y l mt cun kinh c trch dch t nhiu cun kinh ting Phn khc nhau; (2) t suy ra, ta kinh T Thp Nh Chng c dch gi t ra sau khi tuyn dch xong; v trong Phn in khng h c mt cun kinh no c tn nh vy. Tri qua thi gian, kinh ny c in i in li nhiu ln. V c mi ln in l mi ln c s thm bt, sa i t vn t cho n ni dung; kt qu, bn dch gc tuy ch c mt, nhng c nhiu d bn. Ch yu c ba d bn: 1) Bn c gi trong Tng Tng, Nguyn Tng v Cao-li Tng, mang hnh thc xa nht ca kinh bn; 2) Bn do Chn Tng (i Tng) ch thch, c gi trong Nam Tng ca nh Minh; 3) Bn do Th Toi (i Tng) ch thch, l mt trong b Pht T Tam Kinh ca Thin tng, c lu hnh rng ri hn c, cc nh ch s cc triu Minh, Thanh, nh Ngu ch, Liu ng, o Phi, Tc Php, v.v... u dng bn ny lm lam bn. Bn sau cng ny cng l bn c lu hnh rt ph bin ngy nay, vn t p ,

thm nhiu t tng cao siu ca gio php i tha, khc nhiu so vi bn kinh nguyn th, lc mi c tuyn dch.(3) Bn kinh ny hin nay cng c dch ra nhiu th ting lu hnh trn th gii, nh Vit, Nht, Hn, Php, Anh, v.v... V ni dung th kinh T Thp Nh Chng cng khng khc g vi bao nhiu kinh in khc, nhng v phng din lch s th tht l quan trng; v l cun kinh duy nht (trong s my cun kinh) c dch t Phn vn ra Hn vn u tin, cn lu hnh cho n ngy nay. Vy, mt cu hi c t ra: Kinh ny c dch vo lc no? Ti u? tr li cu hi ny, t trc n nay, cc sch s ca Pht gio Trungquc u khng nh rng, kinh T Thp Nh Chng c dch ti Lcdng (kinh nh Hn), Trung-quc, vo i Hiu Minh hong (58-75 TL), nh Hu Hn (25-220). S khng nh ny l do y c vo mt truyn thuyt: Vua Hn Minh , vo mm th 3 nin hiu Vnh-bnh (tc nm 60 TL), mt m kia nm mng thy mt ngi vng, u c nh sng nh mt tri, bay n trc in. Sng dy, vua em vic y hi qun thn. Quan thi s Ph Ngh(4) tu: Thn nghe ni Ty-vc c v thn, gi l Pht. Ngi vng m b h thy trong mng, chc l v thn y. [......] Nin hiu Vnhbnh th 7 (tc nm 64 TL), vua Minh bn sai lang trung Thi m(5), trung lang tng Tn Cnh, bc s Vng Tun, v.v..., c thy 18 ngi, i v hng Ty tm cu Pht php. Ti n-, h thnh c Ca Dip Ma ng (Kasyapamatanga) v Trc Php Lan (Dharmaraksa), dng nga trng ch kinh, em c x li v ha tng Pht. Phi on v n Lc-dng vo nm th 10 nin hiu Vnh-bnh (nm 67 TL). Vua rt mng, xy cha Bch-m, dch kinh T Thp Nh Chng. [......] Pht php khi th c truyn vo Trung-quc t thu ...(6) Truyn thuyt ny thy xut hin u tin trong sch L Hoc Lun ca Mu T (160?-230?). Mu T l ngi Hn, tinh thng c Lo v Khng hc. V t Hn nhiu lon lc nn phi b qu nh l Thng-ng, em m xung Giao-chu (Vit-nam) lnh nn. Ti y, ng c c kinh in Pht gio, v nghim thy gio l y cao su v thc tin, vt hn Khng, Lo, nn quyt ch theo Pht, tr thnh mt Pht t tinh thng c ba gio. ng vit sch L Hoc Lun gii ta nhng iu nghi hoc v Pht gio ca nhng ngi Hn theo Khng gio v o gio, cng ang sng t nn

Giao-chu vo thi . Truyn thuyt v kinh T Thp Nh Chng nh trn, c ni ti trong chng 21 ca sch L Hoc Lun.(7) Trong sch Tng Tp Vn Hc Pht Gio Vit Nam 1, bng nhng lun c xc ng, gio s L Mnh Tht khng nh rng, Mu T vit L Hoc Lun vo khong nm 198, tc cui th k th 2 TL. Vy chc chn l kinh T Thp Nh Chng c lu hnh th k th 2, hoc sm hn, l t th k u TL. Nhng kinh y c pht xut t u? Theo truyn thuyt trn, kinh y do Ma ng v Php Lan dch ti Lc-dng (kinh nh Hn) vo nm 67 TL. iu ny khng c g l chc chn chng ta tin tng. Nhng tri qua gn 20 th k, n c coi nh l thuyt chnh thc cho s du nhp Pht gio vo Trung-quc, cng nh cho s xut hin ca dch bn kinh T Thp Nh Chng. Nhng gn y, vi s khm ph ca hai v gio s thc hc ca Pht gio Vit-nam l Nguyn Lang v L Mnh Tht, chng ta thy s thc tr nn khc hn. Trc ht, v hai v c cho l dch gi ca Kinh T Thp Nh Chng: Truyn thuyt v vua Hn Minh mng thy ngi vng va nu trn, c thy xut hin trong ti liu ch Hn xa nht vit v Pht gio l sch L Hoc Lun ca Mu T (c vit vo cui th k th 2 TL ti Giaochu), nhng trong sch ny khng h ni ti danh tnh ca hai nhn vt dch gi l Ca Dip Ma ng v Trc Php Lan. Chng 21 ca sch L Hoc Lun chp: ... Do th vua hiu, sai trung lang Thi Hm, v lm lang trung Tn Cnh, bc s t Vng Tun, tt c 18 ngi n x i Nguyt Chi(8) chp kinh Pht 42 chng, ct ti gian 14 nh Lan i...(9) iu ny chng t, hai v cao tng Thin-trc l Ma ng v Php Lan, cha chc c mt ti Lc-dng trong thi vua Hn Minh . i Lng (thi Nam-triu), ngi Tng Hu (445-518) son Xut Tam Tng K Tp, c ni ti kinh T Thp Nh Chng do sa mn Trc Ma ng dch, nhng cng khng ni g v tiu s ca Trc Ma ng. iu chng t, lc son sch, tuy Tng Hu c nghe ni v truyn thuyt kia, nhng khng c g chc chn v s c mt ca nhn vt Trc Ma ng, nn khng cp ti nhn vt ny.

Th n, v dch phm Kinh T Thp Nh Chng: i ng Tn, ngi o An (314-385) son sch Tng(10) L Chng Kinh Mc Lc, l cun sch mc lc v Pht in u tin ca Pht gio Trung-quc, khng ghi tn kinh T Thp Nh Chng. Cun sch kinh lc y tht truyn, nhng du tch ca n cn tm thy trong sch Xut Tam Tng K Tp ca ngi Tng Hu (445-518), ra i hn mt trm nm sau : T Thp Nh Chng Kinh, 1 quyn, Cu Lc ni Hiu Minh Hong T Thp Nh Chng. Bn mc lc do An php s son thiu kinh ny... (11) S vic trn chng t rng, khi son sch Tng L Chng Kinh Mc Lc, ngi o An khng bit ti kinh T Thp Nh Chng ny. Theo gio s Nguyn Lang: Khng nhng o An b st kinh T Thp Nh Chng, ng li b st lun L Hoc Lun ca Mu T na. Theo o An, nhng kinh sch u tin bng Hn t c dch ti Lc-dng. o An ngi min Bc, tng Lc Dng, bit nhiu v tnh hnh lu truyn ca Pht kinh min Bc, th m khng nghe ni ti kinh T Thp Nh Chng: iu ny lm ta tin rng min Bc khng phi l ni xut pht kinh ny. Paul Pelliot (Meou Tseu ou les Doutes Levs) ni rng c th kinh ny pht xut min h lu sng Dng T, bi di tch u tin v kinh thy t biu ca Tng Giai, m Tng Giai l ngi gn min ny. Nh vy o An c l cha tng t chn ti nhng min c lu hnh kinh T Thp Nh Chng, tc min Giang T v Giao Ch min Nam. o An cho rng Lc Dng l trung tm u tin pht xut kinh in Hn t, khng ni n T Thp Nh Chng v L Hoc Lun vn l hai tc phm khng pht xut t Lc Dng; [......] Kinh T Thp Nh Chng nu khng pht xut t Lc Dng hn phi pht xut hoc t Bnh Thnh hoc t Luy Lu. Nhng nh ta bit, trung tm Luy Lu l bn p Pht gio truyn vo t Hn; cun kinh u tin tuyn dch li Pht dy hn pht xut t trung tm Luy Lu vo thng bn th k th hai v c a vo min Giang T vo khong gia th k ny.(12) V t biu ca Tng Giai c nhc ti trong on vn trch trn y, l t biu m Tng Giai tu ln vua Hn Hon (147-167) vo nm 166(13) can gin v li sng xa x ca nh vua. T biu ny c ghi li trong sch Hu Hn Th ca Phm Vip (398-445), c on nh sau:

Li nghe trong cung dng miu th Hong Lo, Ph (14). o thanh h qu chung v vi, hiu sinh ght git, bt dc b xa x. Nay b h ham mun khng b, git pht qu l, tri vi o y, h nhn c phc ? Ph khng ngh ba m di cy du, v khng mun lu sinh ra tnh n i. Thin thn em gi p gi n, Ph ni: l ti da y mu. Bn khng thm nhn. Ph th nht nh vy, mi c th thnh o. Nay b h, gi dm, b p, vt ht v p ca thin h, ngon thc ngt, cht ht mi ca thin h, th lm sao m mun nh Hong Lo ?(15) Trong on vn trn y c nhc n hai s vic ly ra t kinh T Thp Nh Chng: Ph khng ngh ba m di cy du, v khng mun lu sinh ra tnh n i.(16), v: Thin thn em gi p gi n, Ph ni: l ti d y mu. Bn khng thm nhn.(17). Nh vy, t thi vua Hn Hon , o Pht mi thc s c nh hng mnh m Lc-dng. Vo thi y, nm 148 (tc sau khi Hon tc v mt nm) c v cao tng nc An-tc (Parthia - nc Iran ngy nay) l An Th Cao (Arsakes, ?-170), n Lc-dng, trong sut hai mi nm, dch tng cng khong 40 b kinh t Phn vn ra Hn vn; ri Chi Lu Ca Sm (Locasema, 147-?) cng nhiu v khc t Thin-trc v cc nc Ty-vc cng tip tc n Lc-dng, cng tham gia vo vic dch kinh, lm cho Lc-dng tr thnh mt trung tm Pht gio quan trng Trung-quc vo cui th k th hai. Tr li truyn thuyt cho rng kinh T Thp Nh Chng l cun kinh c dch t Phn vn ra Hn vn u tin ti Trung-quc do hai ngi Ma ng v Php Lan dch vo thi vua Hn Minh , theo gio s Nguyn Lang, l mt cu chuyn khng c gi tr lch s. ng ni: Cui cng, ngi ta ngh tht kh m tin rng ch v mt gic mng m mt phi on quan trng th kia c gi i mt chuyn hnh trnh qu gian kh nh th. Truyn thuyt gic mng Hn Minh v vy khng c cn bn vng chc. ng Henri Maspro nm 1910 em nhiu chng liu chng minh rng chuyn Gic Mng Hn Minh ch l mt s n gian v o (fraude pieuse) ba t vo hu bn th k th hai (Le Songe et l'Ambassade de l'Empereur Ming, tude critique des sources - BEFEO X). Nhng ti sao ngi ta ba t ra cu chuyn gic mng? Rt c th v trong i nh Hn, ngoi trung tm Pht gio Lc Dng cn c trung tm Bnh Thnh v trung tm Luy Lu. Nhng ngi theo Pht gio kinh Lc Dng trong gia khong th k th hai c th to dng nn cu

chuyn kia chng t rng Pht gio Lc Dng c sm nht, trong mc ch to uy tn cho trung tm ny. Nu cu chuyn thy c chp trong tc phm L Hoc Lun, chc hn l mt s thm bt sau ny [......] sm nht l vo gia th k th ba. Trong L Hoc Lun, ta c th tm ra mt s t ng v cch hnh vn c mu sc th k th ba v th nm; nhng yu t ny cho ta bit mt vi iu sa cha v thm tht xy ra cho tc phm trong cc th k .(18) Nhng lun c trn lm cho ta tin rng: Kinh T Thp Nh Chng khng phi l cun kinh u tin ca Pht gio Trung-quc, c dch t Phn ra Hn ti kinh Lc-dng di triu Hn Minh ; m n c dch v lu hnh ti Vit-nam trong khong t th k u Ty lch sang u th k th hai; n gia th k th hai th c lu truyn n cc a phng pha Nam sng Dng-t. Nu xt ni dung ca L Hoc Lun v ca kinh T Thp Nh Chng, li khng nh trn cng c sng t thm. Cu hi chng 16 ca L Hoc Lun rng: o Pht trng v vi, a b th, gi gii au u nh k i ven vc su. Nay sa mn am m ru ngon, c k nui v con, mua r bn t, chuyn lm di tr. y l vic xu ln i, m o Pht gi l v vi sao?(19) Cu hi ny c t ra vn nn Mu T, tc gi ca sch L Hoc Lun. Ni dung ca cu hi y cho ta nhn thy ci t trng ca tng on Giaochu (Vit-nam) thi by gi. Cu hi cng chng t, Vit-nam vo th k th hai c mt tng on ng o. Tht vy, trong sch Thin Uyn Tp Anh (tc phm i Trn, ghi tiu s cc thin s Vit-nam t cui th k th 6 ti u th k 13) c ghi li li ca php s m Thin (Trung-quc) tu ln vua Vn (581-604) nh Ty (581-619) rng: Mt phng Giao Chu, ng thng Thin Trc, Pht php lc mi ti, th Giang ng cha c, m Luy Lu li dng cha hn hai mi ngi, tng hn 500 ngi, dch kinh 15 quyn, v n c trc vy.(20) Li ny cho ta thy, trong khi Trung-quc cha c tng s ngi bn x (v nh Hn, ri nh Ngy, u khng cho ngi Hn xut gia(21)), th Vitnam vo thi c ng o tng chng ngi bn x; m cng ng o th cng hn tp, rt d sinh t trng, l iu khng trnh khi. V c th l l do chnh ng kinh T Thp Nh Chng ra i. Ni dung kinh ny nu ln mt s hnh tu cn bn dnh cho gii xut gia, hm rn dy ngi xut gia hn l nhm vo gii c s; trong , vn dit tr i

dc c c bit ch trng. Trong ci bi cnh m tng chng Giao-chu phn ng l l gii lut nh th, kinh T Thp Nh Chng ra i kp lc nh nhng li cnh tnh, hu chn chnh o phong ca gii xut gia, em np sng phm hnh m lm gng mu cho i, cng c nim tin cho nn mng o php c vng chc. V d nh li Pht dy Chng 1: T b ngi thn i xut gia, bit r tm mnh, thu sut bn tnh ca mnh, hiu r php v vi, gi l sa mn; lun hnh tr 250 gii, i ng u thanh tnh, thc hnh bn o hnh chn chnh, th chng qu A-la-hn. [......] Ngi on tr i dc, phi ging nh cht t chn tay, quyt khng dng li na. Hoc nh Chng 16: Pht dy: Ngi m tm i dc th khng th thy o; v nh nc ang lng yn m ly tay khuy ln, mi ngi n soi th chng ai thy c nh mnh. Ngi thng dnh dng ti sc dc th tm b vn c, cho nn khng th thy c o. Cc thy sa mn! Hy dt b i dc! Chng no nhng cu bn ca i dc tuyt sch, chng qu thy mi thy c o. (22) Nh vy, khi php s m Thin ni, nc ta vo thi c 15 quyn kinh Pht c lu hnh, th chc chn, kinh T Thp Nh Chng l mt trong s 15 quyn kinh . S vic n c ni ti trong sch L Hoc Lun ca Mu T, li l mt chng c vng chc na xc nh rng, kinh ny c tuyn dch ti Vit-nam vo thng bn th k th hai tr v trc. Php s m Thin ch ni ti con s 15 quyn kinh c lu hnh nc ta vo thi , m khng ni r tn ca 15 quyn kinh y. Nhng theo nhng khm ph y tnh khoa hc gn y ca gio s L Mnh Tht, trong s 15 quyn kinh kia, khng nhng c kinh T Thp Nh Chng, m t ra, cn 3 quyn kinh na c tm ra du tch v tn tui, l Lc Tp Kinh, Cu Tp Th D Kinh v Tp Th D Kinh. ng ni: Nh th, mt h thng kinh in tn ti nc ta vo th k th hai, m quyn s theo m Thin c th ln ti '15 b'. im ng tic l '15 b' ny gm nhng kinh g, th m Thin, ri sau Thng Bin khng k ra. iu may mn l hin nay ta c th truy ra c t nht ba b kinh lu hnh vo thi , tc l Cu Tp Th D Kinh, Tp Th D Kinh v Lc Tp Kinh...(23)

Hay mt on khc: Ni tm li, qua nhng phn tch s b trn, ti thiu cho n ngy nay ta c th truy tm li c bn b kinh tn ti trong h thng kinh in Pht gio ti nc ta. Trong bn b kinh , ngoi tr T Thp Nh Chng Kinh, ba b cn li u thuc loi kinh th d...(24) Trong khi , theo gio s Nguyn Lang, trong s 15 quyn kinh kia, ngoi T Thp Nh Chng cn c cc kinh Bn Sinh (ni v cc chuyn tin thn ca Pht), Bn S (ni v cuc i c Pht), v c th cn c c kinh Di Lan Vn o.(25) Mt nhn xt na ca gio s Nguyn Lang cng ng chng ta ch : iu ta cn lu y l so vi cc trung tm Lc Dng v Bnh Thnh, trung tm Luy Lu ngoi vic dch thut kinh in nh cc trung tm khc, cng hin nhng sng tc sm nht. An Th Cao, An Huyn, Nghim Ph iu, Trc Sc Pht v Chi Lu Ca Sm Lc Dng ch ch trng nhiu v vic dch thut...(26) Li nhn xt ny cho thm mt chng c khng nh rng, kinh T Thp Nh Chng c tuyn dch ti Giao-chu trong thi gian sm sa , ch khng phi ti Lc-dng. Xt ni dung cng nh vn phong ca kinh ny, chng ta thy n khng phi l mt bn dch thun ty, m c v nh mt bn kinh phng dch, tc l, dch l phn chnh, nhng cng c thm phn sng tc. Xin th so snh mt on sau y: Kinh Tp A Hm c on: C mt v tn gi tn l Nh Thp c Nh, d tinh cn tu tp, nhng vn khng dt ht phin no; lng bun bc, mun hi tc. Pht hi ng: Thy gy n, nu dy n cng qu, ting n c m du khng? ng tha: Bch Th Tn, khng! Nu dy n dn qu, ting n c m du khng? Bch Th Tn, khng! Nu dy n va phi, khng cng qu m cng khng dn qu, th th no, ting n c m du khng? Bch Th Tn, ting n s nghe rt hay! Pht dy: S tu hnh cng ging nh vy. S tinh tn m khn trng qu th s sinh tht vng; s tinh tn m li lng qu th s sinh gii i. V vy, thy hy tu tp vi tm bnh ng. i vi cc php tip th,

khng nn chp trc, cng khng nn bung th, cng khng nn dnh mc vo hnh tng. Tn gi nghe xong, y theo li dy m t duy, tu tp, cho n khi mi phin no u dt ht, tm hon ton gii thot, chng c qu v Ala-hn.(27) Chng 34 ca kinh T Thp Nh Chng phng dch thm ch c th ni l phng tc on kinh trn nh sau: Mt v sa mn, mt m n tng kinh Di Gio ca c Pht Ca Dip, ting nghe bun b, khn trng, c v nh n hn, mun thi ch. c Pht hi v sa mn y: Ngy trc nh thy tng lm ngh g? Sa mn tha: Con rt thch n cm. Pht hi: Dy n dn th th no? Sa mn tha: Khng ra ting. Dy n cng th th no? Sa mn tha: Mt ting. Va phi, khng cng khng dn th th no? Sa mn tha: Cc m u pht r. Pht dy: Sa mn hc o cng vy. Nu tm iu ha th thi th c th t o. i vi o, nu gng qu sc th thn mi mt; thn mi mt th sinh bc bi; bc bi th hnh s thi lui; hnh thi lui th ti li thm nhiu. Ch c thanh tnh an vui th o mi khng mt.(28) Li na, v tnh hnh hnh o nc ta trong my th k u Ty lch, qu tht, tng on Giao-chu gp phi nhiu tr lc, v s bi xch ca nhng ngi Hn theo Khng v Lo gio. Chnh bn thn sch L Hoc Lun ca Mu T cho ta thy r tnh hnh . Bi vy, kinh T Thp Nh Chng cung cp cho tng on nhng cung cch hnh x khn kho, ng chnh php, i tr nhng tr lc kia. Ngi hnh o chn chnh, trc ht cn t bit li v bit sa li mnh; lm cho mnh thanh tnh khng ai c l do g kch mnh; nh Chng 5 ca Kinh ni: ...... Nu ngi c li, v t bit mnh c li, ci c lm lnh, th ti li t tiu mt; nh ang bnh m c ra m hi, t t s khi bnh. i vi ngi ph bng mnh th sao? Chng 6 dy: Ngi c nghe ta hnh thin, lin n quy nhiu. Ta hy gi tm bnh thn, khng gin d trch mc. Ngi kia n gy c th t h s gnh chu hu qu c. Chng 7 tip:

C ngi nghe Pht gi o, thc hnh hnh nhn t, lin n mng Pht. Pht yn lng, khng phn ng. Ngi y mng xong, Pht hi: ng em l vt tng ngi, nu ngi kia khng nhn, c phi l vt y li thuc v ng khng? Ngi y tr li: Vng, thuc v ti. Pht dy: Nay ng mng ti, ti khng nhn nhng li mng y; ng hy gi ha em v cho chnh bn thn ng, nh vang theo ting, bng theo hnh, khng bao gi trnh khi. Vy ng nn cn thn, ng lm iu c! Chng 8 cn a ra nhng th d ht sc thm trm: Pht dy: K c hi ngi hin th cng nh nga mt ln tri m phun nc ming. Nc ming khng n tri, m tr li rt xung mt mnh! Nh tung bi ngc gi, bi khng ti ngi m tr li dnh d thn mnh. Ngi hin khng th no b hi, m mi tai ha u phi b tiu dit. Chng 10 ghi li dy ca Pht v phc c ca nhng ngi tn tr ngi hnh o. Phc c y nh mt b uc ln, d c trm ngn ngi n mi la, la ca b uc cng khng bao gi ht. Chng 33 ghi li Pht dy v ch dng mnh ca ngi hnh o: Pht dy: Ngi hnh o v nh mt ngi phi chin u vi mun ngi. Khi mc gip ra khi ca, lng hoc l khip nhc, hoc na ng thi lui, hoc chin u m cht, hoc chin thng tr v. Sa mn hc o, tm phi kin tr, tinh tn dng mnh, khng s cnh trc mt, ph dit cc ma chng, chng t o qu.(29) Tt c nhng chng c trn u cho ta thy, kinh T Thp Nh Chng khng phi l cun kinh c dch t Phn ng ra Hn ng sm nht ca Pht gio Trung-quc, nh cc sch s ca Pht gio Trung-quc khng nh t trc n nay; m hai v i s n- l Ca Dip Ma ng v Trc Php Lan cng khng phi l dch gi ca kinh ny. D sau ta kinh c ghi cu Hu Hn Ca Dip Ma ng Trc Php Lan ng dch, th cng ch l mt s gn ghp khng hp l m thi. S thc l ngy nay chng ta ch thy c danh tnh hai v cao tng ny, m khng thy c tc phm no ca hai ngi y. Lai lch ca hai v cao tng ny khng thy ni ti trong lun vn Pht gio vit bng Hn ng xa nht hin cn tn ti l L Hoc Lun ca Mu T. Bn T Thp Nh Chng Kinh in trong i Chnh i Tng Kinh, sau ta kinh c ghi hng ch Hu Hn Ty-vc sa mn Ca Dip Ma ng cng Php Lan dch, nhng trong bi ta th khng thy ghi

tn hai v cao tng ny nh trong ch gii ca i s Ngu ch ghi trn. Khi Tng Hu (445-518) vit Xut Tam Tng K Tp vo i Lng (502-558), c ni kinh T Thp Nh Chng do Trc Ma ng dch, nhng khng chp g v tiu s ca Trc Ma ng. My mi nm sau, khi Tu Ho (497-554) vit sch Cao Tng Truyn th tiu s ca ngi Ca Dip Ma ng mi c ni ti r rng, km theo truyn thuyt v gic mng ngi vng ca vua Hn Minh . Trong tiu s y c on rng: ...... ng th nguyn hong php khng s kh nhc, mo vt lu sa, th n Lc p. Minh khen thng tip i rt hu, ngoi ca thnh Ty dng tinh x cho ng . t Hn mi bt u c sa mn. Nhng i php mi truyn, cha c qui tn, nn ng giu s hiu su ca mnh, m khng tuyn thut iu g. t lu sau mt Lc Dng. C K ni: ng dch T Thp Nh Chng Kinh mt quyn xa ct trong gian 14 nh Lan i.(30) Nh vy l ngi Trc Ma ng khng c tc phm no c; cn chuyn ngi dch kinh T Thp Nh Chng cng khng chc chn g, Tu Ho ch nghe n m thi. Tip , Tu Ho cng c ghi truyn ca ngi Trc Php Lan: Trc Php Lan cng c mi n mt lt vi ng, v phin dch nm b Thp a on Kt, Pht Bn Sinh, Php Hi Tng, Pht Bn Hnh v T Thp Nh Chng. Nhng bn b tht bn khng truyn Giang T, ch T Thp Nh Chng ny cn thy, cn hn hai ngn li. t Hn hin cn cc kinh, ch kinh ny l u.(31) V bn dch phm tht truyn ny, tuy l c tn nhng vn khng c cn c chc chn, coi nh khng c. V Kinh T Thp Nh Chng, c bit l Trc Php Lan dch chung vi Ca Dip Ma ng; m Ma ng khng c g chc chn, th Php Lan cng vy thi. Ti y chng ta c th kt lun, T Thp Nh Chng l mt trong nhng b kinh Pht c tng on Vit-nam dch t Phn ng ra Hn ng ti Vit-nam sm nht (trong khong t th k u cho n na u th k th 2 Ty lch - khng bit ch xc dch gi l ai), cn lu truyn cho n ngy nay. Kinh ny c truyn b n min Giang-t vo gia th k th 2 TL, v sau lan rng n Lc-dng, kinh ca nh Hn. Vi nhng khm ph quan trng gn y ca hai v gio s Nguyn Lang v L Mnh Tht, s thc, mt Tng Kinh Vit-nam c hnh thnh t my th k

u Ty lch, chc chn l cha y nh ngy nay, nhng cng kh s, nh sch L Hoc Lun ni: Nay kinh Pht, quyn s k n vn, li m ti triu, khng phi sc mt ngi c th kham ni...(32), tht qu lm nn tng vng chc xy dng cho dn tc Vit mt np sng tinh thn vn minh, tin b v mi lnh vc nh vn ha, t tng, gio dc, chnh tr, o c v.v...; khng nhng th, n cn l c s chc chn t Pht gio c truyn b vo Trung-quc, trc khi cc v Phm tng n c t Hn! Rt tic, v nc nh dn t, nc ta b ngi Trungquc xm lng my lt, h c nghn nm. Vi mu ng ha, h tn dit tt c ci gia ti vn ha ca Vit-nam. Mi ln xm lng l mi ln thu vt sch v, th g thch th mang v ct gi lm ca mnh, th g khng thch th t chy sch; c lm cho mt ht vt tch. Ch cn tm hiu mt bn kinh T Thp Nh Chng ny thi, hin l c mt tnh cnh bi thng ca t nc Vit-nam nh th ! Ch thch: (1) Theo bn Pht Thuyt T Thp Nh Chng Kinh Gii ca i s Ngu ch (1599-1655), cui i Minh, trong sch Di Gio Tam Kinh Ch Gii. Hng-cng: Hng Cng Pht Kinh Lu Thng X, 1988. (2) V d: Chng 29 c trch dch t kinh i Bt Nit Bn (bn Nam truyn); Chng 34 c trch dch t kinh Tp A Hm; v.v... (3) Gio s Nguyn Lang c a ra nhiu im d bit khi i chiu cc bn in khc nhau ca kinh ny. Xin xem sch Vit Nam Pht Gio S Lun, quyn 1, Chng 2, bit r chi tit. (4) Gio s Nguyn Lang, trong Vit Nam Pht Gio S Lun I, vit nhm l Truyn Ngh. Trong ch Hn, t dng ca hai ch ph() v truyn () trng ging nhau. (5) Khng bit do du, cc sch ting Vit u vit l Thi Hm. Trong ch Hn, t dng ca hai ch m () v hm () trng ging nhau. (6) Li ch gii ca i s Ngu ch, trong sch Pht Thuyt T Thp Nh Chng Kinh Gii.

(7) Xin xem Bn Dch L Hoc Lun, trang 173, sch Tng Tp Vn Hc Pht Gio Vit Nam 1 ca L Mnh Tht. Si-gn: Nh xut bn Thnh Ph H Ch Minh, 2001. (8) ng ra l i Nhc Chi. Trong cc kinh lun ch Hn, khi vit tn nc i-nhc-chi, ch nhc c vit y nh ch nguyt; ch chi c vit y nh ch th; cho nn c ngi c l nguyt th, hoc nguyt chi. (9) L Mnh Tht, sd, tr. 195. (10) Cc sch ting Vit u vit nhm l Tng. (11) L Mnh Tht, sd, tr. 77. (12) Nguyn Lang, sd, tr. 57-58. (13) Gs L Mnh Tht, trong sch TTVHPGVN 1, vit nhm l nm 167. (14) Ph l ting dch m khc ca Pht , tc l Pht. (15) L Mnh Tht, sd, tr. 148. (16) Kinh T Thp Nh Chng, chng 3: Pht dy: Ngi co b ru tc, lm v sa mn, th nhn o php, hy t b ca ci th tc, ch xin n sng; mi ngy ch n mt ba tra, ch ng mi m ni mt gc cy, khng c nhiu hn. Chnh i v dc lm cho con ngi b ngn che, ngu ti vy. (17) Kinh T Thp Nh Chng, chng 26: Thin thn dng ngc n cho Pht, mun ph hoi ch ca Pht. Pht dy: Ci y da ng th d bn, ng em n y lm g! em i, ti khng dng! Thin thn rt knh phc, bn hi o, Pht ging ni cho. Nghe xong lin chng qu Tu-hon. (18) Nguyn Lang, sd, tr. 20-21. (19) L Mnh Tht, sd, tr. 190.

(20) L Mnh Tht, Lch S Pht Gio Vit Nam, tp 1, Hu: Nh xut bn Thun Ha, 1999, tr. 98. (21) Sch Cao Tng Truyn trch li s ca Vng i Tn: T khi Pht gio c du nhp, ch nghe ni n cc s Ty Vc c php lp cha th Pht, ngi Hn khng c php xut gia. Nh Ngy theo php ch ca nh Hn, cng cha cho dn bn x xut gia. (Nguyn Lang, sd, tr. 23.) (22) Trch dch t sch T Thp Nh Chng Kinh Ch Gii ca i s Ngu ch. (23) L Mnh Tht, TTVHPGVN 1, tr.76. (24) L Mnh Tht, sd, tr. 82. (25) Nguyn Lang, sd, tr. 35. (26) Nguyn Lang, sd, tr.36-37. (27) Trch trong sch Gio Khoa Pht Hc cp hai (Bi 8), ca Hnh C (dch v ch thch b tc), Ban Bo Tr Phin Dch Php Tng Vit Nam in ti California, nm 2005. (28) Trch dch t sch T Thp Nh Chng Kinh Ch Gii ca i s Ngu ch. (29) Cc on kinh vn trn u c trch dch t sch T Thp Nh Chng Kinh Ch Gii ca i s Ngu ch. (30) L Mnh Tht, sd, tr. 79. (31) Nh trn. (32) L Mnh Tht, sd, tr. 179.

---o0o--Ht