BYOAKTF CAM SERAMKLER

MSc. Sema SELUK 10554102

Seramikler yllar ncesinde atein kefiyle, kilin seramik anak mlee dntrlmesi, insan topluluklarnn gebe avclktan yerleik tarmsal yaama geiinde en byk faktr olmutur. Seramiklerin insan yaamnda oluturduu bir dier byk gelime

ise, getiimiz 40 yl iinde vcudun zarar gren veya ilevini yitiren organlarnn onarm, yeniden yaplandrlmas veya yerini almas iin zel tasarml seramiklerin gelitirilmesi ve kullanmyla gereklemitir. Bu amala kullanlan seramikler, biyoseramikler olarak adlandrlrlar. Biyoseramikler, polikristalin yapl seramik (almina ve hidroksiapatit), biyoaktif cam, biyoaktif cam seramikler veya biyoaktif kompozitler (polietilenhidroksiapatit) eklinde hazrlanabilmektedir. norganik malzemelerin nemli bir grubunu oluturan bu malzemeler, salk sektrnde ok eitli uygulamalarda kullanlmaktadrlar. Bunlar arasnda, gzlk camlar, tehis cihazlar, termometreler, doku kltr kaplar ve endoskopide kullanlan fiber optikler rnek olarak verilebilir. Ayrca sert doku implant olarak iskeletteki sert ba dokusunun tamiri veya yenilenmesinde ve diilikte dolgu malzemesi olarak da yaygn bir biimde kullanlp, di seramikleri olarak da isimlendirilirler. Bu malzemelere olan gereksinim, zellikle ilerleyen yaa bal olarak ortaya kmaktadr. nk, kemik younluu ve dayanm azalmakta ve kemik reten hcreler, yani osteoblastlarn yeni kemik retiminde ve kemikte oluan mikro atlaklarn kapanmasndaki retkenlii azalmaktadr. Biyoseramiklerin kullanmn snrlayan nedenlerin en nemlileri, baz klinik uygulamalardaki yava ilerleyen atlaklar, dk mekanik dayanm, krlganlk ve ilenmelerinin zor olmasdr. Bu olumsuzluklar nlemek iin kullanlan iki yeni yaklamdan birisi, biyoaktif kompozitler, dieri ise biyoaktif seramiklerle yaplan kaplamalardr. Biyoseramikler, biyoinert, biyobozunur ve biyoaktif olmak zere grupta incelenebilir.

Cam ve cam-seramikler

Camlar, silika (SiO2) bazl malzemelerdir. Cam seramikler, (Li/Al) Lityum/Alminyum veya (Mg/Al) Magnezyum/Alminyum kristalleri ieren camlardr. Biyocamda ise, silika gruplarnn bazlar kalsiyum, fosfor veya sodyum ile yer deitirmitir (SiO2, Na2O, CaO, P2O5). Bylece doku ve implant arasnda kimyasal balanma gerekleir. Biyoaktif cam seramiklerde ise silika gruplarnn bazlar Ca, P veya Na ile yer deitirmitir. Bylece doku ile implant arasnda kimyasal balanma gerekleir. Bu sebepten biyoaktif cam adn alrlar. %50-99 aras kristal yapdadrlar.

Biyoaktif camlar ilk kez Hench ve arkadalar tarafndan gelitirilmitir. 1967 ylnda Amerikan ordusundaki bir albay, Vietnamdaki gen askerlerin ald korkun yaralar nedeni ile silah yerine, gen insanlara yardm etmesini Henche teklif eder. Bu tekliften sonra Hench, yeni bir aratrma konusu oluturur. Vcut yabanc maddeleri neden reddediyor? Kemikte Kalsiyum (Ca) ve Fosfat (P) olduundan vcut, camlar, seramikleri ve cam seramikleri reddetmeyeceini ve vcut ile uyumlu olabileceini dnp, projesini orduya teklif eder. Hench ve arkadalar, almalar sonucunda (45S5-Bioglass) ad ile anlan ve 1972 ylnda bir babuna uygulanan biyoglas dilerin yapmasn inceleyerek, biyoseramikler konusunda bir dnm noktasna imza atmlardr. Biyoaktif cam seramikler, kullanm alanlar ve ieriindeki malzemelerin stratejik neminden dolay mhendislik uygulamalarnn anahtar rolndedir. Cam seramikler, zel bileimlere sahip camlarn kontroll kristalizasyonu ile retilir. Kristalizasyon, camdaki kristal fazlarn ekirdeklenme ve bymelerini salayan uygun ve dikkatli bir sl ilemdir. Cam seramiin eritilip ekillendirilmesi srasnda eitli katklar kullanlr. En nemlileri; titanyum, krom, zirkonyum ile platin grubu metalleri, dier asl metaller ve floritler olan bu katklar; ekirdeklenme merkezi etkisi gstererek camn kristalizasyonunda etkin rol oynamaktadr.

Cam seramiklerin, camlar ve seramiklerle karlatrlrsa istenen baz zellikleri vardr.

Bu malzemelerin ekme mukavemetleri 100MPa- 200MPaa kadar en az 2 kat artrlabilir. izilme ve anmaya kar olduka direnlidirler.

Fakat;

Dier cam ve seramiklerle birlikte kullanldklarnda krlabilirler. Mekanik mukavemet gelitirilemez bundan dolay eklem implant olarak kullanlamazlar Bunun yerine kemik dolgu malzemesi, di tedavi ve kaplama malzemesi olarak kullanlabilirler.

Biyoaktif cam seramikler, tm biyoaktif malzemeler gibi implantla doku arasnda ba oluturur. Bu ara yzey sayesinde iki malzeme doal dokular kendilerini onarana kadar birbirini taklit eder. Biyoaktif malzemeler zamanla doal dokular gibi deiir fakat dinamik dengeyi bozmazlar.

Mika bazl cam seramikler Hidroksiapatit bazl cam seramikler Lsit bazl cam seramikler Lityum bazl cam seramikler Flor apatit bazl cam seramikler

Bu resimde, biyoakif cam seramiklerin vcutta kullanm yerleri grlmektedir.

Standart biyoaktif cam seramik forml genel olarak 45S5 olarak bilinmektedir ve FDA tarafndan onaylanmaktadr. Bu form arlk olarak %45 silika, %24.5 sodyum ve kalsiyum oksit ve %6 fosfat ierir. Materyal modifiye edilirken silika orannn arlka %60n altnda tutulmas, yksek reaktif zellikte bir yzeye sahip olmasn salar. retim sreci sonrasnda cam partikllerinin boyutlar nano seviyelere drlr ve partikllerin reaktiflii artar. Cam partikllerin yzeyinden hem iyon salnm hem de yksek protein gerekleir, bylece biyoaktivite artar. adsorbsiyonu

Biyoaktif cam seramiklerin genel zellikleri u ekilde snflandrlabilir:

Yzeyin dokularla ba oluumunu salayan biyoaktif HCA (hidroksikarbonapatit) tabakasndan oluurlar Bu zellikleri sayesinde evre sert dokuya kimyasal olarak balanabilirler Enzimatik faaliyetleri vardr boyutlu vaskler yap oluumunu desteklerler Kemik dokudaki mezenkimal hcrelerin farkllamasna yardmc olurlar ve kemik dokuyla organik balarla balanrlar

Kullanm alanlar ise u ekilde zetlenebilir:

Di hekimliinde dentin hassasiyetinin tedavisinde, Sentetik kemik greft materyali olarak Koklear implant materyali olarak, Kemik doku mhendisliinde yap iskelesi olarak, yon salnm sayesinde dentin dokusunun remineralizasyonunda, rk, anm, renklenmi, krlm dilerin estetik tedavisinde kullanlabilirler

Aratrmaclar, biyoaktif cam seramik kompozisyonlarnn rk yapc patojenler (Streptococcus mutans, Streptococcus sangius) zerinde anlaml bir antimikrobiyal etkiye sahip olduunu gstermitir. Di hekimliinde en nemli noktalardan biri enfekte dokularn dezenfeksiyonudur. Biyoaktif cam seramiklerle yaplan di kaplamalarnn az ii boluktaki pHn ykselmesini salad ve dental dezenfeksiyon ajan olarak kullanlabilecei dnlmektedir. Kalsiyum, sodyum ve fosfosilikat ieren biyoaktif cam seramikler son yllarda bireysel fayda salamay amalamaktadr. Tkrkte dk kalsiyum, fosfat ve fluorid deerlerine sahip kiilerde rklerden korunmak, rk srecini tersine evirmek ve durdurmak iin bu ajanlar kullanlmaktadr. Bir di macunuyla kombine edildiklerinde, kalsiyum sodyum fosfosilikat partiklleri dentin yzeyine kelir ve mekanik olarak dentin tbllerini tkayarak rmeyi durdurucu etki yapar. Karbonize apatit tabakas oluturur ve yine dentin tbllerini tkayarak di hassasiyetini azaltr.

2009 ylnda yaplan bir almada 90m den kk partikll biyoaktif cam seramiin (Novamin), fluorid ieren ticari bir di macunuyla karlatrldnda erken dnem rk lezyonlarnda daha yksek derecede remineralizasyon salad sonucuna varlmtr. Novaminin dier ad kalsiyum sodyum fosfosilikattr. Di yzeyine kaplanp su ve tkrkle etkileime getiinde, ortamdaki H iyonlaryla kendi sodyum, kalsiyum ve fosfat iyonlarn deitirir. Oluan kalsiyum fosfat tabakas ekillenip kristallenerek hidroksiapatit formuna dnr.

Aadaki resimde, novamin isimli biyoaktif cam seramik, artan dozlarla drt gruba verilmi ve 24 saat boyunca etkisi gzlemlenmitir. Dentin tblleri ve di tabakasnn elektron mikrosobundaki eklini veren fotorafta, drdnc grupta dentin tbllerinin 24 saat sonunda neredeyse tamamen kapand aka grlmektedir.

Biyoaktif cam seramikler, koklear implantlarn i ksmnda da kullanlr. Kokleaya biyoaktif cam seramikten yaplm implant yerletirilir. Kulak dna taklan elektronik sistem sayesinde bu implantn duyma sinirini uyarmas salanr ve i kulan fonksiyonu taklit edilmi olur.

Soldaki resimde yrtk kulak zar ,sada ise biyoaktif cam seramikle hasarl ksmn baarl bir ekilde onarld grlmektedir.

Biyoaktif cam seramikler bunun dnda di kk implantlar ve omurga implantlar gibi pek ok farkl alanda da kullanlmaktadr. KAYNAKA -Glasses and Glass Ceramics for Medical Applications, Emad-el Mediegy, Richard Van Noort -Surface chemistry of bioactive glass-ceramics, T.Kokubo, Journal of Noncrystalline Solids, 1990 -The developement of bioglass ceramics for medical applications, W Vogel, 1987 -Mechanical properties of bioactive glasses, glass- ceramics and composites, ID Thompson, 1998 -The story of Bioglass, LL Hench, 2006 -www.biltek.tubitak.gov.tr/icerik/biomaterials.pdf -Biyouyumluluk, Atilla Evcin, 2010 -Bioactive glass ceramics, David C. Greenspan, 1999 -Biyomedikal uygulamalarda kullanlan biyomalzemeler- Pasinli