Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
YANGIN TESSATI
ANKARA 2006
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR................................................................................................................ii GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET-1 .................................................................................................3 1. YANGIN TESSATI........................................................................................................3 1.1. Yangn Tesisatnn nemi.........................................................................................3 1.2. Yangn Tesisat eitleri ...........................................................................................4 1.2.1. Kuru Yangn Tesisat .........................................................................................4 1.2.2. Islak Yangn Tesisat..........................................................................................7 1.3. Yangn Tesisatlarnn Denmesinde Dikkat Edilecek Hususlar ..............................11 1.4. Malzeme Listesinin Hazrlanmas............................................................................12 1.5. Yangn Boru Tesisat Deme .................................................................................12 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................14 LME VE DEERLENDRME.................................................................................16 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................17 RENME FAALYET2 ..............................................................................................19 2. YANGIN DOLABI MONTAJI ......................................................................................19 2.1. Elle altrlan Yangn Tesisatlar..........................................................................19 2.1.1. Boru Tesisatlarn Demek .............................................................................19 2.1.2. Yangn Dolaplarn Monte Etmek.....................................................................20 2.1.3. Yangn Vanas, Hortum ve Lans Balantlarn Yapmak...................................22 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................25 LME VE DEERLENDRME-................................................................................27 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................28 RENME FAALYET3 ..............................................................................................30 3. YANGIN SPRNKLER (SERPC) MONTAJI.............................................................30 3.1. Otomatik altrlan Yangn Tesisatlar..................................................................30 3.1.1. Boru Tesisatn Demek .................................................................................32 3.1.2. Yangn Sprinkleri (Serpiciler) Takmak.............................................................33 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................36 LME VE DEERLENDRME.................................................................................37 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................38 MODL DEERLENDRME...........................................................................................40 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................42 NERLEN KAYNAKLAR..............................................................................................43 KAYNAKA ....................................................................................................................44
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 582YIM031 Tesisat Teknolojisi ve klimlendirme Istma ve Shhi Tesisat Yangn Tesisat Yangn tesisatnn nemi, eitleri, uygulamas, yangn dolab ve serpicilerin montajnn verildii renme materyalidir. 40/32 Boru Tesisatl modllerini alm olmak. Yangn tesisatn yapmak. Genel Ama Gerekli ortam salandnda yangn tesisatn tanyp, standartlarna ve tekniine uygun olarak yangn tesisatn deyebileceksiniz. Amalar MODLN AMACI Yangn tesisatnn nemini, eitlerini ve yapm kurallarn renebileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun biimde yangn tesisat borusu deyebilecek, yangn dolaplarn ve elemanlarn monte edebileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun biimde yangn sprinkleri takabileceksiniz. ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Tesisat teknolojisi atlyesi takm ve avadanlklar, boru eitleri ve ek paralar, yangn dolab ve aparatlar. Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi deerlendirebileceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac (uygulama, soru cevap vb) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.
LME VE DEERLENDRME
ii
GR GR
Sevgili renci Bu modl sonunda elde edeceiniz bilgi ve beceriler ile yangn tesisat projelerini okuyabilecek ve uygulamasn rahatlkla yapabileceksiniz. Gnmzde yaanan plansz kentlemeyle artan byk ticari ve endstriyel yaplarda ve konutlarda yangn felaketiyle her geen gn daha fazla karlalmaktadr. Buna lkemizde uygulanan yasa, ynetmelik ve standartlarn eksiklii ile yap teknolojisinde var olan teknik uygulama ve denetimlerin yetersizlii eklenince durum daha da vahim bir hal almaktadr. Yangndan doabilecek zararlar nlemenin yolu yangna neden olabilecek etkenleri ortadan kaldrmaktr. Yangn gvenlik nlemlerinin alnmasnn yangn sndrmekten daha ekonomik olduu gerei gz nne alnrsa, bu konuda ilgili kesimlerin eitilmesi lke ekonomisi asndan nem arz etmektedir. Yangnlarn saysnn, yangnlardan oluan zarar miktarnn azaltlmasnn bata gelen yolu kukusuz eitimdir. lgili kiiler ve sektr alanlarna yangnlar nleme ve mdahale eklinin retilmesi lkemizde nemli bir konu olarak ele alnmaldr. Baz yangnlarda yangn tesisatnn istenen oranda etkili olmadn gryoruz. Bir binada yangn tesisatnn mevcut olmas yeterli deildir. Yangn tesisatnn kullanlabilirlii de ok nemlidir. Bu nedenle yangn tesisatnn yapm aamasnda pratik kullanlabilirlii, yangn annda yeterli basn ve debide su verebilmesi dikkate alnmaldr. Ayrca yapmndan sonrada dzenli olarak bakmlarnn yaplmas gerekir. Bu artlarn yerine getirilmemesi yangn tesisatlarn etkisiz klmaktadr. Bu modln sonunda yangn tesisat uygulama alannda, sizin iin gerekli olan temel bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.
ARATIRMA
Yangn tesisatna neden ihtiya duyulur? Aratrnz. Yangn tesisatnn mutlaka yaplmas gereken yerler sizce nerelerdir? evrenizdeki yangn tesisatlarn inceleyerek, edindiimiz bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.
1. YANGIN TESSATI
1.1. Yangn Tesisatnn nemi
Yangn; yanc zellikteki kat, sv ve gaz haldeki maddelerin denetim d (kontrolsz) yanmasdr. Bir yangnla ne zaman nerede ve hangi artlar altnda karlalacan nceden kestirmek mmkn deildir. Bu yzden devaml tedbirli olmak gerekir. Yangndan doabilecek can kaybnn yan sra zararlar nlemenin veya azaltmann en bata gelen yolu, yangna neden olacak faktrleri ortadan kaldrmak ve yangna hemen mdahale edebilecek tedbirleri almaktr. Yaplan incelemelerde yangn gvenlik nlemleri ne kadar yetersiz ve kontrol mekanizmas ne kadar yavasa yangn saysnn ve yangndan doan zararlarn o oranda fazla olduu grlmtr. Yine yaplan incelemelere gre yangn gvenlik nemlerinin alnmas, yangn sndrmeden ve yangnn verdii zararlardan daha ekonomiktir. Bir binay yanmaz olarak ina etmek mmkn deildir. O halde yaplacak en akllca i onu gvenli hale getirmektir. Yangn tehlikesini mmkn olduu kadar aza indirmek ve yangna abuk mdahale etmek iin daha binalarn tasarm dneminde bir dizi tedbirler dnmek, inaat dneminde uygulamak ve iletme dneminde ilerliini salamak gerekir. lkemizde yangnlar daha ok, stma sistemlerinde, mutfaklarda ve aydnlatma sistemlerinde meydana gelmektedir. Yangn kmasnn nedeni ise standartlara uygun cihaz kullanlmamas, bakm yetersizlii ve kullanc hatalardr. Yangnn byk ounluu kullanc hatalarndan ve insanlarn dikkatsizlik ve tedbirsizliinden kaynaklanmaktadr. 3
Yangna ne kadar erken mdahale edilirse o kadar abuk sndrlr ve yol at hasar o denli az olacaktr. Genellikle yangnlarn byk boyutlara ulamasnn en byk nedeni ge fark edilmesi, dolaysyla mdahalenin de ge olmasdr. Yangnn hemen fark edilmesi iin srekli olarak insanlarn gzetlemesi veya otomatik alglama sistemlerinin olmas gerekir. Yangnn belirtileri s, duman ve k radyasyonudur. Genellikle yangnn haber alnmas iin bekiler, dedektrler (s, duman k radyasyonu) ve kamera sistemleri kullanlmaktadr. Bir yanma olaynn gereklemesi iin yanabilen madde, s ve oksijen olmas gerekir bunlardan birinin eksiklii yanmann olmamas demektir. Her yapda yanabilen madde daima olacaktr. Havada ise oksijen vardr; bu nedenle kontrolsz yksek bir s veya kvlcm yangna sebep olabilir. Yanma srasnda yanabilen maddeleri suyla soutmak gerekir. Soutma yangnn bymesini nler. te bunun iin binalara yangn tesisat sistemleri kurulur. Yangn tesisat itfaiye gelinceye kadar yangna mdahale etmek, kk yangnlar sndrmek ve itfaiye geldiinde de ona yardmc olacak imknlar salama grevi yapar. Yaplar karmaklatka yangna kar koruyucu ve nleyici nlemlerin alnmas gerei daha nem kazanmtr. Sndrme ileminde su, kpk (kimyasal ve mekanik kpk) , kuru toz, karbondioksit gaz gibi maddeler kullanlr. Su sy azaltarak yanma ortamn soutur ve yangn sndrr. Buna karlk kpk, toz, karbondioksit gaz alevin zerini bir battaniye gibi rterek oksijenle temas keser. Ancak bunlar her trl hava artlarnda kullanmak mmkn olmayaca gibi yanc maddenin ktlesini soutmayacaklarndan bu rt kalknca yanmann devam etmesi de mmkndr.
tfaiye amal kuru boru sistemi; bu sistemde devrede su yoktur. tfaiye tekilat tarafndan yaplan balant ile su salanr. Sistem zellikle donma tehlikesi olan hacimlerde tercih edilir. Binalarn st katlarnda ve itfaiye aralarnn giremeyecei dar sokaklarda, kapal arlarda ve yaygn alanl binalarda kullanlr. Elle altrlan kuru yangn tesisat; borularn iinde su bulunmaz, yangn annda itfaiye balant azndan tesisata su baslr ve yangna mdahale edilmesi salanm olur. Bu sistem zerinde bulunan btn hortum balantlar itfaiyenin kulland standartlarda olmaldr. Binalarda itfaiyenin hortum tayarak vakit kaybetmemesi iin k azlar yannda en az 15 m uzunluunda hortum bulundurulmaldr.
ekil 1.2: Kuru sistem yangn tesisat (Tesisata suyun itfaiye aralar tarafndan baslaca ngrlmtr. Yangn dolaplar merdiven kat sahanlklarna konmu.)
Otomatik altrlan kuru yangn tesisat; bu tesisatta kuru sistem valfndan sprinkler (serpiciler) balklarna kadar olan boru ksm normal artlarda basnl hava ile doludur. Yangn meydana geldiinde aa kan s sprinkler (serpiciler) balndaki civann genleerek cam tpnn patlamas ve balklarn almasna, bylece basnl gazn boalmasn salar. Basncn belli bir deere dmesi ile kuru sprinkler valf otomatik olarak alr ve borularn ii su ile dolmaya balar. Bu esnada su alarm veya elektrikli basn anahtar elektrik alarmn altrr. Su akt srece alarm almaya devam eder. Tesisat su ile dolunca sprinklerden (serpicilerden) yangn mahaline otomatik olarak su pskrtlm olur.
ekil 1.3 : Otomatik altrlan yangn tesisatnda kolon, datm ve branman borular. Sprinklerden (serpicilerden) suyun pskrme anndaki koruma alan.
Otomatik kuru yangn tesisatn meydana getiren ana sistem paralar ek-valf, kuru sistem valf, sisteme en ok 30 dakikada normal hava basnc salayabilecek kapasitede basnl hava kayna, sistem kapasitesi 1900 ltyi getiinde kullanlan akselatr, su motoru alarm veya elektrik alarm ile basn lm cihazlar ve sprinkler balklarndan olumaktadr.
Binaya yangn tesisat iin ayr bir depo balanabilecei gibi hem yangn hem de kullanm suyu iin ortak kullanlabilen bir depo balanabilir. Su deposunun alt yars yangn tesisatna ayrlmtr. Su deposu hacmi hesaplanrken bu husus dikkate alnmaldr. Yangn sndrme sistemleri iin ayrlm blm baka amalar iin kullanlmamal; ayrlan su sadece sndrme sistemlerine hizmet verecek ekilde dzenlemelidir. Yapda sndrme sistemi olarak sadece yangn dolaplar sistemi mevcut ise depo su kapasitesi en az 200 litre debiyi 60 dakika sreyle karlayacak ekilde olmal ve 12 mten kk olmamaldr. Yapda sprinkler sistemi (otomatik sndrcler) bulunmas durumunda, su deposu kapasitesi yapnn risk snfna bal olarak en az tabloda belirtilen sreyi salayabilecek kapasitede seilmelidir.
Sre (dakika) 45 60
Sistemi meydana getiren ana paralar kontrol valflar itfaiye balants, su ak indikatr, slak alarm valf ve sprinkler balklardr.
ekil 1.6: ehir su tesisatna dorudan balanm slak sistem yangn tesisat ( yangn dolaplar merdiven kat sahanlna konmutur)
ekil 1. 7: Hem ebeke basnc ile beslenen, hem de itfaiye tarafndan su baslabilen yangn tesisatnda boru balant emas
10
Yangn tesisatna suyun dorudan ehir ebekesinden ve ikili azdan verildii durumlarda yaplacak balant ekil 1,7de gsterilmitir. Ancak ikili azdan itfaiye tarafndan baslacak su temiz olmayabilir. me suyu ile yangn tesisat suyunun karmamas iin ek-valf kullanlmaldr.
bulunduu alanlardan gememelidir. Boru balant biimi balant paralar kullanlarak (fittings) dili balant, flanl balant, kaynakl balant ya da kelepeli yivli balant eitleri kullanarak yapnz. Boru tr ve balant biimi ne olursa olsun standartlarn gerektirdii iletme basncna dayankl olmaldr. Borular hibir zaman kendi arlklarn tamamaldr. Borular duvar, tavan, yap tayc elemanlarna veya zel olarak yaplm konsollara, boru asklarna, sehpalara veya kelepeleri ile sabitleyiniz. Borularn ierisinde keten, inaat art ve metal artklarnn kalmamasna dikkat ediniz. Bu artklar tesisatta tkanklklara neden olabilir.
12
13
LEM BASAMAKLARI
NERLER
ie uygun
ekildeki i resmi iin gerekli ara ve Takmlarnzn yaplacak gereleri hazrlaynz. olmasna zen gsteriniz.
Gereinden fazla malzeme almaynz. ekilde verilen llere uygun biimde Uygun boyutta eki kullannz. kelepe ve dirsek yerlerini hazrlaynz. ekici elinize vurmaynz. Kelepeyi yerine korumaya alnz. harla tutturarak Su terazisi kullanarak kelepenin gnyesinde olduundan emin olunuz. balayarak Kesme lsn tekrar kontrol etmeyi unutmaynz. Testere ile kesiyorsanz lamann di ynn kontrol ediniz. Borulara pafta ile di anz. Di 14 ama esnasnda makine ya
kullanmay unutmaynz. Alan di zerine keten sarnz. Keteni yeterli miktarda, sk bir ekilde ve saat ynnde sarnz.
Boru anahtar ile balant paralarn Uygun boyutta boru anahtar kullannz. sknz. Boru anahtarnn boruyu ve balant parasn syrmamas iin doru ynde tutunuz. Hazrladnz boruyu kelepeye takp lleri son vidasn sknz. unutmaynz. Kaak denemesini yapnz. kez kontrol etmeyi
Montajn yaptnz tesisat koruyucu Borular paslanmaya kar korumak iin astar boya ile boyaynz. astar boyay kullanmadan nce boru yzeyini temizlemeyi unutmaynz. Kullandnz ara ve gereleri yerlerine alma alannz koyunuz. unutmaynz. temizlemeyi
15
(.........)2-Yangn tesisat kuru ve slak olmak zere iki gruba ayrlr. (.........)3-Islak yangn tesisat donma tehlikesi olan binalarda kullanlr. (.........)4-Kuru yangn tesisat stlan binalarda kullanlr. (.........)5-ehir suyu basncnn yeterli olmad veya su kesintilerinin sk olduu
yerlerde depolu yangn tesisat tercih edilir.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek deerlendiriniz Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz. Tm sorular doru cevapladysanz dier faaliyete geiniz.
16
ARA VE GERELER: 1- Boru anahtar 2-Boru 3-Dirsek 4-Kendir 5-Boya 6-eki 7-Murc 8-Pafta 9-Metre 17
PERFORMANS DEERLENDRME
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre, kendinizin veya arkadanzn yapt yangn tesisatn deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre, evet - hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Performans testi deerlendirmesi sonucunda eksik olduunuz konular tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Kendinizi yeterli gryorsanz bir sonraki faaliyete geiniz.
18
ARATIRMA
evrenizde yangn tesisat bulunan binalar gezerek, yangn dolaplarnn nerelere konduunu inceleyiniz. Yangn dolaplarnn ierisinde bulunan donanm inceleyip, grevlerini aratrnz. Gnmzde hangi tr yangn dolab aparatlar daha kullanldr, aratrnz. Topladnz bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.
Borular birletirilmeden nce her trl kir, pas ve imalat artklarndan arndrldktan sonra birletirilmelidir. Dili balant srasnda kullanlan ara balant paralarnn (fittingslerin) szdrmazlnn salanmasnda keten, teflon veya sv conta kullanlabilir. 19
ekil 2.1: Elle altrlan yangn tesisat, kolon ve branman borularnn denmesi
20
Fskiye (lans) genellikle alminyum alamlardan yaplr ve 25, 50, 65 mm anma aplarnda olur.
Yangn dolaplar mmkn olduu kadar koridor k ve merdiven sahanl yaknna, kolayca grlebilecek ve ulalabilecek ekilde yerletirilmelidir. Yangn dolaplar yangn annda katta bulunanlar veya olay yerine gelen itfaiyeciler tarafndan kullanlr. Deiik tip yangn dolaplar mevcuttur.
21
Vana kontroll dolaplarda, yangn dolabnda bulunan vanann almas ile suyun devreyi beslemesi salanr. Normal durumda hortumda su yoktur. Genellikle keten bez hortumlu dolaplarda kullanlr.
Lans kontroll dolaplarda hortumlar srekli su ile dolu olduundan kullanma bakmndan daha kolaydr. Yuvarlak tip kauuk esasl hortumlarn ucunda bulunan lans alarak yangna hemen mdahale edilir. Eitilmi personelin bulunmad yerler iin ok uygundur. Son zamanlarda kolay ve abuk kullanlabilirlii nedeniyle 1 apndaki kauuk hortumlu yangn dolaplar tercih edilmektedir. Yangn dolaplar her katta ve yangn duvarlar ile ayrlm her blmde aralarndaki uzaklk 30 mden fazla olmayacak ekilde dzenlenmelidir. Prensip olarak bir yangn dolab dierini koruyabilecek uzaklkta olmaldr. Yangn dolaplar, binalarn yangndan daha iyi korunmasn salayan otomatik sprinkler sistemlerine alternatif deildir. nemli yaplarda her iki sistem bir birini tamamlar ve bir arada yaplmaldr. Binann sprinkler sistemi korunmas ve katlara itfaiye az braklmas durumunda yangn dolaplar arasndaki uzaklk 45 mye kadar kabilir.
22
23
24
NERLER
Takmlarnzn yaplacak ie uygun olmasna zen gsteriniz. gereleri Gereinden fazla malzeme almaynz.
Temrin duvarnda llere gre yangn iziminizi yaptktan sonra lsn ve dolab yerini iziniz. terazisini kontrol etmeyi unutmaynz.
izdiiniz yangn dolab yerini krarak Krma ilemini uygun boyuttaki eki ve nii hazrlaynz. keski ile yapnz. Kvaml imento harc hazrlaynz. Harc karmak iin uygun bir yer semeyi unutmaynz.
Dolap iin hazrlanan ni yzeylerini Dolap ni ierisine oturtulduunda arka imento harc ile svaynz. ve yan yzeylerin yaptnz sva ile temas etmesi gerektiini unutmaynz. Yangn dolabn ni ierisine Dolab yerletirdikten sonra terazi ile yerletiriniz ve kurumaya braknz. kontrol etmeyi unutmaynz. Dolabn kenarlarndaki boluklar imento harc ile doldurduktan sonra dolap zerindeki ve evresindeki har artklarn temizlemeyi unutmaynz. Yangn vanasn boru ucuna sknz. Balant paralarn gereinden az ve gereinden ok skmamaya zen gsteriniz. Az skarsanz su kaana, ok skarsanz balant paralarnn atlamasna neden olabilirsiniz.
hortum
balant
25
Kelepeyi skmadan nce hortumun tam ve dzgn bir ekilde yerletiinden emin olunuz.
Lans (fskiye) zerine hortum balant parasn taknz. Szdrmayacak dikkat ediniz. bir ekilde takmaya
Yangn hortumunu dolap iinde Hortumu bulunan makaraya sararak lans yerine olunuz. asnz.
doru
sardnzdan
emin
26
(.........)1(.........)2(.........)3(.........)4(.........)5(.........)6(.........)7(.........)8(.........)9-
Yangn dolaplar mmkn olduu kadar koridor k ve merdiven sahanl yaknna kolayca grlebilecek yerlere konmaldr.
Yangn dolaplar yangn annda katta bulunanlar veya olay yerine gelen itfaiyeciler tarafndan kullanlr. ki yangn dolab arasndaki mesafe en fazla 20 m olmaldr. Dolap ierisindeki hortumun boyu 10-30 m arasnda deiebilir. Yangn dolab genellikle 60x70x16 cm boyutlarnda yaplr. Yangn dolab ierisinde yangn vanas, hortum ve ek-valf bulunur. Vana kontroll dolaplarda hortumun ii daima su ile doludur. Lans kontroll dolaplarda hortumun ii daima botur. Lans yangn zerine suyu pskrtmeye yarayan, su akn ynlendiren
paradr.
(.........)10- Bez hortumlar kauuk esasl hortumlara gre daha kullanldr. DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek deerlendiriniz Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz. Tm sorular doru cevapladysanz dier faaliyete geiniz.
27
ARA VE GERELER: Yangn dolab eki Mur Keski Har malzemesi Su dzeci Metre
28
PERFORMANS DEERLENDRME
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre, kendinizin veya arkadanzn yapt, yangn dolab montaj iini deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre, evet - hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Performans deerlendirmesi sonucunda eksik olduunuz konular tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Kendinizi yeterli gryorsanz bir sonraki faaliyete geiniz.
29
ARATIRMA
Bulunduunuz evrede otomatik yangn tesisat yaplm binalar gezerek alma prensibini aratrnz. Gzlemlerinizi snfta arkadalarnzla paylanz.
30
Bir sprinkler sistemi kurarken dikkat edilmesi gereken en nemli nokta, korunmasz alan braklmamasdr. Sprinkler balklar 7 m2 ila 21 m2 arasndaki alanlar koruyacak ekilde, binann risk durumuna ve standartlara uygun olarak yerletirilmesi gerekir.
31
Kuru sprinkler sistemi iinde su bulunmayan bir su datm sistemi ile sprinkler balklarndan meydana gelir bu sistemde kuru sistem valfinden sprinkler balklarna kadar olan boru ksm normal artlarda basnl hava ile doludur.
32
Sprinklerin balklar montaj tipine uygun biimde taklmaldr.Buna gre sarkk tip sprinkler aaya bakacak biimde, dik tip sprinkler yukarya bakacak biimde, yatay duvar tip sprinkler ise yere paralel olacak biimde taknz.
33
Montaj tipine uygun taklmayan sprinkler kafas, datamayacandan yangn sndrmede etkisiz kalacaklardr.
suyu
gerekli
biimde
Serpiciler aras uzaklk 4.5 myi gememelidir. Her datc boru zerine en fazla 8 serpici taklmaldr. Serpiciler eit aralklarda, gerekirse artma biiminde taknz. Burada dikkat edilmesi gereken en nemli nokta korunmasz alan braklmamasdr. Sistem tipi Hafif tehlike Olaan tehlike Yksek tehlike En fazla koruma alan 21 m 12,1 m 9,3 m ki sprink aras en fazla mesafe 4,6 m 4,6 m 3,7 m
Tablo 3.1: Yangn tehlikesi tipine gre sprinklerin koruma alan ve iki sprink aras en fazla mesafe
Sprink balklarnn yaknnda alma elemann etkileyecek s kayna veya menfez, soutucu, elektrikli stc gibi bir kaynak bulunmamasna dikkat ediniz. Standartlarn belirledii springlerin alma scaklklar genellikle 57,66,74 ve 80 Cdir. Sprinklerin alma scakl; kafasnn alarak suyun akmaya balad scaklk deeridir. Sprinkler alma scakl korunan mahalin beklenen en yksek tavan scaklna gre tespit edilmelidir. Beklenen en yksek tavan scaklnn 20 C fazlasna en yakn scaklk deerli sprink kafas, standart uygulamalar iin uygundur.
34
35
NERLER
Takmlarnzn yaplacak ie uygun olmasna zen gsteriniz. Gereinden fazla malzeme almaynz. Tavana delik kullannz. delerken gzlk almay kullanmay
Gvenlik nlemlerini unutmaynz. Kolon borusunun balantsn yapnz. Kolektr yapnz. borusunun balantsn Vana ve unutmaynz. ek-valf
Szdrmazla zen gsteriniz. Di ama esnasnda ya kullanmay unutmaynz. Gvenlik nlemlerini unutmaynz. almay
tfaiye balant parasnn balantsn yapnz. Serpiciye (sprink) slyen srnz. keten sararak
D etkenlerden zarar grmeyecek ekilde balamaya zen gsteriniz. Uygun boyutta boru anahtar kullannz. Boru anahtarnn boruyu ve balant parasn syrmamas iin doru ynde tutunuz. Serpiciyi skarken dikkatli olunuz. Cam tpn krlabileceini gz nnde bulundurunuz. Kaak denemesini 10 kgf/cm basnta yapnz. Borular paslanmaya kar korumak iin astar boyay kullanmadan nce boru yzeyini temizlemeyi unutmaynz. alma alannz unutmaynz. temizlemeyi
Serpiciyi (sprink) elle redksiyona tutturarak anahtarla sknz. Tesisata su vererek kaak denemesini yapnz. Montajn yaptnz tesisat koruyucu astar boya ile boyaynz. Kullandnz ara yerlerine koyunuz. ve gereleri
36
(.........)1(.........)2(.........)3(.........)4-
Otomatik altrlan yangn tesisatlar, yangn ktnda, grevlinin altrmasyla devreye girer. Yangn ktnda aa kan s sprinklerin alarak suyun pskrtlmesine neden olur.
Binalarda kullanlan sprinkler sistemi slak ve kuru sprinkler sistemi olmak zere iki gruba ayrlr. Otomatik yangn tesisatnda aa tipi, zgara tipi ve dng tipi boru datm sistemi kullanlr. Sprinkler genellikle 30, 40, 50 ve 60 C scaklkta alr. Her datc boru zerine en fazla 4 serpici taklabilir. Serpiciler eit aralklarla veya artma biiminde taklr.
(.........)5(.........)6(.........)7-
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek deerlendiriniz Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz.
37
ARA VE GERELER Boru Serpici Ahap kalas ekvalf Vana Kollektr Metre Pafta Test vanas
38
PERFORMANS DEERLENDRME
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre, kendinizin veya arkadanzn yapt yangn tesisatn deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre, evet - hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz.
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Performans deerlendirmesi sonucunda eksik olduunuz konular tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Kendinizi yeterli gryorsanz. Modl deerlendirmeye geiniz.
39
ARA VE GERELER 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Yangn dolab eki Mur Keski Hortum Kelepe Har malzemesi Su dzeci Metre
40
PERFORMANS DEERLENDRME
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre, kendinizin veya arkadanzn yapt yangn tesisatn deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre, evet - hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz.
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Performans testi deerlendirmesi sonucunda eksik olduunuz konular tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Kendinizi yeterli gryorsanz bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
41
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 D D Y Y D D
42
43
KAYNAKA KAYNAKA
Z Etem Sait, Cavit SIDAL, Yapda Shhi Tesisat, 1984,Ankara, KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar, 2004, stanbul ZKARA Aydn, Yangn Sndrme Sistemleri MMO/2002/300 ISISAN, Buderus Shhi Tesisat, Yayn NO 272
44