Karadeniz Teknik niversitesi Elektrik Elektronik Mhendisli i Blm Temel Elektroteknik Laboratuar Deney No:10 AMPERMETREN N NCELENMES 1.

. Deneyin Amac Elektrik devrelerinde srekli kulland i yap s n ve zelliklerini renece iz. 2. Teorik Bilgi Analog veya dijital olarak iki ayr trde kullan labilen l aletleridir. Yap m amalarna gre bir ka Miliamper'tan yzlerce Amper'e kadar lm yapabilirler. Ak m lerler.Bu lm DC veya AC ak m lm olabilmektedir. Gerilim lmn de beraber yapan l trne de (direnle beraber) wattmetre ad verilmektedir. AKIMLER olarak da bilinir. zerinde byk ak m de erleri llece inde; dzenek iinden llecek ak m n bir blm geirilir. Ak m n geri kaln byk bir blmn ise ayg ta paralel olarak ba lanan bir nt devresi ta r. ok kk ak m de erleri llmek istendi indeyse; galvonometre ad verilen kk ak m de erlerini len (miliamper, mikroamper..) dzenekler kullan l r. Her ko ulda da farkl dzenekler kullan ld ndan gnmzde bu zellikleri tek at alt nda toplayan ok amal ampermetreler geli tirilmi tir. 2.1. Ampermetrenin al ma Prensibi al ma prensipleri; en zay f elektrik ak m n n iletken tel sar l bir bobini bir m knat sa dn trme zelli ine dayan r. Bu durumu dner bobinli ampermetrelerle a klarsak; silindir biimde demirden bir gvdeye tutturulmu kk bir bobinden bahsedebiliriz. Bobin at nal biiminde bir byk ve gl bir m knat s n aras na tutturulmu tur. ok duyarl olmas na ra men sadece do ru ak m lmede kullan l r. Yeri gelmi ken neden sadece do ru ak m ya da neden sadece alternatif ak m(AC) sorusunun cevab kurulan dzeneklerde sadece tek ynl ak m dola mas na izin verilmesi olabilir. m z, dner bobinli bir alet olan ampermetrenin

2.2. Ampermetre e itleri Ampermetreler e itliklerine gre farkl al ma prensipleri ve duyarl l klar gsterirler. Bu e itten bir olan D'Arsonval ampermetresi; do ru ak m 0.1-2 aras duyarl l kta lmektedir. Ayn ekilde bir elektrodinamik ampermetre hem do ru hemde alternatif ak mda kullan l r ve duyarl l k aral 0.1-0.25 aras ndad r. Hareketli para ta mayan say sal ampermetreler; llen anlog ak m n say sal devreye evrirken temelde prensip olarak bir integratr devreyle bir ADC kullan rlar. Say sal ampermetrelerin o unun duyarl l %1 'in zerindedir. zellikle alternatif ak mlar lmede kullan lan s l ampermetrede; llen ak m taraf ndan s t lan termokupl (termoelektrik ift) do an ok ufak gerilim; bir milivoltmetreyle llr.

Dner bobinli aletle ak m, dner bobine sistemin yaylar zerinde iletilmektedir. Yaylar n s narak zelliklerini de i tirmemeleri iin ampermetreden geen ak m n mmkn oldu unca kk tutulmas gerekmektedir. Uygulamada kk bir ak mla aletin tam sapmas sa lanmakta ve bu aletle byk ak mlar n llmesi ntleme yntemi ile yap lmaktad r.

R direnci, ampermetreye paralel ba lanan nt direncidir. Ampermetrenin i direnci R1 ise devreden geen I ak m ile aletten geen IA ak m aras ndaki ili kiyi bulal m. A ve B noktalar aras ndaki gerilim d m UAB= IA . R1 ve Gerilim e itli inden; I-IA=(I-IA).R IA (R1 + R ) = J.R R1 + R R1 I= IA ( __________ ) = IA ( 1 + _____ ) R R Grld gibi ntlenmi bir alet IA ak m n gsterdi i zaman devreden geen ak m R1 I = IA ( 1 + ______ ) R ba nt s ndan bulabiliriz. (R1: ampermetrenin i direnci olmak zere) UAB = ( I-IA) . R d r.

3. Deneyin Yap l -1. k sm n yap l

Devre yukar da ki ekilde dzenlenir. V=20volt ve ampermetreden okunan ak m I=9,6 mA olarak kar Ramper= 0,24 volt/1mA=240 ohm olur 9,6 mA* 240ohm= 27ohm* IR IR=85.3 mA kar U=R*IR+ RYK* I old. Denklemin sa lamas da yap lm olur. -2. k sm n yap l Ampermetreden okunan de er I=1,4 mAdir. ***Iort * = IMax oldu undan IMax=1,4* =4,4 mA kar

***Ykten akan ak m n max de eri; ak m n max de erinin 10 kat oldugundan Ykten akan ak m n max de eri IMax= 4,4 mA*10=44mA olur ***Ykten akan ak m n etkin de eri Imax/2 dir. Yani Ietkin=44mA/2=34,1 mA kar

-3. k sm n yap l Ampermetreden okunan de er 7mA ve R=2760 ohmdur.

A-B ular nda ki gerilimi bulmak iin evre at l rsa; (240+2760)* 7*0,001= UAB UAB= 21 volt kar ***A-B ular nda ki gerilimi evre atmadan direkt bulmak iinse do ru orant uygulan r. Yani ba taki ak m ve gerilim de erine gre bir orant kurulur; 10mA 7mA 30volt ? orant s kuruldu unda

?=21 volt kar ki bu de er A-B ular nda ki gerilimi evre atarak buldu umuz de ere e ittir.