Professional Documents
Culture Documents
Demir Çekirdekli Sargı Deneyi
Demir Çekirdekli Sargı Deneyi
Deneyin Amac Dorusal mknatslanma erisi, doymal mknatsl erisi, histerizli mknatslanma erisi gibi temel mknatslanma erilerini grmek, demir ekirdekli sargda gerilim, ak ve akm arasndaki ilikiyi anlamak ve kayp-edeer devrelerinin bantlarn ispatlamaktr. 2. Teorik Bilgi a. Sargda ak ve akm : Demir ekirdekli sargnn ularna sins biimli bir gerilim uygulayalm. Baz noktalar daha kolay kavrayabilmek iin sarg direncini ihmal edelim. Bu durumda sargda endklenen gerilim, sarg ularna uygulanan gerilime eit olacaktr.
d 1 = *u dt N
denkleminden
gerilimden 90 gecikmelidir. Byle bir aky retmek iin gerekli akm, amper yasas yardmyla bulabiliriz. Manyetik devre iin geerli denklemlerden
Q HI = N N
i=
BI orN =
I o rN A
yazlr. Burada
i : Sarg akm Q : Amper sarm N : Sargnn sarm says H : Demir ekirdekteki manyetik alan iddeti B: ak younluu (manyetik endksiyon) I: ortamla manyetik ak yolu : manyetik ak A : Demir ekirdek kesiti
sins biimli olmaz. Bu olay ekil 2.a,b ve c de gsterilmitir. Aknn sins biimli olmas durumunda dorusal olmayan mknatslanma erisinin nasl sins biimli olmaya bir akma neden olduunu grdk. Gerekten bobin direnci de sins biimli olmayan akm nedeniyle
b. Kayplar ve edeer devre : Sarg ularna uygulanan gerilim u ve sarg akm i nin zamanla deiimi biliniyorsa sarg kayplar
T
T
1 P= T
u.i.dt
0
u.i.dt
0
1 T
R.i
0
.dt olacaktr.
Akm sins iimli olmadndan burada etkin g, grnr g ve g katsays tanmlarnda farkl bir yol izlememiz gerekir. Sins biimli olmayan akmn yerine sins biimli bir edeer akm dnelim. Sarg direncindeki kayplarn ayn kalmas gerektiinden edeer akmn etkin deeri , sarg akmnn etkin deerine eit olmaldr. Edeer akmn faz as ise demir kayplarnn etkin gce eit olmas kouluyla hesaplanr. (ekil-1)
Akmn etkin deeri akm erisinin grafik integrali alnarak bulunur. Sins biimli deiimler iin (ekil 2.a)
1
P=
1 T
u.idt
= U .I . cos
buradan yi ekersek
= arccos
P U .I
daha sonra demir kayplarn veren edeer RFe direncini bulacak olursak :
R Fe =
P RCu .I 2
( I . cos ) 2
X L = .L =
Sargy ve oto transformatr ampermetreyle seri baladktan sonra, bu sisteme voltmetreyi paralel baladk. Gerilimi 0dan en byk deerine kadar artrarak sarg akmn, sarg gerilimini ve sargda harcanan gc ltk. 3.2. Wattmetreyle devre balants: Voltmetre ve ampermetreyi devreden kardk. Wattmetrenin balang deerini sfra eitledik. Bu anda P=3 watt olarak hespland. Wattmeterenin load ksmnda gsterilen 2 ucu sargya baladk. Power source ksmnda gsterilen 2 ucu da transformatre baladk. Voltmetre ve ampermetreyi devreden kardk. P=3 watt , U=29,92 volt , R=0,6 ohm ve I=0,172 amper olmak artyla; P=U.I.cosq formlnden 3=29,92*0,172*cosq ise 4
Cosq= 0,58 olur ve q=54,50 kar. URCu= RCu*I= 0,6* 0,172= 0,1032 volt U12=U2+ URCu2-2U*URCu*cosq ise U12= 852,64+ 0,0106-3,582 ise U1= 29,13 volt olur. XL=WL=U1/(I*sinq)=29,13/(0,172*sin54,5)=208,3 ohm L=066H=660 mH PT=PCu+PFe 3W=URCu*IRCu*cos54,5+ PFe 3W=0,1032*0,172*cos54,5+PFe PFe=2,99watt 4.Sorular-Cevaplar 1. Demir kayplarn meydana getiren bileenleri aklayn. Demir kayplarn meydana getiren bileenleri iki grupta inceleyebiliriz. a. Fuko Kayplar: Nve zerine indklenen akmlarn neden olduu kayplar s
eklinde ortaya kan kayplardr. b.Histerisiz Kayplar: Nve molekllerinin frekansa bal olarak yn deitirmesi srasnda birbirleri ile srtnmeleri sonucu isi eklinde ortaya kar. 2. Demir kayplar nasl azaltlabilir? Demir yerine demir alaml saclar kullanlarak fuko kayplar azaltlr. 3. ekirdek neden tek para halinde deil de, dikdrtgen kesitli levhalarn biraraya getirilmesiyle meydana gelmitir? Dikdrtgen kesitli levhalarn biraraya gelmesiyle oluan demir ekirdek sy yaltm asndan tek paral ekirdee gre daha avantajldr. Hatta bu yzden radyo istasyonlarnda kullanlan transformatrler hava bolukludur.