T.C.

MLL ETM BAKANLII

METAL TEKNOLOJS

TIG KAYNAI
521MMI242

Ankara,2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................. GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. KORUYUCU GAZ KAYNAKLARI .................................................................................. 3 1.1. Koruyucu Gaz Kaynann Tanm ............................................................................... 3 1.1.1. MIG MAG Kayna............................................................................................. 3 1.1.2. TIG Kayna .......................................................................................................... 4 1.2. Koruyucu Gaz Trleri ................................................................................................... 4 1.2.1. Argon ..................................................................................................................... 4 1.2.2. Helyum .................................................................................................................. 4 1.2.3. Karbondioksit (CO2) ............................................................................................. 5 1.2.4. Karml Gazlar .................................................................................................... 5 1.3. TIG Kayna ................................................................................................................. 5 1.3.1. TIG Kaynak nitesi............................................................................................... 5 1.3.2. TIG Kaynanda Kullanlan Yardmc Elemanlar ................................................. 7 1.3.3. Kaynatma Teknii ................................................................................................. 8 1.3.4. TIG Kaynann Avantaj ve Dez avantajlar ....................................................... 10 UYGULAMA FALYET ................................................................................................. 11 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 12 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 15 2. TIG KAYNAI LE ALAIMLI ELKLERN KAYNAI .......................................... 15 2.1. TIG Kaynak Yntemi ile Kaynatlan elikler ve Sebebleri ....................................... 15 2.2. Paslanmaz eliklerin TIG Yntemi ile Kayna......................................................... 15 2.2.1. TIG Kaynak Makinesinin Paslanmaz elik Kayna in Ayarlar..................... 15 2.2.2. Paslanmaz elik in Tungsten Elektrot Seimi ve Sebepleri............................. 16 2.2.3. Tungsten Elektrot Ucu......................................................................................... 16 2.2.4. Alaml elik Teller ........................................................................................... 16 2.2.5. Kaynak ncesi Temizleme.................................................................................. 16 2.2.6. Paslanmaz elik Kaynanda Kullanlan Gazlar................................................. 16 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 18 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 20 3.TIG KAYNAI LE ALMNYUM VE ALAIMLARININ KAYNAI....................... 20 3.1. TIG Kayna ile Alminyum ve Alamlarnn Kaynann Endstrideki Yeri ve nemi................................................................................................................................. 20 3.2. Alminyum ve Alamlarnn TIG ile Kayna .......................................................... 20 3.2.1. TIG Kaynak Makinesinin Alminyum ve Alamlarnn Kayna iin Ayarlar 21 3.2.2. Alminyum iin Tungsten Elektrot Seimi ve Sebebleri .................................... 21 3.2.3. Tungsten Elektrot Ucu......................................................................................... 21 3.2.4. Alminyum ve Alamlarnn lave Telleri.......................................................... 22 3.2.5. Kaynak ncesi Temizleme.................................................................................. 22 3.2.6. Alminyum ve Alamlarnn Kaynanda Kullanlan Gazlar............................. 22 3.3. Kaynak Sonras Temizlik lemleri............................................................................. 22 UYGULAMA FALYET ................................................................................................. 23 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 24 i

RENME FAALYET4 .................................................................................................. 26 4. TIG KAYNAI LE BAKIR VE ALAIMLARININ KAYNAI .................................. 26 4.1. TIG Kayna ile Bakr ve Alamlarnn Kaynann Endstrideki Yeri ve nemi ... 26 4.2. Bakr ve Alamlarnn TIG ile Kayna ..................................................................... 26 4.2.1. TIG Kaynak Makinesinin Bakr ve Alamlarnn Kayna in Ayarlar........... 26 4.2.2. Bakr in Tungsten Elektrot Seimi ve Sebepleri............................................... 27 4.2.3.Tungsten Elektrot Ucu.......................................................................................... 27 4.2.4 Bakr ve Alamlarnn lave Telleri ..................................................................... 27 4.2.5. Kaynak ncesi Temizleme.................................................................................. 27 4.2.6. Bakr ve Alamlarnn Kaynanda Kullanlan Gazlar....................................... 27 UYGULAMA FALYET ................................................................................................. 28 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 29 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 31 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 32 KAYNAKA ......................................................................................................................... 34

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 521MMI242 Metal Teknolojisi Kaynaklk TIGKayna Bu modl TIG kaynaile alaml eliklerin, alminyum ve alamlarnn, bakr ve alamlarnn kaynann yapmn ieren bir renim metaryalidir. 40/32 Elektrik Ark Kayna 2 modllerinialm olmak. TIG kayna ile eitli metallerinkaynan yapmak. Genel Ama Bu modl ilegerekliekipman salandnda teknie uygun olarak TIG kayna makinesini kaynaa hazr hale getirebilecek ve alaml eliklerin, alminyum, bakr ve alamlarnn kaynan yapabileceksiniz. Amalar 1. Tekniine uygun olarak,TIG kaynak makinesini kaynak yapmaya hazr hale getirebileceksiniz. 2. Tekniine uygun olarak, TIG kaynak yntemi ile alaml eliklerin kaynan yapabileceksiniz 3. Tekniine uygun olarak, TIG kaynak ynteni ile alminyum ve alamlarnn kaynan yapabileceksiniz. 4. Tekniine uygun olarak, TIG kaynak yntemi ile bakr ve alamlarnn kaynan yapabileceksiniz. Ortam Kaynak atlyesi. Donanm TIG kaynak makinesi, ba maskesikaynak yardmc elemanlar, ilave tel, ee, tel fra,zmpara ta, kaynak yaplacak malzemelerden numune parcalar. Bu modl ierisinde her renme faaliyetinden sonra kendinizi deerlendirebileceiniz oktan semeli sorular ve uygulamal lme deerlendirme tekniklerine ile kendi kendinizi deerlendirebileceksiniz. Modl sonunda retmeniniz tarafndan yaplan uygulamal snavla, kazandnz bilgi ve beceriler deerlendirilecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Metallerin birletirilmelerinde kullanlan en yaygn yntem, kaynakl birletirme yntemidir.Kaynakl birletirmede en yaygn olan yntemde rtl elektrodla elektrik ark kaynadr. Elektrod rtsnn en nemli zellii,kaynak metali zerinde koruyucu bir gaz atmosferi ve cruf oluturarak, kaynak banyosunu havann oksijen ve azotun olumsuz etkilerinden korumasdr. Btn kaynak yntemlerinde kaynak blgesi ve metali havann olumsuz etkilerinden korunmaktadr. rtl elektrotda bunu rt maddesi yaparken plak elektrot telinin el yada mekanik olarak kaynak blgesine verimesi ile yaplan MG-MAG,TIG kaynak ynteminde elektrot rtsnn grevini soy gazlar, aktif gazlar veye bunlarn karmlar yapmaktadr. Teknolojinin her alanda geliTIGi gnmzde artk btn metallerin kaynakl birletirilmeleri salanmtr. zellikle demird metallerin kayna gaz alt kaynak yntemleri ile sorunsuz yaplmaktadr. Gaz alt kaynak teknolojisi 2. Dnya Savanda ava ucaklarnn tamiri iin gelitirilmitir. Gnmzde yaygn olarak kullanlmaktadr. Bu modl baar ile tamamladnzda, teknolojik bilgilerle donatlm, endstrinin ihtiyacolan TIG kayna ile ilgili bilgileri reneceksiniz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu retim faliyeti sonunda uygun atelye ortan salandgnda teknie uygun olarak eitli metalleri TIG kayna ile kaynak yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Metallerin kaynakl imalatn yapan iletmelerden, TIGkaynanda kullanlan ara, gere, takm ve makinelerin kaynaa hazrlan aamalarn aratrarak bir rapor halinde hazrlamak. Metallerin kaynakl imalatn yapan iletmelerden, TIGkaynanda kullanlan metallerin neler olduunu aratrnz. TIGkaynak yapmndaki ilem basamaklarn rapor olarak hazrlaynz. Yaptnz almay snfa sununuz.

1. KORUYUCU GAZ KAYNAKLARI

1.1. Koruyucu Gaz Kaynann Tanm
Kaynak banyosunu havann atmosferinden koruyan rt gerecinin yerine, eitli gazlarn kullanld kaynak yntemine koruyucu gaz kayna denir. ki yntem ile yaplmaktadr. Bunlardan biriilave tel kullanlmayan ve ark kaynak torcundan gelen plak kaynak elektrodu ile yaplan MIG kaynadr.kincisi ise gerektiinde ilave tel kullanlan ve erimeyen tungsten elektrot kullanlarak yaplan TIG kaynadr.

1.1.1. MIG MAG Kayna

Kullanlan gaza gre iki guruba ayrlr. MIG, Metal nert Gaz kelimelerinin ba harfini alarak adlandrlr. Bu kaynakta kullanlan gazlar asal gazlardr. Kaynak ark argon veya helyum gaz altnda oluur. MAG, Metal Active Gaz kelimelerinin ba harfi ile anlr.Burada aktif gaz olan karbondioksit (CO2) kullanlr.

1.1.2. TIG Kayna

Kaynak yntemine adn veren Tunsten nert Gaz kelimesidir. Kaynak, bu kelimelerin ba harflari ile anlr. Almancada tunsten metaline volfram denildiinden WIG olarak da anlmaktadr. TIG kaynak ynteminde ergimeyen tunsten elektrot ile kaynak edilen para arasnda elektrik ark oluur.Kaynak banyosu bir nozlden gnderilen argon veya helyum gaz tarafndan korunur.Kaynak ynteminde kullanlan tunsten elektrot erirken, kaynak yaplacak metal de eriyerek birletirme salanr.Gerekli grld hallerde ana metal ile benzer yapya sahip ubuk eklinde ilave metalin kullanlmas ile kaynak gerekletirilir.

Resim 1.1:TIG kaynak ynteminin ematik grterimi

1.2. Koruyucu Gaz Trleri

1.2.1. Argon
zgl arl 1,784 kg/ m3 tr. Asal gazdr. Kimyasal bakmdan ntr gazdr. Havadan ayrtrma ile elde edilir

1.2.2. Helyum
zgl arl 0,179 kg/m3 olup havadan yaklak 7 kat daha hafiftir. Asal gazdr. Kimyasal bakmdan ntr karakterdedir. Kokusuz renksiz,monoatomik bir gazdr. Doal gazdan elde edilir. Maliyeti yksek bir gazdr. 4

1.2.3. Karbondioksit (CO2)

Karbonun yanmas ile oluan karbaondioksit gaz, yanc gazlarn, akaryakt ve kokun yanma rn olarak,kire tann kalsinasyonu, amonyak retimi ve alkoln fermentasyonu srasnda yan rn olarak retilir. Maliyeti dk bir gazdr.

1.2.4. Karml Gazlar

Demird metallerin kaynanda kullanlan argon gazna az miktarda oksijen ile deiik oranlarda karbondioksit ilave edilerek elde edilir.

1.3. TIG Kayna

TIG kaynak yntemi ok geni bir uygulama alanna sahiptir.Kaynak tarafndan kullanm kolaydr.Prensip olarak oksi gaz kaynana benzer.Yalnz tor biraz deiiktir. Yanc ve yakc gaz yoktur. Is enerjisi elektrik arkndan salanmaktadr. Koruyucu gaz olarak argon ve helyum kullanlr. Bu yntem ince paralarn, kk pasolarnn kaynaklarnda ve tamir ilerinde kaynakya byk kolaylklar salamaktadr.TIG kaynak yntemi ile her her pozisyonda kaynak yapmak mmkndr.

1.3.1. TIG Kaynak nitesi

TIG Kaynak Makinas

TIG kaynak makinelerinin yapsdierrtl elektrotla kaynak yapan makinelerden farkl deildir.ou zaman sabit akml veya den karakteristikli bir kaynak makinesi, bu tr kaynaklarn yaplabilmesi iin yeterlidir.Kaynak ilemi yaplacak metalin zelliine gre, makinenin + ve - kutuptalarda almaya uygun olmas yeterli saylabilir. Kaynak arknn balatlabilmesi iin yksek frekansa ihtiya duyulur.Btn TIG kaynak makinelerinde yksek frekans zellii kullanlma gerei duyulur.

Gaz nitesi

TIG kaynak ynteminde koruyucu gaz olarak sadece asal gazlar kullanlmaktadr. TIG kayna iin gerekli gaz basnl tplerden salanr. Burada kullanlan tpler oksijen veya dier basnl gaz tpleri gibi elikten imal edilmilerdir. Basn altndaki gazn basncn ayarlayp kaynak blgesine sevkedebilmek iin basn ayar tertibat tpn zerine taklr. Bu tertibatn zerindeki manometreden tpe yakn olan tpteki gazn basncn, ikincisi ise litre / dakika olarak gaz debisini gsterir. Bazen gaz debisi flovmetre ile de yaplr. Kaynaa balamadan tp vanas alr, gaz debi ayar yaplr. alma srasnda verilen aralarda ark snnce gaz akm da makinede bulunan selenoit valf tarafndan kesilir.

Kaynak Torlar

TIG kaynak ynteminde tor, i paras iin gerekli olan elektrik akmnn akm kablosu ile tungsten elektroda iletmek, koruyucu gazn kaynak banyosunun zerini rtecek biimde sevketmek grevini yerine getirmek iin gelitirilmi bir elemandr. Tor ile kaynak makinesi ve gaz tp, soutma suyu ile balantlar deiik kalnlktaki kablolar ve hortumlar ile salanr. Torta her aptaki tungsten elektrot iin tutucu kovan bulunur. Torc ucuna koruyucu gaz nozlu taklr. Tungsten Elektrotlar

a-Kaynatlan metale gre tungsten elektrotlar TIG kaynak ynteminde elektrodun tr genelde kaynak edilen metalin tr ile seilir. Alminyum ve magnezyum alamlarnn kaynanda alternatif akm ile saf tungsten elektrod kullanlr. b-Kullanlan akma gre elektrot u biimleri Akmn doru ayarland, kaynak srasnda elektrot ucunun ald ekilden anlalr.

Sekil1.1: Tungsten elektrotlarn akm idetine gre u ekileri

1.3.2. TIG Kaynanda Kullanlan Yardmc Elemanlar

Ba Maskesi

TIG kaynanda kaynak maskesini elde tutmak imkanszdr. Sebebi ise bir elde kaynak torcu bir elde de ilave metal bulunur. Bu nedenle baa taklan ba maskesi, hem kaynak ndan gzlerimizi hem de yzm korur.

Resim 1. 2: Ba maskesi

Kolormatik Maske Cam

Normal kta saydam olan cam, kaynak nda kararr ve kaynak ndan gzlerimizi korur. Eldiven ve Vcudu Koruyan Elbiseler

ekil 1.3: Kaynak eldiveni ve kaynak tulumu

Kaynak eldiveni deriden imal edilir.Kol ksm normal eldivenlere gre biraz daha uzundur. Deri nlk, vcudu kaynak ilerinden ve sramalardan korumak iindir. Deri ayaklk ayaklarmz kaynak sramalarndan korur.

1.3.3. Kaynatma Teknii

TIG Kaynak Blgesi

TIG kaynanda ark, tungsten elektrot ile para arasnda serbeste yanan koruyucu gaz argon, helyum veya bunlarn karmndan oluur. Enerji retecinin bir kutbu tungsten elektrot dieri paraya baldr. Ark, sadece bir elektrik iletkeni ve ark taycs olan tungsten elektrot ile para arasnda oluur. lave metal, kural olarak akm yklenmemitir. Kaynak blgesine yandan veya nden elle yada bir aparatla sevk edilir. Tor ile kaynak makinesi, gaz tp ve soutma suyu ile balantlar deiik kalnlktaki kablolar ve hortumlar ile salanr. Torta, her aptaki tungsten elektrot iin tutucu kovan bulunur. Tor ucuna koruyucu gaz nozl taklr.

Sekil1.2: TIG kaynak blgesi

Kaynatma Teknii

Tungsten elektrot ile erimi banyo ve ilave metalin erimi haldeki ucu atmosferden, elektrodun bulunduu koruyucu nozlnden(memesinden) gelen elektrotla e zamanl olarak beslenen bir koruyucu gaz ile korunurak kaynatma ilemi gerekletirilir. a-Kutuplama : Negatif kutup souk kutuptur; bu nedenle kaynak srasnda tungsten elektrodun akm yklenebilirlii ve dayankll pozitif kutuplanmasna gre, negatif kutuplanmas halinde ok daha yksektir. Alternatif akmda kullanm halinde tungsten elektrodun akm yklenebilirlii, doru akmda, negatif kutuplanmadaki deere erimez ancak pozitif kutuplanmaya gre birka kat daha yksektir. 8

b-Krater durumu: Ark altnda en son katlaan sv haldeki banyo, dikiin dier ksmlar gibi iyice ilave malzeme ile doldurulmayabilir. Diki bitiminde arkn banyosunda bir derinleme meydana gelir. Ayrca sv metalin soumas srasnda hacminin klmesi nedeniyle u kraterde bzlme sonucunda bir ukur meydana gelir. Krater ukurundaki atlamalarda dikkat etmek gerekir. Kaynak bitiminde krater boluu doldurulmaldr. c-Amper ayar: Akm iddeti, her eyden nce nfuziyet derinliini etkiler. Ayarlanan akm iddeti kaynak edilen para kalnlna uygun olmaldr. Para kalnlnn her mmsi iin gerekli akm iddeti aadaki gibi hesaplanr. elik doru akm (negatif kutup) Alminyum alternatif akm d-Ark boyu: El ile yaplan kaynakta ark boyu kaynak tarafndan ayarlanr; otomatik kaynak halinde ise elektrod ucu ile i paras arasndaki mesafe deitirilerek ark gerilimi ayarlanr. e-Tel verilii ve tel as: lave metalin (tel) i paras ile yapt ada kaynak dikiinin bitimini etkileyen faktrlerdendir.Otomatik TIG kaynanda alma as 0 derece olarak belirlenir.El ile yaplan kaynakta a 20 derece civarndadr. Tel verme as azaldka nufuziyet azalr, ann artmas ise kaynak dikiinin yksekliinin artmasna neden olur. -45A / mm -40A / mm

ekil1.3:TIG kaynanda tor ve ilave telin tutulu aclar.

f-Torun konumu ve hareketleri: TIG kaynak ynteminde her pozisyonda kaynak yaplabilir. Fakat yatay pozisyon tercih edilir. Ark tututurduktan sonra apraz hareketlerle balang noktas sv hale getirilir. Sola kaynak teknii kullanlarak kaynak ilemine devam edilir. Tor, kaynak ynyle yaklak 20 derece a yapmaldr. g- lerleme hz: El ile yaplan kaynakta ilerleme hz kaynak tarafndan, iin gereine gre ayarlanr. Otomatik makinelerde ilerleme hz nemlidir. Ar hz, kaynak dikiinin nfuziyetini ve boyutlarnn azalmasna eklinin bozulmasna, ok yava hzda kaynak dikiinin ebatlarnn ar artmasna ve dikiin imesine neden olur.

1.3.4. TIG Kaynann Avantaj ve Dez avantajlar

TIG Kaynann Avantajlar Yksek bir kaynak hznn salanmas, Verilen snn belirli bir blgeye tesir etmesi, Is distorsyonlarnn azl, Mekanik zelliklerin iyi korunmas, Temiz kaynak dikilerinin elde edilmesi, Kaynak ilemi bitiminde temizlie ihtiya duyulmamas, Kolay bir ekilde mekanize edilmesidir.

TIG Kaynann Dez avantajlar Tungsten elektrodun kaynak dikiine karmas, Oksit kalntlar, Gzenek oluumu, Yetersiz erime, U krater atlaklarnn olumasdr.

10

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FALYET

TIG kaynak makinesini aadaki ilem basamaklarna gre kaynak iin hazrlaynz. Ilem Basamaklari Kaynak makinesinin kablolarn anz. Kablo fiini prize taknz. aseyikaynak masasna veya kaynak edilecek yere balaynz. Gaz debi ayarn monometreden ayarlaynz. Kaynatlacak yere gre tungsten elektrot ve tutucu pensini skerek torca balaynz. Kaynatlacak yere gre makinenn ayarn yapnz doru ya da dalgal akmda alnz.Torcu + ve kutba balaynz. Kaynak yardmc elemanlarn hazrlaynz. Kaynak ekici, ba maskesi, paravan, kaynak giysisi. neriler Kaynak makinesinin kablolarn tamamen anz. Kablo fiini prize takarken elektrik kaaklarna dikkat ediniz. aseyi balarken elektrik akmnn geecei yere balanmasna dikkat ediniz. Debi ayar yaplrken kaynatlacak paraya ek yapnz. Tungsten ucun pense iyice balandna emin olunuz. Kaynatlacak yere gre makine ayarlanmaldr. Zira her yere gre torcu + veya kutuba balaynz. Kaynak yardmc elemanlar olmadan kaynak ilemine balaynz.

Torcu 75 derece a ile tutunuz.

Resim 1.4: TIG kayna uygulama

Torcu 75 derece a ile tutarak kaynak arkn oluturunuz.

11

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda cevaplandrarak belirleyiniz. 1. hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular

TIG kayna ynteminde koruyucu gaz olarak neden asal gazlar kullanlr? A) Daha kullanl olduklarndan B) Ucuz olduklarndan C) Dier gazlarla tepkimeye girmediklerinden D) Kolay elde edildiklerinden TIG kaynanda kullanlan koruyucu gazn kaynak blgesine katks nedir? A) Kaynak dikiinin gzel olmasn salamak B) Kolay kaynak yapmay salamak C) Kaynak blgesini havann olumsuz etkisinden korumak D) Kaynak dikiinin mukavemetini arttrmak TIG kaynak ynteminde kullanlan tungsten elektrodun fonksiyonu nedir? A) B) C) D) Kaynak yaplacak metali eritmek lave metal olarak etki etmek Kaynak dikiini alamlandrmak Eriyen elektrot olarak

2.

3.

4.

TIG kaynak makinelerinde yksek frekansa neden ihtiya duyulur? A) Koruyucu gazn iyi yanmas iin B) Kaynak arknn balatlabilmesi iin C) Makinenin iyi almas iin D) Az elektrik sarfiyat olmas iin TIG kaynanda kullanlan tungsten elektrot hangi zelliinden dolay kullanlr. A) Kaynak dikiinin alamland iin B) abuk eridiinden C) Kaynak blgesini havann kt etkisinden koruduundan D) Yksek sya dayankl bir metal olduundan

5.

12

6.

Kaynak blgesine koruyucu gaz nereden gnderilir? A) Torun uundaki nozlden B) Hortumlardan C) Kaynak makinesinden D) Kablolardan TIG kayna yntemi ile kaynatlan paralarn diki bitiminde oluan ukura ne ad verilir? A) Diki boluu B) Krater boluu C) Kaynak boluu D) Elektrot boluu

8.

TIG kaynanda ilave kaynak blgesine ilave tel ka derecelik a ile verilmelidir? A) 75 B) 100 C) 20 D) O Tel verme as azalrsa kaynak dikiinde ne gibi zellik oluur? A) Nfuziyet azalr B) Kaynak dikiinin ykseklii artar C) Kaynak dikii daha yksek olur D) Nfuziyet azalr Kaynakta ilerleme hznn az olmas dikite ne gibi zellikler meydana getirir? A) Nfuziyetin azalmasna neden olur B) Dikiin ince olmasna neden olur. C) Dikiin ebatlarnn artmasna ve imesine neden olur. D) Dikiin ebatlarnn azalmasna neden olur.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

13

KONTROL LSTES
Yaptnz uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek, eksik veya hatal grdnz davranlar tamamlama yoluna gidiniz. Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Kaynak makinesinin kablolarn atnz m? Kablo fiini prize taknz m? aseyi kaynak masasna veya kaynak edilecek yere baladnz m? Gaz debi ayarn monometreden ayarladnz m? Kaynatlacak yere gre tungsten elektrot ve tutucu pensini skerek torca baladnz m? Kaynatlacak yere gre makinenin ayarn yapp doru ya da dalgal akmda alp torcu + ve kutba baladnz m? Kaynak yardmc elemanlarn hazrlayp doru kullandnz m? Torcu 75 derece a ile tutarak kaynak arkn oluturdunuz mu? Evet Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ederek veya aratrarak eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

14

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu retim faaliyeti sonunda uygun atlye ortam ve kaynak ekipman salandnda teknie uygun olarak alaml elikleri TIG kayna yntemi ile kaynak yaparak birletirebileceksiniz.

ARATIRMA
TIG kaynak yntemi ile alaml eliklerin imalatn yapan iletmelerden, kaynak ilemlerini aratrarak bir rapor hazrlaynz TIG kaynak yntemi ile alaml eliklerin kaynaa hazrlanlar ile ilgili yaptnz almay snfta sununuz

2. TIG KAYNAI LE ALAIMLI ELKLERN KAYNAI

2.1.TIG Kaynak Yntemi ile Kaynatlan elikler ve Sebebleri
TIG kaynak yntemi ile btn elik trlerinin kayna mmkndr. TIG kaynak yntemi, dier yntemlere gre daha stndr. Alaml eliklerin kayna ise bir zellik isteyen itir. Burada TIG kaynak yntemi devreye girmektedir. zellikle paslanmaz elikler iin TIG kaynak yntemi idealdir.

2.2.Paslanmaz eliklerin TIG Yntemi ile Kayna

Paslanmaz elikler, ierisinde en az % 10,5 orannda krom (Cr) ieren alamdr. Paslanmaz eliin yzeyinde oluan ince fakat youn kromoksit tabakas korozyona kar yksek dayanm salar ve oksidasyonun daha derine doru ilerlemesini engeller. Kaynak edilebilen btn paslanmaz eliklere TIG kayna yntemi uygulanabilir

2.2.1. TIG Kaynak Makinesinin Paslanmaz elik Kayna in Ayarlar

TIG kaynanda kullanlan DC g niteleri sabit akm zelliine sahip ve kaynak devresi yksek frekansl voltaj ile donatlm olmaldr. Derin nfuziyetli diki elde edilmesi iin kaynak ileminin dz kutuplama ile (DC - ) yaplmas gerekir.

15

2.2.2. Paslanmaz elik in Tungsten Elektrot Seimi ve Sebepleri

Paslanmaz eliklerde kullanlan ulartoryum, seryum ve lanton ile alamlandrlan tungstenden imal edilmitir. Bu elektrotlarn en byk avantaj saf tungsten elektrotlara gre daha kararl bir arka sahip olmalar ve daha yksek kaynak akmlar ile kullanlabilmeleridir.

2.2.3. Tungsten Elektrot Ucu

TIG kaynanda tungsten u negatif ( - ) kutba balanr.Tungsten ular sadece bu ularn taland tezghlarda talanmaldr. Talamaya boylamasna ( uzunlamasna ) balanarak sivriltilmelidir. Toplama izgileri mmknse parlatlmaldr.

2.2.4. Alaml elik Teller

TIG kaynanda kullanlan ilave teller kaynak edilecek metalin ayns yada onun zelliklerine yakn olmaldr. Alaml elik teller ubuk eklinde imal edilirler.

2.2.5. Kaynak ncesi Temizleme

Mekanik temizleme: Nem, ya, kir, TIG kaynanda istenmez. Bunlarn temizlenmesi gereklidir. Tel fra, zmpara talama ile bunlar mekanik yollardan giderilmelidir. Kimyasal temizleme: eitli kimyasallarla kaynak blgeleri temizlenmelidir.Bu temizleme deterjan asitlerle olabilir.

2.2.6. Paslanmaz elik Kaynanda Kullanlan Gazlar

Koruyucu gaz olarak genellikle argon kullanlp zellikle kaln paralarn kaynanda helyum + argon karm gazlarda kullanlr.Argon gaznn en byk avantaj, ak hznn dk olmas ve buna bal olarak helyuma gre daha stabil bir ark olumas ve ark voltajnn daha dk seviyede tutulmasdr.Dk voltaj kullanm, ince saclarn balant blgesinde yank olumadan kaynak edilebilmesi asndan ok nemlidir.

16

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

120x50x5 mm ebatnda iki adet paslanmaz eliin TIG kayna ile kaynan yapnz.

Resim 2.1: TIG kaynann yapl

Paralarn, birletirilecek yzeylerini temizleyiniz. Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kad kullannz. Kaynatlacak paralar kaln ise uygun kaynak az anz. Kaynak makinesinikaynaa hazrlaynz. Kaynak makinesinin amper ayarn yapnz. Uygun akm ve tungsten u seiniz. Uygun koruyucu gaz seimi yapnz. Uygun ilave tel seimi yapnz.

17

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda cevaplandrarak belirleyiniz. 1. hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular

Paslanmaz eliklere paslanmazlk zelliini veren element hangisidir? A) Karbon B) Azot C) Krom D) Mangan TIG kaynak ilepaslanmaz eliklerin kaynanda kullanlan elektrotlar hangisidir? A) Saf tunsgten elektot B) zl elektrot C) Toryum,seryum ve lantan ile alaml tungsten elektrot. D) rtl elektrot. TIG kaynanda dk voltaj kullanmnn faydas nedir? A) Kaynak dikii salam olur. B) Kaynak blgesinde yank olumaz. C) Kaynak dikii yksek olur. D) Kaynak dikii geni olur. Kaln paralarn kaynanda hangi gazlar kullanlr? A) Helyum + argon B) Karbondioksit C) Asitilen D) Oksijen Paslammaz eliklerin kaynanda genellikle argon gaznn kullanm sebebi nedir? A) Derin nfuziyet salamas B) Ak hznn yksek olmas C) Ak hznn dk olmas D) Ucuz olmas

2.

3.

4.

5.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

18

KONTROL LSTES
Yaptnz uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek, eksik veya hatal grdnz davranlar tamamlama yoluna gidiniz.

Deerlendirme ltleri 1. Paralarn, birletirilecek yzeylerini temizlediniz mi? 2. Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kad kullandnz m? 3. Kaynatlacak paralar kaln ise uygun kaynak az atnz m? 4. Kaynak makinesini kaynaa hazrladnz m? 5. Kaynak makinesinin amper ayarn yaptnz m? 6. Uygun akm ve tungsten u setiniz mi? 7. Uygun koruyucu gaz seimi yaptnz m? 8. Uygun ilave tel seimi yaptnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ederek veya aratrarak eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

19

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA
Bu retim faliyeti sonucunda uygun atlye ortam salandnda tekniine uygun olarak TIG kayna ile alminyum ve alamlarnn kaynan yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Alminyum ve alamlarnn imalatn yapan iletmelerden, alminyum ve alamlarnn TIG kaynak yntemi ile kaynatlmas iin makine ve cihazlarn hazrlan aamalarn aratrarak bir rapor hazrlaynz Alminyum ve alamlarnn imalatn yapan iletmelerde kullanlan ara-gere makine ve cihazlarn neler olduunu aaklaynz. Alminyum ve alamlarnn TIG kayna ile kaynatlmasnn ilem basamaklarn rapor olarak hazrlaynz ve yaptgnz almay snfta sununuz.

3.TIG KAYNAI LEALMNYUM VEALAIMLARININ KAYNAI

3.1.TIG Kayna ile Alminyum ve Alamlarnn KaynannEndstrideki Yeri ve nemi
Alminyum ve alamlar iin imalatta TIG kayna,dier kaynak yntemlerinin yerini almtr. TIG kayna optimum kaynak kalitesiniartrr, azamiarplma salar ve dekapan gerektirmez. Bunun sonucunda kaynakl birletirmelerin zor eriebilir yerlerle, tamamen ulalamaz i blmlerinde bir potansiyel korozyona sebep olabilecek dekopan art bulunmayacaktr.Bunun dnda kaynak ileri btn pozisyonlarda yaplabilir. TIG kaynak yntemi ile alminyum ve alamlarnn ounluu sorunsuz kaynak edilebilir.

3.2. Alminyum ve Alamlarnn TIG ile Kayna

Hafif metallerin, zellikle scakta kuvvetli oksijen emme eilimi vardr. Her ne kadar oksit tabakasnn korozyon asndan faydas var ise de ana metalin iinde ok yksek (2050) scaklklarda ergiyen bu tabaka, kaynak srasnda ergiyen metalin kaynamasn engeller ve kaynak ilemini gletirir. Alminyum oksit tabakas, oksi-gaz kaynanda dekapanla kimyasal olarak, basnla kaynakta mekanik olarak ve TIG kaynanda ise arkn kendisi tarafndan tahrip edilir ve kaynak ilemi daha salkl yaplm olur. 20

ekil 3.1: TIG kaynak uygulamas

3.2.1. TIG Kaynak Makinesinin Alminyum ve Alamlarnn Kayna iin Ayarlar

Alminyum ve alamlarnn kaynanda alternatif akm reten kaynak makinesi kullanlr. Alminyum oksitin ergitilmesi iin TIG kaynanda kullanlan alternatif akmla kutuplama akmn zelliklerinden tr deiiklik gsterdii iin, elektrotun pozitif olduu durumda yzeyi kaplayan oksit ergitilir, negatif olduu durumda ise kaynak ilemi gerekleir.

3.2.2. Alminyum iin Tungsten Elektrot Seimi ve Sebebleri

Alminyum ve alamlarnn kaynanda alternatif akmda uzun mrl olduklar iin saf tungsten elektrot kullanlr. Saf tungsten elektrotlarn akm tama kapasiteleri dk ve kaynak srasnda kirlenmeye ve kaynak dikiinde kalnt brakmaya meyillidir.Ucuzluu nedeni ile tercih edilir.

3.2.3. Tungsten Elektrot Ucu

Alminyum ve alamlarnn kaynanda alternatif akmda elektrodun snmas nedeni ile biraz daha byk ap deerlerinde elektrotlarn kullanlmas gerekir.Yine bu nedenle alternatif akmda elektrodun ucu sivri olacak ekilde talanmaz. Uygun akm iddeti ile yklendiinde, ark sakin bir ekilde yanar ve elektrodun ucunda sv tungstenden kk bir kre oluur. Elektrodun talanmas yerine uygun bir kre olumas iin stlmas tavsiye edilir.

21

3.2.4. Alminyum ve Alamlarnn lave Telleri

lave malzeme esas malzeme ile uyumlu olmad zaman kaynak dikiinde uygun olmayan bir alam olur. Bu durum atlamaya yol aar. atlamann olumamas iin ana metale yakn zelliklerde ilave teller kullanlr.

3.2.5. Kaynak ncesi Temizleme

Kaynak yaplacak paralarn birletirilecek yerlerindeki her trl pislik ve yan temizlenmesi gerekir. Yan temizlenmesi iin trikloratilen veya tetrakolaretilen kullanlr. Yzeydeki oksit tabakasnda kimyasal olarak %48 lik flor asitin %1 zeltisi veya %2 lik asitinin veyahut %85 lik fosforik asitin %4 lk sulu solusyonu kullanlarak temizlenir. Mekanik Temizleme

Alminyum paslanmazdan yaplm tel fra, levha,seramik esasl talarla oksitler temizlenmelidir. Plastik balayc talama maddeleri, plastik paracklar kaynak aznda kalarak ark ss ve gzenek oluturma tehlikesi tarlar.

3.2.6.Alminyum ve Alamlarnn Kaynanda Kullanlan Gazlar

Alminyum ve alamlarnn kaynanda genellikle argon gaz kullanlmaktadr. Baz durumlarda karm gazlarda kullanlmaktadr.

3.3. Kaynak Sonras Temizlik lemleri

Kaynakilemi bitiminde para mekanik ve kimyasal temizlie tabi tutulur.

22

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FALYET

TIG kaynak yntemini kullanarak alminyum alam malzemeyiaadaki ilem basamaklarna gre kaynatnz. lem Basamaklar Paralarn; birletirilecek yzeylerini temizleyiniz Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kad kullannz. Kaynatlacak paralar kaln ise uygun kaynak az acnz. Kaynak makinesini kaynaa hazrlaynz Kaynak makinesinin amper ayarn yapnz Uygun akm ve tungsten u seiniz. Almnyum ve alamlar iin alternatif akm kullannz. Uygun koruyucu gaz seimi yapnz. Uygun ilave tel seimi yapnz. neriler

Emniyet tedbirlerini uygulaynz. evre gvenliini alnz. Gaz kaaklarna kar tedbirli olunuz. nln ve eldivenini kullannz Mesleinle ilgili etik kurallara uyunuz. Kaynak na kar kolormatik caml maske kullannz.

23

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda cevaplandrarak belirleyiniz. 1. hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular

Alminyum ve alasmlarnn zerinde bulunan oksit tabakasnn ergime derecesikatr? A) 650 B) 1050 C) 1550 D) 2050 Alminyum ve alamlarnn kaynanda neden alternatif akm kullanlr? A) Alminyum oksitin rahat ergitilmesi iin B) Alminyum metalinin iyi ergimesi iin C) Alternatif akmda kaynak makinesinin alt iin D) Alternatif akmda TIG kayna iyi olduu iin Alminyum ve alamlarnn kaynanda neden byk apl tungsten elektrod kullanlr? A) Alminyum oksidi rahat eritmek iin B) Alternetif akmda tunsten elektrodun fazla snmasndan C) Tungsten elektrodun iyi yanmasndan D) Alminyumu daha rahat eritmek iin Alminyum ve alamlarnn kaynak blgesinin atlamamas iin ne tr nlem almalyz? A) Doru akm kullanmalyz. B) Bakr alaml ilave tel kullanmalyz. C) Ana metalden daha yksek alaml tel kullammalyz. D) Ana metalden daha dk alaml tel kullanmalyz.

2.

3.

4.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

24

KONTROL LSTES
Yaptnz uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek, eksik veya hatal grdnz davranlar tamamlama yoluna gidiniz. Deerlendirme ltleri 1. Paralarn birletirilecek yzeylerini temizlediniz mi? 2. Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kd kullandnz m? 3. Kaynatlacak paralar kaln ise uygun kaynak az atnz m? 4. Kaynak makinesini kaynaa hazrladnz m? 5. Kaynak makinesinin amper ayarn yaptnz m? 6. Uygun akm ve tungsten u setiniz mi? 7. Almnyum ve alamlar iin alternatif akm kullandnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

25

RENME FAALYET4 RENME FAALYET4

AMA
Bu retim faaliyeti sonunda uygun atelye ortam hazrlandnda teknie uygun olarak TIG kayna ile bakr ve alamlarnn kaynan yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bakr ve alamlarnn imalatn yapan iletmelerden,TIG kayna ile bakr ve alamlarnn kaynanda kullanlan ara,gere,takm ve cihazlarn kaynaa hazrlan aamalarn aratrarak bir rapor halinde hazrlamak TIG kayna ile bakr ve alamlarnn kaynann yapmdaki ilem basamaklarn rapor olarak hazrlaynz ve yaptgnz almay snfta sununuz.

4. TIG KAYNAI LE BAKIR VE ALAIMLARININ KAYNAI

4.1.TIG Kayna ile Bakr ve Alamlarnn Kaynann Endstrideki Yeri ve nemi
Bakrn s iletme kabiliyetinin yksek olmas nedeniyle (elikten takriben be misli daha fazladr) kaynak esnasnda verilen s ok abuk yaylr ve bunun sonucu olarak da kaynatlacak bakr levhann kalml arttka s yaynm da artacandan bir n tavlamaya ihtiya vardr.Ayrca bakrn syla genleme miktarnn da fazlal, bilhassa aln birletirmelerinde iki para arasnda braklan araln kama eklinde olmas zorunluluunu ortaya koyar.Bu iki hususa dikkat edilmesi art ile verilen kaynak karakteristiklerini kullanarak bakr kolaylkla TIG kaynak metodu ile kaynak edilir.

4.2.Bakr ve Alamlarnn TIG ile Kayna

4.2.1.TIG Kaynak Makinesinin Bakr ve Alamlarnn Kayna in Ayarlar
Bakr ve alamlarnn TIG kaynanda doru akm, dz kutup (elektrot) kullanlr.Sadece alminyum bronzlarnda alternatif akm tercih edilir.Doru akm makinesi den karakteristikli olacaktr.

26

ekil 4.1: TIG kaynak metodu ile bakr kayna

4.2.2.Bakr in Tungsten Elektrot Seimi ve Sebepleri

En ok kullanlan elektrot saf tungstene gre daha yksek akm younluklarna msaade eden ve ucunda bir top oluturmak sakncasn arzetmeyen, %2 toryumlu tungsten elektrot dur.

4.2.3.Tungsten Elektrot Ucu

elik bakr ve alamlar TIG kaynanda doru akmla negatif kutupta kaynak yaplr. Tungsten elektrotlar, mmknse sadece tungsten elektrotlar iin kullanlan ince taneli talama tezghlarnda, boylamasna sivri olarak talanr. Keskin ular krlmaya kar dayankszdr. Sivri, konik ekil daha ok dk kaynak akmlarnda, dz alml ekil ise mekanik kaynakta eit nfuziyet iin kullanlr.

4.2.4 Bakr ve Alamlarnn lave Telleri

Kullanlan ilave metal ubuklar, bakr silisyum bronzu Cu-Ni ve alminyum bronzundan yaplr. Yksek kaliteli kaynaklar verir.

4.2.5. Kaynak ncesi Temizleme

Kaynak ncesi bakr ve alamlar oksitten arndrlmaldr. Bu temizleme ilemi kimyasallarla veya mekanik yollarla yaplmaldr. Mekanik temizleme:

Tel fra, zmpara veya polisajla temizlenmelidir.

4.2.6. Bakr ve Alamlarnn Kaynanda Kullanlan Gazlar

Avrupada bu gaz genellikle argondur. Amerikada ayrca helyum ve argonla- helyum karmlar kullanlr. Koruma gaz olarak azotun kullanlmas da mmkndr. O da helyum gibi yksek ark gerilimlerini gerektirir.

27

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FALYET

TIG kaynak yntemini kullanarak alminyum alam malzemeyiaadaki ilem basamaklarna gre kaynatnz. lem Basamaklar Paralarn, birletirilecek yzeylerini temizleyiniz. Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kad kullannz. Kaynatlacak paralar kaln ise uygun kaynak az anz. Kaynak makinesini kaynaa hazrlaynz. Kaynak makinesinin amper ayarn yapnz. Uygun akm ve tungsten u seciniz. Uygun koruyucu gaz seimi yapnz. Uygun ilave tel seimi yapnz. neriler

Emniyet tedbirlerini uygulaynz. evre gvenliini alnz. Gaz kaaklarna kar tedbirli olunuz. nln ve eldivenini kullannz. Mesleinle ilgili etik kurallara uyunuz. Kaynak na kar kolormatik caml maske kullannz.

28

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda cevaplandrarak belirleyiniz. 1. hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular

Bakr ve alamlarnn kaynanda neden toryumlu tunsten u kullanlr? A) U cok snd iin B) Daha yksek akm younluuna msaade ettii iin C) Daha az akm ilettii iin D) Az snd iin. Bakr ve alamlarnn kaynanda tungsten u neden sivri talanr? A) Akmn iyi iletilmesi iin B) Tutuma iyi salanmas iin C) Kaynak kalitesinin iyi olmas iin D) Kaynaknn rahat calmas iin Tungsten elektrodlarn ular talanrken dikkat edilecek husus nedir? A) U boylamasna talanmaldr. B) U enlemesine, sivri konik ekilde, temiz bir talama tezgahnda talamaldr. C) U kt ekilde talamal, D) U yuvarlak talanmal. Hangi alam eidinde alternatif akm kullanlr? A) Bakr- kalay B) Bakr-cinko C) Saf bakr D) Alminyum bronzu

2.

3.

4.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

29

KONTROL LSTES
Yaptnz uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek, eksik veya hatal grdnz davranlar tamamlama yoluna gidiniz.

Deerlendirme ltleri 1. Paralarn, birletirilecek yzeylerini temizlediniz mi? 2. Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kd kullandnz m? 3. Kaynatlacak parcalar kaln ise uygun kaynak az atnz m? 4. Kaynak makinesini kaynaa hazrladnz m? 5. Kaynak makinesinin amper ayarn yaptnz m? 6. Uygun akm ve tungsen u setiniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ederek veya aratrarak eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam evet ise modl deerlendirmeye geiniz.

30

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

KONTROL LSTES Modl ile kazandnz yeterlii aadaki kriterlere gre lnz. Deerlendirme ltleri Kaynak Hazrl Yapma 1. Paralarn birletirilecek yzeylerini temizlediniz mi? 2. Seilen malzemeye gre akm ve amper ayar yaptnz m? 3. Paralara tekniine uygun puntalama yaptnz m? 4. Gerekli kaynak elemanlarn kaynaa hazrladnz m? GEREKL GVENLK NLEMLERN ALMA 5. Elektrik kazalarna kar nlem aldnz m? 6. Eldiven, i nl ve koruyucu kyafet giydiniz mi? 7. Kaynak ba maskesi kullandnz m? 8. Kaynak paravannda aspiratr altrdnz m? TEKNNE UYGUN ARK OLUTURARAK DK EKME 9. Kaynak iin uygun tor alarn uyguladnz m? 10.Kaynak iin uygun tungsten elektrot ve ilave tel seimi yaptnz m? 11.Kaynak yaplacak metallere uygun elektrot u as ve ilave tel asn ayarladnz m? KAYNAK DKN TEMZLEME 12.Dikii rendiiniz gibi temizlediniz mi? 13.Kaynak dikiinin genel grnn beendiniz mi? 14.Tekniine uygun tam bir birletirme yapabildiniz mi? Evet Hayr

DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda hayr cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz modl tekrar ediniz. Btn cevaplarnz evet ise modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz. 31

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FALTET 1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 C C A B D A B C A D

RENME FALTET 2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 D C B A C

RENME FALTET 3N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 C A B C

RENME FALTET 4N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 B A B D

32

NERLEN KAYNAKLAR

Konular ile ilgili internet sayfalar ODABA Can, Paslanmaz elikler, Askaynak, stanbul, 2002. OUZ Burhan, Demird Metallerin Kayna, Oerlikon Yaynlar, stanbul, 1990. SERFEL Y.Saip, Kaynak Teknolojisi 3, Ankara,2003 .

33

KAYNAKA KAYNAKA
ANIK Selahaddin, Kaynak Teknii Cilt 2, stanbul Teknik niversitesi, stanbul,1982. ANIK Selahaddin, Murat VURAL, Gazalt Ark Kayna (TIG-MIG-MAG), Gedik Eitim Vakf, Yayn no:3, stanbul. OUZ Burhan, Demird Metallerin Kayna, Oerlikon yaynlar, stanbul, 1990. ODABA Can, Paslanmaz elikler, Askaynak, stanbul, 2002. SERFEL Y.Saip,Kaynak Teknolojisi 3, Ankara,2003.

34