1106104 SSTEM SMLASYONU

Yrd Do. Dr. Srma Yavuz aramba 13:00 - 15:30 (F-19) Ofis: B Blok - Kat 4 Donanm Lab. Ofis Saatleri : aramba 16:00 - 17:00

Ders erii
Simlasyona Giri: Simlasyonun avantaj ve dezavantajlar, uygulama alanlar Sistem-sistem modeli tipleri - Ayrk-olay simlasyonu Simlasyon rnekleri: Kuyruk sistemleri - Envanter sistemleri Genel Prensipler Simlasyon Yazlmlar- statiksel analiz aralar Matematiksel ve statiksel Modeller: Simlasyonda istatiksel modeller -Kuyruk modelleri Rasgele Say ve Rasgele Deiken retme Teknikleri Simlasyon Verilerinin Analizi - Girilerin modellenmesi Simlasyon modelleri iin dorulama ve salama kt analizi Bilgisayar Alarnn Simlasyonu

Kaynaklar ve Deerlendirme
Banks, Carson, Nelson and Nicol - Discrete Event System Simulation - 4th Edition - Prentice Hall devler %30 Proje nerisi %10 Proje Modeli %20 Final Proje (rapor+sunum)%40
dev sorular/konular snfta tartlacaktr, herkesin buna hazrlkl olarak derse gelmesi beklenmektedir. Olas proje konular size verilecektir ancak projeyi nasl gerekletireceinize dair tekrar ayrntl bir neri hazrlamanz gerekmektedir.

Simlasyon Nedir ?
Simlasyon, gerek hayattaki bir sitemin veya srecin almasnn taklit edilmesidir (genellikle bilgisayar zerinde). Simlasyon, sistemin yapay gemiinin retilmesine ve gerek sistemin karakteristik zelliklerine dair karmlar yapmak zere bu gemiin gzlemlenmesine olanak verir.

Simlasyon Nedir ?
Simlasyon gerek hayattaki pek ok sorun iin vazgeilmez bir problem zme aracdr. Simlasyon sistemin davrann tanmlamak ve analiz etmek ve ...olursa ne olur? sorularna cevap vermek iin kullanlr.

Simlasyon Nedir ?
Simlsyonun gerek gc analitik bir model oluturmay dnmeenin bile imkansz olduu karmak sitemler zerinde grlebilir. Sistemin belli blmleri analitik olarak ifade edilebilirken dier blmleri deneysel verileri kullanabilir...

Farkl Simlasyon Tipleri

Statik Dinamik Zamann model iinde rol var m ? Srekli Ayrk Durum srekli mi deiiyor yoksa zamanda ayrk noktalardam ? Deterministik Rasgele (stokastik) Herey kesin mi, belirsizlie yer var m? En ilevsel modeller: Dinamik, ayrk, rasgele

Simlasyonda Kullanlan Aralar

Genel-Amal programlama dilleri (C, Java, Fortran, Pascal vs. ...) Tamamen esnek, hata ihtimali, vakit alc Destek paketleri, alt rutinler Tablolama programlar

Simlasyonda Kullanlan Aralar

Simlasyon Dilleri, zel Amal ve Dier Simlatrler: AutoMod Arena, Extend, Flexsim... CSIM (C, C++ tabanl) SimPy (Python tabanl, ak kaynak) GPSS, SIMSCRIPT, SLAM, SIMAN...

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

1- Problem Saduyulu bir Analiz ile zlebiliyorsa: Arabalar iin tat vergisi demek isteyen saatte 100 mteri, rasgele olarak bankaya varmaktadr. lgili memurun her mteri iin harcad sre deimekle birlikte ortalama 5 dakikadr.

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

Durumu kontrol altnda tutabilmek iin en az 9 grevli gerekir. (5dk*100/60dk) Daha fazla grevli olursa mterilerin bekleme sresi ksalacaktr.

Bu problem simlasyonla da zlebilirdi ama bu zm iin kod yazmak ve altrmak daha uzun srerdi !

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

2- Problem Analitik Olarak zlebiliyorsa: Kararl hal kuyruk modelleri, raslantsal envanter modelleri gibi kapal form denklemler ile zlebilen durumlarda simlasyon daha pahal bir yntemdir.

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

3- Gerek Sistem zerinde Deiiklik ve Deney yapmak Daha Kolaysa:
Bu seenek bariz grnmekle birlikte gzden kaabilir: Arabaya servis seenei olan bir restoran iin detayl bir model oluturulup ikinci bir servis penceresi amann servis sresine ne kadar katk salayacan belirlemek iin bir alma yaplm ve modelin tamamlanmas haftalar srmtr. te yandan rakip bir restoran ayn fikri test etmek iin ikinci bir elemanna uzaktan ses iletiimi kuracak bir cihaz vererek almay birka gn iinde tamamlamtr.

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

4- Simlasyon Maliyeti Salanacak Kazancn zerinde ise: Hemen hemen tm simlasyon projelerinin nitel faydalar olmakla birlikte mliyetler elde edilmesi umulan maddi fayda ile kyaslanmaldr.

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

Simlasyon projelerinin maliyetlerinin hesabnda gz nne alnmas gereken faktrler: Proje planlama, problem tanmlama ve srecin dkmante edilmesi, Model gelitirme ve test etme, Veri toplama, gzden geirme, formatlama, Deneme ve analizler, Modelde olas yeniliklerin ve geniletmelerin yaplmas Projenin dkmante edilmesi ve sunumu

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

5- Proje iin Yeterli Kaynaklar Mevcut Deilse: Baarl bir simlasyon projesinin tamamlanmas iin gerekli ana kaynaklar: nsan-Yazlm-Bilgisayar-Para En nemli bileen doru detay seviyesini seecek ve modeli oluturacak insan(lar)dr.

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

6- Model sonularndan Faydalanmaya Yetecek Sre Yoksa:
Proje sresi ok ksa, Modelin gelitirilmesi ve testi ok uzun. Simlasyon modeli istenen cevaplar verebilecek kadar detayl olmal ama ok detayl da olmamal!

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

7- Gerekli Veriler Hatta Tahmin Bile Yoksa:

Simlasyon projesinin tasarm aamasnda projeden beklentileri karlayacak ve proje iin planlanan detay seviyesini karlayacak verilerin var olup olmad, yoksa nasl elde edilebilecei aratrlmaldr.

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

8- Modelin Dorulanmas ve Salamas Yaplamyorsa:

Validate (onay-ispat) Verify (onay-denetleme) Modeli test senaryolar karsnda dorulamak iin kullanl veriler mevcut olmayabilir. Yeterli zaman olmayabilir...

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

9- Projeden Beklentiler Karlanabilir Dzeyde Deilse:
Modeller ancak gznne aldklar problemler ile ilgili sorulara cevap verebilir. Deneyimsiz yneticiler sistem bir kez modellendiinde sorduklar tm sorulara cevap alabileceklerini dnebilirler !

10

Ne zaman Simlasyon iyi bir fikir deildir ?

10- Sistem Davran ok Karmak ise veya Sistem Modellenebilir deilse:
zellikle insan davrannn sistemin nemli bir paras olmas durumunda karmza kar. Normal bir gnn simlasyonu yapldnda model sonular salkl iken acil durum senaryolarnn Tmyle tanmlanmas veya modellenmesi mkansz olabilir.

Sonraki Ders iin dev

Literatrden bir adet - Az kullanl veya - ok kullanl orta seviyede detayl veya - byk apl ve detayl olarak niteleyebileceiniz bir simlasyon almas rnei seiniz. almaya ait referans, ksa zet, ksa yorumlarnz-notlarnz (1-2 sayfa)

11