Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
GAZETECLK
STHBARAT FOTORAFILII
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. STHBARAT SERVS VE STHBARAT FOTORAFILII ..................................... 3 1.1. stihbarat Kavram ,Tanm, nemi ve zellikleri ....................................................... 3 1.2.stihbarat Servisinin Yaps............................................................................................ 3 1.3. Haber Fotoraf ve Foto Muhabirlii Kavram............................................................. 4 1.3.1. stihbarat Fotoraflnn nemi ........................................................................ 5 1.3.2. stihbarat Fotoraflnn zellikleri .................................................................. 5 1.3.3. stihbarat Fotoraflnn Etik Boyutu................................................................ 6 1.4. stihbarat Fotorafsnn Nitelikleri............................................................................. 8 1.4.1. Habere Uygun Grnt Yakalayabilme ................................................................ 8 1.4.2. Olay Ann Yakalayabilme .................................................................................. 11 1.4.3. Tekniine Uygun ekim Yapabilme ................................................................... 13 1.5. Haber Fotoraf Kaynaklar ve Fotoraf Alt Haber................................................... 14 UYGULAMA FAALYET ...................................................................................... 18 DEERLENDRME LTLER .................................................................................. 19 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 20 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 22 2. STHBARAT FOTORAFILIINDA ARATIRMA VE PLANLAMA.................... 22 2.1. ekim Planlamas ....................................................................................................... 22 2.2. Planlamann nemi..................................................................................................... 25 2.3.Randevu ve Fotorportaj.............................................................................................. 25 2.4. stihbarat Muhabirliinde Riskler ve nlemler .......................................................... 27 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 31 DEERLENDRME LTLER .................................................................................. 33 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 34 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 35 3.STHBARAT FOTORAFI EKM............................................................................... 35 3.1. stihbarat Fotoraf ekim ltleri........................................................................... 35 3.2. Habere Uygun ekim Yeri ......................................................................................... 35 3.2.1. ekim As ......................................................................................................... 36 3.2.2. ekim Mesafesi ................................................................................................... 37 3.2.3. ekim Noktas ..................................................................................................... 38 3.3.Haberi Yazacak Muhabirle Deerlendirme ................................................................. 38 3.4. Haber Fotoraf Seme ltleri ................................................................................ 39 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 41 DEERLENDRME LTLER .................................................................................. 42 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 43 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 44 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 45 KAYNAKA ......................................................................................................................... 46
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 213GIM169 Gazetecilik Foto Muhabirlii stihbarat Fotorafl Gazetelerin istihbarat servisinde haber fotoraf ekimi ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandrld renme materyalidir. 40 / 32 Haber Fotorafl dersinin modllerini alm olmak stihbarat fotoraf ekebilmek Genel Ama Haber deeri olan her trl etkinliklerin fotorafn ekebileceksiniz. Amalar 1. stihbarat fotorafl ile ilgili temel unsurlar analiz edeceksiniz. 2. Haber fotoraf ekimi iin hazrlk yapabileceksiniz. 3. Haber fotoraf ekebileceksiniz. Snf ortam, dergi ve gazetelerin istihbarat servisleri, haber ortamlar, bilgi teknolojileri ortam, ak alanlar veya grupla birlikte alabileceiniz tm ortamlar Bilgisayar, fotoraf ileme programlar, fotoraf makinesi (tm aparatlar ile) DVD- VCD player, projeksiyon, imla klavuzu, Trke szlk, vb. retim materyali gerekmektedir. Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi deerlendirebileceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac (oktan semeli, doru yanl vb.) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgileri lerek deerlendirecektir.
MODLN AMACI
ORTAM VE KOULLAR
DONANIMLAR:
LME DEERLENDRME:
ii
GR GR
Sevgili renci, Yazl basnda haberin en nemli inandrclk gesinin fotoraf olduu kabul edilmitir. Hatta basn, metin mi yoksa fotoraf m tartmasnda, metnin fotorafla desteklenmesi gerektii konusunda tartmasz hemfikirdir. Ancak toplumlarn kltrel yaps ve okuma-yazma dzeyine gre biri dierini geebilmektedir. lkemizdeki mevcut uygulamalara baktmzda fotorafn, metnin nne getiini rahatlkla syleyebiliriz. nk haberde fotoraf, bakan bir yandan olaya grsel olarak balarken, dier yandan empati kurdurarak kiinin konu ile zdelemesini salar. Fotorafn bu zellii nedeniyle yazl basnda foto muhabirlii haber muhabiri ile e deer grlmeye balanmtr. yleyse foto muhabiri de haber muhabiri gibi temel gazetecilik eitiminin yannda entelektel bir birikime de sahip olmak zorundadr. evremizde olan olaylar herkes merak eder ama basn mensuplar meslei gerei daha fazla merak ederler. Bu merak kiisel deil mesleinin verdii sorumluluktandr. te bu sorumluluktan dolay da foto muhabiri makinesini srekli yannda tamal, her an bir haber fotoraf ile karlaacan dnerek hareket etmelidir. letiim Bilimci W. LPMANN Bir fikri aktarmann en gvenilir yolu grntl vermektir demitir. Ancak grnty de aktarrken temel gazetecilik kurallar ierisinde, toplumun genel yarglarn gz ard etmeden vermek gerekir. Grevimizi yaparken bu noktalar asla unutmamalyz. nk bazen altmz yayn kurulularndan bu sylediklerimize aykr talep gelebilir. Olay arptacak veya yanl anlalmalara neden olabilecek fotoraflar istenebilir. Bilgiyi ve grnty doru aktarmak temel deerimiz olmaldr. Bu modl sizlere, foto muhabirliinin en nemli alma alan olan istihbarat fotorafl hakknda bilmeniz gereken konular ve pratikte ihtiya duyacanz uygulamalar aktaracaktr. Ayrca bir olay nasl fotoraflamanz gerektiini, haber muhabiriyle ortaklaa almann zorunluluunu reterek; haber ve fotoraf editrlerinin istedii nitelikte fotoraf ekmenin temel kurallar ile ilgili bilgi ve becerileri kazandrmay amalamaktadr.
ARATIRMA ARATIRMA
1. 2. stihbarat fotorafs olabilmek iin nasl bir birikime sahip olmamz gerektiini inceleyiniz. Bir yerel bir de ulusal gazetenin istihbarat servis yapsn aratrnz. Bu serviste foto muhabirlerinin konumlar ile ilgili bilgi toplaynz. Topladnz bilgileri arkadalarnzla paylanz.
Gazetelerin i rgtlenmelerinde belirlenmi herhangi bir standart bulunmamakla birlikte genel yaps daha ok u ekildedir: Haber mdr Servis efi veya servis mdr Muhabirler Foto muhabirleri Teknik elemanlar
Resim1.1: Gnlk yayn yapan bir gazetenin istihbarat servisinden bir grnt
dolaan ve fotorafln n plana karm gazeteciler iin kullanlmaktadr. Bu gazetecilerin byk ounluu serbest gazeteci olarak grev yapanlardr.
Fotorafta aratrmalar sonucu bir hastala kar bulunan kapsln grnts verilmek istenmitir. Kapsln ok kk olmas nedeniyle fazla belli olmamasna ramen haberin fotorafla desteklenmesi ihtiyac hissedilmitir.
Resim1.4: Trk basnnda ierii ne olursa olsun her haber fotorafla desteklenmektedir.
Yukardaki fotoraf 1994 ylnda Kevin CARTERe Pulitzer dln kazandrmt. Sava ve aln btn acmaszlyla hissedildii Sudanda, bylesine vurucu bir an grntleme frsat bulan muhabir, bu fotorafla dnya kamuoyunda yarataca tepki ve bunun sonucunda blgeye ynelik yardm giriimlerini balatacan tahmin ederek olay yerinden ayrlmtr. Yaplan eletiri ise muhtemelen fotoraftaki ocuun ksa bir sre sonra alktan ld ve banda bekleyen akbabaya yem olduuydu. Ayn ekilde 1985te Armeroda (Kolombiya) kzgn volkanik kllerin arasnda len ocuk, akllarda kalan en arpc rnektir. O ekimleri yapan ekip iin de ayn ikilem sz konusuydu. ekim yapacaklar srede olaya mdahale etselerdi, ocuk kurtulabilirdi. lkemizin yetitirdii nemli foto muhabirlerinden Cokun ARALa gre bu rneklerin hibirinde, muhabirler ya da fotoraflar seimlerinden dolay yarglanamaz. O an, insan davranlarnn otomatikletii bir andr. Mesleki soukkanllk, tecrbeyle yerleen bireydir. Bu zel durumu nedeniyle de foto-muhabirlii ya da habercilik duygusalla yer vermez. Bir baka etik adan da foto muhabirleri, yaamn en zor anlarn dondurup tarihe miras brakrken dnyann herhangi bir yerinde gzlerden uzakta olup bitenlerden insanl haberdar etme grevini de stlenir. Fotoraf da her insan gibi evresinde olanlardan, iddetten, vahetten, acdan, fotoraf makinesinin iine hapsettii anlardan etkilenir. Fakat fotoraf, meslei gerei duygularn o an ifade edemez; alayamaz, nefret veya fkesini da vuramaz. Yani duygularna hkim olmal. Grevinin kurtarc, yardmclk deil, olay abartmadan detaylaryla kamuoyuna duyurmak amacyla fotoraflamaktr. Bunu yaparken olay dramatize etmek, abartmak, bilgisayar programlaryla grntleri deitirmek gibi istenmeyen yollara bavurmas etik adan ho karlanmad gibi gazetecilik asndan da asla ho karlanmaz. Bu tr yanl davranlar kamuoyunda gazete ve gazetecilere olan gvenin azalmasna neden olmutur.
Muhabir, olay yerinde birden ok fotoraf ekmek zorundadr. Yani vizrden her baknda grd kareyi gazete sayfasnda da hayal ederek deklanre basmaldr. Belki haberle birlikte bir tane fotoraf yaymlanacaktr; ancak muhabir onlarca hem detay hem genel olmak zere olay grntlemelidir. Bu grntnn haber iin aranan grnt olmas iin u zelliklerde olmas istenir: Standart haber deeri ltlerini tamayan bir fotoraf haber fotoraf olarak tanmlanamaz. Haber fotorafnn varlk koullar olan standart haber deeri ltleri ksaca olay grntyle zetlemektir. Kt haber , iyi haberdir. anlaynn bir uzants olarak haber fotoraflarnda negatif olaylar daha fazla n plandadr. rnein, fotorafta iddet, haber deerini artrc bir unsur olarak karmza kar. Gazetecilikte oluan genel kanaat; iddetin dozaj arttka haber deeri de artar. Haber fotoraflar konu ile ilgili genel fotoraflar olabilecei gibi bazen de spesifik olaylar zerine kurulabilirler. Toplumca tannm kii ya da kiiler haberin nesnesi olunca haber deeri de artar. Bu nedenle foto-muhabirleri tannm kiilerin sra d pozlarn yakalamaya alrlar. Haber fotorafnda olayn kendisi, fotorafn teknik ve estetik kalitesinden daha nemlidir. Haber fotorafnn amac, olayn en ak biimde anlatlabilmesi, gsterilebilmesidir. Baz durumlarda kt karelenmi, netsiz fotoraflar bile yaynlanabilir. Ancak bu durum haber fotoraflarnda teknik ve estetik deerlerin hi aranmad anlamna gelmez. Fotoraflardaki bu gibi deerler arttka (fotoraf kalitesi) haber fotorafnn zaman iinde belgesel fotoraf
olarak kabul edilme olasl da artar. Baz haber fotoraflar, zaman iinde unutulurken bazlar akllardan hi kmaz ve belgesel fotoraf olarak kabul edilirler. Bunun nedenlerinden biri, fotorafn tad estetik ve teknik deerlerdir.
Resim1.7: Foto muhabiri fotorafnda ieriin yannda teknik ve estetik kaygy da tamaldr.
Haber fotoraflar, yaymlandklar medya nedeniyle ksa mrldr. Haberin sahip olduu zaman kipleri yaymland gazete veya derginin zaman kipleriyle snrlanr. Gnlk bir gazetede yer alan bir haber fotoraf, okur tarafndan hemen tketilir. Haber fotoraflar daha ok gnlk bir dil zerinden kurulur. Toplum hafzasnda mrleri ksadr. Ancak foto-muhabirinin grntledii olayn tarihsel nemi arttka fotorafn belgesel fotoraf olarak nemi de artar. Haber fotorafnn tad yan anlamlarn zenginlii arttka belgesel fotoraf olma olasl artar. Gnlk dil zerine kurulu olan haber fotoraflar daha ok dz anlamlara sahiptir. Baz haber fotoraflar ise tadklar yan anlamlarn zenginlii ile zaman karsnda daha gl olabilen fotoraflardr.
10
Yukardaki fotorafta olduu gibi birok olayda foto muhabirleri olaylar hakknda daha iyi grnt alabilmek iin olaylar ynlendirerek konuyu anlatan gzel kareler ekerler. Bu tr kareler, foto muhabirlerinin iini bir hayli kolaylatrr. nk olayla ilgili istenen grntler yakalanmtr. Bu tr fotoraflar fotoraf, haber ve sayfa editrlerinin de iini kolaylatrr. Yalnz bu tr uygulamalarda konuyu arptmadan vermek, olaylarn doal seyrini bozmamak temel kural olmaldr. Zaten zorda kalmaynca da bu tr yollara bavurmak pek de ahlaki deildir. Bu aklamalara ek olarak unu da belirtmek gerekir. Foto muhabirinden smarlama kareler istenebilir. Bu tr fotoraflar hem ariv iin gerekir hem de dier servislere gerekebilir. rnein Trk siyaseti ile ilgili aratrma yapan biri siyasetilerin kzgn, glerken, alarken, dalgn, uykulu gibi hallerini gsteren fotoraflar isteyebilir. Foto muhabiri gazete ynetiminin bu tr taleplerini de yerine getirir. Bazen de foto muhabiri haberin ieriine uygun grnt yakalayamaz. Cenaze trenine katlan bir kiinin tebessm eden fotoraf habere konulamaz. te bu durumlarda ok da belli etmeden o kiinin daha nceden alnan bir fotoraf konabilir.
11
okuru, yaymlanacak gazete asndan i ie gemi bir ekilde yryen bir balant an kapsar. Foto muhabiri olay izlerken, olayn geliim sreci iinde o ann ltlerini, kendince gazetesi ve okuru adna zihninde deerlendirmek zorundadr. nk ann saptanmasyla bazen bir n, bazen bir yaam yksnn (iyi veya kt ynleriyle), bazen de tarihin sreklilii iinde o an, yer, zaman, mekn ve kiiler ile belgelenir. Basnda kullanlan kritik an fotoraflarnda ise aktif dzenleme rn olan, hareket ieren grntler sz konusudur.
Grntler ierisinde yaanan ya da foto muhabiri tarafndan izlenen olayn en can alc olannn ne olduuna ilikin grntleri yanstan karenin yakalanmas ve fotorafa yanstlmas gerekir. Bu anlamda foto muhabiri, olay izleyen, gren, deerlendiren, kii olarak elindeki mevcut teknii en iyi ekilde kullanarak editrn istei dorultusunda gazetenin yayn politikasna uygun olayn kritik ann yakalamay amalamaldr. Foto muhabiri, olay izlerken, olayn tm iinden hem okuru, hem gazeteyi ve editr, dikkate alan, kendi kiisel yorumlarn katt her eyi en iyi anlatan doru kareyi yani doru an, doru zamanda semektedir. Bu seim iin de deneyim gerekir. Olay annda kritik an yakalamak isteyen foto muhabirinin, okurun ilgisini ekecek baz ltleri bilmesi gerekir. Bu ltler ekim ann belirleyici unsurlardr. Gazete okuru asndan, bir gazetede haberini destekleyen, onu belgeleyen, ekici hle getiren ve inandrc klan en nemli grsel gelerden biri hep fotoraf olmutur. nanrlk asndan grsel unsurlar okuyucu iin birincil derecede nemlidir. Bu adan okur, gazetede grd haberin mutlaka fotoraf ile ya da illstrasyon (resimleme) ile desteklenmi, belgelenmi olmasn ister. Kimi zaman sadece bir fotoraf haberden daha ilgi ekici ve okuru gazeteye kilitleyen
12
unsur olabilir ki bu durumda, haber fotoraf destekleyen bir unsur hline getirir. Bu tr fotoraflar olayn kritik an fotoraflardr.
Resim1.10: Foto muhabiri takip ettii her olayda ncelikle kritik an yakalamaldr.
Foto muhabiri an fotoraflarken okurun gndelik hayat ve rastlantsal olaylar dnda grntler beklediinin bilincinde olmaldr. Ancak bu bilinle birlikte, alt gazetenin yayn politikas ve fotorafa bakn gz ard etmemelidir. nk her gazetenin kendine zg yayn ve fotoraf kullanm politikas olduu unutulmamaldr.
13
Haber fotorafl, byk bir kitleyle iletiim kurmaktadr. Bu yzden mesaj, birok farkl insan tarafndan annda anlalabilecek kadar zl olmaldr. Foto muhabirinin hedefi, okuyucunun hzl alglayabilmesi iin iletiyi ak bir ekilde iletmek olmaldr. Haber fotorafnn salt teknik deil, ayn zamanda dnsel bir rn olduu daima gz nnde tutulmaldr.
"Benim fotoraf yaklamm dnceye dayanr; birincisi, mdahaleden uzak fotoraf anlaydr. Ne ekersem ekeyim asla mdahale etmem, bask yapmam, insanlar zerinde bask kurmam. kincisi, mekn hissettirmektir; neyi ekersem ekeyim mutlaka onu evreleyen unsurlar objenin yer ald mekn da grntlemeye alrm; kklerini bulmak gibi bir ey. nc olarak zaman duygusunu hissettirmek gelir. Ne ekersem ekeyim onun gemile ya da gnmzle kurduu ilikiyi gstermeye alrm." Dorothea Lange 1938 ylnda yaynlanan Gmen Ana fotorafyla tannan foto muhabiri.
14
nk adi bir olaydr. Ama insanlarn aralar arasnda kavga ettiini gsteren bir fotoraf, haberi daha ilgi ekici hale getirecektir. Yani foto muhabiri tesadfen de olsa yakalad grntlerle haber fotoraf kayna hline gelebilir. Gazetelerin gndemi baz dnemlerde ok sk olur. Muhabirler haberden habere komak zorunda kalabilir. Ancak baz dnemlerde ise tam tersi olur ve takip edilecek rutin haber bile bulmak zorlar. te bu gibi durumlarda muhabir zel haber peinde koar ve gazetenin gndemini canlandrr. Ayn durum foto muhabiri iin de geerli olmaldr. Foto muhabiri de kaynaklar tarayp kendisine zel haber bulmaya alr. lkemiz gazeteciliinde Fotoraf alt haber tr olarak bilinen bir haber eidi vardr. Bu tr haberlerde asl kaynak foto muhabirinin ektii bir fotoraftr. Bu fotoraftan yola klarak haber yaplr. Ancak byle bir haberin hazrlanabilmesi iin fotorafn dikkat ekici ve ilgi uyandrc olmas gerekir. ounlukla da okuyucuyu dinlendirmek ve sayfada bo alanlar doldurmak iin de bu tr habere bavurulur. Ancak zellikle ikinci ve nc sayfa haberi olarak nerdeyse bir habercilik tr olarak kalplaan magazin ve ehir haberlerinde bu yntem ok sk kullanlr. Olay aktarmak iin bir fotoraf ve fotoraf alt ve ya fotorafn kaplad alan kadar bir metinle haberletirilir.
15
Resim 1.12: Gazeteler haberleri fotorafla destekler bazen de birden ok fotoraf kullanr.
Yukardaki gazete haberlerine dikkatlice baktmzda haberin fotorafa baklarak yazld, dolaysyla bu haberin kaynann fotoraf olduunu grrz. nk metin fotorafa baklarak yazlmtr. Bu yntem fotoraf alt haber olarak nitelendirilen haber yazm tr ierisinde yer almaktadr. stelik fotoraf alt haber uygulamas gnmz Trk basnnda zellikle ehir ve magazin haberlerinde ok sk bavurulan bir haber tr olduunu grrz. Bu tr haberleri daha ok foto muhabirleri hazrlar. Konu yazyla deil de fotorafla anlatlr. Fotoraf altnda yer alan metin fotorafn aklamas eklindedir. Muhabir bu aklamann da yetersiz kaldn dnd zaman haberi birden ok fotorafla anlatmaya ynelir. rnein byk fotorafn bir kesine kk bir fotoraf daha ekleyerek konunun gazete okuru tarafndan anlalmasn hedefler. Zaten metin olarak fazla aklamas olmaz. Ama fotorafla konuyu okuyucuya aktarmaktr. Bu yntem fotorafta kapal alanlar da fotoraf altna alnacak haber metni ile aarak okuyucu iin basit, yorulmadan bilgi aktaran bir haber ekli olarak kabul edilir.
16
Washington Post - Fotoraf Grntlerinin lenmesi Politikas "Okuyucularmz, bir olayn doru kaydedilmesi konusunda fotoraflara gvenirler. Fotoraflarda okuyucular yanltacak ya da bu olaylarn doruluunu saptracak ekilde deiiklikler yaplmas kesinlikle yasaktr. Kontrastn ayarlanmas ve siyah-beyaz (gray scale) gibi geleneksel karanlk oda tekniklerine ise izin verilmitir. Fotoraf grntlerinin ilenmesine olanak tanyan yeni teknolojiler, gerekle kurmaca arasndaki izgiyi bulanklatrmtr. Washington Post, gerek olaylar saptrmamak ya da fotoraf kolajnn veya grntnn gerek olaylar betimlediini ima etmemek kaydyla bu teknolojilerin kullanmna izin verir. 1. Fotoraf, bir olayn kaydedilmesini salayan ara olarak gven kazanmtr. Bu gvene asla ihanet etmemeliyiz. Haber fotoraflarnn ieriini asla deitirmemeyi bir politika olarak benimsedik. Bu, grntye herhangi bir eyin eklenmemesi ya da uygun olmayan konumdaki bir el ya da aa dal gibi eylerin karlmamas anlamna gelir. Daha iyi bir grnt elde etmek amacyla normal kontrast ayarlamalarna ve siyah-beyaz (gray scale) tekniinin kullanlmasna izin verilir. 2. Fotoraflarda siluetler, biimsel arptmalar, al grntler ve fotoraf zerindeki metinler. Siluetlerin, ska kullanlmamas gerekir -genellikle de bu hak zel konulara ayrlr. Biimsel arptmalardan ve fotoraflar belirli bir aya emekten ne pahasna olursa olsun kanmak gerekir. Nadiren balk ya da fotoraf alt yazs, fotorafn zerine bindirilebilir. Kullanmla ilgili herhangi bir phe sz konusuysa fotoraf ya da haber mdrlerine ya da yardmclarn danlmas gerekir. Kimi durumlarda ynetici editre ve idari editre de bavurulabilir. 3. Fotoraflarn hiciv, dedikodu ya da grsel oyunlar iin tamamen ya da ksmen kullanm ve fotoraf kolaj kullanm, koullu olarak kabul edilebilir. Fotoraflarn, kolaj sanat almalarnda kullanmna sadece aklayc amalar iin izin verilir. Bu, izlenimsel ya da yoruma ak sanat eserlerinin ykleriyle snrlanmaldr. Bu, haberleri iermez; fotoraf ya da haber mdrlerinin ya da onlarn yardmc editrleri tarafndan nceden onaylanmas gerekir. Ayn zamanda ynetici editr ve yaz ileri ynetmenin de onay gerekebilir. 4. Dijital fotoraflarda deitirme. Yeni grnt trleri yaratmak iin teknoloji kullanm, sadece bu tr bir kullanm kurgusal imge eseri olduunda kabul edilebilir. eriin gerek olmadn aklamak iin balk kullanmak gerekiyorsa o grnty kullanmamz gerekir. 5. Deitirme Karar. Bir fotoraf deitirme fikri olutuunda bir gereklik kontrol yapn. Bu, gerekten iyi bir fikir mi? Okuyucularn kafas karr m? Dierleri bu ironi ya da grsel oyunu anlar m? Ya da u kural benimseyebilirsiniz: topu stteki editrlere atn.
eviri: Umur KOCAK SEMZ www.fotomuhabiri.com sitesinden alnmtr
17
stihbarat ediniz.
terimini
Dikkatli olunuz. stihbarat fotorafsnn teknik donanmn gz nnde bulundurunuz. Muhabirin vasflaryla karlatrnz. stihbarat fotorafsnn temel Kaynak taramas yapnz. niteliklerini sralaynz. Gazetelerdeki uygulamalar takip ediniz. Giriken ve sorgulaycln gerekliliini aratrnz. Kimlerle uyumlu almas gerektiini aratrnz. Servisin rgt yapsn inceleyiniz. Nasl bir donanma sahip olduunu analiz ediniz. stihbarat servislerinin yapsn Foto muhabirlerinin servisteki konumlarn inceleyiniz. analiz ediniz. Sorgulayc olunuz. stihbarat fotorafsnn haber muhabiri ile ortak alma koullarn aratrnz. fotorafsnn Gnlk alma saatlerini sorgulaynz. koullarn alma ortamlarnn ve grev esnasnda karlatklar glkleri inceleyiniz. Muhabirin i disiplinini sorgulaynz
stihbarat fotorafsnn hangi kaynaklardan grnt aldklarn inceleyiniz. Kaynaklar nasl belirlediklerini aratrnz. stihbarat fotorafsnn temel Kaynaklarla olan ilikilerini ve diyaloglarn kaynaklarn inceleyiniz. takip ediniz. Sorgulayc olunuz. En iyi grntye hangi koullarda ulalabileceini aratrnz.
18
DEERLENDRME LTLER
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendi yaptnz ya da arkadanzn yapt almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet / Hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz. Deerlendirme ltleri stihbaratla terimini analiz edebildiniz mi? stihbarat fotorafsnn niteliklerini sralayabildiniz mi? stihbarat servisinin yapsn inceleyebildiniz mi? stihbarat fotorafsnn alma koullarn inceleyebildiniz mi? stihbarat fotoraflnn kaynaklarn inceleyebildiniz mi? Evet Hayr
1 2 3 4 5
Cevaplarnzda Hayr seenei iaretli ise ilgili faaliyete dnerek konular tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm Evet ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.
DEERL
19
20
6. Grntler ierisinde yaanan ya da foto muhabiri tarafndan izlenen olayn en can alc olannn ne olduuna ilikin grntleri yanstan karenin yakalanmas ve fotorafa yanstlmas gerekir. D( ) Y( ) 7. Foto muhabiri an fotoraflarken okurun gndelik hayat ilgilendirmeyen ve rastlantsal olaylar iinde grntler beklediinin bilincinde olmaldr. D( ) Y( ) 8. Foto muhabiri fotorafn ekerken gazetenin fotoraf editrlnce dzeltmeye gerek kalmayacak ekilde ekmelidir. D( ) Y( ) 9. Foto muhabirinin hedefi, okuyucunun hzl alglayabilmesi iin iletiyi ak bir ekilde iletmek olmaldr. D( ) Y( ) 10. Foto muhabirinin tek kayna vardr. O da haber mdrnn verdii grevdir. D( ) Y( )
DEERLENDRME
Yukardaki sorular cevapladktan sonra, modln sonunda verilen cevap anahtarndan deerlendirmenizi yapnz. Doru cevaplayamadnz sorular iin ilgili konuya geri dnerek tekrar okuyunuz, bu ekilde konunun pekimesini salayacaksnz.
21
ARATIRMA ARATIRMA
Haber fotoraf ekiminde aratrma, planlama ve hazrlk yapmann nemi nedir? Baarya ulamada aratrma planlama ve n hazrlk almalarnn etkilerini eitli kaynaklardan inceleyiniz. Bu konuda yaptnz incelemeyi arkadalarnzla paylanz.
22
Resim 2.1: Olay ve mekan kii ve rnleri ile grntlendiinde daha anlalr olur.
ekimi Yaplacak Konu ile lgili Planlama ekimini yapacamz konularn konumlarn ou zaman biz planlamayz. Olay kendiliinden geliir. Foto muhabirine den grev hangi artta olursa olsun mutlaka en iyi grnty almaktr. Bunun iin de bir planlamaya ihtiya vardr. Bu planlama bazen kurgusal nitelikte olabilir. rnein muhabir biriyle rportaj yaparken biz de onlarn fotorafn ekeceksek burada konuklarn ve muhabirimizin konumlarn dzenleyebiliriz. Fotoraf iin en uygun konum hangisi ise onlar o konuma getirebiliriz veya biz en iyi konuma geebiliriz. Portre ve duraan konularn ekimlerinde fazla zorlanmayz. Duraan nesnelerin ekiminde en iyi sonular stdyoda yaplan ekimlerden alnr. Tek ynl olan gn nn yerine, ok saydaki yapay k kayna altnda, konunun istenilen biimde ve doygunlukta aydnlatlabilmesi nedeniyle, stdyoda yaplan ekimlerde her zaman daha iyi sonular alnr. Duraan nesne fotoraf elde edilmesindeki baary, nemli etken belirler. Bunlar: Konunun kontrastlk derecesi, klandrma biimi ve kaydedilen grntnn znrlldr. Ancak hareketli bir konunun ekiminde ok da rahat davranamayz. Duraan konularn ekimlerinde; Konu ile arka plann ayr renk tonlarnda olmas tercih edilmelidir. Kendini belli etmeyen, fakat gl ve yaygn klar kullanlarak, kontrastlk dzeyi ok iyi ayarlanmaldr. Doru pozlanma deeri bulunarak, bunun alt ve st deerlerinde toplam ayr ekim yaplmal, yani paranteze alma teknii uygulanmaldr.
23
Hareketli konunun dondurulmu, net bir grntsnn elde edilebilmesi iin; nesnenin en az hareketli olduu anda ve mmkn olan en yksek enstantane deerinin kullanlmas, ayrca byk ve yakn ekimler yerine biraz uzaktan ve tam cepheden olan bir gr asn sememiz gerekir. Ayrca konunun habere tam olarak yansyabilmesi iin ekilecek fotorafta u nitelikler de olmaldr: Nesnenin gerek boyutunun fotoraf boyutuna oran: Yakn plan ekimlerde veya uzun odakl (tele) objektifle yaplan ekimlerde, hem konunun byk bir grnts oluur hem de hareketler abartl bir ekilde grntye yansr. Szgelimi, ok yakndan ekilmi hafife sallanan bir iek, uzaktan ekilmi hareket halindeki bir salncaktan ok daha hzl hareket ediyormu etkisi vermektedir. Bu yanlsamay nlemek iin, daha ksa pozlandrma sreleri veren enstantane deerleri kullanlmaldr. Nesnenin hz ve makineye gre olan hareket yn: Makineye dik olarak hzla yaklaan bir nesne hzl olmasna ramen, hareketliymi gibi gzkmez. Ayn nesne, 45'lik bir ayla grntlenir ise hareketi nispeten daha iyi yanstr. ekim tam yandan yapldnda ise, grntdeki hareket olduundan ok daha fazlaym gibi gzkr. Standart netlik faktr: Bu faktrn oluum derecesi, grntnn bask boyutlarna bal olarak deiimler gsterir. Kabul edilme snrnda olan netsiz bir grnt, kk boyutlu basklarda ok da nem tamazken, grntnn bytlmesi ile bu snrn dna kabilir. Hareketli konunun dondurulmu, net bir grntsnn elde edilebilmesi iin; nesnenin en az hareketli olduu anda ve mmkn olan en yksek enstantane deerinin kullanlmas, ayrca byk ve yakn ekimler yerine biraz uzaktan ve tam cepheden olan bir gr asnn seilmesi gerekmektedir.
24
Resim 2.3: Fotorafa konu ile beraber folklorik deerler gibi zellikler de yansmaldr.
2.3.Randevu ve Fotorportaj
Haber kaynaklarna ulamak iin muhabirin kiisel gayreti ve gazetecilik yetenei ou zaman nemli rol oynar. Bu durum hem haber muhabiri hem de foto muhabiri iin geerlidir. Toplumsal bir eylem veya adli-polisiye gibi olaylar ani geliir. Bu tr olaylarda nceden haber almak zordur. Genellikle polis veya ilgili kurumlarla kurulan kiisel ve kurumsal diyaloglar ile bilgi sahibi olup olay grntlenebilir. Ancak baz kaynaklar randevu ile alr. Bilgi ve grnt alabilmek iin yetkili kiilerle veya danman statsndeki elemanlarla irtibata geilerek talep iletilir ve uygun zaman belirlenerek ekim yaplr. Randevu alnrken randevu ayarlayan kiiye konuyu tam olarak iletmek, gerekirse baz sorular da yetkili kiilerin hazrlanabilmesi iin bu aamada vermekte fayda vardr. Grme ok nemliyse bir n grme gerekleebilir. Eksiklerin giderilebilmesi iin ortak alma yrtlr. rnein bir irketin alma modeli hakknda fotoraf ekimi
25
yapacaksanz n grmede irketin merkezi, yneticileri tannmaya allr, ortam iin gerekli malzemeler belirlenir, varsa tara brolar hakknda bilgi edinilir ve oralarn da fotoraflanmas iin areler gzden geirilir. n grme sonras irket hakknda ayrntl bilgiler edinmeli, verilmek istenilen duyurular ve haberler iin uygun olabilecek blmler ve programlar saptanmal haberin ieriine gre reklama kamadan haber format ierisinde kalnmasna zen gsterilmelidir. nk bu tr almalarda ticari veya siyasi kurulular sz ve grntlere bir ekilde reklam katmaya gayret gsterirler. Buna ramen foto muhabiri, konuya ve duruma gre fotorafa estetik bir deer kazandrarak okuyucularn beenisini toplamaya alr.
Resim 2.4: Fotorportaj gnmzde haber toplama yntemi olarak kabul grmektedir.
Fotorportaj; fotoraf makinesi ile bir olayn fotorafik raporunu yazma ilemi olarak tanmlanr. Gnmzde birok gazeteci kendisine bu sfat daha uygun grr. Bu kiiler aslnda belgesel fotoraflk ve serbest muhabirlik gibi unvanlar da tarlar. Uluslararas arenada ise FOTOJURNALZM olarak isimlendirilir. Gnmzde baz serbest gazeteciler kendilerini bu kategori iinde deerlendirirler. Ancak, kendileri bu isimleri pek kabul etmeyip Foto Muhabiri eklinde isimlendirilmesinin daha uygun olacan yaptklar rportajlarda dile getirmilerdir. Ancak bu kiiler haberin fotoraflarn ekerken konu hakknda da gerekli bilgiyi alrlar. Bu kiilerin yannda ayrca bir haber muhabiri bulunmaz. ektikleri fotorafn haber metnini de kendileri yazarlar.
26
Resim 2.5: Foto muhabiri olay yerinde hem grnt alr hem de haber iin bilgi alr.
27
Resim 2.6: Her ortamda foto muhabirleri farkl tehlikelerle kar karya kalrlar
Foto muhabiri grevi gerei daha iyi grnt almak iin olaya yaklamak ister. Gvenlik kuvvetlerinin bu muhabire yardmc olmas gerekir. nk gazeteci orada kamu hizmeti yapmaktadr. Olayla ilgili topluma bilgi vermek iin almaktadr. Ancak dnyann drt bir yannda bu konuda hi de ho olmayan grntler elimize ulamaktadr. Foto muhabirlerinin alma koullar bazen olduka zordur. Profesyonel foto muhabirleri genellikle fotoraf makinelerinin yannda greve giderken bana kask ayana izme hatta elik yelek alarak yola karlar. alma ortamnda bunlara ihtiya duyulabilir. yle ki ou zaman aklnzda tek ey olacaktr. O da olay en iyi grntlemek iin en riskli ortama girmektir. Bu gerek gz nnde tutulduunda foto muhabirine den, riskleri her zaman gz nnde tutup gerekli nlemi almaktr. Baz nlemleri kendisi alrken baz nlemleri de alt basn kuruluu, basn rgtleri ve devlet birimleri almaldr.
28
Resim2.7: Foto muhabirlii riskli bir meslektir. Gerekli nlemleri zamannda almak gerekir.
29
OKUMA PARASI FOTO HABERCL (Muhabirlii) Foto muhabirlii grevinin getirdii haz belki bir doktorun yaad kadar, belki de bir doktordan daha fazla. nk hayat kurtaryorsunuz, vermi olduunuz mesaj o olaylardan ders alan her insann, bir toplumun, bir blgenin, bir devletin, bir corafyann geleceini etkileyebiliyor. Bazlarnn alabilecei boyutlar gryorsunuz, saptyorsunuz ve yanstyorsunuz. rnein alk; ok kii a kalmaz, sadece tercih ettii eyleri bulamad iin az yer, ama hep evresinde yiyebilecei bir eylerin var olmasnn getirdii bir gvence iindedir. Ramazanda sabah gnein douuyla akam bat arasnda kalan sre bir ey koymuyorsunuz aznza, ama biliyorsunuz ki akam iftar var. Bu alk deil. Gerekten alk yaam bir insann yz ifadesi, vcudunun deiimi, kafasndan geenlerin eyleme dnme hali; bunlar korkun ite! Buna tank oluyorsunuz. Byle bir olayla kar karya gelmemesi iin insanlar uyaracak bir alma, bir eylem yapyorsunuz. Burada eylem, zaman durdurmaktr. Aln o ann durdurmaktr. Etiyopyada kurakla endeksli gnlere gelen alklarda ekilen fotoraflar vardr. Getiimiz yllardayd, bir akbaba kemiklemi, stmadan karn imi bir ocuk -lmek zere galiba- yan banda dururken. Byle bir fotoraf ok kiiyi harekete geirebiliyor. Baz insanlar yardm iin elini uzatyor, bir baka insan grubu benzerini yaamamann nlemlerini almaya balyor. Zaman durduran bir misyonunuz var. Diyelim ki, bir itfaiyeciyim, her an elimde kovam, ncelikle yangnn snmesi iin aba gstermeye hazr insanlar harekete geiren ilk eylemi yapmak isterim. Foto habercinin fotorafa yapt i budur. Her yerde olmak isteriz, bakalarnn kat yerlere koarak gideriz. Byle bir durumda vcut metabolizmas da normal insanlar gibi deil elbette. Aln olduu yerde sadece a kalmay gze almakla ilgili deil. Bunu yaparken adrenalin dengeniz zaten baka insanlardan ayrcalkl duruyor. Bir haz deil; o korkuyu elbette yayorsunuz. Aladnz zamanlar oluyor, kustuunuz zamanlar oluyor, karabasanlarn bast zamanlar oluyor, gece yatanzdan srekli hoplayarak kalkyorsunuz nk tank olduunuz olaylar baka insanlarn ancak fotorafn ya da filmini grd anlar ve siz bunu srekli yaayansnz. Salt silahl savalar deil, aln olduu, tayfunun olduu, depremin olduu yerlere gidiyorsunuz. nsanlarn sadece bir blgede, belirli bir zamanda, bir veya birka kereye mahsus, o olaanst grafiin en u noktalarn siz aryorsunuz dnyada. Oralara gitmek iin aba gsteriyorsunuz. Bu bir felaket tellall deil; kesinlikle bundan zevk alnmyor, ama insanlara bunu gsterip bir sonraki aamann olmamasna aba gsteriyorsunuz. te Foto Muhabirlik bu. Cokun ARAL Bilim ve Teknik Dergisi Austos 2001 saysndan yaplan bir rportajdan alnmtr.
30
Haber konunuzla ilgili haber kaynaklarn aratrnz. stihbaratla ilgili haber kaynaklarnn rutin toplantlarn takip ediniz.
31
ektiiniz fotorafn haberini de yazacak ekilde bilgi ve belge toplamay kendinize ilke edininiz. Grev srasnda olay ve konu ile ilgili mutlaka hem detay hem de genel olmak zere bolca fotoraf ekiniz. Baz kurulular toplantlarn ardndan muhabirler iin konu hakknda bilgi notu ve fotoraf hazrlar. ektiiniz fotoraflar bunlarla karlatrnz.
32
DEERLENDRME LTLER
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendiniz ya da arkadanzn yapt almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet / Hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz.
Deerlendirme ltleri
1 2 3 4 5 6 Gndem takibi yapabildiniz mi? Haber konunuzla ilgili haber kaynaklarn aratrdnz m? stihbaratla ilgili haber kaynaklarnn rutin toplantlarn takip ettiniz mi? Haber konusuna uygun fotoraf aratrmas yaptnz m? Grev srasnda karlalacak risklere kar gerekli nlemlerinizi aldnz m? Belirlediiniz kaynaklardan fotorafla birlikte bilgi ve belge topladnz m?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Cevaplarnzda Hayr seenei iaretli ise ilgili faaliyete dnerek tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm Evet ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.
33
DEERLENDRME
Yukardaki sorular cevapladktan sonra, modln sonunda verilen cevap anahtarndan deerlendirmenizi yapnz. Doru cevaplayamadnz sorular iin ilgili konuya geri dnerek tekrar okuyunuz, bu ekilde konunun pekimesini salayacaksnz.
34
ARATIRMA ARATIRMA
Farkl ieriklere sahip gazete ve dergilerin fotorafa baklarn ve haber-fotoraf ilikilerini inceleyiniz. Daha ok hangi tr gazete ve derginin fotorafa daha fazla yer verdiini inceleyiniz. Tespitlerinizi arkadalarnzla paylanz.
35
Btn bunlara ramen foto muhabiri sabrla belki saatlerce bkmadan grevini yapmak ve haber iin gerekli olan fotoraf ekmek zorundadr. Muhabir bu tr ngrleri her zaman ihtimal dhilinde bulundurmal, gittii grevin konusuna gre hem teknik adan hem de olayn ierii hakknda hazrlkl olmaldr.
Resim 3.1: Foto muhabiri habere uygun ekim yerini kendi belirlemelidir.
3.2.1. ekim As
zellikle foto muhabiri olaya ok yakn olmal, grnty farkl alardan alabilmek iin alma alannn geni olmas gerekir. Habere konu olan bir kii veya olayn fotoraf birok adan ekilmelidir. stelik ekim asn organizatrler deil foto muhabiri belirlemelidir. nk kulland makine ve zerindeki objektifler muhabirin ekim asn nemli lde etkiler. Bu nedenle ekim as iin muhabirin baars, hangi ann daha doru olduunu sezme becerisine, reflekslerine ve temel bilgileri ieren deikenleri deerlendirebilme yeteneine baldr. Haber iin gerekli grnty tespit eden muhabir fotorafnda teknik ve estetik kayg da yaamaldr. lgi merkezini n plandaki nesnelere erevelemek fotorafta yer alan asl konuyu dierlerinden ayrt etmek iin gereken derinlik hissini kazandrr. Bir fotorafta, kadraja karar vermek konuya baldr. ereve olarak neyin kullanlaca buna gre deiecektir. Konu belirlendikten sonra fotorafna haber iin gerekli olan konuyu alan muhabir ana obje- ara obje ilkesini de gz nnde tutarsa olay daha rahat aktarlm olur. Bunun iin de foto muhabirinin temel fotoraflkta kompozisyon kurallarna dikkat etmesi gerekecektir.
36
Yani ekim as dendiinde akla sadece foto muhabirinin olay fotoraflad a deil ayn zamanda fotorafn habere kaynak tekil etmesi, kant olmas ve okuyucunun habere bak asnn da gz nnde bulundurulmas zorunluluu gelmektedir.
Resim 3.3: Muhabirler ounlukla zor koullar altnda grnt ve bilgi almaya alrlar.
37
Resim 3.4: Muhabirler, olayn detayn alabilmek iin mesafeyi doru semelidir.
38
metnin iyi alglanmasn engeller. Buna karn iyi grntlenmi bir fotorafla olaylarn ok hzl bir anda kavranmas sz konusu olabilir.
Resim3.5: Haber iin en uygun fotoraf, muhabirle foto muhabiri ortaklaa belirler.
Basndaki bu genel kanaatler herkes tarafndan kabul edildii iin olaylarn hem olay annda hem de haberletirilme aamasnda haber muhabiri ile foto muhabirinin ortak deerlendirmeleriyle son eklinin verilmesi kabul grmtr. Dorusu da budur. nk haber muhabirinin grmediini foto muhabiri grebilir veya tam tersi de sz konusudur. Olay yerinde her ikisinin odakland noktalar genellikle farkldr. Biri olay gzlemler ve kafasnda yazaca metni kurgularken bir dieri haber fotorafnn en nemli zellii olan an yakalamaya gayret eder. Byle bir alma ile yakalanan grnt ve bilgi haber kurallarna gre de yazlmas durumunda hedef kitleyi olay hakknda yeterince bilgilendirmi olur. Muhabirlerin habere uygun fotoraf belirlerken, gazete sayfasndaki kullanm yerini ve konumunu da dnmeleri gerekir. Gazete sayfasnda yer alacak fotoraflarn her zaman tek karede her eyi anlatyor olmas beklenir. Muhabirler seimde tercihlerini kullanrken; olay ann tek karede ve o karede olayla ilgili en can alc ann belirlendii karenin yakalanmas durumunda gazetede de ileyi ve dzenleme kolayln salayacak ekilde semelidir. nk sayfalarda yer kstldr. Doru zamanda, doru yerden ekilmi ve doru an tespit eden bir fotorafn seimi sayfa dzenleyiciler ve editrlerin ilerini kolaylatrr. Dolaysyla muhabirin fotoraf retimindeki rol, editr ve sayfa sekreterinin mizanpaj olutururken daha rahat almasn salamaktadr.
39
fotorafnn kullanmnda anlatm zenginliine yeteri kadar nem verilmez o anda sayfay dolduracak bir unsur olarak grlr.
40
Haberin konusuna, okurun ve kurum politikasna, fotoraf znesine ve ekim kalitesine uygun seim yapnz.
41
DEERLENDRME LTLER
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendinizin ya da arkadanzn yapt almay deerlendiriniz. Davranlarn gerekleme dzeyine gre Evet / Hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz.
Deerlendirme ltleri
1 2 3 4 5 Verilen grevle ilgili gerekli aratrmalar yaptnz m? Greve uygun malzeme setiniz mi? Grev yerine zamannda gittiniz mi? Haberin konusuna, okurun ve kurum politikasna, fotoraf znesine ve ekim kalitesine uygun seim yaptnz m? ektiiniz fotoraflar ilgili kiilerle deerlendirip yetkililere dorulattnz m?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Cevaplarnzda Hayr seenei iaretli ise ilgili faaliyete dnerek konular tekrar ediniz.Cevaplarnzn tm Evet ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.
42
3. 4. 5. 6.
7. 8. 9. 10.
DEERLENDRME Yukardaki sorular cevapladktan sonra, modln sonunda verilen cevap anahtarndan deerlendirmenizi yapnz. Doru cevaplayamadnz sorular iin ilgili konuya geri dnerek konular tekrar okuyunuz, bu ekilde konunun pekimesini salayacaksnz.
43
44
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Y D D Y D Y D D D Y
45
KAYNAKA KAYNAKA
GEZGN Prof. Dr. Suat, Basnda Fotoraflk, stanbul niversitesi letiim Fakltesi Yaynlar, stanbul, 2002. YKSEL Erkan- Halil brahim GRCAN, Haber Toplama ve Yazma, Tablet Yaynevi, Konya, 2005. HOHENBERG John, Gazetecilik Meslei, Trkiye Gazeteciler Cemiyeti Yaynlar, stanbul, 1968. ALGAN, E.. Fotoraf Okuma, zm letiim Hizmetleri Ltd. Eskiehir, 1999. Bilim ve Teknik Dergisi Austos 2001 says www.fotomuhabiri.com www.fotografdergisi.com/ www.fotografya.gen.tr/issue-13 www.fotokritik.com www.haber3.com www.byegm.gov.tr/seminerler www.forumuz.biz/fotografcilik_dersleri www.fototrek.com/bakis_acisi_tavsiye www.jurnal.net/yazilar http://blueye.blogcu.com www.cumhuriyet.edu.tr/akademik GK Gkhan, stanbul Aydn Doan letiim Meslek Lisesi Meslek Dersi retmeni, Yaymlanmam Ders Notlar. KOCAMAN lhan, stanbul Maka Akif Tunel Anadolu Teknik Lisesi Gazetecilik Blm Meslek Dersi retmeni, Yaymlanmam Ders Notlar. Cumhuriyet Gazetesi Fotoraf Arivi Zaman Gazetesi Fotoraf Arivi
46