DUA Muhterem M. Fethullah Glen Hocaefendi, Sevgili Peygamberimiz Hz.

Muhammed'in (sav) dua ikliminden bahsederken yle diyor: Gece-gndz mnacaat ve inleme iinde geen bir mr grmek isteyen, Reslullah'n hayatna baksn! Baksn ve insanlk, dunn ne demek olduunu, du etmenin dbn ve dunn, insana madd-manev kazandrdklarn grsn, grsn ve ibret alsn. Allah Resl, dularn hayatnn iine paylatrm ve hep bu nurdan kristaller zerinde yrmtr. Du, O'nun dudaklarndan eksik olmayan virdi, gnlnde ttp duran h u efganyd. O, bir an dahi dusz olmam, dudaklarn slatan bu kevser dolu kadeh, hibir zaman elinden dmemiti. Aksiyon adamyd, muhakeme insanyd; fakat ibadet ve duda da ei-menendi yoktu. Peygamber Efendimizi (sav) bize byle anlatan Muhterem M. Fethullah Glen'in kendisinin de herhalde baka trl olmas beklenemez. Onu yakndan tanyanlarn anlattna gre o; gece-gndz mncaatla inleyen, dudaklarndan duann eksik olmad rnek bir insandr. Ona gre "Du, bir ibadettir, du kulluun zdr, du Rabb'e dn ve yneliin addr. Kulluktan bahsedilen bir yerde, dudan bahsetmemek mmkn deildir. Zaten, Allah (cc) da "Dunz olmazsa ne ehemmiyetiniz var!" (Furkan, 25/77) buyurmuyor mu? ve "Du edin kabul edeyim." (M'min, 40/60) diyen de bizzat Kendisi deil mi? "Du, Allah (cc) ile kul arasnda kuvvetli bir badr. Baka bir ifade ile, kulun dncesinin Rabb'e takdim edilmesi eklidir du. Kul eriemeyecei ve iktidaryla elde edemeyecei her eyini, mutlak iktidar sahibi olan Kadr-i Mutlak'tan ister; ite bu istein addr du. O, helezonlar hlinde kuldan Rabb'e ycelen tatl bir namedir ta Ar'a kadar..." Hocaefendi, duaya cidd bir ekilde inanan ve hayatnn her annda yaayan bir insandr. Onun her annn dua ile iice olduunu gsteren hdiselerden birisi yledir: "... te, iki bklm koltuundan kalkyor. Odasna girecek.. kap koluna tutunuyor, ban duvara koyuyor, bir kere daha o ne'eli ocuklara bakyor.. "Ey Hlk- Kermim ve ey Rabb-i Rahmim! Senin u mahlkun ve masnun ve abdin, hem s, hem ciz, hem gafil, hem cahil, hem all, hem zelil, hem msi', hem musin, hem ak, hem seyyidinden kam bir kle olduu halde, krk sene sonra nedmet edip Senin derghna avdet etmek istiyor. Senin rahmetine iltica ediyor. Hadsiz gnah ve hatatn itiraf ediyor." cmlelerini sylyor; sylerken de bir ocuk masumiyetiyle alyor, gzyalarn gizleyebilecei yere, odasna giriyor." (Krk Testi,. s.19) Dua Ufku

Hayatnda duaya byk nem veren Hocaefendi, Peygamber Efendimiz aleyhisselm'n rettii dualarla dua etme zerinde zellikle durmaktadr. Kendisi bu dualarla dua ettii gibi, bakalar da bu dualardan istifade etsin diye, Efendimizden rivayet edilen dualar, "Mecmuat'l-Ed'iyyeti'l-Me'sre" isimli bir kitapta bir araya toplamtr. Defalarca bask yapan bu dua kitabna bakanlar da greceklerdir ki, duda dahi Allah Resl'ne ulamak mmkn deildir. Sanki O, hayatnn her nn du ile geirmi gibidir. Bir insan, baka hibir i yapmasa ve sadece du etse, onun bir mr dolduran dus, ancak Allah Resl'nden merv dular kadar olabilir. Hocaefendi, Peygamber Efendimiz'in dua yann dikkat nazarmza vererek, bizi duada da O'na benzemeye tevik etmektedir. Kur'n, Bir Dua Mecmuasdr ncelikli okunacak dualarn banda, Kur'n'da zikredilen dualarn olmas gerektiini syleyen Hocaefendi, Kur'n' ak-kapal, dorudan doruya ve dolayl olarak bir dua mecmuasna benzetmektedir. Daha sonra da Kur'n'da zikredilen dua yetlerine misaller vermektedir. (Sznt, "Dua Zaman" 1, Kasm 2002) Dua, Tazarru ve Niyaz Sultan Efendimiz (sav) Dua ederken, Kur'n'daki dualardan sonra ikinci srada tercih edeceimiz dualar; Peygamber Efendimiz aleyhisselmn hadislerinde rivayet edilen dualardr. nk dua, tazarru ve niyaz sultan Efendimiz'in hayat- seniyyeleri, deta bir yalvar ve yakar dantels mahiyetindedir. (a.y.) Dua, Hem Bir Mira, Hem de Bir Paratonerdir Muhterem Glen, duay hem bir miraca, hem de bir paratonere benzetmektedir. Zira insan dua ile merdiven merdiven Hakk'a ycelir. Ayrca dua, Allah'n gazabn ve fkesini def edecek messir bir ubdiyettir. (Sonsuz Nur, 2/502) Allah'tan ncelikle Ne stemeli oklarmz dua ederken hakkmzda hayrl mdr, deil midir bilmeden bir eyler isteriz. Hocaefendi'ye gre doru olan, "hakkmzda hayrl ise ver" demek ve Allah'tan rzs istikametindeki ilerde bizleri muvaffak klmas iin dua etmektir. Ayrca, ihlas ve yakn isteme de katiyyen ihmal edilmemelidir. Hocaefendi, "Duada 'Y Rabb! Bunu ver, bunu ver" mi demelidir?" eklinde sorulan bir soruya verdii cevapta bu konuyu geni bir ekilde ele almaktadr. (Fasldan Fasla, 1/54, 91) Zikir ve Dualarda ncelikli Olanlar Hocaefendi'ye gre, Allah' zikir, evrd u ezkr ve dualarda ncelikle okunmas gerekenler; Kur'n'da ve Sevgili Peygamberimiz aleyhissalt u vesselm'n dualar arasnda zikredilen dualardr. Zira Kur'n- Kerm'in du mevzu zerinde srarla durmas ve yaplacak dular Efendimiz'e bizzat ta'lim buyurmas, mes'elenin ehemmiyetini gstermesi bakmndan ok nemlidir. Bize istemeyi veren Zt, o dularda nasl isteyeceimizi de retmektedir. Kendisine en gzel ve en messir dular retilen

de, hi phesiz Allah Resl'dr. Zira, du ile kaps alnan Zt' en iyi bilip tanyan O'dur. (Sonsuz Nur, 2,502; Krk Testi, s.380) Me'sur Dualarn Hedef Tayin Edicilii Kur'n ve hads-i eriflerde bizlere nasl dua edeceimiz retildii gibi, Hocaefendi'ye gre bu dualarn bize bakan iki nemli yn vardr: "1. Bu dualar, m'minlere hedef tayin eder. 2. Gsterilen bu hedefe yrmek iin tazarru ve niyazn yannda iradeleri devreye sokarak bi'l-fiil almamz gerekir..." (Fasldan Fasla, 3/61) Allah Rasl'nn retme Makamnda Yapt Dualar Efendimiz aleyhisselt vesselm'n baz dualar vardr ki, yanl anlamalara sebebiyet verebilir; mesel O'nun (sav), kfrden sabah-akam Allah'a snmas gibi. Aslnda O'nun byle bir eyden korkmamas gerekir, nk peygamberler korunmulardr. yleyse bu ve benzeri dualar nasl anlamak gerekir? Bu konuda Hocaefendi nemli izahlarda bulunmaktadr. (Krk Testi, s.145) Fiil ve Kavl Du ile Cenb- Hakk'a (cc) ltic Bir ynyle du, fiil ve kavl olmak zere iki ekildedir. Hocaefendi'ye gre, fiil du yaplacak, yani, sebepler dairesinde elden geldiince sebeplere riayet edilecek, sonra da kavl du iin eller alacaktr. O, duann bu iki eidini misalleriyle geni bir ekilde anlatr. (nancn Glgesinde, 1/163) Hl Dua Hocaefendi, fiil ve kavl duadan baka bir de hl duadan bahseder. Bu eit duada kul, sadece halini Rabbine arzeder ve O'ndan ou zaman hibir ey istemez. nk kul bilir ki, Rabbi onun her haline nigehbandr. ("Dua", Sznt, Nisan 2000; Sonsuz Nur, 2/502) Her Duaya Cevap Var, Ama... Dua eden herkes, istedii eyin kendisine hemen ve istedii gibi verilmesini ister. Fakat Allah Tel, kullarna ok efkat ve merhametli olduu iin, istedikleri eyleri belki hemen ve istedikleri gibi vermez de, onlar iin daha hayrl bir zamanda ve daha hayrl olacak bir ekilde verir. Bu bakmdan bize den ey, hakkmzda hayrl olan istemektir ve sadakatla O'nun kapsndan ayrlmamaktr. ("Dua", Sznt, Nisan 2000; nancn Glgesinde, 1/163; Fasldan Fasla, 3/146; Sonsuz Nur, 2/502) Duada hls Kul olarak ibadetlerimizi, riyadan uzak ve ihlasla yapmak mecburiyetindeyiz. Fakat maalesef bunu her zaman hakkyla baaramayz. Dua da, riya, sum'a gibi duygulardan uzak, ihlas ve samimiyet iinde yapmamz gereken bir ibadet trdr. Byle yaplan

dua, insanda meyeln- hayra kuvvet verir. nsan, ilk zamanlar ihls ile duaya muvaffak olamasa bile, zorlamayla, zamanla bu noktay yakalayabilir. (Prizma, 1/170) Duada Israr Kur'n'a gre insan aceleci yaratlmtr. Ayn ekilde dualarnn kabulnde de acele ederek, dua ettii eyin hemen yerine gelmesini ister, istedii ey olmaynca da duadan vazgeer. te bu noktada Hocaefendi, duada srar edilmesini, hatt baz eyler iin otuzkrk sene bkp usanmadan dua edilmesini tavsiye eder: "O'nu anarken kendimize gre deil, O'nun byklne, enginliine gre anmak iin kendimizi zorlamalyz. Otuz sene, krk sene demeden srarl olmalyz. Kendi darlmzla deil, o tecell-yi ilahyi kendi enginlii iinde anlamalyz." (Krk Testi, s.44) Ayrca, duaya riya, sm'a ve benzeri duygu ve dnceler asla karmamaldr. (a.g.e., s: 164) Rica ederim, biz O'nun kapsnda sular gibi aladk, Eyyub Nebi gibi aladk da kap almad m, yzmze baklmad m? Gnlmzden bir yank kokusu yayld da "bu da nedir?" diye sorulmad m?" Ben slm dnyasnda O'na ilticay grmyorum; ama, belki de ben gremiyorumdur; belki dertliler, yrei atlarcasna O'na el aanlar vardr da ben gremiyorum..." (Krk Testi, s.279) Aslolan Tazarrudur, ekle Taklp Kalmamal slm limleri duann kabul artlarn sayarken, genellikle, duann kabul edileceine inanarak dua etmek gerektiini sylemilerdir. Muhterem Glen de bu konuda yle demektedir: "Duada esas olan onun kabulne inanmak ve gvenmektir. Duada elleri amak bir yana, insan asl gnln amaldr." (Krk Testi, s.28) "Bu arada, el kaldrma, kbleye dnme, dilenciliimizi ve st elin stnln hatrlamak iindir. Yoksa asl olan iteki tazarrudur. Gel gr ki, bizler ekle taklp kalmz." (Fasldan Fasla, 1,79) uurlu Dua Etmek ve Heyecan Kur'n okurken, evrd u ezkr ve dua ile megul olurken, nemli olan bunlar uurlu yapmaktr. Her kelimeyi duya duya okuma, kendimizi verebilmedir. Fakat bununla beraber, bunda muvaffak olamadm diye brakmama da nemlidir. Zira eytan, bizim ne Kur'n okumamz ister, ne de dua etmemizi. Ama eytann btn kt telkinlerine ramen biz devam edersek, bu defa da bizi okurken megul eder, aklmza hayalimize gelmeyecek eyleri hatrlatr. Biz de bu ii uurlu yapamyoruz diye brakrsak, eytann oyununa gelmi oluruz. (Krk Testi, s.45) Dua ve Evrd Ezkrda Paylam Hocaefendi, Mslmanlar arasnda ok yaygn olmayan bir hususun zerinde duruyor ve tavsiyede bulunuyor:

Birbirini tanyan, bilen insanlar deiik gruplar halinde dua okuyabilirler. Mesel, Byk Ceven'i birka kii paylap okuyabilir. Paylaldktan sonra artk her insann kendisine ayrlan blm okumas onun iin gerekli olur. Yani "Allah' anma, zikretme hususunda ben her gn u kadar bir ey yapacam." diyen insan, zerine bir sorumluluk alm olur ve bu sorumluluu yerine getirmesi artk zarurdir. steyenler Byk Ceven dediimiz hizbi batan sona kadar kendi balarna da okuyabilirler. Fakat, bir heyet halinde okuyunca, herkesin defter-i a'mline o okumann btnnden hsl olan sevap yazlr. Hakik ahs- mnev teekkl edince herkes, btnn okuduu kadar okumu olur..." (Krk Testi, s.164) Cemaatle ve Izdrapla Yaplan Dualar Herkes yapt duann kabul edilmesini ister. Fakat dualarn kabul edilmesi iin baz artlar vardr. Dua ile ilgili kitaplarda bunlar tafsilatyla zikredilir. Muhterem Glen, duann kabul artlarndan birisinin de cemaatle yaplan dualar olduunu sylyor. Birok insan, genellikle sadece Mslmanlarn yapt dualarn kabul edildiini dnr. Ama Hocaefendiye gre, ehl-i dallet bile cemaat halinde dua etse, Allah onlarn da dualarn kabul eder. Hocaefendi, bu noktada cami cemaatinin, bazen birlikte dua etmelerini tavsiye eder. nk birlikte yaplan dualar, kable karindir: "Bazen de, mesel ayn camide namaz klan insanlar birbirlerine 'Gelin selef-i salihnden rivayet edilen u dualar okuyalm. Mesel, bir gece kalkalm, iki- saat srse de 19 defa Fetih Sresini okuyalm.' diyebilirler. Ama herkes iinden gelerek katlmaldr byle bir dua irketine. Frlamal, kalkmal yerinden.. bir hcet namaz klmal, Byk Ceven'i, Evrd- Kudsiye'yi, Sekne'yi... okumal.. arkadalaryla beraber on be yirmi dakika okuyorsa, sonra da kimsenin grmeyecei, aklna herhangi bir mlhazann gelmeyecei bir yere gitmeli, bir yarm saat de orada okumal." (Krk Testi, s.164, 279) Dualarn kabul edilmesinde nemli sebeplerden birisi de, zdraptr. Glen'e gre, muzdaribin yapt duaya, bazen mbarek yerlerde yaplan dualar bile yetiemez. (nancn Glgesinde, 2/173; Sonsuz Nur, 2/227) Mslmanlarn Birbirlerine Dua Etmeleri Hocaefendi, Mslmanlarn birbirlerine dua etmelerini tavsiye etmekte, kendisinin de her gn dua ettiini sylemektedir. Ayrca bunu sylerken, hem kendimiz, hem de onlar iin ne istememiz gerektiini de retmektedir. Deiik hususlarda olduu gibi, syledii eyi nce kendi nefsinde yapmakta, daha sonra bakalarna da tavsiye etmektedir. (a.g.e., s.181) Kur'n Hizmetinde Bulunan Herkese Dua Etme Muhterem Glen, Kur'n hizmetinde bulunan herkese; kadn-erkek, oluk-ocuk, genihtiyar, esnaf-memur, tccar-talebe, hatta toplumun btn katmanlarn tek tek sayarak

dua ettiini, dua ederken de hibir kesimi darda brakmamaya zen gsterdiini, yer yer, zaman zaman, belde belde, lke lke, isimler zikrettiini sylyor. Tabii byle dua etmeyi de herkese tavsiye ediyor. (Fasldan Fasla, 3/153) Dua db Belki herkes kendine gre dua eder. Ama duada usl, edep nedir oumuz bilmeyiz. Onun iin hem Kur'n, hem de hads-i eriflerde bize nasl dua edeceimiz misalleriyle retilmitir. Hocaefendi de, baz yazlarnda bu edebi talim etmektedir. Bu erevede, duaya balar balamaz hemen Allah'tan bir eyler istemeye gememeli, nce Allah'n bize verdii nimetleri birer birer saymal, ardndan gnahlarmz itiraf edip, istifarda bulunmal, kapsna geldiimizi, baka gidilecek kapnn olmadn dile getirmeli... ve daha sonra isteyeceimiz eyleri istemeliyiz. ("Dua", Sznt, Nisan 2000; "Mnacat Yerine", Sznt, Haziran 2001) Duada Tevessl ve Dikkat Edilmesi Gereken Husus slm limleri arasnda bazlar tevessl kabul etmez ve onun bir nevi irk olduunu sylerler. Hocaefendi, bu mnasebetle sorulan bir soruya cevap verirken, tevessln ciz olduunu kabul etmekle birlikte, bu konuda dua ederken de ok dikkatli davranlmas gerektii hususuna parmak basar. nk bu hususta cidd hatalar yaplmaktadr. (Asrn Getirdii Tereddtler, 4/16) Dua Vakti Olarak Yamur ve En nemli Dua Hocaefendi, sohbetlerde szn dnp dolap yine Allah'a gelmesini ister. Mesel, darda yamur yayor. Herkes ok deiik tedaler iine girebilir. Ama onun dncelerinden geen ey ise; yamur, insanmzn ifadesiyle rahmet'tir. Rahmet'in yere indii an ki, hadis-i eriflerden bildiimize gre her bir yamur tanesini bir melek indirmektedir. te byle bir n, dualarn kabul edildii n deerlendirip dua etme. Bir dier nemli ey ise, kendimiz iin mal, mlk, oluk-ocuk vs. isteme deil, en nemli eyi isteme. Nedir o? Allah'n Yce adnn dnyann drt bir tarafnda duyulmas. (a.g.e., s.177) Dua Vakti Geceler Dinimizin gzelliklerinden birisi de, isteyen istedii yerde ve zamanda, istedii ekilde dua edebilir. Fakat limlerimiz, Kur'n ve hadislerden hareketle duann kable karn olduu zamanlar iinde zellikle geceleri birinci srada sayarlar. Muhterem Glen de, geceleri vridata ak yamalar olarak ve yaplan dualar da Dost'a kavuma veya dostla halvet vesilesi ve ekli olarak grr. ("Dua ve Yaraktaki G", Zamann Altn Dilimi, s. 71) Duann Kabul Vakitleri

Duann kabul edilecei mit edilen vakitler sadece geceler deildir. Bunlara ilaveten Hocaefendi, baka vakitler de saymaktadr. ("Dua Zaman 1", Sznt, Kasm 2002) Duann Dnyev Faydalar Dnya, hizmet yeri, hiret de mkfat yeridir. Onun iin bu dnyada ibadet ederiz ve mkfatmz hirette alacamza inanrz. Aslnda, ibadetin z olan dua iin de ayn ey geerlidir. Fakat Allah'n bir ltfu olarak dualarmzn, dnyada da bir takm faydalarn grebiliriz. Hocaefendi'ye gre duann dnyamza bakan bir takm mnev faydalar da vardr. ("Dua ve Yakartaki G," Zamann Altn Dilimi, s. 71) Dua ve Madd Hastalklarn yilemesi Madd hastalklarn, dua ile iyileip iyilemeyecei tartlmaktadr. Bazlarna gre dua ile hastalklarn iyilemesi mmkn deildir, byle bir ey olamaz. Fakat bizzat Kur'n, m'minler iin ifa olduunu beyan etmektedir. Hadis-i eriflerde de Efendimiz aleyhisselm, hem kendi hastalklar iin dua ediyor, hem de hasta olan ashbna dua retiyor. Ayrca sahabeleri arasnda, dua ile iyileenleri gryoruz. Btn bunlardan hareketle muhterem Glen de, dua ile baz hastalklarn iyileebileceini, zellikle hastann psikolojik durumunun dua ile dzeleceini, moral bulacan, bunun da hastalna mspet ynde tesir edeceini belirtiyor. Fakat denge insan olan Hocaefendi, sebepler dnyasnda yaadmz zellikle vurgulayarak, doktora gitmenize ve ila kullanmanza lzum yok, dua edin geer de demiyor. Kendisi de hastalklar iin dua dua yalvard ve bakasndan dua talep ettii gibi, hem doktora gidiyor, hem de ila kullanyor. Zira ona gre, doktorlarn mdahaleleri ve ila kullanma ile dua etme birbirine aykr olmayp, birbirini tamamlayan unsurlardr; hatt doktora gidip ila kullanma da fiil bir duadr. (Prizma, 2/109, 116) Dua ve Psikolojik-Nrolojik-Psikiyatrik Hastalklar Madd hastalklar bile bazen dua ile iyileiyorsa, elbette ki psikolojik hastalklar da dualarla iyileir. zellikle sar'a ve cinlerin musallat olduu baz hastalklarda duann tesiri byktr. Bu hususta Hocaefendi, ileriye ynelik baz hedefler gstererek, mnev hastalklarn tedavisinde duann nemine dikkat ekmektedir.(nancn Glgesinde,1,153, 159-162) Bu noktada, cinler hastala sebep olabilirler mi gibi bir soru akla gelebilir. Bu hususta da Hocaefendi'nin syledikleri gerekten nemlidir. (nancn Glgesinde, 1/159-162) eytanlardan Korunma ve Dua eytanlarn da errinden korunmak iin dua en byk dayanaklarmzdandr. Hocaefendi, Peygamber Efendimizin (sav) rettii dualarla eytanlarn errinden ve vesveselerinden korunabileceimizi sylemektedir. (Prizma, 1/159; Fasldan Fasla, 2/335)

Duann Bellar Geri evirmesi Hakknda hkm verilmi ve gelmekte olan bellar, duruma gre sadaka ve dua ile geri evrilebilir. Bunlar, tabi ki, Levh-i Mahfuz'a deil, Levh- Mahv ve spat'a ait hkmlerdir. Biz, zamann hakikat olan bu "Levh"de yaadmz iin, sadaka ve dualarla gelmekte olan bellalar savabiliriz. (Prizma, 2/109) Herkesin Gnlk Evrad u Ezkr Olmal "...Netice itibariyle, bir kere daha hatrlatmalym ki; mutlaka herkesin evrd u ezkra ayraca bir zaman olmal ve o, bu konuda hibir mazeret ileri srmemelidir." (Fasldan Fasla, 3/25) Din Heyecann Devam ve Evrd u Ezkr Bir Mslman'n din hayatnn canl ve zinde kalmas, evk ve heyecann yitirmemesi iin evrd u ezkr ok nemlidir. Yoksa insan zamanla inhiraflara, srp dmelere maruz kalp aya kayabilir. te bu noktada Muhterem Glen, Kur'n, Peygamber Efendimiz ve Selef-i slihin'den rendiimizi dualar okumamz salklyor. (a.g.e., s.177) Evrd Ezkrn Terki Cidd Zaafa Sebeptir Allah' zikir ve O'na dua edip yalvarma, nemine binaen, Hocaefendi tarafndan hemen her ibadetin damarlarnda cereyan eden kan'a benzetilir. Kansz insann yaamas mmkn olmad gibi, evrd u ezkrsz ve duasz da yaamak mmkn deildir. Yoksa, insann mnev ve ruh hayatnda ciddi zaaflar meydana gelir ve Allah ile mnasebetlerinde geveme olur. (a.g.e., s.376) En Namsait Anlarda Bile Evrd Terketmeme Hocaefendi, Hz. Ali efendimizin Nehrevan sava gn bile gnlk evrdn terk etmedii hatrlatarak, en zor artlarda bile evrd u ezkrn braklmamas zerinde srarla durur. (a.g.e., s.174) stad ve Evrd u Ezkr Hocaefendi, bata Peygamber Efendimiz (sav) olmak zere, O'nun sahabesi ve daha sonraki asrlarda gelen selef-i salihnin en zor artlarda bile evrd u ezkr ve dualarn terketmediklerini sylerken, bu byk zatlara misal olarak asrmzdan da stad Bedzzaman' zikreder. Zikreder de, onun evrd u ezkr ve dua ile ne kadar megul olduunu deta bir manzara halinde gzlerimizin nnde canlandrr. (a.g.e., s.376) Tebli ve radda Messiriyet ve Evrd u Ezkr Mnasebeti

Baz insanlar, gece-gndz Allah'n dinini anlatmakla megul olduklarn ve evrd u ezkra yeterince veya hi vakit bulamadklarn syler ve bu tembelliklerine mzeret olarak da yaptklar hizmetleri gsterirler. Byle kimseler, belki kendilerine gre hakl olabilirler. Fakat Hocaefendi, byle kimselerin yaptklar ite muvaffak olabilmelerinin, onlarn evrd u ezkrda kusur yapmamalarna bal olduu grndedir. nk ona gre, tebli ve irad ne kadar nemliyse, onda messir olmak ve yaplan iin bereketli olmas iin evrd u ezkr ve dua da o kadar nemlidir. Her hususta rehberimiz olan Peygamber Efendimiz (sav), bu meselede de hsn- misaldir. (a.g.e., s. 377-380; rad Ekseni, s. 150) Hocaefendi'nin Dnyas ve Beddua Hocaefendi'nin temel dnce yaps ve karakteri itibariyle, onun dnyasnda tel'in ve bedduaya yer yoktur. Bu sebeple o, inanmayanlar iin hidayet, inananlar iin istikamet diler. Ona gre, insann iyiliine yaplan dua, kabul grmesi asndan bedduadan daha stndr. Dolaysyla o, kendisine zulmedenlerin, hidayete ulamalar halinde btn haklarn hemen hell edeceini syler. Ayrca yaplan zulm, tahkir ve tezyifler, bizzat Mslmanlarn ahslarna ise, elden geldiince affedici olmal; yok dorudan dine ve Mslmanlara dinlerinden dolay ise, bir de bu zulm ve tahkirler, Mslmanlara ve dine hcumu deta meslek edinmilerden geliyor ve bylelerinin artk imana kabiliyetleri de grnmyorsa, bu takdirde Allah'a havale edilmelidirler. (Yeeren Dnceler, s. 1-6; Prizma, 2/128) Son Sz Hocaefendi'nin dua ynn gereince anlamaktan ve anlatlan hakikatleri azam derecede deerlendirmekten cidden ciziz. Dolaysyla bu ksa almamz, onun, kalp ve ruh hayat, zhd, takvas ve de dua dnyas adna olsa olsa kk bir ayna olabilir. Daha fazla istifade iin, bu almada zikrettiimiz kaynaklara baklmaldr.