Projekt

USTAWA z dnia

o zalegalizowaniu pobytu niektrych cudzoziemcw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o cudzoziemcach

Art. 1. Ustawa okrela zasady zalegalizowania pobytu cudzoziemcw przebywajcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: 1) nieprzerwanie co najmniej od dnia 20 grudnia 2007 r., ktrych pobyt na tym terytorium w dniu wejcia w ycie ustawy jest nielegalny; 2) nieprzerwanie co najmniej od dnia 1 stycznia 2010 r., ktrym przed tym dniem zostaa wydana ostateczna decyzja o odmowie nadania statusu uchodcy, zawierajca orzeczenie o wydaleniu, i ktrych pobyt na tym terytorium w dniu wejcia w ycie ustawy jest nielegalny; 3) wobec ktrych w dniu 1 stycznia 2010 r. trwao postpowanie w sprawie nadania statusu uchodcy wszczte na skutek kolejnego wniosku.

Art. 2. 1. W

postpowaniach

sprawie

udzielenia

lub

cofnicia

cudzoziemcom, o ktrych mowa w art. 1, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na okres 2 lat, a take po udzieleniu tego zezwolenia, stosuje si przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postpowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z pn. zm.1)) oraz art. 59, art. 60 ust. 1 i 3 5 oraz 6 i art. 62 ust. 3 7, 8, 8a i ust. 9 pkt 2 i 3 lit. b ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r.

o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z pn. zm.2)) oraz przepisy wydane na podstawie art. 63 ust. 1 tej ustawy. 2. W postpowaniach, o ktrych mowa w ust. 1, przy wykonywaniu czynnoci majcych na celu ustalenie okolicznoci, o ktrych mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3 i 4 lub art. 13 pkt 2 i 3, nie stosuje si art. 79 Kodeksu postpowania administracyjnego. 3. Udzielenie albo odmowa udzielenia zezwolenia, o ktrym mowa w ust. 1, nastpuje w drodze decyzji administracyjnej.

Art. 3. 1. Wojewoda waciwy ze wzgldu na miejsce pobytu cudzoziemcw, o ktrych mowa w art. 1, udziela zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na okres 2 lat, jeeli wniosek o udzielenie tego zezwolenia zostanie zoony w terminie 6 miesicy od dnia wejcia w ycie ustawy. 2. Cudzoziemcowi zamieszkanie na czas oznaczony, jeeli: 1) nie spenia wymogw do udzielenia tego zezwolenia; 2) jego dane znajduj si w Systemie Informacyjnym Schengen do celw odmowy wjazdu i zostay wpisane przez inne pastwo obszaru Schengen; 3) w postpowaniu w sprawie udzielenia tego zezwolenia zosta zoony wniosek lub zostay przedstawione dokumenty zawierajce informacje; 4) w postpowaniu w sprawie udzielenia tego zezwolenia, w celu uycia za autentyczny, podrobi lub przerobi dokument bd uywa takiego dokumentu jako autentycznego; 5) wymagaj tego wzgldy obronnoci lub bezpieczestwa pastwa albo ochrony bezpieczestwa i porzdku publicznego lub interes Rzeczypospolitej Polskiej; 6) jego dane znajduj si w wykazie cudzoziemcw, ktrych pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest nieprawdziwe dane osobowe lub faszywe odmawia si udzielenia zezwolenia na

niepodany, zwanym dalej wykazem, i zostay umieszczone

na podstawie art. 128 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach. 3. Od decyzji odmawiajcej udzielenia zezwolenia, o ktrym mowa w ust. 1, przysuguje odwoanie do Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw, zwanego dalej Szefem Urzdu. 4. Pobyt cudzoziemca uznaje si za nieprzerwany, jeeli nic innego nie wynika z zebranego materiau dowodowego lub z okolicznoci sprawy. 5. Pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podczas postpowania w sprawie udzielenia zezwolenia, o ktrym mowa w ust. 1, oraz na podstawie tego zezwolenia nie zalicza si do okresu legalnego i nieprzerwanego pobytu cudzoziemca na tym terytorium, uprawniajcego do uzyskania zezwolenia na pobyt rezydenta dugoterminowego WE.

Art. 4. Jeeli termin do zoenia wniosku, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1, zosta zachowany i wniosek nie zawiera brakw formalnych lub braki formalne zostay uzupenione w terminie, wojewoda zamieszcza w dokumencie podry cudzoziemca odcisk stempla, ktry potwierdza zoenie wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.

Art. 5. 1. Jeeli termin do zoenia wniosku, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1, zosta zachowany i wniosek nie zawiera brakw formalnych lub braki formalne zostay uzupenione w terminie, pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uwaa si za legalny do dnia, w ktrym decyzja w sprawie zezwolenia, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1, staa si ostateczna. 2. Jeeli termin do zoenia wniosku nie zostanie zachowany, wojewoda pozostawia wniosek bez rozpoznania. 3. Przepisu ust. 1 nie stosuje si w razie zawieszenia na wniosek strony postpowania w sprawie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.

Art. 6. 1. Jeeli dane cudzoziemca ubiegajcego si o udzielenie zezwolenia, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1, znajduj si w wykazie, wojewoda przed wydaniem decyzji o udzieleniu zezwolenia zwraca si do Szefa Urzdu z wnioskiem o przekazanie informacji o podstawie prawnej i uzasadnieniu faktycznym umieszczenia danych cudzoziemca w wykazie. 2. Szef Urzdu udziela wojewodzie informacji o umieszczeniu danych cudzoziemca w wykazie, terminie obowizywania wpisu, podstawie prawnej i uzasadnieniu faktycznym wpisu. 3. W przypadku wpisw umieszczonych na podstawie art. 128 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach Szef Urzdu nie udziela wojewodzie informacji o uzasadnieniu faktycznym wpisu.

Art. 7. 1. Komendant oddziau Stray Granicznej lub komendant placwki Stray Granicznej pobiera od cudzoziemca, ktry zoy wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, odciski linii papilarnych za pomoc kart daktyloskopijnych lub urzdzenia do elektronicznego pobierania odciskw. 2. Odciski, o ktrych mowa w ust. 1, pobiera komendant oddziau Stray Granicznej lub komendant placwki Stray Granicznej waciwy ze wzgldu na siedzib wojewody, do ktrego cudzoziemiec zoy wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.

Art. 8. Pozostawia si bez rozpoznania nastpujce wnioski zoone w toku postpowania o udzielenie zezwolenia, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1: 1) wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony zoony na podstawie przepisw ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach; 2) wniosek o udzielenie zezwolenia na osiedlenie si lub o zezwolenie na pobyt rezydenta dugoterminowego WE.

Art. 9. Decyzja o udzieleniu zezwolenia, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1, z dniem, w ktrym staa si ostateczna, powoduje wyganicie decyzji o zobowizaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, decyzji o wydaleniu z terytorium
4

Rzeczypospolitej Polskiej oraz zawartych w innych decyzjach orzecze o zobowizaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub orzecze o wydaleniu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 10. Dane cudzoziemca umieszczone w wykazie na innej podstawie ni art. 128 ust. 1 pkt 1 i 2 lub 6 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach wykrela si z wykazu, gdy decyzja o udzieleniu zezwolenia, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1, staa si ostateczna.

Art. 11. 1. Wojewoda,

ktry

udzieli

zezwolenia,

ktrym

mowa

w art. 3 ust. 1, cudzoziemcowi, ktrego dane zostay umieszczone w wykazie, przekazuje Szefowi Urzdu odpis ostatecznej decyzji w tej sprawie. 2. Wojewoda informuje cudzoziemca, ktremu udzielono zezwolenia, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1, o obowizkach zwizanych z uzyskaniem tego zezwolenia.

Art. 12. Cudzoziemiec, ktremu udzielono zezwolenia, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1, moe wykonywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej prac bez zezwolenia na podstawie umowy o prac.

Art. 13. Cudzoziemcowi cofa si zezwolenie, o ktrym mowa w art. 3 ust. 1, jeeli: 1) wymagaj tego wzgldy obronnoci lub bezpieczestwa pastwa albo ochrony bezpieczestwa i porzdku publicznego albo mogoby to naruszy interes Rzeczypospolitej Polskiej; 2) w postpowaniu w sprawie udzielenia tego zezwolenia zosta zoony wniosek lub zostay dane przedstawione osobowe lub dokumenty faszywe

zawierajce informacje;

nieprawdziwe

3) w postpowaniu w sprawie udzielenia tego zezwolenia, w celu uycia za autentyczny, podrobi lub przerobi dokument bd uywa takiego dokumentu jako autentycznego;
5

4) opuci na stae terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 14. W ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472, z 2010 r. Nr 81, poz. 531 oraz z 2011 r. Nr 73, poz. 390) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 2 po pkt 9b dodaje si pkt 9c i 9d w brzmieniu: 9c) przesiedlenie przeniesienie z kraju trzeciego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemca uznanego przez Wysokiego Komisarza do Spraw Uchodcw za

kwalifikujcego si do ochrony midzynarodowej, w celu nadania statusu uchodcy lub udzielenia ochrony

uzupeniajcej; 9d) relokacja przemieszczenie z pastwa czonkowskiego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemca objtego ochron midzynarodow i w ramach midzy podziau pastwami

odpowiedzialnoci czonkowskimi;; 2) w art. 21:

solidarnoci

a) w ust. 1 pkt 5 i 6 otrzymuj brzmienie: 5) nie moe duej odmawia korzystania z ochrony pastwa, ktrego jest obywatelem, z powodu ustania okolicznoci, w zwizku z ktrymi uzyska status uchodcy, i nie przedstawi przekonywajcych

powodw zwizanych z przeladowaniami, w zwizku z ktrymi uzyska ten status, lub innych powodw uzasadnionej obawy przed przeladowaniem,

uzasadniajcych jego odmow korzystania z ochrony pastwa, ktrego obywatelstwo posiada; 6) bdc bezpastwowcem, moe powrci do pastwa, w ktrym mia poprzednio stae miejsce zamieszkania, z powodu ustania okolicznoci, w zwizku z ktrymi

uzyska

status

uchodcy,

nie

przedstawi

przekonywajcych powodw zwizanych z przeladowaniami, w zwizku z ktrymi uzyska ten status, lub innych powodw uzasadnionej uzasadniajcych obawy jego przed odmow

przeladowaniem,

powrotu do tego pastwa;, b) ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Pozbawienie statusu uchodcy w przypadku, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 5 lub 6, moe nastpi w przypadku: 1) zmian okolicznoci majcych charakter na tyle znaczcy i dugotrway, e dalsza obawa cudzoziemca przed przeladowaniem nie jest uzasadniona; 2) gdy organy wadzy publicznej kraju pochodzenia cudzoziemca, jak rwnie ugrupowania lub

organizacje, w tym organizacje midzynarodowe, kontrolujce ten kraj lub znaczn cz jego terytorium, zapobieenia podjy niezbdne rodki w w celu

przeladowaniom,

szczeglnoci

przez zapewnienie skutecznego systemu prawnego w zakresie rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania czynw stanowicych przeladowania oraz karania za takie czyny, i zapewniaj osobom przeladowanym dostp do takich rodkw.; 3) w art. 29 w ust. 1 w pkt 6: a) w lit. d rednik zastpuje si przecinkiem, b) dodaje si lit. e w brzmieniu: e) adresie orodka, w ktrym musi si on stawi;;

4) w art. 36: a) ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. W zawiadczeniu, o ktrym mowa w ust. 1, potwierdza si okres, jaki upyn od dnia wszczcia postpowania, oraz okoliczno, e przyczyna niewydania decyzji
7

w terminie

miesicy

nie

ley

po

stronie

wnioskodawcy., b) dodaje si ust. 3 w brzmieniu: 3. Zawiadczenie, o ktrym mowa w ust. 1, jest wane do dnia, w ktrym decyzja w sprawie o nadanie statusu uchodcy stanie si ostateczna.; 5) w art. 37: a) w ust. 1 po pkt 3 dodaje si pkt 3a w brzmieniu: 3a) stawi si w orodku w terminie 2 dni od dnia przyjcia wniosku przez organ przyjmujcy wniosek;, b) po ust. 1 dodaje si ust. 1a w brzmieniu: 1a. Przepisu ust. 1 pkt 3a nie stosuje si do cudzoziemca, o ktrym mowa w art. 70 ust. 2.; 6) w art. 41 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Jeeli w toku postpowania inne pastwo czonkowskie, odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003, wyrazi zgod na przejcie wnioskodawcy lub osoby, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje, organ prowadzcy postpowanie wydaje decyzj o ich

przekazaniu i o umorzeniu postpowania.; 7) w art. 42 w ust. 1 po pkt 1 dodaje si pkt 1a w brzmieniu: 1a) nie stawi si w orodku w terminie 2 dni od dnia przyjcia wniosku przez organ przyjmujcy wniosek,; 8) w art. 48: a) w ust. 2 pkt 3 otrzymuje brzmienie: 3) jest obowizany do Polskiej opuszczenia na terytorium decyzji

Rzeczypospolitej

podstawie

o wydaleniu, ktra nie zostaa wykonana;, b) w ust. 4 pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) obowizek opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wynika z wczeniejszej decyzji o wydaleniu,
8

ktra nie zostaa wykonana, a decyzja o odmowie nadania statusu uchodcy nie zawiera orzeczenia o udzieleniu ochrony uzupeniajcej albo zgody na pobyt tolerowany.; 9) po art. 53 dodaje si art. 53a w brzmieniu: Art. 53a. Koszty wydalenia cudzoziemca, wobec ktrego postpowanie w sprawie nadania statusu uchodcy zakoczyo si orzeczeniem o wydaleniu, s

finansowane z budetu pastwa z czci, ktrej dysponentem jest minister waciwy do spraw wewntrznych.; 10) w art. 67 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Maoletniego bez opieki, ktremu odmwiono nadania statusu uchodcy, udzielenia ochrony uzupeniajcej i zgody na pobyt tolerowany, pozostawia si w placwce opiekuczo-wychowawczej do czasu przekazania go organom lub organizacjom kraju pochodzenia, do ktrych zada

statutowych nale sprawy maoletnich.; 11) w art. 70: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Wnioskodawcy oraz osobie, w imieniu ktrej

wnioskodawca wystpuje, zapewnia si pomoc socjaln i opiek medyczn oraz mona zapewni: 1) pomoc w dobrowolnym powrocie do kraju, do ktrego maj prawo wjazdu, zwan dalej pomoc

w dobrowolnym powrocie; 2) pomoc w przypadku przeniesienia cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003., b) uchyla si ust. 4 i 5;

12) w art. 71: a) ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. Ekwiwalent pieniny, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b: 1) przysuguje w zamian za wyywienie dziecka do ukoczenia przez nie 6 lat lub ucznia szkoy podstawowej, gimnazjalnej; 2) moe by przyznany, jeeli wymagaj tego wzgldy organizacyjne., b) dodaje si ust. 4 w brzmieniu: 4. Cudzoziemcom otrzymujcym pomoc socjaln gimnazjum lub szkoy ponad-

w postaci wiadczenia pieninego przysuguje: 1) pomoc w formie nauki jzyka polskiego

i podstawowych materiaw niezbdnych do nauki tego jzyka; 2) pomoce dydaktyczne dla dzieci korzystajcych z nauki i opieki w publicznych placwkach, szkoach podstawowych, gimnazjach lub szkoach ponadgimnazjalnych; 3) pokrycie, w miar moliwoci, kosztw zaj pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych dzieci.; 13) art. 72 otrzymuje brzmienie: Art. 72. 1. wiadczenie w przypadku pienine gdy moe przysugiwa, tego wzgldy

wymagaj

organizacyjne albo jest to niezbdne do: 1) zapewnienia bezpieczestwa cudzoziemcowi, z uwzgldnieniem samotnych kobiet; 2) ochrony porzdku publicznego; 3) ochrony i utrzymania wizi rodzinnych; szczeglnej sytuacji

10

4) przygotowania cudzoziemca do prowadzenia samodzielnego ycia poza orodkiem, po

otrzymaniu decyzji o nadaniu statusu uchodcy albo decyzji o odmowie nadania statusu uchodcy, w ktrej udzielono ochrony

uzupeniajcej lub zgody na pobyt tolerowany. 2. wiadczenie pienine nie przysuguje za okres, kiedy cudzoziemiec przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. 3. Decyzj w sprawie udzielania wiadczenia

pieninego wydaje, na wniosek cudzoziemca lub z urzdu, Szef Urzdu. 4. Szef Urzdu stwierdza wyganicie decyzji

w sprawie udzielania wiadczenia pieninego, w przypadku gdy: 1) ustay okolicznoci, ktre uzasadniay jej

udzielanie; 2) istniej okolicznoci, o ktrych mowa w art. 70 ust. 2 pkt 3 6; 3) cudzoziemiec mimo otrzymywania wiadczenia pieninego nadal przebywa w orodku. 5. Szef Urzdu orzeka w decyzji stwierdzajcej wyganicie decyzji o udzielaniu wiadczenia pieninego o przywrceniu pomocy udzielanej w orodku, gdy cudzoziemiec jest uprawniony do otrzymywania pomocy socjalnej. 6. Decyzji stwierdzajcej wyganicie decyzji

o udzielaniu wiadczenia pieninego nadaje si rygor natychmiastowej wykonalnoci.; 14) art. 74 otrzymuje brzmienie: Art. 74. 1. Pomoc socjaln i opiek medyczn zapewnia si w okresie:
11

1) postpowania

sprawie

nadania

statusu

uchodcy, poczwszy od dnia zgoszenia si cudzoziemca w orodku, z tym e w sytuacjach szczeglnych, zwizanych z zagroeniem ycia lub zdrowia cudzoziemca, opieka medyczna przysuguje od dnia zoenia przez cudzoziemca wniosku o nadanie statusu uchodcy; 2) 2 miesicy od dnia dorczenia decyzji

ostatecznej w sprawie nadania statusu uchodcy albo przez okres 14 dni od dnia dorczenia decyzji ostatecznej o umorzeniu postpowania, w przypadku gdy postpowanie w sprawie nadania statusu uchodcy zostao umorzone. 2. Pomocy socjalnej i opieki medycznej nie udziela si po upywie: 1) 14 dni od dnia dorczenia decyzji ostatecznej o umorzeniu postpowania, w przypadku gdy postpowanie w sprawie nadania statusu

uchodcy zostao umorzone; 2) terminu wykonania obowizku opuszczenia przez cudzoziemca terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po wydaniu decyzji o odmowie nadania statusu uchodcy, udzielenia ochrony

uzupeniajcej lub zgody na pobyt tolerowany; 3) 2 miesicy od dnia dorczenia decyzji

ostatecznej w pozostaych przypadkach. 3. Okres udzielania pomocy socjalnej i opieki

medycznej ulega przedueniu do dnia, w ktrym cudzoziemiec powinien opuci terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej w sposb zorganizowany przez Szefa Urzdu, w przypadku:

12

1) gdy cudzoziemiec powiadomi na pimie Szefa Urzdu o zamiarze dobrowolnego powrotu; 2) przeniesienia cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego rozpatrzenie odpowiedzialnego o nadanie za statusu

wniosku

uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003. 4. Jeeli w stosunku do maonkw lub ich

maoletnich dzieci, przebywajcych w orodku, tocz si odrbne postpowania w sprawach nadania statusu uchodcy, okresy pomocy udzielanej

maonkom i ich maoletnim dzieciom kocz si jednoczenie z upywem okresu udzielania pomocy, ktry jest duszy.; 15) w art. 75 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Pomoc w dobrowolnym powrocie obejmuje pokrycie: 1) kosztw zakupu biletu na przejazd rodkiem komunikacji publicznej do wybranego przez cudzoziemca kraju, do ktrego ma prawo wjazdu, lub za do pastwa

czonkowskiego

odpowiedzialnego

rozpatrzenie

wniosku o nadanie statusu uchodcy; 2) opat administracyjnych zwizanych z uzyskaniem wiz i zezwole; 3) kosztw wyywienia w podry.; 16) po art. 75 dodaje si art. 75a w brzmieniu: Art. 75a. 1. Pomoc zwizan z przeniesieniem cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia zapewni Rady (WE)

nr 343/2003

mona

cudzoziemcowi,

ktry otrzyma decyzj o przekazaniu do innego pastwa

13

czonkowskiego

odpowiedzialnego

za

rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003 oraz o umorzeniu postpowania o nadanie statusu uchodcy i nie podlega przekazaniu w trybie okrelonym w art. 41 ust. 2. 2. Do pomocy, o ktrej mowa w ust. 1, stosuje si przepisy art. 75 ust. 2 4.; 17) art. 77 otrzymuje brzmienie: Art. 77. W przypadku gdy cudzoziemiec korzystajcy

z pomocy socjalnej w orodku przebywa poza tym orodkiem przez okres duszy ni 2 dni, udzielanie tej pomocy wstrzymuje si z mocy prawa do czasu jego powrotu.; 18) po art. 80 dodaje si art. 80a w brzmieniu: Art. 80a. Cudzoziemca przyjmowanego do orodka informuje si w zrozumiaym dla niego jzyku o przysugujcych mu prawach i cicych na nim

obowizkach oraz umoliwia mu zapoznanie si z przepisami regulujcymi udzielanie pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy i regulaminem pobytu w orodku.; 19) art. 82 otrzymuje brzmienie: Art. 82. 1. Cudzoziemiec obowizany: 1) przestrzega regulaminu pobytu w orodku; 2) stosowa si do polece personelu orodka; 3) dba o higien osobist i czysto pomieszcze; 4) poddawa si badaniom lekarskim i zabiegom sanitarnym, zaleconym przez lekarza przebywajcy w orodku jest

sprawujcego opiek medyczn w orodku; 5) w przypadku wystpienia objaww choroby lub zaistnienia zdarzenia grocego powstaniem
14

szkody

mieniu

orodka

niezwocznie

powiadomi o tym personel orodka; 6) przenie si do innego orodka, jeeli

wymagaj tego wzgldy organizacyjne. 2. Minister waciwy do spraw wewntrznych okreli, w drodze rozporzdzenia, regulamin pobytu

w orodku, obejmujcy w szczeglnoci warunki wstpu na teren orodka oraz odwiedzin, sposb organizacji posikw, przepisy porzdkowe oraz sposb przyjmowania wnioskw i skarg,

uwzgldniajc w szczeglnoci potrzeby cudzoziemcw przebywajcych w orodku, a take konieczno zapewnienia bezpiecznych warunkw pobytu na terenie orodka oraz sprawnego jego funkcjonowania.; 20) po art. 82 dodaje si art. 82a 82c w brzmieniu: Art. 82a. Cudzoziemiec przyjty do orodka ma prawo do: 1) podtrzymywania zwyczajw, tradycji narodowych i kulturowych oraz wykonywania praktyk

religijnych; 2) swobodnego poruszania si po terenie orodka, z wyczeniem miejsc objtych zakazem wstpu; 3) dostpu do informacji o podmiotach udzielajcych bezpatnej pomocy prawnej w sprawach o nadanie statusu uchodcy; 4) dostpu do informacji lub o organizacjach do

pozarzdowych ktrych zada

midzynarodowych, nale

statutowych

sprawy

uchodcw; 5) dostpu do informacji o procedurach

przeciwdziaania oraz reagowania na przypadki

15

przemocy, w tym na tle seksualnym lub ze wzgldu na pe; 6) przyjmowania odwiedzin w przeznaczonych do tego pomieszczeniach; 7) skadania do Szefa Urzdu, w jzyku ojczystym, skarg i wnioskw w sprawach funkcjonowania orodka i warunkw pobytu w nim. Art. 82b. 1. Uprawnienie cudzoziemca do pobytu na terenie orodka potwierdza identyfikator. 2. Identyfikator, o ktrym mowa w ust. 1, zawiera nastpujce dane cudzoziemca: 1) zdjcie; 2) imi i nazwisko; 3) dat urodzenia; 4) obywatelstwo; 5) okres wanoci identyfikatora. 3. W identyfikatorze, o ktrym mowa w ust. 1, zamieszcza si take imi, nazwisko i dat urodzenia towarzyszcego cudzoziemcowi

maoletniego dziecka. Art. 82c. 1. Szef Urzdu moe na zleci organizacjom umw

midzynarodowym,

podstawie

midzynarodowych, organizacj dobrowolnego powrotu. 2. Podmiotom innym ni wymienione w ust. 1 Szef Urzdu moe zleci, na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie

publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z pn. zm.3)): 1) prowadzenie nauki jzyka polskiego;

16

2) przeniesienie cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego rozpatrzenie odpowiedzialnego o nadanie za statusu

wniosku

uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003.; 21) art. 85 i 86 otrzymuj brzmienie: Art. 85. Koszty pomocy socjalnej, opieki medycznej,

z wyczeniem kosztw okrelonych w przepisach ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakae i chorb zakanych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570, z pn. zm.4)), zasiku pogrzebowego, pomocy w dobrowolnym powrocie, pomocy zwizanej z przeniesieniem cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003 oraz prowadzenia orodkw s finansowane z budetu pastwa, z czci, ktrej dysponentem jest minister waciwy do spraw wewntrznych, ze rodkw bdcych w dyspozycji Szefa Urzdu. Art. 86. 1. Minister waciwy do spraw wewntrznych okreli, w drodze rozporzdzenia: 1) wysoko jednorazowej pomocy pieninej lub warto bonw towarowych na zakup odziey i obuwia, zwizanych z pobytem w orodku; 2) wysoko staej pomocy pieninej na zakup rodkw higieny osobistej, kieszonkowego oraz ekwiwalentu pieninego w zamian za

wyywienie, zwizanych z pobytem w orodku; 3) wysoko wiadczenia pieninego na pokrycie we wasnym zakresie kosztw pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

17

4) wysoko

pomocy

na

pokrycie

kosztw

wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego cudzoziemiec przeniesieniem ma do prawo innego wjazdu, pastwa lub czon-

kowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku podstawie nr 343/2003; 5) termin i sposb wypaty wiadcze, o ktrych mowa w pkt 1 4; 6) wysoko stawki dziennej wyywienia o nadanie statusu uchodcy Rady na

rozporzdzenia

(WE)

zbiorowego w orodku. 2. W rozporzdzeniu, o ktrym mowa w ust. 1, minister uwzgldni: 1) minimalne koszty uzupenienia odziey waciwy do spraw wewntrznych

cudzoziemca w celu jej dostosowania do pory roku; 2) koszty nabycia podstawowych rodkw higieny osobistej; 3) konieczno zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb cudzoziemca oraz jego rodziny; 4) liczb czonkw rodziny cudzoziemca; 5) zrnicowanie wysokoci kieszonkowego ze wzgldu na dziaania cudzoziemca na rzecz orodka i przebywajcych w nim osb; 6) konieczno zapewnienia odpowiedniego

dostpu do pomocy dla cudzoziemcw przy okrelaniu terminu i sposobu jej wypaty.;

18

22) w dziale II po rozdziale 5 dodaje si rozdzia 5a w brzmieniu: Rozdzia 5a Przesiedlenie i relokacja Art. 86a. 1. Przesiedleniu lub relokacji bd podlega

cudzoziemcy, ktrzy speniaj warunki do nadania statusu uchodcy lub ochrony uzupeniajcej

okrelone w rozdziale 1. 2. Cudzoziemcowi, ktry zosta przesiedlony lub relokowany na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej, nadaje si status uchodcy lub udziela si ochrony uzupeniajcej. Art. 86b. 1. Rada Ministrw moe okreli, w drodze

rozporzdzenia: 1) liczb cudzoziemcw, ktrzy mog by

przesiedleni lub relokowani w danym roku; 2) pastwa, z ktrych bd oni przybywa; 3) wysoko rodkw przeznaczonych na pokrycie kosztw przesiedlenia lub relokacji, w tym kosztw zwizanych z czynnociami

podejmowanymi przez organy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, kosztw pomocy wiadczonej cudzoziemcom przesiedlonym lub relokowanym i kosztw zwizanych z ich integracj, a take rda pokrycia tych kosztw. 2. W rozporzdzeniu, o ktrym mowa w ust. 1, Rada Ministrw uwzgldni aspekty humanitarne decyzji o przesiedleniu lub relokacji, konieczno

zaspokojenia niezbdnych potrzeb przesiedlanych lub relokowanych cudzoziemcw w okresie

postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy lub ochrony uzupeniajcej, a take rzeczywiste koszty indywidualnych
19

programw

integracji,

o ktrych mowa w art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z pn. zm.5)). Art. 86c. Cudzoziemiec zakwalifikowany do przesiedlenia lub relokacji przed przyjazdem na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej skada wniosek o nadanie statusu uchodcy do Szefa Urzdu za porednictwem funkcjonariusza Stray Granicznej, delegowanego do wykonania zadania poza granicami pastwa, ktry zosta upowaniony do przyjcia takiego wniosku przez komendanta oddziau Stray Granicznej

waciwego miejscowo dla m.st. Warszawy. Art. 86d. Funkcjonariusz Stray Granicznej, o ktrym mowa w art. 86c: 1) wykonuje czynnoci, o ktrych mowa w art. 29 ust. 1, z wyczeniem czynnoci okrelonych w pkt 3 lit. c i pkt 4, i niezwocznie przekazuje wniosek w celu rozpatrzenia Szefowi Urzdu; 2) wydaje zawiadczenie tosamoci, o ktrym mowa w art. 55 ust. 1, wane od dnia wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 3) zawiadamia pastwowego inspektora sanitarnego waciwego ze wzgldu na miejsce wjazdu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej o odmowie cudzoziemca, o ktrym mowa w art. 86c, lub osoby, w imieniu ktrej cudzoziemiec ten wystpuje, poddania si

badaniom lekarskim i zabiegom sanitarnym. Art. 86e. Przesuchanie cudzoziemca, o ktrym mowa

w art. 86c, w celu wyjanienia faktw istotnych dla rozstrzygnicia sprawy, odbywa si w miejscu jego pobytu.

20

Art. 86f. 1. Jeeli organ prowadzcy postpowanie zamierza nada cudzoziemcowi status uchodcy lub udzieli mu ochrony uzupeniajcej, zwraca si do Szefa Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, a w razie potrzeby take do innych organw, z wnioskiem o przekazanie informacji, czy wobec cudzoziemca, o ktrym mowa w art. 86c, lub osoby, w imieniu ktrej cudzoziemiec ten wystpuje, zachodz

okolicznoci, o ktrych mowa w art. 19 ust. 1 pkt 3 lub ust. 2, art. 20 ust. 1 pkt 2, ust. 2 lub 3 lub w art. 97 ust. 1a. 2. Szef Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego i inne organy przekazuj informacje, o ktrych mowa w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku o ich przekazanie. 3. Jeeli organy, o ktrych mowa w ust. 2, nie przeka informacji w terminie 14 dni, uznaje si, e wymg uzyskania informacji zosta speniony. Art. 86g. 1. Po przyjedzie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przesiedlony lub relokowany cudzoziemiec przekazuje Szefowi Urzdu swj dokument podry oraz dokument podry osoby, w imieniu ktrej wystpuje komendanta Granicznej, granicy. 2. Cudzoziemiec, o ktrym mowa w ust. 1, jest obowizany stawi si w orodku w terminie 2 dni od dnia wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 86h. W przypadkach zagroenia ycia lub zdrowia cudzoziemcowi, o ktrym mowa w art. 86g ust. 1, do depozytu, lub za porednictwem Stray

oddziau w ktrej

placwki

nastpuje

przekroczenie

21

zapewnia si opiek medyczn od dnia wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 86i. 1. W zakresie nieuregulowanym w niniejszym

rozdziale stosuje si przepisy dziau II. 2. Do cudzoziemcw podlegajcych relokacji nie stosuje si art. 40 ust. 2 pkt 1.; 23) w art. 87: a) w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) wnioskodawca lub osoba, w imieniu ktrej

wnioskodawca wystpuje, nielegalnie przekroczyli lub usiowali przekroczy granic, chyba e przybyli bezporednio z terytorium, na ktrym ich yciu lub wolnoci zagraao niebezpieczestwo przeladowania lub ryzyko wyrzdzenia wiarygodne powanej przyczyny krzywdy, nielegalnego

przedstawili

wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i zoyli wniosek o nadanie statusu uchodcy niezwocznie po przekroczeniu granicy;, b) ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. W przypadkach, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2, Stra Graniczna zatrzymuje wnioskodawc lub osob, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje, na wniosek Szefa Urzdu.; 24) w art. 88 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Wnioskodawc lub osob, w imieniu ktrej

wnioskodawca wystpuje, w przypadkach, o ktrych mowa w art. 87, umieszcza si w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia, z tym e areszt w celu wydalenia stosuje si, gdy z okolicznoci ustalonych przez organ Stray Granicznej wynika, e jest to niezbdne ze wzgldu na obronno lub bezpieczestwo pastwa albo bezpieczestwo i porzdek publiczny.;
22

25) w art. 89 ust. 4 i 5 otrzymuj brzmienie: 4. Postanowienie o umieszczeniu wnioskodawcy lub osoby, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje, w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia w przypadku, o ktrym mowa w art. 87 ust. 2 pkt 2, wydaje, na wniosek organu Stray Granicznej, sd rejonowy, w obszarze waciwoci ktrego znajduje si siedziba tego organu. 5. Postanowienie w sprawie przeduenia okresu pobytu w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia wydaje, na wniosek organu Stray Granicznej, sd rejonowy, w obszarze waciwoci ktrego znajduje si siedziba tego organu.; 26) w art. 89ib dodaje si ust. 4 w brzmieniu: 4. W przypadku siy osobisty wyszej, odbir uniemoliwiajcej dokumentu podry

cudzoziemcowi

przewidzianego w Konwencji Genewskiej, odbioru tego dokumentu moe dokona penomocnik legitymujcy si penomocnictwem szczeglnym. Przepisu ust. 3 nie stosuje si.. Art. 15. W ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 75: a) po ust. 1 dodaje si ust. 1a w brzmieniu: 1a. Tymczasowy cudzoziemca polski mona dokument wyda podry dla

cudzoziemcowi

podlegajcemu przesiedleniu lub relokacji, ktry nie posiada wanego dokumentu podry., b) ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. Wydanie tymczasowego polskiego dokumentu podry dla cudzoziemca nastpuje na wniosek cudzoziemca, z tym e wydanie tego dokumentu cudzoziemcowi, o ktrym mowa w ust. 2, moe nastpi take z urzdu.
23

W przypadku, o ktrym mowa w ust. 1a, z wnioskiem wystpuje Szef Urzdu., c) w ust. 4 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) w ust. 1 i 1a do jednokrotnego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;; 2) w art. 83 w ust. 2 pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) tymczasowego cudzoziemca, podlegajcemu: a) wydaleniu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, b) przesiedleniu lub relokacji i nieposiadajcemu wanego dokumentu podry;. polskiego jeeli jest dokumentu wydawany podry dla

cudzoziemcowi

Art. 16. Do postpowa wszcztych na podstawie przepisw ustaw zmienianych w art. 14 i 15 przed dniem wejcia w ycie niniejszej ustawy stosuje si przepisy dotychczasowe.

Art. 17. Dotychczasowe przepisy wykonawcze, wydane na podstawie art. 86 ustawy zmienianej w art. 14, zachowuj moc do dnia wejcia w ycie przepisw wykonawczych wydanych na podstawie art. 86 ustawy zmienianej w art. 14, w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw, nie duej jednak ni przez 12 miesicy od dnia wejcia w ycie ustawy.

Art. 18. 1. Maksymalny limit wydatkw budetu pastwa przeznaczonych na pomoc dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, o ktrej mowa w rozdziale 5 dziau II ustawy zmienianej w art. 14, z wyczeniem wydatkw zwizanych z przesiedleniem lub relokacj, w okresie 10 lat, stanowi kwot 100 000 000 z w kadym roku. 2. Minister waciwy do spraw wewntrznych monitoruje

wykorzystanie limitu wydatkw, o ktrym mowa w ust. 1, dokonujc przynajmniej

24

cztery razy w roku, wedug stanu na koniec kadego kwartau, oceny wykorzystania limitu wydatkw na dany rok.

Art. 19. 1. Ustala si nastpujce mechanizmy korygujce: 1) ograniczenie co najmniej jednego ze wiadcze udzielanych w formie pieninej, wypacanych cudzoziemcom

ubiegajcym si o nadanie statusu uchodcy w ramach udzielanej im pomocy, przez: a) obnienie wysokoci jednorazowej pomocy pieninej lub wartoci bonw towarowych na zakup odziey i obuwia o nie wicej ni 50 % albo wstrzymanie przyznawania tej pomocy lub wydawania tych bonw i zapewnianie odziey i obuwia jedynie w uzasadnionych przypadkach, b) obnienie wysokoci staej pomocy pieninej na zakup rodkw higieny osobistej o nie wicej ni 30 % albo wstrzymanie tej formy pomocy i dostarczanie tych rodkw w naturze, c) obnienie wysokoci kieszonkowego o nie wicej ni 50 % albo wstrzymanie tej formy pomocy, d) obnienie wysokoci ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie o nie wicej ni 30 % albo wstrzymanie tej formy pomocy i zapewnianie wyywienia w orodku, e) obnienie wysokoci wiadczenia pieninego, o ktrym mowa w art. 71 ust. 1 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 14, o nie wicej ni 30 % albo wstrzymanie udzielania tej pomocy w stosunku do cudzoziemcw, ktrzy dotychczas nie ubiegali si o nadanie statusu uchodcy; wstrzymanie to moe czy si z obnieniem wysokoci stawki dziennej wyywienia zbiorowego w orodkach, o ktrych mowa w art. 26 ust. 2 ustawy zmienianej w art. 14, o nie wicej ni 30 %,

25

f) ograniczenie katalogu wydatkw zaliczanych do kosztw pogrzebu cudzoziemca, o ktrym mowa w art. 84 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 14, organizowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podmioty, o ktrych mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarych (Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295, z pn. zm.6)) do wydatkw na: kremacj zwok, zorganizowanie pogrzebu, przepro-

wadzenie pochwku zmarego oraz na zakup miejsca pochowania na cmentarzu, trumny lub urny, g) obnienie maksymalnej kwoty zasiku pogrzebowego wypacanego na wniosek osoby, o ktrej mowa w art. 84 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 14, o nie wicej ni 30 %; 2) ograniczenie co najmniej jednego ze wiadcze udzielanych w formie niepieninej cudzoziemcom ubiegajcym si

o nadanie statusu uchodcy przez: a) obnienie wymiaru czasu nauki jzyka polskiego o nie wicej ni 50 %, w zaokrgleniu do penych godzin lekcyjnych, albo wstrzymanie tej nauki, b) obnienie wydatkw na zakup podstawowych materiaw niezbdnych do nauki jzyka polskiego o nie wicej ni 50 % albo wstrzymanie zapewniania tych materiaw, c) obnienie wydatkw na zakup pomocy dydaktycznych dla dzieci korzystajcych z nauki i opieki w publicznych placwkach, szkoach podstawowych, gimnazjach lub szkoach ponadgimnazjalnych o nie wicej ni 50 %, d) ograniczenie wydatkw na finansowanie przejazdw

rodkami transportu publicznego w celu wzicia udziau w postpowaniu w sprawie nadania statusu uchodcy, w celu leczenia lub poddania si szczepieniom ochronnym lub w innych szczeglnie uzasadnionych przypadkach,

26

przez

finansowanie

przejazdu

najtaszymi

rodkami

transportu publicznego, e) wstrzymanie finansowania przejazdw rodkami transportu publicznego w celach innych ni udzia w postpowaniu w sprawie nadania statusu uchodcy oraz innych ni leczenie lub poddanie si szczepieniom ochronnym; 3) ograniczenie zakresu opieki medycznej, o ktrej mowa w art. 73 ustawy zmienianej w art. 14: a) przez wyczenie z zakresu tej opieki co najmniej jednego z nastpujcych wiadcze, o ktrych mowa w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z pn. zm.7)): leczenia uzalenie, leczenia stomatologicznego, programw zdrowotnych, b) do podstawowej opieki zdrowotnej w przypadku gdy nastpi znaczny wzrost liczby cudzoziemcw przybyych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Minister waciwy do spraw wewntrznych wprowadza co najmniej jeden z mechanizmw korygujcych, o ktrych mowa w ust. 1, w przypadku gdy: 1) moe nastpi przekroczenie limitu wydatkw przewidzianych na okres jednego roku; 2) w okresie od pocztku roku kalendarzowego do dnia ostatniej oceny, o ktrej mowa w art. 18 ust. 2, cz limitu rocznego przypadajcego proporcjonalnie na ten okres zostaa

przekroczona co najmniej o 10 %.

Art. 20. Minister waciwy do spraw wewntrznych, po zasigniciu opinii Szefa Urzdu, wprowadza, w drodze rozporzdzenia, mechanizmy korygujce,

27

o ktrych mowa w art. 19 ust. 1, i okrela okres ich obowizywania, majc na celu zagwarantowanie cudzoziemcom ubiegajcym si o nadanie statusu uchodcy niezbdnej opieki, tak aby wysoko tej pomocy nie przekroczya rocznego limitu wydatkw, o ktrym mowa w art. 18 ust. 1, oraz uwzgldniajc konieczno minimalizowania skutkw oddziaywania tych mechanizmw na cudzoziemcw.

Art. 21. Ustawa wchodzi w ycie po upywie 30 dni od dnia ogoszenia.

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188 i Nr 170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181, poz. 1524, z 2008 r. Nr 229, poz. 1539, z 2009 r. Nr 195, poz. 1501 i Nr 216, poz. 1676, z 2010 r. Nr 40, poz. 230, Nr 167, poz. 1131, Nr 182, poz. 1228 i Nr 254, poz. 1700 oraz z 2011 r. Nr 6, poz. 18 i Nr 34, poz. 173. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 818 i Nr 165, poz. 1170, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 180, poz. 1112, Nr 216, poz. 1367, Nr 227, poz. 1505 i Nr 234, poz. 1570, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz. 206 i Nr 95, poz. 790 oraz z 2010 r. Nr 81, poz. 531, Nr 96, poz. 620 i Nr 239, poz. 1593. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 161, poz. 1078 i Nr 182, poz. 1228 oraz z 2011 r. Nr 5, poz. 13, Nr 28, poz. 143 i Nr 87, poz. 484. Zmiany wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 76, poz. 641 oraz z 2010 r. Nr 107, poz. 679 i Nr 257, poz. 1723. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 202, poz. 1551, Nr 219, poz. 1706 i Nr 221, poz. 1738, z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 40, poz. 229, Nr 81, poz. 527, Nr 125, poz. 842 i Nr 217, poz. 1427 oraz z 2011 r. Nr 81, poz. 440. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2000 r. Nr 120, poz. 1268, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i Nr 162, poz. 1568, z 2006 r. Nr 220, poz. 1600, z 2008 r. Nr 216, poz. 1367, z 2009 r. Nr 98, poz. 817 oraz z 2010 r. Nr 182, poz. 1228. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 216, poz. 1367, Nr 225, poz. 1486, Nr 227, poz. 1505, Nr 234, poz. 1570 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 22, poz. 120, Nr 26, poz. 157, Nr 38, poz. 299, Nr 92, poz. 753, Nr 97, poz. 800, Nr 98, poz. 817, Nr 111, poz. 918, Nr 118, poz. 989, Nr 157, poz. 1241, Nr 161, poz. 1278 i Nr 178, poz. 1374, z 2010 r. Nr 50, poz. 301, Nr 107, poz. 679, Nr 125, poz. 842, Nr 127, poz. 857, Nr 165, poz. 1116, Nr 182, poz. 1228, Nr 205, poz. 1363, Nr 225, poz. 1465, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1723 i 1725 oraz z 2011 r. Nr 45, poz. 235, Nr 73, poz. 390 i Nr 81, poz. 440.

06/51rch

28

UZASADNIENIE

Potrzeba uregulowania sytuacji cudzoziemcw przebywajcych na terytorium Polski nielegalnie, a zamieszkujcych w naszym kraju od duszego czasu, ujawnia si w trakcie prac nad dokumentem Polityka Migracyjna Polski stan obecny i postulowane dziaania, opracowywanym w Ministerstwie Spraw Wewntrznych i Administracji. Zalegalizowanie pobytu takich cudzoziemcw w ramach kolejnej abolicji wskazuje si jako jedno z moliwych dziaa skierowanych na przeciwdziaanie nielegalnej migracji, a take na ograniczenie liczby przebywajcych na terytorium Polski imigrantw o nieuregulowanym statusie. Powysze dziaanie umoliwia cudzoziemcowi zalegalizowanie pobytu czasowego lub w dalszej perspektywie staego, pozwalajc tym samym na wyjcie z szarej strefy i umoliwienie stopniowej integracji ze spoeczestwem polskim. W Polsce dotychczas dwukrotnie (w 2003 i 2007 roku) zdecydowano si na wprowadzenie przepisw pozwalajcych na zalegalizowanie pobytu cudzoziemcom o nieuregulowanym statusie prawnym przy spenianiu okrelonych ustaw kilku warunkw. Wypenienie tych warunkw (m.in. konieczno udowodnienia spenienia przesanki w postaci nieprzerwanego pobytu w Polsce), od speniania ktrych zalene byo zalegalizowanie pobytu nielegalnie przebywajcych w Polsce imigrantw, okazao si dla wielu cudzoziemcw zbyt trudne. Take ich obawy co do rzeczywistych intencji ustawodawcy sprawiy, i abolicje objy swoim zasigiem stosunkowo niedu cz cudzoziemcw. Potrzeba przeprowadzenia kolejnej akcji abolicyjnej wynika ponadto z oczekiwa spoecznych wyraanych m.in. przez rodowiska imigrantw (apel komitetu Imigranci na rzecz abolicji z dnia 22 padziernika 2010 r. skierowany do Parlamentu, Kancelarii Prezydenta RP oraz Prezesa Rady Ministrw), organizacje pozarzdowe (Helsiska Fundacja Praw Czowieka) oraz krgi parlamentarne (Dezyderat nr 18 Komisji Mniejszoci Narodowych i Etnicznych Sejmu RP do Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji w sprawie abolicji dla nielegalnych imigrantw uchwalony na posiedzeniu w dniu 6 maja 2010 r.). Na potrzeb ponownego, kompleksowego uregulowania sytuacji cudzoziemcw przebywajcych nielegalnie na terytorium Polski, a zamieszkujcych w naszym kraju od duszego czasu, wskazywa take Rzecznik Praw Obywatelskich, ostatnio w lutym 2011 r.

Pocztkowo wydanie przepisw abolicyjnych byo planowane w ramach nowej ustawy o cudzoziemcach. Jednake prace nad zaoeniami do nowej ustawy, zwaywszy na jej obszerno i skomplikowany charakter, przeduaj si. Std chcc zadouczyni oczekiwaniom pilnego przeprowadzenia akcji abolicyjnej, wyraanym przez tak wiele rodowisk, zdecydowano o wczeniu stosownych przepisw do projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472, z 2010 r. Nr 81, poz. 531 oraz z 2011 r. Nr 73, poz. 390) oraz ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z pn. zm.), co spowodowao konieczno zmiany jej tytuu. Obecnie projektowane przepisy o charakterze abolicyjnym maj umoliwi zalegalizowanie pobytu jak najwikszej liczbie cudzoziemcw nielegalnie przebywajcych w Polsce. Z uwagi na powysze projektowane przepisy nie powinny nakada

na cudzoziemcw obowizku spenienia zbyt wielu przesanek uzyskania zezwolenia na pobyt oraz nie powinny stwarza nadmiernych barier dla osignicia tego celu. W projekcie przyjto zatem, e podstawowym wymogiem dla uzyskania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji bdzie nieprzerwany pobyt na terytorium Polski. Co do zasady powinien on trwa co najmniej od dnia 20 grudnia 2007 r., i by nielegalny w dniu wejcia w ycie ustawy. W przypadku cudzoziemcw, w stosunku do ktrych zostaa wydana decyzja o odmowie nadania statusu uchodcy, w ktrej orzeczono o wydaleniu przebywajcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wymogiem bdzie nieprzerwany pobyt co najmniej od dnia 1 stycznia 2010 r. Z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji bd ponadto mogli wystpi ci cudzoziemcy, wobec ktrych w dniu 1 stycznia 2010 r. trwao postpowanie w sprawie nadania statusu uchodcy wszczte na skutek kolejnego wniosku zoonego przez cudzoziemca. Tak wic osoby, ktre nie ubiegay si o nadanie statusu uchodcy, aby skorzysta z projektowanej abolicji, powinny przyby na terytorium Polski przed dat rozpoczcia stosowania przez Polsk w peni dorobku prawnego Schengen. Zaoono bowiem, e z tej instytucji powinni skorzysta cudzoziemcy, ktrzy przybyli do naszego kraju, zanim zostaa zniesiona w stosunku do Polski kontrola na granicach wewntrznych pastw obszaru Schengen. Odstpstwo co do tej daty dotyczy cudzoziemcw ubiegajcych si o status

uchodcy, tak aby abolicja uwzgldnia take, zwikszony w 2009 r. wzgldem lat ubiegych, napyw imigrantw z terytoriw Federacji Rosyjskiej oraz Gruzji. W celu uproszczenia postpowania dowodowego w projekcie przyjto domniemanie, e pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bdzie si uwaa za nieprzerwany, jeeli nic innego nie bdzie wynika ze zgromadzonego w sprawie materiau dowodowego lub okolicznoci sprawy. Odstpiono od wymogw, ktre zastosowano w ramach poprzednich takich akcji z lat 2003 i 2007/2008, dotyczcych zamieszkania i moliwoci wykonywania pracy lub posiadania dochodw lub mienia wystarczajcego na pokrycie kosztw utrzymania i leczenia cudzoziemca oraz czonkw jego rodziny pozostajcych na jego utrzymaniu przez okres 1 roku. Wniosek o udzielenie tego zezwolenia cudzoziemiec powinien zoy w terminie 6 miesicy od dnia wejcia w ycie ustawy. Taki termin ma umoliwi skorzystanie z wprowadzanej akcji regularyzacyjnej moliwie duej liczbie cudzoziemcw speniajcych wymagane kryteria. W przypadku zoenia przez cudzoziemca wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w przewidzianym przepisami szeciomiesicznym terminie, wojewoda bdzie zamieszcza w dokumencie podry stempel potwierdzajcy zoenie wyej wymienionego wniosku. Powyszy stempel bdzie zamieszczany

w dokumencie podry cudzoziemca tylko w przypadku, jeeli wniosek nie zawiera brakw formalnych lub braki formalne zostay uzupenione w terminie. Pobyt cudzoziemca w czasie postpowania administracyjnego w sprawie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony bdzie uwaany za legalny a do czasu wydania ostatecznej decyzji w sprawie. Powysza regulacja nie bdzie miaa zastosowania w przypadku zawieszenia postpowania administracyjnego na wniosek cudzoziemca. Cudzoziemcowi bdzie si odmawiao udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w ww. trybie, gdy: 1) nie spenia wymogw do udzielenia tego zezwolenia; 2) jego dane znajduj si w Systemie Informacyjnym Schengen do celw odmowy wjazdu i zostay wpisane przez inne pastwo obszaru Schengen; 3) w postpowaniu w sprawie udzielenia tego zezwolenia zoy wniosek lub przedstawi dokumenty zawierajce nieprawdziwe dane osobowe lub faszywe informacje lub w celu

uycia za autentyczny, podrobi lub przerobi dokument bd uy takich dokumentw jako autentycznych; 4) wymagaj tego wzgldy obronnoci lub bezpieczestwa pastwa albo ochrony bezpieczestwa i porzdku publicznego lub interes Rzeczypospolitej Polskiej; 5) jego dane znajduj si w wykazie cudzoziemcw, ktrych pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepodany i zostay tam umieszczone z uwagi na wzgldy obronnoci lub bezpieczestwa pastwa albo ochrony bezpieczestwa i porzdku publicznego lub interes Rzeczypospolitej Polskiej. W toku postpowania od cudzoziemca bd pobierane dane biometryczne. Cudzoziemiec ubiegajcy si o udzielenie ww. zezwolenia powinien posiada wany dokument podry. W szczeglnie uzasadnionym przypadku bdzie mg przedstawi inny dokument potwierdzajcy jego tosamo. W przypadku gdy dane cudzoziemca ubiegajcego si o zezwolenie

na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji znajduj si w wykazie cudzoziemcw, ktrych pobyt jest na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej niepodany, wojewoda bdzie obowizany zwrci si do Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw,

z wnioskiem o przekazanie informacji o podstawie umieszczenia danych cudzoziemca w wykazie. Projektowane regulacje prawne stanowi bd lex specialis w stosunku do art. 133 ust. 5 ustawy o cudzoziemcach. Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw udzieli wojewodzie informacji o figurowaniu danych cudzoziemca w wykazie, terminie obowizywania wpisu, podstawie prawnej, a take o uzasadnieniu faktycznym dokonania takiego wpisu. W przypadku wpisw umieszczonych na podstawie art. 128 ust. 1 pkt 6 ustawy o cudzoziemcach, Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw bdzie informowa tylko o danych cudzoziemca w wykazie, o terminie obowizywania wpisu oraz o podstawie prawnej wpisu. Nie bdzie natomiast udziela wojewodzie informacji o okolicznociach faktycznych, ktre uzasadniay dokonanie takiego wpisu. W projekcie przewidziano, i zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji bdzie udzielane na okres 2 lat. Jak pokazuj dowiadczenia poprzednich dwch abolicji, okres 1 roku by zbyt krtki. W tym okresie cudzoziemiec bdzie mia moliwo uregulowania swojej sytuacji w Polsce. Okres pobytu na podstawie ww. zezwolenia nie bdzie zaliczany do okresu pobytu uprawniajcego do uzyskania zezwolenia na pobyt rezydenta dugoterminowego WE. W celu

uzyskania nastpnego zezwolenia na pobyt czasowy, cudzoziemiec bdzie mg skorzysta ze zwykego trybu. W trakcie pobytu na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie abolicji cudzoziemiec bdzie uprawniony do podjcia zatrudnienia bez zezwolenia na podstawie umowy o prac. Ponadto projektowane przepisy przewiduj, i decyzja o udzieleniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji spowoduje wyganicie z mocy prawa decyzji orzekajcych o zobowizaniu do opuszczenia Polski lub decyzji o wydaleniu z tego terytorium oraz zawartych w innych decyzjach orzecze o zobowizaniu do opuszczenia Polski oraz orzecze o wydaleniu z Polski. Powysze rozwizanie wyeliminuje z obrotu prawnego decyzje, ktre nie zostay wykonane, i zapobiegnie sytuacji, w ktrej cudzoziemiec posiadajcy zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji jest jednoczenie zobligowany do opuszczenia Polski, zgodnie z postanowieniami wskazanych wyej decyzji. Powyszy zabieg pozwoli rwnie na wykrelenie danych cudzoziemca z wykazu cudzoziemcw, ktrych pobyt na terytorium Polski jest niepodany. Ponadto projektowana regulacja prawna przewiduje obowizek wykrelenia danych cudzoziemca, ktry zalegalizowa swj pobyt w ramach akcji abolicyjnej, jeeli podstawa wpisania jego danych do wykazu bya inna ni wydanie wobec niego opisanych wyej decyzji. W celu sprawnej realizacji obowizkw zwizanych z wykreleniem danych cudzoziemca z wykazu, wojewoda bdzie przekazywa Szefowi do Spraw Cudzoziemcw odpisy ostatecznych decyzji o udzieleniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Projektowane przepisy abolicji przewiduj rwnie szczeglne rozwizania dotyczce cofania wyej wymienionego zezwolenia z uwagi na fakt, i oglne przepisy ustawy o cudzoziemcach nie mogyby mie w tym przypadku zastosowania. Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony bdzie cofane, gdy: 1) bd wymaga tego wzgldy obronnoci lub bezpieczestwa pastwa albo ochrony bezpieczestwa i porzdku publicznego lub interes Rzeczypospolitej Polskiej; 2) cudzoziemiec w postpowaniu w sprawie udzielenia tego zezwolenia zoy wniosek lub przedstawi dokumenty zawierajce nieprawdziwe dane osobowe lub faszywe informacje lub w celu uycia za autentyczny, podrobi lub przerobi dokument bd uywa takiego dokumentu jako autentycznego; 3) cudzoziemiec opuci na stae terytorium naszego kraju. Projekt ustawy przewiduje rwnie, i w postpowaniu w sprawie udzielenia lub

cofnicia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicyjnym nie bd miay zastosowania wszystkie przepisy rozdziau 4 ustawy o cudzoziemcach regulujce kwestie zezwole na zamieszkanie na czas oznaczony. Do procedury abolicyjnej bd stosowane jedynie przepisy ustawy o cudzoziemcach, regulujce kwestie proceduralne udzielania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Powyszy zabieg ma na celu podkrelenie szczeglnoci projektowanych rozwiza prawnych i zapewnienie sprawnoci prowadzonych postpowa administracyjnych. Ponadto przewiduje si, i w postpowaniu w sprawie udzielenia lub cofnicia zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicyjnym, przy wykonywaniu czynnoci majcych na celu ustalenie, czy w postpowaniu w sprawie udzielenia tego zezwolenia zosta zoony wniosek lub zostay przedstawione dokumenty zawierajce nieprawdziwe dane osobowe lub faszywe informacje lub w celu uycia za autentyczny, cudzoziemiec podrobi lub przerobi dokument bd uywa takiego dokumentu jako autentycznego, nie bdzie mia zastosowania art. 79 Kodeksu postpowania

administracyjnego. Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej okrela zasady, warunki i tryb udzielania cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz organy waciwe w tych sprawach. Z ustawy wynika, e ochrona moe by udzielona przez nadanie statusu uchodcy, udzielenie ochrony uzupeniajcej, azylu, ochrony czasowej oraz zgody na pobyt tolerowany. Status uchodcy jest podstawow form ochrony, std kady wniosek o udzielenie ochrony traktowany jest jak wniosek o nadanie statusu uchodcy, czyli wniosek o udzielenie ochrony przewidzianej w przepisach prawa midzynarodowego, tj. Konwencji dotyczcej statusu uchodcy, sporzdzonej w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 119, poz. 515 i 516). Status uchodcy i ochron uzupeniajc zalicza si do tzw. ochrony midzynarodowej. Zgoda na pobyt tolerowany wprawdzie nie jest zaliczana do ochrony midzynarodowej, ale jest instytucj polskiego prawa, a okolicznoci uzasadniajce jej udzielenie mog wyj na jaw w toku postpowania o nadanie statusu uchodcy, gdy koczy si ono wydaniem decyzji, w ktrej orzeka si o wydaleniu cudzoziemca. Ustawa reguluje take kwestie dotyczce pomocy udzielanej cudzoziemcom w czasie trwania postpowania o nadanie statusu uchodcy, wskazujc m.in. poszczeglne rodzaje pomocy, ich zakres oraz zasady udzielania i pozbawiania cudzoziemcw tej pomocy.

Projektowana ustawa ma przede wszystkim na celu wprowadzenie rozwiza prawnych, w konsekwencji ktrych moliwe bdzie udzielenie pomocy i wczenie w proces preintegracji cudzoziemcw, ktrzy zostan przeniesieni do Polski w ramach przesiedlenia lub relokacji. Kwestie te byy od dawna przedmiotem dyskusji na forum europejskim. Przesiedlenia, obok integracji w kraju pobytu i dobrowolnych powrotw do kraju pochodzenia, stanowi jedno z tzw. trwaych rozwiza sytuacji uchodczej zalecanych przez Wysokiego Komisarza Narodw Zjednoczonych ds. Uchodcw (UNHCR) i inne podmioty midzynarodowej polityki azylowej jako podany kocowy etap postpowa zwizanych z uchodcami. W ostatnich latach organizacje i instytucje midzynarodowe kad coraz wikszy nacisk na wczanie si poszczeglnych pastw do akcji przesiedle uchodcw lub innych osb wymagajcych ochrony midzynarodowej, z pierwszych krajw azylu, gdzie aktualnie przebywaj, i gdzie nie mog uzyska wystarczajcej ochrony, do pastw zapewniajcych wyszy standard takiej ochrony. Przesiedlenie uchodcw spoza terytorium UE jest rodkiem o charakterze humanitarnym oraz wyrazem solidarnoci UE z krajami trzecimi. Z kolei relokacja, jako szczeglna forma przesiedle wewntrz UE, ma przede wszystkim na celu podzia pomidzy pastwa czonkowskie UE obcie z tytuu utrzymania cudzoziemcw. U podstaw takiego dziaania znajduje si przede wszystkim solidarno pastw czonkowskich UE i wzajemne wsparcie w nieprzewidywalnych sytuacjach (np. nagy napyw cudzoziemcw z pastw trzecich). Z uwagi na powysze podejmowane s rnego rodzaju inicjatywy w zakresie przesiedle szeroko rozumianych, w tym m. in. program pilotaowy Relokacja beneficjentw ochrony midzynarodowej przebywajcych obecnie na Malcie przez inne pastwa czonkowskie UE. Udzia w tym programie zgosiy m.in. Francja, Luksemburg, Portugalia, Sowacja, Sowenia, Wielka Brytania i Niemcy. Polska rwnie zadeklarowaa wczenie si w program pilotaowy relokacji. Ten gest solidarnoci wobec Malty, jako pastwa znajdujcego si pod presj migracyjn, ma due znaczenie dla Polski rwnie ze wzgldu na fakt, e Polska jako pastwo znajdujce si na obrzeach Wsplnoty moe w przyszoci znale si w podobnej sytuacji. Ani relokacja, ani przesiedlenie, nie zostay dotd uregulowane przepisami prawa Unii Europejskiej. Przyjcie przez Polsk uchodcw w ramach przesiedlenia lub relokacji powinno odbywa si w sposb wiadomy i planowy, z uwzgldnieniem moliwoci pastwa polskiego w tym zakresie. Std, zgodnie z projektowanymi regulacjami, Rada Ministrw bdzie moga, w drodze rozporzdzenia, okreli liczb cudzoziemcw, ktrzy mog by przesiedleni lub relokowani na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w danym roku lub 7

latach, a take pastwa, z ktrych bd oni przybywa, wysoko rodkw przeznaczonych do pokrycia kosztw przesiedlenia lub relokacji, w tym: kosztw zwizanych z czynnociami podejmowanymi przez organy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, kosztw pomocy wiadczonej cudzoziemcom przesiedlonym lub relokowanym i kosztw zwizanych z ich integracj oraz rda pokrycia tych kosztw. Podobne rozwizanie funkcjonuje ju w nowelizowanej ustawie, w ramach instytucji ochrony czasowej; Rada Ministrw, w drodze rozporzdzenia, moe udzieli ochrony czasowej cudzoziemcom masowo przybywajcym do Rzeczypospolitej Polskiej, ktrzy opucili swj kraj pochodzenia lub okrelony obszar geograficzny z powodu obcej inwazji, wojny, wojny domowej, konfliktw etnicznych lub racych narusze praw czowieka. Przewiduje si, e rozporzdzenie dotyczce przesiedlenia lub relokacji bdzie miao charakter incydentalny i bdzie wydawane w miar potrzeby. Decyzj t Rada Ministrw bdzie podejmowa dopiero w przypadku zaistnienia potrzeby przyjcia cudzoziemcw niemogcych skutecznie korzysta z ochrony midzynarodowej pastwa, w ktrym taka ochrona zostaa im przyznana, lub pastwa, w ktrym aktualnie przebywaj. Alternatywnym powodem signicia po tego typu rozwizania bdzie potrzeba wczenia si Polski do dziaa w celu podziau pomidzy pastwa czonkowskie UE obcie z tytuu utrzymania cudzoziemcw w razie nagych napyww cudzoziemcw z pastw trzecich, po wnikliwej analizie moliwoci pastwa polskiego, zarwno tych finansowych, jak i zwizanych z zapewnieniem zabezpieczenia socjalnego. Z dotychczasowych dowiadcze wynika, e proces relokacji poprzedza wystosowany do pastw czonkowskich Unii Europejskiej apel pastwa, na ktrego terytorium znajduj si cudzoziemcy objci ochron midzynarodow, o solidarn pomoc i przejcie przez nie czci uchodcw. W przypadku przesiedle inicjatywa zmierzajca do przeniesienia cudzoziemcw z kraju trzeciego na terytorium innych pastw, ktre bd w stanie zapewni im skuteczniejsz ochron, rozumian jako ochron midzynarodow, naley do UNHCR. Najczciej angaowane s w przygotowanie tych procesw organy, ktre w danych pastwach zajmuj si sprawami uchodcw. W przypadku Polski jest to Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw nadzorowany przez Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji. Zwaywszy na to, Minister Spraw Wewntrznych i Administracji bdzie organem, ktry bdzie opracowywa projekt rozporzdzenia i przedkada go do rozpatrzenia przez Rad Ministrw. Aby speni zalecane przez UNHCR standardy ochrony i zapewni cudzoziemcom ochron przed wydaleniem, uznano, e najwaciwsz form legalizowania pobytu osb, ktre

mogyby podlega przesiedleniu lub relokacji, bdzie nadawanie im statusu uchodcy lub udzielenie im ochrony uzupeniajcej. Takie podejcie dotyczy bdzie nie tylko cudzoziemcw przesiedlanych, ktrzy objci s ochron na podstawie mandatu UNHCR, ale take cudzoziemcw relokowanych, ktrzy s ju objci ochron midzynarodow (status uchodcy lub ochrona uzupeniajca) przez pastwo czonkowskie, na terytorium ktrego przebywaj. W tym celu w projekcie ustawy przyjto takie rozwizania, ktre pozwol przeprowadzi znaczn cz postpowania poza granicami kraju w miejscach, w ktrych cudzoziemcy si znajduj. Postpowanie to bdzie prowadzone zgodnie z przepisami prawa midzynarodowego. Pozwoli to skrci czas trwania takich postpowa oraz zapewni, e do Polski bd relokowani lub przesiedlani tylko tacy cudzoziemcy, ktrzy speniaj warunki do nadania statusu uchodcy lub ochrony uzupeniajcej, okrelone w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Tym samym zostanie take wyeliminowane ryzyko ewentualnej koniecznoci wydalenia relokowanego lub przesiedlonego cudzoziemca, w razie gdyby postpowanie zakoczy si miao odmow nadania statusu uchodcy lub ochrony uzupeniajcej. Zgodnie z przyjt koncepcj do cudzoziemcw podlegajcych relokacji lub przesiedleniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stosowa si bdzie odpowiednio przepisy dziau II z uwzgldnieniem zmian wynikajcych z dodawanego rozdziau 5a. W przypadku cudzoziemca zakwalifikowanego do przesiedlenia lub relokacji, funkcjonariusz Stray Granicznej bdzie wykonywa czynnoci, o ktrych mowa w art. 29 ust. 1, z wyczeniem czynnoci okrelonych w pkt 3 lit. c, pkt 4, i niezwocznie przekazywa wniosek w celu rozpatrzenia Szefowi Urzdu. Jedn z takich czynnoci jest zapewnienie przeprowadzenia bada lekarskich i niezbdnych zabiegw sanitarnych ciaa i odziey wnioskodawcy i osoby, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje. Zgodnie z art. 29 ust. 5 organ przyjmujcy wniosek zawiadamia pastwowego inspektora sanitarnego, waciwego ze wzgldu na miejsce zoenia wniosku o nadanie statusu uchodcy, o odmowie poddania si badaniom lekarskim i zabiegom sanitarnym przez wnioskodawc lub osob, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje. W przypadku cudzoziemca zakwalifikowanego do przesiedlenia lub relokacji, ktry odmwi takich bada i zabiegw, nie jest moliwe wskazanie pastwowego inspektora sanitarnego waciwego do przyjcia takiego zawiadomienia, zgodnie z zasad okrelon w art. 29 ust. 5. Naley bowiem pamita, e w przypadku cudzoziemcw podlegajcych przesiedleniu lub relokacji znaczna cz postpowania bdzie odbywa si poza granicami kraju w miejscach, w ktrych ci cudzoziemcy si znajduj. W zwizku z tym proponuje si wprowadzenie regulacji, zgodnie z ktr funkcjonariusz 9

Stray Granicznej bdzie zawiadamia pastwowego inspektora sanitarnego, waciwego ze wzgldu na miejsce wjazdu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o odmowie poddania si badaniom lekarskim i zabiegom sanitarnym cudzoziemca zakwalifikowanego do przesiedlenia lub relokacji, lub osoby, w imieniu ktrej cudzoziemiec ten wystpuje. Skrceniu okresu postpowania sprzyja bdzie uregulowanie procedury przyjcia wniosku i przesuchania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, a take skrcenie do 14 dni terminu na przekazanie informacji przez Szefa Agencji Bezpieczestwa

Wewntrznego oraz inne organy, czy wobec wnioskodawcy lub osoby, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje zachodz okolicznoci, o ktrych mowa w art. 19 ust. 1 pkt 3 lub ust. 2, art. 20 ust. 1 pkt 2, ust. 2 lub 3 lub w art. 97 ust. 1a ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Z uwagi na to, e wniosek bdzie przyjmowany w pastwie, w ktrym cudzoziemiec przebywa, konieczne stanie si uregulowanie wydania pierwszego tymczasowego zawiadczenia tosamoci cudzoziemca i ustalenie pocztku okresu jego wanoci 30 dni od dnia wjazdu na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej. Planowane miejsce przyjcia wniosku wpywa take na to, w jaki sposb postpowa si bdzie z posiadanym przez relokowanego lub przesiedlonego cudzoziemca dokumentem podry. Przekazanie go do depozytu Szefowi Urzdu do Spraw Cudzoziemcw nastpi nie jak w trybie zwykym przy przyjciu wniosku, ale po przyjedzie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W sytuacjach szczeglnych, zwizanych z zagroeniem ycia lub zdrowia cudzoziemca, opieka medyczna bdzie przysugiwa od dnia przyjazdu relokowanego lub przesiedlanego cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Cudzoziemcy podlegajcy przesiedleniu lub relokacji czsto nie posiadaj dokumentw podry, co utrudnia organizacj ich przemieszczenia na terytorium Polski w sposb odpowiadajcy ustalonym przez prawo zasadom. Aby wyeliminowa ten problem proponuje si take zmian ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach w taki sposb, aby moliwe stao si wydawanie takim osobom tymczasowego polskiego dokumentu podry uprawniajcego do jednokrotnego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Oprcz wprowadzenia regulacji umoliwiajcych przeprowadzenie przesiedlenia lub relokacji cudzoziemcw, zachodzi potrzeba wprowadzenia do przedmiotowej ustawy take innych rozwiza prawnych, wynikajcych przede wszystkich z dowiadcze zebranych w trakcie jej stosowania, jak rwnie potrzeba dokonania zmian w przepisach, ktrych

10

brzmienie budzio wtpliwoci interpretacyjne tej natury, e jedynie zmiana tych przepisw pozwoli na waciwe stosowanie zawartych w nich norm prawnych. Dotychczasowe dowiadczenia, w tym rwnie organizacji pozarzdowych, wskazuj, e pomoc udzielana cudzoziemcom ubiegajcym si o nadanie statusu uchodcy na podstawie obowizujcych przepisw ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej niejednokrotnie jest niewystarczajca. Majc na wzgldzie sytuacj tych cudzoziemcw, w wietle dotychczasowej praktyki zaistniaa potrzeba wprowadzenia regulacji, ktre poprawi poziom udzielanej cudzoziemcom pomocy i zwiksz dostpno wiadcze dla cudzoziemcw. Jednoczenie naleao wprowadzi takie rozwizania, ktre uniemoliwi naduywanie przez cudzoziemcw pomocy udzielanej w trakcie postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy, a tym samym uniemoliwi niepotrzebne obcienie Skarbu Pastwa. Doprecyzowania wymagay przepisy regulujce postpowanie w sprawie nadania statusu uchodcy w celu usprawnienia tego postpowania oraz usunicia wtpliwoci powstaych w trakcie stosowania ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zgaszanych zarwno przez organy administracji publicznej, jak i organizacje pozarzdowe. Konieczne byy rwnie zmiany organizacyjne zwizane z odebraniem organom Policji kompetencji w zakresie zatrzymania cudzoziemca oraz umieszczenia go w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia, jak rwnie przeduaniem pobytu w takim orodku lub areszcie i przyznaniem wycznych kompetencji w tym zakresie organom Stray Granicznej. Pozwoli to na przejrzyste i niebudzce adnych wtpliwoci wskazanie waciwoci odpowiednich organw do wystpowania z wnioskiem do sdu o umieszczenie cudzoziemca w strzeonym orodku (lub zastosowania wobec niego aresztu w celu wydalenia), a w szczeglnoci do wystpowania z wnioskiem o przeduenie pobytu cudzoziemca w obiektach detencyjnych administrowanych przez Stra Graniczn. Proponuje si rwnie zmiany w zakresie wydawania decyzji o przekazaniu i o umorzeniu postpowania w przypadku istnienia okolicznoci uzasadniajcych przekazanie cudzoziemca na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003. W wietle obowizujcych przepisw, jeeli w toku postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy zachodz okolicznoci uzasadniajce przekazanie cudzoziemca lub osoby, w imieniu ktrej on wystpuje, innemu pastwu czonkowskiemu, odpowiedzialnemu za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003 to na organie prowadzcym postpowanie ciy obowizek wydania decyzji o ich przekazaniu

11

i o umorzeniu postpowania. Takie brzmienie przepisu sugeruje swoisty automatyzm dziaania organu, w sytuacji gdy zachodz okolicznoci uzasadniajce przekazanie cudzoziemca lub osoby, w imieniu ktrej on wystpuje, innemu pastwu czonkowskiemu. W tym miejscu naley podkreli, e aby przekazanie mogo doj do skutku, oprcz istnienia okolicznoci uzasadniajcych przekazanie, konieczne jest wyraenie zgody przez dane pastwo czonkowskie na przejcie odpowiedzialnoci za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy, a w niektrych sytuacjach wyraenie zgody czonka rodziny przebywajcego w tym pastwie. Moe zatem mie miejsce taka sytuacja, e pomimo istnienia okolicznoci uzasadniajcych przekazanie cudzoziemca innemu pastwu

czonkowskiemu na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003, nie dojdzie do porozumienia midzy Rzeczpospolit Polsk a innym pastwem czonkowskim w zakresie przejcia odpowiedzialnoci za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy. Konieczne wwczas bdzie przeprowadzenie postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy i wydanie decyzji merytorycznej. Zasadne jest w zwizku z tym wprowadzenie uregulowania, zgodnie z ktrym decyzja o przekazaniu wnioskodawcy lub osoby, w imieniu ktrej on wystpuje, innemu pastwu czonkowskiemu, odpowiedzialnemu za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003 i o umorzeniu postpowania bya wydawana tylko wwczas, gdy pastwo czonkowskie zgadza si na przejcie tych osb. Z dowiadcze zebranych w trakcie obowizywania ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wynika, e brak regulacji nakadajcej na cudzoziemca wnioskujcego o nadanie statusu uchodcy obowizek stawienia si, w okrelonym przepisami czasie, w orodku dla cudzoziemcw prowadzonym przez Szefa Urzdu, skutkuje znacznym utrudnieniem w prowadzeniu postpowania (trudnoci z dorczaniem pism, przeprowadzeniem przesuchania), przeduaniem czasu jego trwania, a take dezorganizuje system udzielania wiadcze socjalnych i opieki medycznej. W zwizku z powyszym proponuje si wprowadzenie takiego obowizku (podobne rozwizanie funkcjonuje w Czechach), przy czym za realny termin jego wypenienia przyjto 2 dni od dnia przyjcia wniosku przez organ przyjmujcy wniosek. W wyniku wprowadzenia obowizku stawienia si cudzoziemca w orodku po przyjciu wniosku, proponuje si uzupenienie zakresu czynnoci organu przyjmujcego wniosek o nadanie statusu uchodcy o informowanie wnioskodawcy o adresie orodka, w ktrym musi si on stawi.

12

Z projektowanym obowizkiem stawienia si cudzoziemca w orodku czy si take propozycja uzupenienia przesanek umorzenia postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy. Zgodnie z obowizujcymi przepisami umorzenie postpowania w sprawie o nadanie statusu uchodcy moe nastpi w przypadku, gdy cudzoziemiec opuci orodek dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy na okres duszy ni 7 dni bez usprawiedliwionej przyczyny. Przepis ten moe mie zastosowanie tylko w odniesieniu do cudzoziemcw, ktrzy przebywali w orodku, a nastpnie go opucili. Przepisy ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie przewiduj w chwili obecnej umorzenia postpowania z powodu niestawienia si (w ogle) cudzoziemca do orodka. Za konieczne uznano rwnie wskazanie okresu wanoci zawiadczenia wydawanego cudzoziemcowi ubiegajcemu si o nadanie statusu uchodcy, jeeli po upywie 6 miesicy od dnia zoenia wniosku o nadanie statusu uchodcy nie zostaa wydana decyzja w pierwszej instancji i przyczyna niewydania decyzji w tym terminie nie ley po stronie cudzoziemca (tj. do dnia, w ktrym decyzja w sprawie o nadanie statusu uchodcy stanie si ostateczna). Dodatkowo proponuje si zmian treci tego zawiadczenia poprzez niewskazywanie przewidywanego terminu zakoczenia postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy. Ma to przede wszystkim na celu usunicie wtpliwoci interpretacyjnych dotyczcych moliwoci podejmowania czy te kontynuowania legalnego zatrudnienia przez cudzoziemca ubiegajcego si o nadanie statusu uchodcy lub jego maonka, w sytuacji gdy: 1) nadal nie zostaa wydana decyzja w pierwszej instancji przez Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw, a termin przewidywanego zakoczenia postpowania o nadanie statusu uchodcy wskazany w zawiadczeniu ju upyn lub 2) po wydaniu decyzji w pierwszej instancji po upywie 6 miesicy toczy si w jego sprawie postpowanie odwoawcze przed organem drugiej instancji. Sformuowanie przewidywany termin zakoczenia postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy jest jedynie terminem orientacyjnym, ktry czsto w praktyce bywa przekraczany. Bywaj take takie sytuacje, w ktrych organ rozpatrujcy wniosek o nadanie statusu uchodcy po przekroczeniu szeciomiesicznego terminu, wyznacza przewidywany termin zakoczenia sprawy i z rnych przyczyn nie dotrzymuje go, wyznaczajc jednoczenie kolejny termin. Ponadto wprowadzenie rozwizania polegajcego na tym, e zawiadczenie jest wane do dnia, w ktrym decyzja w sprawie o nadanie statusu uchodcy stanie si ostateczna, tj. take w trakcie procedury odwoawczej, ma na celu wsparcie procesu

13

integracyjnego uchodcw, ktrzy poprzez podjcie pracy w Polsce atwiej i szybciej integruj si w naszym kraju. Integracja ekonomiczna jest podstawowym wymiarem procesu integracji, ktry pozwala i zachca cudzoziemca do integracji w pozostaych wymiarach: spoecznym, politycznym czy kulturowym. Za niezbdne uznano rwnie wprowadzenie rozwizania polegajcego

na nieorzekaniu o wydaleniu w decyzji o odmowie nadania statusu uchodcy, jeeli cudzoziemiec jest ju obowizany do opuszczenia terytorium RP na podstawie decyzji o wydaleniu, ktra nie zostaa wykonana. Stosownie do obowizujcych przepisw, w decyzji odmawiajcej nadania statusu uchodcy cudzoziemcowi lub osobie, w imieniu ktrej ona wystpuje, orzeka si rwnie o ich wydaleniu, jeeli nie istniej okolicznoci uzasadniajce udzielenie ochrony uzupeniajcej albo zgody na pobyt tolerowany. Jedyny wyjtek, jaki przewiduje ustawa w obowizku zamieszczania takiego orzeczenia, jest obecnie przypadek, w ktrym cudzoziemiec jest ju obowizany do opuszczenia terytorium Polski na podstawie decyzji o wydaleniu, ktrej wykonanie zostao wstrzymane w zwizku ze wszczciem postpowania o nadanie statusu uchodcy bd zoeniem przez cudzoziemca kolejnego wniosku o nadanie statusu uchodcy. Wstrzymanie decyzji o wydaleniu w zwizku z wszczciem postpowania o nadanie statusu uchodcy nastpuje z mocy prawa. Natomiast gdy cudzoziemiec zoy kolejny wniosek o nadanie statusu uchodcy, Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw moe wstrzyma wykonanie decyzji o wydaleniu, jeeli przemawia za tym suszny interes strony, nie jest to sprzeczne z interesem spoecznym i zoenie kolejnego wniosku nie nastpio w celu opnienia wydania decyzji o wydaleniu czy te opnienia lub zakcenia wykonania takiej decyzji. W takim przypadku cudzoziemiec musi wystpi z wnioskiem o wstrzymanie wykonania decyzji o wydaleniu. Wprowadzenie rozwizania polegajcego na nieorzekaniu o wydaleniu w decyzji o odmowie nadania statusu uchodcy, jeeli cudzoziemiec jest ju obowizany do opuszczenia terytorium RP na podstawie decyzji o wydaleniu, ktra nie zostaa wykonana, pociga za sob konieczno dokonania zmian w tym zakresie w innych przepisach. Zgodnie z obowizujcym stanem prawnym, maoletniego bez opieki, wobec ktrego w decyzji o odmowie nadania statusu uchodcy orzeczono o wydaleniu, pozostawia si w placwce opiekuczo-wychowawczej do czasu przekazania go organom lub organizacjom kraju pochodzenia, do ktrych zada statutowych nale sprawy maoletnich. Poza regulacj tak brzmicego przepisu pozostaj przypadki, gdy w decyzji o odmowie nadania statusu uchodcy nie orzeka si o wydaleniu. Jest oczywiste, e bez wzgldu na to, czy maoletni po

14

zakoczeniu postpowania o nadanie statusu uchodcy bdzie podlega wydaleniu z mocy orzeczenia zawartego w decyzji koczcej to postpowanie, czy te na podstawie wczeniejszej decyzji o wydaleniu, jego pozycja nie powinna si rni. W obu przypadkach powinien pozostawa w placwce opiekuczo-wychowawczej do czasu przekazania go organom lub organizacjom kraju pochodzenia. Zmieniona norma prawna powinna obj wszystkie te sytuacje. Z dowiadcze zwizanych z wydaleniami cudzoziemcw po zakoczeniu postpowania o nadanie statusu uchodcy wynika potrzeba uregulowania kwestii ponoszenia kosztw takich wydale. Ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie zawiera wyranych regulacji w tej materii a w zakresie orzekania o wydaleniu odsya jedynie do przepisw ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, dotyczcych postpowania w sprawie wydalenia. Rozwaajc zasadno przyjcia do cudzoziemcw podlegajcych wydaleniu po zakoczeniu postpowania uchodczego, rozwiza stosowanych do orzekania o kosztach wydalenia na podstawie ustawy o cudzoziemcach, uznano, e nie przynios one podanych efektw. Naley zauway, e egzekucja nalenoci z tytuu kosztw wydalenia od tej grupy cudzoziemcw jest czysto iluzoryczna, skoro ze wzgldu na ich trudn sytuacj materialn po opuszczeniu kraju pochodzenia pastwo udziela im pomocy socjalnej i opaca wiadczenia medyczne na zasadach okrelonych w ustawie. Dlatego te proponuje si, aby to z ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wynikaa zasada, zgodnie z ktr koszty wydalenia cudzoziemca s finansowane z budetu pastwa z czci, ktrej dysponentem jest minister waciwy do spraw wewntrznych. Nierealnym byoby zaoenie, e cudzoziemiec ubiegajcy si o nadanie statusu uchodcy w Polsce i korzystajcy na tej podstawie z pomocy udzielanej przez pastwo polskie bdzie w stanie pokry koszty swojego wydalenia w przypadku zakoczenia postpowania orzeczeniem o wydaleniu. W celu usunicia wtpliwoci interpretacyjnych proponuje si zmian redakcji przepisu, zgodnie z ktrym zatrzymania mona dokona w przypadku, gdy wnioskodawca lub osoba, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje, nielegalnie przekroczyli lub usiowali przekroczy granic, chyba e przybyli bezporednio z terytorium, na ktrym istniej okolicznoci uzasadniajce ich obaw przed przeladowaniem w rozumieniu art. 13 lub doznaniem powanej krzywdy w rozumieniu art. 15, i wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywaj na tym terytorium bez zezwolenia, pod warunkiem e wniosek o nadanie statusu uchodcy zostanie zoony niezwocznie i przedstawione bd

15

wiarygodne przyczyny nielegalnego wjazdu lub pobytu. Za zasadne uznano zmian tego przepisu, tak aby wynikao z niego, e nie jest moliwe zatrzymanie cudzoziemcw, ktrzy przybyli bezporednio z terytorium, na ktrym ich yciu lub wolnoci zagraao niebezpieczestwo przeladowania lub ryzyko wyrzdzenia powanej krzywdy, przedstawili wiarygodne przyczyny nielegalnego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wniosek o nadanie statusu uchodcy zoyli niezwocznie po przekroczeniu granicy. Za uzasadnione uznano rwnie dokonanie zmian w zakresie przepisw okrelajcych tryb umieszczania cudzoziemca ubiegajcego si o nadanie statusu uchodcy w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia oraz przeduania pobytu w takim orodku lub areszcie. Obecne brzmienie przepisw rozdziau 6 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej budzi szereg wtpliwoci w zakresie ustalenia waciwoci organw do wystpowania z wnioskiem do sdu o umieszczenie cudzoziemca w strzeonym orodku (lub zastosowania wobec niego aresztu w celu wydalenia), a take wystpowania z wnioskiem o przeduenie pobytu cudzoziemca w obiektach detencyjnych administrowanych przez Stra Graniczn. W obecnie obowizujcym stanie prawnym Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw moe wystpi do Stray Granicznej lub Policji z wnioskiem o zatrzymanie cudzoziemca ubiegajcego si o nadanie statusu uchodcy lub osoby, w imieniu ktrej cudzoziemiec ten wystpuje, w przypadku gdy ich zachowanie zagraa bezpieczestwu, zdrowiu lub yciu innych cudzoziemcw przebywajcych w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy lub pracownikom orodka. Zgodnie z art. 87 ust. 3 ww. ustawy zatrzymania cudzoziemca w powyszym przypadku dokonuje, na wniosek Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw, Stra Graniczna lub Policja, ale to Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw wystpuje do sdu z wnioskiem o umieszczenie ww. cudzoziemca w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia. Dotychczasowa praktyka stosowania tych przepisw pokazaa, e taki mechanizm wspdziaania organw nie jest wystarczajco sprawny i szybki. Waciwszym rozwizaniem organizacyjnym jest, aby organy, ktre dokonay zatrzymania cudzoziemca, wystpoway te z wnioskiem do sdu o umieszczenie go w strzeonym orodku lub zastosowania wobec niego aresztu w celu wydalenia. Ponadto proponuje si, aby zatrzymanie przez Stra Graniczn cudzoziemca w razie uzasadnionego podejrzenia o moliwoci naduycia postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy nastpowao na wniosek Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw. Wprowadzenie takiego trybu postpowania wynika z tego, e to Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw, jako

16

organ waciwy w sprawach nadawania statusu uchodcy, rozpatrujc wniosek i majc wgld do akt danego postpowania, moe oceni, czy wniosek wskazuje na okolicznoci usprawiedliwiajce rozpatrywanie go w kierunku nadania statusu uchodcy lub udzielenia ochrony uzupeniajcej, czy te zosta zoony tylko i wycznie w celu uchylenia si od wykonania decyzji o wydaleniu. Naturalnie przesanka ta podlega sprawdzeniu

w postpowaniu przed sdem, ktry decyduje o umieszczeniu cudzoziemca w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia. Kolejna zmiana ma polega na odebraniu organom Policji kompetencji w zakresie zatrzymania cudzoziemca oraz umieszczenia go w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia w postpowaniu w sprawie nadania statusu uchodcy. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym rola Policji w zakresie uregulowanym przepisami ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ogranicza si do przypadkw zatrzymywania cudzoziemcw, ktrzy zoyli ju wniosek o nadanie statusu uchodcy w Rzeczypospolitej Polskiej, lub osb, w imieniu ktrych cudzoziemiec wystpuje, oraz ewentualnego przeduania pobytu w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia, jeeli takowy rodek w stosunku do cudzoziemcw zastosowano. Naley jednak zauway, e w wikszoci przypadkw co do zasady cudzoziemcy zatrzymywani s przez Stra Graniczn z chwil skadania wniosku, z uwagi na fakt, i to do kompetencji (tylko i wycznie) waciwych organw Stray Granicznej naley przyjmowanie wnioskw o nadanie statusu uchodcy zarwno na granicy, jak i na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej to organ przyjmujcy wniosek o nadanie statusu uchodcy w Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje szereg czynnoci dotyczcych cudzoziemca (ustala tosamo wnioskodawcy i osoby, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje, fotografuje wnioskodawc i osob, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje, oraz pobiera od nich odciski linii papilarnych), a take uzyskuje informacje dotyczce kraju pochodzenia, wiz lub zezwole na pobyt wydanych wnioskodawcy i osobie, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje, przez organy innych pastw, trasy przejazdu do granicy i miejsca przekroczenia granicy, ubiegania si przez wnioskodawc lub czonka jego rodziny o nadanie statusu uchodcy w innym pastwie, imienia i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, adresu miejsca zamieszkania i stopnia pokrewiestwa czonka rodziny wnioskodawcy, ktry przebywa na terytorium innego pastwa czonkowskiego. Organ przyjmujcy wniosek ustala

17

take, czy wnioskodawca i osoba, w imieniu ktrej wnioskodawca wystpuje, posiadaj dokumenty uprawniajce do przekroczenia granicy lub czy przebywaj na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej legalnie oraz wykonuj pozostae czynnoci zwizane z faktem zoenia przez cudzoziemca wniosku (np. wydanie tymczasowego zawiadczenia tosamoci cudzoziemca, ewentualne przeprowadzenie kontroli osobistej oraz bagau). W wietle powyszego to organ przyjmujcy wniosek posiada informacje dotyczce cudzoziemca, pozwalajce ustali, czy zachodz okolicznoci uzasadniajce zatrzymanie i umieszczenie cudzoziemca w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia. Podobnie w sytuacji wnioskowania o przeduenie pobytu cudzoziemca w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia, to organ, w ktrego waciwoci pozostaj cudzoziemcy umieszczeni we wskazanych placwkach, posiada informacje o etapach postpowania o nadanie statusu uchodcy oraz zna inne okolicznoci uzasadniajce dalszy pobyt cudzoziemca w orodku detencyjnym. Naley take zauway, e administrowanie strzeonymi orodkami oraz aresztami w celu wydalenia naley od dnia 1 stycznia 2009 r. do wycznej kompetencji waciwych organw Stray Granicznej. Biorc powysze pod uwag, za zasadne uznano przeprowadzenie zmian majcych na celu usprawnienie postpowania w sprawach zatrzymywania cudzoziemcw skadajcych wniosek o nadanie statusu uchodcy

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich pobytu w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia, poprzez przyznanie wycznych kompetencji w tym zakresie Stray Granicznej, z uwagi na rol, jak peni jej organy w procesie skadania przez cudzoziemcw wnioskw o ochron oraz podczas pobytu cudzoziemca w strzeonym orodku lub areszcie w celu wydalenia. Dostrzeono rwnie potrzeb wprowadzenia wyjtku od zasady osobistego odbioru dokumentu podry przewidzianego w Konwencji Genewskiej. Zgodnie z obowizujcym stanem prawnym cudzoziemiec, ktremu nadano status uchodcy, odbiera dokument podry przewidziany w Konwencji Genewskiej osobicie, a jedyny wyjtek dotyczy maoletniego. Przepis nie przewiduje dziaania w sytuacjach szczeglnych, gdy zdarzenia losowe (np. choroba, wypadek za granic) nie pozwalaj na osobisty odbir dokumentu. Proponuje si wprowadzenie odstpstwa od tej zasady w wyjtkowych sytuacjach losowych i dziaanie poprzez penomocnika na podstawie penomocnictwa szczeglnego. W tym przypadku nie bdzie stosowany przepis dotyczcy sprawdzania przez osob odbierajc dokument za pomoc czytnika elektronicznego, czy dane osobowe i dane biometryczne zamieszczone w tym dokumencie s zgodne ze stanem faktycznym.

18

W projekcie proponuje si ponadto wprowadzenie zmian do rozdziau 5 ustawy dotyczcego pomocy dla osb ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy. Proponowane regulacje maj na celu zwikszenie pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, a take zakresu i dostpnoci wiadcze dla cudzoziemcw. Jedn z propozycji majcych na celu zwikszenie zakresu wiadcze dla cudzoziemcw jest wprowadzenie moliwoci udzielenia pomocy w przypadku przeniesienia si cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003. Zgodnie z przyjt przez rozporzdzenie zasad pastwem odpowiedzialnym za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy jest to pastwo, w ktrym cudzoziemiec po raz pierwszy zoy wniosek o nadanie statusu uchodcy. Jednake rozporzdzenie Rady (WE) nr 343/2003 wprowadzio moliwo przejmowania takiej odpowiedzialnoci przez inne pastwa czonkowskie, gwnie ze wzgldu na zachowanie jednoci rodziny, potrzeb poczenia czonkw rodziny. W wietle obowizujcych przepisw cudzoziemcowi, ktry zoy wniosek o nadanie statusu uchodcy, oraz osobie, w imieniu ktrej ten cudzoziemiec wystpuje, zapewnia si pomoc socjaln i opiek medyczn oraz mona zapewni pomoc w dobrowolnym powrocie do kraju, do ktrego maj prawo wjazdu. Proponowana zmiana ma dotyczy rozszerzenia moliwoci zapewnienia pomocy rwnie w przypadku przeniesienia do innego pastwa czonkowskiego na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003. Zgodnie z tym rozporzdzeniem cudzoziemiec, ktry udaje si do innego pastwa czonkowskiego w celu rozpatrzenia wniosku o nadanie statusu uchodcy, podlega albo przekazaniu pod konwojem albo przemieszcza si samodzielnie. W pierwszym przypadku koszty zwizane z podr cudzoziemca ponosi Stra Graniczna, ktra doprowadza go do granicy. W drugim za cudzoziemiec samodzielnie powinien opaci podr. Zwaywszy jednak na kondycj finansow tej grupy cudzoziemcw, w praktyce czsto potrzebne bywa znaczce wsparcie finansowe ze rodkw publicznych. Std propozycja stworzenia moliwoci udzielenia pomocy ze rodkw pozostajcych w dyspozycji Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw. Wprowadzenie moliwoci udzielania pomocy w razie przeniesienia si cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003, zwanej dalej pomoc w przeniesieniu, pociga za sob konieczno uregulowania sposobu skorzystania przez cudzoziemca z tej formy pomocy. Przyjto, e udzielanie pomocy w dobrowolnym powrocie oraz w przeniesieniu bdzie odbywao si na podobnych zasadach. Rozszerzenie zakresu wiadcze nastpi take poprzez odstpienie od obecnych zasad

19

udzielania pomocy socjalnej cudzoziemcom skadajcym ponownie wniosek o nadanie statusu uchodcy po skorzystaniu z pomocy w dobrowolnym powrocie. Wprowadzenie zmian w tym zakresie spowoduje, e wszystkim cudzoziemcom, ktrzy zoyli wniosek o nadanie statusu uchodcy, bdzie przysugiwaa pomoc socjalna i opieka medyczna na zasadach oglnych. Przyjcie takiego rozwizania ma na celu zapewnienie cudzoziemcom podstawowych rodkw utrzymania na terytorium Polski podczas oczekiwania na wydanie decyzji statusowej. Praktyka pokazuje, e wskazana grupa cudzoziemcw nie jest w stanie pokry kosztw pobytu na terytorium Polski we wasnym zakresie, jeeli przysuguje im tylko opieka medyczna i pomoc socjalna w postaci wiadczenia pieninego wypacanego w 1/3 wysokoci. Dla przykadu, obecnie osoba samotna otrzymuje tylko 250 z miesicznie, a czteroosobowa rodzina 500 z (co daje w przeliczeniu 125 z na jedn osob). Proponuje si rozszerzenie przypadkw, w ktrych moliwe jest wypacanie ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie. Przewiduje si, e ekwiwalent pieniny bdzie przysugiwa w zamian za wyywienie dziecka, do ukoczenia przez nie 6 lat, lub za wyywienie ucznia szkoy podstawowej, gimnazjum lub szkoy ponadgimnazjalnej. Zmiana ta ma na celu wyduenie okresu wypacania ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie i zapewnienie pynnego przejcia pomidzy ekwiwalentem przyznawanym ze wzgldu na wiek dziecka a pniejszym ekwiwalentem szkolnym. Zmiany te maj szczeglne znaczenie w przypadku maych dzieci. Naley podkreli, e dzieci kilkuletnie musz mie zapewnione wyywienie dostosowane do ich potrzeb, uwzgldniajce rnorodno skadnikw koniecznych do prawidowego rozwoju. Posiki powinny by podawane tym dzieciom czciej i w mniejszych porcjach. Tych warunkw nie da si speni w ramach wyywienia zbiorowego. Wprowadzenie zmian w tym zakresie ma rwnie zapewni wyywienie dzieciom w sytuacji, gdy z racji zaj szkolnych nie jest moliwe ywienie zbiorowe na stowce w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy. Ponadto uyte w obecnie obowizujcej ustawie wyraenie dziecko uczszczajce do szkoy, gimnazjum lub szkoy ponadgimnazjalnej budzio wtpliwoci odnonie do tego, czy taki ekwiwalent przysuguje w okresie, kiedy dziecko faktycznie nie uczszcza do szkoy ze wzgldu np. na przerw wakacyjn. Zastosowanie okrelenia ucze szkoy podstawowej, gimnazjum lub szkoy ponadgimnazjalnej precyzyjnie wskazuje, e ekwiwalent pieniny bdzie wypacany w caym roku kalendarzowym, bez wyczenia okresw wakacyjnych. Poza walorem motywujcym cudzoziemcw do dziaania, proponowane zmiany przynios take oszczdnoci dla budetu pastwa, gdy w przypadku wypaty ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie dzieci, nie bd ponoszone 20

koszty zwizane z przygotowywaniem posikw, ktre z reguy stanowi czwart cz kosztw zwizanych z zakwaterowaniem i wyywieniem cudzoziemcw. Za celowe uznano rwnie wprowadzenie moliwoci zapewnienia ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie, jeeli wymagaj tego wzgldy organizacyjne. Wprowadzenie powyszego rozwizania pozwoli elastycznie reagowa w sytuacjach, gdy z okrelonych wzgldw, np. zwizanych z wymogami sanitarno-epidemiologicznymi, nie byaby moliwa organizacja zbiorowego ywienia. W takich sytuacjach wypacany bdzie ekwiwalent pieniny, a cudzoziemiec samodzielne przygotuje posiki. Taka forma zapewnienia wyywienia moe mie due znaczenie w przypadku umieszczenia cudzoziemcw w obiektach o wyspecjalizowanym charakterze (np. orodek dla samotnych kobiet), gdzie potrzeba uatwienia adaptacji oraz aktywizacji cudzoziemca (samodzielne robienie zakupw i przygotowanie posikw) bdzie braa gr nad korzyciami zbiorowego systemu ywienia. W przypadku wyboru takiej formy realizacji wiadcze w zakresie ywienia cudzoziemcw istotne bd take korzyci finansowe, gdy, jak wskazano wyej, koszty zwizane z przygotowywaniem posikw, z reguy stanowi czwart cz kosztw zwizanych z zakwaterowaniem i wyywieniem cudzoziemcw. Istnieje rwnie potrzeba zapewnienia dodatkowych form pomocy dla cudzoziemcw korzystajcych ze wiadczenia pieninego. W tym celu proponuje si stworzenie podstaw prawnych do otrzymywania przez cudzoziemcw, ktrym wypaca si wiadczenie pienine, dodatkowych wiadcze w postaci: 1) nauki jzyka polskiego i podstawowych materiaw niezbdnych do nauki tego jzyka; 2) pomocy dydaktycznych dla dzieci korzystajcych z nauki i opieki w publicznych placwkach, szkoach podstawowych, gimnazjach lub szkoach ponadgimnazjalnych; 3) pokrycia, w miar moliwoci, kosztw zaj pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych dzieci. W chwili obecnej tego typu pomoc przysuguje jedynie cudzoziemcom

przebywajcym w orodku. Problem zgaszany by m. in. przez organizacje pozarzdowe, ktre wielokrotnie zwracay uwag na to, e wiadczenie pienine jest niewystarczajce, aby cudzoziemcy przebywajcy poza orodkiem mogli przeznaczy jego cz na nauk jzyka polskiego czy zakup pomocy dydaktycznych dla swoich uczcych si dzieci. W przypadku rodziny czteroosobowej warto wiadczenia na jednego czonka rodziny wynosi bowiem okoo 375 z miesicznie. Powysza zmiana ma na celu wyrwnanie szans edukacyjnych

21

cudzoziemcw przebywajcych w orodkach oraz cudzoziemcw korzystajcych ze wiadcze pieninych poza orodkami, w tym zwaszcza najmodszych cudzoziemcw. Za niezbdne uznano wprowadzenie regulacji, zgodnie z ktr wiadczenie pienine nie bdzie przysugiwao cudzoziemcowi za okres, kiedy przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. W obowizujcym stanie prawnym cudzoziemiec, ktry zoy wniosek o nadanie statusu uchodcy, jest obowizany przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do dnia dorczenia decyzji ostatecznej w sprawie o nadanie statusu uchodcy. Jednoczenie Polska zobowizuje si do zapewnienia pomocy socjalnej oraz opieki medycznej w okresie postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy. Jeeli wic cudzoziemiec nie wykonuje naoonego na niego obowizku pozostawania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez cay okres postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy, to po stronie pastwa nie powinno by obowizku utrzymywania takiego cudzoziemca. Brak regulacji w tym zakresie powoduje, e cudzoziemcy, ktrzy korzystaj ze wiadcze poza orodkiem, wyjedaj z terytorium Polski, nastpnie po powrocie ubiegaj si o wypat wiadcze pieninych za okres ich nieobecnoci. Dostrzeono rwnie konieczno doprecyzowania zasad stwierdzenia wyganicia decyzji o udzielaniu pomocy socjalnej w postaci wiadczenia pieninego, poprzez dodanie nowej przesanki, pozwalajcej na wydanie decyzji o wyganiciu udzielania pomocy w tej formie, gdy cudzoziemiec przebywa w orodku, pomimo otrzymania pomocy socjalnej w postaci wiadczenia pieninego. Ma to na celu zapobieenie takim sytuacjom, gdy po otrzymaniu wiadcze pieninych cudzoziemcy samowolnie wracaj do orodka i faktycznie korzystaj w sposb nieuprawniony z obu form pomocy. Kolejne zmiany dotycz okrelania okresu, na jaki przysuguje pomoc socjalna oraz opieka medyczna. W chwili obecnej pomoc socjaln i opiek medyczn zapewnia si w okresie postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy i przez okres 2 miesicy od dnia dorczenia decyzji ostatecznej w tej sprawie, a w przypadku gdy postpowanie w sprawie nadania statusu uchodcy zostao umorzone przez okres 14 dni od dnia dorczenia decyzji ostatecznej o umorzeniu postpowania. Za zasadne uznano wyrnienie sytuacji, gdy po zakoczeniu postpowania cudzoziemiec jest obowizany do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Obowizek ten moe wynika z wczeniejszej decyzji o wydaleniu, ktra nie zostaa wykonana, lub z decyzji o odmowie nadania statusu uchodcy, udzielenia ochrony uzupeniajcej i zgody na pobyt tolerowany. Zgodnie z art. 48 ust. 4 cudzoziemiec jest obowizany opuci terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie

22

30 dni od dnia dorczenia decyzji ostatecznej o odmowie nadania statusu uchodcy. Dlatego te termin udzielania pomocy socjalnej i opieki medycznej w tym przypadku nie powinien przekracza tego okresu. W celu poprawy organizacji udzielania wiadcze zasadne jest doprecyzowanie okresu ich dostpnoci dla cudzoziemca. Cho w praktyce pocztek okresu udzielania pomocy i opieki medycznej przypada na dzie przybycia cudzoziemca do orodka wyznaczonego do speniania funkcji orodka recepcyjnego, to nie znajduje to wyranego odzwierciedlenia w przepisach. W projekcie przewiduje si naoenie na cudzoziemca obowizku stawienia si w orodku po zoeniu wniosku o nadanie statusu uchodcy za porednictwem organw Stray Granicznej. Przyjcie proponowanych zmian co do pocztku okresu udzielania wiadcze zapewni spjno z tym nowym wymogiem. Co do zasady pomoc socjalna i opieka medyczna bd przysugiwa od dnia zgoszenia si przez cudzoziemca do orodka recepcyjnego wyznaczonego przez Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw. Wyjtek od tej zasady dotyczy bdzie opieki medycznej. W sytuacjach szczeglnych zwizanych z zagroeniem ycia lub zdrowia cudzoziemca niezbdne jest bowiem jej udzielenie ju od dnia zoenia przez cudzoziemca wniosku o nadanie statusu uchodcy. Doprecyzowanie granic czasowych rozpoczcia udzielania wiadcze ma due znaczenie praktyczne zwaszcza dla wydatkowania rodkw publicznych. Zgodnie z zasad wyraon w ustawie o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pomoc socjaln i opiek medyczn zapewnia si cudzoziemcowi od momentu zoenia przez niego wniosku o nadanie statusu uchodcy. Naley jednak zauway, e wniosek taki jest skadany przede wszystkim na granicy, za porednictwem Stray Granicznej. Organem waciwym do jego rozpatrzenia jest za Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw. Zatem zanim wpynie on do Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw i cudzoziemiec przybdzie do orodka recepcyjnego, upywa pewien okres czasu. Ze wzgldu na konieczno zaplanowania rodkw budetowych

przeznaczonych na pomoc udzielan cudzoziemcom ubiegajcym si o nadanie statusu uchodcy, jak rwnie racjonalne gospodarowanie tymi rodkami, zasadne jest

doprecyzowanie okresu, od ktrego rozpoczyna si wiadczenie pomocy socjalnej i opieki medycznej. W celu poprawy sytuacji materialnej rodzin ubiegajcych si o status uchodcy proponuje si zmian uregulowania okresu, na jaki przysuguje pomoc socjalna oraz opieka medyczna, w przypadku gdy w stosunku do maonkw lub ich maoletnich dzieci przebywajcych w orodku tocz si odrbne postpowania w sprawach nadania statusu

23

uchodcy. W obecnie obowizujcym stanie prawnym, jeeli w stosunku do maonkw przebywajcych w orodku tocz si odrbne postpowania w sprawach nadania statusu uchodcy, okresy pomocy udzielanej maonkom i towarzyszcym im maoletnim dzieciom kocz si jednoczenie z upywem tego okresu udzielania pomocy, ktry jest duszy. Wobec powyszego ten przywilej dotyczy tylko sytuacji, gdy odrbne postpowania prowadzone s wobec maonkw. Proponuje si, aby zasada dotyczca wyduenia udzielania pomocy dla rodzin przebywajcych w orodku obejmowaa take przypadki, gdy odrbne postpowania tocz si wobec dzieci. Proponuje si zmieni zakres wiadcze udzielanych w ramach pomocy

w dobrowolnym powrocie. Obecnie zapewnia si przejazd tylko najtaszym rodkiem komunikacji oraz pokrywa si tylko cz kosztw wyywienia w podry. Przewiduje si zniesienie ogranicze co do rodzaju rodka komunikacji i pokrywanie kosztw wyywienia w podry w caoci. Potrzeba zmian w tym zakresie wynika z dowiadcze zebranych w zwizku ze stosowaniem wymienionych przepisw. Zgodnie z ustaw za organizacj dobrowolnego powrotu odpowiada Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw. Tak wic w istocie ograniczenie co do rodzaju moliwego do sfinansowania rodka komunikacji dotyczyo swobody dziaania nie cudzoziemca, lecz Szefa Urzdu. Nowa regulacja uatwi organizacj podry do kraju pochodzenia w tych sytuacjach, gdy uycie najtaszych rodkw komunikacji jest mao efektywne, a czasami wrcz niemoliwe (np. w przypadku obywateli Gruzji moliwa do zastosowania jest tylko droga lotnicza). Obecne przepisy nie uwzgldniaj sytuacji szczeglnych grup cudzoziemcw, jak np. maoletnich, rodzin wielodzietnych, dla ktrych odbywanie podry najtaszym rodkiem komunikacji jest nazbyt uciliwe ze wzgldu na czas jej trwania. Warto rwnie zwrci uwag na fakt, e zwikszony wydatek na przejazd cudzoziemca droszym rodkiem komunikacji moe czsto przynie istotne oszczdnoci w zakresie kosztw ponoszonych na przeduone zakwaterowanie i wyywienie cudzoziemca, w sytuacji gdy organizacja podry przy uyciu najtaszego rodka komunikacji jest utrudniona i przeciga si w czasie. Naley przy tym podkreli, e kada podr w ramach pomocy w dobrowolnym powrocie bdzie organizowana moliwie najtaszym rodkiem komunikacji bez pozostawiania wyboru cudzoziemcowi co do formy transportu. Po wprowadzeniu opisanych wyej zmian pomoc w dobrowolnym powrocie i dodawana pomoc w przeniesieniu bd obejmoway pokrycie:

24

1) kosztw zakupu biletu na przejazd rodkiem komunikacji publicznej do wybranego przez cudzoziemca kraju, do ktrego ma prawo wjazdu, a w przypadku przekazania cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003, do pastwa, do ktrego nastpuje przekazanie, 2) opat administracyjnych zwizanych z uzyskaniem niezbdnych wiz i zezwole, 3) kosztw wyywienia w podry. Niezalenie od powyszego za zasadne uznano wprowadzenie moliwoci zlecania przez Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw: 1) organizacji dobrowolnego powrotu organizacjom midzynarodowym na podstawie umw midzynarodowych, 2) prowadzenia nauki jzyka polskiego oraz przeniesienia cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003 innym podmiotom, na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych. Realizacja zleconych zada bdzie podlegaa kontroli w oparciu o regulacje umowy cywilnej zawartej w wyniku postpowania o udzielenie zamwienia publicznego lub w oparciu o rozwizania przyjte w umowie midzynarodowej. Pozwoli to na bardziej fachowe i profesjonalne wykonanie tych zada, gdy podmioty te na co dzie zajmuj si sprawami cudzoziemcw poszukujcych ochrony i najlepiej znaj sytuacj tych osb i ich potrzeby. W chwili obecnej organizacja dobrowolnych powrotw realizowana przez organizacje midzynarodowe opiera si na podstawach: 1) Porozumienia midzy Ministrem Spraw Wewntrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej a Midzynarodow Organizacj do Spraw Migracji (IOM) w sprawie wsppracy w zakresie dobrowolnych powrotw cudzoziemcw opuszczajcych terytorium Rzeczypospolitej Polskiej sporzdzone w dniu 12 lipca 2005 r. (M. P. Nr 3, poz. 46). W umowie tej zostay ustalone zasady wzajemnej wsppracy w sprawach zwizanych z organizacj dobrowolnego powrotu cudzoziemcw do kraju pochodzenia. W imieniu Ministra zadania wykonuj Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw oraz Komendant Gwny Stray Granicznej. Organy te refunduj rwnie wydatki poniesione przez IOM w zwizku z wykonywaniem zada wynikajcych z Porozumienia;

25

2) Umowy o wsppracy w ramach Projektu Doradztwo, podr, reintegracja pomoc w dobrowolnym powrocie z Polski zawarta dnia 20 sierpnia 2009 r. pomidzy Midzynarodow Organizacj do Spraw Migracji (IOM) i Urzdem do Spraw Cudzoziemcw. Umowa ta okrela role i zakres obowizkw jej stron oraz sposb wspdziaania i wsppracy w ramach Projektu Doradztwo, podr, reintegracja pomoc w dobrowolnym powrocie z Polski, wspfinansowanego przez Europejski Fundusz Powrotw Imigrantw, ktrego celem jest przyczynienie si do usprawnienia i wzmocnienia mechanizmu pomocy w dobrowolnym powrocie z Polski oraz zwikszenie szans na pomylny i trway powrt tych cudzoziemcw, ktrzy zrezygnowali z ubiegania si o status uchodcy w Polsce. Urzd do Spraw Cudzoziemcw zapewnia wkad finansowy do realizacji Projektu w wysokoci 25 % wartoci realizowanego Projektu. W celu lepszego gospodarowania rodkami przeznaczonymi na wiadczenie pomocy proponuje si skrcenie okresu, po upywie ktrego nastpuje wstrzymanie z mocy prawa udzielania cudzoziemcowi pomocy socjalnej w orodku, w przypadku gdy przebywa on poza nim. W wietle obowizujcych przepisw, w przypadku gdy cudzoziemiec korzystajcy z pomocy socjalnej w orodku przebywa poza tym orodkiem przez okres duszy ni 3 dni, udzielanie tej pomocy wstrzymuje si z mocy prawa do czasu jego powrotu. Zmiana bdzie polegaa na skrceniu tego okresu z 3 do 2 dni. Przyjcie takiego rozwizania wpynie na zmniejszenie kosztw utrzymania cudzoziemcw przebywajcych w orodkach, zwaszcza wynajmowanych, gdzie wynagrodzenie dla najemcy obliczane jest jako naleno za osobodzie. Dopki najemca nie zostanie zawiadomiony o tym, e cudzoziemiec korzystajcy z pomocy socjalnej w orodku przebywa poza tym orodkiem, wynagrodzenie to jest naliczane tak, jakby cudzoziemiec ten cay czas przebywa w orodku. Zgodnie za z obowizujcym stanem prawnym takie zawiadomienie moliwe jest dopiero po upywie 3 dni od opuszczenia orodka przez cudzoziemca. W projekcie zostay okrelone prawa i obowizki cudzoziemcw przebywajcych w orodkach dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy. W chwili obecnej prawa i obowizki cudzoziemcw przebywajcych w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, jak rwnie zasady dotyczce pobytu w takim orodku, s okrelone w rozporzdzeniu Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 4 maja 2009 r. w sprawie regulaminu pobytu w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy (Dz. U. Nr 71, poz. 616). Przeniesienie przepisw regulujcych

26

prawa i obowizki cudzoziemcw z ww. rozporzdzenia do ustawy jest konsekwencj zasad techniki prawodawczej, zgodnie z ktrymi prawa i obowizki powinny by okrelane ustaw, a nie w drodze aktu wykonawczego. Projekt ma rwnie na celu uwzgldnienie tez zawartych w orzeczeniu Trybunau Sprawiedliwoci Wsplnot Europejskich z dnia 2 marca 2010 r. w sprawach poczonych C-175/08, C-176/08, C-178/08 i C-179/08 Salahadin Abdullah i in. w zakresie przesanek pozbawienia statusu uchodcy. Orzeczenie to dotyczy wykadni art. 11 ust. 1 lit. e dyrektywy Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli pastw trzecich lub bezpastwowcw jako uchodcw lub jako osoby, ktre z innych wzgldw potrzebuj midzynarodowej ochrony oraz zawartoci przyznawanej ochrony (Dz. Urz. UE L 304 z 30.09.2004, str. 12; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 7, str. 96) w zwizku z art. 2 lit. c tej dyrektywy. Wyrok Trybunau Sprawiedliwoci Wsplnot Europejskich powoduje konieczno doprecyzowania przesanek pozbawiania cudzoziemca statusu uchodcy, co nastpio w projektowanym art. 14 pkt 2 lit. b.

27

OCENA SKUTKW REGULACJI 1. Podmioty, na ktre bdzie oddziaywaa ustawa Projektowana regulacja bdzie oddziaywa na nastpujce podmioty: 1) cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, 2) Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw, 3) Stra Graniczn, 4) Policj, 5) Szefa Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego; 6) konsulw, 7) Rad Ministrw w zakresie wydania aktu wykonawczego wynikajcego z projektowanej regulacji; 8) ministra waciwego do spraw wewntrznych w zakresie wydania aktw wykonawczych wynikajcych z projektowanej regulacji. 2. Wyniki przeprowadzonych konsultacji Projekt zaoe by przedmiotem konsultacji midzy innymi z: 1) Midzynarodow Organizacj do Spraw Migracji (IOM); 2) Rad do Spraw Uchodcw; 3) Helsisk Fundacj Praw Czowieka; 4) Biurem Wysokiego Komisarza Narodw Zjednoczonych ds. Uchodcw (UNHCR); 5) Stowarzyszeniem Amnesty International; 6) Polsk Akcj Humanitarn Centrum Pomocy Uchodcom; 7) Fundacj Instytut na Rzecz Pastwa Prawa; 8) Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej; 9) Fundacj Edukacji i Twrczoci; 10) Polskim Czerwonym Krzyem; 11) Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nie. Opinie do projektu przedstawiy: Helsiska Fundacja Praw Czowieka, Wysoki Komisarz Narodw Zjednoczonych do Spraw Uchodcw, Stowarzyszenie Interwencji 28

Prawnej, Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nie oraz Fundacja Instytut na Rzecz Pastwa Prawa. Opinie te zawieray uwagi i sugestie dotyczce sposobu uregulowania relokacji i przesiedle, dodatkowych form pomocy socjalnej udzielanej samotnym kobietom, matkom samotnie wychowujcym dzieci oraz cudzoziemcom przyjtym przez Rzeczpospolit Polsk w ramach relokacji lub przesiedlenia, wprowadzenia ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie dla cudzoziemcw, ktrzy ze wzgldw zdrowotnych musz korzysta z okrelonej diety, doprecyzowania terminu, w ktrym cudzoziemiec powinien stawi si w orodku recepcyjnym, kwestii zwizanych z wstrzymaniem kieszonkowego na drobne wydatki w razie wyrzdzenia przez cudzoziemca szkody w mieniu orodka oraz z orzekaniem o kosztach wydalenia. Zgoszone przez ww. podmioty spostrzeenia day podstaw do wprowadzenia nastpujcych zmian w projekcie zaoe: 1) wprowadzenie szczeglnych rozwiza dotyczcych cudzoziemcw objtych

przesiedleniem lub relokacj, umoliwiajcych przeprowadzenie czci postpowania w sprawie nadania statusu uchodcy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej; 2) odstpienie od propozycji dotyczcej wprowadzenia dodatkowych form pomocy socjalnej udzielanej samotnym kobietom, matkom samotnie wychowujcym dzieci oraz cudzoziemcom przyjtym przez Rzeczpospolit Polsk w ramach przesiedlenia lub relokacji; 3) wskazanie 2-dniowego terminu, liczonego od dnia przyjcia przez waciwy organ wniosku o nadanie statusu uchodcy, na stawienie si cudzoziemca w orodku recepcyjnym. Po upywie tego terminu organ bdzie mg wyda decyzj o umorzeniu postpowania; 4) wprowadzenie zasady, e Skarb Pastwa pokrywa koszty wydalenia cudzoziemca, co do ktrego postpowanie w sprawie nadania statusu uchodcy zakoczyo si orzeczeniem o wydaleniu; 5) odstpienie od propozycji dotyczcej wstrzymania wypaty kieszonkowego na drobne wydatki w razie wyrzdzenia przez cudzoziemca szkody w mieniu orodka. Nie zostaa uwzgldniona uwaga dotyczca wprowadzenia ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie dla cudzoziemcw, ktrzy ze wzgldw zdrowotnych musz korzysta z okrelonej diety. Naley podkreli, e obecnie istnieje moliwo przygotowywania specjalnych posikw dla takich osb w ramach wyywienia oferowanego w orodkach dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, co wynika 29

z umw zawieranych z administratorami obiektw penicych funkcje orodkw dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy. Taka moliwo dotyczy cudzoziemcw, ktrzy przedstawi zawiadczenie lekarskie, z ktrego bdzie wynikaa konieczno stosowania diety. W ramach konsultacji spoecznych i w celu wykonania obowizku wynikajcego z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 337) projekt ustawy zosta zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji nie odnotowano zgosze zainteresowanych podmiotw. 3. Wpyw regulacji na sektor finansw publicznych, w tym na budet pastwa oraz budety jednostek samorzdu terytorialnego Skutki finansowe zwizane z wejciem w ycie projektowanej ustawy obejm: wprowadzenie regulacji dotyczcych przeprowadzenia relokacji lub przesiedlenia Wprowadzenie tych regulacji nie spowoduje kosztw dla budetu pastwa. Koszty te powstan z chwil podjcia przez Rad Ministrw decyzji o przyjciu cudzoziemcw w ramach relokacji lub przesiedlenia i bd wwczas kalkulowane w oparciu o istniejce potrzeby, a zarazem moliwoci pastwa polskiego. Wysoko rodkw przeznaczonych do pokrycia kosztw relokacji lub przesiedlenia, w tym: kosztw zwizanych z czynnociami podejmowanymi przez organy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, kosztw pomocy wiadczonej cudzoziemcom relokowanym lub przesiedlonym i kosztw zwizanych z ich integracj, a take rda pokrycia tych kosztw zostan wskazane w rozporzdzeniu Rady Ministrw dotyczcym przeprowadzenia relokacji lub przesiedlenia. wprowadzenie regulacji o charakterze abolicyjnym Wprowadzenie regulacji o charakterze abolicyjnym nie spowoduje kosztw dla budetu pastwa. Wejcie w ycie przepisw dotyczcych zalegalizowania pobytu cudzoziemcw przebywajcych w Rzeczypospolitej Polskiej nielegalnie nie wywoa skutkw finansowych dla sektora finansw publicznych, w tym z tytuu realizacji przepisw o pomocy spoecznej. wprowadzenie zasady, e Skarb Pastwa pokrywa koszty wydalenia cudzoziemca, co do ktrego postpowanie w sprawie nadania statusu uchodcy zakoczyo si orzeczeniem o wydaleniu

30

Wprowadzenie tej zmiany nie spowoduje kosztw dla budetu pastwa, nie jest to bowiem nowe zadanie wyznaczone Stray Granicznej. Koszt wydalenia cudzoziemca uzaleniony jest od tego, do jakiego pastwa nastpuje wydalenie, jak drog (ldow czy lotnicz) cudzoziemiec jest wydalany oraz czy wydalenie odbywa si w asycie eskorty. Na podstawie dotychczasowych dowiadcze przyjmuje si, e w roku 2011 koszty zwizane z wydaleniem cudzoziemcw, co do ktrych postpowanie w sprawie nadania statusu uchodcy zakoczyo si orzeczeniem o wydaleniu, mog wynie rednio okoo 568 000 z. Koszty te s pokrywane ze rodkw zabezpieczonych w budecie pastwa, w czci 42 Sprawy wewntrzne, ktrej dysponentem jest Minister Spraw Wewntrznych i Administracji, ze rodkw bdcych w dyspozycji Komendanta Gwnego Stray Granicznej. zmiany w zakresie pozostawiania maoletniego w placwce opiekuczo-wychowawczej Zmiany te nie powoduj skutkw finansowych dla budetu pastwa. Zmiany te maj jedynie charakter porzdkujcy, poniewa ju obecnie maoletni w takich sytuacjach pozostaje pod opiek placwki. koszty zwizane z odstpieniem od ograniczenia zakresu udzielania pomocy socjalnej cudzoziemcom skadajcym ponownie wniosek o nadanie statusu uchodcy po skorzystaniu z pomocy w dobrowolnym powrocie Obecnie ze wiadczenia pieninego obnionego do wysokoci 1/3 wiadczenia wypacanego na zasadach oglnych korzysta grupa ok. 50 cudzoziemcw, co oznacza konieczno wydatkowania na ten cel rodkw budetowych w wysokoci ok. 113 000 z rocznie. Zakadajc, e po uchyleniu art. 70 ust. 4 i 5 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej taka sama liczba cudzoziemcw skorzysta z pomocy na zasadach oglnych, koszty te wynios: w przypadku pomocy udzielanej poza orodkiem ok. 340 000 z rocznie, w przypadku pomocy polegajcej na umieszczeniu w orodku ok. 639 000 z rocznie, koszty wynikajce z rezygnacji z ogranicze co do zakresu wiadcze w ramach pomocy w dobrowolnym powrocie. Zwikszone koszty bd dotyczyy: 1) zakupu biletu na przejazd rodkiem komunikacji publicznej, a nie jak dotychczas najtaszym rodkiem komunikacji publicznej oraz 2) pokrycia cakowitych kosztw wyywienia, a nie jak dotychczas pokrycia tylko czci kosztw wyywienia.

31

W zakresie kosztw zakupu biletu na przejazd rodkiem komunikacji publicznej: Rezygnacja z zakupu biletu na przejazd najtaszym rodkiem komunikacji publicznej stwarza moliwo zakupu biletu lotniczego. Za porednictwem Urzdu do Spraw Cudzoziemcw z pomocy w dobrowolnym powrocie przez trzy kwartay 2010 r. skorzystao 20 cudzoziemcw, ktrym zakupiono bilety kolejowe. W skali roku przewiduje si, e bdzie to okoo 27 cudzoziemcw. Wzrost kosztw spowodowany moe by rnic midzy cen biletu kolejowego a lotniczego, ktra wynosi okoo 600 z, czyli przy 27 osobach bdzie to kwota okoo 16 200 z rocznie. Trudny do oszacowania jest wzrost liczby cudzoziemcw, ktrzy zdecyduj si na dobrowolny wyjazd z terytorium Polski w sposb zorganizowany przez Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw, w sytuacji gdy powstanie moliwo zakupienia przez Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw rwnie biletw lotniczych. W zakresie kosztw zwizanych z pokryciem cakowitych kosztw wyywienia: Obecnie zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 26 maja 2009 r. w sprawie wysokoci pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, wysoko pomocy na pokrycie kosztw wyywienia cudzoziemca w podry wynosi 15 z na dzie podry. Po wprowadzeniu zmian w ww. zakresie wysoko cakowitych kosztw wyywienia wyniesie 23 z na jeden dzie, a zatem wzrost nastpi o 8 z na dzie podry. Zakadajc, e redni czas podry wynosi 2 dni, a Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw zorganizuje w cigu roku dobrowolne powroty dla 27 cudzoziemcw, to wzrost kosztw w tym zakresie wyniesie okoo 432 z w skali roku (8 z x 2 dni x 27 osb = 432 z). koszty zwizane z udzielaniem pomocy w przeniesieniu si cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego UE odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku Koszty zwizane z przeniesieniem mona oszacowa na kwot ok. 50 000 z rocznie. Na kwot t skadaj si koszty zakupu przez Urzd do Spraw Cudzoziemcw biletw dla cudzoziemcw oraz koszt wyywienia czyli okoo 1 000 z dla jednego cudzoziemca, co oznacza dla cznej liczby 50 cudzoziemcw 50 000 z (50 x 1 000 z = 50 000 z). oszczdnoci zwizane z wprowadzeniem ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie, gdy przemawiaj za tym wzgldy organizacyjne Wprowadzenie moliwoci wypacania ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie, gdy przemawiaj za tym wzgldy organizacyjne, przyczynioby si do powstania

32

oszczdnoci, ktrych skala jest kwotowo trudna do oszacowania, gdy byaby uzaleniona od zakresu zastosowania przepisu. oszczdnoci zwizane z wprowadzeniem ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie dla dzieci w wieku 4 6 lat Oszczdnoci w tym zakresie wynios okoo 959 220 z rocznie. Obecnie w orodkach dla cudzoziemcw przebywa 292 dzieci w wieku 4 6 lat. redni koszt wyywienia w orodku wynosi ok. 18 z dziennie, co przy 292 osobach daje rocznie ok. 1 918 440 z (292 x 18 z = 5 256 z x 365 = 1 918 440 z). Oszczdnoci zwizane z wprowadzeniem ekwiwalentu spowoduj obnienie wydatkw o koszt przygotowania posiku, ktry stanowi ok. 9 zotych dziennie za osob (292 x 9 z = 2 628 z x 365 = 959 220 z). koszty zwizane z udzielaniem pomocy edukacyjnej cudzoziemcom korzystajcym ze wiadcze pieninych W przypadku dzieci w wieku szkolnym koszty te wynios ok. 53 000 z rocznie. Obecnie warto pomocy edukacyjnej, ktr kieruje si tylko do dzieci przebywajcych w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy wynosi ok. 290 z rocznie na jedno dziecko. Na kwot t skadaj si koszty zwizane z zakupem podrcznikw (rednio 240 z na jedno dziecko) oraz tzw. wyprawka szkolna w kwocie 50 z, przeznaczona na zakup materiaw pimienniczych i przyborw szkolnych. Koszty poniesione w zwizku z edukacj dzieci korzystajcych z pomocy udzielanej w orodku w 2009 r. wyniosy okoo 250 000 z. Po nowelizacji ustawy pomoc tak otrzymaj dzieci, ktrych rodzice korzystaj ze wiadcze pieninych na pokrycie we wasnym zakresie kosztw pobytu na terytorium Polski. Dzieci takich wedug stanu na dzie 26 stycznia 2010 r. byo 182 (182 x 290 z = 52 780 z). Oznacza to, e po nowelizacji ustawy koszty poniesione w zwizku z edukacj dzieci cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy wyniosyby okoo 303 000 z rocznie (250 000 z + 52 780 z = 302 780 z). W przypadku dorosych cudzoziemcw koszty te wynios 57 000 z rocznie. Na kwot t skada si dodatkowe 12 godzin nauki jzyka polskiego w kadym orodku miesicznie, w stosunku do obecnej liczby godzin, w zwizku z objciem tego rodzaju pomoc grupy 1 205 cudzoziemcw przebywajcym poza orodkami i koniecznoci zwikszenia liczby godzin nauki jzyka polskiego w kadym orodku. Przekada si to na kwot dodatkowych 300 z miesicznie dla kadego nauczyciela w orodku (12 godzin x 25 z/godzina = 300 z x 10 miesicy x 19 orodkw = 57 000 z). Koszty poniesione w zwizku z zapewnieniem 33

dostpu do bezpatnej nauki jzyka polskiego dorosym cudzoziemcom korzystajcym z pomocy udzielanej w orodku w 2009 r. wyniosy okoo 240 000 z. Zwikszenie liczby uprawnionych do korzystania z tej formy pomocy o osoby korzystajce ze wiadczenia pieninego oznaczaoby wzrost kosztw o 57 000 z. Oznacza to, e po nowelizacji ustawy koszty poniesione w zwizku z zapewnieniem cudzoziemcom bezpatnej nauki jzyka polskiego wyniosyby okoo 297 000 z rocznie (240 000 z + 57 000 z = 297 000 z). W kwestii alternatywnych rde finansowania dodatkowych form pomocy dla

cudzoziemcw korzystajcych ze wiadczenia pieninego moliwe jest skorzystanie jedynie w niewielkim zakresie z programw unijnych, gwnie z Europejskiego Funduszu Uchodczego (EFU). W 2010 r. Urzd do Spraw Cudzoziemcw zrealizowa projekt Poprawa warunkw zakwaterowania oraz zakup sprztw i materiaw do orodkw wasnych Urzdu do Spraw Cudzoziemcw wspfinansowanego ze rodkw EFU. W ramach projektu zakupione zostay wyprawki szkolne (plecak wraz z pirnikiem z wyposaeniem) dla wszystkich dzieci w wieku szkolnym zarwno objtych pomoc udzielan w orodku, jak i pobierajcych wiadczenie pienine. Pozwolio to na oszczdno: 30 z na jedno dziecko x 700 dzieci = 21 000 z. Urzd do Spraw Cudzoziemcw zrealizowa powyszy projekt w ramach procedury bezkonkursowej z Programu Rocznego 2008, ze wzgldu na powstae w nim oszczdnoci po rozliczeniu przez Wadz Wdraajc Programy Europejskie wszystkich projektw zrealizowanych w ramach EFU w 2008 r. Natomiast chcc zrealizowa projekty w nadchodzcych programach rocznych projekty naleao uwzgldni w programach rocznych z pewnym wyprzedzeniem. W chwili obecnej rodki finansowe dostpne dla Urzdu do Spraw Cudzoziemcw w ramach EFU na najblisze lata zostay zaplanowane. Moliwe jest wystartowanie w procedurze bezkonkursowej, ale w takim przypadku nie ma pewnoci, czy Urzd do Spraw Cudzoziemcw uzyskaby niezbdne dofinansowanie. W zwizku z du konkurencj w postpowaniu o przyznanie funduszy podczas naboru w ramach Programu Rocznego 2009 tylko 50 % zgoszonych projektw otrzymao dofinansowanie. koszty zwizane z pokryciem kosztw zaj pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych dzieci korzystajcych ze wiadczenia pieninego Koszty te szacuje si na kwot 73 000 z rocznie. Na kwot t skadaj si: 1) koszty w wysokoci 54 600 z rocznie zwizane z udziaem dzieci (raz w miesicu) w rnego rodzaju zajciach rekreacyjno-sportowych organizowanych przez szko

34

(np. wyjcia

do

kina,

teatru,

muzeum,

na

basen)

wysokoci

30

(30 z x 182 dzieci x 10 miesicy = 54 600 z), 2) koszty w wysokoci 18 200 z rocznie zwizane z udziaem dzieci (raz w roku) w jednodniowej wycieczce organizowanej przez szko w wysokoci 100 z (100 z x 182 dzieci = 18 200 z). Naley zakada, e nie wszystkie dzieci bd korzystay z tej formy pomocy, w zwizku z czym kwot 73 000 z rocznie mona traktowa jako kwot maksymaln. oszczdnoci zwizane ze skrceniem z 2 miesicy do 30 dni okresu udzielania pomocy socjalnej cudzoziemcom zobowizanym do opuszczenia terytorium RP liczonego od dnia otrzymania decyzji ostatecznej o odmowie nadania statusu uchodcy Oszczdnoci w tym zakresie wynios ok. 300 000 z rocznie. Wedug danych na dzie 26 stycznia 2010 r. zmiana ta bdzie dotyczya ok. 270 cudzoziemcw. Osoby takie otrzymuj obecnie wiadczenia do dwch miesicy od dnia dorczenia decyzji ostatecznej w sprawie nadania statusu uchodcy, a po zmianie przepisw bd otrzymywa wiadczenia przez okres 30 dni. Koszt pobytu takiej grupy cudzoziemcw w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, na ktry skada si koszt wyywienia i zakwaterowania (czyli ok. 38 z na osob za dzie) wynosi

ok. 600 000 z (pobyt 270 osb przez okres 2 miesicy). Po wprowadzeniu proponowanych zmian, wspomniane koszty ulegn redukcji o okoo 50 % do kwoty ok. 300 000 z (pobyt 270 osb przez okres 30 dni). oszczdnoci zwizane ze skrceniem z 3 na 2 dni okresu, po upywie ktrego nastpuje wstrzymanie z mocy prawa udzielania cudzoziemcowi pomocy socjalnej w orodku, w przypadku gdy przebywa on poza orodkiem Oszczdnoci te szacowane s na ok. 35 000 z rocznie. W 2009 r. redni koszt zakwaterowania i wyywienia cudzoziemca w orodkach wynajmowanych wynosi ok. 38 z dziennie. W tym okresie 921 cudzoziemcw samowolnie opucio orodek na okres duszy ni 3 dni. Wprowadzenie tej zmiany w odniesieniu do wskazanej liczby cudzoziemcw zmniejszy koszty przeznaczone na ich utrzymanie o ok. 35 000 z rocznie (921 x 38 z = 34 998 z). oszczdnoci zwizane ze zmianami dotyczcymi niewypacania cudzoziemcowi wiadczenia pieninego za okresy przebywania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej

35

Na podstawie iloci nieodebranych wiadcze pieninych w miesicu wrzeniu 2010 r. szacuje si, e okoo 50 osb uprawnionych do wiadczenia pieninego opuszcza terytorium Polski. Przyjmujc redni dzienn stawk wiadczenia pieninego na pokrycie kosztw pobytu na terytorium Polski w wysokoci 17,50 z, oszczdnoci dla budetu pastwa w skali miesica z tytuu wprowadzenia powyszej zmiany wynios 26 250 z (17,50 z x 30 dni x 50 osb = 26 250 z), co rocznie moe oznacza kwot ok. 315 000 z. zmiany w zakresie zapewnienia cudzoziemcom ubiegajcym si o nadanie statusu uchodcy opieki medycznej Zmiany te nie powoduj skutkw finansowych dla budetu pastwa. W 2009 r. koszty poniesione w zakresie zapewnienia opieki medycznej cudzoziemcom ubiegajcym si o nadanie statusu uchodcy wyniosy 10 383 706,76 z. Koszty te dotycz: 1) zakupu lekw, rodkw opatrunkowych, opakowa do lekw, materiaw do analiz i pozostaych materiaw leczniczych w wysokoci 849 152,96 z; 2) leczenia cudzoziemcw, w tym leczenie szpitalne, analizy, badania lekarskie w wysokoci 9 534 553,80 z. Podsumowujc, obcienia wynikajce z regulacji to: koszty zwizane z odstpieniem od ograniczenia zakresu udzielania pomocy socjalnej cudzoziemcom skadajcym ponownie wniosek o nadanie statusu uchodcy po skorzystaniu z pomocy w dobrowolnym powrocie ok. od 340 000 z do 639 000 z rocznie, koszty wynikajce z rezygnacji z ogranicze co do zakresu wiadcze w ramach udzielanej pomocy w dobrowolnym powrocie ok. 16 632 z w skali roku, koszty zwizane z udzielaniem pomocy w przekazaniu cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego UE ok. 50 000 z rocznie, koszty zwizane z udzielaniem pomocy edukacyjnej cudzoziemcom korzystajcym ze wiadcze pieninych ok. 110 000 z rocznie, koszty zwizane z pokryciem kosztw zaj pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych dzieci korzystajcych ze wiadczenia pieninego ok. 73 000 z rocznie. Koszty wynikajce z regulacji wynosz cznie ok. od 589 632 z do 888 632 z rocznie. Oszczdnoci wynikajce z regulacji to: oszczdnoci zwizane z wprowadzeniem ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie dla dzieci w wieku 4 6 lat ok. 959 220 z rocznie,

36

 oszczdnoci zwizane ze skrceniem z 2 miesicy do 30 dni okresu udzielania pomocy socjalnej cudzoziemcom zobowizanym do opuszczenia terytorium RP od dnia otrzymania decyzji ostatecznej o odmowie nadania statusu uchodcy ok. 300 000 z rocznie, oszczdnoci zwizane ze skrceniem z 3 na 2 dni okresu, po upywie ktrego nastpuje wstrzymanie z mocy prawa udzielania cudzoziemcowi pomocy socjalnej w orodku, w przypadku gdy przebywa on poza orodkiem ok. 35 000 z rocznie, oszczdnoci zwizane ze zmianami dotyczcymi niewypacania cudzoziemcowi wiadczenia pieninego za okresy przebywania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej ok. 315 000 z rocznie. Oszczdnoci wynikajce z regulacji wynosz cznie ok. 1 609 220 z rocznie. Regulacja nie bdzie miaa wpywu na budety jednostek samorzdu terytorialnego. Wskazane wyej wydatki zwizane z proponowanymi zmianami bilansuj si z oszczdnociami, ktre powstan z ograniczenia innych wydatkw w ramach rodkw bdcych w dyspozycji Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw. Koszty zwizane z wprowadzanymi zmianami zostan sfinansowane w ramach limitw wydatkw ustalonych w czci 42 Sprawy wewntrzne, ktrej dysponentem jest Minister Spraw Wewntrznych i Administracji, w ramach rodkw bdcych w dyspozycji Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw. Tym samym wprowadzane ustaw zmiany nie bd skutkowa zmian poziomu wydatkw Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw w stosunku do wielkoci wynikajcych z obowizujcych przepisw. 4. Wpyw regulacji na rynek pracy Regulacja nie bdzie miaa wpywu na rynek pracy. 5. Wpyw regulacji na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo Regulacja nie bdzie miaa wpywu na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo.

6. Wpyw regulacji na sytuacj i rozwj regionalny Regulacja nie bdzie miaa wpywu na sytuacj i rozwj regionalny.
06/52rch

37

Projekt

ROZPORZDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNTRZNYCH I ADMINISTRACJI1) z dnia w sprawie regulaminu pobytu w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy

Na podstawie art. 82 ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472, z 2010 r. Nr 81, poz. 531 oraz z 2011 r. Nr 73, poz. 390 i Nr , poz. ) zarzdza si, co nastpuje: 1. Ustala si regulamin pobytu w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, stanowicy zacznik do rozporzdzenia. 2. Rozporzdzenie wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia.

MINISTER SPRAW WEWNTRZNYCH I ADMINISTRACJI

1)

Minister Spraw Wewntrznych i Administracji kieruje dziaem administracji rzdowej sprawy wewntrzne, na podstawie 1 ust. 2 pkt 3 rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegowego zakresu dziaania Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji (Dz. U. Nr 216, poz. 1604).

2
Zacznik do rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia ... (poz. ...)

REGULAMIN POBYTU W ORODKU DLA CUDZOZIEMCW UBIEGAJCYCH SI O NADANIE STATUSU UCHODCY 1. Cudzoziemca przyjmuje si do orodka dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, zwanego dalej orodkiem, po wpisaniu jego danych osobowych do ewidencji mieszkacw orodka. 2. 1. Cudzoziemiec skada owiadczenie na pimie, e zosta poinformowany o przysugujcych mu prawach i cicych na nim obowizkach oraz zapoznany z przepisami regulujcymi udzielanie pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy a take regulaminem pobytu w orodku. 2. Owiadczenie, o ktrym mowa w ust. 1, jest doczane do akt sprawy o udzielenie cudzoziemcowi pomocy. 3. 1. Cudzoziemiec otrzymuje do uytku: rcznik, sztuce i naczynia stoowe oraz, za pokwitowaniem, sprzt znajdujcy si na wyposaeniu pomieszczenia mieszkalnego i komplet pocieli. 2. Opuszczajc orodek cudzoziemiec rozlicza si z wyposaenia pomieszczenia mieszkalnego oraz kompletu pocieli. 4. 1. Cudzoziemca kwateruje si w pomieszczeniu mieszkalnym orodka, w miar moliwoci wraz z innymi czonkami jego rodziny, i wyznacza mu si miejsce do spania. 2. Cudzoziemiec moe dokona zmiany pomieszczenia mieszkalnego lub miejsca wyznaczonego mu do spania za zgod kierownika orodka. 3. W pomieszczeniu mieszkalnym orodka w godzinach od 22 do 6 mog przebywa tylko osoby w nim zakwaterowane. 4. Cudzoziemiec moe by przeniesiony do innego pomieszczenia mieszkalnego, gdy wymagaj tego wzgldy organizacyjne albo jest to niezbdne do: 1) zapewnienia bezpieczestwa cudzoziemcowi lub wspmieszkacom; 2) wyczenia pomieszczenia z uytkowania ze wzgldw technicznych lub sanitarnych. 5. Pomieszczenia mieszkalne oraz inne pomieszczenia, w ktrych przebywaj cudzoziemcy, mog by kontrolowane przez kierownika orodka oraz inne osoby przez niego wyznaczone. 6. 1. Wejcie na teren orodka osb niebdcych jego mieszkacami wymaga kadorazowo zgody: 1) kierownika orodka w przypadku cudzoziemcw korzystajcych z pomocy socjalnej, udzielanej na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2) Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw w przypadku pozostaych osb. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si do: 1) przedstawiciela Urzdu Wysokiego Komisarza Narodw Zjednoczonych do Spraw Uchodcw;

3 funkcjonariuszy Policji, Stray Granicznej oraz innych organw porzdku publicznego, ktrzy mog wej na teren orodka, po uprzednim zawiadomieniu kierownika orodka. 3. W przypadku przedstawicieli organizacji, do ktrych zada statutowych nale sprawy uchodcw oraz podmiotw udzielajcych pomocy prawnej w sprawach o nadanie statusu uchodcy, Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw moe udzieli zgody na wejcie na teren orodka na okres prowadzenia przez nich dziaa na rzecz cudzoziemcw przebywajcych w orodku. 7. 1. Cudzoziemiec moe przyjmowa odwiedziny w orodku w godzinach od 10 do 16 w miejscu wyznaczonym przez kierownika orodka. 2. W szczeglnie uzasadnionych przypadkach, za zgod kierownika orodka, godziny odwiedzin w orodku mog zosta wyduone, nie pniej jednak ni do godziny 22. 3. Osoba odwiedzajca zgasza pracownikowi ochrony orodka cel wizyty, okazuje dokument potwierdzajcy jej tosamo oraz dokument potwierdzajcy posiadanie zgody na wejcie na teren orodka, a take podaje dane osobowe cudzoziemca, ktrego zamierza odwiedzi. 4. Pracownik ochrony orodka wpisuje do zeszytu odwiedzin imi i nazwisko osoby odwiedzajcej oraz numer dokumentu potwierdzajcego jej tosamo. 8. 1. Caodzienne wyywienie zbiorowe jest wydawane w stowce. 2. Posiki s wydawane trzy razy dziennie w godzinach: 8 10, 12 14 i 17 19. 3. Godziny wydawania posikw mog by zmienione przez kierownika orodka, jeeli wymagaj tego wzgldy organizacyjne lub przemawia za tym wany interes cudzoziemcw. 9. Cudzoziemcowi przebywajcemu w orodku udostpnia si pomieszczenie kuchenne do przygotowywania posikw oraz pomieszczenie wyposaone w urzdzenia chodnicze do przechowywania artykuw ywnociowych. 10. Cudzoziemiec przebywajcy w orodku jest obowizany: wykazywa szczegln trosk o bezpieczestwo maoletnich dzieci pozostajcych pod jego opiek; przestrzega ciszy nocnej w godzinach od 22 do 6; powraca do orodka przed godzin 23; posiada i okazywa na danie pracownika tymczasowe zawiadczenie tosamoci cudzoziemca oraz identyfikator; przy kadorazowym opuszczaniu terenu orodka pozostawia pracownikowi ochrony orodka identyfikator; udostpnia pomieszczenie mieszkalne do kontroli kierownikowi orodka lub innym osobom przez niego wyznaczonym. 2)

1) 2) 3) 4) 5) 6)

11. Na terenie orodka cudzoziemcowi nie jest dozwolone: 1) posiadanie broni lub amunicji w rozumieniu ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525, z pn. zm.2)), a take materiaw wybuchowych lub innych przedmiotw, ktrych uywanie moe zagraa bezpieczestwu publicznemu; 2) posiadanie lub zaywanie rodkw odurzajcych lub substancji psychotropowych;
2)

Zmiany tekstu jednolitego ustawy zostay ogoszone w Dz. U. 2004 r. Nr 96, poz. 959, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 176, poz. 1238, z 2008 r. Nr 195, poz. 1199, z 2009 r. Nr 168, poz. 1323, z 2010 r. Nr 164, poz. 1108, Nr 127, poz. 857 oraz z 2011 r. Nr 38, poz. 195.

4 3) 4) 5) 6) 7) posiadanie lub spoywanie napojw alkoholowych; zakcanie porzdku publicznego; przyjmowanie na nocleg osb nieuprawnionych do przebywania w orodku; samowolne przenoszenie wyposaenia pomieszcze mieszkalnych orodka; uywanie dodatkowych urzdze grzewczych lub innych urzdze, ktrych uywanie moe zakci prawidowe funkcjonowanie orodka; 8) wynoszenie posikw ze stowki; 9) pozostawianie maoletnich dzieci bez opieki rodzicw lub opiekunw; 10) fotografowanie lub filmowanie osb znajdujcych si na terenie orodka bez ich zgody; 11) niszczenie mienia orodka oraz mienia innych cudzoziemcw przebywajcych w orodku; 12) prowadzenie dziaalnoci w celach zarobkowych; 13) wykorzystywanie pomieszcze orodka niezgodnie z przeznaczeniem; 14) palenie wyrobw tytoniowych z wyjtkiem wyznaczonych do tego miejsc poza terenem budynku mieszkalnego. 12. W orodku mona organizowa zajcia kulturalno-owiatowe lub sportowe z udziaem instytucji, organizacji, stowarzysze i innych podmiotw oraz osb fizycznych. 13. Orodek nie odpowiada za: 1) pienidze lub inne przedmioty wartociowe przechowywane przez cudzoziemca w orodku; 2) uszkodzenie lub utrat samochodu lub innego pojazdu nalecego do cudzoziemca. 14. 1. Wnioski, skargi i proby cudzoziemcw s przyjmowane przez kierownika orodka oraz inne wyznaczone przez niego osoby. 2. Skargi i wnioski dotyczce kierownika orodka oraz w sprawach funkcjonowania i warunkw pobytu w orodku s przekazywane do Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw bez porednictwa kierownika orodka. 15. Tekst regulaminu pobytu w orodku oraz informacje o podmiotach udzielajcych bezpatnej pomocy prawnej w sprawach o nadanie statusu uchodcy oraz o organizacjach pozarzdowych lub midzynarodowych, do ktrych zada statutowych nale sprawy uchodcw, umieszcza si w widocznym miejscu na terenie orodka w jzyku polskim oraz w jzykach zrozumiaych dla przebywajcych w orodku cudzoziemcw. 16. Cudzoziemiec opuszczajc orodek, powinien zwrci pracownikowi identyfikator.

5 UZASADNIENIE Projekt rozporzdzenia stanowi wykonanie upowanienia dla ministra waciwego do spraw wewntrznych do wydania rozporzdzenia okrelajcego regulamin pobytu w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, obejmujcy w szczeglnoci warunki wstpu na teren orodka oraz odwiedzin, sposb organizacji posikw, przepisy porzdkowe oraz sposb przyjmowania wnioskw i skarg, uwzgldniajc w szczeglnoci potrzeby cudzoziemcw przebywajcych w orodku, a take konieczno zapewnienia bezpiecznych warunkw pobytu na terenie orodka oraz sprawnego jego funkcjonowania, zawartego w art. 82 ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472, z 2010 r. Nr 81, poz. 531 oraz z 2011 r. Nr 73, poz. 390 i Nr , poz. ), zwanej dalej ustaw. Obecnie problematyka ta jest uregulowana w rozporzdzeniu Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 4 maja 2009 r. w sprawie regulaminu pobytu w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy (Dz. U. Nr 71, poz. 616), wydanym na podstawie art. 82 ust. 2 ustawy. Potrzeba wydania nowego rozporzdzenia wynika ze zmiany treci przepisu upowaniajcego ministra waciwego do spraw wewntrznych do wydania tego aktu wykonawczego. W zwizku z sugestiami zgoszonymi przez Rzdowe Centrum Legislacji, prawa i obowizki cudzoziemcw przebywajcych w orodkach dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy zostay przeniesione z rozporzdzenia do ustawy. Prawa i obowizki nie majce charakteru czysto porzdkujcego pobyt w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy winny by okrelone w ustawie, czyli w akcie prawnym wyszego rzdu. Natomiast w projekcie pozostay przepisy porzdkujce dotyczce pobytu cudzoziemcw w orodkach dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy. Zaproponowane w projekcie rozporzdzenia zmiany wynikaj przede wszystkim z dowiadcze zebranych w trakcie stosowania przepisw tego rozporzdzenia, jak rwnie potrzeby dokonania zmian w przepisach, ktrych brzmienie budzio wtpliwoci interpretacyjne tej natury, e jedynie zmiana tych przepisw pozwoli na waciwe stosowanie zawartych w nich norm prawnych. Regulamin pobytu w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy stanowi zacznik do projektu rozporzdzenia. Obejmuje on w szczeglnoci warunki wstpu na teren orodka oraz odwiedzin, sposb organizacji posikw, przepisy porzdkowe oraz sposb przyjmowania wnioskw i skarg, z uwzgldnieniem potrzeb cudzoziemcw przebywajcych w orodku, a take konieczno zapewnienia bezpiecznych warunkw pobytu na terenie orodka oraz sprawnego jego funkcjonowania. Opracowanie zasad pobytu cudzoziemcw w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy ma na celu zapewnienie porzdku w trakcie przyjmowania i podczas pobytu cudzoziemca w tym orodku. Projekt okrela podstawowe przepisy porzdkowe, ktre cudzoziemiec przebywajcy w orodku powinien przestrzega, czynnoci towarzyszce przyjmowaniu i zakwaterowaniu cudzoziemca w orodku, warunki odwiedzin osb z zewntrz, a take formalnoci zwizane z opuszczaniem orodka przez cudzoziemca. 1 5 regulaminu okrelaj zasady przyjcia do orodka dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy oraz zasady zakwaterowania w pomieszczeniach mieszkalnych orodka.

6 Z uwagi na zmian zapisw dotyczcych praw i obowizkw cudzoziemcw przebywajcych w orodkach dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, konieczna staa si modyfikacja treci obecnego 2 dotyczca zoenia przez cudzoziemca owiadczenia na pimie, i zosta on poinformowany o przysugujcych mu prawach i cicych na nim obowizkach oraz zapoznany z przepisami regulujcymi udzielanie pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy i regulaminem pobytu w orodku. W wyniku dowiadcze zebranych na gruncie stosowania przepisw przedmiotowego rozporzdzenia koniecznym stao si doprecyzowanie aktualnego brzmienia 4 ( 3 projektu) poprzez wskazanie przedmiotw, z ktrych cudzoziemiec zobowizany jest rozliczy si przy opuszczaniu orodka dla cudzoziemcw a ktre wczeniej otrzyma za pokwitowaniem. Zgodnie z aktualnym brzmieniem 7 wejcie na teren orodka Policji, Stay Granicznej oraz innych organw porzdku publicznego uzalenione jest kadorazowo od uzyskania zgody Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw, co znacznie utrudnia lub ogranicza w czasie moliwo podjcia przez te organy dziaa np. w sytuacji, gdy zagroone zostaj dobra osobiste cudzoziemcw lub pracownikw orodka. Dotychczasowa praktyka wskazaa konieczno wprowadzenia zmian ww. regulacji. Zaproponowane brzmienie 6 regulaminu przewiduje wyczenie funkcjonariuszy Policji, Stray Granicznej oraz innych organw porzdku publicznego z katalogu podmiotw, ktre musz kadorazowo wystpowa do Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw o wyraenie zgody na wejcie na teren orodka. Bd oni mogli wej na teren orodka po uprzednim zawiadomieniu o takim zamiarze kierownika orodka. Za przedstawionym rozwizaniem przemawiaj przede wszystkim wzgldy bezpieczestwa cudzoziemcw przebywajcych w orodkach, jak rwnie wzgldy organizacyjne, potrzeba wyeliminowania wej osb nieuprawnionych do pobytu w orodku w celu nielegalnego zamieszkania oraz konieczno reglamentowania wej osb spoza orodka w sytuacji np. reimu sanitarno-epidemiologicznego. Takie samo uprzywilejowanie w tym zakresie maj przedstawiciele Urzdu Wysokiego Komisarza Narodw Zjednoczonych do Spraw Uchodcw oraz przedstawicieli organizacji pozarzdowych. Brzmienie 7 projektu okrela godziny odwiedzin. W stosunku do poprzedniej regulacji godziny odwiedzin nie ulegy zmianie. Istnieje natomiast moliwo wyduenia godzin odwiedzin, nie pniej jednak ni do godziny 22. W 8 projektu zostay uregulowane kwestie wyywienia w orodku. Okrelony w regulaminie przedzia godzinowy wydawania posikw zapewnia sprawno funkcjonowania orodka, zwaszcza w tym przypadku dotyczy to pracy osb przygotowujcych posiki dla cudzoziemcw. Jednoczenie godziny wydawania posikw mog by zmienione przez kierownika orodka, jeeli wymagaj tego wzgldy organizacyjne lub przemawia za tym wany interes cudzoziemcw. Przepis 9 projektu reguluje kwestie udostpniania pomieszczenia kuchennego do przygotowywania posikw oraz pomieszczenia wyposaonego w urzdzenia chodnicze do przechowywania artykuw ywnociowych. Przepis 10 projektu okrela obowizki cudzoziemca przebywajcego w orodku, do ktrych nale: szczeglna troska o bezpieczestwo maoletnich dzieci pozostajcych pod jego opiek, przestrzeganie ciszy nocnej, powrt do orodka przed godzin 23, posiadanie i okazywanie na danie pracownika zawiadczenia tosamoci cudzoziemca oraz identyfikatora, pozostawianie pracownikowi ochrony orodka identyfikatora przy kadorazowym opuszczaniu terenu orodka oraz udostpnianie pomieszcze mieszkalnych.

7 Projektowane brzmienie 11 jest doprecyzowaniem katalogu dziaa zabronionych cudzoziemcom na terenie orodka. Uniemoliwi to cudzoziemcom uchylanie si od zasad panujcych w orodku poprzez powoywanie si na luki prawne w aktualnym brzmieniu tego przepisu. W 12 projektu przewidziano moliwo organizowania zaj kulturalno-owiatowych lub sportowych z udziaem instytucji, organizacji, stowarzysze i innych podmiotw oraz osb fizycznych. Przepis 13 projektu rozszerza zawarty w aktualnym 15 katalog przedmiotw, za utrat lub uszkodzenie ktrych orodek nie odpowiada. Przepis 14 projektu reguluje sposb i tryb skadania wnioskw, skarg i prb. Wnioski, skargi i proby cudzoziemcw s przyjmowane przez kierownika orodka oraz inne wyznaczone przez niego osoby, take w czasie bezporednich kontaktw z cudzoziemcami. Natomiast skargi i wnioski dotyczce kierownika orodka oraz w sprawach funkcjonowania i warunkw pobytu w orodku s przekazywane do Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw bez porednictwa kierownika orodka. Projektowany 15 oraz 16 dostosowuje brzmienie obecnie obowizujcego 17 oraz 18 regulaminu do zmian wprowadzonych w projektowanym rozporzdzeniu. W projekcie zaproponowano, aby rozporzdzenie weszo w ycie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia. Wstpna opinia o zgodnoci projektu z prawem Unii Europejskiej Projekt rozporzdzenia nie podlega prawu Unii Europejskiej. Informacja o podleganiu projektu notyfikacji Projekt rozporzdzenia nie zawiera przepisw technicznych, a zatem nie podlega obowizkowi notyfikacji, zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktw prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597). Projekt rozporzdzenia nie wymaga przedoenia waciwym instytucjom i organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu w celu uzyskania opinii, dokonania konsultacji lub uzgodnienia.

8 OCENA SKUTKW REGULACJI (OSR) 1. Podmioty, na ktre oddziauje rozporzdzenie Przepisy projektu rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji w sprawie regulaminu pobytu w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy bd oddziaywa na nastpujce podmioty: 1) cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, 2) Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw, 3) Policj, 4) Stra Graniczn. 2. Konsultacje spoeczne Projekt rozporzdzenia zosta opracowany w resorcie spraw wewntrznych i administracji a w procesie uzgodnie midzyresortowych projekt zostanie przedstawiony do zaopiniowania: czonkom Rady Ministrw, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrw a take Prezesowi Rzdowego Centrum Legislacji. Ponadto projekt bdzie poddany konsultacjom z: Helsisk Fundacj Praw Czowieka, Wysokim Komisarzem Narodw Zjednoczonych do Spraw Uchodcw, Stowarzyszeniem Amnesty International, Polsk Agencj Humanitarn, Instytutem na Rzecz Pastwa Prawa, Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej, Fundacj Edukacji i Twrczoci, Polskim Czerwonym Krzyem oraz Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nie. W ramach konsultacji spoecznych i w celu wykonania obowizku wynikajcego z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z pn. zm.) projekt rozporzdzenia zostanie umieszczony na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji. 3. Wpyw rozporzdzenia na sektor finansw publicznych, w tym budet pastwa i budety jednostek samorzdu terytorialnego W zwizku z tym, e projekt rozporzdzenia nie prowadza rozwiza, z ktrymi wizaaby si konieczno poniesienia jakichkolwiek kosztw, wejcie w ycie projektowanego rozporzdzenia nie spowoduje wydatkw i nie wpynie na zmniejszenie dochodw budetu pastwa oraz budetu jednostek samorzdu terytorialnego. 4. Wpyw regulacji na rynek pracy Wejcie w ycie rozporzdzenia nie bdzie miao wpywu na rynek pracy. 5. Wpyw regulacji na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw Wejcie w ycie rozporzdzenia nie bdzie miao wpywu na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw. 6. Wpyw regulacji na sytuacj i rozwj regionalny Wejcie w ycie rozporzdzenia nie bdzie miao wpywu na sytuacj i rozwj regionalny.

22/06/BS

Projekt

ROZPORZDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNTRZNYCH I ADMINISTRACJI1) z dnia w sprawie wysokoci pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy Na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472, z 2010 r. Nr 81, poz. 531 oraz z 2011 r. Nr 73, poz. 390 i Nr , poz. ) zarzdza si, co nastpuje: 1. 1. Rozporzdzenie okrela wysoko: 1) jednorazowej pomocy pieninej lub warto bonw towarowych na zakup odziey i obuwia, 2) staej pomocy pieninej na zakup rodkw higieny osobistej, 3) kieszonkowego, 4) ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie zwizanych z pobytem w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, zwanym dalej orodkiem; 5) wiadczenia pieninego na pokrycie we wasnym zakresie kosztw pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwanego dalej wiadczeniem pieninym; 6) pomocy na pokrycie kosztw wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego cudzoziemiec ma prawo wjazdu lub przeniesieniem do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) Nr 343/2003; 7) stawki dziennej wyywienia zbiorowego w orodku. 2. Rozporzdzenie okrela take termin i sposb wypaty wiadcze, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 1 6. 2. 1. Wysoko jednorazowej pomocy pieninej lub warto bonw towarowych na zakup odziey i obuwia wynosi 140 z. 2. Jednorazowa pomoc pienina jest wypacana, a bony towarowe s wydawane, do 15. dnia miesica nastpujcego po miesicu, w ktrym cudzoziemiec zosta przyjty do orodka. 3. 1. Wysoko staej pomocy pieninej na zakup rodkw higieny osobistej wynosi 20 z na miesic. 2. Kwota przeznaczona na pomoc, o ktrej mowa w ust. 1, jest wypacana do 15. dnia kadego miesica za dany miesic.
Minister Spraw Wewntrznych i Administracji kieruje dziaem administracji rzdowej sprawy wewntrzne, na podstawie 1 ust. 2 pkt 3 rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegowego zakresu dziaania Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji (Dz. U. Nr 216, poz. 1604).
1)

2 4. 1. Wysoko kieszonkowego wynosi 50 z na miesic. 2. W przypadku wykonywania przez cudzoziemca prac porzdkowych na rzecz orodka, tumacze uatwiajcych porozumiewanie si midzy pracownikami orodka a cudzoziemcami lub prowadzenia zaj kulturalno-owiatowych na rzecz innych cudzoziemcw przebywajcych w orodku, wysoko kieszonkowego moe by podwyszona do 100 z. 3. Kieszonkowe jest wypacane z dou do 15. dnia kadego miesica. 5. 1. Wysoko ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie wynosi 9 z za dzie. 2. Ekwiwalent, o ktrym mowa w ust. 1, jest wypacany do 15. dnia kadego miesica za dany miesic. 6. 1. Wysoko wiadczenia pieninego wynosi 25 z na dzie. 2. Jeeli cudzoziemiec przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wraz z maonkiem, swoim maoletnim dzieckiem lub maoletnim dzieckiem pozostajcym pod jego opiek, wysoko wiadczenia pieninego na kad osob wynosi, w przypadku: 1) dwch osb 20 z, 2) trzech osb 15 z, 3) czterech i wicej osb 12,50 z na dzie. 3. wiadczenie pienine jest wypacane do 15. dnia kadego miesica za dany miesic. 7. 1. W przypadku likwidacji orodka po 15 dniu miesica: 1) wiadczenie pienine, o ktrym mowa w 6, nalene za miesic nastpny, 2) kieszonkowe, o ktrym mowa w 4, nalene za dany miesic cudzoziemcowi, ktry w przyszym miesicu bdzie korzysta ze wiadcze pieninych na pokrycie we wasnym zakresie kosztw pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wypaca si od dnia 16 do ostatniego dnia miesica, w ktrym likwidowany jest orodek. 2. Kwoty przeznaczone na pomoc, o ktrej mowa w 2 6, nalene za miesic stycze nastpnego roku, mog by wypacane w okresie od dnia 16 do dnia 31 grudnia roku poprzedniego. 8. 1. Wysoko pomocy na pokrycie kosztw wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego cudzoziemiec ma prawo wjazdu lub przeniesieniem do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) Nr 343/2003, wynosi 23 z na dzie podry. 2. Pomoc, o ktrej mowa w ust. 1, jest udzielana na okres nie duszy ni 3 dni. 3. Kwota przeznaczona na pomoc, o ktrej mowa w ust. 1, jest wypacana nie wczeniej ni na 7 i nie pniej ni na 2 dni przed dobrowolnym powrotem cudzoziemca do kraju, do ktrego ma prawo wjazdu lub przeniesieniem do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) Nr 343/2003. 9. Stawka dzienna wyywienia zbiorowego w orodku wynosi 9 z. 10. Jeeli okres pobytu cudzoziemca w orodku nie obejmuje penego miesica, kwota przeznaczona na pomoc, o ktrej mowa w 3 i 4, jest wypacana w wysokoci proporcjonalnej

3 do okresu pobytu cudzoziemca w orodku w danym miesicu. 11. 1. Kwota przeznaczona na pomoc, o ktrej mowa w 2 6 i 8, jest wypacana cudzoziemcowi uprawnionemu do jej otrzymania, po okazaniu przez niego identyfikatora ze zdjciem, potwierdzajcego uprawnienie do pobytu na terenie orodka, lub wanego dokumentu tosamoci. 2. W przypadku, o ktrym mowa w 6 ust. 2, wiadczenie pienine dla rodziny cudzoziemca albo maoletniego pozostajcego pod jego opiek mona wypaci cudzoziemcowi, ktry zoy wniosek o nadanie statusu uchodcy w imieniu pozostaych osb lub cudzoziemcowi pod opiek, ktrego przebywa maoletni. 3. W uzasadnionych przypadkach, gdy przemawia za tym wany interes cudzoziemca, kwoty przeznaczone na pomoc, o ktrej mowa w 2 6 i 8, mona wypaci kierownikowi orodka upowanionemu przez cudzoziemca uprawnionego do otrzymania tej pomocy. 12. 1. Wypaty kwot przeznaczonych na pomoc, o ktrej mowa w 2 6 i 8, s dokonywane w orodku, w ktrym cudzoziemiec przebywa, a w stosunku do cudzoziemca, ktry korzysta z pomocy udzielanej poza orodkiem, w orodku najbliszym miejsca pobytu cudzoziemca. 2. W szczeglnych przypadkach, uzasadnionych stanem zdrowia, bezpieczestwem cudzoziemca lub wzgldami organizacyjnymi, wiadczenie pienine mona wypaci przekazem pocztowym na adres wskazany przez cudzoziemca. 13. Rozporzdzenie wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia.2)

MINISTER SPRAW WEWNTRZNYCH I ADMINISTRACJI

2)

Niniejsze rozporzdzenie byo poprzedzone rozporzdzeniem Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 26 maja 2009 r. w sprawie wysokoci pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy (Dz. U. Nr 80, poz. 674), ktre utraci moc z dniem wejcia w ycie niniejszego rozporzdzenia na podstawie art. 17 ustawy z dnia o zalegalizowaniu pobytu niektrych cudzoziemcw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o cudzoziemcach (Dz. U. Nr , poz. ).

4 UZASADNIENIE

Projekt rozporzdzenia stanowi wykonanie upowanienia dla ministra waciwego do spraw wewntrznych do wydania rozporzdzenia okrelajcego wysoko jednorazowej pomocy pieninej lub warto bonw towarowych na zakup odziey i obuwia, staej pomocy pieninej na zakup rodkw higieny osobistej, kieszonkowego oraz ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie, zwizanych z pobytem w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, a take wysoko wiadczenia pieninego na pokrycie we wasnym zakresie kosztw pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pomocy na pokrycie kosztw wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego cudzoziemiec ma prawo wjazdu lub przeniesieniem do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) Nr 343/2003, termin i sposb wypaty tych wiadcze oraz wysoko stawki dziennej wyywienia zbiorowego w orodku, zawartego w art. 86 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472, z 2010 r. Nr 81, poz. 531 oraz z 2011 r. Nr 73, poz. 390 i Nr , poz. ), zwanej dalej ustaw. Obecnie problematyka ta uregulowana jest w rozporzdzeniu Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 26 maja 2009 r. w sprawie wysokoci pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy (Dz. U. Nr 80, poz. 674), wydanym na podstawie art. 86 ustawy. Art. 17 ustawy z dnia o zalegalizowaniu pobytu niektrych cudzoziemcw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o cudzoziemcach utrzyma w mocy przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 86 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472, z p. zm.) do dnia wejcia w ycie przepisw wykonawczych wydanych na podstawie art. 86 ustawy zmienianej w art. 14 tej ustawy, w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw, nie duej jednak ni przez okres 12 miesicy od dnia wejcia w ycie ustawy. Potrzeba wydania nowego rozporzdzenia wynika ze zmiany treci przepisu upowaniajcego do wydania tego aktu wykonawczego. Projekt rozporzdzenia okrela wysoko jednorazowej pomocy pieninej lub warto bonw towarowych na zakup odziey i obuwia, staej pomocy pieninej na zakup rodkw higieny osobistej, kieszonkowego, ekwiwalentu pieninego w zamian za wyywienie, wiadczenia pieninego na pokrycie we wasnym zakresie kosztw pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i pomocy na pokrycie kosztw wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego cudzoziemiec ma prawo wjazdu lub przeniesieniem do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) Nr 343/2003, a take termin i sposb wypaty tych wiadcze. Ponadto, w projekcie rozporzdzenia zostaa okrelona wysoko dziennej stawki wyywienia zbiorowego w orodku dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy. Projekt rozporzdzenia utrzymuje na dotychczasowym poziomie wysoko pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy. Projektodawca dokona zmiany w zakresie podwyszenia wysokoci pomocy na pokrycie kosztw wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego cudzoziemiec ma prawo wjazdu lub przeniesieniem do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za

5 rozpatrywanie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) Nr 343/2003. Kwestie t reguluje 8 projektu rozporzdzenia. W projekcie rozporzdzenia przewidziano zmian dotychczasowego brzmienia 1 ust. 1 pkt 6, 6 ust. 2, 7 ust. 1 i 3 oraz 10 ust. 2 rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 26 maja 2009 r. w sprawie wysokoci pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy (Dz. U. Nr 80, poz. 674) oraz dodanie 7. W zwizku z wprowadzon do ustawy zmian dotyczc m. in. zwikszenia zakresu wiadcze, dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, o wprowadzenie moliwoci udzielania pomocy w przypadku przeniesienia si cudzoziemca do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) nr 343/2003, koniecznym stao si rozszerzenie katalogu podmiotw, ktrym przysugiwa bdzie okrelona na podstawie rozporzdzenia wysoko wiadcze. W 1 ust. 1 pkt 6 projektu rozporzdzenia przewidziano zwikszenie zakresu wiadcze dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy. Dotychczasowy zapis 1 ust. 1 pkt 6 uwzgldnia jedynie wysoko pomocy na pokrycie kosztw przejazdu najtaszym rodkiem komunikacji publicznej oraz pokrycie tylko czci kosztw wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego cudzoziemiec ma prawo wjazdu. Proponowana zmiana rozporzdzenia regulowa bdzie wysoko pomocy na zakup biletw na przejazd rodkiem komunikacji publicznej oraz pokrycie cakowitych kosztw wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego cudzoziemiec ma prawo wjazdu lub przeniesieniem do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) Nr 343/2003. W 6 ust. 2 projektu rozporzdzenia przewidziano doprecyzowanie aktualnego brzmienia tego przepisu. Konieczno taka wynika z dotychczasowego stosowania przedmiotowego przepisu, ktrego aktualne brzmienie nie jest sformuowane w sposb wystarczajco precyzyjny. Zgodnie z brzmieniem 6 ust. 2 cudzoziemcowi przebywajcemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wraz z maonkiem lub maoletnimi dziemi, przysuguje wiadczenie pienine na kadego czonka rodziny w przypadku rodziny skadajcej si z: dwch czonkw 20 z, trzech czonkw 15 z, czterech i wicej czonkw 12, 50 z na dzie. Z uwagi na brak jasnej definicji rodziny zasadnym jest konkretne wskazanie podmiotw, ktrym wysoko pomocy ustala si na podstawie obowizujcego 6 ust. 2. Zgodnie z treci definicji J. Rembowskiego rodzina sensu largo jest to grupa ludzi zjednoczonych pewn form regularnej interakcji lub wzajemnej zalenoci, jak rwnie pojcie rodziny utosamia si czsto z pojciem gospodarstwa domowego, poniewa tworzy ona jednostkowe gospodarstwo3). Natomiast zgodnie z treci definicji J. Szczepaskiego rodzina sensu stricte jest grup zoon jedynie z osb poczonych stosunkiem maeskim i rodzicielskim4). W zwizku z powyszym proponuje si zmian brzmienia 6 ust. 2: jeeli cudzoziemiec przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wraz z maonkiem, swoim maoletnim dzieckiem lub maoletnim dzieckiem pozostajcym pod jego opiek, wysoko wiadczenia pieninego na kad osob wynosi, w przypadku: dwch osb 20 z, trzech osb 15 z,
3) 4)

J. Szczepaski, Elementarne pojcia socjologii, PWN, Warszawa 1970. J. Rembowski, Rodzina w wietle psychologii, WSiP, Warszawa 1986.

6 czterech i wicej osb 12, 50 z na dzie. Proponowany zapis jednoznacznie wczy do katalogu podmiotw cudzoziemcw, ktrym opieka nad maoletnimi zostaa przyznana na mocy postanowienia sdu. Dodanie 7 w projekcie rozporzdzenia podyktowane jest wzgldami technicznymi np. likwidacj orodka z kocem ostatniego dnia miesica. Obowizujcy termin wypaty wiadcze uniemoliwi wypat nalenych wiadcze cudzoziemcom korzystajcym z pomocy realizowanej poza orodkiem, odbierajcym nalen pomoc w likwidowanym orodku. Zaproponowana zmiana umoliwi wypat nalenych wiadcze w likwidowanym orodku cudzoziemcom, ktrzy w przyszym miesicu bd korzysta ze wiadcze pieninych na pokrycie we wasnym zakresie kosztw pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeszcze w miesicu, w ktrym likwidowany jest orodek. Powysza przesanka uzasadnia proponowan regulacj w sytuacji likwidacji orodka po 15 dniu miesica, czyli po wypacie nalenych cudzoziemcowi wiadcze za dany miesic. Dotychczas obowizujcy 7 ust. 1 okrela jedynie wysoko pomocy na pokrycie kosztw przejazdu najtaszym rodkiem komunikacji publicznej oraz pokrycie tylko czci kosztw wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego cudzoziemiec ma prawo wjazdu, wskazujc, i pomoc ta wynosi 15 z na dzie podry. Proponowana zmiana w zakresie poszerzenia podmiotw uprawnionych do okrelonej wysokoci pomocy na mocy dotychczasowego 7 ust. 1 oraz terminu jej wypacenia w myl dotychczasowego 7 ust. 3, podyktowana jest koniecznoci uregulowania wysokoci pomocy oraz terminu jej wypacenia dla podmiotw, ktre na podstawie proponowanej zmiany ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zostay doczone do katalogu uprawnionych do pomocy w myl nowego brzmienia art. 70 ustawy. Projekt rozporzdzenia zawiera propozycj zwikszenia wysokoci pomocy dla cudzoziemcw okrelonej w 7 ust. 1 do kwoty 23 z. Powysze uzasadnione jest faktem, e obecnie zapewnia si przejazd tylko najtaszym rodkiem komunikacji oraz pokrywa si tylko cze kosztw wyywienia w podry natomiast proponowania zmiana ustawy przewiduje zniesienie ogranicze, co do rodzaju rodka komunikacji i pokrywania kosztw wyywienia w podry w caoci. Zmiana brzmienia dotychczasowego 10 ust. 2 jest konsekwencj zmian wprowadzonych w 6 ust. 2 przez ograniczenie do minimum posikowania si niejasnym pojciem rodziny. W projekcie zaproponowano, aby rozporzdzenie weszo w ycie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia. Wstpna opinia o zgodnoci projektu z prawem Unii Europejskiej Projekt rozporzdzenia nie podlega prawu Unii Europejskiej. Informacja o podleganiu projektu notyfikacji Projekt rozporzdzenia nie zawiera przepisw technicznych, a zatem nie podlega obowizkowi notyfikacji, zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktw prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597). Projekt rozporzdzenia nie wymaga przedoenia waciwym instytucjom i organom Unii europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu w celu uzyskania opinii, dokonania konsultacji lub uzgodnienia.

OCENA SKUTKW REGULACJI (OSR) 1. Podmioty, na ktre oddziauje rozporzdzenie Przepisy projektu rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji w sprawie wysokoci pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy bd oddziaywa na nastpujce podmioty: 1) cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, 2) Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw. 2. Konsultacje spoeczne Projekt rozporzdzenia zosta opracowany w resorcie spraw wewntrznych i administracji, a w procesie uzgodnie midzyresortowych projekt zostanie przedstawiony do zaopiniowania: czonkom Rady Ministrw, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrw, Prezesowi Rzdowego Centrum Legislacji oraz bdzie poddany konsultacjom z: Helsisk Fundacj Praw Czowieka, Wysokim Komisarzem Narodw Zjednoczonych do Spraw Uchodcw, Stowarzyszeniem Amnesty International, Polsk Agencj Humanitarn, Instytutem na Rzecz Pastwa Prawa, Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej, Fundacj Edukacji i Twrczoci, Polskim Czerwonym Krzyem oraz Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nie. W ramach konsultacji spoecznych i w celu wykonania obowizku wynikajcego z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z pn. zm.) projekt rozporzdzenia zostanie umieszczony na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji. 3. Wpyw rozporzdzenia na sektor finansw publicznych, w tym budet pastwa i budety jednostek samorzdu terytorialnego Skutki finansowe zwizane z wejciem w ycie projektowanego rozporzdzenia obejm: koszty zwizane z podwyszeniem wysokoci pomocy na pokrycie kosztw zakupu biletw na przejazd rodkiem komunikacji publicznej oraz pokrycie cakowitych kosztw wyywienia cudzoziemca w podry w zwizku z dobrowolnym powrotem do kraju, do ktrego ma prawo wjazdu lub przeniesieniem do innego pastwa czonkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o nadanie statusu uchodcy na podstawie rozporzdzenia Rady (WE) Nr 343/2003 z 15 z na 23 z na dzie podry. Zwikszone koszty bd dotyczyy: 1) zakupu biletu na przejazd rodkiem komunikacji publicznej, a nie jak dotychczas najtaszym rodkiem komunikacji publicznej oraz 2) pokrycia cakowitych kosztw wyywienia, a nie jak dotychczas pokrycia tylko czci kosztw wyywienia. W zakresie kosztw zakupu biletu na przejazd rodkiem komunikacji publicznej: rezygnacja z zakupu biletu na przejazd najtaszym rodkiem komunikacji publicznej stwarza moliwo zakupu biletu lotniczego. Za porednictwem Urzdu do Spraw Cudzoziemcw z pomocy w dobrowolnym powrocie przez trzy kwartay 2010 r. skorzystao 20 cudzoziemcw, ktrym zakupiono bilety kolejowe. W skali roku przewiduje si, e bdzie to okoo 27 cudzoziemcw. Wzrost kosztw moe by

8 spowodowany rnic midzy cen biletu kolejowego a lotniczego, ktra wynosi okoo 600 z czyli przy 27 osobach bdzie to kwota okoo 16 200 z rocznie. Trudny do oszacowania jest wzrost liczby cudzoziemcw, ktrzy zdecyduj si na dobrowolny wyjazd z terytorium Polski w sposb zorganizowany przez Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw w sytuacji gdy powstanie moliwo zakupienia przez Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw rwnie biletw lotniczych. W zakresie kosztw zwizanych z pokryciem cakowitych kosztw wyywienia: obecnie zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 26 maja 2009 r. w sprawie wysokoci pomocy dla cudzoziemcw ubiegajcych si o nadanie statusu uchodcy, wysoko pomocy na pokrycie kosztw wyywienia cudzoziemca w podry wynosi 15 z na dzie podry. Po wprowadzeniu zmian w ww. zakresie wysoko cakowitych kosztw wyywienia wyniesie 23 z na jeden dzie, a zatem nastpi wzrost o 8 z na dzie podry. Zakadajc, e redni czas podry wynosi 2 dni, a Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw zorganizuje w cigu roku dobrowolne powroty dla 27 cudzoziemcw, to wzrost kosztw w tym zakresie wyniesie okoo 432 z w skali roku (8 z x 2 dni x 27 osb = 432 z). Cakowity koszt wynikajcy z rezygnacji z ogranicze co do zakresu wiadcze w ramach udzielanej pomocy w dobrowolnym powrocie wyniesie ok. 16 632 z w skali roku. 4. Wpyw regulacji na rynek pracy Wejcie w ycie rozporzdzenia nie bdzie miao wpywu na rynek pracy. 5. Wpyw regulacji na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw Wejcie w ycie rozporzdzenia nie bdzie miao wpywu na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw. 6. Wpyw regulacji na sytuacj i rozwj regionalny Wejcie w ycie rozporzdzenia nie bdzie miao wpywu na sytuacj i rozwj regionalny. 7. rda finansowania Koszty zwizane z wprowadzon zmian zostan sfinansowane w ramach limitw wydatkw ustalonych w czci 42 Sprawy wewntrzne, ktrej dysponentem jest Minister Spraw Wewntrznych i Administracji, w ramach rodkw bdcych w dyspozycji Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw.

23/06/BS