ti: Cng ngh t bo gc vi cc vn x hi

ti:

CNG NGH T BO GC VI CC VN X HI
1.Gii thiu v cng ngh t bo gc 1.1.Khi nim T bo gc l cc t bo cha bit ha, c th t ti to v phn chia nhiu ln. Trong nhng iu kin sinh l/thc nghim nht nh, t bo gc c th cm ng bit ha thnh cc t bo c chc nng chuyn bit nh t bo c tim, t bo tuyn ty, t bo bo da, t bo mu, t bo thn kinh Phn loi t bo gc theo ngun gc phn lp:

T bo gc phi (Embryonic stem cells-ESCs): ly trc tip t phi thai trong

giai on phi bo tc l hp t sau 6-7 ngy th tinh.

T bo mm phi (Embryonic germ cells): ny c phn lp t phi 5-9 tun

tui hoc t thai nhi

T bo gc thai (Foetal stem cells): ly t t bo gc a nng ca m bo

thai b hy do ph thai hoc t mu cung rn sau khi sinh.

T bo gc trng thnh (Adult stem cells/Somatic stem cells): ly t cc

m trng thnh ca ngi trng thnh (mu ngoi vi, m no, m da, m c).

Cng ngh t bo gc: l ngnh cng ngh nghin cu t bo gc v nhng ng dng ca n nhm nng cao cht lng cuc sng con ngi,tp trung vo tm kim cc ngun t bo gc ti u, nui cy, nhn rng cc t bo, tc ng v bit ho chng thnh nhng dng t bo khc nhau, cc Sn phm khc nhau cha bnh, chm sc sc kho, chm sc sc kho, sc p, chng lo ho. 1.2.Lch s pht trin Qu trnh pht trin ca nghin cu t bo gc trn th gii: + 1945- Pht hin ra t bo gc to mu. + Thp k 1960 - Xc nh c cc t bo carcinoma phi chut l mt loi t bo gc. - Khm ph ra trong no trng thnh c cha cc t bo gc c th bit ha thanh cc t bo thn kinh. + 1981 - Evans v Kaufman v Martin phn lp c t bo gc phi t khi t bo bn trong ca phi ti (blastocyst) chut.
Nguyn Phng Nga 35k02.2 Trang 1

 ti: Cng ngh t bo gc vi cc vn x hi

+ 1995-1996 T bo gc phi linh trng c nhn lng bi bnh thng c phn lp t khi t bo bn trong ca phi ti v duy tr trn in vitro. + 1998 - Thomson v cng s i hc Wisconsin-Madison (M) to ra dng t bo gc phi ngi u tin t khi t bo bn trong ca phi ti. + 1999 Khng nh kh nng chuyn bit ha (transdifferentiation) hay tnh mm do (plasticity) ca t bo gc trng thnh. + 2001 Tm ra mt s phng php nh hng t bo gc bit ha trn in vitro to ra cc m c th dng cho ghp m. + 2003 - To c non bo t t bo gc phi chut. iu ny gi rng t bo gc phi c th c tnh ton nng, bng thc nghim c th lm mt t bo tr li. + 2005 - Pht trin k thut mi cho php tch chit t bo gc phi m khng lm tn thng phi. Vit Nam, vic nghin cu v ng dng t bo gc c tin hnh t nhng nm 90. Nm 1995, Bnh vin Huyt hc Truyn mu thnh ph H Ch Minh tin hnh ca ghp t bo gc to mu u tin iu tr cho bnh nhn bnh mu. T n nay , trn c nc c nhiu c s nghin cu v ng dng ghp t bo gc to mu cho iu tr bnh mu nh: Vin Huyt hc Truyn mu Trung ng, Bnh vin Trung ng Hu, bnh vin Nhi Trung ngv nhiu c s khc ang tp trung nghin cu v ng dng t bo gc trong y hc. 1.3.Cc ng dng c trng ca cng ngh t bo gc

Ghp t bo gc tr liu (stem cell therapy): dng t bo gc thay th, sa cha cc phn c th b bnh v tn thng bng cc t bo mi khe mnh. K thut ny cn c gi l k thut ghp t bo tr liu (cell transplantation therapy) hay k thut thay th t bo tr liu (cell replacement therapy). T bo gc trng thnh c s dng trong iu tr cc bnh t min, tai bin mch mu no, suy gim min dch, thiu mu, nhim Estein-barr virus, tn thng gic mc, cc bnh mu v bnh gan, to xng khng hon chnh, tn thng ty sng, lin vt thng da, iu tr ung th (kt hp vi ha cht v tia x), u no, u nguyn bo vng mc, ung th bung trng, cc khi u c, ung th tinh hon, a u ty, l-x-mi, ung th v, u nguyn bo thn kinh, u lympho Non-Hodgkin, carcinoma t bo thn, ti to c tim sau cn au tim, i ng type I, tn thng xng v sn, bnh Parkinson T bo gc phi ngi c th c iu tr bnh Parkinson, i ng, chn thng ty sng, suy tim Cng ngh m (tissue engineering): s dng t bo gc trng thnh pht trin thnh m ghp hoc c th dng t bo gc phi to ra trong k thut nhn bn phi v tnh sn xut ra cc m ghp ph hp v mt min dch hoc to ra m ghp ph hp vi bnh nhn t ngun t bo gc phi l dng k thut chnh sa gen m ha phn t ha hp t chc chnh. ng dng cng ngh t bo gc trong tr liu da - thm m: iu tr cc tn thng da nh bng, cc bnh l da v chm sc da thm m, h tr cht lng lin
Nguyn Phng Nga 35k02.2 Trang 2

 ti: Cng ngh t bo gc vi cc vn x hi

so trong ngoi khoa v phu thut thm m.Dung dch nui cy cha t bo gc a nng khi i vo da t bo gc c th bit ha thnh cc t bo thng b hay trung b pht trin mnh gip cho s thay mi, lm tr ha da hay thay nhng t bo h hi bng nhng t bo tr khe vi chc nng y v vng mnh.

2.Tc ng ca cng ngh t bo gc i vi x hi

Vic nghin cu t bo gc trong y hc c tin hnh t nhng nm 1960 trn th gii, nht l cc nc pht trin vi cc nghin cu v t bo gc trng thnh v t bo gc to mu. Nhng thnh cng u tin trong lnh vc ny l vic s dng t bo gc to mu iu tr mt s bnh mu c tnh (ghp t bo gc to mu) c tin hnh vo nhng nm 80 ca th k XX hu ht cc nc tin tin, ngun t bo gc cho ghp c ly t xng, t mu ngoi vi, gn y l t mu cung rn v mng lt cung rn. Ghp t bo gc iu tr c nhiu bnh nhn b bnh him ngho: Lxmi, bnh di truyn, U lympho t kt qu cao nht bnh nhn tr v tr em. Gn y, vic nghin cu v ng dng t bo gc trong y hc khng ch dng li vic ghp t bo gc to mu m cn c nghin cu v pht trin rt nhiu chuyn khoa khc nh: Mt, tim mch, bng, daVic nghin cu t bo gc m ra mt trin vng mi cho vic iu tr cc bnh nan y, ng thi c th khi phc nhng loi th tuyt chng. Cng ngh t bo gc tp trung vo tm kim cc ngun t bo gc ti u, nui cy, nhn rng cc t bo gc, tc ng v bit ha chng thnh nhng dng t bo khc nhau, cc tng khc nhau, cc sn phm khc nhau cha bnh, chm sc sc khe, sc p, chng lo ha. Cng ngh t bo gc c th gp phn tc ng vo t bo gc ti cc c quan trn c th, c th hot ng tt, sn sng cho vic sn sinh t bo chc nng khe mnh phc v cho chnh cc b phn . Tuy nhin xt v mt o c x hi, cng ngh ny gp rt nhiu ro cn t mi pha.C th ni lnh vc nghin cu v t bo gc l mt v d in hnh v cc mu thun gi tr o c-y hc v tn gio. Mt mt, chng ta cn phi i mt vi rt nhiu bnh tt m dng nh y hc ang b tay, cha c cc bin php iu tr hiu qu nh cc bnh do khim khuyt di truyn, i ng, bnh t min, Parkinson, ghp tng. Vn ny i hi y hc nghin cu tm ra cc phng php iu tr mi, yu cu ny cng mang tnh thin di gc tn gio. Thnh tu ca nghin cu t bo gc m ra hy vng c c cc phng php iu tr mi da trn ghp t bo gc, thay th gen, to nn cc m/tng ghp ph hp vi ngi bnh.... Mt khc, cc nghin cu v t bo gc lin quan n vic s dng phi ngi do gy ra mi lo ngi v cc vn o c v tn gio, vn phm vi v iu kin cho cc nghin cu loi ny. Nghin cu t bo gc t ra cc vn o c v tn gio sau: - S dng phi/thai ngi l git cht mt con ngi: Cc quan im chng li vic nghin cu t bo gc phi ngi ch yu da trn vn tn ngng v quan nim v vic ph hy phi ngi. iu tra x hi ca Nisbet M. C. cho thy nm 2001, 53% dn

Nguyn Phng Nga 35k02.2

Trang 3

 ti: Cng ngh t bo gc vi cc vn x hi

M cho rng s sng bt u t lc th thai (1) v cho rng cc nghin cu t bo gc phi ngi l sai lm v mt o c. Nhiu kin chng i cho rng phi ngi phi c nhn quyn, phi c bo v nh i vi bo v con ngi. Tuy nhin ci nhn ca cng chng v vn nghin cu t bo gc phi c thay i. Nm 2002 ch c 39% v nm 2003 ch c 38% s ngi c phng vn cn cho rng nghin cu phi ngi l sai lm v o c, nhiu ngi cho rng cc phi tha trong qu trnh lm th tinh nhn to iu tr v sinh thay v vt b nn c hin cho khoa hc. - Cng c ha phi ngi, bin cuc sng thnh mn hng thng mi: Nhiu ngi lo ngi rng cc nghin cu t bo gc s bin phi ngi thnh cng c cho cc nghin cu y sinh hc. H lo ngi rng chha bnh cho mt ngi ngi ta to ra mt bn sao ging ht ngi , git cht sinh linh ny ly m/tng dng cho bn gc. Khi cuc sng s l mn hng mua bn. - Chng li quy lut ca to ha, chng li thuyt nh mnh: To ha quy nh qu trnh sinh- lo- bnh- t ca mi c th sinh vt. Nghin cu t bo gc v nhn bn phi chng c gng cng li nh mnh, chng li quy lut sinh hc ko di s sng. Hin ti, th gii s dng cng ngh t bo gc sn xut ra cc sn phm dc m phm c ngun gc sinh hc, thay th cho cc sn phm ca ngnh cng nghip ha m phm trong hot ng thm m v chm sc sc p. Cng ngh T bo gc c bit c s dng thnh cng trong cc ng dng v da: iu tr cc tn thng da; cc bnh l da liu v chm sc da thm m; h tr cht lng lin so trong ngoi khoa v phu thut thm m. T bo gc v cc ch phm cha mt lng protein tt, cc cht nn tng gip cho chc nng t bo gc da tt hn gip da khe, t ci thin tt c cc c tnh ca da, lm y cc np nhn, chng lo ha da. Ti Vit Nam, cng ngh t bo gc mc d i sau nhng c nhng bc pht trin vt tri v ng hng. Lnh vc t bo gc ba nm tr li y to thnh mt nn cng nghip mi cho Vit Nam cng nghip T Bo Gc. c bit, vic PGS.TS.BS. Phan Ton Thng tm ra t bo gc t mng dy rn lm th gii phi sng st, m ra trin vng cha tr nhiu bnh tt, cng nh ci thin, chm sc sc p ngay ti Vit Nam. T bo gc l mt thnh tu ln ca nhn loi. T bo gc m ra cc tim nng ng dng to ln trong tng lai ca cng ngh sinh hc vo nhiu lnh vc y sinh hc khc nhau. Mc d cn nhiu tranh ci nhng cc nghin cu v t bo gc s vn pht trin. Tuy nhin cn c nhng vn nan gii m cc nghin cu v t bo gc phi i mt.

Nguyn Phng Nga 35k02.2

Trang 4

 ti: Cng ngh t bo gc vi cc vn x hi

3.M rng Cng ty c phn Sinh hc v Y hc ti to FBM: Vi t cch l mt cng ty c u t bi Tp on FPT tp on cng ngh ln nht ti Vit Nam, FBM hng ti vic tham gia xy dng mt ngnh cng nghip mi ti Vit Nam, mt ngnh cng nghip sch da trn nn tng cng ngh cao: ngnh sinh hc v y hc ti to m c s l cc sn phm t cng ngh t bo gc. Vi nhng bc u l cc sn phm ng dng cng ngh t bo gc trong chm sc sc kho v sc p, FBM mong mun bin nhng thnh tu ca cc cng trnh nghin cu khoa hc thnh cc sn phm thng mi cht lng cao, ph hp vi nhu cu v li ch ca cng ng. FBM tin phong trong cng ngh, hot ng da trn nn tng khoa hc v ng dng hiu qu nhng cng ngh ny, hi t cc chuyn gia, cc nh khoa hc trong v ngoi nc vi trnh chuyn mn cao, trong c PGS.TS.BS. Phan Ton Thng, t m bo cht lng sn phm nhm kt ni v gn gi lng tin cng khch hng. Hin nay FBM ng dng thnh cng cng ngh sn xut dng sn phm m phm: Juvian vJuviGrows. Sn phm ca FBM c ng trong typ eppendorf loi tup chuyn dng trong phng th nghim, m bo tnh v khun, ph hp vi cc mi trng bo qun nghim ngt. Juvian v JuviGrows l cc sn phm chm sc da, dng da, chng lo ho da, hn ch xut hin np nhn v lm gim np nhn trn da. Tng cng sc khng ca da chng li cc tc ng t mi trng. H tr chm sc da sau iu tr mt s bnh l v da nh sau iu tr trng c, sau iu tr nm da, sau iu tr d ng hoc cc tn thng trn da. c bit, do sn phm c ngun gc sinh hc v khng c cht bo qun nn rt ph hp vi nhng bnh nhn c ln da mn cm vi ha cht v cc loi ha m phm. Hai sn phm Juvian v JuviGrows ca cng ty FBM hin nay c s dng thnh cng trong vic h tr iu tr cc bnh l v da sau iu tr trng c, sau iu tr nm da, sau iu tr d ng hoc cc tn thng trn da ti cc n v tuyn u trong ngnh da liu cng nh nhiu thm m vin ni ting ti Vit Nam. y l nhng sn phm c nh gi cao, cho kt qu tt, gip da khe, p. *******

Nguyn Phng Nga 35k02.2

Trang 5

 ti: Cng ngh t bo gc vi cc vn x hi

TI LIU THAM KHO T bo gc v nhn bn-PGS. TS. Nguyn Anh Tr, Bs. L Xun Hi,Vin Huyt HcTruyn Mu Trung ng http://tebaogocvietnam.com/ung-dung-te-bao-goc/ http://tebaogocvietnam.com/thien-duong-va-rao-can-cua-te-bao-goc-phoi-nguoi/

http://tebaogocvietnam.com/cong-ty-co-phan-sinh-hoc-va-y-hoc-tai-tao-fbm/ http://fbm.com.vn/vi/?cat=72

Nguyn Phng Nga 35k02.2

Trang 6