Uslovi zajednikog rada betona i armature

4. USLOVI ZAJEDNIKOG RADA BETONA I ARMATURE 4.1 Prionljivost elika i betona Do sada su mehanike karakteristike betona i armature razmatrane zasebno. Meutim osnovni uslov njihovog zajednikog rada je prionljivost. Prionljivost omoguava preraspodjelu sila izmeu armature i okolnog betona, to je osnovni uslov teorije armiranobetonskih konstrukcija. Isto tako to su bolja svojstva prionljivosti povoljniji je mehanizam otvaranja prslina. 4.2 Naini prenosa sile izmeu betona i armature Kod armaturnih ipki prenos sile izmeu betona i armature ostvaruje se u poetku adhezijom, a nakon savladavanja sila adhezije trenjem. Efekat prenosa sile zavisi od hrapavosti povrine i poprenog pritiska na ipku. Glatke armaturne ipke, zbog svojih loih svojstava prionljivosti, danas se rijetko koriste. Ukoliko se koriste, ankerisanje ipki je potrebno uraditi sa kukom. Kod zavarenih armaturnih mrea u prenosu sile uestvuju poprene ipke, koje moraju preuzeti treinu sile prihvaenu od strane podunih ipki.

Slika 4.1 Prionljivost kod BI elika Danas se uglavnom koristi rebrasti elik, kojim se aktivira efekat uklinjenja izmeu armature i betona. Betonska konzola smjetena izmeu rebara elika preuzima silu. vrstoa prionljivost zavisi od oblika rebara i moe se opisati kroz odnos povrine rebra i povrine betonskog cilindra koji obavija rebra (slika 4.2).

f R = [ a ( d s + a ) ] /(c d s ) = a / c Slika 4.2 Parametarska definicija povrine rebara Dobra prionljivost postie se uz potivanje slijedeih uslova:

35

Doc.dr.Ahmet Imamovi Mr.Damir Zenunovi

fR > 0,040 za 4mm < < 6mm fR > 0,045 za 6mm < < 12mm fR > 0,055 za 12mm < < 50mm Maksimalna vrijednost do koje ima smisla poveavati fR je fR=0,15. Za vee vrijednosti nema poveanja vrstoe prionljivosti. Na slici 4.3 prikazan je mehanizam nosivosti kroz prianjanje betona i armature. Kod rebrastog elika prionljivost se ostvaruje trenjem i efektom uklinjavanja rebara u beton. Sila prionljivosti iri se kroz okolni beton. Ovo naprezanje na pritisak stoji u ravnotei sa podunim naponima zatezanja L i prstenskim naponima zatezanja R. Popreni pritisak na armaturne ipke od optereenja i skupljanja betona svakako e doprinijeti boljoj prionljivosti.

Slika 4.3 Nosivost kroz prionljivost betona i armature [34] 4.3 vrstoa prionljivosti Postoje dvije vrste sloma prionljivosti: a) smiui slom betonska konzola izmeu rebara je prerezana (slika 4.2) bd = fbd (4-1) b) slom prstenskog zatezanja prstenski naponi zatezanja dostiu nosivost betona na zatezanje. Dolazi do podunih prslina uzdu armature. vrstoa prionljivosti zavisi od od dimenzija betonskog elementa u pravcu betoniranja i poloaja i nagiba armaturnih ipki. Razlikujemo dobre uslove prianjanja PBI i loe uslove prianjanja PBII. Loi uslovi prianjanja javljaju se u gornjem dijelu betonskog tijela koje ima debljinu d>250mm i ako je nagib armature u odnosu na horizontalu manji od 450. Pad vrstoe u podruju PBII nastaje jer je beton u gornjem dijelu uvijek manje zbijen od onoga u donjem dijelu. Osim toga javlja se efekat objeenja betona, tj. beton se povlai prema dole i ostavlja ispod ipke prostor u kojem se formira vodena elija, koja nakon isuivanja ostaje praznina (slika 4.4).

36

Uslovi zajednikog rada betona i armature

Slika 4.4 Smanjena prionljivost u podruju PBII [19] Definicija podruja prionljivosti prikazana je na slici 4.5.

Slika 4.5 Podruja prionljivosti [34] Za podruje dobre prionljivosti PBI i ipke sa dobrim svojstvima prionljivosti promjera ds < 32mm ili zavarene mree od rebrastih ipki u EC2 date su raunske vrijednosti vrstoe prionljivosti fbd.

37

Doc.dr.Ahmet Imamovi Mr.Damir Zenunovi

fck (N/mm2) fbd(N/mm2)

12 1,6

16 2,0

20 2,4

25 2,8

30 3,2

35 3,6

40 3,9

45 4,2

50 4,5

U podruju loe prionljivosti PBII vrijednosti iz tabele umanjuju se za 30%. 4.4 Osnovna duina ankerisanja Duina ankerisanja lbd je duina potrebna da armaturna ipka preuzetu silu zatezanja pomou napona prianjanja ankerie u beton. Z s = A s f yd = U f bd l bd (4-2)
2 ds (4-3) As = 4 U = ds (4-4) d f yd l bd = s (4-5) 4 f bd Ukoliko duina ankerisanja nije dovoljna dolazi do prekoraenja prstenskih napona zatezanja i pojave prslina uzdu armaturnih ipki.

4.5 Pomjerljivo prianjanje

Slika 4.6 Pomjerljivo prianjanje [34] Na slici 4.6 prikazana je armatura poloena u betonsku prizmu, optereena na oba kraja silom zatezanja Fs iji intenzitet priblino odgovara eksploatacionom optereenju. elik ima dilataciju koja je oko 10 puta vea od dilatacije sloma okolnog betona 0,00010 < ct < 0,00025).

38

Uslovi zajednikog rada betona i armature

Dakle, izmeu betona i armature javljaju se odreene razlike u dilatacijama. One su mogue samo ako izmeu betona i armature imamo relativni pomak (klizanje). Relativni pomak izmeu betona i armature javlja se sa otvaranjem prslina (slika 4.7).

Slika 4.7 Relativno pomjeranje izmeu betona i elika Odvajanje betona od ipke najvee je u blizini pukotine te se postepeno smanjuje sa udaljenou od pukotine. Zbog napona prionljivosti beton je napregnut ekscentrinim zatezanjem, to ima za posljedicu pojavu propratnih prslina na mjestima koncentracija naprezanja, a to su uglovi betonskog zuba izmeu rebara. Zavisnost izmeu napona prianjanja bd i relativnog pomjeranja (klizanja) opisuje osnovni zakon prionljivosti. Monogobrojni eksperimenti pokazali su priblino linearan odnos izmeu vrstoe prionljivosti i vrstoe na pritisak kocke. Na slici 4.8 dati su zakoni prionljivosti u zavisnosti od profila armaturne ipke.

Slika 4.8 Zakon prionljivosti [34] vrstoa prionljivosti i zakon prionljivosti odreuju se pokusom izvlaenja prikazanim na slici 4.9.

39

Doc.dr.Ahmet Imamovi Mr.Damir Zenunovi

Slika 4.9 a) Odreivanje zakona prionljivosti; b)Odreivanje srednje vrstoe prionljivosti [19] Srednja vrijednost napona prianjanja odreuje se za intenzitete sila pri kojim je izmjereno relativno pomjeranje (klizanje) 1 = 0,01mm, 2 = 0,1mm i 3 = 1mm. + + m = 0,01 0,1 1,0 (4-6) 3 vrstoa prianjanja fbd odreuje se na minimalno 5 pokusa.

40