ELINE KONSTRUKCIJE

1. ELIK KAO KONSTRUKTIVNI MATERIJAL U

GRAEVINARSTVU
elik je moderan konstrukcioni materijal sa istorijom
upotrebe od jedva preko 100 godina, ali sa jako
dobrom perspektivom za bududu izgradnju.
Metali na bazi ruda gvoa su poznati jo iz antikih
vremena.
Gvoe u svom izvornom obliku - Sumer.
Prva proizvodnja gvoa - XVII vek pre nove ere na
junoj obali Crnog mora.
U srednjem veku Evropa i Azija (za izradu oruja).
Vek pre otkrida elika, u visokim pedima, uz pomod
koksa, omogudava se masovna proizvodnja sirovog
gvoa koje, pretopljeno i preideno u liveno gvoe
ubrzo postaje konstruktivni materijal za objekte u
graevinarstvu.
Henry Cort 1793. godine patentira puddel proces za
proizvodnju kovanog gvoa, ili tzv. varenog gvoa sa
osobinama bliskim eliku.
Godine 1855. Bessemer prvi poinje proizvodnju
topljenog elika uduvavaljem vazduha pod pritiskom u
krukaste konvertore.
1880. Emile Martin, Thomas i Gilchrist, uvode neka
poboljanja u proces proizvodnje, ime je nainjen put
ka pronalasku modernog elika. U Britaniji se
sredinom XIX veka godinje proizvodi i do 60.000 tona
elika.
2
U skladu sa propisima na poetku dvadesetog
veka, tadanja industrija graevinskih materijala
je toliko bila oduevljena novim materijalom,
da se samo elik mogao upotrebljavati u
konstruktivne svrhe, bilo je zabranjeno izvoenje
konstrukcija od gvoa.
elik preuzima potpuni primat, kako je i danas.
Istorijski gledano, poslednjih 250 godina, u
razvoju konstrukcija od gvoa i elika, moe se
razlikovati tri perioda:
Period livenog gvoa 1780- 1850
Period kovanog gvoa 1850-1900
Period elika 1880- do danas
3
I gvoe i elik u svom sastavu sadre gvoe (Fe)
i ugljenik (C), kao i druge hemijske elemente u
manjem procentu, koji mogu da se odstranjuju,
ako su tetni, ili da se dodaju radi oplemenjivanja.
Na mikrostrukturu i karakteristike materijala
najvie utie ugljenik.
Liveno gvoe obino sadri oko 4 % ugljenika.
elik obino sadri manje od 1 % ugljenika po masi.
Konstrukcioni elik sadri 0,25 % ugljenika, i do 1,5 %
mangnana (Mn) . Moe se legirati i sa hromom (Cr),
niklom (Ni), molibdenom (Mo) i sl. Elementi kao to su
sumpor (S), fosfor (P) i vododnik (H) mogu imati
tetno dejstvo.
4
Do poslednjih nekoliko decenija elik se
proizvodio u visokim pedima po Simens-
Martinovom postupku, dok se danas uz
pomod novih tehnologija proizvodi u Linz
Donawitz konverterima uz uduvavanje istog
kiseonika, u Ultra High Power (UHP)
elektrinim pedima, visokim pedima sa
elektrinim lukom (The Electrical Arc Furnace
(EAF)), topionikim pedima sa istim
kiseonikom i sl.
5
Iz pedi ili konvertora se elik izdvaja u lonce iz
kojih dalje ide u kalupe ili kokile. Tu se
formiraju poluproizvodi koji se nazivaju ingoti,
slabovi, gredice, ipke ili blumovi, a u
zavisnosti od dimenzija i oblika kalupa.
Daljom preradom deformacijom (valjanje-
vrude i hladno, kovanje, presovanje,
izvlaenje) se dobijaju gotovi proizvodi.
6
Od hemijskog sastava elinog proizvoda
zavise i njegove osobine. Za elik kao
graevinski materijal najbitnije su njegove
mehanike osobine koje su vane za
dimenzionisanje i nosivost, zatim tehnoloke
osobine, kao to su zavarljivost, otpornost
prema prslinama i krtom lomu i sposobnost
oblikovanja.
7
8
ematski prikaz proizvodnje elika
2. VRSTE ELINIH PROIZVODA
A. VRUDE VALJANI PROIZVODI
tapovi
pljosnati elik debljine od 3 do 100 mm, irine 8-150 mm i duine
3-15m SRPS C.B3.025.
univerzalni, iroki pljosnati elik debljine od 5 do 40 mm, irine
151-1110 mm i duine 3-12m, SRPS C.B3.030.
ugaonici, ravnokraki i raznokraki, SRPS EN 10056-1 i SRPS EN
10056-2.
Tprofili DIN 1024 i Z profili DIN 1037.
mali I i U profili do 80 mm visine, po SRPS EN 10034 i SRPS EN
10024.
kruni elik, prenika 6-300 mm, duine 3-15 m SRPS C.B3.021.
kvadratni elik, sa zaobljenim ivicama, dimenzija 8-125 mm, l= 3-
15 m SRPS C.B3.024.
estougaoni elik dimenzija 10-80 mm, l= 3-4 (8 po zahtevu) SRPS
C.B3.026.
9
limovi
fini limovi, debljine od 0,4 do do
2,75 mm, dimenzija 1x2,
1x3,4x6m,...- SRPS EN 10029 i
SRPS EN 10051.
srednji limovi, debljine od 3mm
do 4,75 mm, dimenzija 1x2,
1x3,4x6m,... - SRPS EN 10029 i
SRPS EN 10051.
grubi limovi, debljine od 5mm
do 60 mm, dimenzija 1x2,
1x3,4x6m,... - SRPS EN 10029 i
SRPS EN 10051.
rebrasti limovi u vidu romba ili
suze, debljina 2,5 do 10 mm,
dimenzija od 800mm do 1400
mm - DIN 59220.
10
profilisani nosai
U i I preko 80 mm visine - SRPS EN 10034 i SRPS EN 10024,
SRPS C.B3.141, DIN 1025 i DIN 1026
IP DIN 1025
IPE DIN 1025
IPEO
IFB
SFB
HEA (IPB1) DIN 1025
HEM (IPB) DIN 1025
HEM (IPBv) DIN 1025
HD
HE/HL
HD
11
uplji profili
krune bezavne cevi SRPR EN 10220
kvadratne bezavne cevi SRPS EN 10305-5 i SRPS EN 10219-2
pravougaone bezavne cevi SRPS EN 10305-5 i SRPS EN
10219-2
B. HLADNO OBLIKOVANI PROIZVODI
otvoreni profili - SRPS C.B5.213
uplji profili - SRPS C.B5.213
profilisani limovi SRPS EN 10130
ravni limovi SRPS EN 10130 i SRPS EN 10140
12
C.PROIZVODI ZA SPECIFINU NAMENU
sadasti profili
automatski zavareni profili
uad
kablovi
istegnuti metal
reetkasta gazita
13
D. MATERIJAL ZA
SPAJANJE
zakivci
zavrtnjevi
navrtke
podloke
elektrode za
zavarivanje
ice za zavarivanje
14
15
3. ELIK KROZ KONSTRUKCIONU ANALIZU
ekonominost
brzina gradnje
mogu da prime i prenesu velika opteredenja,
podnosedi velike raspone bez potrebe za
meustubovima
lake, pratedi odnos teine prema rasponu,
podnose i tee uslove fundiranja
prostor u tavanicama je esto ispunjen
instalacijama, uspeno reavanje enterijera.
16
vreme izgradnje je krade u odnosu na
betonske konstrukcije (oplata, armatura,
pravljenje i nalivanje betona, nega, demontaa
oplate...)
rad u svim vremenskim uslovima koje
omogudavaju zatideni uslovi u radionicama za
izradu konstrukcije
mogudnost demontae celokupne konstrukcije
kada za njom prestane potreba
17
4. SPOJNA SREDSTVA
4.1. Zakivci: vrste, konstrukcija i nain izrade
Danas - samo za rekonstrukciju i ojaanje
postojedih konstrukcija izraenih zakivcima
U XIX i poetkom XX veka bili gotovo
nezamenljivi.
Izraivali su se prvo od ilavog toljenog
gvoa, a zatim i od elika sa zateznom
vrstodom f
u
=300-400 MPa, f
u
=380-470 MPa ili
f
u
=440-540 MPa.
18
Kod svakog zakivka se razlikuje gotova glava,
vrat i zavrna glava.
Prema nainu izrade se razlikuju:
zakivci sa punom ili polukrunom glavom SRPS
M.B3.021
zakivci sa poluuputenom glavom
zakivci sa uputemom glavom - SRPS M.B3.022
19
20
Polukruni zakivci (mere u mm)
Prenik rupe zakivka 11 14 17 20 23 26 29
Oznaka u
planovima
u horizontalnoj
projekciji
u vertikalnoj
projekciji
Prenik glave zakivka D
16 21 26 30 35 40 45
Visina glave zakivka K
6.5 8.5 10 12 14 16 18
Poluprenik krivine glave zakivka
8 11 13.5 15.5 18 20.5 23
Krajnja duina zakivka
55 75 90 115 135 150 -
Obeleavanje zakivaka
21
Poluuputeni zakivci (mere u mm)
Prenik rupe zakivka 11 14 17 20 23 26 29
Oznake u planovima
gornja glava
poluuputena
donja glava
poluuputena
Prenik glave zakivka D
15.4 21 27 30 35 39.5 39.5
Visina konusa K
3.5 5 7 9.5 11 12.5 14
Ugao
75 75 75 60 60 60 45
Poluprenik krivine glave zakivka
8 11 13.5 15.5 18 20.5 23
Krajnja duina zakivka
55 75 90 115 135 150 -
Obeleavanje zakivaka
22
Uputeni zakivci (mere u mm)
Prenik rupe zakivka 11 14 17 20 23 26 29
Oznake u planovima
gornja glava
poluuputena
donja glava
uputena
Prenik glave zakivka D
15.4 21 27 30 35 39.5 39.5
Visina konusa K
3.5 5 7 9.5 11 12.5 14
Ugao
75 75 75 60 60 60 45
Poluprenik krivine glave zakivka
8 11 13.5 15.5 18 20.5 23
Krajnja duina zakivka
55 75 90 115 135 150 -
Obeleavanje zakivaka
Zakivci se zakivaju u usijanomstanju. Ugrauju
se u prethodno izbuene rupe uz pomod
ekida ili prese za zakivanje. Presa vri pritisak
na glavu i vrat zakivka, dok se ne ispuni rupa u
spoju, a zatimse oblikuje druga glava. Ne vri
se zakivanje u tzv. plavomusijanju, jer tada
zakivak moe da prsne.
U vezi sa zakivcima treba poznavati:
uticaj veliine prenika zakivka
uticaj naina rasporeda zakivka
uticaj trenja na mod noenja zakivka
23
Pri raunanju zakivaka u vezi potrebno je:
rasporediti zakivke tako da budu podjednako
opteredeni
pretpostaviti da su pritisak po omotau rupe i
napon smicanja u vratu zakivka konstantne
veliine
rasporediti zakivke tako da se tap koji se vezuje u
svom preseku najmanje slabi.
Podela sile meu zakivcima nikad nije jednaka,
ali se radi lake raunice, takva pretpostavka
uvodi u proraun.
24
Nosivost zakivaka u smiudemspoju:
F
, dop.
= min. {F

, F
b
}
gde su:
F

- nosivost na smicanje
F
b
- nosivost po omotau rupe
Nosivost na smicanje
F= m A
,1

dop.
=
gde su
m-senost, m=1 za dva elementa u vezi, m=2 za tri
elementa u vezi,...
A,1- prenik vrata zakivka
d
o
- prenik rupe za zakivak
25
2
0
4
dop
d t
t
Nosivost po omotau rupe
F
b
= min A
b

b,dop.
= min t d
0

b,dop.
gde su
min A
b
min {A
b1
, A
b,2
}
min t - min za jednoseni zakivak
min t - min za dvoseni zakivak
26
1
2
t
t

1 3
2
t t
t
+

Broj raznih zakivaka po veliini prenika, u

jednoj konstrukciji, iz praktinih razloga, treba
da bude to manji.
Preko tri razne debljine zakivaka u jednoj
konstrukciji treba izbegavati.
Minimalno odstojanje zakivaka od kraja
konstruktivnog dela u pravcu sile treba da
iznosi e
1
=2d, normalno na pravac sile e
2
=1,5d,
dok je minimalno meusobno rastojanje e=
3d.
27
4.2. Zavrtnjevi: vrste, konstrukcija i nain izrade
Prema arheolokim nalazima, prvi zavrtnjevi su bili
korideni za spajanje delova pumpe za navodnjavanje
Visedih vrtova Vavilona u VII veku pre nove ere.
Gvozdeni zavrtnjevi se u Evropi koriste od XV veka, kada
liveno gvoe poinje da se upotrebljava za izradu
topova.
U XIX veku u upotrebi su bili zavrtnjevi sa prorezom,
zavrtnjevi sa kvadratnom glavom i zavrtnjevi sa
estougaonom glavom.
Potiskuju ih zakivci koji su imali jednostavniju mainsku
izradu, meutim kada se poetkom XX veka znatno
pojednostavljuje proces izrade zavrtnjeva (zavrtanj sa
estougaonom glavom koji se i danas koristi u
graevinarstvu-imbus pojavio se 1911. godine), oni
ponovo preuzimaju primat i postaju nezamenljivo
sredstvo za izradu montanih nastavaka i veza.
28
Za razliku od zakivaka, za iju upotrebu je neophodno
prisustvo presa i visoke temperature, kao i
kvalifikovana radna snaga, zavrtnjevi se ugrauju vrlo
jednostavno zavrtanjemodgovarajudeg kljua-zavijaa.
Od svih spojnih sredstava, jedino zavrtnjevi ne zavise
od temperaure na ugradnji.
Za nesmetan rad u vezi, uz zavrtanj je obavezno dodati
estougaonu navrtku sa navojemna unutranoj strani
otvora i podloku.
SRPS ISO 898-1 definie zavrtnjeve (vijke) sa utvrenim
osobinama za nosede eline konstrukcije.
Geometrijske mere su definisane u SRPS ISO 4014-
4016.
Navrtke se definiu standardima SRPS ISO 4034 i SRPS
ISO 4032, a podloke SRPS M.B2.015.
29
30
d M12 M14 M16 M18 M20 M22 M24 M27 M30 M33 M36
b
30 34 38 42 46 50 54 60 66
40 44 48 52 56 60 66 72 78 84
69 73 79 85 91 97
e
min.
19,85 22,78 26,17 29,56 32,95 37,29 39,55 45,20 50,85 55,37 60,79
k 4,94 5,85 6,48 7,42 8,12 9,17 9,87 11,27 12,36 13,97 15,02
l
55
60
65
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
180
200
220
240
260
280
300
320
340
360
Dimenzije zavrtnjeva
Oznaka zavrtnja je Mxd, gde je d-prenik
zavrtnja, odnosno prenik njegovog tela na
mestu spoja.
Navoj treba da ostane izvan paketa koji se
spaja, to mu omogudava podloka - matica.
Vedina zavrtnjeva ima desni navoj, ako je iz
nekog razloga neophodno da zavrtanj ima levi
navoj, na njemu se to posebno naznai.
31
U proraun se ulazi sa pretpostavljenim
prenikom zavrtnja, a onda se proverava
njegova nosivost. Ovaj prenik se moe dobiti
iz empirijskog obrasca:
gde je t
s,min
debljina spoljnih elemenata u spoju.
Za prenos sile smicanja, istovetno kao i kod
zakivaka, neophodno je da zavrtnjevi budu
napregnuti na smicanje i po omotau rupe.
32
| |
,min
5 0, 2
s
d t cm =
Razlikuju se dva tipa zavrtnja:
zavrtnji sa tanim naleganjem, upasovani ili
obraeni zavrtnjevi
zavrtnji bez tanog naleganja, neupasovani ili
neobraeni zavrtnjevi
Npr., za zavrtanj Mx16:
obraeni zavrtanj ima: nominalni prenik tela 16
mm, prenik za proraun 17 mm, a prenik rupe
17 mm;
neobraeni zavrtanj ima: nominalni prenik tela
16 mm, prenik za proraun 16 mm, a prenik
rupe 17 mm;
33
34
OSNOVNA
OZNAKA
M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30 M33
PRECNIK STABLA
NEOBRADJENOG
ZAVRTNJA
PRECNIK STABLA
OBRADJENOG ZAVRTNJA
12
13
16
17
20
21
22
23
24
25
27
28
30
31
33
34
K
L
A
S
E

C
V
R
S
T
O
C
E
4.6
4.8
5.6
5.8
6.8
8.8
10.9
10.9
27 30 33
NEOBRADJENI
ZAVRTANJ
OBRADJENI
ZAVRTANJ
B
E
Z

S
I
L
E

P
R
I
T
E
Z
A
N
J
A
S
A

P
U
N
O
M

S
I
L
O
M

P
R
I
T
E
Z
A
N
J
A
NEOBRADJENI
ZAVRTANJ
OBRADJENI
ZAVRTANJ
NEOBRADJENI
ZAVRTANJ
OBRADJENI
ZAVRTANJ
27 30 33
27 30 33
27 30 33
30 33
30 33
Oznaavanje zavrtnjeva u tehnikoj dokumentaciji
Klase vrstode u svojimbrojanimoznakama kriju
vrednosti vrstode na zatezanje i granice razvlaenja.
To su mehanike karakteristike elika koje su jako bitne
za njegovo ponaanje pod dejstvomopteredenja.
Oznaavanje klase vrstode vri se sa dve brojane
oznake odvojene takom. Prva brojana oznaka
predstavlja 1/100 vrednosti vrstode na zatezanje u
MPa, dok je druga desetostruki odnos nazivne granice
razvlaenja i vrstode na zatezanje.
Granica razvlaenja je granina vrednost napona
prema kojoj se vri dimenzionisanje i oznaava se sa f
y
.
vrstoa na zatezanje je otpor koji materijal prua pri
opteredenju zatezanjemi obeleava se sa f
u
.
35
Zavrtnjevima se ostvaruje takasto
diskontinualno spajanje elemenata u vezi.
Mogu se koristiti u spojevima opteredenim na
smicanje, na zatezanje, i za kombinovana
naprezanja. Ponekad je njihova uloga u vezi
isto konstruktivna, jer ne prenose nikakva
opteredenja.
36
37
Zavrtnjevi opteredeni na smicanje
Zavrtnjevi opteredeni na zatezanje
38
Zavrtnjevi opteredeni na smicanje (A) i kombinovano naprezanje (B)
Nosivost zavrtnjeva na smicanje
Spojevi ostvareni zavrtnjevima mogu da budu
razliiti, prema nainu prenosa naprezanja u
vezi:
smiudi spojevi (SS)
smiudi spojevi sa tanim naleganjem (SST)
Sila se prenosi, kao i kod zakivaka, smicanjem i
pritiskom po omotau rupe.
39
Za proraun se moraju uvesti neke
pretpostavke:
svi zavrtnjevi u vezi podjednako uestvuju u
prenoenju opteredenja, stim da je u pravcu
delovanja sile maksimalno 6 zavrtnja
pritisak po omotau rupe je konstantan
zanemaruje se savijanje i zatezanje u smiudim
spojevima
40
Nosivost zavrtnjeva u smiudemspoju:
F
, dop.
= min. {F

, F
b
}
gde su:
F

- nosivost na smicanje
F
b
- nosivost po omotau rupe
Nosivost na smicanje
F= m A
,1

dop.
=
gde su
m-senost, m=1 za dva elementa u vezi, m=2 za tri
elementa u vezi,...
A,1- prenik vrata zavrtnja
d
o
- prenik rupe za zavrtanj, kod obraenih zavrtnjeva
d=d
o
41
2
0
4
dop
d t
t
Nosivost po omotau rupe
F
b
= min A
b

b,dop.
= min t d
0

b,dop.
gde su
min A
b
min {A
b1
, A
b,2
}
d- prenik rupe za zavrtanj, kod obraenih zavrtnjeva
d=d
o
min t - min za jednoseni zavrtanj
min t - min za dvoseni zavrtanj
42
1
2
t
t

1 3
2
t t
t
+

Nosivost zavrtnjeva na zatezanje

Zavrtnjevi koji prenose zatezanje u vezi nalaze
se u zateudem spoju (ZS).
Njihova nosivost je istovetna bez obzira da li
se radi o zavrtnjevima sa tanim naleganjem ili
ne.
43
2
2 3
4 2
t +
| |
=
|
\ .
s
d d
A
Nosivost zavrtnjeva u zateudem spoju:
F
t, dop.
= A
s

t,dop
gde su
F
t
- nosivost na zatezanje
A
s
- ispitni presek
44
45
Prenik zavrtnja
d
(mm)
Povrina poprenog preseka
A
(mm
2
)
Ispitni presek
A
s
(mm
2
)
8 50,3 36,6
10 78,5 58,0
12 113 84,3
14 154 115
16 201 157
18 254 192
20 314 245
22 380 303
24 452 353
27 573 459
30 707 561
Ispitni presek zavrtnja
Nosivost zavrtnjeva na kombinovano naprezanje
gde su:
V
1
- sila smicanja u posmatranom zavrtnju
N
t,1
- sila zatezanja u pravcu posmatrane ose.
46
2 2
,1
1
, ,
1

| | | |
+ s | |
| |
\ . \ .
t
dop t dop
N
V
F F
Nosivost zavrtnjeva u dugim vezama
Kada je u vezi neophodno postaviti vie od 6
zavrtnjeva u jednom redu, neophodno je
izvriti redukciju nosivosti zavrtnjeva, odnosno
doputena nosivost zavrtnja, bez obzira na
naprezanje mnoi se sa redukcionim
koeficijentom , koji iznosi:
Koeficijent se nalazi u intervalu *0,75;1+.
47
15
1
200
l d
d
|

=
Minimalna rastojanja izmeu zavrtnjeva
48
Minimalno rastojanje izmeu dva zavrtnja u
vezi e=3d, minimalno rastojanje izvinih
zavrtnjeva u pravcu delovanja sile e
1
= 2,5 d,
dok je minimalno rastojanje izmeu zavrtnjeva
u pravcu normalnom na pravac delovanja sile
e
2
=1,5d. Ovo rastojanje je definisano u SRPS
U.E7.145.
49
Kontrola napona u poprenim presecima
elemenata oslabljenim rupama
Kada se osnovni materijal bui za formiranje
rupa za prolaz spojnih sredstava, na mestima
oko rupa dolazi do znaajne promene
naponskog stanja, odnosno koncentracije
napona u delovima preseka uz rupe u
zategnutim elementima.
50
-
o o = = s
x dop
neto o
F F
A bt nd t
gde su
A
neto
- neto povrina poprenog preseka
b - irina elementa
t - debljina elementa
n - broj rupa u posmatranom preseku.
A
neto
je povrina poprenog preseka koja je
jednaka razlici bruto povrine poprenog
preseka i ukupne povrine poprenog preseka
rupa.
51
( )
-
0 0
- - = =
I I
neto
A bt nd t b nd t
52
Preseci u osnovnom materijalu koji su
oslabljeni rupama
53
( )
( )
-
0 0
-
2 0 2 0
-
-
- 2 - 2
(2 2 ) - 4 2 2 - 4
- 6- 0
6
- 6- 0
6
= =
= + + = + +
| |
| |
= = =
|
|
\ .
\ .
| |
| |
= = =
|
|
\ .
\ .
I I
neto
II II
neto
I I uk uk
t t t t
uk
II II uk uk
t t t t
uk
A bt d t b d t
A e s e d t e s e d t
n c
N N N N
n
n c
N N N N
n
gde su
n
uk
- ukupni potreban broj spojnih sredstava za nosivost spoja
c
uk
- broj spojnih sredstava ispred posmatranog preseka
54
I II III
I II III
0
0
P
P
OPASNI NETO PRESECI ZA
ELEMENT KOJI SE SPAJA
OPASNI NETO PRESEK ZA
PODVEZICE
( )
( )
( )
( )
0-0
-
0 0
-
0
0-0
-
-
0-0
-
0
-
0
- 2 - 2
- 3 - 3
- 9- 0
9
- 9- 2 7
9 9
- 2
7
9
- 3
o
o
o
=
= =
= =
=
| |
| |
= = =
|
|
\ .
\ .
| |
| |
= = =
|
|
\ .
\ .
=
=
=
neto bruto
I I
neto
II II
neto o
t t
I I uk uk
t t t t
uk
II II uk uk
t t t t
uk
t
bruto
I I t
t
II II
A A
A bt d t b d t
A bt d t b d t
N N
n c
N N N N
n
n c
N N N N
n
N
A
N
b d t
N
b d t
55
Nt
9/9 7/9 4/9 9/9 7/9 4/9
9/9
2/9
5/9 5/9
2/9
1
2
2
1
2
TOK SILE
ZATEZANJA U VEZI
Ukoliko naponi na mestu opasnih preseka prekorauju
vrednosti doputenih napona potrebno je izvriti
ojaanje osnovnog elementa/podvezice na mestu
nastavka. To se postie povedanjem debljine lima (t) ili
njegove irine (b).
Kada se spajaju elementi opteredeni silompritiska, ne
raunaju se slabljenja rupama, ved se u proraun ulazi
sa bruto povrinama poprenih preseka.
56