Stara (nova) pitanja 1. Kako Friedrich Ratzel definira dravu? Kao organizam privezan za tlo. 2.

Koji od osnivaa geopolitike je pokuao stvoriti sistemsku nauku...o dravi ili politici? Rudolf Kjellen. 3. Pojam geopolitike je skovao Rudolf Kjellen 4. Kako glasi definicija geopolitike po Rudolfu Kjellenu? To je politika koju spovode dravni organi i politike institucije u odreenom geografskom prostoru. 5. U emu se sastojao njemaki plan prodora na Istok, osmiljen unutar Instituta za geopolitiku kojeg je osnovao Karl Haushofer? U stvaranju jednog dravnog bloka, koji e u centru imati veliki germanski rajh 6. Prema Karlu Haushoferu dravu sa gledita prostora prouava politika geografija. (koja disciplina?) 7. Prema Karlu Haushoferu prostor sa gledita drave prouava geopolitika (koja disciplina?) 8.. Koja etiri principa militantne geopolitike doktrine nacistike Njemake navodi Mirko Gri? a) ivotni prostor (germanskog imperijalizma) b) krv i tlo (germanske vie rase) c) prirodne granice (Treeg rajha) d) Panoblasti (novog svjetskog poretka na elu sa Njemakom) 9. Koju novu formu politike organizacije svijeta je predviao Karl Haushofer? Organizacija panoblasti. 10. Njemaka geopolitika kola izmeu dva svjetska rata svijet je dijelila na est panoblasti. Da Ne (etiri panoblasti: e) Evroafrika ukojoj dominira franko-germanski tandem; f) Pan-Rusija sa uticajem u Persiji, Afganistanu i Indiji; g) Istona Azija na elu sa Japanom, h) Sjeverna i Juna Amerika pod rukovodstvom SAD.

11. Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom autarkija. 12. Njemaki geopolitiari izmeu dva svjetska rata definirali su geopolitiki princip Lebensrauma- ta se podrazumjeva pod tim principom? Pod Lebensraum-om (ivotnim prostorom) geopolitiari podrazumijevaju pravo jedne nacije na dovoljan prostor za svoje stanovnitvo. 13. Polaganje prava na Lebensraum o kojem su govorili njemaki nacisitiki geopolitiari poivalo je prema Vitleseju na jednoj injenici i jednoj teoriji. Koja je to injenica i teorija? Ta injenica je: razliit porast stanovnitva meu nacijama, a teorija je: drava je organizam podloan biolokim zakonima. Zakljuak ove teorije je da se mlada i napredna drava mora iriti. 14. Halford Mackinder je na polju globalne ekonomije zastupao protekcionistiki imperijalizam. 15. Halford Mackinder je na polju globalne strategije zastupao trgovinski rat. Halford Mackinder je na polju globalne politike zastupao bioloki imperijalizam 16. Kako glasi Mackinderova teorija Heartlanda? Onaj ko kontrolira srce svijeta, upravlja otokom svijeta, a onaj ko nadzire otok svijeta, vlada svijetom. 17. Koje kontinente je Halford Mackinder oznaio kao svjetsko ostrvo? Evropa azija i Afriku. 18. Peter Taylor i John O'Loughlin geopolitiku akademskih krugova nazivaju formalnom geopolitkom. 19. Peter Taylor i John O'Loughlin geopolitiku aktivnih politiara nazivaju praktinom geopolitikom. 20. ta Peter Taylor i John O'Loughlin podrazumjevaju pod praktinom geopolitikom? Praktina ili ad hoc geopolitiko rasuivanje od strane vanjskopolitikih voa koje se bave praktinim kreiranjem vanjske politike 21. ta Peter Taylor i John O'Loughlin podrazumjevaju pod formalnom geopolitikom geopolitiko rasuivanje intelektualaca koji nastoje uokviriti svjetsku politiku u odreenu prostrnu logiku razumljivosti

Popularna geopolitika ili geopolitika logika identiteta i razliitosti koja proima razliita oitovanja popularne kulture od vizualnih medija do romana. 22. Jesu li heartland i pivot area u Mackinderovom uenju sinonimi ili se radi o razliitim konceptima? Sinonimi. 23. Koji suvremeni fenomen prema Nerzuku urku predstavlja planetarnu geopolitiku liberalizma? Globalizacija. 24. Koje tri dimenzije kritike geopolitike razlikujemo kod O'Tuathaila? i) dekompozicija geopolitikih tradicija j) dekompozicija savremenih diskursa k) istraivanje sutinskog znaenja pojmova kao to su mjesto i poltika 25. Zbog ega James Sidway smatra da su zapadne geopolitike logike kolonijalne? Jer su zasnovane na epohi kolonijalnog istraivanja iz doba prikupljanja injenica i jednako su arogantne kao i ta epoha, po svojoj klasifikaciji naroda i mjesta, koja se zatim pretvara u hijerarhiju od civiliziranog do neciviliziranog, pri emu su prvi (koji se takoe tako odreuju i sa rasnog aspekta) prirodni lideri, ili najrazvijeniji, slobodniji ili napredniji. 26. Koji rat se prema Defargesu oznaava sukobom za Heartland? Drugi svjetski rat. 27. Kako su se njemaki industrijalci odnosili prema geopolitikoj ideji Mitteleurope? Za njih je Mitteleurope iluzija, jer su smatrali da je njemaka industrija predobro razvijena da bi u Srednjoj Europi mogla pronai bilo velike koliine sirovina, bilo trite koje joj je potrebno. 28. Ideja Mitteleurope svoje utemeljenje ima u njemakoj geopolitici (u geopolitici koje drave?) 29. Kako se naziva djelo u kojem je definirana ideja Mitteleurope i ko je autor tog djela? Nijemac Friedrich Naumann 1915. objavljuje djelo Mitteleuropa. 30. Koju je funkciju prema Klausu Doddsu imao termin Trei svijet tokom Hladnog rata? Omoguio je da se u politiku geografiju hladnog rata uvede trolana podjela svijeta u kojoj su SAD kao prvi svijet, a Sovjetski savez kao drugi svijet bore za prevlast. 31. Koja je drava prema Klausu Doddsu predstavljala Prvi svijet tokom Hladnog rata?

SAD 32. Koja je drava prema Klausu Doddsu predstavljala Drugi svijet tokom Hladnog rata? Sovjetski Savez 33. Koja tri faktora su prema Klausu Doddsu doprinijela utemeljenju geopolitike kao posebne discipline? Navedite i ukratko objasnite? a)Ekonomski nacionalizam i trgovinski protekcionizam bili su u usponu dok su se imperijalne evropske drave kao Velika Britanija i Francuska muile kako da pristupe svjetskoj ekonomiji koja se mijenjala i sve vie povezivala. Uspon SAD kao trgovake sile poveao je nelagodu tih evropskih sila. b)Imperijalne sile su u drugoj polovini XIX stoljea agresivno teile osvajanju novih teritorija u Africi i drugdje. c)Razvoj univerziteta i stvaranje geografije kao naune discipline pruilo je naunicima nove mogunosti da predaju istrauju taj predmet. 34. Djelo jednog amerikog geostratega je prema Klasusu Doddsu ostvarilo znaajan utjecaj na oblikovanje njemake geopolitike misli 20-tih i 30-tih godina XX. Stoljea. O kojem se geostrategu i djelu radi? Thomas Mahan uticaj pomorke sile na historiju 35. Halford Mackinder savez izmeu Velike Britanije i Sjedinjenih Drava oznaava terminom Midland Ocean Alliance.-pomorske sile. 36. Klaus Dodds istie da je Haushofer smatrao da je za napredak Njemake potrebno da njezino vostvo ozbiljno razmotri pet elemenata koji su od sutinskog znaaja za svaku dravu koja eli postati svjetska sila. Koji su to elementi? Fiziki poloaj, resursi, teritorija, morfologija i stanovnitvo 37. Podruje Rimlanda obuhvata slijedee zemlje i podruja: a) Zapadnu Evropu b) Mitteleuropu c) Japan d) Junu Koreju e) Sjevernu Koreju f) Tursku g) Iran h) Irak i) Pakistan j) Afganistan k) Indiju

38. Predstavnici konzervativne geopolitike smatraju da je mir i suradnja prirodno stanje u meunarodnim odnosima. (1) DA NE 39. Kinesko ruska koalicije predstavlja prema miljenju Zbigniewa Brzezinskog jednu od najkonsekventnijih koalicija koja bi mogla da ugrozi dominaciju Sjedinjenih Drava na evroazijskoj ahovskoj ploi. (1) DA NE 40. Disciplina koja prouava utjecaj geografskih inilaca na voenje ratova naziva se geostrategija 41. Kako Brzezinski definira geostrateke igrae?(3) Geostrateki igrai su one drave koje imaju sposobnost i nacionalne snage da svoju mo i utjecaj sprovedu i van svojih granica kako bi promjenile postojee geopolitiko stanje u mjeri koja pogaa amerike nacionalne interese. 42. U geopolitike stoere spadaju: a) Ukrajina b)Azerbejdan c) Turska d) Iran e) Juna Koreja 43. Drave iji se znaaj ne izvodi iz njihove moi i motivacije ve prije iz njihovog poloaja Zbigniew Brzezinski naziva geopolitiki stoeri. 44. Klasina geopolitika odbacuje organsko shvatanje drave i geografski determinizam smatrajui da su granice stabilne i da se ne mogu mijenjati putem sile ve samo putem sporazuma. a) DA b) NE 44. Geopolitika bazirana na holistikom shvatanju ovjeka i svijeta naziva se konzervativna geopolitika 45. Amerika teza manifest destiny je imala kontinentalni karakter. DA NE 46. Kako glasi Spykmanova teorija Rimlanda? Ko kontrolie obod (rimland), taj upravlja Evroazijom. Ko upravlja Evroazijom, taj upravlja sudbinom svijeta. 47. Geopolitika koja se izmeu ostaloga, bavi i poduzeima i sindikatima naziva se (1) a.) radnika geopolitika b.) kritika geopolitika

c.) klasina geopolitika d.) mikrogeopolitika 48. Zemlje Sjevernog Balkona: Turska Iran Afganistan Pakistan

49. ta je prema Kjellenu predmet izuavanja geopolitike? Drava kao teritorija (rajh). 2. ta je prema Kjellenu predmet izuavanja ekopolitike? Ekonomska organizacija drave (budet). 3. ta je prema Kjellenu predmet izuavanja demopolitike? Istraivanje stanovnitva. 4. ta je prema Kjellenu predmet izuavanja sociopolitike? Drava kao drutvo. 5. ta je prema Kjellenu predmet izuavanja kratopolitike? Analizira strukturu vlasti i moi drave. 6. Pravac nauke o dravi koji izuava dravu kao teritorij Kjellen naziva geopolitkom. 50. Politika koju je prakticirala administracija B. Clintona, a koja se naziva po trei put izolacionalizma i globalnog unilateralizma i dinamino liderstvo SAD u prioritetnim pitanjima meunarodnih odnosa nazivamo: pragmatini internacionalizmom 51. U koja tri pravca je bila usmjerena nauna djelatnost Instituta za geopolitiku kojeg je izmeu dva svjetska rata osnovao Karl Haushofer? a)obrazlaganje spoljanje politike Njemake u pravcu prodora na istok ka Rusiji, Ukrajini i Bliskom Istoku radi osvajanja ivotnog prostora (lebensraum), b)nametanje hegemonije Njemake u centralnoj i istonoj Evropi sastavljenoj od dijelova drava razbijenih na Versajskoj konferenciji, c)obrazlaganje pravednog karaktera te doktrine, za uspostavljanje hiljadugodinjeg (tj. vjenog) svjetskog poretka, na elu sa Njemakom 52. H. Mackinder euroazijska strategija: Ko vlada I Europom, kontrolie Srce Zemlje Ko valda Srcem zemlje, vlada Svjetskim ostrvom Ko vlada Svjetskim ostrvom, vlada Svijetom 53.Koja drava je po Mackinderovom miljenju predodreena da vlada svijetom? 6

Rusija. 54. Mackinder je smatrao da nakon kolumbovskog doba nastupa svjetski politiki sistem ija je karakteristika a) otvorenost organiziranoj ljudskoj snazi. DA b) zatvorenost NE c) nita od 55. Prema Halfordu Mackinderu svijet pokree mo, a mo u konanici stoji na

56. Osnovna tri imperativa imperijalne geostrategije su

a) Sprjeavati zavjere i sauvati sigurnosnu zavisnost meu vazalima b) Odravati zavisne teritorije pokornim i zatienim
C)Paziti da se varvari ne udrue

57. Manifest Destiny je geopolitika osnova: Moonrove doktrine 58. Prema kojoj koli miljenja uzrok Hladnog rata lei u amerikom ekspanzionizmu? A. revizionistikoj 59. Iz koja tri faktora proistie ideoloka funkcija geopolitike: a)politike orjentacije i ideoloke pozicije autora b)socijalnih zahtjeva vladajuih krugova c)teorijsko metodolokih refleksija iz humanistikih znanosti 60. Koje tri analitike dimenzije razlikujemo u savremenoj geopolitici? A.ekonomska B. kulturno - istorijska D. vojnostrateka i politika 61. Prema Agnewu i Corbridgeu periodizacija globalnih odnosa obuhvata tri svjetska poretka u XIX i XX.stoljeu: a) Evropska koncepcija b) Britanski geopolitiki poredak c) Bipolarni poredak supersila 62. Prema kojoj koli miljenja uzrok Hladnog rata lei u sovjetskom ekspanzionizmu? tradicionalistikoj 63. Geopolitika koja tei da pojaa sopstvenu sigurnost tako to e nametnuti

svoje principe, ideje i vrijednosti dravama naziva se: intervencionizam 64.Prema kojem shvatanju geopolitike drave nemaju druge principe osim nacionalnih interesa? Konzervativan geopolitika 65. Koja geopolitika kola se bavi kritikim preosmiljavanjem menunarodnih odnosa i demistifikacijom savremene uloge kapitalizma u svjetskoj ekonomiji?
Radikalna

66. Neoklasina geopolitika odbacuje organsko shvatanje drave i geografski determinizam smatrajui da su granice stabilne i da se ne mogu mijenjati putem sile ve samo sporazumno. Da 67. Geopolitika koja reducira kontakt sa spoljanjim svijetom da bi sprijeila uvoz destabilizirajuih principa, ideja i vrijednosti naziva se izolacionizam 68. Geopolitika bazirana na holistikom shvatanju ovjeka i svijeta koje je posluilo kao izvor sreudoenih mitova kao to su rasizam, nacionalizam i td naziva se konzervativna geopolitika 69. Geopolitike ideje Nicholasa Spykmana bile su osnov amerike strategije containmenta tokom Hladnog rata. Na koji nain je ta strategija realizirana u zoni Rimlanda? Ova ideja je rezultirala paktomanijom u zoni rimlanda NATO u Evropi, CENTO u zapadnoj Aziji, SEATO u jugoistonoj Aziji i ANZUS na Pacifiku. 70. Kroz koja tri tematska kruga je mogue sagledati predmet geopolitike? 1. Drava i njeni strukturni elementi, 2. Stanovnitvo u svim aspektima, 3. Teritorija fiziki prostor ispunjen prirodnim i antropogenim pojavama i objektima. 71. Kako se naziva geopolitika koja tei da pojaa sopstvenu sigurnost tako to e nametati svoje principe, ideje i vrijednosti drugim dravama? Intervencionizam. 72. Prema ideolokoj funkciji autora ideoloka funkcija geopolitike moe biti?
Konzervativna (desnoradikalna), ili reformistika (liberalna, socijaldemokratska, lijevoradikalna)

73. Koji je kljuni princip (djelovanja) drave prema konzervativnim geopolitiarima?

Nacionalni interesi odreeni poloajem i drugim geografskim osnovama

74. Prema principima socijaldarvinizma, se ne priznaje meunarodna saradnja kao dio sistema kao i nadmetanje i oekuju da e svjetski poredak iskrsnuti iz drava koje se bore za sopstvene interese. DA

75. Koje elemente geopolitike analize definira Raymond Aron? 1. geografsku shematizaciju spoljnopolitike strategije, 2. geografsko-ekonomsku ocjenu nacionalnih resursa, 3. interpretaciju tih resursa u diplomatskoj djelatnosti, pri emu se prepliu realne veze sa ivotom i sluajni elementi sredine. 76. Koje razmjere moe imati geostrategija? Globalni, makroregionalni i regionalni. 77. Pitanjem Kako ovladati nekom teritorijom? bavi se: a) Geopolitika b) Geostrategija 78. Pitanjem Ko ima pravo na neku teritoriju? bavi se: a) Geopolitika b) Geostrategija 79. Koja dva vienja geostrategije nudi tvorac tog pojma Giacomo Durando?
S jedne strane, geostrategija bi bila disciplina koja prouava uticaj geografskih inioca na formiranje ljudskih skupina; a to je predmet prouavanja geopolitike; s druge strane, geostrategija bi bila disciplina koja u neto vie vojnikom smislu pokuava objasniti uticaj geografije na voenje ratova.

80. Pojam granica nastao je u: Modernoj Evropi 81. Sjeverni balkon: Turska, Iran, Afganistan i Pakistan 82. Kako se Spykmanov Rimland naziva u Mackinderovoj geopolitikoj teoriji? Inner Crescent (unutranji polumjesec) 83. Koji su prema Josephu Nyeu unutranji uzroci Drugog svjetskog rata? Velika depresija (ekonomski kolaps), klasne podjele i ideoloki sukobi zapadnih demokratija, politika izolacionizma koje su vodile SAD. 84. Koja su dva osnovna koraka prema Zbigniewu Brzezinskom neophodna pri formuliranju amerike geostrategije u dugoronom ostvarivanju geopolitikih interesa u prostoru Euroazije? 9

1. treba identifikovati geostrateke dinamine evroazijske drave koje bi imale snage da izazovu potencijalno znaajan pomak u meunarodnoj distribuciji moi i otrkiti kljune spoljne ciljeve njihovih respektivnih politikih elita i mogue posljedice njihovog pokuaja da ih postignu; i treba tano utvrditi koje su geopolitiki kritine evroazijske drave iji poloaj i/ili postojanje ima katalitike posljedice na aktivnije geostrateke igrae ili na regionalne uslove; 2. SAD treba da formuliu posebnu politiku koja bi stvarala protivteu, kooptirala i/ili kontrolisala sada pomenute drave, i tako sauvala i unapreivala svoje vitalne interese, kao i da postave daleko obuhvatniju geostrategiju koja na globalnom nivou uspostavlja meusobnu povezanost specifinih amerikih politika. 85. U procesu deteritorijalizacije, vertikalne linije ( one koje razdvajaju teritorije) su vanije od horizontalnih (one to povezuju) NE

Nova Pitanja: I midterm

1. Prema Friedrichu Ratzelu geografska politika mora biti podreena nacionalnoj politici?
DA 2. Pojam lebensraum u geopolitiku uveo je: a) Karl Haushofer b) Friedrich Ratzel c) Rudolf Kjellen (0,5) 2. Pravac geopolitike koji analizira sistem vlasti i modi Rudolf Kjellen naziva a) demopolitika b) sociopolitika c) kratopolitika (0,5) 3. Autarkija je, u interpretaciji nacistike geopolitike, pravo jedne nacije na dovoljan prostor za svoje stanovnitvo: DA NE (0,5) 4. Koji geopolitiar razlikuje politiku geografiju koja razmatra dravu pod uglom prostora od geopolitike koja prouava prostor sa gledita drave? a) Friedrich Ratzel b) Rudolph Kjellen c) Nicholas Spykman d) Karl Haushofer (0,5) NE (0,5)

10

5. Prema Defargesu u XXI. stoljedu bogatstvo i mod jedne drave proizilaze iz posjedovanje prostora. DA NE (0,5) 6. Objasnite jedno od etiri naela moderne geopolitike imaginacije prema Johnu Agnewu! Preobrazba vremena u prostor kao geopolitika ontologija ustrojila je svijet u zaostale i moderne regije. Mjestima se pridaju vanost i egzotinost, a relativne razlike pretvaraju se u apsolutne. .(2)

7. Pravac nauke o dravi koji izuava dravu kao teritorij Kjellen naziva geopolitika

(1)

8. Navedite i objasnite jedan od kriterija za odreivanje Heartlanda prema Halfordu Mackinderu! Kontinente Evroaziju i Afriku on naziva svjetsko ostrvo Unutranjost svjetskog ostrva koja je teko dostupna s okeana nazvao je heartland (Rusija, Ural, Kazahstan, Mongolija) Obje Amerike, Brizaniju i Japan nazvao je ostrvski pojas. Heartland je nazvao stoer historije.(2) 9. Elaborirajte kljune elemente liberalne geopolitike! Glavnu panju posveduje ulozi tehnoloke zavisnosti odnosno teh. distance izmeu industrijaliziranih i resursima bogatih zemalja. Fizika geografija planete se ne mijenja no znaaj prirodnih osobnenosti planete i borba za vojno prvenstvo i bezbjednost se mijenjaju sa tehnolokim izmjenama Bez jakog uvstva tehnologija geopolitika se pretvara u zemaljski militarizam. Liberali zastupaju ideju deideologizacije kosmopolitizma i globalne ekonomske meuovisnosti. Takva gledita odgovaraju transnacionalnim kompanijama koje se zalau za liberalizam u svjetskoj trgovini. (4) 10. Prema Klausu Doddsu utemeljenju geopolitike kao posebne discipline doprinijela su tri faktora. Navedite i pojasnite te faktore! Prvo, ekonomski nacionalizam i trgovinski protekcionizam bili su u usponu dok su se evropske imperijalne drave kao V.B i FRA muile kako da pristupe svjetskoj ekonomiji koja se mjenjala i sve vie povezivala. Uspon SAD kao trgovake sile je povedavao nelagodu tih sila. Drugo, imperijalne sile su u drugoj polovini XIX stoljeda agresivno teile osvajanju novih teritorija u Africi i drugdje, te je dolazilo do sukoba oko posjeda izmeu FRA i V.B u Africi, V.B i RUS u centralnoj Aziji u tzv. velikoj igri. Trede razvoj univerziteta i stvaranje geografije kao naune discipline pruilo je naunicima nove mogudnosti da predaju i istrauju taj predmet (4)

11.Geopolitika koja se bavi svakodnevnim pitanjima poput upravljanja zajednikim resursima

(vodom, cestama i sl.) naziva se Mikrogeopolitika. (1) 1. Prema Friedrichu Ratzelu nacionalna politika mora biti podreena geografskoj politici? DA NE (0,5) 12. Pojam lebensraum u nauku uveo je: a) Karl Haushofer b) Friedrich Ratzel c) Rudolf Kjellen (0,5)

11

13. Pravac geopolitike koji istrauje dravu kao drutvo Rudolf Kjellen naziva a) demopolitika b) sociopolitika c) kratopolitika (0,5) 14. Lebensraum je, u interpretaciji nacistike geopolitike, pravo jedne nacije na dovoljan prostor za svoje stanovnitvo: DA NE (0,5) (0,5) (0,5)

15. Objasnite jedno od etiri naela moderne geopolitike imaginacije prema Johnu Agnewu! Pretpostavka da je meudravnomu sustavu svojstveno stanje bazvlada te da dominantne drave akumuliraju mod razliitom brzinom i bore se za prevlast. (2)

16. Pravac nauke o dravi koji izuava dravu kao teritorij Kjellen naziva . geopolitika (1) 17. Elaborirajte kljune elemente radikalne geopolitike! Bavi se kritikim preosmiljavanjem meunarodnih odnosa i demistifikacijom savremene uloge kapitalizma u svjetskoj ekonomiji. Radikali smatraju te odnose kao jednostrane zavisnosti u kategorijama globalnog modela tj. kao suparnittvo izmeu glavnih politiko-ekonomskih centara za dominacijom u neravnomjerno razvijenim periferijama i poluperiferijama. Moemo izdvojiti tri analitike dimenzije 1. politika i vojnostrateka, 2. ekonomska 3. kulturno-istorijska. Prve dvije dimenzije su uglavnom povezane sa interesima drava, treda sa irim krugom subjekata politike djelatnosti, poto etnokulturalni procesi imaju transgranini karakter. (4)

18.Geopolitika koja je prema Defargesu oblikovana teorijom kaosa naziva se mikrogeopolitika

2. Njemaka geopolitika kola izmeu dva svjetska rata svijet je dijelila na est panoblasti. DA NE (0,5) (0,5) 19. Pravac geopolitike koji istrauje dravu kao drutvo Rudolf Kjellen naziva a) demopolitika b) sociopolitika c) kratopolitika (0,5) 20. Lebensraum je, u interpretaciji nacistike geopolitike, pravo jedne nacije na dovoljan prostor za svoje stanovnitvo: DA NE (0,5)

12

21. Razdoblje u kojem su europska kolonijalna carstva nadmona regija, a pomorska sila nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva a) predkolumbovsko doba b) kolumbovsko doba c) postkolumbovsko doba (0,5) 22. Geostrategija gleda na rat kao primitivno sredstvo politike. DA NE (0,5) 23. John Agnew dijeli geopolitiku imaginaciju na tri doba geopolitike. Objasnite civilizacijsku geopolitiku! Civilizacijska geopolitika koju smjeta u razdoblje od kraja osamnaestog stoljeda do kraja devetnaestog. Bio je geopolitiki diskurs aristokratskih i konzervativnih buroaziskih drava zabrinutih zbog rastudeg nacionalizma koji je rasplamsala Francuska revolucija i nastajude klasne svijesti iji je razvoj uzrokovala industrijska revolucija. Civilizacijska geopolitika je zamiljala svijet ustrojen civilizacijskom hijerarhijom, u kojemu najnaprednije i najnadmodnije drave imaju civilizacijsku misiju da vladaju nad barbarskim i divljim djelovima svijeta. 24. Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom. autarkija (1) 25. Elaborirajte kljune elemente neoklasine geopolitike! Za razliku od klasine odbacuje organsko shvatanje drave i geografski determinizam, granice se smatraju za stabilne i ne prihvataju se promjene putem sile ved samo putem dogovora i sporazuma. Ipak ostaje holistiko shvatanje drave govori o nadnacionalistikim interesima i nacionalnoj bezbjednosti. Ostaje naznaena uloga i fiziko-geografske sredine. (3)

26.Disciplina koja prouava utjecaj geografskih inilaca na formiranje ljudskih skupina naziva se
geostrategija. (1) 3. Njemaka geopolitika kola izmeu dva svjetska rata svijet je dijelila na etiri panoblasti. 4. Podruje koje obuhvata Evropu, Aziju i Afriku Halford Mackinder naziva: a) Svjetskim otokom b) Unutranjim polumjesecom c) Rimlandom d) Heartlandom (0,5) 5. Pravac geopolitike koji istrauje stanovnitvo Rudolf Kjellen naziva a) demopolitika b) sociopolitika c) kratopolitika d) ____________________ (Zaokruite ili dopunite taan odgovor) (0,5)

13

6. Geopolitika koja tei da pojaa sopstvenu sigurnost namedudi svoje principe, ideje i vrijednosti drugim dravama naziva se intervencionizam? DA NE (0,5) 7. Razdoblje u kojem je Heartland nadmona regija, a sile koje kontroliraju tu regiju nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva a) predkolumbovsko doba b) kolumbovsko doba c) postkolumbovsko doba (0,5) 8. Prema Defargesu klasina geopolitika poistovjeduje bogatstvo i mod sa sposobnodu proizvodnje novih vrijednosti. DA NE (0,5) 9. Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom. autarkija (1) 10. Koji faktori determiniraju ideoloku funkciju geopolitike! Proistie iz tri faktora politike orijentacije i ideoloke pozicije autora; socijalnih zahtjeva valdajudih krugova i teorijsko-metodolokih refleksija iz humanistikih nauka. (2) 11. Elaborirajte kljune elemente konzervativne geopolitike! Bazirana je na holistikom shvatanju ovjeka i svijeta koje je posluilo kao izvor pseudoninih mitova kao to su rasizam, nacionalizam, socijaldarvinizam. Konzervativci tvrde da drave nemaju druge principe osim nacionalistikih interesa i ti interesi su odreeni poloajem i drugim geografskim osobinama. Polazedi od principa socijaldarvinizma oni ne priznaju da je meunardona saradnja dio sistema. Zaokupljene sopstvenim interesima drave nisu spremne da rtvuju dio svojih interesa za opte dobro to znai da prirodno stanje u meunarodnim odnosima nije mir i suradnja nego borba i suparnitvo. (3) 12. Prema Gerardu Toalu izlaganje Halforda Mackindera pred Kraljevskim geografskim drutvom 1904.godine vano je za geopolitiku iz tri razloga. Navedite i pojasnite te razloge! Kao prvo iako ne koristi pojam geopolitike Mackinderov esej otkriva geopolitiku kao povezanu perspektivu koja prouava svijet kao zatvoren politiki prostor. Geopolitika je novi nain promatranja utrke za mod meu dravama. On usvaja perspektivu Boijeg oka koja promatra odozgo ono to on naziva pozornicom cijelog svijeta. Drugo znaajan je zbog karte Prirodnih sjecita modi i uvoenja natjecanja u etiketiranju ogromnih svjetskih teritorija jednoznanim identitetima. Da bi ilustrovao svoje teze grafiki, oznaava ogromna teritorijalna podruja jednostavnim oznakama poput stoerno podruje unutarnji ili rubni prste i sl. Najveda ironija takvog oznaavanja zemlje jeste to Mackinder porie ogromne geografske razliitosti i specifinosti. Trede je vazano za priu o geografskoj uzronosti povjesti .U sreditu te prie nalazi se veza izmeu fizike geografije i tehnologije transporta. On tvrdi da postoje tri epohe povjesti nazvane po Kristoferu Kolumbu (predkolumbovska, kolumbovska i postkolumbovska era) Sugerirao je kako svijet ulazi u tredu eru, tj razdoblje zatvorenog svijeta gdje dogaaji na jednoj strani svijeta imaju uticaj na dogaaje u cjelom svijetu.. 4)

27.Disciplina koja pokuava objasniti utjecaj geografije na voenje ratova naziva se

geostrategija_. (1)

14

13. Midland Ocean Alliance je Mackinderov naziv za mogudi savez izmeu Rusije i Njemake.NE. To je savez vb i sad. (0,5) 28. Koji princip njemake nacistike geopolitike nedostaje a) Lebensraum b) granice c) Prednost kopnene u odnosu na pomorsku silu c) Autarkija d) Panoblasti (Dopunite taan odgovor) (0,5)

29.Pravac geopolitike koji istrauje dravu kao drutvo Rudolf Kjellen naziva
sociopolitika 30.Pojam geopolitike skovao je Kjellen (0,5) 31. Razdoblje u kojem su europska kolonijalna carstva nadmona regija, a pomorska sila nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva a) predkolumbovsko doba b) kolumbovsko doba c) postkolumbovsko doba (0,5) 32. Geoekonomija poistovjeduje bogatstvo i mod s posjedovanjem teritorije. DA NE (0,5) 33. ta se podrazumjeva pod performativnim geopolitikim skriptom! Jeste ono na ta se vanjskopolitiki voa oslanja kako bi artikulirao, objasnio i proglasio vanjsku politiku .esto je to tekst to ga voa doslovce ita s pomodnog ekrana kada dri vanjskopolitiki govor.To je vanjska politika u javnoj artikulaciji i praksi. .(3) 34. Jesu li heartland i pivot area u Mackinderovom uenju sinonimi ili se radi o razliitim konceptima? Pojasnite Va odgovor! .(3) 35. Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom autarkija (1) 36. Klaus Dodds istie da je Haushofer smatrao da je za napredak Njemake potrebno da njezino vostvo ozbiljno razmotri pet elemenata koji su od sutinskog znaaja za svaku dravu koja eli postati svjetska sila. Koji su to elementi? fiziki poloaj, resursi, teritorija, morfologija i stanovnitvo .(2) 37. Pojasnite razliku izmeu izolacionistike i intervencionistike geopolitike!

15

Izolacionizam je geopolitika koja redukuje kontakte sa spoljanjim svijetom da bi sprijeila uvoz destabilizirajudih ideja, principa i vrijednosti. Intervencionizam je geopolitika koja tei da pojaa sopstvenu sigurnost tako to de nametati svoje principe, vrijednosti i ideje drugim dravama. (3)

38.Mirko Grid u savremenoj geopolitici izdvaja tri analitike dimenzije. To su . politiku i vojnostrateku2. ekonomsku3. kulturno-historijsku. (1)
14. Dugaka partija aha izmeu Francuske i Rusije tokom cijelog XIX stoljeda u geopolitikoj teoriji naziva se velika igra NE (0,5) 39. Disciplina koja prouava utjecaj geografskih inilaca na formiranje ljudskih skupina naziva se: a) Geopolitika b) Geostrategija c) Geoekonomija (0,5) 40. Utemeljujudim tekstom geopolitike smatra se: a) Drava kao oblik ivota b) Britanija i britanska mora c) Geografski stoer povijesti d) Geografija mira (0,5) 41. Geopolitika prema kojoj drave nemaju druge principe sem nacionalnih interesa koji su odreeni poloajem i drugim geografskim osnovama naziva se: a) Radikalnom b) Liberalnom c) Postmodernom d) Konzervativna !!! (Zaokruite ili dopunite taan odgovor) 42. Razdoblje u kojem su azijske stepe nadmona regija, a kopnena sila nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva a) predkolumbovsko doba b) kolumbovko doba c) postkolumbovsko doba (0,5) 43. Haushoferova panideja predstavlja kodifikaciju Velike igre. DA NE (0,5) 44. John Agnew dijeli geopolitiku imaginaciju na tri doba geopolitike. Objasnite ideoloku geopolitiku! Ideoloka geopolitika, koja se povezuje sa epohom hladnoratovskog suparnitva izmeu SAD i Sovjetskog Savez. U toj je shemi svijet podjeljen na atagonistike blokove, a izmeu njih je Tredi svijet kao poprite nadmetanja i delegiranih ratova. .(3) 45. ta je bio cilj Rusije u "Velikoj igri" tokom XIX. stoljeda!

16

Rusija kao carstvo kopna eli razbiti svoju uglavljenost i osigurati pristup morima: Sredozmenom, Perzijskom zaljevu, Indijskom i Tihom okeanu.Tokom posljednje etvrtine XX stoljeda. Velika igra je promjenjena zbog uticaja SSSR-a na glavno podruje srednje Azije-ponovo se raa 1979 kada je Sovjetska vojska okupirala Afganistan..(3) 46. Halford Mackinder savez izmeu Velike Britanije i Sjedinjenih Drava oznaava terminom midland ocean allaince___________. (1)

47. ta se podrazumjeva pod geopolitikom imaginacijom? Geopolitike imaginacije neke drave jesu samopoimanja koja su joj svojstvena i definiraju je u odnosima jednakovrijednosti i antagonizama prema drugim akterima u sjvetskim poslovima. Prouavanje geopolitikih imaginacija zahtjeva da se uzimaju u obzir izgradndnja i odranje odreenih hegemonijskih poimanja nacije; zahtjeva i da se paljivo istrae procesi svakodnevne izgradnje identiteta koji definiraju ivot geopolitike imaginacije kao drutveno nesvjesnoga. . (3)

Prema Mirku Gridu predmet geopolitike moe se sagledati kroz tri tematska kruga. To su Drava i

njeni strukturni elementi,2 . S t a n o v n i t v o u s v i m a s p e k t i m a r a s n a , e t n i k a , d e m o g r a f s k a , k o n f e s i o n a l n a , s o c i j a l n a i profesionalna struktura, 3. Teritorija fiziki prostor ispunjen prirodnim i antropogenim pojavama i objektima 2. (1)

II midterm
1.Zemlja EU koja se smatra labaratorijem za multinacionalnu saradnju, evropsku sigurnost i odbrambenu federalizaciju je: a) Holandija b) Luksemburg c) Njemaka d) BELGIJA (0,5) 2. Koji teoretiar smatra da je Zapad postpovijesni dok se ostatak svijeta napree u povijesnom? a) Zbigniew Brzezinski b) Isaiah Bowman c) Halford Mackinder d) Fukuyama (Zaokruite ili dopunite taan odgovor) (0,5) 3. Koja evropska zemlje prema Avijuckom preferira ideju Evrope nacija? a) Njemaka

17

b) Francuska c) Velika Britanija (0,5) 4. Nekadanji ruski premijer Jevgenij Primakov je 90-tih predlagao stvaranje stratekog evroazijskog trokuta :

3.Moskva Delhi Peking 4.Moskva Ankara - Tokio

5. Moskva Berlin Pariz (0,5) 5. Znaaj rubnog dijela Evroazije u svojoj geopolitikoj teoriji je isticao: a) Francis Fukuyama b) Henry Kissinger c) George Kennan d)_________________________ (Zaokruite ili dopunite taan odgovor) (0,5) 6. Koje tvorac koncepta amerikog Lebensrauma: a) Harrya Truman b) Lyndona Johnson c) Isaiah Bowman d) Alfred Tayer Mahan 7.Ukratko pojasnite elemente na kojima se temeljio geopolitiki poredak kojeg je uspostavila sovjetska komunistika elita nakon Drugog svjetskog rata? Uglavnom bio je ogranien na Istonu Evropu i Sovjetski Savez. Taj poredak je bio definiran, prvo preko dominacije Komunistika partije unutarnjom politikom i politikim ivotom dravnih institucija i tajne policije. Tko god je dovodio u pitanje sistem bio je etiketiran kao agent imperijalistikog zapada. Intelektualci i mnogi drugi progonjeni su i slani u logore za prisilan rad, interni egzil i umnobolnice. Drugo sovjetski geopolitiki poredak karakteriziralo je odravanje sustava proirenog zastraivanja u Istonoj Evropi preko promoskovskih vladajudih komunistikih elita. Zbog toga no nisu imali ni izbliza resurse i bogastvo kapitalistikog Zapada sovjetska je drava intervenirala nasumino u Tredem svijetugdje je podupirala nekoliko radikalnih drava. 8. Kako je Anthony Lake (Entoni Lejk), savjetnik predsjednika Clintona, definirao otpadnike zemlje? Smatrao je da je zemlje otpadnik prepoznatljiva po hroninoj nesposobnosti da odrava konstruktivne odnose sa spoljnim svijetom. Osim toga zemlje otpadniece pokuavaju da se domognu oruja za masovno unitenje, podravaju meunarodni terorizam, ne potuju ljudska prava, neprijateljski su nastrojene prema SAD. 9. Geopolitika teorija koja predstavlja kontrapunkt teoriji Heartlanda naziva se Rimland 10. ta podrazumjeva ruska vanjskopolitika doktrina "bliskog inostranstva"? Doktrinom bliskog inostranstva bive sovjetske republike oznaene su 1993 kao zona vitalnih interesa Ruske Federacije. Rije je o odbrani interesa ruskih zajednica, ali i o nastavku kontrole nad postsovjetskim republikama.

18

11. Ukratko pojasnite u kojim bi uvjetima prema Zbigniewu Brzezinskom SAD bile supersila minus, a u kojima supersila plus! Predvodnito od strane Amerike temeljeno na konsenzusu povedalo bi ameriku supermaciju u svjetskim odnosima uz legimitet koji bi dodatno ojaao status Amerike kao jedine svjetske supersile; s druge strane dominacija bi zahtjevala vede troenje amerike sile iako bi Amerika i dalje zadravala premodnu poziciju. Drugim rijeima u prvom bi sluaju bila super sila plus u drugom minus. 12. Koji je kljuni razlog zabrinutosti Rusije u pogledu njezinih odnosa sa Kinom? Rusija brine zbog demografskog pritiska Kine prema Sibiru i ruskom Dalekom istoku, koji su slabo naseljeni, ali su bogati sirovinama.

1.Sjedinjene Drave su u hladnoratovskoj podjeli svijetskog prostora predstavljale: a) Drugi svijet b) Orjent b) Tredi svijet Prvi svijet (Zaokruite ili dopunite taan odgovor) (0,5) 2. Koji teoretiar smatra da je Zapad postpovijesni dok se ostatak svijeta napree u povijesnom? a) Zbigniew Brzezinski b) Isaiah Bowman c) Halford Mackinder Fukuyama 3. Koja evropska zemlje prema Avijuckom preferira ideju Evrope nacija? a) Njemaka b) Francuska c) Velika Britanija 4. Zapadni Balkan je:

15. geografski pojam 16. povijesna kategorija

17. geopolitiki konstrukt koji nema uporite u prirodno-geografskoj ni geografskoj stvarnosti. 5. Znaaj rubnog dijela Evroazije u svojoj geopolitikoj teoriji je isticao: a) Francis Fukuyama b) Henry Kissinger c) George Kennan Nicolas Spykman 6. 'Drugi hladni rat' vezuje se za period administracije: a) Harrya Trumana b) Lyndona Johnsona c) Billa Clintona d) Georgea Busha mlaeg e) Ronalda Reagana

19

7.Ukratko pojasnite elemente na kojima se temeljio geopolitiki poredak kojeg je uspostavila sovjetska komunistika elita nakon Drugog svjetskog rata?? Uglavnom bio je ogranien na Istonu Evropu i Sovjetski Savez. Taj poredak je bio definiran, prvo preko dominacije Komunistika partije unutarnjom politikom i politikim ivotom dravnih institucija i tajne policije. Tko god je dovodio u pitanje sistem bio je etiketiran kao agent imperijalistikog zapada. Intelektualci i mnogi drugi progonjeni su i slani u logore za prisilan rad, interni egzil i umnobolnice. Drugo sovjetski geopolitiki poredak karakteriziralo je odravanje sustava proirenog zastraivanja u Istonoj Evropi preko promoskovskih vladajudih komunistikih elita. Zbog toga no nisu imali ni izbliza resurse i bogastvo kapitalistikog Zapada sovjetska je drava intervenirala nasumino u Tredem svijetugdje je podupirala nekoliko radikalnih drava. 9. Tvorac teorije Rimlanda zove se Nicolas Spykman 10. Kako se naziva vanjskopolitika doktrina Ruske Federacije koja zemlje biveg SSSR-a tretira kao vitalne interesne sfere ? Blisko inostranstvo 11. Ukratko pojasnite u kojim bi uvjetima prema Zbigniewu Brzezinskom SAD bile supersila minus, a u kojima supersila plus! Predvodnito od strane Amerike temeljeno na konsenzusu povedalo bi ameriku supermaciju u svjetskim odnosima uz legimitet koji bi dodatno ojaao status Amerike kao jedine svjetske supersile; s druge strane dominacija bi zahtjevala vede troenje amerike sile iako bi Amerika i dalje zadravala premodnu poziciju. Drugim rijeima u prvom bi sluaju bila super sila plus u drugom minus. 12. ta je prema Winstonu Churchillu predstavljalo tredi krug interesa britanske geopolitike? Tredi krug tie se Evropskog kontinenta 13. ta biva dravna sekretarka SAD Condoleezza Rice (Kondoliza Rajs) podrazumjeva pod "transformacionom diplomacijom" u slubi amerike geopolitike? Da se s partnerima Amerike u cijelom svijetu izgrade i podre demoratske drave zasnovane na vladavini prava, koje de odgovoriti potrebama svojih naroda. SAD moraju da pokuavaju da pomognu rast demokratskih pokreta i institucija u svakom narodu i svakoj kulturi kako bi stavile taku na tiranije u svijetu 14. Objasnite razliku izmeu geopolitikih stoera i geostratekih igraa? Geostrateki igrai su one zemlje koje posjeduju dovoljan kapacitet politike, vojne, kulturne, tehnike modi da se ispolje izvan svojihgranica nacionalne drave. (GER. FRA. RUS. KIN. IND). Geopolitiki stoei su one zemlje koje samim svojim poloajem su bitne za realizaciju geostratekih interesa geopolitikim igraima i preko kojih geostrateki igrai ostvaruju svoje interese. (TUR. IRAN. AZB. UKR. i JU K) 15. Intelektualnim temeljem amerike politike zadravanja u Hladnom ratu smatra se tekst

20

1.Manifest Destiny predstavlja geopolitiki osnov Monroovoe doktrine? DA NE 2. Teoriju Rimlanda je iznjedrila: a) amerika geopolitika tokom Drugog svjetskog rata b) amerika geopolitika Hladnog rata c) britanska imperijalna geopolitika d) nijedna od navedenih 3. Koji ameriki geostrateg je potkraj 19.stoljeda osnaio ideju o maritimnoj sili i preokrenuo ameriko izolacionistiko shvadanje gradedi put transpacifikoj i istonoazijskoj ekspanziji SAD? a) Nicholas Spykman b) Isaiah Bowman c) Alfred Tayer Mahan 4. Koja geopolitika tradicija u sredite stavlja ovjekovu mogudnost izgradnje politikih i socijalnih ustanova? a) njemaka b) amerika c) francuska d) ruska 5. U kojem djelu Zbigniew Brzezinski reaktivira Evroaziju kao svjetski panregion vitalan za ameriki nacionalni interes? a) Ameriki izbor b) Veliki promaaj c) Velika ahovska tabla 6. Koja sovjetska hladnoratovska doktrina smatra da odluke socijalistikih zemalja ne smiju tetiti socijalizmu, drugim socijalistikim zemljama i svjetskom komunistikom poretku pa se naziva I doktrina ogranienog suvereniteta? a) Hruovljeva doktrina b) Brenjevljeva doktrina ? c) Gorbaovljeva doktrina d) LEONID BRENJEV (zaokruite ili dopunite taan odgovor) 7. Objasnite zbog ega je ameriki geopolitiki diskurs Hladnog rata imao vanu ekonomsku dimenziju ! Bio je vaan za stvaranje konsenzualne politike rasta u poslijeratnoj Americi Preuveliavanjem sovjetske prijetnje ameriki savjetnici uspjeli su transformirati ameriku dravu od nezainteresovane izolacionistike sile u borbenu intervenistiku silu posvedenu promociji slobede svjetske trgovine i uvanju sustava slobodnog poduzetnitva. 9. Koje su prema Gearoidu O'Tuathailu bile namjere vanjske politike Mihaila Gorbaova?

21

Gorbaovljeva vanjska politika bila je radikalna i namjerno oblikovana da uskrati Reaganovoj administraciji nametnuti imid neprijatelja i Sovjetskog Saveza kao carstva zla. Lansirajudi politiku otvorenosti Gorbaov je poeo radiklano rekonstruisati i obnavljati Sovjetski Savez na temeljima humanosti i modernizma. Ovaj pokuaj spasa komunistikog sustava je propao.

10. Koji kontinent je u Hladnom ratu podjeljen na dva dijela izmeu antagoniziranih vojno-politikih blokova? Evropski kontinent 11. Koju ameriku predsjedniku administraciju vezujemo za period tzv. Drugog hladnog rata administraciju Ronalda Regana

13. Koje su kljune karakteristike amerikih "ofanzivnih imperijalista"? Proklamuju prednosti nacionalnog suverneiteta nad meunarodnim normama i ekslploatiraju Ameriku hegemoniju.

7. ta se u njemakoj nacistikoj geopolitici podrazumjevalo pod lebensraumom? Pod lebensraumom ivotnim prostorom se podrazumjeva pravo jedne nacije na dovoljno protora za svoje stanovnitvo.(1)
6. Elaborirajte kljune elemente radikalne geopolitike! Radikalna geoplotika se bavi kritikim preosmiljavanjem meunarodnih odnosa i savremene uloge kapitalizma u svjetskoj ekonomiji. Ona te odnose s,matra iz jenostrane zavisnosti najmodnijih geografkih i geokenomskih centara modi u periferijama i poluperiferijama. Ovdje se takoer, navode i tri analitike dimenzije vojnostrateka i politika, ekonosmak i kulturno- hgidstorijska. Za prve dvije se smatra da su nacionalni interesi drava, a za tredu se naglaava da je to politika djelatnost drava , jer etnoikulturalni sviojet ima transgranini karakter..(4) 3. Koji faktori determiniraju ideoloku funkciju geopolitike! Politike orijentacije i ideoloke pozicije autora, socijalnih zahtjeva vladajudih krugocva i teorijsko metodoloke refleksije iz humanistikih znanosti.(3) 4. John Agnew dijeli modernu geopolitiku imaginaciju na tri doba geopolitike. Navedite ih i objasnite svako pojedinano! Civilizacijska odnosi se na uspostavu hijerarhijske civilizacije svijeta predvoena od najmodnijih drava, pri demu bi civilizacijske drave trebale vladati nad barbarijskim i divljim drutvom. Udomadena nastala u epohi impreiojalistikih i suparnikih drava , koje su znanost, biologiju i geografiju koristile za opravdavanje imperijalistike dominacije Ideoloka nastala u epojhhi hladnog rata , u kome je svijet bio podjelejen na antagonistike i supanike drava, predvoen od strane VB i Sovjetskog saveza koje su akumulirale mod velikom brzinom i borile se za prevlast.(7)

22

5. Kako glasi teorija Rimlanda Nicholasa Spykmana? Onaj ko vlada rimlandom vlada euroazijom ko vlada euroazijom vlada svitom.(2)

6. ija geopolitika teorija predstavlja kodifikaciju Velike igre H. Mackinder. (1) 7. Razdoblje u kojem su europska kolonijalna carstva nadmona regija, a pomorska sila nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva kolumbovo doba. (1) 8. Pojam geopolitike skovao je R. Kjellen. (1)

9. Kako se naziva vanjskopolitika doktrina Ruske Federacije koja zemlje biveg SSSR-a tretira kao vitalne interesne sfere? blisko inostranstvo. (2) 10. Koji tekst se smatra intelektualnim temeljem amerike politike zadravanja u Hladnom ratu? Cox 1990. (2)

Koju ameriku predsjedniku administraciju vezujemo za period tzv. Drugog hladnog rata R. Reagen. (2)

11. Prema Gerardu Toalu izlaganje Halforda Mackindera pred Kraljevskim geografskim drutvom 1904.godine vano je za geopolitiku iz tri razloga. Navedite i pojasnite te razloge! Globalna vizija o svijetu- ovdje se geoplolitika vidi kao novi oblik nadmetanje u modi izmeu najmodnijh drava.Takoer, se navodi i perspektiva boijeg oka u kome se svijet gleda odozgo kao na pozornicu Podjela svijeta na podruja povezanih mjesta- navodi se mercatorova interpretacije zemlje, koje nije stvarni prikaz zemlje nego se ved poridu geografska razliitost i specifinost mjesta na zmlji. Pri tome razliitost postaje jednakost , a geog. heteorogenst postaje geopol. homogebnost Utjecaj geografije na povijets i politiku- navosi se povezanost transporta i geografije. u ovom dijelu H. Mackindert iznosi tri doba predkolumbosko. kolumbovsko i postkolumbovko. Z tredi period navodi da stupa doba zatvorensti te da devvanja na jdnmoj strani svijeta imaju odraz na itav svijet.(4)

12. Geopolitika kultura je ira od geopolitike tradicije DA (1) 14. ta Gearoid O'Tuathail podrazumjeva pod eljeznim trokutom? Objedionajvanje ekonosmkse. politike i vojne moi, ali i ideoloke koja bi trebala nacionalizirati ogromnu razinu otronje.(3)

23

7. ta se u njemakoj nacistikoj geopolitici podrazumjevalo pod autarkijom? Ideal narodne nezavisnost naroda u privrednom smislu.(1)
7. Elaborirajte kljune elemente liberalne geopolitike! liberalna geoploiltika zagovara tehnoloku zavisnsot izmeu industrijskih i resursa bogatih zemalaj. Takoer, zastupa ideje deidolgizacije, kosmopolitizma i globalne ekonomsdke meuzavisnosti. I multinacionalne tvrtke za sutpaju ideju liberalizma u svjetskohj trgovini. Takoer je bitno navest i da bez liberalne geopolitike, bi se svijet pretvorio u militarizran sistem gdje bi se svi utrkivali u naoruanju i za sopstvenom sigurnodu i odbranom.(4) 3. Koji faktori determiniraju ideoloku funkciju geopolitike! _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________.(3) 4. John Agnew dijeli modernu geopolitiku imaginaciju na tri doba geopolitike. Navedite ih i objasnite svako pojedinano! _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________.(7)

5. Kako glasi teorija Heartlanda Halforda Mackindera? Onaj ko vlada i europom , vlda srcem zemlje Onaj ko vlada srcem zemlje, vlada ostrvom svijeta onaj ko vlada ostrvom svijeta, vlada svijetom.(2)

13. Podruje koje obuhvata Evropu, Aziju i Afriku Halford Mackinder naziva svjetsko ostrvom (1)

24

14. Razdoblje u kojem je Heartland nadmona regija, a sile koje kontroliraju tu regiju nadmoni tip sile Halford Mackinder naziva postkolumbovko doba. (1) 15. Pojam geopolitike skovao je___________________________________. (1)

16. Koji ameriki geostrateg je potkraj 19.stoljea osnaio ideju o maritimnoj sili i preokrenuo ameriko izolacionistiko shvaanje gradei put transpacifikoj i istonoazijskoj ekspanziji SAD?_________Alfred Tayer Mahan_____________________________________________________________. (2)
17. Koji kontinent je u Hladnom ratu podjeljen na dva dijela izmeu antagoniziranih vojnopolitikih blokova? _______Europski kontinent_________________________. (2) 18. Koju ameriku predsjedniku administraciju vezujemo za period tzv. Drugog hladnog rata_________________________________________________________________.

(2)

19. Prema Gerardu Toalu izlaganje Halforda Mackindera pred Kraljevskim geografskim drutvom 1904.godine vano je za geopolitiku iz tri razloga. Navedite i pojasnite te razloge! _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________.(4)

20. Geopolitika tradicija je ira od geopolitike kulture

25

NE (1) 7. Kako glasi teorija Rimlanda Nicholasa Spykmana? ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ __________________.(2) 8. Zbog ega je prema Gearoid O'Tuathailu koncept civilizacija Samuela Huntingtona prepun kontradikcija? Jer su civilizacije analtike rukotvorine nisu utemeljene u stvarnopsti, umjetso da se priznaje meuszavsnost i meukultralno uenje. Huntignton navodi sukob, to je neokonzervativan pogled na svjetsku poltiku pri tome snavodi kulturolki rat, zapada sa ostilma.(4) 9. ta se podrazumjeva pod geopolitikim diskursom? Oprostorenje svjetske politike od vanjskopolitijkih voa. U praktinom smilsu politijka rasuivnaja vanjskopolitikih voa odnosbno njihova svakodnevna reprezentacija svjetske politike i dravnioh interesa..(2) 10. Objasnite razliku izmeu modela djelovanja meunarodne zajednice po drugima i meunarodne zajednice za sebe! meunarodna zajednica po drugim je predstavljala nain na kojem imperijalne sile korsite institicije munarodnog poretka za ispoljavnje vlastitih nacionalnih interesa Meunarodna zajednica za asebe koristi Bih kao eksperimenatlnu dravu u kojoj bi se trabalo izgraditi svjetsko drutvo kroz gloablni sisrem upravljanaj u lokalnoj zajednici kao to je to BiH. razlika izmeu ova dva modela je u tome to se prvi koristi za realitzaciju inetresa najmonijih drava, dok se drugi koristi da se od BiH izgradi stabilna i multinacionalna drava od strane intitucija meunarodnogt poretka6) 11. Ruska geopolitika kola koja zagovara pribliavanje Zapadu naziva se atlantizam. (1) 12. Amerika geopolitika prema postdejtonskoj Bosni i Hercegovini u vrijeme administracije Billa Clintona realizirala se preko geopolitikog trijumvirata koji je predstavljao kombinaciju pragmatinog internacionalizma, selektivnog multilateralizma i enlargementa. ta se podrazumjeva pod selektivnim multilateralizmom? je glavni nain ispoljavjan moi SAD preko institucija meunarodnog poretak, i da ukoliko se nepotuje volja Washingtona e se suoitzi sa posljedicana.(4) 13. Navedite tri tipa geopolitikog diskursa u kritikoj geopolitici i pojasnite jedan! Formalna, praktina, poplurana Populrana se odnosi na rzliita poimanja i oitovana popularne kulture osd vizulnih medija pa sve do revija i romana.(3)

26

14. Koja su dva geopolitika diskursa, nastala za vrijeme vladavine administracije Billa Clintona, imala znaajan utjecaj na viziju geopolitike 21. stoljea? Neokonzervativizam - prvi sukob civilizacija S. P. Huntintona i drugi izvjetaj o naelima w. Churchila , Quayka i Kristola.(3) 15. Za iju geopolitiku teoriju se smatra da predstavlja kodifikaciju Velike igre? ______________________________________________________________________________ ____.(2) 7. Kako glasi teorija Heartlanda Halforda Mackindera? ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ __________________.(2) 8. Zbog ega je prema Gearoid O'Tuathailu koncept identiteta kod Samuela Huntingtona prepun kontradikcija? On navodi da viestruki identitet a pogotovo vjerski dovode do sukoba to navopdi na krivi put, as a druge strne govori da ljdi nemogu mijnejti identite te da ovise o ljudkom i drutvenom prepisivanju. Takoer ratovi tokom 1990.g. voeni na prostrou bive Jugoslavije nisu voeni od stran erfeligijskih grupa nego od strane manipulacije politikih eliat..(4) 9. ta se podrazumjeva pod geopolitikim poretkom? Hijerarhijska organizacija prostrora koji vlada u geopolitikom sustavu. Meutim, ocvdje njie kljuna odrednica hijerarhija nego anarhija i meuzuavisnost..(2) 10. Objasnite razliku izmeu modela djelovanja meunarodne zajednice po sebi i meunarodne zajednice za sebe! Meunarodna zajednica po sebi predstavlja realizaciju amerike geoplitike u postdejtonskoj BIH dok su u bijloj kui bili demokrati .(6) Meunarodna zajednica za asebe koristi Bih kao eksperimenatlnu dravu u kojoj bi se trabalo izgraditi svjetsko drutvo kroz gloablni sisrem upravljanaj u lokalnoj zajednici kao to je to BiH. Razlika izmeu ova dva modela je u tome sto se privi koristi za izgradnju Amerike internacionalne poltike u Bih a time ai amerikanicaija meunarodne balkanske politike dok se drugi koristi da se od BiH izgradi stabilna i multinacionalna drava od strane intitucija meunarodnogt poretka. 11. Ruska geopolitika kola koja zagovara pribliavanje Zapadu naziva se________________________________________________________. (1) 12. Amerika geopolitika prema postdejtonskoj Bosni i Hercegovini u vrijeme administracije Billa Clintona realizirala se preko geopolitikog trijumvirata koji je predstavljao kombinaciju pragmatinog internacionalizma, selektivnog multilateralizma i enlargementa. ta se podrazumjeva pod enlargementom?

27

To je glavni geostrtegijski koncept Clintonove administracije koiji bi terbao biti realizirana u zonma prostronog irenje i kosulidacije sa zajednikom trinom edemokratijom, priviligovane zone irenja i konsolidacije jesu Sjeverna Amerika, Europa i Japan, drave koje imaju potencijal za stvaranje izbvjeglikih kriza kaoko bi nata je nain mogle opteretiti inetrese SAD i saveznikih zemalaja te drave koje imaju nukljearno naoruanje.(4) 13. Navedite tri tipa geopolitikog diskursa u kritikoj geopolitici i objasnite ta se podrazumjeva pod popularnom geopolitikom! ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ _________________________.(3) 14. Koja su dva geopolitika diskursa, nastala za vrijeme vladavine administracije Billa Clintona, imala znaajan utjecaj na viziju geopolitike 21. stoljea? ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ___________.(3) 15. Za iju geopolitiku teoriju se smatra da predstavlja kodifikaciju Velike igre? ______________________________________________________________________________ ____.(2) 7. ta je predmet istraivanja mikrogeopolitike? Mikrogeopolitika se bavi analiziranjem mikroentiteta, gradova, multinacionalnih tvrtki, okree se svakog+dnovnim pitanjima ko to su uporavljanje zajednikim resursima, vodom cestama i sl..(2) 8. Pojasnite osnovne karakteristike neoklasine geopolitike! Neoklasina geopolitika odbacuje organsko shvatanje srave i geografskog determinizma, smatjui da su granice drava stabilne i da se nemogu mijnati putem sile nego ve dogovorom i spoatzuimo. Bavis e prouavnjem geografskog polaja draacva, saobraajnih veza, ploaja drava u meunarodnim odnosima .(4) 9. ta se podrazumjeva pod geopolitikom imaginacijom? To su samopoimnaja jednadkosti i razliitosti izmeu razkliitiih aktera u svjetskim poslovima.Zahthjeva se prouavabnja odravanaj i astanka hegemonijskih poimanja nacije, takoer izgrdnje svakodnevnih identiteta, koji definiraju ivot pol imaginaci kao drzutveno nesvjenog..(4) 10. Objasnite tradicionalni model djelovanja meunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini! U ovom sluaju BiH trebala je da predstavlja zonu nametanja interesa uimperijalnih sila.nacionalizranja politike (germanicija, britanizacij) u BiH. izgdradnje mira u BiH te nametanje interesa o strane Amerike i euopskih sila u postdejtonskoj BIH. Ovaj tip

28

meunartodne zajednive u BiH djeluje po diktau izvjestavanja europskih cenatra geopolitike i i geoekonmsko emoi..(5) 11. Disciplina koja prouava utjecaj geografskih inilaca na formiranje ljudskih skupina naziva se geostrategija. (1) 12. OTuathail govorei o tipologiji geopolitikih diskursa razlikuje popularnu, praktinu i formalnu geopolitiku. Objasnite ta se podrazumjeva pod popularnom geopolitiku! ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ _______________________________________.(4) 13. Halford Mackinder savez izmeu Velike Britanije i Sjedinjenih Drava oznaava terminom pomorski savez - midland ocean alliance. (1) 14. ta je bio cilj Rusije u "Velikoj igri" tokom XIX. stoljea? Da umanji svoju ustaljebsot kao carstvo kopna rte da krene u pronalsu izlaza kaa moria kao st su sredozemno, tihi i indijski ocean i perzijski zaliv 15. Mirko Gri u savremenoj geopolitici izdvaja tri analitike dimenzije. To sudrava sa strukturnim elenmentima, stanovniztvo u svim aspektima, teritoriji omeen antropolkim i prirodnim uticajima. (2)
16. Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom autarkij.

. ta je predmet istraivanja mikrogeopolitike? ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ __________________.(2) 8. Pojasnite osnovne karakteristike klasine geopolitike! klasina geoplitika je usredoena na davu njjen uspon i pada, to je anuka o sili. rat je njen glavni temelj i on njome dominira, produkt je pozitivizma, ona je istovremeno racionalna i koherenta, stvara postavke i zakonoitosti. neodbacuje organsko shvatrnje drave i geografskog determinizma .(4) 9. ta se podrazumjeva pod performativnim geopolitikim skriptom?

29

Skript jeste ono to vanjskopolitiki voa govori iznosi u javnosti odreene bitne injenice. A perfrmativni geopl . skripot jeste ono sto vnjskoplitiki voa govori iznosi kaoko bi proglasio vanjsku politiku odreene drave.(3) 10. Objasnite suvremeni model djelovanja meunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini! ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ___.(6) 11. Disciplina koja prouava utjecaj geografskih inilaca na formiranje ljudskih skupina naziva se ________________geostrtegija________________________________________. (1) 12. OTuathail govorei o tipologiji geopolitikih diskursa razlikuje popularnu, praktinu i formalnu geopolitiku. Objasnite ta se podrazumjeva pod praktinom geopolitiku! Praktina geoplitika ili ad-hoc geoplitika jeste politika predvoena od strane vjskopolitikih voa koji donose i koji se bave kreiranje vnjske politike.(4) 13. Halford Mackinder savez izmeu Velike Britanije i Sjedinjenih Drava oznaava terminom ____________________________________. (1) 14. ta je bio cilj Engleske u "Velikoj igri" tokom XIX. stoljea? Cilj je bio da postane imperijalna sila tokom I SR je dobila veliki dio srednjeg uistkoka ali je bila pri izlskau na mortima suoena sa SAD i u Europi sa njema..(3) 15. Mirko Gri u savremenoj geopolitici izdvaja tri analitike dimenzije. To su_________________, ______________________,_____________________. (2)
16. Ideal narodne nezavisnosti u privrednom smislu oznaava se terminom _______________________.

17. geoplitika administracije B. Clintojna od 1993-2001 globalizavija , informacijskao mo, meunarodno pravo i multiratelarizam

30

18. geoploitika administracije Busha 2001-2009 globalni rat protiv terorizma, vojna mo, prevtiva i unilateralzam

31