Ts.

Trung

tm

Phm NCTK Cng

ngh

Quang cao,

HBK

ng ni

u t v s dng mt cch hiu qu cc h thng iu khin hin i s gp phn khng nh vo vic nng cao hiu qu sn xut, gim chi ph sn xut v nng cao kh nng cnh tranh ca sn phm trn th trng. Bi vit ny lm r bn cht v cp ti vn ng dng ca cc h SCADA v DCS.

Cc ng dng iu khin trong thc t Trong mt h thng sn xut cng nghip hay dn dng cc ng dng iu khin c th c phn chia thnh ba loi sau: iu khin logic tun t (sequence logic control) iu khin iu chnh (regulatory control) Gim st vn hnh v thu thp s liu (SCADA) Ty theo tnh cht ca qu trnh cc yu cu v cc ng dng ny c th khc nhau. C qu trnh gm ch yu l ng dng iu khin logic nh trong cc phn xng lp rp nhng cng c qu trnh gm ch yu l cc ng dng iu khin iu chnh nh trong cc nh my ha cht ni qu trnh sn xut l lin tc. Ring yu cu v gim st - vn hnh l tn ti trong hu ht nu khng mun ni l tt c cc h thng, t nht l cho ti thi im hin nay. Cc h thng iu khin c xy dng trong thc t phi p ng yu cu ca qu trnh sn xut hay thit b s dng n. C th l n phi p ng yu cu ca v c ba loi ng dng iu khin nu trn. C hai cch thc hin iu ny nh sau: - Cch th nht l thc hin mi ng dng ny bng mt h thng ring bit. Theo ng dng iu khin logic s c thc hin bng cc PLC, ng dng iu khin iu chnh s c thc hin bi cc controller v ng dng SCADA s c thc hin bi mt h SCADA ring bit.

Nhiu nh my c nh v va c xy dng theo cch thc ny - Cch th hai l s dng mt h thng iu khin v gim st tch hp thc hin c ba ng dng ny. Mi mt ng dng s nh mt chc nng ca h thng iu khin. Cc h thng iu khin sn xut hin i u c xy dng theo cch ny v ngi ta gi h thng nh vy l H thng iu khin v gim st tch hp (Integrated Control and Monitoring System - ICMS). Trong hai cch ny th cch thc hin th hai cho php s dng ti thiu cc thit b o v c cu chp hnh do mt tn hiu o c c th c s dng cho c ba ng dng nn ngy cng c ph bin v c s dng cho cc nh my hin i cc quy m khc nhau. SCADA v cc lu khi xy dng ng dng SCADA Nh ni trn, SCADA l mt dng ca ng dng ch khng phi l cng ngh. ng dng SCADA tn ti nhiu h thng khc nhau t quy m mt my sn xut ti quy m ca nh my v hn na trn cc vng a l rng ln nh cc h gim st v thu thp s liu kh tng thy vn, h gim st v vn hnh h thng truyn ti in nng. c im ca SCADA l gn lin vi ngi vn hnh v trong chu trnh x l thng tin ca SCADA bao gi cng c s tham gia trc tip ca con ngi. H SCADA khng phi l h iu khin y m n tp trung vo mc gim st vn hnh. Cho d c xy dng thnh mt h thng ring bit hay c tch hp nh mt chc nng trong mt h iu khin tch hp th SCADA bao gi cng bao gm bn thnh phn: 1)Thit b u cui hin trng (RTU), 2) Mng truyn thng, 3) Trm ch trung tm (MTU) v 4) Ngi vn hnh, trong ba thnh phn u hp thnh h SCADA. Do vy khi pht trin ng dng SCADA cc k s cng cn lu ti tt c cc thnh phn ny. - Thit b u cui hin trng (RTU) RTU thc hin chc nng giao tip gia h SCADA v qu trnh cn gim st vn hnh thng qua cc cm bin v c cu chp hnh. RTU c th l mt h vi x l c thit k ring cho mc ch, yu cu ca h SCADA ni chung nhng cng c th s dng cc PLC hoc cc Controller. Trong cc h thng iu khin gim st tch hp vai tr ca RTU s c cc PLC hoc Controller m nhim. y d liu qu trnh thu thp c ngoi vic s dng cho cc ng dng iu khin logic v iu khin iu chnh cn c s dng gim st-vn hnh. Chng ta cng c th gp cc h thng iu khin tch hp s dng cc cm bin thng minh v c cu chp hnh thng minh. Trong nhng trng hp nh vy vai tr ca RTU c tch hp trn bn thn cc cm bin v c cu chp hnh, cc PLC, Controller lc ny cng ch ng vai tr trung chuyn d liu cho ng dng SCADA. Trm ch trung tm Trm ch trung tm thc hin chc nng giao tip gia ngi vn hnh v h SCADA. N thc

hin vic nhn d liu t cc RTU, hin th cc d liu ny v nhn cc lnh vn hnh t ngi vn hnh ri chuyn ti RTU. Ngoi chc nng c bn ny, trm ch trung tm hin i cn thc hin mt s chc nng khc lin quan ti qun l, bo tr v ti u ha qu trnh nh thit lp truyn thng, lin kt truyn thng, chun on, ti u ha hot ng ca h thng, Trm ch trung tm cn c gi l thit b u cui trung tm (Master Terminal Unit, vit tt l MTU) nhng tn gi trm ch trung tm l ph hp hn vi cc h SCADA hin i. Trong cc h SCADA hin i trm ch trung tm thng bao gm mt hoc nhiu my trm, my ch c ni mng vi nhau v phi hp vi nhau thc hin cc chc nng, nhim v ca trm ch trung tm. - Mng truyn thng Mng truyn thng s dng kt ni v trao i d liu gia cc RTU v MTU. Mng truyn thng cng c s dng kt ni cc phn t trong MTU. Trong mt h SCADA c th s dng mt hoc nhiu loi mng truyn thng khc nhau ty theo tnh cht v c im ca mi ng dng SCADA. Ngi vn hnh Trong mt ng dng SCADA bao gi cng c ngi vn hnh do vy vic thit k v xy dng mt h SCADA ngoi cc yu t v chuyn mn cng cn phi lu ti vn ny. Trong cc yu t lin quan ti ngi vn hnh th yu t vn ha bn a l quan trng nht. iu ny dn ti kt qu l cng mt ng dng SCADA nhng thit k cho ngi vn hnh ng khc vi ngi vn hnh Chu u. Ngoi ra ngi thit k cn phi quan tm ti nhng vn v m thut cng nghip v tm l hc cng nghip. c im v ng dng ca iu khin phn tn Vic xy dng cc h thng iu khin v gim st ph thuc vo c im v tnh cht ca i tng iu khin. Thc t cc qu trnh sn xut thng i hi cng lc phi tin hnh iu khin nhiu i lng. Nu cc i lng ny l c lp vi nhau hay ma trn c tnh ca phng trnh trng thi m t i tng ch bao gm cc thnh phn trn ng cho th ta c th thit lp h thng iu khin vi nhiu mch vng iu khin c lp. V bn cht h thng iu khin nh vy l h thng iu khin phi tp trung (Decentred Control System) cho d cc mch vng iu khin ny c thc hin bi cc b iu khin mt mch vng (single loop controller) hay s dng mt hoc vi thit b iu khin ln cho cc mch vng iu khin ny. Thng thng tit kim chi ph lp t v bo tr cc h thng iu khin phi tp trung nh vy s c thc hin bi nhiu b iu khin mt mch vng. Khi cc i lng cn iu khin ca i tng iu khin khng c s c lp vi nhau m c s tc ng xen knh hay ni cch khc, ma trn c tnh ca phng trnh trng thi c cc thnh phn ngoi ng cho khc khng th vic thc hin h thng iu khin theo cch phi tp trung nh vy s mang li cht lng iu khin khng tt. khc phc ngi ta a ra cc gii php nh sau: Sa i qu trnh cng ngh v thit b cng ngh Vic sa qu trnh cng ngh v thit b cng ngh nhm kh tc ng xen knh gia cc bin iu khin hay bin cc thnh phn ngoi ng cho ca ma trn c tnh bng khng hoc gn bng khng. Khi ta c th coi cc tc ng xen knh (by gi cn rt nh) nh l nhiu qu

trnh v thc hin chin lc iu khin phi tp trung cho h thng iu khin. Vic sa i ny thng i hi phi xy dng cc khu cha trung gian trong qu trnh sn xut nn thng gy tn km v khng phi lc no cng thc hin c. - S dng gii php iu khin tp trung (Centred Control System) loi b tc ng xen knh ngi ta cng c th xy dng cc thut ton iu khin a bin hoc thc hin tch knh bng cc mch iu khin vt trc (feedforward). Tuy nhin iu ny ch c th thc hin c khi ta s dng mt b iu khin v tp trung ha ton b d liu qu trnh vo trong b iu khin . Cch thc thc hin h thng iu khin nh vy c gi l iu khin tp trung. Cch thc thc hin h iu khin tp trung c nhc im l phi tp trung cc gi tr o lng v b iu khin dn ti s tn km trong chi ph lp t, i dy v bo tr. Vic thc hin h thng iu khin bi mt h vi x l duy nht cng mang li nhiu ri ro v gim tin cy hot ng ca ton h thng. Hn na khi qu trnh ln, phc tp c th s dn ti khi lng tnh ton ln v lm qu ti cc h vi x l ca b iu khin. S pht trin ca cc h thng mng truyn thng cng nghip cho php trin khai lut iu khin a bin v tch knh loi b s tc ng xen knh trn nhiu b iu khin c ni mng vi nhau. Theo cch thc ny, khi lng tnh ton ln ca iu khin a bin v tch knh c chia s thc hin trn nhiu thit b iu khin. Thng tin cn thit phi trao i gia cc thit b iu khin ny c trao i thng qua cc mng truyn thng s kt ni cc thit b iu khin ny. Vi cch thc hin nh vy chng ta c th tn dng c cc u im c ca iu khin tp trung v iu khin phi tp trung v ngi ta gi h iu khin nh vy l h iu khin phn tn (Distributed Control System DCS). Nh vy c th ni iu khin phn tn l mt cng ngh hay cch thc thc hin h thng iu khin trong cng nghip. H thng iu khin phn tn l nhm thc hin cc ng dng iu khin iu chnh v iu khin logic. Cc h thng iu khin phn tn thng phm thng c cu trc ging vi h SCADA l do h thng iu khin tch hp c thc hin chc nng SCADA. Trong h thng iu khin phn tn thng phm ng dng iu khin logic v iu khin iu chnh c th thit lp theo phng thc iu khin phn tn cn SCADA ch l mt chc nng ca h thng. Vic s dng sn phm h thng iu khin phn tn ca mt nh sn xut no mi ch l iu kin thun li ngi k s c th thit lp h thng iu khin phn tn. H thng iu khin c xy dng trn thc t c tr thnh h thng iu khin phn tn thc s hay khng ph thuc vo i tng iu khin ca n c cn phi thit lp lut iu khin a bin v/hoc tch knh hay khng v ngi k s thit k c thit lp h thng iu khin theo cch thc phn tn hay khng.

Them