EXIT

xornal de galicia
Suplemento de lecer
12 de decembro de 2008
Número 1

orco, 28 anos,
natural de poio
No universo virtual de world of warcraft, o maior
xogo de rol on-line do mundo, tamén se fala galego
2 EXIT
P
PORTADA
Vidas virtuais
WOW,
CARBALLEIRA!
O REI DOS
XOGOS DE ROL
EN LIÑA TAMÉN
FALA GALEGO
XÚNTANSE EN CLANS COMO FILLOS DE BREOGÁN OU FULL MENDINGOS
PARA SOBREVIVIR NO UNIVERSO VIRTUAL DE WORLD OF WARCRAFT
A. LOSADA. A CORUÑA
arturo.losada@xornaldegalicia.com
O World of Warcraft, ou WoW, pa-
ra abreviar, é un videoxogo no que
un encarna a un personaxe que vive
aventuras nun mundo fantástico. E
tamén é unha das maiores comu-
nidades virtuais do mundo. Catro
anos e dúas expansións despois da
súa saída ao mercado, 11 millóns de
persoas pagan cotas mensuais para
campar polo planeta Azeroth, un
lugar no que frases como “morre,
anano do carallo” non son faltas de
respecto. Son gritos de guerra.
Como non están censados, resul-
ta difícil precisar cantos son, pero
nesta terra virtual hai centos de ha-
bitantes galegos. Existen clans on-
de son maioría, e mesmo a lingua
do país asoma nas liñas de chat de
xeito ocasional. Con todo, que nin-
guén agarde atopar un lobby galego
dentro do WoW, pois a prioridade é
superar os retos, non facer país.
José e Ángel, dous dos galegos que
levan no WoW case dende a súa
aparición, en novembro de 2004,
cumpren esa máxima. Xogan con
xente de toda Europa nun servidor
británico onde se fala en moitas lin-
guas, entre as que o inglés funciona
como un esperanto.
Buscan seriedade, porque “aos es-
pañois non se lles dá ben a discipli-
na”, comenta Ángel. E a disciplina
é necesaria cando entrar en certos
lugares perigosos require xuntar
a grupos de 25 persoas. Se un non
cumpre, ou se desconecta antes de
rematar a misión, failles perder o
tempo a todos os demais.
Pero hai camiños intermedios,
como o que seguiron os Full Men-
dingos, un clan de xogadores que na-
ceu como escisión dun grupo maior.
Os que mellor relación tiñan entre
si decidiron fundar o seu propio co-
lectivo de aventureiros, no que, un
pouco por casualidade, a maioría
son galegos. Olaf, un dos membros,
resume como funciona o proceso:
“Crúzaste con xente, trabas amizade
e un bo día formas un clan”.
Aí entra o papel do videoxogo co-
mo rede social, que deu lugar no seu
día a un curioso clan que se deu en
chamar Fillos de Breogán. Naceu
pola iniciativa de varios xogadores
que se recoñecían por falar galego ou
por ter nomes propios desa lingua e
que remataron por ‘facer piña’.
“Logo a xente víate por aí. Home,
Fillos de Breogán, eu son de Carba-
llo, ¿podo unirme?”, explica Pablo,
un dos fundadores. Entre os mem-
bros había até alemáns e suízos des-
cendentes de galegos. Mesmo chega-
ron a organizar ceas en Compostela
para verse en persoa.
Os Fillos de Breogán seguen hoxe
en activo. Porén, o grao de esixen-
cia dos niveis altos do xogo rematou
por facer que Pablo e outros coma el
abandonasen o xogo. “Estiven pa-
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008
O MAIOR NÚMERO DE XOGADORES BONITO E BARATO
RUNE SCAPE GUILD WARS
Gratis, para xogar no navegador. Re- Esixe mercar o xogo, pero non pagar
úne a 15 millóns de usuarios, aínda que cota mensual. Centrado na loita con
non tan activos como os do WoW outros xogadores
Antón Brandoñas
Elfo Cazador, 22 anos
“Comecei porque me
convenceu un amigo, e
gustoume, ten moitas
opcións e moita histo-
ria. Xogo tres horas ao
día, o tempo que outros
lle dedican á tele”.
Diana Silva
Druida Tauren, 25 anos
“El truco del juego es que
nunca se acaban las co-
sas que hacer. Llevo con
él desde el 2005 y aún le
dedico todas las horas
libres que paso en casa.
Pero no he dejado de sa-
lir de marcha”.
Andrés Fernández
Ex guerreiro orco, 32anos
“Me enganché cuando
CON ONCE MILLÓNS salió, pero luego se me
hizo demasiado repetiti-
DE USUARIOS OFICIAIS
vo. Dicen que es un juego
EN TODO O MUNDO, E de rol, pero la gente no
MÁIS EN SERVIDORES habla contigo, solo mira
tu nivel y clase”.
DE USO GRATUÍTO,
O VIDEOXOGO GOZA
DE BOA SAÚDE CATRO
ANOS DESPOIS DA SÚA
SAÍDA AO MERCADO
gando a cota un ano e medio, pero lo-
go tiven que escoller entre o WoW e
o resto das miñas afeccións”. Tamén
botaba en falta máis espazo para a
interpretación do personaxe, para
facer cousas máis aló de combater
monstros e xogadores inimigos.
SERVIDORES PRIVADOS
E o mesmo lle pasou a Javi, outro
dos Fillos de Breogán, que deixou
de xogar para ser parte do grupo
que coordina un servidor privado,
o Radical Server, un dos moitos que
recolle parte dos contidos do WoW
e permite xogar gratis a quen non
desexe pasar por caixa. Neste caso,
ademais, procura fomentar a inter-
pretación e o fair play, que moitas ve-
ces escasean nos servidores oficiais.
Distintas formas de afrontar unha
opción de ocio xa non tan nova.
xornal de galicia. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008 exit 3

a posta ao día máis roleo, menos éxito a baza Star wars

warhamer Age of conan the old republic
Versión on-line do xogo de minia- Baseado nas historias do bárbaro cim- De próxima aparición no mercado, é un
turas. Repite a fórmula do WoW merio, ten un complexo sistema de xo- proxecto que promete aventuras máis
pero con gráficos do 2008 go que non o fai do gusto de todos profundas para destronar ao WoW

Así nace un
personaxe

HORDA VS. ALIANZA

FACCIÓN

Dous bandos loitan no mundo de

Azeroth: a Horda e a Alianza. Nigún
dos dous é totalmente bo ou malo.
Hai que pertencer a un deles.

ASPECTO E HABILIDADES

RAZA

Humanos, elfos nouturnos e ananos

están na Alianza. Orcos, trolls, tauren

“rápido, noob, Ti
e elfos de sangue están na Horda. O
xogador escolle ao seu gusto.

es o TANK, vai e
QUE SABES FACER BEN?

CLASE
cObre ao healer”
entender a xerga particular do wow
é esencial para manexarse nos foros

Avatar: o personaxe virtual que Farmer: un personaxe que se

Non é igual ser un guerreiro envolto
en metal que un mago lanzador de
raios ou un pícaro silandeiro. O xogo
cambia por completo. Non todas as
razas poden ter todas as clases.
MELLORAR CO TEMPO
EXPERIENCIA
Cos pasos anteriores xa está feito o
personaxe. Agora ten que cumprir
misións e eliminar inimigos para ga-
ñar experienca e facerse máis forte co
tempo. Así é a vida do aventureiro.
representa a un usuario. Por
exemplo, o orco guerreiro co
que xoga Javi é o seu avatar.
Buff: mellora temporal das ha-
bilidades dun personaxe a con-
secuencia dun feitizo ou dun
obxecto encantado.
Bug: erro de procesamento no
xogo. Cando algo non funciona
ou faino de forma incorrecta.
Caster: lanzador de feitizos
ofensivos que fan dano ou re-
ducen o poder dos inimigos.
Expertos en controlar grupos
de rivais pouco poderosos.
Cheto: trampulleiro.Vén do ver-
bo inglés “to cheat”.
DPS: Damage Per Second, ou
dano por segundo. Dise dun ti-
po de personaxe especializado
en facer o máximo dano a un só
inimigo. No grupo, atacan aos
monstros máis poderosos.
queda parado nunha zona loi-
tando cos inimigos, para atopar
algún loot concreto ou para ga-
ñar cartos e experiencia.
Guild ou clan: grupo de xogado-
res estábel, unido para afrontar
os maiores retos do WoW.
Healer: personaxe especializa-
do en curar e lanzar buffs aos
seus compañeiros de grupo.
Loot: tesouros que soltan os
inimigos ao seren derrotados.
No WoW son aleatorios e cada
batalla é unha lotaría.
Mob: personaxe controlado po-
lo xogo, non por un xogador hu-
mano. Os rivais habituais.
Noob: novato (despectivo).
Tank: personaxe con moitos
puntos de vida e armadura.
Constitúen a primeira liña de
combate, para desviar os gol-
pes do resto do equipo.
4 exit
m vetusta morla
música
Ao vivo
Quen
teme ao
columpio
asasino?
a banda navarra presenta en galicia a cara
máis accesíbel do seu terceiro traballo
redacción. A CORUÑA
exit@xornaldegalicia.com
Cando a historia dunha banda de
rock empeza por mercarlle os ins-
trumentos a unha orquestra de ver-
bena na ruína, a cousa promete. Se
ademais a formación inclúe a dous
irmáns e un deles é cantante e ba-
terista ao mesmo tempo, cómpre
prestarlle atención. E se para acabar
de enfeitar a desfeita o grupo perpe-
tra títulos como De mi sangre a tus
cuchillas, ignoralos é unha absoluta
imprudencia. Son navarros, fanse
chamar El columpio asesino e re-
aparecen tras dous anos de silencio
cun novo traballo. É o terceiro na
súa traxectoria, promete amolar aos
fans máis conservadores e titúlase
La gallina (Astro/Pias, 2008).
Os irmáns Arizaleta xa non son
tan rudos como antes. Álbaro (voz
e batería) e Raúl (guitarra) porfían
na escuridade e nunha certa violen-
cia sonora, pero amodo. La gallina,
de feito, está moi lonxe do seu ál-
bum de debut, aquel elepé homóni-
mo que os colocou no mercado hai
cinco anos como unha absoluta ra-
máis propostas para a fin de semana
sábado 13
lamatumbá
Sala A! 22 horas. 15/18 euros
Vigo
A enerxía que son quen de xerar
nun escenario os ourensáns de La-
matumbá só é comparábel, na súa
propia retórica, á que pode ache-
gar un grolo xeneroso de licor café.
Na súa actuación en Vigo acompá-
ñaos O Leo i Arremecághona.
Xunto con CatPeople, Russian Red,
Remake e cinco bandas máis, o
vindeiro día 20 en Expocoruña
«la gallina»
El Columpio Asesino
ASTRO DISCOS, 2008
Por se había dúbidas
sobre a contundencia destes
adictos ás atmosferas
viciadas, velaí o arrinque de
“El destacamento”, avance
do terceiro disco dos irmáns
Arizaleta: “El día pasa a fuego
lento y el diablo hierve dentro”.
Case nada. La gallina, editado
simultaneamente en España,
México e Portugal por Astro
Discos e Pias, dá un xiro con
respecto ao seu predecesor,
De mi sangre a tus cuchillas
(2005). Máis accesíbeis.
en alter’o8
Os navarros El Columpio Asesino desaceleran: o seu terceiro disco é o máis accesíbel da súa carreira
reza: un grupo inclasificábel que fai
pop, rock, punk e electrónica, todo
ao mesmo tempo e mesturando o
inglés, o castelán e o euskera.
De feito, a terceira entrega dos
navarros tampouco segue os pa-
sos de De mi sangre a tus cuchillas
(2006). As referencias son un deli-
venres 12
quique gonzález
Capitol. 21.30 horas. 20/23 euros
Santiago
Un dos cantautores rock máis
comprometidos socialmente dos
últimos anos. Aupado por Carlos
Raya nos seus inicios e colabora-
dor de Enrique Urquijo, é unha das
apostas máis seguras da canción
española contemporánea.
xornal de galicia. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008
rio que empeza con Mecano e acaba
con New Order, iso si, Kraftwerk e
Scott Walker mediante. A forma-
ción medrou, e a canda Xabier Ibero
(baixo), Markos Tantos (guitarra),
Íñigo Sola (trompeta e percusións)
e Roberto Urzaiz (baixo) figura ta-
mén Cristina Martínez nas voces,
as percusións e os sintetizadores.
Seguen sendo salvaxes e líricos, as
letras son aínda unha carnizaría,
pero o o bambán amansou.
El Columpio Asesino desacelera,
vaia. La Gallina transmite a sensa-
ción de estar diante dunha cabalga-
ta de seres satánicos ou unha pelí-
venres 12
tony Lomba
& elio DOS santos
Mardi Grass. 22.30 horas. 10 euros
A Coruña
O dúo vigués chega pegando duro
á cidade herculina, coas súas ha-
bituais improvisacións e o humor
que os caracteriza. Con que nos
sorprenderán hoxe os reguefeiros
máis pop do territorio galego?
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008
CHEGA ‘CRONOLÁNEA’
LORI MEYERS
Estarán na Sala Nasa de Compostela
o 15 de xaneiro para nos regalar unha
boa dose de pop
cula de Buñuel, co que comparten
a paixón mexicana, a proximida-
de xeográfica e o fondo surrealista.
Con todo, non mete tanto medo. As
guitarras pasan a un segundo pla-
no e medra a presenza electrónica.
Onde había ruidismo e saturación,
agora hai hipnose e atmosferas in-
MÚSICA ENLATADA
JOE CREPÚSCULO
Supercrepus
Disco palíndromo, cancións
singulares, amor heterodoxo.
quedantes. Os navarros exploran no
seu terceiro disco camiños distintos
dos que percorreron co seu debut.
A oportunidade para comprobar se
o cambio de rumbo foi acertado é
dobre esta fin de semana. Hoxe no
Playa Club da Coruña e mañá en La
Fábrica de Chocolate de Vigo.
VENRES 12
PLAYA CLUB
00.30 horas. 12/15 euros. A Coruña
SÁBADO 13
LA FÁBRICA DE
CHOCOLATE
00 horas. 12/15 euros.
Vigo
JOLIE HOLLAND
The Living and the Dead
Marc Ribot, M. Ward e Jim Whi-
te, case nada, acompañan a Jo-
lie Holland no seu novo traballo.
O cuarto disco da norteame-
ricana orbita arredor do xenial
Tom Waits, capo do selo Anti,
e porfía no folk pop de raíz que
deslumbrara ao público indie
na anterior entrega, Escondida.
EXIT 5
PACÍFICO
EN LA IGUANA
Os vigueses buscan outra oportu-
nidade para os temas do seu último
disco, Radiografía de un soñador
A LONGA ESTIRPE
DOS FILLOS DOS PIXIES
El Columpio Asesino pertence a unha das moitas e moi diferentes vagas de
bandas españolas fortemente influídas polo banda de Massachussets
Los planetas Os granadinos
Os granadinos son os grandes Planetas déronse a coñecer
superviventes do indie dos 90 con “Qué puedo hacer”,
canción incluída no seu
primeiro disco, Super 8,
aínda as súas maquetas xa
rulaban polas emisoras do
panorama independente. A
este disco seguíronlle outros
como Una semana en el motor
de un autobús, Unidad de
desplazamiento ou o seu último
álbum, La leyenda del espacio.
Sexy Sadie Sexy Sadie é un grupo
Desaparecen en 2006 deixando de pop rock maiorquín xurdido
atrás unha longa discografía no ano 1992. Comenzaron
cantando en inglés e publicaron
un total de seis álbums oficiais,
un de versións, un de rarezas,
un de remezclas, un directo e
un recopilatorio. En total once
discos, dos que o último foi
Translate. O 19 de setembro
de 2006, por desgraza para os
seus fans, anunciaron no seu
blog a disolución da banda.
Australian Blonde Aparecen tamén no
Compuxeron o himno do indie dos 92 con Tito Valdés no baixo,
90 e logo desapareceron Roberto Nicieza na batería
e Fran Fernández como
guitarra e cantante. Tras varios
concertos gañan o concurso de
maquetas da Sala Maravillas e
chegan ao final dun concurso
realizado por RockdeLux.
Desde entón fichan por
Subterfuge e publican Pizza
Pop. Con “Chup Chup” puxeron
himno aos indies dos 90.
MATT ELLIOTT BRIAN WILSON
Howling Songs That Lucky Old Day
O de Bristol completa a súa Brian Wilson convence no seu
desoladora triloxía. regreso discográfico.
6 EXIT XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008

P
RETORNO Á GRAN MAZÁ MARCANDO TENDENCIAS
WOODY ALLEN O BIGOTE Á MODA
O seu filme Whatever Works, comedia Brad Pitt filma con Tarantino Inglorious
PANTALLAS de estrea no 2009, xa está completado. Basterds. Dá vida a un soldado cun gran
Cine Supón a súa volta a Nova York mostacho que quere popularizar

NOITES DE PASTEL
E NEÓN COA VOZ
DO MELLOR JAZZ
JUDE LAW SEDUCE CUNHA TORTA A NORAH JONES, QUEN DEBUTA NO
CINEMA CON ESTA CINTA DE WONG KARWAI NA QUE TAMÉN PON A MÚSICA

VÍCTOR PAZ MORANDEIRA. A CORUÑA no que visitamos unha cafetaría chic

victor.paz@xornaldegalicia.com
Estreada hai máis dun ano na maior
parte de Europa, My Blueberry
Nights é un deses filmes malditos
en España que non atopan canles de
distribución. Non será a razón que
o seu director, Wong Kar-Wai, non
tivera tirón en España coas súas úl-
timas películas. Sen ter sido grandes
éxitos de recadación, tanto 2046 co-
ma In the Mood for Love obtiveron
unhas cifras de ingresos aceptables,
e a última está considerada unha cin-
ta de culto no noso país.
Esta tardanza semella aínda máis
rara ao comprobar que, por primeira
vez, o cineasta de Shanghai sae de
China para rodar unha road-movie
moi ianqui con estrelas como Jude
Law e Natalie Portman no reparto,
e cunha debutante Norah Jones que
tamén pon a música e sae bastante
airosa como intérprete.
Completan o reparto Rachel Weisz
e David Strathairn, que se dera a co-
ñecer mundialmente grazas ao seu
papel protagonista no filme de Geor-
ge Clooney, Buenas noches, y buena
suerte, polo que obtivera unha no-
minación ao Oscar. A interpretación
deste californiano é do mellor dun
filme tipicamente norteamericano,
de Nova York, a famosa Ruta 66 e
varios casinos, entre tantos outros
topicazos, adornados coa beleza das
imaxes de Wong Kar-Wai.
CONSTANTES E CAMBIOS
A estética kitsch é unha constante
do realizador chinés, tanto como a
delicadeza coa que perfila os perso-
naxes, o que confire aos seus filmes
un equilibrio poético único. A forma
parece levar o selo de Christopher
Doyle, colaborador habitual deste
realizador que filmara as súas pri-
meiras películas. Aí están Happy To-
gether ou Chungking Express. MY BLUEBERRY NIGHTS
Este director de fotografía aus- Wong Kar-Wai
traliano ten influenciado a moitos
NORAH JONES, JUDE LAW, RACHEL
outros compañeiros seus con traba-
WEISZ, NATALIE PORTMAN
llos coma Hero ou Lady in the Water.
A proba é que quen o substitúe nes- Unha moza (Norah
ta ocasión, Darius Khondji, ten un Jones) viaxa polos EUA en
estilo case mimético, polo que os busca do amor verdadeiro.
seguidores de Wong Kar-Wai non No camiño, unha cafetaría
botarán a Doyle en falta. cun dono que cociña a mellor
O gran cambio está no guión. torta de arándanos do planeta
Afeito a improvisar na rodaxe cun- (Jude Law); a Ruta 66, onde o
ha idea ordeadora en mente, o ci- personaxe de Natalie Portman
neasta chinés prefire aliarse esta vez conduce o seu bólido e
con Lawrence Block para escribir malgasta a súa vida no xogo;
un libreto máis dialogado, que non e un poli con malas pulgas
escapa a certa fragmentación pero (soberbio David Strathairn) que
resulta moi convencional. malla na muller (Rachel Weisz). Norah Jones interpreta a unha enigmática camareira en My Blueberry Nights

OUTRAS ESTREAS
PÉREZ 2 ULTIMÁTUM A LA COMO LOS DEMÁS
TIERRA Director
Director
ANDRÉS SCHAER VINCENT GARENQ
Director
Voces orixinais Actores
SCOTT DERRICKSON
CLAUDIA FONTÁN, MANUEL MANQUIÑA, LAMBERT WILSON, PILAR LÓPEZ DE
Actores
MATHIAS SANDOR, CAMILA RIVEROS AYALA, PASCAL ELBÉ, ANNE BROCHET
KEANU REEVES, JENNIFER CONNELLY, JON
HAMM, KATHY BATES, JOHN CLEESE
O rato Pérez queda durmido Emmanuel e Philippe ámanse
nun dos seus servizos noctur- Remake do clásico dixigido por profundamente e viven sen pre-
nos, co risco de que un neno Robert Wise en 1951 no que un ocupacións, ata que o primeiro
o descubra. A rata Lola virá na extraterrestre chega á Terra propón ter un fillo. Mais como
súa axuda para escapar dos hu- cun robot xigante para poñer conseguir tal cousa sendo am-
manos e do seu inimigo Fugaz. fin ás guerras entre humanos. bos homosexuais?
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008
ANIME-ADO O BOND DO SÉCULO XXI
ASTRO BOY MÁIS BOURNE
Este é o aspecto do personaxe A Universal vén de confirmar unha
de Tezuka na súa versión en 3D. cuarta entrega do espía norteameri-
O trailer xa circula na rede cano interpretado por Matt Damon
AS CLAVES
DO CHINÉS
Sen guión
Wong Kar-Wai ten sona por
improvisar as rodaxes a partires dun
guión básico no que se perfilan a
historia e o sentido dos diálogos. A
súa idea cinematográfica, moi poé-
tica, prima sobre o literario.
Fotografía máxica
A estética tan marcada do
cineasta defínese por unhas cores
surrealistas e saturadas. O seu habi-
tual colaborador é Christopher Do-
yle, famoso por filmes coma Hero
ou Lady in the Water.
‘Friki’ musical
Alcumado por algúns o “Ta-
rantino asiático” pola súa escolla de
temas musicais estraños e moi pop,
elexira Aquellos ojos verdes para In
the Mood for Love. En My Blueberry
Nights conta con Norah Jones.
NOVIDADES EN DVD
ESCONDIDOS EN BRUJAS MARGOT Y LA BODA UN POCO DE CHOCOLATE WALLE
de Martin McDonagh de Noah Baumbach de Aitzol Aramaio de Andrew Stanton
Dous asasinos exílianse a Bruxas Margot intenta facer ver á súa Dous irmáns vellos atopan a feli- O robot Wall·E pode salvar a Terra
tras unha fallida operación. irmá que non debe casar. cidade nunha parella nova. ao atopar a última pranta viva.
EXIT 7
E XA VAN OITO
DE NOVO UNIDOS
Johnny Depp e Tim Burton rodarán
xuntos Dark Shadows, baseada na
vampírica serie de televisión
D
DENDE MELMAC
Gossip Girl
MIQUEL LAFITTE. CRÍTICO
Esta serie vaiche
de cotilleos adolescentes
nunha escola de nenos
ben do Upper East Side de
Nova York e está a pegar
moi forte nos EUA, onde xa
paparon dúas tempadas,
que é coma darse un chute
de sacarina concentrada.
A novidade é que a vida
persoal dos escolares
está en boca de todos a
través dun popular foro na
rede. Unha rapaza que se
esconde tras o nickname
de Gossip Girl conta,
cunha pesada e repetitiva
voz omnisciente, todas
as intimidades dos seus
compañeiros. Quen lles
dera a moitos paparazzis
de magacines rancios ter
a mesma capacidade de
infiltración que esta muller!
Non hai nada que non saiba
ela! Aínda que, postos a
adiviñar, non é preciso ser
un visionario para intuír
quen acaba con quen. O
dos segredos que se van
destripando capítulo a
capítulo si que non os tería
imaxinado ninguén. Sen
afán de ser moi papal: nin
en Garganta profunda se
vira tanta perversidade!
E teñen dezasete anos!
Vese que a estes non lles
deron no cole Educación
para a Cidadanía, e que
do curso de Ética pasaron
olimpicamente. Os valores
destes mozos son ser a
máis guai do insti e lucir os
seus bolsos de Prada, ao
tempo que practican todo
tipo de excesos. Pero que
carallo van sacar en limpo
os espectadores xuvenís,
público potencial deste
bodrio? Ás veces penso que
sería mellor volver a Bambi
e Barrio Sésamo. 
8 exit xornal de galicia. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008

a cinema
torta kitsch
música
inclasificábeis
My Blueberry Nights, con Norah Jo- El Columpio Asesino leva hoxe ao Pla-
axenda nes, Jude Law e Rachel Weisz, estréa- ya Club da Coruña os seus ritmos mes-
Fin de semana se hoxe nos cinemas galegos tizos entre o punk e a electrónica

veNRes 12 sába
ilustración para peques BD
mañá

‘imaxinogo’ pepe carreiro

A biblioteca da Fundación Caixa Galicia en Compostela ofrece
aos pequechos un percorrido pola mellor ilustración galega.
Fundación Caixa Galicia. Rúa do Vilar, 19.
fotografía De balde. Compostela.
Simon Norfolk
feirón en lugo
A exposición Xenocidio, pai-
unhas
saxe, memoria recopila fotografías
compRas
de lugares despois dunha guerra,
especialidade do autor.
solidarias
Macuf Dentro de ‘Diversiarte’, iniciativa do concello e de diver-
Até o 1 de marzo sas organizacións dedicadas a temas de concienciación
Entrada libre social, ábrese o “mercadillo solidario”, que se inaugurou
Avenida de Arteixo, 171. A Coruña onte e pecha mañá.
Fondo da Praza Maior. De 11 a 14 e de 17 a 20.30h. Lugo.

cine Cine
tarde

esperada estrea de ‘il divo’ un conto de nadal

Xa se pode ver nas salas do país o filme de Paolo Sorrentino, que gañou o Premio do Xu- En Pesadelo antes de Nadal, Jack Skelling
rado na pasada edición do festival de Cannes. A película retrata a un dos políticos italianos descobre o Nadal e namórase desta fest
máis controvertidos, o que fora xefe de goberno en sete ocasións, Giulio Andreotti. Narra tivo, decide mellorala, aínda que a súa v
as presuntas relacións de Andreotti coa mafia siciliana, delictos polos que foi procesado sexa moi malvada. Para a súa nova idea, s
escultura nos anos noventa e absolto por falta de probas. É este un ano Claus nun plan macabro. Só Sally, a súa m
Waltercio Caldas importante para o cinema italiano, que vive tamén o éxito de ve o erro que está a cometer. Película d
Gomorra, baseada nun libro de Roberto Saviano culto de Tim Burton.
Máis lugares é o espazo sobre a camorra e dunha gran veracidade. Fundación Caixa Galicia. Rúa Vilar, 19
en si mesmo, non o obxecto; é un Nas principais salas comerciais de Galicia. 18h. De balde. Compostela.
lugar difuso onde a obra escultó-
rica do brasileiro se pode expandir bd música
libremente. obradoiro de lectura festival are-more
CGAC
Até o 7 de decembro Como é habitual na Biblioteca Ánxel Casal, a compañía Recital da Ensamble Music-Walk con A
Entrada libre Andaina organiza unha xornada de animación á lectura de José Antonio Campo (tenor) e Nicasio G
Rúa Valle Inclán s/n. Compostela banda deseñada. Auditorio Martín Códax. Manuel Olivi
Biblioteca Ánxel Casal. Xoán XXIII, s/n. De balde. Compostela. de balde. Vigo

cine
noite

Teatro irreverencia polít

bertolt brecht, polo centro
dramático galego Película inaugural do Festival de Sunda
unha mestura de material de arquivo e de
Nuno Cardoso adapta a obra do dramaturgo e poeta alemán A boa o xuízo contra un grupo de manifestante
persoa de Sezúan, na que tres deuses viaxan á Terra na procura a Convención Demócrata de 1968 en C
de persoas honestas e de bo corazón. Descobren estas cualida- voces elexidas por Brett Morgen, direct
des nunha prostituta e abren para ela unha tenda de tabaco en conquistó Hollywood (2002), achegame
instalación compensación ás súas boas obras. Aclamada polo público, a súa mítico produtor da Paramount Robert
Suso Fandiño representación esténdese xa até febreiro. escoitar as de Roy Scheider, Nick Nolte
Salón Teatro. Rúa Nova, 34. 22.30h. 10 euros. 60 por cento de propios activistas Hoffmann e Rubin.
O Espazo Anexo do Marco desconto para estudantes e carné xove. Compostela. CGAI. Durán Loriga, 10.23h. 1,20 euros.
acolle estes días os coches Citroën
do artista compostelán, incrusta- cinema Teatro
dos nos seus muros. película xusta a comedia do desex
Marco
Até o 4 de xaneiro. Proxección de Ouro negro, documental sobre o café, dentro da O elenco de Nut Teatro presenta A m
Entrada libre campaña de comercio xusto de Bo Café Amarante. divertida comedia de Clara Gayo sobre
Rúa Príncipe, 54. Vigo Teatro Principal. Rúa da Paz. Ourense. Teatro Principal. Rúa Nova, 21. 21h. D
 xornal de galicia. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008 exit 9

música arte música

rock never dies retrospectiva ritmos galegos

Os veteranos rockeiros Thin Li- A Serralves de Porto fai un repaso á Lamatumbá dá un concerto o sábado
zzy dano todo este venres na obra do famoso escultor madrileño xunto con O Leo i Arremecághona na
Sala A! de Vigo Juan Muñoz Sala A! de Vigo. Entradas a 18 euros

ado 13 domingo 14
O debuxante galego dá un curso de banda deseña- regueifas
da en dous centros socioculturais de Compostela. batalla oral made in galicia
CSC José Saramago. Vite. 11h. CSC Municipal. Frei
Rosendo Salvado, 14-16. 12.30 h. De balde. Santiago. O ciclo Letras Vivas Animación achega ao CSC da Trisca as regueifas,
un xeito de comunicación oral xenuíno de Galicia.
A Trisca. Corredoira das Fraguas, 92. 12h. De balde. Compostela.
literatura infantil pintura
contacontos literatura Debuxando a Laxeiro
inma lópez silva convence con ‘memoria
O concello habilita un contacontos na Praza Maior de de cidades sen luz’ Mostra con cinco obras
Lugo, dentro do programa ‘Diversiarte’. fundamentais do lalinense, xunto
Fondo da Praza Maior. De balde. Lugo. Unhas librepensadoras que aman a galeguistas, uns guerreiros polacos que queren ser con outras pinturas contemporá-
Víctor Hugo, uns nenos que converten en Troia a praia do Orzán. A Coruña dos anos trinta, o neas que completan a súa visión
París aloucado e deprimido dos corenta e dos cincuenta, unha Barcelona da arte.
dvd de bombardeos e partidas de póquer, Buenos Aires e Nova York. Son as Fundación Caixa Galicia
mañá en familia cidades polas que transita o protagonista da última novela de Inma López Até o 11 de xaneiro
Silva, unha historia que tece o seu discurso a través de diversas guerras Entrada libre
As aventuras de Wall·E, último logro de Pixar, xa están e exilios; unha porción de memoria que non sae nos libros de historia, San Xosé. Pontevedra
dispoñibles en DVD. Un gran filme para ver con nenos con moitas doses de surrealismo. Gañou o premio Blanco Amor.
20 euros. Editorial Galaxia. 340 páxinas. 19 euros.

música
l xa mítico bonovo, cousa de tres
gton, señor de Halloween, Este disco folk inclúe a Óscar Fernández, Roberto
tividade. Por ese mo- Grandal e Pulpiño Viascón. Preséntano na FNAC da Coruña.
versión das cousas FNAC. Praza de Lugo. 19.30h. De balde. A Coruña.
secuestra a Santa
moza, un pouco de todo
de implícate! 08 pintura
Christopher Wool
9. Festival no que participan grupos como The Homens, Xabier Díaz e
se representan obras de Celso Parada e Patricia Vázquez. O obxec- Mediante a pintura e a se-
tivo de Implícate!, alcumado “noite de música e palabra solidaria”, rigrafía, Wool logrou uns efectos
no que os artistas colaboran de xeito desinteresado, é facer un abstractos moi considerables. Re-
chamamento á solidariedade. O propósito principal é dar a coñecer paso á súa obra.
o traballo desta organización de cooperación ao desenvolvemento, Museu Serralves
Ana Rodrigo (soprano) convidar ao público a ver o mundo con outros ollos, a reflexionar, e Até o 5 de marzo
Gradaille (piano). a cambiar o mundo dende a conciencia crítica e a acción clara. Os 5 euros
ié, 23. 20.30h. Entrada cartos recadados con esta iniciativa destinaranse integramente a Rua D. João de Castro, 210. Oporto
financiar proxectos de cooperación para o desenvolvemento.
Teatro Principal. Rúa Nova, 21. 20.30h. 10 euros. Compostela.

música
tica jazz nas rías baixas
ance 2007, Chicago 10 é O grupo Federico Lechner Tango & Jazz Trio dá un concerto no
ebuxos animados sobre Bar Aturuxo de Bueu.
tes detidos durante Aturuxo. Pazos Fontenla. 21.30h. 5 euros. Bueu.
Chicago. Entre as
tor de El chico que teatro
ento biográfico ao lola herrera
Evans, podemos baila en ourense fotografía
e, Hank Azaria e os Neorrealismo en fotos
Dous personaxes sós, illados, anti-sociais e
A Coruña. cheos de prexuízos atópanse a través do baile. Un percorrido pola Italia
Richard Alfieri escribiu unha obra moi esperan- dos anos trinta-sesenta a través
zadora, chea de humor e franqueza, ambientada no de fotografías de artistas do mo-
xo sur dos EUA pero que podería acontecer en calquera vemento neorrealista.
lugar do planeta. Con Lola Herrera e Juanjo Artero Caixa Galicia
mirada de Pier, unha como a parella a reconciliar. Até o 5 de xaneiro
e o desexo. Teatro Principal. Rúa da Paz. 22h. Entradas, de 6 Entrada libre
De 3 a 7 euros. Compostela. a 12 euros. Ourense. Praza da Constitución. Ferrol
10 EXIT XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008

E TURISMO RURAL
INMUNE A LA CRISIS
VUELOS BARATOS
NUEVO BUSCADOR
Las casas de turismo rural lograron Mirayvuela.com, un nuevo buscador
EXTERIORES una ocupación del cien por cien en de vuelos low cost, lleva activo un mes
Viaxes el puente de la Constitución y ya tiene 50.000 usuarios

TÚNEZ,
EL PAÍS
DE LOS MIL
DESIERTOS
UN RECORRIDO DE NORTE A SUR DESCUBRE
FANTÁSTICOS PAISAJES DE ARENA Y ROCA
M.V. A CORUÑA
maria,val@xornaldegalicia.com
Impresiona la historia de Túnez, du-
rante siglos centro de la civilización
y del poder africano, reflejada entre
otros, en los vestigios de Cártago;
seduce su cultura, tan influenciada
por las tribus bereberes; sus religio-
nes, su hospitalidad...Pero no se lle-
ga a amar a este país hasta que no se
divisa la luna reflejada en el mar que
es su desierto y que lo ilumina como
si de un escenario se tratara.
Es que es su desierto, o mejor dicho,
sus desiertos, de tierra y de montaña,
de roca y arena, los que se atraviesan
en este viaje en todoterreno, funda-
mental si se quiere entender el es-
píritu nómada que caracteriza a los
tunecinos. De norte a sur, desde la
capital del país a Tataouine, ciudad
edificada por los franceses casi en la
frontera con Libia. En el camino es
recomendable hacer una parada en
la Susa musulmana, donde es casi
una obligación visitar la medina y
la Gran Mezquita, atípica por sus
torres y fortificaciones que servían
de vigilancia. Cerca queda Kairuán,
región que destaca por sus talleres
artesanales, sobre todo de alfom-
bras, y por acoger una de las obras
hidráulicas más impresionantes, el
último de los depósitos en pie de to-
dos los que jalonaban el recorrido
de la ciudad.
De vuelta a la costa aparece El Yem,
una meseta árida enraizada en el
horizonte en donde surge, miste-
rioso y en perfecto estado de con-
servación, el tercer anfiteatro del
mundo antiguo, tras Capúa y el Co-
liseo de Roma, con capacidad pa-
ra albergar a 27.000 espectadores.
Estos se reunían para ver la lucha
entre gladiadores y leones. Vale la
pena desviarse después hasta Sfax,
1 El coliseo del Yem, el tercer anfiteatro
del mundo antiguo en capacidad.
la segunda ciudad de Túnez aunque 2 Sidi Bu Said inspira a los artistas
sólo sea para tomar un té en el ca- 3 Hotel troglodita de Matmata,
fé Diwan, uno de los más exóticos excavado en el suelo
de la zona. 4 Túnez no se entiende sin los
dromedarios, a los que se denomina
LAGO DE SAL EN con más de 50 nombres
CHOTT EL YERI 5 Mar del Choit el Yerid, en el que la
El desierto será protagonista otra sal crea curiosas figuras
vez en la ruta hacia el interior de Tú-
nez, hasta los oasis de montaña de
Tamerza y Chebika, que aparecen
en todo su esplendor con amplios
bosques de palmeras, para ense-
guida ofrecer el impresionante es-
pectáculo de varios asentamientos
enclavados en las rocas, como cue-
vas: son los pueblos antiguos, que
ahora sólo reviven para el rodaje de
algunas películas. Al lado se ubica
el lago de Chott el Yeri, mar de sal,
que deleita la vista con curiosas fi-
guras cristalinas de cloruro sódi-
co, pero que engaña también al ser
ésta una de las áreas desérticas en
donde más fácil es caer víctima de
los espejismos.
De nuevo, el viaje se dirige a la cos-
ta, camino de Matmata, en donde

ELIXIR O PRESUPOSTO
Dúas formas diferentes de viaxar
1 2 Hoteis
e pensións
MOCHILA MALETA
HOTEL MERCURE EL
DESTINO DESTINO MECHTEL
TÚNEZ TÚNEZ 3 Av Ouled Haffouz, Túnez.
PRESUPUESTO PRESUPUESTO www.mercure.com
495 euros 925 euros AUBERGE DE JEUNESSE
Rue es-saida ajoula, Medina.
www.hostelworld.com
Túnez no es un destino especialmente barato para los mochileros. Con más presupuesto se puede acceder a packs organizados. Las EL HANA
Los buscadores de vuelos baratos ofrecen precios para volar desde agencias mayoristas ofrecen tours por algo más de 900 euros para INTERNATIONAL
Madrid que rondan los 300 euros. Una vez en el país, es posible estancias de hasta 10 días. Estos viajes permiten combinar visitas a 49 Avenue Habib Boutguiba, Túnez.
subsistir con 20 euros diarios (8-10 dinares para dormir y entre 3 y monumentos (teatro romano de El Djem), con excursiones en 4x4, www.hannainternational.com
4 para comer). El país es extenso, pero cuenta con líneas de autobús para contemplar los oasis de Chebica o Tamerza, o paseos en camello CARLTON HOSTEL
regulares. Si se alquila coche, hay que saber que está prohibido atravesando el lago salado de Chott El Djerid. Y compaginar el bullicio 31 Av Habib Bourguiba.
conducir por el Sáhara sin contactar con la Guardia Nacional. de los zocos tunecinos con la espiritualidad de las mezquitas. www.hostelworld.com
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008 EXIT 11

VIAJES INTERNACIONALES
ESTADOS UNIDOS
Desde el 12 de enero habrá que re-
llenar un cuestionario antes de vo-
lar (https://esta.cbp.dhs.gov/)
OFERTAS VIRGIN
ASIA MÁS CERCA
Virgin será en marzo la primera línea
low cost en conectar Asia con Eu-
ropa (Kuala Lumpur con Londres
Stansted) por unos 115 euros
DISCAPACIDAD
OCIO ACCESIBLE
Viajes Accesibles, de Viajes
2000, es un nuevo portal para
personas con discapacidad

S
SENDERISMO
Rota de montaña

Moitos dos traxectos transcorren entre castiñeiros

NO SE LLEGA A AMAR son típicas sus viviendas excavadas
A ESTE PAÍS HASTA
en el suelo y que permiten incre-
mentar las habitaciones a medida
QUE NO SE DIVISA
que aumenta el número de habitan-
LA LUNA REFLEJADA tes. En una de ellas, en pleno pai-
saje lunar, se rodó La guerra de las
EN EL MAR QUE ES galaxias.
SU DESIERTO Y QUE No se puede abandonar Túnez sin
LO ILUMINA COMO SI acercarse a conocer las magníficas
ruinas de Cartago ni pasear por el
DE UN ESCENARIO pueblo que le da entrada, Sidi Bu
SE TRATARA Said, cuyas calles, pintadas de blanco
y azul y adornadas con flores, inspi-
raron a numerosos artistas.
CON NENOS
DESTINO ALTERNATIVO
YASMINE HAMMAMET
PRÓXIMO DESTINO:
BERLÍN
Viaxaches algunha vez a Berlín? E que
tal foi? Envíanos as túas fotografías,
os teus consellos, os teus lugares e
itinerarios preferidos ou o que queiras
a conecta@xornaldegalicia.com.
Actividades
lúdicas
YASMINE HAMMAMET
Rue de la Medine, Yasmine
Hammamet. Hammamet 4089.
www.medina-mediterranea.com.
A PÉ ENTRE SOUTOS,
VIÑAS E MOSTEIROS
ROMÁNICOS
A RIBEIRA SACRA OFRECE UN TERRITORIO
ESCARPADO E SINGULAR PARA O RETIRO
Máis dun centenar de
pequenas igrexas e 19 mostei-
ros preservan a memoria do
Románico e a tradición vitivi-
nícola dos benedictinos na Ri-
beira Sacra. Son uns 700 quiló-
metros cadrados custodiados
polo Miño e o Sil e localizados
a cabalo entre Ourense e Lugo
nunha zona de paisaxes escar-
padas, castiñeiros e viñedos en
socalco. Entre as moitas rutas
de sendeirismo que se poden
plantexar, propoñemos tres:
ROTA 1
Partindo do centro médico de
Esgos (no quilómetro 19,800
da estrada OR-536 Ourense-
Rúa), son nove quilómetros de
traxecto cunha dificultade me-
dia e unha duración de tres ho-
ras. Pasa por Esgos, Quintana
do Monte, San Pedro de Rocas,
Casaldomiro e volta a Esgos.
Nogueira, onde se ubica o tem-
plo de San Martiño, punto de
partida desta rota de seis qui-
lómetros e setecentos metros,
cunha dificultade baixa e unha
duración de catro horas. Pasa
por Fontefría, Pacios, Liñares
e volve a Nogueira.
ROTA 3
Dende San Miguel de Rosende
ata os Chancís, pasa por Alba-
rán, Areas, Portizó, Rectoral
de Anllo e Castinandi. Son al-
go máis de 13 quilómetros de
traxecto que poden percorrese
en catro horas e quince minu-
tos. O camiño cruza entre as
vides de mencía, coas que se
fai o tinto da Ribeira Sacra.
ROTA 1
PR-G 04
San Pedro de Rocas
www.ribeirasacra.com

CARTHAGELAND O mosteiro de San Pedro de ROTA 2

Rue de la Médina, Hammamet. Rocas, datado no ano 573, é PR-G 75
Túnez fue el escenario elegido por Lucas para rodar las escenas www.carthageland.com un dos máis antigos de Europa Nogueira-Liñares
del desierto deTatooine, de La Guerra de las Galaxias. El Hotel Sidi e está tallado na pena. www.ribeirasacra.com
ALQUILER QUADS
Driss, en Matmata, fue uno de los escenarios; hoy puede visitarse Hotel El Mouradi. Douz. ROTA 3
por una propina. Además, existen otras actividades para los más www.tripadvisor.com ROTA 2 PR-G 86
pequeños. Yasmine Hammamet es un área turística en Hammaet A tres quilómetros de Luindra San Miguel de Rosende
HOTEL SIDI DRISS www.esgalicia.com
llena de hoteles y actividades de recreo, entre ellas el parque de Matmata 6070. en dirección aos Peares está
atracciones Carthageland. Y también se pueden alquilar quads. www.tripadvisor.es
12 EXIT
M BANDERAS NOS EUA
FRAGANCIAS
Coty Inc, líder mundial dos perfumes,
MODA venderá as fragancias Antonio Ban-
Tendencias deras nos EUA e en Canadá
ARTE, MÚSICA
E CONFECCIÓN
SINGULAR STOP FASHION WEEK AMOSA AS MELLORES
PROPOSTAS DOS DESEÑADORES GALEGOS INDEPENDENTES
REDACCIÓN. A CORUÑA
exit@xornaldegalicia.com
Moda é un termo xeral que non
fai referencia só a pezas de roupa.
Na sociedade posmoderna excede
os conceptos de produción e estética
para falar dun encontro global, ar-
tístico. Ese é o espírito do Singular
Stop Fashion Festival, unha plata-
forma aberta aos novos deseñado-
res de roupa galegos, que pretende
unir moda, música e arte.
O Museo de Arte Contempo-
ránea Unión Fenosa (Macuf)
é o escenario para este en-
contro que non só vai amo-
sar confección durante dous
días, senón que acollerá ade-
mais a artistas como Sekoe
e Leone, que realizarán un
dos maiores murais relacio-
nados coa moda na entrada
do Macuf.
Pola improvisada pasarela
pasarán, ademais, as colec-
cións de modistos das catro
provincias galegas e as pro-
postas de convidados co-
mo Javier Cañas, da firma
Etiem, aderezadas coa
escenografía de José
Luís Raymond.
NomescomoLore-
na Rodríguez ou Sara
Lage, ambas participan-
tes da Pasarela Cibeles;
José Mateos, que desfilou
na Tokyo Fashion Week e a
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008
MANOLO BLAHNIK
UN TÉ SOLIDARIO
O deseñador de zapatos subasta un-
ha velada con el para recadar fondos
contra o cancro de linfoma
Showroom de Nova Iork, ou Yobor- CREADORES DA MODA
dó, participante da Showroom el Ego,
han poñer o selo galego ao desfile de
INDEPENDENTE
propostas, no que participan outras GALEGA DA TALLA DE
caras da moda independente como LORENA RODRÍGUEZ,
Eva Naya, Maruxa Calderon, Mar-
cos Garabán, Lucía Barreiro, Laura SARA LAGE, JOSÉ
Ponce ou Alba Vázquez, xunto coa MATEOS OU YOBORDÓ,
colección de Black-Haus. PARTICIPANTES
Ademáis, tamén haberá cabida
para as coleccións de fóra do noso DE CERTAMES
territorio como as de Ingrid Bratt INTERNACIONAIS,
(Madrid), La Pelusa (Córdoba) ou Bo- DARANSE CITA ESTA
omantica (San Sebastián). Singular
Stop revelarase tamén unha ventá FIN DE SEMANA NO
para outros colectivos da moda, co- MUSEO DE ARTE
mo as maniquís, tamén galegas.
CONTEMPORÁNEA
DESEÑOS VIVOS UNIÓN FENOSA
Singular Stop naceu da necesidade DA CORUÑA
de crear en Galicia unhas xornadas
creativas para acoller aos deseña-
dores independentes, con marcado
carácter nacional e internacional, e
para dar a coñecer as tendencias de
vangarda nas distintas disciplinas
do sector, así como para que estes
novos creadores teñan a posibilidade
de amosar o seu traballo a público,
prensa e profesionais do sector.
Logo da súa consolidación, a mos-
tra quere ser pioneira na defensa dun-
ha moda viva, vangardista e futura,
marcando tendencias internacional-
mente. Isto é o que imos ver nesta
segunda edición dun festival carac-
terizado polos espazos Stop, abertos
tamén á música e á arte, ou propos-
tas como moda e arte metro.
xornal de galicia. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008 exit 13

B gastronomía gallega
feria culinaria
capricho
jamón y aceituna
El restaurante Eirado da leña (Ponte- Festejar la Navidad con jamón ibérico
barra e mesa vedra) representará a la gastronomía de aceituna es la propuesta de un em-
Comer gallega en Francia presario de Brácana (Granda)

S
sei de quen falas
“Polo seu”

paco lodeiro. entretedor

Como estaba
traballando cerca,
Manolo foi comer á
casa.Viruca acometeu
o seu monotema: “Non
me digas que non vas
dar atopado un traballo
decente para o neno”.
Mentres, o neno, co Ipod
nas orellas, chateaba
cunha colega de
Erasmus siciliana, e lía
no Facebook o foro droja
nel cola-cao. –“Desde
logo con toda a xente

Un cuadro
de productos frescos y presentados
con esmero, como nori makis –ro-
llos de pescado y arroz envueltos en
pescado y
que coñeces...” –“Podía
traballar conmigo. Non
verduras tirando cable. Na oficina”.

de olores
alga–, nigiris –albóndigas de arroz –“Traballar contigo?
cubiertas de pescado– o sashimi Contigo non quere”.
–pescado solo–. Sukiyaki a escondidas Cinco anos en

y sabores
la cocina nipona traduce un estilo
de vida saludable y en armonía
redacción. a coruña
exit@xornaldegalicia.com
El gusto por la comida sana y la di-
fusión hecha por el cine y la litera-
tura, y sobre todo el cómic, de la
cultura nipona, han despertado en
los últimos años el interés por su
gastronomía. Tiendas de alimenta-
ción y restaurantes especializados
no son excepcionales en ciudades
como Madrid o Barcelona, mien-
tras que en países como Estados
unha opción
Restaurante Yayo da Porta
La cocina del
restaurante Yayo
Daporta, abierto
en Cambados en
2005, no busca la
grandilocuencia, sino
combinar productos
gallegos con una carta
adaptada a la oferta de
la lonja y las estaciones
del año.
Unidos, los más de 10.000 locales
dedicados a preparar tallarines de
ramen o sushi forman parte ya de
la cultura del take away. En Gali-
cia, esta afición no está todavía muy
extendida, aunque empieza a des-
puntar en ciudades como A Coruña
o Vigo, donde está la comunidad
gallega más importante de aficio-
nados al anime y el manga. Restau-
rantes como el Shouri, en el puerto
de Riazor, o Isola Bella, Vigo Kyoto
y Oh!, en Vigo, permiten disfrutar
buñuelos de verdura
La dieta nipona llega a nuestro país
avalada por una tradición de más de
3.000 años, capaz de asumir apor-
taciones de todas las culturas. Así
fue cómo de la asimilación de las
formas de freír llevadas al archipié-
lago por los exploradores españoles
y portugueses y la cocción china de
verduras surgió la tempura, uno de
los platos japoneses más extendidos
y su versión de los buñuelos.
Pero el principal secreto de la cul-
tura gastronómica del país del sol
naciente está en el gusto por combi-
nar sabores y colores, con una pre-
sentación exquisita fundamentada
en la preparación del alimento. El
Sappari (armonía) resume la filosofía
de una cocina que bebe del budis-
mo zen desde el siglo XIII.
No es extraño encontrar
pescados poco frecuentes en
la carta, como salmonetes,
San Martiño o abadejo,
acompañados de los moluscos
más frescos y comunes en las
aguas de la cercana y rica Ría
de Arousa. Ostras, almejas,
vieiras o mejillones, entre otros,
son habituales en los distintos
menús degustación.
Santiago, o “Erasmo”,
Los alimentos se cuecen como anda no ordenador,
en la mesa y en agua. Es un plato para acabar de
nacional, pero prohibido durante electricista.
años por motivos religiosos. –“Traballo non lle había
faltar. Non sei para que
estudou iso. Eu…”
El pez asesino –“Non me empeces con
que ti aos seus anos...”
Japón consume 9.000 –“Son 27 anos e aínda non
toneladas de fugu o pez globo pegou pau. ¿Non quere
al año, un pescado cuyo veneno traballar conmigo? Pois
puede matar en 20 minutos. no que queira”.
–“No que queira non,
no seu. Para iso fixo a
El estilo vegetariano carreira. Fala inglés, un
gallego impresionante”.
Este estilo conocido como –“¿Fala gallego?”
shori ryori fue introducido por la –“¿Ti sabes quen é o Pai
secta zen en el s. XV y dio origen a Nadal? Pregúntallo. Fala
ingredientes como la soja. con Tonecho. Conséguelle
algo polo seu”.
–“Non podo”.
–“Non podo, non podo. Es
un caguetas, cos favores
que lle tes feito ¿De que
che serve que che aprece
se logo non podes axudar
ao teu neno?
–“Que busque el algo por
Especialidades aí adiante...”
–“Diso nada. Non quero
recomendadas eu que ande na carretera
todo o día. ¿Non vai
Mejillones en tempura
Incluido en el Menú Carta (42 euros) haber en todo Cambre un
traballo para o teu fillo
bacalao confitado
Incluido en el Menú Degustación (43 euros) polo seu, co preparado
ostras sobre royal que está?”
caramelizada –“Viruca, o neno é
de coliflor exiptólogo. Está?” l
Incluido en el Menú Estrella (55 euros)
14 EXIT
L
LER OU NON
Cómic
SEN LERIAS
NIN ADOBÍOS
SIBYLLINE PRESENTA DEZ RELATOS MOI ÍNTIMOS
E FEMININOS SOBRE A PERDA DA VIRXINDADE
VÍCTOR PAZ. A CORUÑA
victor.paz@xornaldegalicia.com
La Cúpula publicou a finais do mes
pasado varias novidades interesan-
tes, entre as que se atopan o último
Luis Durán, unha nova edición do
Mr. Natural de Crumb e Primeras
veces, que sae á rúa en formato de ta-
pa dura e cun deseño moi traballado,
habitual nesta editorial. Abonda con
mirar á capa dunha novela gráfica de
Clowes para decatarse disto.
O álbum é unha colaboración da
escritora francesa Sibylline –inédi-
ta en España– con dez ilustradores
que poñen os seus lapis ao servizo
dunha decena de relatos eróticos que
BREVEMENTE
Fueye
Jorge González
EDITORIAL
SINS ENTIDO
PÁXINAS
192
PREZO
22,50 ¤
A emigración á Arxentina
contada con humanidade e
virtuosismo gráfico.
MÁIS CHUPITOS DE LICOR CAFÉ
DAVID RUBÍN
Vén de publicar Cuaderno de tormen-
tas, que define “como se Pekinpah
versionara aos irmáns Grimm”
describen, dende unha perspectiva
feminina, a perda da virxindade.
A autora xa procedera de manei-
ra parecida no seu primeiro traba-
llo, Nous n’irons plus ensemble au
canal Saint-Martin, un conxunto
de tres historias intimistas debuxa-
das por Jérôme d’Aviau e Capuci-
ne –que repiten na novela gráfica
que nos ocupa–, máis François Ra-
vard. O problema dos volumes re-
copilatorios é que, habitualmente,
a descompensación entre os relatos
é abismal. Primeras veces é unha
desas excepcións que confirman a
regra. A obra de Sibylline está dota-
da dunha sensibilidade especial que
Edición de luxo en formato apaisado dunha das
mellores aventuras de Corto Maltés.
percorre cada unha das experiencias
sexuais deste libro tan loable.
Loxicamente, a identificación cos
personaxes estará condicionada po-
lo recoñecemento de nós mesmos
nos actos eróticos representados.
O éxito de Sibylline radica en lo-
grar plasmar o sexo dunha manei-
ra tan natural, delicada e íntima,
que consegue facernos partícipes
de accións tan dispares como unha
felación, unha penetración anal, un
trío ou o voyeurismo.
A nivel gráfico, a proposta non
ten desperdicio. A unificación vi-
sual está máis que lograda, coa ex-
cepción do último relato de McKean
–non por iso menos estimulante–.
O debuxante inglés segue coa súa
habitual experimentación, mistu-
rando esta vez imaxes de
vídeos pornográficos dis-
torsionadas con debuxos
bosquexados.A montaxe
e disposición destas dúas
linguaxes inacabadas ten-
den unha interesante pon-
te entre a videocreación e
o mundo do cómic.
Hugo Pratt
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008
PEGANDO FORTE
EMMA RÍOS
Ultima con Boom! o relato fantástico
Hexed, tras ter gañado o premio de au-
tora revelación en Expocómic
L
LER CON NENAS
O ollar cativo
MONTSE PENA. CRÍTICA
Para comezar
este paseo semanal polos
camiños da lectura, nada
mellor que ancorarnos
nas páxinas dun clásico
galego: Das novas cousas
de Ramón Lamote de
Paco Martín. Pasaron
máis de vinte anos dende
que coñecemos a don
Ramón, profesor de
chairego e debuxante
de soños por encargo, e
nos somerxemos no seu
mundo nos límites da
Cómpre destacar tamén o esfor- fantasía, sospeitosamente
zo de Vince no seu relato “2+1”, no semellante ao real.
que unha muller decide practicar Nesta súa reaparición de
un trío cunha parella descoñecida 2008, máis combativo
coa que entra en contacto a través da fronte aos que detentan
internet. A estrutura e composición o poder, desacougado
das viñetas son profundamente ci- ante o perigoso avance
nematográficas. Os contrastes moi da urbanización, pero
pronunciados –dignos dun Solano a gusto coa crecente
López ou do mellor Miller–, acom- multiculturalidade e
pañados duns encadres curtísimos posuídor da mesma
e de perspectivas violentas, conse- retranca de sempre;
guen aumentar a excitación. este mago do maxín
O resto dos participantes, en moi- e da sinxeleza vén
tos casos mulleres, presentan un tra- lembrarnos que fronte
zo máis limpo e convencional, pero ao avance destrutor e
delicado e cheo matices, dando coma despersonalizado do
resultado unha proposta directa e universo informatizado
sen adobíos que chama a rachar cos teremos
tabúes da nosa vida sexual. sempre o
ollar claro
dun neno
e a poesía
PRIMERAS VECES das
Sibylline (guión) e diversos cousas
debuxantes
cativas. 
EDITORIAL: LA CÚPULA
PÁXINAS: 112
PREZO: 18 ¤
Mû El último mosquetero
Jason
EDITORIAL EDITORIAL
NORMA ASTIBERRI
PÁGINAS PÁGINAS
512 48
PRECIO PRECIO
49 ¤ 12 ¤
O autor de Yo maté a Adolf
Hitler dá a súa visión surrealista
do clásico de Dumas.
XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 12 de decembro de 2008 EXIT 15

I
SINXELA PREVISIÓN DO TEMPO FACEBOOK PETS
VAI CHOVER? NOVO TAMAGOTCHI
Introducindo a nosa cidade e país en Para quen non teña tempo nin sitio para
INTERNET www.goingtorain.com, respostaremos es- ter gato na casa, esta aplicación de Fa-
A voltas na rede ta pregunta crucial pola mañá cebook ofrece un substituto virtual

NOVAS REDES e
eLIFE
Somos legión

SOCIAIS: 375
AMIGOS NON
CHEGAN ANONYMOUS. a@b.c

A NADA A los que algo sa-

FACEBOOK GAÑA TERREO DENDE A SÚA
TRADUCIÓN AO CASTELÁN , MYSPACE DECAE
E TUENTI É IMPARÁBEL ENTRE OS MÁIS MOZOS
ARTURO LOSADA. A CORUÑA
bemos –o eso creen– de
internet, siempre nos plan-
tean una pregunta tarde
o temprano. ¿Es posible
saber quién ha hecho al-
go en internet? Sea ese
algo: escribir en un foro,
enviar un correo electró-
nico, publicar una página
como forma de manter localizados web, o cualquier otra cosa

arturo.losada@xornaldegalicia.com
As redes sociais gañan terreo entre
os internautas españois. Unha en-
quisa de Zed Digital revelou estes
días que no Estado o 50 por cento
dos menores de 45 anos xa están
apuntados a algunha delas.
Facebook lidera xa a conta, con 2,5
millóns de usuarios segundo Nielsen
Online, aínda que só ten versión en
castelán dende xullo –e en galego
dende pouco despois–, e tamén é a
máis permeable ás iniciativas dos
usuarios. Sirva de exemplo a recente
campaña lanzada dende estas te-
rras para que o retrouso “bueno”
sexa oficial na lingua galega.
Tuenti, producto ibérico, séguelle
os pasos con 2,4 millóns de usuarios,
e arrasa sobre todo entre os máis no-
vos. O 78 por cento dos que se rexis-
tran nela teñen menos de 25 anos,
e nalgúns ámbitos empeza a subs-
tituír ao omnipresente Messenger
OS XOGOS DA SEMANA
Clásicos que cambian de plataforma
GRAND THEFT AUTO IV
+18 años, 46,95 euros
Un dos xogos do ano chega aos
PC tras arrasar nas consolas.
aos amigos e coñecidos.
MySpace, a máis veterana, veuse
relegada nestes últimos meses de
2008 a un terceiro lugar , con 2,2
millóns de usuarios. O seu deseño
‘difícil de ver’, rematou por pasar-
lle factura, aínda que segue a ser a
favorita dos grupos musicais.
FACEBOOK+TWITTER?
Hai pouco, segúndo o Financial Ti-
mes, Facebook intentou ampliar o
seu espazo absorbendo Twitter por
500 millóns de dólares, oferta que
foi rexeitada polos creadores do si-
tio de ‘microblogueo’, que din que
aínda teñen que desenvolver máis
a súa web –ou talvez agardar por
unha oferta mellor–.
Xa existen aplicacións que per-
miten unir os ‘chíos’ de Twitter coas
actualizacións de estado do Face-
book, polo que a intención da rede
social xigante pode ser a de elimi-
nar a un competidor.
IMPERIUM CIVITAS III
+12 anos, 19,95
Xestiona cidades até facerlle
sombra á mesma Roma.
A TRINDADE
DAS MÁIS VISITADAS
www.facebook.com O invento de Mark Zuckerberg
é a máis rica en aplicacións de
todas as redes sociais. Grazas
a que ten o seu código liberado,
calquera pode crealas.
www.tuenti.com Dedicada aos mozos españois, é
a máis doada de usar, e tamén a
máis sinxela. Ten sona crecente
como sitio ao que ir para conse-
guir un ‘ligue’.
www.myspace.com Xunto con Frienster –popular
sobre todo en Asia–, foi pionei-
ra como rede social. Moi usada,
sobre todo, por grupos musicais
para promocionarse.
FIRE EMBLEM PRINCE OF PERSIA
+7 anos, 33,95 +12 anos, 66, 09 euros
Remake para a DS dun clásico Terceiro renacemento da saga,
da estratexia en Xapón. esta vez para PlayStation 3
que se pueda hacer en la
red de redes. Una persona
normal y corriente no ten-
drá muchas opciones. Si el
anónimo usa de alias algo
realmente original, y por
casualidad ha dejado algún
rastro personal en la red,
probablemente San Goo-
gle revelará sin mucho es-
fuerzo su identidad. Pero si
ha usado algo más común,
como el que suscribe, no
hace falta siquiera que se
molesten en buscar.
Alguien realmente
interesado, con el poder
suficiente y mucho tiempo
disponible podría llegar a
identificar a un, llamémos-
le “responsable” de la co-
nexión a internet que ha
generado el anónimo. Pro-
bablemente eso sea sufi-
ciente, sobre todo para al-
guien del gobierno, pero
no hace falta mucha ima-
ginación para figurarse al
propietario de la conexión
navegando por internet
tranquilamente desde su
salón, con su flamante por-
tátil a través de su red WI-
FI inalámbrica, ajeno total-
mente al intruso que desde
la calle, y con total cober-
tura, realiza el anónimo
que nos ocupa.
¿Existe el anonimato
en internet? Juzgen uste-
des mismos. Somos anóni-
mos, somos legión. 
 sumario

portada. Vidas virtuais pax.2-3

Once millóns de persoas en todo o planeta xo-

gan a World of Warcraft, o maior xogo de rol
on-line. Algúns son galegos.

música. Ao vivo pax.4-5

Chega El Columpio Asesino a Galicia. Os nava-

rros presentan o seu terceiro disco, La gallina.

pantallas. Cine pax.6-7

Esperadísima estrea de My Blueberry Nights, o

romance hollywoodiense de Won Kar-Wai pro-
tagonizado por Jude Law e Norah Jones.

axenda. Fin de semana pax.8-9

Propostas para pasar o rato, dende o teatro de

Bertolt Brecht á irreverencia dun filme como
Chicago 10 ou a música de Lamatumbá.

exteriores. Viaxes pax.10-11

Viaxamos a Túnez, o país dos mil desertos, e

propoñemos dúas maneiras distintas de visitar
o país. Ademais, sendeirismo na Ribeira Sacra.

MODA. Tendencias pax.12

Esta fin de semana o Macuf celebra o segundo

Singular Stop Fashion Festival.

BARRA E MESA. Comer pax.13

A cociña nipona está na moda. Amais de ser

exótica e estimular todos os sentidos, traduce
un estilo de vida saudábel e en harmonía.

ler ou non. Cómic pax.14

A editorial La Cúpula edita Primeras veces, un

álbum da francesa Sibylline e varios ilustrado-
res sobre a sexualidade feminina.

internet. A voltas na rede pax.15

Algo está a cambiar nas redes sociais. A pionei-

ra, Myspace, está a ceder terreo diante de dous
competidores: Tuenti e Facebook.