TRUNG QUÁN LUẬN

Long Tho Bo Tat
Trung Quan Luan

Ke Tung
Dao Tn Cu Ma La Thp Php S dch Phn Hn Thch Tnh Nghim dch Hn Vit
Tng Quang Tng Th Pht lch 2546 - TL 2003

1
Nam m Bn S Thch Ca Mu Ni Pht

3
Nam m Long Th T S B Tt
Mc Lc
Li Gii Thiu, Ta Trung Lun, iv Phn Gii Thiu, vi Sch Tham Kho, K Tn Pht Phm mt: Qun Nhn Duyn Phm hai: Qun S Chuyn ng Phm ba: Qun Su Tnh Phm bn: Qun Nm m Phm nm: Qun Su Chng Phm su: Qun S Nhim v K Nhim Phm by: Qun Ba Tng Phm tm: Qun S To Nghip v K To Nghip Phm chn: Qun Bn Tr Phm mi: Qun La v Nhin Liu Phm mi mt: Qun S Kh Phm mi hai: Qun Bn T Phm mi ba: Qun Cc hnh Phm mi bn: Qun S Ha Hp Phm mi lm: Qun Hu V Phm mi su: Qun S Tri Buc v Gii Thot Phm mi by: Qun Nghip Bo Phm mi tm: Qun Php Phm mi chn: Qun Thi Gian
7
Long Th - Trung Qun Lun
Phm hai mi: Qun Nhn Qu Phm hai mi mt: Qun S Sinh Thnh v Hoi Dit Phm hai mi hai: Qun Nh Lai Phm hai mi ba: Qun S in o Phm hai mi bn: Qun Bn Thnh Phm hai mi lm: Qun Nit Bn Phm hai mi su: Qun Mi Hai Nhn Duyn Phm hai mi by: Qun T Kin K Kt Thc Li Bt Ch Thch,
Phn Gii Thiu
Phn Gii Thiu1

1. Tc gi, thch gi v dch gi ca Trung Lun: a.Tc gi: Tc gi ca bn lun l ngi Long Th. Ngi vn l mt hc gi Pht gio vng nam n , nhng sau c n vng Tuyt Sn bc n tham hc. Ngi thm nhp c tinh ngha ca hc thuyt Nht Thit Php Tnh Khng (c xem trng Nam n), v i vi hc thuyt Tam Th Php Tnh Hu (c xem trng Bc n), ngi cng qun st thu trit. Bi th, trong nhng lun thuyt m ngi xng (t kinh nghim chng ng ca mnh), ngi kho lo ni kt c hai dng t tng ln ny: "Trc tin phn bit ni cc php, sau ni Tt cnh khng (Hn: Tin phn bit thuyt ch php, hu thuyt tt cnh khng)." Ngi l mt nh Trung qun, thu trit c s v ngi gia Khng v Hu, tng hp Pht gio ca hai min nam bc, v cng l k qun thng Pht gio i tha ln Tiu tha. Gio thuyt ca Pht gio m ngi tng hp qun thng, ng nhin l hng v, tinh thm, khng th so snh c. Ngi cng cc t, tuy cng hong php vng trung n , nhng phm vi hot ng phn ln l vng nam n. Vua Dn Sinh ca nc Nam Kiu Tt La l v h tr chnh ca ngi. Thi by gi, do nh hng ca s hong dng ca ngi Long Th, c mt s bin ng to tt lm i thay cc din ca Pht gio. Vn d,
9
cc hc gi Pht gio trc thi i ca ngi, tuy cng xin dng ngha thm su ca php tnh khng tch, nhng vn cn thiu st nhng l lun cht ch, th nhng n thi Long Th, th ngi kin lp php qun nghim mt, ph bnh nhng lp lun "hnh nh ng m sai" ca cc hc gi Thanh vn, kin lp php trng i tha bao trm c ba tha, cng nhin i theo ng li khc bit vi cc hc gi Thanh vn thi by gi; do y, n , cc hc gi i tha u tn xng ngi l v t sng lp. Ti Trung Hoa, ngi cng c tn xng l v t khai sng chung cho c tm tng phi i tha. Tc phm ca ngi rt nhiu, i , c th phn lm hai loi: (a) quyt trch ngha l thm su, nh Trung Lun, Thp Nh Mn Lun, Tht Thp Khng Tnh Lun, Lc Thp Nh L Lun, Hi Trnh Lun, v.v... Nhng b lun ny u dng phng thc qun st lun l, khai hin tng chn thc ca cc php; (b) phn bit hnh tng rng ln: nh i Tr Lun gii thch b kinh Bt Nh, Thp Tr T B Sa Lun gii thch phm Thp a ca kinh Hoa Nghim, v.v... Nhng b lun ny da trn lun l thm su "tt c php khng", m thuyt minh hnh nguyn li tha rng ln ca ch B tt. em hai loi lun in ny phi hp li, mi c th thnh lp c h thng hc thuyt hon chnh ca ngi Long Th. Quyn Trung Lun ny l thuc v loi th nht, quyt trch ngha l thm su, hn na, li l b lun cn bn cho loi th nht ny, bi th, c ngi gi hc thuyt Long Th l phi Trung Qun. Nhng hc phi i tha i sau ny, u tranh nhau tn ngi lm v t sng lp ca h; t s kin ny, chng ta c th thy c s v i ca ngi; th nhng, cng do y m cng thng b nhiu ngi khc ph ha, lm lch lc tng ch ca ngi. Chng hn, c mt s lun in, vn khng phi l nhng tc phm ca ngi, th m vn c ngi cho l ca ngi sng tc, nh quyn Thp Bt Khng Lun do ngi Chn dch, ni dung ni v mi tm loi Khng,
10
Phn Gii Thiu
m li cng ni n Duy thc. C ngi thy b lun ni v Khng, bn cho rng ca ngi Long Th sng tc, nhn y li cn cho rng ngi tn sng Duy thc. Thc ra, Thp Bt Khng Lun l mt phn ca quyn Bin Trung Bin Lun (bao gm mt phn ca phm Bin Tng v mt phn ca phm Bin Chn Thc) do ngi Chn dch, th nn, truyn thuyt cho rng do ngi Long Th sng tc l hon ton v cn c. Li cn quyn Thch Ma Ha Din Lun, l quyn ch gii ca b i Tha Khi Tn Lun. Quyn Din Lun ny r rng l mt ngy tc ca cc hc gi i ng, th nhng, nhng k khng hiu r, li cho rng do ngi trc tc. Ngoi ra, cn rt nhiu ngy tc khc ca Mt tng, li cng d thy r rng hn l khng phi ca ngi, khng ng cho chng ta ch trch. Bi th, mun hiu r Long Th, chng ta ch c th t nhng tc phm ca ngi tm ti. Nu khng phi l tc phm ca ngi, chng ta phi nn bin bit r rng, vt chng ra khi hc thuyt ca Long Th, v t y mi c th nhn thc c bn ngha ca ngi mt cch thun khit v chnh xc. b. Cc nh ch thch: Theo truyn thuyt, sch ch gii ca Trung Lun c n hn by mi b. Gn y, theo truyn thuyt Ty Tng, tt c c tm b: (1) V y Lun, c ngi ni b ny do chnh ngi Long Th sng tc, k thc, khng phi nh vy; iu ny c th thy r, l v trong b lun ny c dn dng nhng li ca ngi B (l t ca ngi Long Th); (2) da vo b V y Lun m lm ra, c b Lun Thch ca ngi Pht H; (3) da vo b Lun Thch ca ngi Pht H lm ra, c b Hin C Lun ca ngi Nguyt Xng; (4) Bt Nh ng Lun ca ngi Thanh Bin; (5) Thch Lun ca ngi An Hu; (6) Thch Lun ca ngi B Tt Ma; (7) Thch Lun ca
11
ngi C Noa Tht Li; (8) Thch Lun ca ngi C Noa Mt . Bn b trc l t tng chnh thng ca cc nh Trung Qun, cn bn b sau l s gii thch b Trung Lun theo kin gii ca cc nh Duy Thc. B Trung Lun c phin dch Trung Hoa, ch yu l b Lun Thch ca ngi Thanh Mc do ngi Cu Ma La Thp dch. B ny, tng cn vi b V y Lun c lu truyn Ty Tng, cc phn vn chng ngha l u n gin, thit yu; c th ni l mt trong nhng b ch gii sm nht ca Trung Lun. Li cn quyn Bt Nh ng Lun ca ngi Thanh Bin, do ngi Minh Tri Thc i ng dch, quyn Thch Lun ca ngi An Hu, do ngi Thi H i Tng dch, u c th tham kho. B Thun Trung Lun ca ngi V Trc, ni tm tt i ca Trung Lun, ngoi ra ngi Chn cng c dch b Thch Lun ca ngi La Hu La Bt La, th nhng ch mi dch c mt phn, m phn ny cng b tht lc t lu. c. Dch gi: Hin nay, quyn lun m chng ta ang ging gii, l do ngi Cu Ma La Thp phin dch. Ngi La Thp lc by tui theo m, t nc Quy T, vt qua Thng Lnh, n nc K Tn bc n tu hc Pht php. Ngi K Tn ba nm th quay v qu nh. Trn ng v nc, i qua nc S Lc (hin nay vng Tn Cng), ngh vi ngy, th gp mt hc gi i tha, vn l hong t ca nc Sa Xa, tn l Tu Li Da T Ma. Ngi La Thp nghe ngi Da T Ma phng bn cnh c kinh i Tha, khi nghe n "Khng", "bt kh c", ngi La Thp ly lm kinh d, cm gic rng nhng iu ny khng ging nh s hc ca mnh (Hu b A t m), bn qua phng ca ngi Da T Ma cht vn v bin lun. Kt qu ngi La Thp tip th kin ca ngi Da T Ma, v theo ngi Da T Ma
12
Phn Gii Thiu
hc tp nhng b lun i tha, nh Trung Lun, Thp Nh Mn Lun, v.v... Vo triu i Dao Tn, ngi n Trung Quc hong dng Pht php, ng thi em nhng lun in v Tnh Khng truyn nhp vo nc ny. S dch thut ca ngi c nh hng rt su rng n nn Pht gio i tha Trung Hoa. Gn nh tt c, trc tip hay gin tip, u th nhn s nh hng ca ngi. Nu khng c s truyn dch ca ngi La Thp, c l Pht gio Trung Quc khng c c nhng sc thi nh ngy hm nay. Nu chng ta nhn t phng din vn ha th gii, i php ca su rng nh th ca c Th Tn li do mt a tr mi hn mi tui tip th v truyn b, c th ni y l mt s kin rt k c. c bit l b Trung Lun v Thp Nh Mn Lun do ngi truyn dch v bo tn n ngy nay. Chng ta i vi cng nghip phin dch ca ngi, mi gi mi khc, phi nn ghi lng tc d. Bn lun c trch lc t quyn Lun Thch ca ngi Thanh Mc, do ngi La Thp phin dch ti Tiu Dao Vin. Quyn Lun Thch ny, cc cao ca ngi La Thp, nh ngi m nh, Tng Du, v.v... u nhn xt l c nhiu ch khng c hon ho. Quyn Trung Lun S ca ngi m nh a ra bn iu li lm ca quyn Lun Thch ny. Cho nn, phn trng hng ca quyn Lun Thch hin nay, l do cc t ca ngi La Thp tu chnh li. 2. Gii thch s lc v Trung Qun: a. Ni trc tip: B lun ny, gi tt l Trung Lun, nu y th phi gi l Trung Qun Lun. Ni dung ca b lun ny l lm sng t php trung qun, cho
13
nn gi l Trung Qun Lun. Trung, c ngha l chnh xc, chn thc, ri khi s in o h lun, m khng b ri vo hai cc oan, l khng v hu. Th tnh ca php qun ny l tr tu, cn cng dng ca n l qun st, th ng. Dng tr tu qun st s chn thc ca cc php. Ci tr tu bit r thc tng ca cc php, m khng qun s in o hu v, gi l trung qun. Trong Kinh A Hm, chnh kin trong Bt Chnh o, tc l ch ny gi l trung qun. Chnh tc l trung, cn kin tc l qun, chnh kin tc l trung qun. Hai php ny, tuy mt m hai, tuy hai m mt. Qun tu c ba loi: do s nghe php, c tng kinh in m c, th gi l vn tu; do s suy ngm, gn lc ngha ca Php m c, th gi l t tu; do s qun st tu hnh tng ng vi nh tm m c, th gi l tu tu. Li cn c thc tng tu, l s hin chng Khng Tnh. Php qun th qun thng c trc sau, do vn tu, t tu gn lc (Hn: quyt trch ) cc php khng c t tnh, tuy cha tng ng vi nh tm, nhng vn c th gi l trung qun. Hn na, nn bit rng, tu tu hu lu tng ng vi nh tm, cng c s tm ti gn lc qun st, ch khng phi ch l bit r m thi. i tng ca s qun st l trung, tc l chnh php v duyn khi. Qun tu chnh xc, qun st chnh php v duyn khi, m thng t c tng chn thc ca php duyn khi ny, cho nn trung qun tc l qun trung. iu m bn lun mun ch r, tc l chnh php duyn khi, i tng ca s chnh qun. iu ny c th thy c t bi k "bt bt"2. Trong phn khi u ca bn lun, trc tin, ni n bt bt, k xng tn c Pht l bc "c th ni ln php (bt bt) nhn duyn (duyn khi)", v hn na, "trong cc gio php, Ngi nht". Bt bt l tng chn
14
Phn Gii Thiu
thc ca duyn khi, ci duyn khi "bt bt" ny, mi l chnh php duyn khi ca c Pht. Duyn khi l ni ln rng tt c php u nng vo nhn, da vo duyn m sinh khi, m tn ti; khng mt php hin hu no m khng c nguyn nhn. iu ny, trong Kinh A Hm, c Pht c bit cp n. C mt ngoi o n hi c Pht ging v php g, Ngi bn tr li: "Ta ni php duyn khi", hoc tr li: "Ta bn lun v nhn (duyn), ging ni v nhn (duyn)". y chnh l c cht ca Pht Php, khng ging vi bt c mt hc thuyt no ca th gian. Chng ta, t ca c Pht, cn phi c bit nm vng vn ny. Duyn khi l php tc ph bin v tnh nhn qu. Tt c mi php tn ti, u l duyn khi. Nu ni mt cch phim din, tt c php duyn khi, hoc ln nh th gii, hoc nh nh vi trn, mt cnh hoa, mt cng c, khng c php no khng l php duyn khi; mt cch su sc hn, c th ni: "Trung tm im ca duyn khi lun ca Pht Gio, chnh l s tn ti ca nhng chng sinh sinh dit khng ngng". c Pht ni v duyn khi, tc l ni v mi hai mt xch ca duyn khi sinh t: "Ci ny c nn ci kia c, ci ny sinh nn ci kia sinh; ci ny khng nn ci kia khng, ci ny dit nn ci kia dit". y tc l nh ngha ca duyn khi, ngha l "V minh duyn hnh, hnh duyn thc, ..., a n s t tp ca s kh. V minh dit tc hnh dit, hnh dit tc thc dit, ..., a n s dit tr ca s kh". y chnh l ni dung ca duyn khi. Tt c mi s mi vt u l duyn khi, th nhng, s nhn thc v duyn khi ca chng sinh c chnh xc hay khng, iu ny c th phn lm ba loi: (1) Phm phu: tt c nhng hot ng ca thn tm ca phm phu, khng c g khng phi l duyn khi. Bn h mi ngy u trong s vn hnh ca duyn khi, chu s chi phi ca duyn khi, th nhng vn khng bit n l duyn khi, do
15
cng chng th nhn vo duyn khi m c gii thot. (2) Thanh Vn: c Pht i vi hng Thanh Vn ni v php duyn khi, nhng bn h v mong cu mau chng Nit Bn, cho nn t s chnh qun cc php nhn qu duyn khi, thng t c v ng, v ng s, la b s tri buc phin no sinh t, c s gii thot. Bn h, phn ln khng chu t trong php duyn khi, nhn su vo bn tnh khng tch ca tt c cc php, m li t qun tu "duyn khi v thng, v thng nn kh, kh nn v ng, v ng s", chng c ng khng; v do y cm nhn rng: "sinh t b dit tn, phm hnh thnh, vic lm xong, khng cn th thn i sau". Bn h t duyn khi v thng, ri b chp kin v nhn ng, tuy chng nhp Khng Tnh, thy c s tch dit (cc php khng khi khng dit) ca duyn khi, th nhng, vn cha th thy c cc php duyn khi l v t tnh, cho nn vn cha c coi l thy chnh php duyn khi mt cch vin mn (thu trit). (3) B Tt: Cc ngi bit r bn tnh khng tch ca cc php duyn khi. Trong Tnh Khng, khng ph hoi php duyn khi, m vn c th thy c duyn khi nh huyn, nh ha, c th thu sut duyn khi Tnh Khng, khng b chng ngi. Cc hc gi Thanh Vn chn chnh, ri b i dc, c s gii thot, tuy bn h ch chng ng khng, nhng cng khng chp trc cc php l thc c. Cn nhng k cha ri b c i dc, hoc chp trc cc php duyn khi u l thc c, hoc chp trc ngoi php duyn khi, c mt ci khng tch bit lp tn ti. K chp c th a vo thng kin, cn k chp khng th a vo on kin. C hai u khng th chn chnh thy c trung o. Kinh Bt Nh ni: "B Tt lc ngi o trng, qun st php mi hai nhn duyn bt sinh bt dit, nh tng h khng, khng c cng tn, y l php diu qun trung o bt cng ca B Tt". B Tt dng php diu qun trung o bt cng vi Thanh Vn ny, ph v nhng s chp trc v thc hu
16
Phn Gii Thiu
(khng phi Tnh Khng), cng nhng s chp trc vo t khng (khng phi duyn khi), khng ri vo on kin hoc thng kin, thng t thc tng ca duyn khi. Diu qun trung o ca B Tt, chnh l php trung qun m bn lun ang mun thuyt minh. C ngi cho rng php duyn khi l trung tm im (Hn: hch tm ) ca Pht Gio, chng ta ch cn thuyt minh v duyn khi l , cn g phi bn rng v Tnh Khng? Ni nh vy l hiu bit php duyn khi mt cch qu cn ct. Kinh A Hm ni: "Php mi hai duyn khi, rt thm su, rt thm su, kh thy, kh hiu, rt kh thng t". Hn na: "Tnh tch dit ca duyn khi, li cng kh hiu, li cng kh thng t". Nn bit rng, lu chuyn sinh t, chng c Nit Bn, u l nng vo php duyn khi ca th gian m khai hin. T phng din sinh dit ca php duyn khi, ni r v th gian tp: "Ci ny c nn ci kia c, ci ny sinh nn ci kia sinh". Nhn qu ca s sinh t ni tip, khng ngoi vng xch ca "hoc, nghip, kh". S tn ti ca s sinh sinh khng ngng ngh ny l s lu chuyn tp nhim. Cn nu t phng din tch dit ca php duyn khi, ni r v th gian dit: "Ci ny khng nn ci kia khng, ci ny dit nn ci kia dit". S tch dit bt sinh ca ci cung lu sinh t, th hin c th tnh tch dit ca php duyn khi, y l s chng c Nit Bn thanh tnh. Nhn y, c th ni rng: "Bi do duyn khi nn c sinh t, v cng bi do duyn khi nn c c s gii thot". Duyn khi l "ci ny c nn ci kia c", m cng l "ci ny khng nn ci kia khng". iu trng yu v cn bn ca php duyn khi l ni r c hai phng din ny. Mt s hc gi Thanh Vn, em php hu vi sinh dit v php v vi tch dit, xem nh hai php khc bit, cho nn mi em cc php nh: hu vi v v vi (c bit l trch dit v vi), sinh t v Nit Bn, th gian v xut th
17
gian, xem chng (mi cp) nh hai php cch bit. Bn h khng bit rng hu vi tc l v vi, th gian tc l xut th gian, sinh t tc l Nit Bn. Cho nn, nu th ng c t tnh ca duyn khi xa nay vn l khng tch, th s t bn tnh khng tch ca cc php, th ng c s khng tch ca th gian, cng s khng tch ca Nit Bn. Ci bin t chn thc (Hn: thc t) ca th gian v bin t chn thc ca Nit Bn, hon ton khng c mt cht sai bit. Kinh Bt Nh ni: "Sc tc l Khng, Khng tc l sc", cng chnh l ngha ny. T tnh khng ca cc php duyn khi, c ngha l tt c cc php xa nay u nh th, nn gi l bn tnh khng. Bn tnh ca tt c cc php u l khng tch, nhn v s in o ca chng sinh t v th, tr thnh nhng s h lun ca sinh t. Nu nhng h lun ny b tr dit, th s chng c s tch dit ca Nit Bn. Thc ra, y cng ch l ci xa nay vn th3. Duyn khi t tnh khng, cho nn ni: "Thc tnh ca duyn khi l Khng, vng tng ca Tnh Khng l duyn khi". Nu nh khng ging v Khng, lm sao c th khai hin c chn tng ca duyn khi? Lm sao c th t s v ngi gia sinh dit v tch dit, thc hin c s tch dit ca Nit Bn? Bn lun mun khai hin php duyn khi ca bt bt, cho nn kin lp: "Th tc ch l gi danh, thng ngha l tt cnh khng (Hn: Th tc trung duy gi danh, thng ngha trung tt cnh khng)". Do y, hc thuyt ca ngi Long Th c th gi l Tnh Khng Duy Danh Lun. Php duyn khi, tc l tt c php trn th gian. Chng sinh i vi s tng nhn qu ca duyn khi, cm thy l m, nh ngi ngm hoa trong sng m, khng th hon ton hiu r. n nh php tnh ni ti
18
Phn Gii Thiu
ca php duyn khi, ngi thng li cng m mt hn, khng th no nhn bit c. c Pht chng ng c chn tng ca duyn khi, v Ngi cng trit ch r ci php tnh su xa ny, tc l ba php n (ba loi chn l). T phng din "khng thng hng" ca duyn khi sinh dit, ch by "cc hnh v thng", st na sinh dit. Php duyn khi ly hu tnh lm cn bn, cho nn t phng din duyn khi ha hp khng ng nht, ch by "cc php v ng" cc duyn khng thc. T phng din duyn khi tch dit, khng c cng khng sinh (Hn: phi hu bt sinh), ch by "Nit Bn tch tnh" v vi khng tch. Php duyn khi, mt cch c th, ch r ba php n, tuy ba m l mt, tuy mt m l ba, mt cch v ngi. Cc hc gi i sau, khng bit duyn khi tc l s khng tch ca cc hnh (Hn: khng ch hnh ), nn t lp trng "thc hu" gii thch php duyn khi. Nhng k ch trng n php n "cc hnh v thng", khng quan tm n phn Nit Bn v vi, cn nhng k ch trng n php n "tch dit chn thng", th li khng th thu trit v s sinh dit v thng. Thuyt duyn khi ly hu tnh lm gc, cho nn Kinh A Hm c bit ch trng n cc php v ng (hu tnh khng c thc). Nu nh ni mt cch su xa trit , hu tnh v cc php, u l duyn khi v t tnh (v ng), y tc l t n cc php v ng (tt c php l Khng). y khng phi l mt s nhn mnh hay xem trng thi qu, m ch l mun gii thch lun "khng ch hnh" ca Kinh A Hm mt cch vin mn hn. Ci cc php v ng (tt c php khng) ny, qun trit c hai phng din v thng v chn thng. "V thng tc Khng" ch r mt cch chnh xc "duyn khi sinh dit". "Thng tch tc Khng" ch r mt cch chnh xc "duyn khi tch dit". Phm l s tn ti, t phi l duyn khi, m tn ti theo ngha
19
duyn khi, t phi l v ng, v thng. Ch t lp trng ca duyn khi Tnh Khng, mi c th thng t s vin dung v ngi ca ba php n. Duyn khi Tnh Khng qun thng s "ng, tnh, thng, bin", qut sch tt c vng chp. Long Th Lun c bit hin th tt c php Khng, tc l nht thc tng n ca php duyn khi. T duyn khi tc Khng, bn n ba php n, mi bit l ba php n v nht thc tng n, l hon ton khng c s mu thun. Quyt chc l khng c nhng s phn bit mt cch my mc, nh ni: "Tiu tha ba php n, i tha nht thc tng n", m ba php n tc l nht thc tng n. Trong php Thanh vn, ch trng n phng din hu tnh khng, tc l cc hnh v thng, cc php v ng, Nit Bn tch tnh. Trong php i Tha, bao qut tt c cc php, ch trng n phng din php khng, tc l s gi danh ca duyn khi sinh dit, tnh Khng ca duyn khi khng thc, trung o ca duyn khi tch dit (ci Khng cng khng). Bn lun ni: "Cc php t nhn duyn sinh ra, c Pht ni chng khng thc c, nn gi chng l php gi danh, m cng chnh l ngha trung o (Hn: Chng duyn s sinh php, ng thuyt tc th khng, dic vi th gi danh, dic th trung o ngha , , , )." Ci thc tng tam nht4 v ngi ny tc l chnh php duyn khi. Cc v Thanh Vn, mt cch thin cn, trc tip xut pht t phng din vng tng ca duyn khi, cho nn nhng iu m h th nhn, tng i n thun, hn hp, ging nh khong khng gian ca l chn lng. Cn cc v B Tt, mt cch su sc hn, xut pht t phng din bn tnh ca duyn khi, cho nn nhng iu m h th nhn, tng i thm su, rng ln, ging nh khong khng gian ca thi h. Phn trn, chia lm ba phn thuyt minh: duyn khi, s tp dit ca duyn khi,
20
Phn Gii Thiu
duyn khi l tc khng tc gi tc trung. Tuy c ba phn khc nhau, k thc, tt c ch l nhng iu m c Pht ni v chnh kin duyn khi. b. Ngn chn sai lm, hin dng chn thc: Cc hc gi Trung Quc u cho rng s c sc ca hc thuyt ca Long Th l s dung hp qun thng cc hc thuyt khc. iu ny qu thc khng sai. Chng qua, tuy Long Th l mt hc gi tng hp5 cc hc thuyt, nhng s tng hp ca ngi xuyn qua s ph phn, ch khng ging nh cc hc gi thng thng, khng cn bit l s kin c nht qun hay khng, c em chng ra nho trn vi nhau mt cch h hn n. Hin nay, chng ta mun lm sng t ngha chn thc ca t tng ca ngi Long th, do khng th khng cn mt s phn tch. S c sc ca hc thuyt ca Long Th, tc l trong th tc , tt c ch l gi danh, cn trong thng ngha l Tt Cnh Khng. Ci Tnh Khng Duy Danh Lun ny, l t tng cn bn ca Pht Php i Tha, m cng l i ngha cn bn ca Kinh A Hm. Cc Kinh i Tha vo thi k u, u mt mc ln ting, cng nhn rng: "Thng ngha tt cnh khng l ngha thu do, trit ". Cc hc gi i Tha thi k sau, tuy cng cng nhn cc kinh ni v "Tt c php Khng" l do Pht ni, nhng li khng tha nhn "Tt c php Khng" l ngha thu o trit , m li gii thch ( ngha ny) mt cch khc. Nhn y, Pht Php i Tha bn bt u i vo con ng "diu hu bt khng". y, c th phn lm hai phi: (1) ch trng n phng din chn thng tch dit, (2) ch trng n phng din v thng sinh dit. Mun
21
hiu r s khc bit gia hai phi ny, trc tin phi bit r s din bin ca t tng. Ngi Long th nng vo Kinh Bt Nh, v.v..., ni v Tnh Khng Duy Danh, chn tc v ngi. Th nhng mt s hc gi, nh cc nh Vng Thc Lun, nghin cu t phng din th tc , cho rng thuyt l "cc php ch l gi danh", khng phi l trit . Theo ca bn h, khng th ni th tc ch l gi danh, l do l phi "nng vo ci thc thit lp ci gi". Phi c php thc ti mi c th lp c php gi. Th nh, chng ta l gi, th nhng nm un l php c thc; nng vo nm un thc ti, mi c ci gi ng. Cho nn bn h ni rng: "Nu ci thc ti, m ci gi danh nng ta vo, hon ton khng c, th ci gi danh cng khng th no c thnh lp". y l php chn thc trong th tc , tc l mi tm gii tnh ly ngn6 do nhn duyn sinh ra. Cc t tnh ly ngn, chn thc hin hu ny, trong Duy Thc Lun, c gii thch l tm, tm s php ca ba ci. bn h mun ni: "Cc php ly ngn do nhn duyn sinh ra ny, ly ci thc h vng phn bit lm t tnh", v bn h nng vo y m thnh lp duy thc. Nh vy, th tc c th c phn lm hai loi: (1) gi danh, tc l bin k chp tnh, c an lp bi s gi danh, (2) chn thc, tc l y tha khi tnh, c an lp do t tnh. Ci bin k chp tnh gi danh l cnh bn ngoi, l khng, cn ci y tha khi tnh chn thc l thc trong, l c. Cho nn yu ngha ca Duy Thc Hc tc l: "ch c tm thc khng c ngoi cnh". y l em th tc phn lm hai loi: gi danh hu v chn thc hu. iu ny, so vi hc thuyt ca Long Th, cho rng cc php th tc ch l gi danh, r rng l c mt s khc bit rt xa. Hn na, t quan im ny, c th thy c lp trng cn bn khc bit gia hai bn. Cc nh H Vng Duy Thc Lun cho rng: "Nu ch trng th tc u l gi danh, khng th no kin lp nhn qu", cho nn bn h y theo l thi ca tng phi mnh, mt mc kch bc hc thuyt "Tt c ch l
22
Phn Gii Thiu
gi danh", l "c th khng". Bn h chp trc vo php duyn sinh th (thc) chng phi khng, i n khi ri bin k chp tnh, chng nhp duy thc tnh, th ci thng ngha duy thc tnh do Tnh Khng hin hin ny, t nhin cng s l c thc. Nu vy, bn h cng ngm ngm bt tay vi cc nh Chn Thng Duy Tm Lun. Cc nh Chn Tm Lun, kho cu t phng din thng ngha, cho rng "thng ngha nht thit khng" ca cc nh Trung Qun l khng liu ngha (khng trit ). Xa nay, cc Kinh i Tha cng thng ni rng cc thnh gi Thanh Vn, sau khi chng nhp php tnh, u trm khng tr tch, khng th t khng (Nit Bn) xut gi ( sinh), khng th pht tm B chng sinh. iu ny c v cho rng Tnh Khng l khng rt ro. K thc, Thanh Vn khng th "t khng xut gi", l v tm i bi ca h yu t, nguyn lc ca h khng , cho rng sinh t dt, cho nn khng th pht hnh nguyn ln, ch khng phi kinh i Tha ni php Tnh Khng l khng rt ro. Nn bit l i hnh ca B Tt, n khi thnh Pht, vn l nhp v d Nit Bn. Th nhng, cc nh Chn Tm Lun, li xem Tnh Khng nh hon ton trit hy tt c (Hn: v k s v ), ch l ci Khng, chng c do ri la s tham nhim. Bn h cho rng: "B Tt t Tnh Khng th nhp, khi ng nhp Khng Tnh, tt c u khng phi khng (Hn: tn k s tn )". Hn na, theo bn h, chn tnh ca cc php, tuy cng gi l Khng Tnh, nhng li bao hm v lng v bin cng c thanh tnh, thc ti khng phi l khng. Cho nn Kinh Nit Bn ni: "Khng nhng thy Khng, m cng thy chng khng". y l s kin khng xem ch trng "thng ngha tt c php Khng" ca cc nh Trung Qun l rt ro, cho nn em thng ngha phn lm hai loi: khng v bt khng. Trong thi k sau ca Pht Php i Tha, nhng hc
23
thuyt v Nh Lai Tng, Pht tnh, v.v..., u l c kin lp t ci quan nim "trong Khng c ci chng khng" ny. Cc nh Chn Tm Lun, ch trng n thng ngha , khng th t trong "tt c php Khng" m kin lp ci i dng nh huyn (gi danh hu), cho nn phi trong thng ngha m kin lp cc php thanh tnh chn thc. y cng ging nh Kinh Anh Lc ni: "Tc , chn , nht ngha ", hoc Kinh Nit Bn ni: "Thy kh (tc ), khng kh (chn thc khng), m c chn (chn thc khng phi khng)", y u l trong thng ngha m kin lp hai loi. Bn h em ci "chn thng bt khng", xem nh mt thc th cu cnh, l thng tr chn tm. i n khi tho lun n vn "m chn khi vng" ca cc php h vng th tc, mt cch t nhin, h s ch trng: "nh tm ny sinh, nh cnh ny hin", cng khai gia nhp vo hng ng ca cc nh Vng Thc Lun. Hai dng t tng ln ca i Tha thi k sau ny, nu t lp trng ca Long Th Hc m bnh lun ph phn, th s thy bn h khng hiu r php trung qun v ngi ca duyn khi Tnh Khng, thnh th mt bn mi t th tc chng khng, mt bn li t thng ngha chng khng, t t chuyn hng. Cc Kinh i Tha ni v tt c php Khng, c rt lu trc thi k ca Long Th. Ci tnh Khng ny, cn c gi l chn nh, thc tng, php tnh, thc t, v.v... Nhng k khng hiu r ngha chn thc ca tnh Khng, t kin a ca thc ti lun m nhn thc, th thy n l chn, l thc, l nh, ...T xa, c nhng k nh vy, th nhng lc vn cha ni n Duy Tm. n triu i Cp a, khi Phm Ng Lun bt u qut khi, i Tha cng bt u din tin mt cch cng nhin n chn tm lun. Cng mt cu "tt c php Khng", cc nh Tnh Khng th thng t
24
Phn Gii Thiu
c "thng ngha tt cnh khng", cn cc nh Chn Thng Lun li coi n (Khng) l thc th ca cc php thng tr. Ngi Tr Khi ni: "Ci cng Khng ca thng gio, i vi thng gio l duyn khi tt c php Khng, cn nu t Khng m thy c bt khng, th y l kin a ca Bit gio v Vin gio". Ngi Tr Khi cho rng "trong Khng thy c bt khng" l cu cnh, chng ta (n Thun) tuy khng th ng , th nhng gii ng Tnh Khng c hai loi ngi cn c khc nhau, iu ny l mt s thc hin nhin, khng th chi ci. Sau khi cc Kinh in v "tt c php Khng" xut hin, c mt s ngi xem "tt c php Khng" ny l chn thc thng tr, cho nn, nu ni: "Trc ngi Long Th c nhng hc thuyt v chn thng diu hu", iu ny khng phi l phi l. Th nhng, nhng hc thuyt , rt ro khng phi l bn ngha ca tt c php Khng, m cng khng phi l nhng tro lu t tng chnh vo lc by gi. Th nhng, t Khng chuyn n bt khng, cng vi phi Chn Thng Tm hp dng, t tng t t din bin n Chn Thng Duy Tm Lun, nh cc Kinh Nit Bn, Thng Man, Lng Gi, phi i n rt lu v sau ny (khong hai trm nm sau Long Th) mi c. Cho nn, trong cc Kinh ny (Nit Bn, v.v...) khi phn v ba gio, u cho rng: "Trc tin ni v hu, k ni tnh Khng, n cui mi ni v chn thng (trong Khng c bt khng)". Hoc c ngi ni: "Trc ni v chn thng, sau ni v tnh Khng". Nhm ny, em l thuyt "tt c tnh Khng bt sinh" ca cc kinh trong thi k Long Th, nh Hoa Nghim, Bt Nh, u xem l chn thng. ng vy, i vi nhng kinh in ny, nhng nh chn thng lun rt d dng thy chng l ni v chn thng, chng qua, thi k trc Long th, l thi i pht dng ca t tng "tt c php Khng", tuy c
25
k xem chng (tnh Khng) l chn thng, nhng y khng phi l bn ngha ca tnh Khng. Cn nh em chn thng Khng v chn thng Tm phi hp bin thnh Chn Thng Duy Tm Lun, s kin ny xut hin rt tr so vi hc thuyt "tt c php Khng". T nhng tc phm ca Long Th, chng ta thy nhng Kinh in m ngi dn dng nh V Hnh, T ch, Tr Th, Duy Ma, Php Hoa, Thp Tr, Bt Kh T Ngh Gii Thot, v.v..., u vn cha c nhng t tng r rng ca Chn Thng Duy Tm Lun. Cho nn mun nghin cu hc thuyt ca Long Th, phi hiu r ci gi l "th tc bt khng" ca cc nh Vng Tm Lun, cng nh "thng ngha bt khng" ca cc nh Chn Tm Lun, th mi c th thy c ci c sc ca Long Th Hc. 3. Nhng im c sc ca Trung Lun: a. Hu, khng, u v ngi: Nhng phn trn cp n, l t ni dung ca b Trung Lun, cng cc b lun khc ca ngi Long Th. By gi, chng ta s tho lun phn ngha l ca b lun ny. Trc ht l lun v s v ngi ca khng v hu. Trong t tng ca ngi Long Th, gi danh v Tnh Khng dung thng v ngi, th nhng, ci diu ngha v ngi "tc khng tc hu", cn phi c chnh kin trung qun mi c th thu r c. Nu khng c phng tin, nhng ngi bnh thng s khng th no lnh hi c ci ngha "tc khng tc hu" ny, m tri li i vi h, iu ny hnh nh bin thnh nhng cuc huyn m vu v v h v. Do , by gi chng ta s nng vo ngha ca b lun ca ngi Long Th, gii thch mt cch n gin cho mi ngi hiu.
26
Phn Gii Thiu
i. Nng vo php duyn khi, ging ni gio php nh : Pht Php l nng vo s chng ng ca c Pht m thi thit. iu m c Pht chng ng, tc l chnh php duyn khi. Xa nay, php ny vn khng th dng li ni m din t c, th nhng, nu khng ni ra, th khng th no lm cho chng sinh thu r, thm nhp, do , khng th no khng dng phng tin ging ni. y phi dng phng php no? Trung Lun ni: "V chng sinh cho nn ch Pht, nng vo nh m thuyt php, th nht l dng th tc , th hai dng nht ngha ". Nh tc l phng php kho lo nht. Thng ngha , l cnh gii c th m cc bc thnh chng ng, khng phi l ch m phm phu c th hiu r c. Cnh gii tr tu th thng ca c Pht, ging nh Kinh Php Hoa ni: "c Nh Lai nhn thy ba ci, khng ging nh ci nhn ca phm phu, tuy khng ging m cng khng khc (Hn: Nh Lai kin tam gii, bt nh tam gii s kin, phi nh phi d , , )". i tng c nhn thy, u l duyn khi ca ba ci, th nhng ch thu hiu li khng ging nhau. Do nhn thy c vo tn y su ca s th thng, cho nn gi l thng ngha . Cn th tc , l ch cho cnh gii nhn thc thng thng ca phm phu, nh nhng s tng bin i h vng ca th gian. Nhng iu m k phm phu thy c, tuy cng l php duyn khi, nhng h nhn thc khng c chnh xc, khng nhn thy c chn tng ca n, ging nh mt k mang knh mu nhn s vt. Cho nn mi ni: "B v minh che lp, nn gi l th tc". c Pht thuyt php, l nng vo nhng cnh gii thng thng m nhn loi nhn thc c, t ni ln s sai lm cn bn ca h, v nhn y, a h vo cnh gii ca nhng bc thnh. Do y, cc bc c c u
27
gi nh l "hai ca phm v thnh". Nh trong Kinh c ni: "Cc php tuy hin hu, nhng li l v s hu, phm phu v khng bit cc php l v s hu, cho nn gi l v minh (Hn: Ch php v s hu, nh th hu, nh th v s hu, ngu phu bt tri, danh vi v minh)". Do v v minh, nn khng thy cc php l khng c t tnh, m li chp trc l chng quyt chc c nhng t tnh nh vy nh vy, do tr thnh th tc . Nu thu r c cc php l Khng v t tnh, th s thy c tng chn thc ca cc php, l thng ngha . Cho nn mi ni: "Th tc , tc l tt c cc php l Khng, nhng v th gian in o, cho nn sinh ra cc php h vng, i vi th gian l chn thc; (nhng) cc v hin thnh bit r tnh cht in o, bit r tt c php l Khng, l v sinh. i vi cc v thnh, y l nht ngha , y gi l chn thc". Hai iu ny l phng thc cn bn m c Pht dng thuyt php. Ch cn t iu cn bn ny, tin thm mt bc, ri b h vng, tin nhp vo s chn thc, th ng tng chn thc ca cc php. Khng th b th lp ca s tu tin, m vi ngh n nhng l thuyt vin dung7. ii. Ni php nh ch r Thng Ngha Khng: c Pht nng vo php duyn khi ni gio php nh , mc ch l mun chng ta nng vo th tc hiu r nht ngha . Bi v "nu khng nng vo th tc d, khng th chng nht ngha ", cho nn phi ni th tc . Tuy ni n nh , nhng trng tm li t vo thng ngha khng, bi v "Nu khng chng c nht ngha, t s khng chng c Nit Bn". Ci ngha ny rt quan trng. Chng sinh lun chuyn trong sinh t, khng tm ra bin php no thot ly, cn bnh
28
Phn Gii Thiu
chnh l do s chp trc t tnh l c thc. Nu c th ph v s vng chp vo t tnh ny, hiu r tt c cc php l Khng v t tnh, th t nhin mi s u s c gii quyt. Trong php duyn khi, s v ngi ca khng v hu (vin dung), l tng chn thc ca cc php, th nhng, chng ch l cnh gii chng ng ca cc bc thnh. Cn chng ta, ch c th xem cnh gii l mt l tng cao siu, mc tiu m chng ta ang mun tm n. Chng ta c th thc r cnh gii , nhng chng ta khng th do qun tng s vin dung m c gii thot. i vi phm phu, khi cha ph tr c mt my may s chp trc ca mnh vo t tnh, iu trc tin l nn ch trng vo s thu trit tt c cc php l Khng, phi lo ph cho c ci ca i ny, m ng t phm phu vo ci thnh xong, sau s bn tip. Th tc l tt c cc php m phm phu nhn thc c. Ch nhn thc ca phm phu, u l in o h vng, xa nay vn khng th c gi l . Nhng v, trong tm cnh ca phm phu, c s hin khi ca ci tng hnh nh chn thc ny, cho nn h chp l chn thc. Do y, ch Pht v ty thun theo th gian, cho nn cng ni l chn thc; tuy chng sinh c cm tng rng mi s (th tc ) l chn thc, th nhng dy khng phi l iu ng tin8. Bi th, c Pht ch im cho chng ta nhng iu sai lm ca s nhn thc, l v mun nu r s chn thc ca cnh gii chng ng ca cc bc thnh, hu khin cho phm phu nht tm tin bc tm cu th tnh chn thc ca cc php. Mun t n iu ny, trc tin cn phi ph tr s h vng khng thc, m by ngha l v s v t tnh ca cc php. Nhng ngi thng thng u c cm tng rng c mt ci t tnh chn thc hin hu, nhng y l iu m hin nay chng ta mun ph nhn. Bt u bng s qun st, cho n khi thu r ci "khng
29
c t tnh chn thc" ny, chng ta mi c th nhn thy chn tng ca cc php. iu ny rt l quan trng. Vin ly s sinh t h vng, tin nhp s gii thot chn thc, u l t ch ny bt u. T tnh l g? T tnh tc l t th. Nhng g m chng ta c th thy, nghe, hay, bit n, chng ta u c cm tng l chng c mt t th chn thc l nh vy nh vy. T cn bn ca s chp kin vo t tnh m ni, chng ta tuy khng th nng vo s suy t phn bit, th nhng trong s trc gic, chng ta cm nhn c mt nh tng ca "t tnh (chn thc t thnh)", hin ra trong tm. Ci t tnh chn thc m chng ta cm nhn ny, khng cn phi xuyn qua mt s suy lun no. Nhn v, trong trc gic vn c ci sai lm cn bn ny, do tt c s lin tng, suy lun, ngm ngh, v.v..., u bao hm s sai lc, v cng v y m cc hc gi th gian ngy to ra khng bit bao nhiu kin gii sai lm. Ci sai lm ca trc gic, gi l s sai lm cu sinh, cn ci sai lm t nhng s suy lun, v.v..., gi l s sai lm do phn bit sinh ra. Ci t tnh hu, do trc gic cm nhn, m khng qua trung gian ca s suy lng phn bit, lm cho chng ta khng th trc gic (hin lng) rng tt c cc php ch l do s ha hp m hin hu. Ci t tnh hu, khng do cc duyn ha hp ny, (chng ta) s ng nhin cm nhn n l tn ti c lp, l mt c th c thc. Ging nh nhng k m chng ta nhn thy, (chng ta) u trc gic rng h l nhng c th, m khng bit rng h ch l do nhn duyn ha hp, do cc b phn hp thnh. Bi vy, s t thnh ca t tnh hu, chc chn s c ci "cm gic v s c lp tn ti" lm bn vi n. T s c lp tn ti s a n s i ch. Chng ta c cm tng rng ci ny v ci kia, l s i lp ca tng c th. Khng lun tn ti hay
30
Phn Gii Thiu
i ch, c hai u l s sai lm nh nhau. Trn phng din trit hc, nhng trit thuyt nh nht nguyn lun, nh nguyn lun, a nguyn lun, v.v... u l bt ngun t s nhn thc sai lm v s c lp tn ti ny. Ci cn bn m bn h mun tm cu l ci mt, th nhng, sau khi pht hin s bt thng ca ci mt, h lin quay ra ging v ci hai, ci nhiu. i n khi pht hin ci hai cng nhng ci khc c s c s lin h mt thit khng th tch ri nhau, bn h bn quay tr li ni v ci mt. Th nhng, d l bn h c ging ni v ci mt, hay ci nhiu, nu s lm ln cn bn v t tnh cn tn ti, th kt qu vn l b tc, khng thng. i vi ci t tnh hu, m chng ta cho l t sinh thnh v c lp tn ti, trn phng din trc gic, chng ta khng th bit c n l sinh dit bin ha, m li c cm tng n l thng hng bt bin. Ging nh mt ngi, t lc nh n lc gi, tuy chng ta trong khi suy ngm, cng c cm tng rng ci s cao, thp, mp, m, gi, tr ca h, c rt nhiu bin i. Th nhng, v b ci chp kin v t tnh che m l tr, tuy cng tri qua s nghin ngm phn tch, nhng chng ta vn c cm tng rng y ch l s bin i bn ngoi, cn bn trong vn l ci ngi m chng ta gp t trc. Do y bit rng, s suy ngm phn bit cn khng nhn thy c s bin ha, hung chi l s trc gic. S thc, tt c cc php, khng lc no m khng trong trng thi bin i. c Pht ni cc hnh v thng, tc l trong mi mt st na (khong thi gian ngn nht) cng c s bin i, sinh dit. Bi v, chng ta trn phng din trc gic, khng th pht hin ci tnh bin ha ca cc php, nn mi cho rng chng l thng hng. Cc hc gi th gian cng ham chung bn lun v s thng hng ny, v y l gc ca cn bnh kin chp ca h. Li c mt s hc gi, trong s lin tng ca thc, cng c cm nhn s v thng, nhng v b ci kin
31
chp v s thng tr lm m m, khng th hiu r ngha chn thc ca s v thng, cho nn, nu khng chp l "ngoi ng trong tnh", th li cho rng trc sau khng c s lin h, v iu ny a n chp kin v s on dit. on kin ch l mt mt khc ca thng kin, trn cn bn, c hai khng c g khc bit, cng ging nh mt v hai. Tng qut, nh phn trn ni qua, t tnh c ba ngha: (1) T hu: tc l t th chn thc l nh vy. iu ny tri ngc vi chnh kin v s sinh l do nhn duyn ha hp. (2) c nht: v khng thy c th tnh ca s nng ta tn ti, nn cho rng mi php l mt c th, l c s i lp. (3) Thng tr: khng thy c s bin i trc sau, nn cho rng cc php l thng hng, nu khng li cho l on dit. Ba ngha ca t tnh, nng vo hai bi k u ca phm Qun Hu V m kin lp. V c ci s lm ln cn bn v " mt tc l ba, ba tc l mt " ny, m chng ta sinh khi cc s chp trc. Nhng l lun ca cc tn gio, trit hc trn th gian, v khng tha nhn tt c l Khng, rt cuc, u khng khi ri vo s sai lm chp kin v t tnh ny. c Pht ni tt c php u l duyn khi, duyn khi l khng c t tnh, y l mt phng tin thn diu nht qut sch ci sai lm cn bn ny. Duyn khi v t tnh, nh huyn nh ha, mi c th thnh lp s v thng m khng phm vo li on dit, khng c s tn ti ca nhng t th c lp, m cng khng c cc s i lp mt cch my mc. Tuy khng c t tnh, bt sinh (Hn: phi hu bt sinh ), m li c th ty duyn nh huyn nh ha. Phn u ca bn lun ni: "Chng phi sinh, cng chng phi dit, chng phi thng, cng chng phi on, chng phi ng nht, chng d bit", tc l mun ni r v ngha ny. Bi th, Khng tc l s qut sch ci t tnh kin ny. Gi nh, chng ta tha nhn ci chp kin v t tnh l ng,
32
Phn Gii Thiu
khng nhng trn phng din lun l khng th thuyt minh tt c s l, m cn, nhn v ci cn bn v minh chp trc ny, tr thnh gc ci cho s lu chuyn sinh t, khng th gii thot. Ci chp kin v t tnh, khng phi ch ring nhn loi mi c, m ngay c nhng loi ng vt h ng, nh heo, nga, b, ch, v.v..., bn chng, trn phng din trc gic, cng c s sai lm in o ny, chng qua, bn chng khng th dng ngn t din t m thi. Ci chp kin v t tnh ny, nu chp vo php, th c gi l php ng kin (php chp), cn nu chp vo hu tnh, th c gi l nhn ng kin (ng chp). Ph tr c ci chp kin v t tnh ny, tc l chng c php khng v ng khng. c Pht ni v php nh l mun lm cho chng ta c th thng t c thng ngha khng. Php duyn khi l c sc ca Pht Php; tng t, Khng cng l c sc ca Pht Php. Th nhng, nhn v s nhn thc ca cc hc gi c su c cn, cho nn Khng c ba loi khc nhau: (a) Phn ph khng: Cc nh Thin Thai gi l tch php khng (tch, ngha l phn tch), tc l trong khi qun st cc s vt, dng phng php phn tch, l gii chng ch l s gi hp, l khng, v thc th. Nh mt quyn sch, nu em phn tch thnh tng t, tng trang, th c th hin xut l n khng c t th chn thc. Ci phn ph khng ny, c th lm cho chng ta thng t chn tng, gii thot khi sinh t hay khng? Khng th! Phng php ny, khng phi l ci m hc thuyt Long Th mun pht huy. Cc hc gi th gian, cng hc gi Tiu Tha, u ni v ci khng ny. Ci khng ny khng phi trit , khi qun st phn tch, n ci cht im khng th cn phn tch c na, bn h tt nhin s chp trc (ci khng th phn tch ) l thc c. Cho rng tt c s vt u nng vo ci thc c ny m c thnh lp. Cho nn, tuy ni khng, th nhng, kt qu li l bt khng.
33
Ci bt khng ny, trn thc t, l phi duyn khi. Cng nh Hu B ni tt c php l c, sc php l tng cc vi, tng cc vi, cn tm php l tng st na, tng st na. y l ci hu qu (bt hnh) m php "phn ph khng" em n! (b) Qun khng: y cng c th gi l "duy thc khng", tc l trn phng din kh lc, thin c ca tnh cm, tt c php u ty vo quan nim m c s chuyn i. V nh tu tp php qun Du Gi, chng hn nh thp nht thit x, bt tnh qun, v.v..., u c th t n s th nghim v ci cnh "ty tm bin hin" ny. Nh la l c mu , l nng, th nhng i vi cc nh Du Gi, n c th s khng l , khng l nng na. Cnh ty tm chuyn, cho nn cnh l khng. "Cnh bt thnh thc" (Hn: ) ca Tiu Tha Kinh B, hoc "Hu tm v cnh" ca i Tha Duy Thc, u l c din ha thnh lp t s chng nghim php qun khng ny. Ci khng ny, so vi phn ph khng, tuy su sc hn i cht, nhng vn l cha c trit , bi v cui cng vn l bt khng! Cnh ty tm chuyn, cnh ng nhin l khng, th nhng, tm li khng phi l khng. Long Th Hc, v mun thch ng vi nhng chng sinh c cn c thp, nn i lc cng dng hai loi khng ny. Chng qua, hai phng php ny khng th a n s th ng chn l, khng th chng c gii thot. (c) Bn tnh khng: tc l qun st t tnh ca tt c cc php, xa nay vn l khng. Khng phi cnh khng, cng khng phi cnh chng khng, m qun tng l khng. Tt c cc php t nhn duyn sinh, duyn sinh ch l huyn tng ca s ha hp, bi th, qun st ci gi l t tnh chn thc, th thy rng chng chng c mt my may thc th no c. Khng c ci t tnh thng tr, c lp, t thnh, nn gi l Tnh Khng; m Tnh Khng cng khng phi l s ph nh ph hoi nhn qu, m ch mun ni tt c cc php u l gi danh. T ci duyn sinh v t tnh ny h th, c th trc tip ph tr c ci kin chp cn bn v t tnh. Phm
34
Phn Gii Thiu
l tn ti th phi l duyn khi, h l duyn khi th phi l Tnh Khng, t thu trit "Tt c php khng", v do y s khng cn min cng vn vo, un nn ra mt ci "bt khng" na. T tnh, l s vng hin ca s hun tp t v th, hn na, chng sinh nhn v s nhn thc khng chnh xc cho nn chp trc. T tnh l mt s in o cn bn, cn php duyn khi th khng phi nh vy. Cho nn, ph tr ci t tnh ny, ch l hin xut ci bn tng ca n, ch khng phi l hy hoi nhn qu. K hc tp gio php, t cc phng php khc nhau, thu r ci t tnh ny l bt kh c; k tu tp qun mn, trc tip qun st ci t tnh ny l bt kh c. Sau khi tiu tr c s lm ln cn bn kin chp v t tnh ny, th c th chng ng c v t tnh khng ca cc php, tin nhp cnh gii ca cc bc thnh. y l Tnh Khng qun, l chn ca c Pht khi ging ni v Khng. iii. Hiu r Thng ngha khng, thy ngha Trung o: c Pht ni v Khng, mc ch l mun dn t chng ta thy c chn tng ca duyn khi. Chng ta, v c chp kin v t tnh, nn khng th thu sut c duyn khi, vnh vin phi lun chuyn trong vng sinh t h lun. Mun nhn thc duyn khi, iu trc tin l phi hiu v Khng, tr dit chp kin v t tnh, mi c th nhn thy c duyn khi v t tnh, xa nay vn l khng tch. Ch c trong Tt Cnh Khng, mi c th trit thng t c nhn, qu, tnh, tng, lc, v dng ca duyn khi. Chng qua, thng t tnh Khng. c hai loi ngi: (1) n cn (cn c m n): tc l nhng k hc i Tha chng ng cnh gii Khng ging nh hng Tiu Tha chng nhp "n khng (ch thy khng, khng thy bt khng)". Bn h bit rng cc php do nhn duyn sinh l
35
Tt Cnh Khng, v t tnh. Trong lc nghe php (vn), suy t, tu tp, qun st Tnh Khng, h qun Tnh Khng nhng vn khng ri duyn khi. Bn h tuy bit rng, duyn khi l nhn duyn hu, gi danh hu, th nhng, nhn v qu thin trng v Tnh Khng, cho nn khi chng ng, bn h ch thy c tnh khng tch ca php duyn khi, cn tng duyn khi (nh huyn) tm thi n mt (khng hin tin). Tuy vy, ci Khng Tnh m cc hnh gi ny chng c, vn l trit , rt ro. (2) Li cn: nhm ny, tr tu thm hu, tinh nhu. Trong lc nghe php, suy t, gn lc, qun st duyn khi v t tnh khng. n lc chng c, tuy thng t c s tch dit ca V t tnh Khng, nhng li khng qu thin trng v Khng, cho nn gi l "bt kh c khng". Tuy bn h c th khng qun st duyn khi, nhng ng thi li c th trong Khng, thu r c ci tng nh huyn uyn nhin ca tt c cc php. y tc l "Tnh Khng khng chng ngi duyn khi, duyn khi khng chng ngi Tnh Khng". Th nhng, i vi nhng hnh gi (n cn) ch chng Khng Tnh, lc u bn h khng th ng thi qun khng v hu, n lc Bt Nh Tr chng c Khng, ci tng duyn khi li khng hin tin, i n lc Phng Tin Tr c th hiu r ci tng nh huyn ca duyn khi, li khng th chnh kin c s khng tch. Kinh in, nng vo cn tnh thng thng (n cn) ca chng sinh, nn ni: "Lc Bt Nh Tr nhp Tt Cnh Khng, dit tt c h lun, lc Phng Tin Tr xut Tt Cnh Khng, trang nghim Pht quc, thnh thc chng sinh (Hn: Bt Nh tng nhp tt cnh khng, tuyt ch h lun, phng tin tng xut tt cnh khng, nghim thc sinh , , , )"; hoc ni: "Tu nhn, i tt c cc php, u khng c ch thy (Hn: Tu nhn nht thit v s kin)", y cng l nhm vo nhng k n cn m ni. Cc B Tt n cn ny, lc va chng Tnh Khng v
36
Phn Gii Thiu
sinh, ch Pht lin n khuyn nhc, mi thnh, th mi t thin cn ca bn nguyn i bi, m "t khng xut gi", trong duyn khi huyn ha ca Tnh Khng m trang nghim Pht , thnh thc chng sinh. Cn cc v B Tt tr tu thng li, chng c "bt kh c khng", c th qun "khng hu ng thi, khng hu v ngi". i vi cc v thnh c th ny, Kinh ni: "Tu nhn khng ch no thy, nhng khng ch no khng thy (Hn: Tu nhn v s kin, nhi v s bt kin , )". Phi thnh tu c phng tin, mi c th chng nhp Khng Tnh. Trong Kinh, hoc ni hng Tiu tha trm khng tr tch, hoc ni B Tt ch chng Tnh Khng, th nhng, khng th nhn y m cho rng Tnh Khng khng liu ngha, hoc ly y lm cn c cho ci gi l "chn tnh bt khng". Bi v, d c t n cnh gii khng hu v ngi, thy c "gi danh m l tnh khng, khng tch m l gi danh", ca cc v B Tt, th cnh gii hin nhin vn l khng, m khng phi bt khng; iu ny khc bit vi t tng ca cc nh Chn Thng Lun. Cc nh Tam Lun Tng, Thin Thai Tng ca Trung Quc, u em ci l "khng hu dung hp v ngi" ny ng nht n vi t tng v diu hu "khng m thc s bt khng" ca cc nh Chn Thng Lun. S khc bit cn bn gia cc nh Tnh Khng v cc nh Chn Thng, l: (a) cc nh Tnh Khng cho rng Khng l trit rt ro, cn s hu ch l duyn khi gi danh, (b) cc nh Chn Thng Lun th cho rng Khng khng phi l trit , cn hu l ci chn thc, khng phi duyn khi. Tuy c hai loi cn tnh khc nhau, th nhng kt qu vn l nht tr. Trn phng din tu hnh chng c, tuy nhin, hoc thy "tt c php Khng", hoc thy trung o "tc khng tc gi", th nhng phng php h th, cng l nht tr. Qun st thm su t ng l "duyn sinh v tnh", ng nhp ng, ng s tt c php khng; t ca Tnh Khng ny tin vo, hoc l thy Khng, hoc l t n khng
37
hu v ngi. Ngi Long th ni: "V khng s c, nn khng b chng ngi (Hn: d v s c c, c v s ngi)". Bi th, khng lun li cn, n cn, u phi qun Khng trit (Hn: nht khng o ); t khng nhp trung o, t n tng duyn khi rt ro ca ci "khng duy danh". Nh vy, trong qu trnh tu tp, trc tin nn dng phng php "tt c php khng", ph tr chp kin t tnh cn bn ca phm phu, thng t php duyn khi tnh khng, sau chuyn nhp "diu cnh v ngi", ch khng th lp tc bt u t php qun "tc khng tc hu, tc hu tc khng"! Bn lun, tuy gi tn l Trung Qun, nhng trng tm l mun ni r php qun "tt c php Khng", thuyt minh t tnh ca tt c cc php bt sinh bt dit, v.v..., l bt kh c. y khng phi khng ni v vin trung, khng phi khng thm diu, m tri li l ch trng yu, l s chnh xc thm su. Nhng k trc tip t php qun khng hu v ngi m khi tu, khng nhng khng hin minh c s gn lc v m ng, hn na, li cng kh ph tr c ci chp kin cn bn v t tnh. Cc nh hc Pht Trung Quc c cu: "Khng s khng thnh Pht, ch s khng bit thuyt php". y chng ta cng c th ni th ny: "Ch s khng ph c kin chp v t tnh, khng s khng vin dung". Xin cc v bt u hc Pht, trc tin phi ph v cnh ca ngn cch phm thnh ny (tc l chp kin v t tnh), sau mi bn lun tip. b. Xin dng c i tha ln Tiu tha: Lc c Pht cn ti th, cc t c ha u l Thanh Vn, th nhng chnh Ngi li l k tu hnh B Tt m thnh Pht. C Pht v Thanh
38
Phn Gii Thiu
Vn, hai loi khc nhau, y l iu m cc hc phi i, Tiu Tha u cng nhn. T tng ca bn lun l: "S gii thot sinh t ca Pht v Thanh Vn ging nhau, ci cn bn ca s tri buc sinh t cng ging nhau". S lu chuyn ca sinh t l g? Tc l mi hai duyn khi: v minh duyn hnh, hnh duyn thc, v.v... Hin nay ni duyn khi Tnh Khng, tc l ph v vng xch duyn khi m c s gii thot. iu ny, khng nhng Thanh Vn nh vy, m ngay c c Pht cng t trong duyn khi m c gii thot. Cho nn ni: "Sinh t v gii thot l chung cho ba tha, m cn bn ca sinh t cng l chung cho ba tha". K no khng th ph tr c cn bn ca sinh t l s chp kin v t tnh, k khng th c gii thot. Mun ph tr chp kin v t tnh, phi c Bt Nh Khng Tr, cho nn Kinh Bt Nh ni: "Mun chng c Thanh Vn Tha, phi hc Bt Nh Ba La Mt, mun chng c Duyn Gic Tha, phi hc Bt Nh Ba la Mt, mun chng c B Tt Tha, phi hc Bt Nh Ba La Mt". iu ny, c th thy rng, khng nhng sinh t cn bn v sinh t c l chung cho ba tha, m c trong vic tu hnh, ci tr tu qun st (Hn: qun tu), cng u l tr tu thc tng Bt Nh. Ci t tng v s cng chung ca ba tha, kh hp vi t tng Pht Gio cn bn, nh ni: "Ba tha ngi chung trn ging gii thot (Hn: Tam tha cng ta gii thot sng )", y l mt th d in hnh. Chng qua, trong y cng c s khc bit nho nh, tc l, php Thanh Vn phn ln thuyt minh v ng khng, cn php i Tha phn ln thuyt minh v php khng. Tuy l ch ni v Khng c ch thin trng khc nhau, nhng ci ngha ca Tnh Khng, rt ro vn l mt. Ngi Long Th tng a ra mt th d: "la sinh ra t rm, cng la sinh ra t g, ch pht sinh tuy khc nhau, th nhng s nng ca hai bn ging nhau, khng th ni c s khc bit". Cho nn (mun) gii thot sinh t, cn phi thng t Tnh
39
Khng. Nh phn trn ni qua, nu nh i vi cc php, m cht ci chp kin v t tnh, nhn rng c mt ci t ng c lp tn ti, th y gi l php ng kin (php chp), cn nh, i vi hu tnh, m nhn l c mt ci t ng c lp tn ti, th gi l nhn ng kin (ng chp). Ci chp kin tuy c hai loi, nhng trn thc t, ch l s tc qui ca ci chp kin v t tnh. Chng ta, nu mun thng t ng khng, php khng, iu duy nht l phi t ci ca "ph tr chp kin v t tnh" m thm nhp, cho nn ni: "Ba tha cng chung mt ca gii thot". Phm Qun Php ca bn lun, ch th mt cch r rng: "Chng c tr tu v ng, v ng s, thng sut Tnh Khng, tc s c gii thot". Cc hc gi i, Tiu Tha, u cng nhn rng "Tnh Khng l ca ca s gii thot"; iu ny khc vi hc thuyt ca mt s hc phi i tha khc. Trn phng din thng t Tnh Khng Tu, i Tha, Tiu Tha u ngang nhau, nh th, s khc bit ca hai bn rt ro l ch no? y chnh l do nguyn i bi khng ging nhau. Cc v thnh Tiu Tha khng c nguyn i bi, khng pht tm B cu hu tnh, tri li, B Tt th pht tm rng ln, tu hnh rng ln, ph nguyn cu t tt c hu tnh. Chnh ti im ny, mi biu l c ci sai bit r rng gia i Tha v Tiu tha. Mt bn ch chuyn cu s li ch cho chnh mnh, cn mt bn th tu tp hnh Ph Hin. n nh phng din Tnh Khng Tu thy c thc tng, ch c s lng l khc bit, nh ni: "Ci Khng ca Thanh Vn, ging nh khong khng ca l chn lng, cn ci Khng ca B Tt, th ging nh khong khng ca thi h (Hn: Thanh Vn nh mao khng khng, B Tt nh thi h khng , )", th nhng, trn phng din th tnh, c th ni l khng c g sai bit. Bn lun ch trng n s gn lc chn l ca cc php, t ni v phng tin tu hnh
40
Phn Gii Thiu
chng qu, cho nn bn lun l chung cho ba tha. Chng qua, Kinh A Hm nghing v Thanh Vn, nn t ni v Khng, m phn ln ni v v thng, v ng, Nit Bn; cn bn lun nng vo cc Kinh Bt Nh, v.v..., nn nghing v php Khng, m cng dng chn ngha ca Kinh A Hm, ph phn kin gii ca nhng hc gi Thanh Vn t cho l thng t (Hn: hu s c Thanh Vn ), lm cho chn ngha ca Tnh Khng (ch pht xut ca ba tha) c cc hc gi Thanh Vn tip nhn, m cng l dn dt bn h tin nhp B Tt o. im ny, chng ta khng th khng bit. Cc hc gi thanh Vn, lc mi pht tm, dng v thng lm php mn phng tin vo o, thy s v thng sinh dit ca th gian thng kh bc bch, bn khn thit nhm chn sinh t, mong cu Nit Bn, cho nn bung b tt c, t lo t ngh n vic khc (Hn: thiu s thiu nghip ), m dc ton lc vo vic tu tp chnh hnh. B Tt th khng th nh vy, nu nh tm nhm chn th gian qu su nng, rt d lc vo ng ca nh tha. Nhn y, cc v B Tt vi tm i bi tha thit, t ch nhn ca Tnh Khng, tuy bit r th gian l v thng, kh; th nhng, li cng bit chng l nh huyn, v vy, mi c th khng b ng dc tri buc, trong cnh sinh t nh huyn ny m li ch chng sinh, khng cp thit cu xut ly ba ci, chng nhp Nit Bn. Trng tm ca Kinh A Hm l php Thanh Vn, cn trng tm ca Kinh Bt Nh l B Tt o. Bn lun l php chung cho ba tha, c bit thuyt minh v ngha Khng, m cng ngm ngm dng i Tha lm trung tm im. Thy chn l, on vng hoc, y l ch chung cho i, Tiu Tha. Cn nh s khc bit gia hai bn, c th ni rng: "mt bn vin
41
mn, mt bn cha vin mn; mt bn c th qun c hai , mt bn khng th qun c hai ; mt bn phin no tp kh u dit tn, cn mt bn tp kh vn cha c thanh lc". c. Kho lo trong vic lp chnh ngha, ph t thuyt: Phm l mt loi hc thuyt, u phi nn kin lp th h ca chnh mnh, v ph phn hc thuyt ca tng phi khc. Trong Pht Gio, khng lun l i tha, Tiu Tha, u phi thuyt minh v s lu chuyn sinh t th gian, s hon dit Nit bn xut th gian; hn na, phi nn nht qun trc sau: ni lu chuyn th no, th ngc li con ng , s phi l s hon dit, quyt khng th trc sau mu thun (Hn: quyt bt lnh khi l to ). Chng qua, ph, kin lp, i lc mang nng tnh cht ch quan. Ai cng c th ni rng mnh c th ph k khc, kin lp hc thuyt ca mnh, th nhng k khc cha chc tha nhn mnh l ng. Cho nn, khi chng ta dng l do g ph k khc, chng ta cn phi lm sao khng b ch th dng cng l do tr a chng ta, iu ny mi c th gi l ph k khc, kin lp chnh mnh. Long Th Hc ph tt c hc thuyt, mt cch thc t, mc ch cng l kin lp gio thuyt ca chnh mnh. Lu chuyn, hon dit, l nhng iu m m cc nh hc Pht cn phi kin lp. Hin nay, t ch nhn ca duyn khi v t tnh, quan st tt c, i vi nhng ch khng c chnh xc, hoc khng hp l, em ci l lun m i phng tha nhn, hin th s mu thun kh khn (Hn: mu thun khn nn) ca chnh bn h. Ging nh cc hc gi ca nhng hc phi y quyn uy, nh Thng Lun, S Lun, bn h u t ci nhn thc ti, th nhng, mi phi ch trng mt bn, hoc ch trng nhn qu ng nht, hoc ch trng nhn qu khc bit, hoc trong nhn
42
Phn Gii Thiu
c qu, hoc trong nhn khng c qu; trn phng din qun st lun l, bn h u b b tc. S kh khn c bn ca bn h l s chp trc vo ci t tnh c thc. Cho nn, khi c Pht ni php duyn khi, Ngi cho rng ch c php duyn khi khng, v ng, mi c th kin lp tt c. Ngi Long Th ni: "Nu nh cn mt t th bt khng, d l rt nh, trn phng din thuyt minh lun l, tt nh s pht sinh nhng chp kin nh thng, on, nht, d (khc), hu, v, v.v..." Cho nn, tt c php bt khng, khng nhng khng th ph k khc, m cng khng th kin lp chnh mnh. Bn lun ni: "Nn bit, chnh nh vo ngha Khng, m tt c php c thnh lp", c ngha l "tt c php, phi trong Khng, mi c th c kin lp, mi c th lp lun chnh xc, khng chp trc mt bn, khng b ngoi o ph bnh ph, m ni no cng c thng t v ngi". y l mt trong nhng lp ngha c sc ca bn lun. Ct vn, ph (Hn: nn ph ) i phng, khng phi ch mt ln l xong chuyn, bi v khi chng ta ct vn, ph i phng, bn h cng c th quay li ct vn, ph chng ta. Chng ta dng lp lun no ph bn h, th bn h cng c th em nhng lp lun phn kch li. Tnh trng ny, trong tt c gio phi i, Tiu Tha, l iu rt r rng. V nh, cc hc gi Duy Thc ph Tiu Tha, cho rng ngoi sc khng c ci cc vi thc s hin hu, lp lun rng: "Ci cc vi m cc bn (Tiu Tha) chp l thc c, n c su phng phn? hay l khng c? Nu c su phng phn, th vn cn c th c phn ct, lm th no gi n l cc vi? Cn nu khng c su phng phn, phng phn khng c, lm sao li gi n l cc vi sc?" Bn h ph ci thuyt l cc vi ca ngoi sc xong, bn kin lp thuyt l: "Ch c s bin hin tng st na, tng st na ca ni tm (l c thc, cn ngoi cnh l khng c thc)". Th nhng, chng ta
43
cng c th dng cng phng php, ct vn v ci ni tm nh sau: "Ci tm nim (st na bin hin) m bn (Duy Thc) ch trng, l c hay khng c di (ngha l c khong cch trc sau)? Nu c, th khng phi l st na, nu khng c, th ci st na v phn (khng c di) l sinh dit ng thi? hay sinh dit khc thi? Nu sinh dit ng thi, y l s mu thun khng thng, cn nu sinh dit khc thi, trc sinh sau dit, n chng phi l ci phi st na hay sao?" Ct vn ti lui nh th ny, c th ph ci thuyt v ni tm l c thc ca bn h. Li cng ging nh c T B, t nm un, kin lp ci bt kh thuyt ng. Khi ct vn bn h, hi l: "Ci ny (bt kh thuyt ng) l gi hu? hay l thc hu? Nu l thc hu, th phi ri nm un m c t th ring bit, cn nu l gi hu, ti sao c th ni nm un c ci bt kh thuyt ng khng phi l nm un (Hn: bt tc un)". Li cng ging nh Duy Thc Tng, khi ph thuyt l v chng loi ca Kinh B, cng dng phng php hai ca (Hn: song quan ) gi hu thc hu ny. Th nhng, chnh bn h, chng t li l phi gi phi thc, hn na, chng t , c th ni va l th tc hu, va l thng ngha hu (y l mt s mu thun). iu ny, tuy ph c i phng, nhng vn khng thnh lp c hc thuyt ca chnh mnh, cho nn loi ph kin lp ny, khng phi l kho lo (Hn: thin xo ). Ngi Long Th, ng trn lp trng "tt c php Khng", tt c l duyn khi gi danh, nh vy mi c th ph lp tt c mt cch kho lo c. Nu nh tt c php l thc ti, thng tr, c lp tn ti, th khi hai php A, B, pht sinh quan h, bn ni chng l ng nht? hay l khc bit? Nu l khc bit, th hai bn u l c lp, khng c s quan h no ng ni c, cn nu l ng nht, th chng nn phn bit l hai php A, B. Nu nh bn ni va ng va khc, hoc chng ng chng khc, th iu ny
44
Phn Gii Thiu
l bn t mu thun (Hn: t ng tng vi ). Cho nn, ch c s tha nhn rng cc php l "khng v t tng", l duyn khi gi danh, hai bn u khng c tnh c lp bt bin c nh, m c hai u l do nhn duyn ha hp sinh ra, hai bn u phi nng ta vo nhau m tn ti, v hn na, li c tnh thng nht; chng qua, mi bn c hnh thi bt ng, m cng khng phng ngi rng mi bn u c tnh cht c th v sai bit. Nh vy, t s v t tnh, khng ng khng khc, kin lp ci gi danh tng i l s ng v s khc. Ct vn i phng, kin lp chnh mnh, u phi trong tt c php Khng m hon thnh, cho nn ni: "Tch la Khng m thuyt php, tt c u l li lm, nng vo Khng m thuyt php, tt c u l kho lo". iu ny, thc s, l mt c sc ca bn lun. C ngi ni: "Long Th Hc, v mun ph s chp trc vo thc hu ca ngoi o, Tiu Tha, cho nn nhn mnh v tt c php Khng". iu ny khng hon ton chnh xc. Long Th Hc c bit xin dng php Khng, l v mun khai pht s thm su ca php duyn khi. Nh Kinh Bt Nh ni: "S thm su, chnh l ngha Khng (Hn: thm o gi, khng th k ngha , )". y cng l ci php tc ph bin chnh xc nht khai pht, gn lc (Hn: quyt pht ) php duyn khi, hon thnh s "h tng thnh lp mt cch v ngi" gia khng v hu. iu ny, phi cn n s ph phn, qut sch tt c s sai lm, mi c th khai hin c. Bn lun xut hin trong thi k cc hc phi Tiu Tha cng ngoi o ang honh hnh, nn phn ln em bn h ra lm i tng cho s qun st, y l iu ng nhin. Xa nay, chng sanh vn c kin chp v t tnh, cho nn iu ch yu l ph tr ci kin chp cn bn ny. Th nhng, mt s phm phu c tr tu th gian, li mun em ci
45
t tnh kin ny, xem n nh bn th ca vn hu, lm s bin h cho ci t tng ca bn h. Ci tr tu h vng th gian ny, nu ngoi Pht Php, th gi l ngoi o (tng gio, trit hc, v.v...), cn trong Pht Php, th c mt phn hc gi Tiu Tha (khng hp Pht), v nhm Phng Qung o nhn ca i Tha, cn phi c ph. Bi th, chng ta phi suy ngm k lng ch nhn (Hn: kin a ) ca mnh c chnh xc hay khng? C phi mnh ang sinh hot trong ci t tnh kin ny hay khng? Khng nn cho rng Trung Lun ch l chuyn mn ph ngoi o v Tiu Tha. C c c ni: "Tam Lun9 ph tt c ngoi o, Tiu Tha, tc l qu trch t tm", iu ny qu thc l ch l. Qun mn ca Trung Lun, l phng php qun ph t tnh. Bit c ci phng php ph ny, i bt c k no chp trc vo thc hu, u c th ph bn h. Khng nn chp trc vo sch v, ch hiu l bi k ny l ph phi ny, bi k kia l ph phi kia, m khng bit kim im t tm mnh, khng bit ty c ng dng. Xa nay, nhng hc gi hc tp v Khng, thng pht sinh mt kin gii sai lm, cho rng: "Khng, ngha l tt c u l khng v s hu (hon ton khng c)"; bit c ci khng v s hu, bn cho rng tt c u l gi hu, ci g cng mun (Hn: yu c ), mun ci g cng phi vin dung qun nhip. Hc Khng cch ny, qu thc l hng bt! Ging nh ch ny c mt con dao, qun st t tnh chn thc ca n, ni n l khng c, th nhng con dao gi danh m th tc cng nhn, vn l hin hu. Li na, nu y vn khng c con dao, ng nhin ni l khng c dao, nhng nu ngc li ni l c dao, iu ny chng phi l mt s ngc ngo qu ng hay sao? C th ni, y l hon ton khng bit cch lp ph. "Tt c php Khng" l ph tr ci t tnh chn thc, ch khng phi l
46
Phn Gii Thiu
ph hoi s gi danh ca th tc. Th nhng, duyn khi gi danh, khng ging nh ci u th hai, hoc cnh tay th ba (hon ton khng c), cho nn trong th tc , tt c l gi danh, nhng m s gi danh c, gi danh khng, vn l c s phn bit. Li nh Thng , T Ti Thin, Phm Thin ca ngoi do, hoc cc sc v phn, st na tm, v.v..., trong Pht Php, u l nhng s vng chp. Nu cho rng nhng ci cng l duyn khi gi danh, t s to thnh s kin t chnh bt phn, thin c bt phn. Ni s lc, tt c nhng s vt m su cn sng sch (Hn: minh tnh ) ca chng ta nhn thc, trong s nhn thc thng thng th gian (c nhng ci m khoa hc cho l chn thc cng bao gm trong phm vi ny), xc nhin l c th cht v tng dng, cn phi tha nhn l chng tn ti. Nu nh ph nhn s hin hu ca chng, tc l tri ngc vi th gian. (Trong s nhn thc thng thng ny, t nhin cng c s lm ln, th nhng, (1) v chng ta nhn quen nn cho rng chng l chnh xc, (2) hoc s sai lm cn tim n cha c chng ta pht gic, nhng s kin nh vy, vn cn nh n tr tu ca th gian suy cu, pht minh). B Tt, nu chng ng tt c php Khng, chnh kin (thy ng) s tn ti ca duyn khi, th cnh gii ca cc ngi li cng khng phi l ch hiu bit ca nhng kin thc thng thng th gian. S lp ph kho lo ca ngi Long Th, nu quy np li, th c hai im: (1) Php th gian v php xut th gian, u kin lp trn mt nh ngha cn bn: "s sinh t th gian tc l tnh Khng duyn khi, cn s thot ly sinh t xut th gian, cng l tnh Khng duyn khi". im bt ng l ch c th l gii, hay khng th l gii Tnh Khng. Nu c th l gii, th s ng nhp php xut th, cn nu khng l gii, th s ri vo php th gian. Cho nn, mt cnh hoa, mt ngn c ca th gian, nhn n hnh, qu xut
47
th gian ca B tt, u l Tnh Khng duyn khi. y tc l t n s nht qun ca php th gian v php xut th gian. (2) Php Thanh Vn v php B Tt, u c kin lp trn s gii thot cn bn khi ci cn bn ca sinh t l t tnh kin, ngha l Thanh Vn t Tnh Khng duyn khi m c gii thot, B Tt cng t Tnh Khng duyn khi m c gii thot, ch bt ng l hnh nguyn i bi ca B Tt vt qu Thanh Vn. iu ny l t n s nht qun gia php Thanh Vn v php B Tt. Ngi Long Th, thm nhp php duyn khi ca Pht Php, trn phng din ph lp, c th ni l t n s kho lo tuyt nh. 4. Trung Lun ti Trung Quc: Trong Pht gio, Trung Lun ca ngi Long Th, khng lun l t n , Ty Tng hoc Trung Quc, u dn khi nh hng rt ln! Hin nay, chng ta s ch cp n Trung Quc. T lc ngi La Thp ti Tiu Dao Vin Trng An phin dch kinh in, cc nh hc Pht Trung Quc mi bt u thy r c ngha chn chnh ca Pht php i tha. Trc , tuy cng c ngi bn lun v Khng, th nhng i vi ngha chn thc ca Khng, bn h khng my ai hiu r. Trong nhm t ca ngi La Thp c vi v ng gi l nhn ti kit xut, m trong ngi Tng Triu l ngi thnh tu bc nht. Ngi La Thp tng khen ngi Tng Triu l ngi "l gii ngha Khng bc nht t Tn". S quan h gia hai ngi cng rt l mt thit. Trc khi ngi La Thp n Trng An, ngi Tng Triu n C Tang (ni ngi La Thp ang tr ng) y ch; sau li thp tng ngi La Thp n Trng An v gn gi ngi khong mi my nm. Ngi Tng Triu c son quyn Triu Lun, cng Duy Ma Kinh Ch, t tng rt gn gi vi chnh ngha ca Long Th Hc, ngoi ra cn c
48
Phn Gii Thiu
quyn Bo Tng Lut, tng truyn cng do ngi Tng Triu son, th nhng y ch quyn sch do ngi Thin Ha T i ng ngy to. K n, c hai ngi m nh, Tng Du, t tng v Khng cng tng i chnh xc. Cho nn ngi La Thp cng tng ni: "Truyn tha s nghip ca ta, chc phi nh vo Tng Triu, Tng Du, m nh?" Li c mt v, tuy gn gi ngi La Thp khng lu, l ngi o Sanh (c k l mt trong bn i t ca ngi La Thp). Ngi o Sanh, t ca ngi Trc Php Thi Nam Kinh, l ngi rt thng minh, th nhng n Trng An cha c bao lu th li ra i, v th i vi i vi hc thuyt Tnh Khng ca ngi La Thp cha c c hi thm nhp, m cng khng tha mn. Sau khi tr v Nam Kinh, ngi khng nhng khng hong dng gio hc ca ngi La Thp m li "dung qun" Nho Pht, tng hp gio thuyt chn thng. Ngi c son quyn Tht Trn Lun, gn ging nh Pht Tnh Lun, n Ng Lun, u khng ph hp vi kin gii ca ngi La Thp. Sau khi ngi La Thp vin tch hai ba nm, Trng An i lon; v h tr chnh ca Pht gio l vua Diu Hng bng h; ngnh Long Th Hc ca ngi La Thp khng c c hi pht dng mnh m, c bit l ngi Tng Triu mt sm, khi ang cn tui thanh xun, y l mt s tn tht ln lao cho s truyn tha gio ngha i tha ca ngi La Thp. em kinh lun ngi La Thp phin dch truyn b n phng nam l cc ngi Tu Quang, Tu Nghim, rt tch cc trong vic phin dch, tuy th, gio php m cc ngi hong truyn li khuynh hng v kinh Hoa Nghim ca ngi Gic Hin (Lc Thp Hoa Nghim) v kinh Nit Bn ca ngi m V Sm. Lc phng nam, kinh in khuynh hng v chn thng c phin dch dn dp, vi mt s lng ln lao, chng hn nh kinh Nit Bn, Kim Quang Minh, Thin Gii, Lng Gi, v.v..., bi th, Tnh Khng Hc
49
ca Trung Quc, t lc ban s khng pht trin c rng ln. iu ch yu l t tng ca ngi Trung Hoa so vi n c mt s cch bit ng k; ngi Trung Hoa cho rng tt c lun in ca B tt, tt c kinh in i Tiu tha, u l nht qun, cho nn tuy cng ca ngi nhng dch phm ca ngi La Thp, tn thn Tnh Khng, th nhng, ham chung em cc loi t tng hn hp li thnh mt khi (Hn: dung vi nht l). iu ny, lm cho i tha t tng Tnh Khng v t tng Chn Thng, t lc ban s, c khuynh hng hn hp vi nhau thnh mt. t lu sau, t tng ca cc t ca ngi La Thp , t phng bc truyn xung vng Giang Nam, phn ra thnh ba h thng chnh: (1) Thnh Thc i Tha: Nhm ny cho rng ba b Trung Qun Lun, Bch Lun, Thp Nh Mn Lun, thin trng v Khng, t bn lun v s tng; cn b Thnh Thc Lun, cng do ngi La Thp dch, khng nhng thuyt minh v nhn khng (ng khng), php khng (tng t nh Tnh Khng), m li bn lun nhiu v s tng, do nhm ny cho rng Thnh Thc Lun l chung cho ba tha, hn na t tng ca b lun ny ngang hng vi thuyt l v Khng ca i tha, cho nn dng kin gii v khng hu ca Thnh Thc Lun ging gii cc b kinh i tha, nh Php Hoa, Nit Bn, nhn y to thnh mt hc phi tng hp gi l Thnh Thc i Tha. Vo triu i T, Lng, hc phi ny long thnh n cc im. Nhng nhn vt chnh trong phi ny nh ngi Tng Tung Bnh Thnh, Tng o Th Xun, u l t ca ngi La Thp. Bn h t Trng An qua min ng, k n Bnh Thnh, Th Xun, ri li tip tc n Nam Kinh, sau li tip tc xung n min nam sng Dng T.
50
Phn Gii Thiu
(2) Tam Lun i Tha: H phi ny c lin h mt thit vi phi Thnh Thc i Tha. Mt trong nhng nh tin phong ca nhm ny l ngi o Lng cha Bc a Bo i Nam Tng. Ngi l t vng Quan H n, hong dng t tng "nh th gio", y l mt trong nhng yu ngha ca Tam Lun Tng trong thi k u. t ca ngi l ngi Tr Lm, l ngi vng Cao Xng. Ngi o Lng lc cn tr tng Trng An hc tp t tng "gi danh khng" ca ngi Tng Triu. Hai ngi o Lng v Tr Lm, vo thi k u ca Tam Lun Tng, ng gp rt nhiu. Cui i T, c ngi Tng Lng l ngi Liu ng (vng ng bc) n phng nam, ti ni Th H cng kch kch lit phi Thnh Thc i Tha; ngi c bit hong dng Tam Lun, Hoa Nghim, xc lp phc hng li Tam Lun Tng ca ngi La Thp. Th nhng, v sau ai l ngi truyn tha ca ngi, chng ta khng c bit r. n triu i Trn, Ty, Tam Lun Tng t n s ton thnh; hc phi ny dng Trung Lun, Bch Lun v Thp Nh Mn Lun lm ba b lun c bn gn lc nhng t tng khng v hu, ri t ch t tng cn bn ny, cu thng tt c cc kinh lun. Vo khong i Ty, ng, ngi i s Gia Tng l v i tp thnh t tng ca Tam Lun Tng. Trn phng din t tng, tuy ngi cng thi dng rt nhiu tinh hoa ca phi Thnh Thc i Tha, nhng ngi li cc lc ph xch hc phi ny. Ngi chu nh hng rt nhiu ca phi a Lun phng bc, v ca phi Nhip Lun phng nam, cho nn khng nhng ngi dung hp nhng kinh in "chn thng", m li cn cho rng hai ngi Long Th v V Trc l nht qun. Bi th, Tam Lun Tng rt cc cng vn l mt hc phi tng hp. Nhng k mun nghin cu tam lun, trc tin phi nn nhn thc r rng l mnh mun hc tam lun, hay mun hc Tam Lun Tng. Nu nh ch mun hc tam lun, th t tng ca Tam Lun Tng ch nn dng tham
51
kho, bi v t tng ca hc phi ny pha trn t tng ca trng phi "chn thng duy tm". Nu hc Tam Lun Tng, th khng ch hc tam lun, m nhng kinh in i tha nh Php Hoa, Tnh Danh, Thng Man, Nit Bn, v.v..., cng u l nhng kinh in trng yu ca Tam Lun Tng cn phi nghin cu. Cc vn nh phn gio, tu hnh, on hoc, v th, Pht tnh, v.v..., u phi nn thu hiu r rng. Nu nh cho rng tam lun (ba b lun) l Tam Lun Tng, th y l iu phi thng lm ln. (3) Thin Thai i Tha (t i Trn chuyn v phng nam): Ngi Nam Nhc Tu T, ngi Thin Thai Tr Gi, cc v ny l t vng Bnh Hn L di c xung min nam; trc tin n ni Nam Nhc, sau n Dng (Nam Kinh), cui cng di n ni Thin Thai Trit Giang. Thin Thai Tng cng l mt chi phi ca Long Th Hc. Ngi Tu T i vi hai kinh Bt Nh v Php Hoa u xem trng nh nhau, cn ngi Tr Gi li c bit xem trng kinh Php Hoa v Nit Bn, cho nn khi phn gio, ngi xp hai kinh ny vo cp bc ti cao, ti cu cnh. Do y, cc hc gi Thin Thai, so vi Tam Lun Tng, chu nh hng rt nng hu ca phi Chn Thng Duy Tm. Tng phi Thin Thai, khng nhng hp thu nhng t tng ca Thin Tng, a Lun Tng phng bc, m cn hp thu nhng t tng ca Thnh Thc i Tha, Tam Lun Tng, Nhip Lun Tng phng nam, t t chc thnh mt th h t tng hng v ca tng phi mnh. Do y, so vi Tam Lun, Thin Thai li cng l mt hc phi tng hp t tng ca nhng hc phi khc. Ngi i s Tr Gi i vi b i Tr Lun ca ngi Long Th c bit nghin cu rt thm su, i vi nhng hc phi nam bc, ngi va ph phn va qun nhip. Ngi c th y c trc tip vo kinh in i Tiu tha, em tt c t tng ca nhng hc phi thi , lp thnh mt h thng c t chc rt nghim mt.
52
Phn Gii Thiu
Tinh ty ca ngi l php ch qun, do bit rng, Thin Thai Tng, so vi Tam Lun Tng, cng xc yu v sung thc. Chng qua, Tam Lun Tng c rt nhiu t tng tip cn vi Long Th Hc hn so vi Thin Thai Tng. Cn phi Thnh Thc i Tha th li cch bit Long Th Hc qu xa, th nhng, i vi cc hc phi khc Trung Quc, phi ny li c nhiu quan h rt mt thit. i vi Tam Lun Tng v Thin Thai Tng, chng ta cng nn nghin cu tham kho. Cc nh Tam Lun Tng, khi ni v "hai u khng", c ba loi phng ngn, ngha ch yu: (a) Th tc trung khng t tnh chp, thng ngha trung khng gi danh chp (Trong th tc ph tr chp trc vo t tnh, trong thng ngha ph tr chp trc vo gi danh): C ngi cho rng s gi hu l hu th, c ngi cho rng s gi hu l v th; th nhng bn h u cho rng ci gi php khng th khng c, cho nn chp rng ci gi th, hoc gi dng l c thc. V mun ph tr s chp vo ci gi ny, cho nn ni "trong thng ngha php tr chp trc vo gi danh". y l hai ph tn tt c tnh chp. (b) Th tc khng, ......, Khng trong thng ngha khng c ngha l dit tr ci gi hu nh huyn. Lm sao c th ph tr nhng nhn qu gi hu nh huyn c! Phn trn ni dit tr ci gi, ch c ngha l dit tr s chp trc v gi. Cho nn ngha chn thc ca "khng trong thng ngha " l "huyn hu tc l khng tch", hin th tnh tch dit ca cc php gi danh. Hai ny, trong s duyn khi huyn hu, xa la s vng chp vo t tnh (khng trong th tc ), hin th th tnh khng tch ca thng ngha
53
(khng trong thng ngha ). (c) Ci khng m th tc ni n, cng vi ci khng m thng ngha ni n, tuy c v nh trong th tc ph tr t tnh chp, trong thng ngha gi hu tc l khng tch; k thc, c hai c cng mt ngha, khng phi l s i lp. T lp trng khng tch m ni, trn phng din duyn khi, xa la tnh chp (th tc), th chn tng ca Tnh Khng s hin ra (thng ngha), ging nh bng ti i th nh sng s n, khng phi l hai vic khc nhau, cho nn ni: "dng s ph tr lm s hin th". T phng din huyn hu m ni: "ph tr t tnh mi l duyn khi gi danh (th tc), duyn khi khng tch, k thc, trong khng tt c u v ngi (thng ngha). Ba loi thuyt minh ny, chng qua ch l mt phng thc m thi, k no hiu c, ch cn mt cu "duyn hu tnh khng", hoc gn hn na, ch cn mt cu "duyn khi" l . Trong Tam Lun Tng, khng hu l v ngi. Mc ch mun thuyt minh duyn khi tc l khng, l gi, l trung, th nhng trong s thuyt minh, c bit ch trng nhiu n s "xa la tt c chp trc", hin th s "tt cnh thanh tnh". Cn cc hc gi Thin Thai, khi bn lun v duyn khi tnh Khng, ch trng n phn trung o (khng gi v ngi), cho rng Trung thng nht tt c mi php, ng trn lp trng khng hu v ngi, ton th tnh ca khng tch va uyn nhin (huyn hin), x li mi s chp trc l khng, uyn nhin hin hu (huyn hu) l gi, thng hp hai ci khng gi l trung. Ba ci khng gi trung ny, tuy mt m ba, tuy ba m mt. Ngi Trung Quc a chung "vin dung", ai cng c cm tng rng t tng ca Thin Thai Tng l vin dung, l lun vin dung, Tam Lun Tng khng bng Thin
54
Phn Gii Thiu
Thai Tng. K thc, Tam Lun Tng xem trng Trung Lun, ch bn v nh , so vi Thin Thai Tng, gn gi vi Long Th Hc hn. V phng din "ly vng hin chn", th Thin Thai gn ging vi Tam Lun, th nhng, v vn thng hp tt c khng hu v ngi, th Thin Thai Tng li pha trn rt nhiu t tng v Chn Thng. 5) T chc ca Trung Lun: Chng ta nu bit t chc ca mt b lun, th i vi ni dung ca ton b lun cng s c c mt khi nim s lc thit yu. Th nhng khoa phn (phn nh khoa mc) Trung Lun l mt iu rt kh khn. Cc v c c, i vi s c lp ca mi phm, khng th lin qun trc sau. Trung tm ca bn lun l mun hin th rng tt c php th gian, xut th gian, mi php u l v t tnh khng, khng ging nh ci thy ca phm phu, ngoi o, hoc cc hc gi Tiu tha t nhn l thng t. Cho nn trong phn lun vn, gn nh mi phm u cp n tt c, th nhng khng th ni hon ton khng c th lp. Chng ta khng nn nhn t phng php ph tr, m nn nhn t phng din i tng b ph l ai, th c th nhn thy bn lun l bao trm ton th Pht php, v dng Tnh Khng qut sch tt c mi s chp trc. Bn lun dng kinh A Hm lm i tng. Kinh A Hm l Pht gio cn bn, t tng ca n l "Ti (Pht) ni duyn khi"; duyn khi l "khng ch hnh". Chnh kin duyn khi tnh khng mi c th chnh kin thnh gio ca c Pht. Bn lun t ci nhn tnh khng duyn khi, xy dng tt c c s ca Pht gio. C ngi cho rng ngi Long Th chuyn
55
ni v "tt c php khng", y l mt iu lm ln n cc im. kin ca ngi Long Th l "Pht php (th gian php, xut th gian php) khng phi ch c phm phu, ngoi o, m ngay n c phn ln hc gi Tiu tha, cng khng th bit; ging nh nhng iu h ni u l sai lm, cn phi l gii tt c php khng, mi c th l gii chnh xc tt c Pht php." iu ny c th ni rng mun khai pht ngha thm su ca kinh A Hm, phi dng tr quang "tnh khng v s c", mi c th hin th Pht gio chn thc. Pht gio chn thc, t nhin s l Thanh vn tha chn thc, m cng l B tt tha chn thc. Cho nn c c c ni: "Tam Lun l v s c tiu, v s c i". Ni mt cch khi lc, kinh A Hm ni rng v "duyn khi hu", t duyn khi hu ch s lc bn tnh khng tch. Tiu tha A t m khng trnh c vic b st "bn tnh khng" m ni v "nht thit hu". Kinh in i tha t mi "duyn khi hu" m khai th "bn tnh khng" ca mi php. Bn lun l t chnh kin "php bn tnh khng" m ni khng v php duyn khi. Bn lun tuy l lun i tha, nhng ch qun st, ph u l ch m kinh A Hm khai th v duyn khi hu, cng l nhng ch vng chp ca cc lun s Tiu tha, v y cng chnh l hc gi i tha khai hin ngha thm su ca kinh A Hm. Hai bi k u ca hai mi by phm, l tc gi knh l c Th Tn, hin th c Pht ni php duyn khi thm su, khin cho chng sanh c th xa la c h lun in o, m chng c tnh tch dit ca cc php. Sau cng, c mt bi k, l tc gi kt lun tn thn c Th Tn, ca ngi c Pht t bi ni ln php vi diu thm thm, lm cho hu tnh xa la tt c mi kin chp. Phn gia hai mi by phm ni rng v chnh qun duyn khi.
56
Phn Gii Thiu
Trong s phn nh khoa mc ca b lun ny, Tam Lun Tng y vo quyn Thch Lun ca ngi Thanh Mc, cho rng hai mi lm phm u l "ph s m tht ca i tha, ni r i tha qun hnh", con hai phm sau cng l ph s m chp ca Tiu tha, ni r Tiu tha qun hnh. Cn cc hc gi Thin Thai ni: "Bn lun dng duyn khi lm tng, phm hai mi su chnh l ni v duyn khi, ti sao nht quyt phn nh l Tiu tha?", v th cho rng ton b hai mi by phm u l ni v Pht php. Nu ni ring bit, th hai mi lm phm u ni v php B tt, phm hai mi su Qun Mi Hai Nhn Duyn, thuyt minh php Duyn Gic, cn phm cui cng thuyt minh php Thanh vn. Hin nay chng ta khoa phn Trung Lun, s khng phn chia i tha, Tiu tha, bi v ngha l ca Tnh Khng l chung cho ba tha. Hai phm u qun tng qut php duyn khi "bt bt", cn cc phm sau l qun ring bit php duyn khi bt bt. Trong phn tng qut: Phm mt, Qun Nhn Duyn, ch trng n "qun tp v sanh". S lu chuyn sinh t, h tng sinh khi ca nhn qu, l s duyn khi sinh sinh khng cng, hin ti qun st tt c php l v sinh. Phm hai, Qun S Chuyn ng, ch trng n "qun dit bt kh". S hon dit Nit bn, ging nh t sinh t n s nhp Nit bn. Hin nay tng qun mi php u l t tnh khng, khng c mt php no t ba ci i n Nit bn. Hai mi lm phm sau, ring bit qun t , qun kh l tnh khng,
57
qun tp l tnh khng, v.v... Qun th gian (kh), c ba phm: (a) phm Qun Su Tnh, phm Qun Nm m, phm Qun Su Chng. y l qu kh ca th gian, hu tnh b qu bo kh, tc l c ba th ny (m, nhp, gii). S xp t trong b lun ny, khng hon ton ging vi th t m chng ta thng thy l nm un, mi hai x, mi tm gii (un, x, gii), th nhng, y li l bn ngha ca kinh Tp A Hm. Su x, nm un, su gii ho hp c gi l hu tnh. iu ny ging nh X Li Pht A T m, Php Un Tc Lun, u t x trc un. y l "kh " ca hu tnh; qun t tnh khng ca th gian kh, cho nn c ba phm ny. Qun th gian tp, c mi hai phm (t phm Qun S Nhim v K Nhim cho n phm Qun v Nghip), y li c th phn lm ba loi: Nm phm u, ni v hoc nghip c sanh ra, ba c, ba tng hu vi, to nghip, th bo, nhn v php u khng. Hai phm k, ni v s lu chuyn sinh t, t trong s sinh khi ca sinh t tng tc, qun st n khng c ba i, khng c bn to tc (t, tha, cng, v nhn). Nm phm k, thuyt minh cc hnh l khng tch. Sau khi ni v th gian tp, k phi bn v th gian dit. Th nhng, th gian tp, thc s c th dit c khng? y hin th s v t tnh khng ca th gian tp, cc hnh v thng, khng c thc tnh, y mi c th gii thot, m
58
Phn Gii Thiu
s gii thot cng ch l gi danh khng thc. Qun th gian dit, c tm phm: Phm u, Qun Php, thuyt minh hin qun, qun tt c php tng v ng v ng s, xa la s tham dc m ng nhp php tnh. Ba phm k (Qun Thi Gian, v.v...) thuyt minh v hng v c ca ba tha, phi tri qua bao nhiu thi gian, t nhn n qu, thnh tu hay khng thnh tu! K thc, thi kip, nhn qu, thnh hoi u l khng c t tnh. Bn phm sau, ging v on (hoc) chng (chn), K on chng l Nh Lai, ch ph tr l s in o, ch th ng l l, cn ch chng c l Nit bn, nhng ci ny u l tnh khng nh huyn. Qun th gian dit o c hai phm, tc l qun s duyn khi ca cc php, xa la tt c t kin. y l phn i khoa phn phn ca bn lun, c lit k trong biu di y: Ton th t chc
A1. Nu ln tng ch: A2. Hin ngha: (hai phn) B1. Tng qun: (hai phn) Hai bi k u tin.
59
C1. Qun tp v sinh: C2. Qun dit bt kh: B2. Bit qun (bn phn) C1. Qun th gian:
Phm Qun Nhn Duyn (#1) Phm Qun S Chuyn ng (#2) Phm Qun Su Tnh (#3) Phm Qun Nm m (#4) Phm Qun Su Gii (#5)
C2. Qun th gian tp: (ba phn) D1. Hoc nghip s sinh (hai phn) E1. Nhim tc sinh: E2. Tc tc th: Phm Qun S Nhim v K Nhim (#6) Phm Qun Ba Tng (#7) Phm Qun S To Nghip v K To Nghip (#8) Phm Qun Bn Tr (#9) Phm La v Nhin Liu (#10) D2. Sinh t lu chuyn: (hai phn) E1. V tam t: E2. Phi t tc: E1. Ch hnh: E2. Xc hp: E3. Hu v: E4. Phc thot: E5. Hnh nghip: D1. Hin qun: D2. Hng c: Phm Qun Bn T (#12) Phm Qun Kh (#11) Phm Qun Cc Hnh (#13) Phm Qun S Ha Hp (#14) Phm Qun Hu V (#15) Phm Qun S Tri Buc v Gii Thot (#16) Phm Qun Nghip Bo (#17) Phm Qun Php (#18) Phm Qun Thi Gian (#19) Phm Qun Nhn Qu (#20)
D3. Hnh s khng tch: (nm phn)
C3. Qun th gian dit: (ba phn)
60
Phn Gii Thiu
Phm Qun S Sinh Thnh v Hoi Dit (#21) D3. on chng: (hai phn) E1. Nhn: E2. Php: Phm Qun c Nh Lai (#22) Phm Qun S in o (#23) Phm Qun Bn Thnh (#24) Phm Qun Nit Bn (#25) C4. Qun th gian dit o: (hai phn) D1. Chnh qun duyn khi: Phm Qun Mi Hai Nhn Duyn (#26) D2. Vin ly t kin: A3. Kt thc: Phm Qun T Kin (#27) K Kt Thc
61
Sch Tham Kho

Anh: Conzort, D: Unique Tenets of the Middle Way Consequence School, Snow Lion Publication, New York, 1998 Garfield, J: The Fundamental Wisom of the Middle Way, Oxford University Press, 1995 Huntington, C.W: The Emptiness of Emptiness, An Introduction to early Indian Madhyamika, University of Hawaii Press, 1994 Inada, Kenneth, K: Mulamadhyamakakarika, A Translation with an Introductory Essay, Sri Satguru Publications, Delhi, 1993 Kalupahana, D: Nagarjuna, The Philosophy of the Middle Way, SUNY Press, New York, 1986 Santina, P.D: Madhymaka Schools in India, Motilal Banarsidass, Dehli, 1995 Stcherbatsky, T: The Conception of Buddhist Nirvana, Motilal Banarsidass, Dehli, 1996 Streng, F: Emptiness, A Study in Religious Meaning, Abingdon Press, Nashville, 1967 Sweet, M: Santideva and the Madhyamika: The Prajnaparamita Pariccheda of the Bodhicaryavatara, PhD Dissertation, University of Wisconsin, 1977 The Dalai Lama: Transcendent Wisdom, Snow Lion Publication, New York, 1994
63
Wood, T: Nagarjunian Disputations, A Philosophical Jouney through an Indian Looking-Glass, University of Hawaii Press, Honolulu, 1994 Hn: n Thun (): 1. Trung Qun Lun Tng Ging K (), Chnh Vn Xut Bn X, i Bc, 1992. 2. Trung Qun Kim Lun (), Chnh Vn Xut Bn X, i Bc, 1992. 3. Khng Chi Thm Cu (), Chnh Vn Xut Bn X, i Bc, 1992. 4. n Pht Gio T Tng S (), Chnh Vn Xut Bn X, i Bc, 1998. 5. S K i Tha Pht Gio Chi Khi Nguyn D Khai Trin ( ), Chnh Vn Xut Bn X, i Bc, 1989. 6. n Chi Pht Gio (), Chnh Vn Xut Bn X, i Bc, 1992. Ct Tng (): Trung Qun Lun S (), Tn Vn Phong Xut Bn Cng Ty, i Bc, 1987. Dng Hu Nam (): Long Th d Trung Qun trit hc ( ), ng i Th Cng Ty, i Bc, 1992. Vit: Chnh Tn Tu: Trung Qun Lun, dch gii , NXB Tn Gio, H Ni, 2001 Nguyn Vn Hai: Nhn thc v Khng Tnh, Nguyt san Pht hc,
64
Louisville, KY, 2001. Thch N Chn Hin: Trung Lun (bn quay roneo), Thin tht Diu Trm, Vit Nam, 1974 . Thch Tm Thin: Lch s t tng v trit hc Tnh Khng, GHPGVN, NXBTPHCM, 1999. Thch Thin Siu: Trung Lun, NXBTPHCM, 2001. Thch Vin L: Trung Lun, Vin Trit L Vit Nam v Trit Hc Th gii, California, 1998. Tu S: Trit hc v Tnh Khng, Pht Hc Vin Quc T, California, 1984.
65
K Tn Pht
Trung Lun
(K tng)
B Tt Long Th to lun Dao Tn Tam Tng Php S Cu Ma La Thp dch Phn Hn Thch Tnh Nghim dch Hn Vit
K Tn Pht10
(1) Chng sinh cng chng dit, Chng thng cng chng on, Chng ng cng chng khc Chng n cng chng i.11 (2) C th ni ln php nhn duyn, Kho dit tt c cc h lun, Con xin ci u ly c Pht, Trong cc gio thuyt, Ngi nht.

67
Phm mt: Qun Nhn Duyn
Phm mt:
Qun Nhn Duyn

S tn ti v sinh khi ca tt c cc php, u nng vo nhn duyn, y l ngha cn bn ca Pht Php. Cho nn trc tin cn phi qun st nhn duyn, xem chng lm th no sinh khi cc php. Mt cch phim din, tt c cc php th gian, u c nhn c qu. iu ny, ngi i cng tng ni qua. Th nhng, ch c Pht gio l c bit cp n: "Bt c mt php no tn ti, u l t cc duyn sinh
ra". Nu khng do nhn duyn, th cng ng nh hon ton khng hin

hu. Hai ch: nhn, duyn, trong nhng gio in cn bn, rt kh ni l c s khc bit. Nhng ch: tp, nhn, duyn, sinh, cn, xc, ..., tn gi tuy khc, nhng ngha th li tng n. Chng qua, do thi quen, cho nn gi chung mt cch n gin l nhn duyn12. S thc, khng nht nh phi nh th. Nh Tt B a B ni su nhn, X Li Pht A T m ni mi nhn, Du Gi Lun ni mi nhn, y l bao qut tt c nhn duyn. Li nh, ng ip B ni hai mi bn duyn, X Li Pht A T m ni mi duyn, Thuyt Nht Thit Hu B ni bn duyn, m trong y bao gm lun c nhn. ng n nht l Thuyt Nht Thit Hu B, em tt c nhn duyn, tinh luyn thnh bn duyn, m cc hc gi i sau thng dng n.
69
c Pht ni tt c php t nhn duyn sinh ra, mc ch l mun ph tr nhng s sai lm, nh t nhn, v nhn, thng kin, on kin, v.v... Hn na, l mun ch r tnh khng tch ca tt c cc php. y l iu c mi ngi cng nhn trong Pht hc. Th nhng, nhng ngi th gian, i vi nhn duyn, sinh khi nhng kin gii sai lc. iu sai lm ch yu l cho rng c nhng nhn duyn c thc t tnh, sinh ra nhng php c thc t tnh. Mc ch ca phm Qun Nhn Duyn ny, l mun ph nh nhng nhn duyn sinh c t tnh, lm cho hnh gi thm hiu ngha l v t tnh Khng ca cc php. Nh nhng bi ging thng thng v nhn duyn, tuy khc vi s vng k (c chp sai lm) ca ngoi o, nhng vn cha c trit . Cho nn Kinh Bt Nh ni: "Mun hc bn duyn, phi hc Bt Nh Ba La Mt a". Ngi Long Th, tng gi thit ra vn p, ni r iu ny. Ging v bn duyn, khng ai ni t m bng A T m, nu th, ti sao mun hc bn duyn li phi hc Bt Nh? V li, Kinh Bt Nh, hu nh khng bn lun nhiu v bn duyn! Phi bit rng, bn php duyn sinh ny, t lp trng ca phi Thc Hu m nhn, thot tin, c v nh thng sut khng c vn . Nhng nu tip tc nghin cu t m hn, (bn duyn ny) kh trnh c s kin l s tr thnh t kin. Cc v th ngh, bn duyn sinh ra cc php, m bn thn ca chng li phi t duyn sinh ra. T y suy lun, cc duyn khc li t duyn sinh ra, nh vy s phm li lm v s v cng. Nu ni cc duyn u tin khng t duyn sinh ra, iu ny li phm vo li khng nhn m sinh. Cho nn bn duyn cng c vn kh khn nh vy. Nu c th hiu r tt c cc php u l Tt Cnh Khng, th mi kin lp c duyn sinh nh huyn, v khng cn b kt vo nhng li lm nh va ni. Do y, phm Qun Nhn Duyn qun st cc nhn duyn sinh ra
70
cc php, chng minh rng quan nim ca nhng k ch trng thc hu l khng hp l. Th nhng, nhng hnh gi Tnh Khng, khng ph nhn bn duyn, m cc ngi cho rng "bn duyn nh huyn nh ha" l hin hu. T s sinh khi ca cc nhn duyn (nh huyn) ny, khng nhng ph tr s vng chp duyn sinh c t tnh, m ng thi ch r s bt sinh ca cc php bn tnh khng tch.
71
Phm mt:
Qun Nhn Duyn

()
(1) Cc php khng th t sinh khi, Cng chng t php khc sinh ra, Chng t c hai 13, hoc khng nhn, V th cc php l v sinh. (2) Cng nh t tnh ca cc php, Khng trong tt c cc duyn, Bi cc duyn khng c t tnh, Cho nn cng khng c tha tnh. (3) C bn duyn sinh ra cc php, Tc l nhn duyn, th duyn, S duyn duyn v tng thng duyn, 14 Ngoi ra khng c duyn th nm. (4) Xin hi: "Qu t duyn sinh ra? Hay t phi duyn m sinh ra? Trong cc duyn c sn qu? Hay trong cc duyn khng c qu?" 15 (5) Bi v do php sinh qu,
73
Cho nn gi php l duyn, Vy khi php cha sinh qu, Sao khng gi n l phi duyn? (6) Trong duyn c qu, khng c qu, C hai vic u khng hp l, Nu khng c qu, duyn vi ai? Nu c qu, cn g duyn? (7) Trong duyn c qu, khng c qu, Hoc va c qu va khng qu, C ba u khng th sinh qu, 16 Nu vy sao gi l c duyn? (8) ang lc nim sau cha sinh ra, Nim trc dit, khng th duyn, Php dit, lm sao m duyn, Cho nn khng c th duyn. 17 (9) Nh ch Pht tng dy rng: "Cc php l chn thc vi diu", Trong khng c tng s duyn, Lm sao c php lm duyn duyn? 18 (10)Cc php vn khng c t tnh, Cho nn khng c tng thc hu, Bi vy phi l nu cho rng:
74
"Ci ny c nn ci kia c." 19 (11)Khng th tm qu trong mi duyn, Hay trong tp hp ca cc duyn, Trong cc duyn nu khng c qu, Sao li ni: "Qu t duyn sinh"?20 (12)Nu ni: "Trong duyn khng c qu, M qu vn t duyn sinh ra", Nh th ti sao nhng qu , Khng t phi duyn m sinh ra? (13)Nu nh qu t duyn sinh ra, Th nhng, duyn khng c t tnh, t v t tnh sinh ra, Sao li ni: "T duyn sinh ra"? (14) Qu khng t duyn sinh ra, Cng khng t phi duyn sinh ra, Bi l qu khng thc c, Do y, duyn, phi duyn cng khng.
75
Phm hai: Qun S Chuyn ng
Phm hai:
Qun S Chuyn ng
mc ca phm ny l qun s i v n (t y tr xung s gi chung l s chuyn ng). Nhng trong y ch ph s i, m khng ph s n. y l v i v n, u l mt s chuyn ng. Chng qua l v tr bt ng, m thy c s i v n khc nhau. Nh dng Si Gn lm trung tm, i n Bin Ha, th gi l i. Cn nu ly Bin Ha lm trung tm, th t Si Gn i n, th gi l n. i l mt ng tc, vn ng, nh nhng ng tc ca thn th ca chng ta, hot ng trong phm vi khng gian v thi gian. T ni ny n ni khc, t ni khc n ni ny, nn y gi l chuyn ng. Th nhng, chuyn ng, khng ch ni ring cho loi ngi, m ngay c nc chy, my bay, c s di ng trong khng gian, u c th gi l chuyn ng. Li nh, trong s din bin ca thi gian, cng c s bin ha ca tnh cht, phn lng, tc dng. Nh t qu kh n hin ti, t hin ti i v v lai, hoc t v lai n hin ti, t hin ti i v qu kh, u c bao hm trong s chuyn ng. Nu ni mt cch trit , sinh t cng l mt s chuyn ng. Kinh ni: "Sinh khng t ch no n; dit khng t ch no i (Hn: sinh v s tng lai, dit v s tng kh)". y khng phi l chng c r rng hay sao? Ni mt cch tng qut, cc php sinh dit ca cc hnh v thng, tc l s tn ti trong ngha duyn khi, m s tn ti, tc l s ang vn dng. Khng ci no m khng phi l mt s vn ng. Bi th, phm trc
77
qun s khng sinh khng dit ca cc php c thc t tnh. i vi k li cn, h bit t lu l cc php khng i khng n (khng chuyn ng). Chng qua, nhng k b kin chp v t tnh lm m mt, khng chu tip th cc chnh kin v "cc php l v sinh". Bn h cho rng, chnh mt mnh nhn thy tt c cc ng, php l hin thc, l c s chuyn ng. T s di ng lin tc trong khong thi gian di, lin suy lun rng trong khong thi gian nh nht (st na) cng c nhng tc dng chuyn ng. Nu c s chuyn ng, khng th ni khng c s sinh dit. Cho nn bn h kin lp s chuyn ng, mc ch l mun dng y thnh lp s kin l cc php c s sinh dit. Khng sinh khng dit l phn u ca bt bt. Phm trc c bit bin minh v s khng sinh dit. y l v s lun chuyn, sinh t t sinh, sinh sinh khng ngng, cho nn gi l sinh (cng tc l n). V th, phm trc gi l "qun tp khng sinh". Cn y, "khng dit khng i" l phn cui ca bt bt. Nh php duyn khi "v minh duyn hnh, hnh duyn thc, ...", l s sinh vo (ba ci), ngc li, "v minh dit tc hnh dit, hnh dit tc thc dit, ...", l s i ra (khi ba ci). Phm ny c bit bin minh v s khng i, cho nn gi l "qun dit khng i". Li c th ni rng, phm trc qun tng qut ci dng "khng sinh khng dit" ca cc php, cn phm ny qun tng qut ci dng "khng i khng n" ca chng sinh. Phm trc ph php chp, cn phm ny ph ng chp. i vi s chp trc l cc php c t tnh chn thc, nu nh qun st s chuyn ng ca cc php, chng ta thy r rng l s chuyn ng ny khng th no c c (Hn: bt kh c); th nhng, chng ta cng khng th ph nhn s chuyn ng ca cc php trn bnh din duyn khi. Do y, c th bit rng nhng kin gii v s c thc ca t tnh ch l h
78
vng. Nhng ngi th gian c tr tu, khi nhn thy s bin ha ca con ngi, nh sinh, gi, bnh, cht, s bin ha ca th gii, nh bin c bin thnh rung du, rung du bin thnh bin c, cng c th suy lun rng mi s mi vt trn th gian, khng lc no m khng trong trng thi din bin sinh dit. Th nhng, khi pht hin s mu thun (do s chp trc vo t tnh) ca chnh mnh, h lin t s chuyn ng, bn qua s khng chuyn ng. Nh trit gia Zenon Hy Lp, t lu cng lun chng rng khng th no c s chuyn ng ca nhng vt c t tnh. Cc nh trit hc Trung Quc, thi Xun Thu, cng tng ni n "thy chim m khng thy s bay". Qu thc nh th, nu chp trc vo t tnh l c thc, th khng th no c c s di ng, tr phi tha nhn rng bn thn ca chnh n c s mu thun. V nh, t ch ny n ch kia, trung gian c mt khong cch, mt vt khng th no cng mt lc m c hai ch. Nu vy, c th phn ct khong cch ca khng gian, hoc khong cch ca thi gian, phn ct cho n n v cui cng, bin thnh mt im, m khng cn c th phn ct c na. T trn im ny m nhn, ti ch ny l ti ch ny, ti ch kia l ti ch kia, khng cn cch no c th di ng t ch ny n ch kia c na. Nu cn c th t y n kia, tc l cn c th phn ct. Do , t phng din hin tng, tuy c v nh c s di ng, nhng t phng din t th chn thc ca cc php m nhn, khng th no c c s di ng. S di ng m chng ta nhn thy, ch l ci gi tng, m khng phi l nhng thc th chn thng. Ging nh in nh, khi nhn th thy c s di ng, th nhng bn thn ca hnh nh (nh trn tm phim), tri li hon ton khng c di ng. Cc hc gi ch trng, hoc "dng ng th tnh", hoc "vng ng chn tnh", v.v..., u l b nhng t tng ny chi phi.
79
Kin gii cn bn ca Pht Php l: "Ch hnh v thng l php n, l
tng chn thc ca th gian", ngha l tt c cc php trong mi st na,

u ang chuyn ng, v trong mi st na u c s sinh ra v c s hoi dit, cha tng c mt st na no m c s ngng ngh. Bin chng php ca cc nh Duy Vt ni l: "Cng mt thi gian, va ch ny va ch khc, ng th ca s vt tc l chuyn ng". iu ny so vi t tng v s chn thng bt ng, c l su sc v ph hp vi Pht Gio hn. Nhng v bn h chp trc vo mi vt l c t tnh, thnh th cng kh m lp lun cho xui, bi vy, bn h khng th khng dng s mu thun lm chn l. Trong Pht Gio, nhng hc gi Tiu Tha, chng hn nh Thuyt Nht Thit Hu B, l phi ch trng "tam th thc hu", bn h tuy cng ni v ch hnh v thng, nhng li cho rng v thng ch l tc dng sinh dit ca cc php, cn php th ca ba i th cha tng c s bin i. y c th ni l "dng ng th tnh". Ngoi ra, cn c Kinh B, l phi ch trng "hin ti thc hu", khng th khng kin lp s sinh dit trong khong thi gian di, gi gi l s chuyn ng lin tc. Cng c ngi kin lp s sinh dit trong khong st na. Th nhng, s sinh dit ng thi trong mt st na, ngha l st na trc sinh, st na sau dit, m li khng c s gin cch gia, iu ny l mt s mu thun. Li cn mt s hc gi i Tha, ln ting tuyn dng v s chn thng bt ng. Nn bit, nhng nhm ny khng th no t lp trng Tnh Khng ca cc php, thu trit c nhng l gii v ch hnh v thng. Ni tng qut, nhng k chp trc vo t tnh, nu khng ch trng "dng ng th tnh", hoc "vng ng chn tnh", th li ri vo trng hp l phi tha nhn s mu thun l chn l. Ch c nhng hc gi c chnh kin v Tnh Khng, mi c thu r s kin: "Phm l s tn ti (hin
80
hu), th phi trong trng thi vn ng, khng c s tn ti no m l chn thc thng tr (vnh vin khng ng)". T quan im: "Cc t tnh hu, xa nay vn khng c t tnh", c th ni rng: "Cc php t xa nay, thng c tnh tch dit (Hn: Ch php tng bn lai, thng t tch dit tnh) - Kinh Php Hoa". Ci s hin hu gi danh do duyn khi khng t tnh ny, l s bin ng, ch khng phi chn thng, cho nn ni v thng. Tuy khng c s thng hng, nhng li khng phi l on dit. Trn phng din duyn khi khng t tnh, c th ni rng ng v tnh l php i i (Hn: qun i) khng th ri nhau. Ngi Tng Triu vit quyn Vt Bt Thin Lun, cng l mun gii by nhng vn duyn khi "tc ng tc tnh, tc tnh m thng ng" ny. Tt c cc php, t v lai n hin ti, t hin ti i v qu kh, y l ng. Th nhng, qu kh khng n hin ti; hin ti hin ti, cng khng i v v lai, y l tnh. Tnh cht thay i ca ba i, c th ni l ng, th nhng, ba i u tr ti t tnh ca mnh, c th ni l tnh. Cho nn ni: " tnh tc l ng, ng tc l tnh". ng tnh l nhng php i i vi nhau. Qun st s i i ca ba i, c th hiu r trong mt st na, ng v tnh khng khc nhau. Th nhng, nhng iu ny l trn lp trng duyn khi gi danh m ni, phi xuyn qua kin gii v Tnh Khng mi c. Nu khng, cng chng khc g kin gii ca nhng k ch trng tt c l thc hu. V nhng l do trn, phm ny ch trng n vic ph nh s vn ng ca nhng php c t tnh. Phm ny, c th chia lm ba mn: Mt, tam thi mn, l s lp lun theo chiu dc (Hn: th lun), qun st t trc n sau; Hai, ng d mn, l s nhn theo chiu ngang (Hn: honh vng), qun st t phng din t,
81
tha; Ba, nh bt nh mn, y l s thm nhp, qun st t phng din hu, v. Trong tam thi mn, li c ba mn: qun s i, qun s pht ng, qun s ng yn. i, tc l t phng din "chnh lc ang i" m ni; pht ng, tc l t "lc bt u ca s i" m ni; cn ng yn, l t phng din "ngng ngh ca s i" m ni. ng yn tc l ngng ngh khng ng, s ngng ngh khng th tch ri khi s ng. Nu nh, khng ng, lm sao c s ngng ngh? Tng t, s ng cng khng th tch ri khi s ngng ngh. Thng thng, ni n s vn ng l: t ch ny, bt u bc chn n ch khc, gi l pht ng; ang lc i gi l i; i n mc tiu, th gi l ngng ngh. S ng phi c ba giai on ny: pht ng l t tnh n ng; ng yn l "t ng n tnh"; cn s i l "ng m l tnh". T phng din duyn khi ca th gian, khng th ch ni n ng, cng khng th ch ni tnh, s ng tnh ca nhng vt c t tnh l iu bt kh, m phi l ng tnh i i vi nhau, do ng m c tnh, do tnh m c ng. ng tnh khng tr ngi nhau, m hin xut ci tng ng ca s ng tnh ty duyn. iu ny khng i ngc vi s v thng ca Tnh Khng. Nu chp trc vo t tnh, th d c ch trng "ng tnh ha hp", hoc ch trng "ng tnh khng hai", v.v..., u khng th thy chnh xc ci ngha chn thc ca cc php. Bi vy, trong phm ny mi ph nh tt c nhng kin gii nh vy.
82
Phm hai:
Qun S Chuyn ng
()
(1) Lc ng, khng c s ng, Ci cha ng, cng khng s ng, Nu ri, lc ng, cha ng, Lc ng, cng khng c s ng.21 (2) Ni pht ng22, t c s ng, Trong y23, phi c lc ang dng, Khng phi, lc: ng, cha ng, M lc ang ng, c s ng.24 (3) Lm sao m lc ang chuyn ng, Li bit lp, c s chuyn ng? V nu, tch ri s chuyn ng, Th cng khng c lc chuyn ng. (4) Nu ni: "Lc ng c s ng", K s lm, v cho rng: "Tch ri s ng, c lc ng, Lc ng, ri ng m hin hu". (5) Nu lc chuyn ng c s ng,
83
Nh vy, c hai loi chuyn ng: Mt: S ng c trc lc ng, Hai: Trong lc ng, c s ng. (6) Nu m, c hai s chuyn ng, Th phi c hai k chuyn ng, Bi v, tch ri k chuyn ng, Th s khng c s chuyn ng. (7) Nu nh, tch ri k chuyn ng, t khng th c s chuyn ng, Nay, nu khng c s chuyn ng, Lm sao li c k chuyn ng? (8) K chuyn ng, t khng chuyn ng, K khng chuyn ng, cng khng ng, Ri c hai k: ng, cha ng, Khng c k th ba chuyn ng. (9) Nu ni: "K chuyn ng chuyn ng", Lm sao m c ngha l ny? V nu, tch ri s chuyn ng, Quyt s khng c k chuyn ng. (10)Nu ni: "K chuyn ng chuyn ng", t s c hai loi chuyn ng, Mt l k chuyn ng chuyn ng,
84
Hai l s chuyn ng chuyn ng. (11)Nu ni: "K chuyn ng chuyn ng", iu ny s a n li lm, Cho rng: "Ri ng c k ng", Mi ni: "K chuyn ng chuyn ng". (12) ng, khng c s pht ng, Cha ng, cng khng c pht dng, ang ng, cng khng c pht ng, Ch no mi c s pht ng? (13)Cha pht ng, khng s ang ng, M cng khng c s ng, , ang, ng l c pht ng, Cha ng, lm sao c pht ng? (14) ng, cha ng, khng pht ng, ang ng, cng khng c pht ng, Tt c, u khng c pht ng, Sao cn phn bit ba s ny? (15)K chuyn ng t khng ng yn, K khng ng cng khng ng yn, Tch ri k ng, k khng ng, H c k th ba ng yn?
85
(16)Nu k chuyn ng s ng yn, Lm sao m c ngha l ny? V nu tch ri s chuyn ng, t s khng c k chuyn ng. (17) ng, cha ng, khng ng yn, Lc ang ng, cng khng ng yn, Cc php ng, pht ng, ng yn, Tt c, ngha ging nh s ng. (18)Nu s chuyn ng l k ng, iu ny quyt chc khng c l, Nu s chuyn ng khc k ng, iu ny t cng khng c l. (19)Nu bn cho rng: "S chuyn ng, L ng nht vi k chuyn ng", Nh th, k lm cng vic lm, Hai s kin ny s l mt. (20)Nu bn cho rng: "K chuyn ng, L khc bit vi k chuyn ng", Vy ri k ng c s ng, V ri s ng c k ng.
(21)Nu nh s ng cng k ng,

86
Do ng nht, d bit m thnh, Nhng ng, d, t n khng thnh, S ng, k ng, lm sao thnh? 25 (22)Nu nhn s ng, bit k ng, Khng th dng s chuyn ng ny, V trc s ng, khng k ng,26 Nn khng c k ng ang ng. (23)Nu nhn s ng, bit k ng, Khng th dng s chuyn ng khc, Bi v trong mt k chuyn ng, Khng th c hai s chuyn ng. (24)Nu k chuyn ng l thc c, Khng th dng ba s chuyn ng; 27 Nu k chuyn ng l khng c, Cng khng th dng ba s ng. (25)S ng l c hay khng c, K ng khng dng ba s ng, Bi vy s ng, k chuyn ng, Cng ch ng, u khng t tnh.
87
Phm ba: Qun Su Tnh
Phm ba:
Qun Su Tnh
Th gian, khng ch l ni n ni, sng, cy, t, v.v..., m tri li, ch yu l mun ni n t th ca cc hu tnh. Trong Kinh A Hm, c ngi hi c Pht: "Th gian l g?" Ngi bn tr li rng: "Mt l th gian; tai, mi, li, thn, l th gian". Trn th gian, nhng sinh mnh hin thc khng ngng bin ha, l do s chiu cm bi nhng nghip lc trong qu kh. Ci c chiu cm, nh c Pht ni, tc l nm m, su x (cn), v su gii (trn). T th ca hu tnh l do s ha hp ca m, x, gii ny. Nu c t th ca hu tnh, tc l s c s hot ng n v i. Cho nn ngai o kin lp s c thc ca su tnh, mc ch vn l mun thnh lp s chuyn ng. Mt khi s chuyn ng ny c thnh lp, th tt c u s t nhin c thnh lp. Su tnh, ng l nn dch l su cn, th nhng ngi La Thp li dch l su tnh. Tnh, tc l tnh thc. y l v su cn cng su cnh (trn) tng quan vi nhau, c ci cng nng sinh khi ra su thc. ng thi, su cn ha hp, tc l t th ca hu tnh. Nm cn nh mt, tai, ..., nm gi ngoi cnh; cn cn th nm gi ni cnh, n tc l tnh, c th nm gi nm cn khc. Nm cn v cn c mt s quan h mt thit. Nhng g m nm cn bit c, cn u bit r. C cn, th nm cn khc mi c th hot ng. Trong su cn, cn l trng tm, cho nn mi dch l su tnh.
89
Un, x, gii, l sp theo th t thng thng; th nhng, khi xa cc bc c c thng sp su x (cn) vo v tr u tin. Trong Kinh A Hm, c bi Lc X Tng, chuyn ni v trung tm ca su cn, tc l th gian tp dit. Tt c cc hot ng nhn thc ca chng ta, u nhn vo su cn ny. Su cn soi r su trn, dn pht s hot ng tm l, tc l su thc. Cn, cnh, thc ha hp li lin c s xc. S lun chuyn sinh t: xc duyn th, th duyn i, i duyn th, th duyn hu, v.v..., tc l t hot ng nhn thc ca su cn m xut pht. S gii thot, cng chnh t su cn m h th. Do y, bi Lc X Tng ca Kinh A Hm, c bit ch trng n s th h (gi gn) su cn. y l v lc su cn nm bt cc cnh gii, nu nh c th nhn thc chnh xc, s khng dn sinh phin no, khng a n s to nghip. y tc l "xc dit tc th dit, th dit tc i dit, i dit tc th dit, th dit tc hu dit, hu dit tc sinh, lo, t dit". c Nh Lai nng vo th tc m ni c su cn, su cnh, su thc. Th nhng, mt s hc gi Thanh Vn li coi su cn l c t tnh chn thc, t tnh ny c tc dng l thy sc, nghe hng, v.v... Phm ny, t lp trng "Tt c php Khng", qut sch s vng chp v su tnh. iu ny, khng nhng hin hin c su cn l Khng, m cn, nhn v c th qun st c su cn l Khng, v t tnh, cho nn khng cn khi ln nhng h lun in o, v do , khng cn khi ln nhng hoc nghip nh i, th, v.v..., m t n s thanh tnh, gii thot. Bi vy mi ni: "Khng tc l v sinh, y l s i sm hi".
90
Phm ba: Qun Su Tnh
Phm ba:
Qun Su Tnh
()
(1) Mt, tai, mi, li, thn, v , Nh vy, c gi l su tnh, Su tnh: mt, tai, mi, li,..., ny C tc dng soi r su trn.28 (2) Nh mt khng c ci cng nng, L c th thy c chnh mnh, Nu nh khng th thy chnh mnh, Lm sao c th thy vt khc? (3) V d v la29 t khng th, Thnh lp s kin mt thy vt, Vn ny c gii p, Khi bn v s ng, cha ng, ... (4) Ci thy nu lc cha thy vt, Khng th gi n l ci thy, Nu ni: "Ci thy c th thy", iu ny hon ton khng hp l. (5) Ci thy khng c s thy,
91
"Chng phi ci thy" cng khng thy, Nu ph vng chp v ci thy, t ph vng chp v k thy. (6) Ri ci thy, khng ri ci thy, u khng th tm c k thy, Nay nu khng c k thy, H c ci thy, ci b thy?30 (7) Ci thy, ci b thy u khng, Nn thc, xc, th, i, cng khng, Nh vy, bn th31 v cc duyn, Lm sao m c th hin hu? (8) Tng t, tai, mi, li, thn, , m thanh cng ngi nghe, vn vn, Phi bit rng nhng ngha nh th, Cng ging iu bn trn.
92
Phm bn: Qun Nm m
Phm bn:
Qun Nm m
Nm m, tc l sc, th, tng, hnh, thc. Ngi Huyn Trng dch l nm un. C ngi ni: "Ngi Huyn Trng thuc v Php Tng Tng, cho nn dch l nm un, cn ngi La Thp thuc v Php Tnh Tng, cho nn dch l nm m". K thc, iu ny hon ton v cn c. Nh trong bn dch kinh Php Hoa ca ngi La Thp, nm m li c dch l nm chng. Chng, c ngha l t tp, ngha ny ph hp vi ngha ca ch un. Chng qua, ngi La Thp v thun theo i trc, cho nn dch l nm m. m, tc l un, c ngha l t tp. V nh sc php c nhiu loi: (1) thy c i din c (Hn: kh kin kh i), (2) khng thy c nhng c th i din c (Hn: bt kh kin kh i), (3) khng thy c cng khng th i din c (Hn: bt kh kin bt kh i); li cn, hoc xa, gn; hoc ln, nh; hoc thng, lit; hoc trong, ngoi; hoc qu kh, hin ti, v lai. Tt c sc php tng hp thnh mt loi, nn gi l sc un. Cn bn un khc, cng tng t nh vy. y l em tt c cc php trn th gian, tng hp thnh nm loi. Kinh A Hm ni: "Qun nm un sinh dit, qun su x (cn) tp dit". y l theo thng ngha m ni, trn thc t, c th qun thng. (a) Phn su x (cn) qun tp dit, ch trng vo s nhn thc chnh xc hay khng chnh xc. Cn cnh i nhau, nu c "v minh xc" tng ng, tc l nhn thc sai lm, m sinh ra s i, th, ..., t y, s c "ton l s t tp ca
93
kh bo (Hn: thun i kh t tp )". Cn nu c "minh xc" tng ng, tc l c th thy thc tng ca duyn khi, nhn y m xc, th, i dit, ..., v do y, a n "ton l s dit tn ca cc kh (Hn: thun i kh t dit )". (b) Phn nm un qun sinh dit, phn ln u l qun st kh qu, cho nn ni qun st chng (nm un) l s sinh dit v thng, v thng nn kh, kh nn khng c ng, ng s. Cho nn, thng thng mun ph ng, u l nng vo nm un m ni. Sinh dit v thng tc l kh, v thng kh t l khng t ti, khng t ti h khng phi l v ng? Trong Kinh ni: "Nm un c s quan h vi bn thc tr32". S hot ng ca tm thc, t l phi c ngoi cnh lm s duyn. S duyn ny khng ngoi hai loi: mt l ngoi cnh c cht ngi, nh sc, thanh, hng, v, xc; hai l ni cnh, tc l php x. Trong nm un, thc l ci ch ng nm gi, v duyn vi cc php khc, cn sc, th, tng, hnh u l s duyn. Trong y, sc tc l sc cht bn ngoi, th tc l s cm th, cng tc l cm tnh, cn nu em ch cm th, m thm vo s lin tng, v vi (Hn: cu ha), th c gi l tng, cng c th gi l s nhn thc. Do s suy ngm, n o m c s hot ng ca ch, th gi l hnh, cng tc l ch. Nhng ci ny, l nhng tm thi, do s phn tnh m bit c. S nhn thc ca tm, nu khng phi l ngoi cnh, th cng ch l nhng tm thi, nh th, tng, hnh. Nhng ci sc, th, tng, hnh ny, u l v thng, v ng. Chng ta v khng bit, nn sinh ra tham nhim, do s tham nhim nn truy cu, nm gi, do mi c s lun chuyn trong sinh t. S "v t tnh" ca nm un, trong Kinh A Hm c th d rt r
94
Phm bn: Qun Nm m
rng, nh ni: "qun sc nh t bt (Hn: t mt ) , qun th nh bt nc (Hn: thy bo ), qun tng nh qung nng, qun hnh nh cy chui, qun thc nh huyn ha". Cho nn, t ci nhn ca Tnh Khng: "nm un l Tnh Khng", y l ngha chn thc ca li Pht dy
95
Phm bn: Qun Nm m
Phm bn:
Qun nm m
()
(1) Nu nh tch ri khi sc nhn33, Sc php s khng th hin hu, Nu nh tch ri khi sc php, Sc nhn cng khng th hin hu. (2) Nu ri sc nhn c sc php, Nh vy sc php s khng nhn, Nu nh khng nhn m c php, iu ny t l s phi l. (3) Nu ri sc php c sc nhn, Nh vy sc nhn khng c qu, Nu ni sc nhn khng c qu, iu ny quyt chc khng th c. (4) Nu nh sc php hin hu, Th s khng cn n sc nhn, Nu nh sc php khng hin hu, Th cng khng cn n sc nhn. (5) Nu nh khng nhn m c sc,
97
iu ny chung cuc khng c l, Bi th nn nhng ngi c tr, i sc, khng chp trc phn bit. (6) Nu ni: "Sc qu 34 ging sc nhn", iu ny t l khng c l, Nu ni: "Sc qu khc sc nhn", iu ny t cng khng c l35. (7) Tng t, nu qun st th m, Tng m, hnh m, v thc m, Cng nh tt c cc php khc, Ngha l cng ging nh sc m. (8) Gi s c ngi n hi php, Nu ri Tnh Khng m gii p, S gii p khng nhng khng thnh, M cng ri vo s nghi hoc, (9) C ngi mun hch hi i phng, Nu ri Tnh Khng vch li h, S hch hi khng nhng khng thnh, M cng ri vo s nghi hoc. 36
98
Phm nm: Qun Su Chng
Phm nm:
Qun Su Chng
Qun kh ca th gian, c ba phn: Un, x, gii. Qun su chng, tc l qun su gii. Hai ch chng v gii khng c g khc bit. Ch gii c hai ngha: (1) Loi tnh: tc l s ng loi (Hn: loi ng). Trn phng din s tng, cc php c tng loi khc bit; th nhng, trn phng din l tnh, ch gii li c ngha l "ph bin tnh". Cho nn, "php gii" c th gii thch l tnh ph bin chn thc ca tt c cc php. (2) Chng ngha: tc l nhn tnh, l ch nng ta ca tt c cc php. T ngha ny pht sinh nhng t tng v chng t. "Php gii", cng cn c gii thch l nhn tnh ca cc thnh php ca Tam Tha. Cu X Lun ni: "Gii c ngha l chng loi, chng tc"; ngha cng tng t nh y. Hin nay ni v su gii, l nng theo ngha loi tnh ca phng din s tng m ni. Gii (chng) tuy c nhiu loi khc nhau, nhng ch yu l su gii: t, nc, gi, la, khng gian, v thc. y l nhng nguyn t (Hn: cht t) cu to ra hu tnh. C ngi cho rng: "Thc l cn bn ca su chng"; c ngi cho rng: " Bn th vt cht: t, nc, gi, la l cn bn"; li cng c ngi cho rng: "Vt cht phi cn c khng gian mi tn ti, nh vy khng gian mi l cn bn"; cn nhng hc gi Tnh Khng th cho rng: "Su gii (chng) t hp thnh hu tnh; sc (t, nc, gi, la) v tm (thc), c nhin khng th tch ri nhau, nhng nm gii (chng) ny cng khng th tch ri khng gian m tn ti".
99
Trong phm ny, tuy lun ph tng qut s hin hu ca su gii c t tnh, nhng ch yu l lun ph h khng. iu ny, ging nh phm Qun Nm m lun ph sc m, phm Qun Su Tnh lun ph tc dng ca tm thc. S sinh dit khng thc ca tm thc v bn i (t, nc, gi, la), cn tng i d hiu, d nhn thy; ch ring h khng li rt d b ng nhn l mt vt ph bin chn thc, thng tr khng bin i. Bi th, phm ny c bit em h khng ra lm i tng lun ph. Tt B a B (Thuyt Nht Thuyt Hu B) cho rng: "H khng c th tnh chn thc"; cc Th D S ca Kinh B cho rng: "H khng khng c tnh chng ngi vt cht ca sc php, cho nn khng c th tnh chn thc"; cn hc phi An t La th cho rng: "H khng l php hu vi". Hn na, Tt B a B li ch trng rng h khng c hai loi: (1) H khng hu vi: ci h khng m mt phm ca chng ta thy c, l php hu vi. Khng chng (cn gi l khng i), trong su chng cu to thnh con ngi, l thuc v loi ny. Ci h khng ny, ch l mt loi sc php, cn gi l h khng "khong trng" (2) H khng v vi: th tnh ca n l khng chng ngi, tt c nhng hot ng ca sc php, d tn ti hay khng tn ti, u trong phm vi ca ci h khng v ngi ny. H khng ny bao trm tt c, v l c thc, l chn thng. Ci h khng v vi ny, khng chng ngi cc php, cc php cng khng chng ngi c h khng. Cn Khng Tng th li cho rng: "H khng ch l duyn khi gi danh". Quan nim ny, c quan h vi t tng ca Kinh B v hc phi n t La. Khng gian, trn phng din trit hc, l mt vn v cng quan
100
Phm nm: Qun Su Chng
trng, v gy ra rt nhiu s tranh lun. C ngi cho rng: "Khng gian l s tn ti ca ngoi gii tuyt i, khng th dng kch thc m o lng c". C ngi cho rng: "Khng gian l ni ti, v l mt cch thc trong s nhn thc. S nhn thc vn c mt cch thc khng gian, v trong ci cch thc khng gian ny, chng ta nhn thc tt c s vt, do y tt c s vt u hin ra hnh tng khng gian. Do , khng gian l s tn ti ca ni tm, m khng phi l s tn ti ca ngoi gii". C ngi cho rng: "H khng l ngoi, v l s tn ti, l hnh thi ca vt cht. Nu c vt cht, th s c hnh tng khng gian. Nu vt cht bin i, khng gian cng c s bin i; y l s tng i ch khng phi tuyt i". T nhng lp lun trn y, c th thy rng vn v khng gian, trn phng din hc vn th gian, cng nh trong Pht Php, u c rt nhiu s tranh lun. Th nhng nhng tranh lun ch yu nht, vn khng ngoi hai kha cnh: tuyt i hay tng i, ngoi ti hay ni ti. Khng Tng khng ph nhn s hin hu ca h khng i tng, chng qua, khng tha nhn n l thc hu, chn thng, m ch tha nhn ci tng duyn khi nh huyn ca n. S tn ti ca h khng, ch l s tn ti qua s tng quan vi sc php, nh l hng trn tng, l do mt thy c, thn th nhn thc (xc) c. Do y, m bit l lp trng ca Khng Tng, cng gn ging nh cc nh Kinh Nghim Lun. H khng nng vo duyn khi m tn ti, th cng s nng vo duyn khi m hoi dit. Bi v c s t tp, t l s c s ly tn. S tn ti theo ngha duyn khi, tc l Tt Cnh Tnh Khng.
101
Phm nm: Qun Su Chng
Phm nm:
Qun su chng
()
(1) Trc khi c hnh tng h khng, t s khng c php h khng, Nu h khng c trc hnh tng, N s khng c h khng tng37. (2) Nu nh php khng c hnh tng, Php s khng th hin hu, Phm nhng php khng c hnh tng, Nng tng38 khng th hin hnh tng. (3) Trong php hu tng, php v tng, Nng tng u khng hin hnh tng39, Nu ri php hu tng, v tng, Nng tng cng khng hin hnh tng. (4) Bi v khng c php nng tng, Cho nn khng c php kh tng40, Nu nh khng c php kh tng, Th cng khng c php nng tng. (5) Bi th, khng c php nng tng,
103
Trung Qun Lun - Long Th
V cng khng c php kh tng, Tch ri php nng tng, kh tng, Cng s khng c vt hin hu. (6) Nu nh, khng c ci hu, Th lm sao m c ci v? Nay, khng c ci hu, v, Ai l k bit c hu, v? (7) Cho nn, phi bit l h khng, Chng phi l c, hoc khng c, Chng phi nng tng, hoc kh tng, Ngoi ra, nm php khc cng th. (8) K ngu m nhn thy cc php, Hoc l c tng, hoc khng tng, Cho nn khng thy php an lc, Dit tr tt c mi vng chp.
104
Phm su: Qun S Nhim v K Nhim
Phm su:
Qun S Nhim v K Nhim

Ba phm Qun Su Tnh, Qun Nm Un, Qun Su Chng l qun th gian; cn t phm ny tr xung, tng cng mi hai phm, l qun th gian tp. Th gian, l ni n qu bo t th ca chng sinh; cn th gian tp, l ni n cc nhn duyn sinh ra th gian, v th no l s h tng sinh khi ca nhn qu. Cho nn th gian tp, khng nhng ch ni r v nhn duyn, m thc s l ni r mt cch tng qut v tt c s quan h nhn qu. Th gian tp ch l tt c s gi danh Tnh Khng; th nhng mt s hc gi v hiu lm gio ngha ca c Thch Tn, cho nn mun kin lp s thc hu ca th gian tp, do y, bn lun mi t mi lun ca th gian tp, dng l tr kim tho. Trc tin l ni v s nhim ca phin no, k ni v Tnh Khng ca cc tng hu vi: sinh, tr, d, dit. Trong lun A T m, sau khi ni r v un, gii, x, lin ni v s tng sinh, tng ng ca tm, tm s, k ni v ba tng sinh, tr, dit trong php bt tng ng hnh. y cng ging nh phm Hnh ca A T m Tm Lun, hoc phm Cn ca Cu X Lun. Trong lun ny, phm Qun S Nhim v K Nhim qun s tng ng ca tm nhim l bt kh c, cn phm Ba Tng qun s sinh, tr, dit l Tnh Khng. y l th t vn c xa nay ca cc b lun A T m.
105
S nhim l phin no, xa nay vn c rt nhiu loi, nh tham nhim, sn nhim, si nhim, ..., th nhng, ch yu l s tham, cho nn trong T , phn Tp c bit ch trng n s i nhim ny; trong mi hai nhn duyn cng c bit ch trng n i v th. Trong s lu chuyn sinh t, c th ni rng i l ng lc chnh ca sinh t. Gi s ch ni n tham dc, dm dc, ng dc, th y ch l ni n s tham ca ci dc, cn nu ni tham, nhim, chp trc, th y l ch chung cho s tham ca c ba ci. Tham v sn, nhn b ngoi, th c v nh l hai s i nghch, k thc, bi v tham i sinh mnh ca mnh cng cnh gii th gian, nn b s i nhim t th v th gian tri buc. Nu s tham i khng c tha mn, th lin khi tm sn hn. Sn hn, chng qua, ch l mt s phn ng pht sinh, v mun t n mc ch ca s tham i. Do y, trong lun thuyt duyn khi, c bit ch trng n s tham dc. Ngi Long Th, trong phn trn bin ph t tnh ca un, x, ..., l bt kh c. Nhng hc gi c chp vo s hin hu ca t tnh, khng th l gii "s hin hu ca nhng duyn khi khng t tnh (Hn: v tnh duyn khi hu)", bi th, cho rng h php g bt kh c th php l hon ton khng c (nh lng ra, sng th). Bn h c cm tng rng, nu tt c cc php l Khng, th s khng thnh lp c s lu chuyn ca sinh t, cho nn mun t nhn duyn thc hu ca cc un, x, gii, m kin lp cc un, x, gii c thc t tnh. Bn h ngh rng: "Nh trong Kinh c ni: "Tham dc, sn hn, ngu si l cn bn ca th gian". Nu vy, khi c nhng php nhim ny, t nhin s c k nhim. Nu c s nhim, k nhim, t nhin s c s to nghip v chiu cm qu bo. Nu th, ti sao li c th ni un, x, gii l v t tnh?" V mun lun ph nhng s chp trc nh vy, phm ny mi tin thm mt bc l lun ph s nhim v k nhim.
106
Trong hc thuyt ca Long Th, ty lc, cng ni n ch "gi" (, ngha l k , vt , php ). y l mt c sc ca hc thuyt ny, v iu ny rt ng c ch . Nh phn trn ni n s chuyn ng, k chuyn ng, s thy, k thy; phn di ni n s to nghip, k to nghip, s cm th, k cm th; cn phm ny ni n s nhim, k nhim. Xa nay, Pht Gio tuy ni v ng, th nhng, trong s thng nht ca nm un ha hp do duyn khi, cc hc phi i, Tiu Tha, u tha nhn c mt ci gi ng, chng qua, ci m mi phi mun ni n c s khc bit. c T H thnh lp ci "ng bt kh thuyt, khng phi nm m khng ri nm m". Nht Thit Hu B kin lp ci ng ha hp gi danh. i Chng B v Phn Bit Thuyt B, thnh lp ci chn ng, tc l s tng tc ca ci tm. Trong hc thuyt ca Long Th, ci ng theo ngha duyn khi, l nng vo nm m m hin hu, nhng khng ging nh ci ng bt kh thuyt ca c T B, m cng khng ging nh ci ng gi danh ca Nht Thit Hu B. Ci g l s nhim, k nhim? C hai: (1) K nhim l k sinh khi s nhim, cn s nhim l nhng php c sinh khi bi k nhim, y l t quan h nng khi (ngi), s khi (php) m ni; (2) S nhim l nhng php nhim nh tham, sn, si, v.v..., cn k nhim l k b nhng s nhim ny nhim . Trong trng hp th hai, s nhim l nng (gy nhim), cn k nhim l s (b nhim). y l t s quan h gia nng nhim (php) v s nhim (ngi) m ni. C rt nhiu vn lin quan n s nhim v k nhim. i Chng B v Phn Bit Thuyt B cho rng: "Tm tnh vn thanh tnh, b khch trn phin no lm nhim ". Th nhng, nu tm tnh vn thanh tnh, th lm sao b khch trn phin
107
no lm nhim ? Cn Nht Thit Hu B v c T B, cho rng: "Phin no tng ng vi tm, tm s, c tc dng sinh khi s nhim . Tm, tm s b s nhim, ng thi ho hp vi chng, lm nhim , v ci nm un tp nhim ny, li lm cho ci bt kh thuyt ng, hoc ci gi danh ng tr nn nhim ". Cc nh Thnh Thc Lun cho rng: "Nim th nht l thc, nim th hai l tng, nim th ba l th, ba nim ny v k. Cn nim th t l hnh, nu l nhim, s c kh nng lm nhim nhng chng sinh gi danh tng tc". Nhng vn ny: xa nay vn thanh tnh, cng s nhim; s v k, cng tm s nhim; ci gi danh ng v php nhim, ..., tt c nhng s kin ny lm th no thnh lp c mi quan h gia s nhim v k nhim, s c em ra lm i tng cho s qun st ca phm ny.
108
Phm su:
Qun S Nhim v K Nhim

()
(1) Nu nh tch ri s nhim, M trc c k nhim, Nhn v c k nhim, Sau mi sinh s nhim41. (2) Nu nh khng c k nhim, Th lm sao c s nhim? C hay khng c s nhim, Qun k nhim, ging nh trn. (3) Nu k nhim, s nhim, Thnh lp cng lc, t khng ng, V nu c hai ng thi c, Th s khng lin h nhn qu42. (4) Nu k nhim, s nhim l mt, Mt vt th lm sao ha hp43? Nu k nhim, s nhim khc bit, Php khc bit lm sao ha hp? (5) Nu l mt m vn ha hp,
109
Ri s kt hp44 phi ha hp, Nu khc bit m vn ha hp, Ri s kt hp vn ha hp. (6) Nu khc bit m vn ha hp, S nhim, k nhim lm sao thnh? Hai php, trc , tng khc bit, Sau , gng ni: "tng ha hp".45 (7) Gi nh s nhim cng k nhim, Trc thnh tng khc bit, M nu thnh tng khc bit, Lm sao li gi l ha hp? (8) V d tng khng th thnh lp, Nn bn mun thnh lp hp tng, Rt ro, hp tng khng th thnh, Bn li quay ra ni d tng46. (9) D tng khng th thnh lp, Hp tng cng khng th thnh lp, Bn trong php d tng no, M li mun ni n hp tng?47 (10)Nh vy, s nhim v k nhim, Khng do hp, khng hp, m thnh,48 Tng t, tt c cc php khc,
110
Khng do hp, khng hp, m thnh.
111
Phm by: Qun Ba Tng
Phm by:
Qun Ba Tng
(Sinh, Tr, Dit)
Tm nim v hoc nhim tng ng vi nhau, cu thnh s tp nhim; t s vng tng m hoc to tc ra nghip, m t sinh ra cc php hu vi. Do y, bit rng cc php hu vi l do hoc, nghip sinh ra. Cc php hu vi, hoc c ba tng: sinh, tr, dit; hoc c bn tng: sinh, tr, d, dit; hoc n gin c hai tng: sinh v dit. Cc php hu vi l php v thng, t c cc hnh thi: sinh, tr, dit; cho nn c Pht c ni: "Php hu vi c ba tng hu vi". Cc t i sau ca c Pht, i vi tng hu vi ny, sinh khi nhiu kin gii khc bit. Nht Thit Hu B v c T B, t lp trng phn tch, phn tch sc php cho n trnh cc vi (vt cht nh nht), phn tch tm php n trnh st na (thi gian ngn nht). Php th ca cc vi v st na ny, c t tnh thng tr, khng c tng sinh, tr, dit no ng ni. Sc php, tm php tr thnh tng hu vi l v, trn phng din tc dng, c ba giai on sinh, tr, dit, v b ba tng sinh, tr, dit ny thc ng; th nhng ba tng l php c mt loi thc ti ring bit. Sc php, hoc tm, tm s php ho hp, hin khi nhng hin tng, nh t v lai n hin ti, ri t hin ti i v qu kh,v nh th c ba tng sinh, tr, dit. Do y m ni sinh, tr, dit l tng ca php hu vi.
113
Ngi Tu Vin i Tn, tng hi qua ngi La Thp v vn ny. Ngi La Thp tr li: "c Pht ni v php hu vi, l v mun cho chng ta nhm chn th gian ny, ch khng phi ni ba tng hu vi l c t th chn thc". Cc hc gi Nht Thit Hu B, khi nghin cu v ba tng ny, ni: "Ba tng, khng phi l sc php, cng khng phi l tm, tm s php, m l bt tng ng hnh php, chng phi sc chng phi tm". Phm ny, tuy ph s chp trc ba tng ca tt c hc phi, nhng ch yu l ph nhng hc phi ch trng "ba tng c t th chn thc".
114
Phm by: Qun Ba Tng
Phm by:
Qun Ba Tng
()
(1) Nu s sinh l php hu vi, T n cng phi c ba tng, Cn nu n l php v vi, Sao gi n l tng hu vi? (2) Ba tng t li, hoc tn ra, Khng th to thnh tng hu vi. Lm sao c th cng mt ni, ng thi m c c ba tng? 49 (3) Nu ni ba php sinh, tr, dit, Mi php li c tng hu vi, Nh th s thnh li v cng, Nu khng, khng thnh php hu vi. (4) Sinh-sinh trong lc c sinh khi, N c th sinh ra bn-sinh, Bn-sinh trong lc c sinh khi, Li c th sinh ra sinh-sinh.50 (5) Nu nh bn cho rng: "Sinh-sinh,
115
C th sinh ra c bn-sinh", Nhng sinh-sinh sinh t bn-sinh, Lm sao li sinh c bn-sinh? (6) Nu nh bn cho rng: "Bn-sinh, C th sinh ra c sinh-sinh", Nhng bn-sinh sinh t sinh-sinh, Lm sao li sinh c sinh-sinh? (7) Nu sinh-sinh lc c sinh ra, Li c th sinh ra bn-sinh, Nh vy, lc cha c sinh-sinh, Lm sao sinh ra c bn-sinh? (8) Nu bn-sinh lc c sinh ra, Li c th sinh ra sinh-sinh, Nh vy, lc cha c bn-sinh, Lm sao sinh ra c sinh-sinh?51 (9) Nh n c th soi chnh n, Li c th soi sng vt khc, S sinh khi cng ging nh th, T sinh, li sinh ra vt khc.52 (10)Trong nh n khng c bng ti, Ch c soi cng khng bng ti, Ph tan bng ti gi l soi,
116
Phm by: Qun Ba Tng
khng bng ti t khng soi. (11)Lm sao nh n va pht ra, Li c th ph tan bng ti? V nh n lc mi pht sinh, Khng th chm53 kp n bng ti. (12)nh n nu khng chm bng ti, M c th ph tan bng ti, Nh th, nh n ch ny, C th ph tan mi bng ti. (13)Nu nh n c th t soi, Li c th soi sng vt khc, Bng ti cng c th t ti, ng thi li che ti vt khc. (14)S sinh khi nu cha c sinh, Lm sao li c th t sinh? Nu sinh ri mi t sinh, sinh cn cn g s sinh? 54 (15)S sinh khng do -sinh sinh, Cng chng phi do cha-sinh sinh, Li cng chng do ang-sinh sinh, Nh phm chuyn ng ni r. 55
117
(16)Nu s sinh do ang-sinh sinh, iu ny ni, t khng thnh; Ti sao bn li dm c quyt, Khi nhn duyn hp th s sinh? (17)Nu php l do nhn duyn sinh, Php th tnh l khng tch, V th s sinh v ang-sinh, C hai u l tnh tch dit. (18) Nu ch thc c php cha sinh, Ch cn gp duyn s c sinh, Nh vy php ny sn c, Th u cn cn s-sinh sinh.56 (19)Nu ni: "Lc nhn duyn ha hp, Sinh ra s-sinh, sinh php ny", Nh vy, sinh tng t u n, Li c th sinh ra s-sinh? (20)Nu c s sinh sinh ra sinh, Nh vy sinh, sinh s v cng, Nu ri sinh-sinh c bn-sinh, Cc php u c th t sinh. (21)Nu php l c, khng th sinh, Nu php khng c, khng th sinh,
118
Phm by: Qun Ba Tng
Va c va khng, khng th sinh, Ngha ny phn trn gii thch. (22)Nh khi cc php ang hoi dit, Lc y khng th c s sinh; Nhng nu cc php khng hoi dit, iu ny hon ton khng th c. (23)Php khng an tr, khng an tr, Php an tr, khng an tr, Php ang an tr, cng khng tr, Vn khng sinh lm sao tr? (24)Nu khi cc php ang hoi dit, Lc y khng th c s tr, Nhng nu cc php khng hoi dit, iu ny hon ton khng th c. (25)Nn bit rng cc php hu vi, Tt c u c tng gi cht, Xa nay cha h thy php no, Ri s gi cht m an tr. (26)S tr khng th t tng tr,57 M cng khng do tng khc tr, Nh s sinh khng th t sinh, M cng chng do tng khc sinh.
119
(27)Php hoi dit, khng hoi dit, Php cha hoi dit, cng khng dit, Php ang hoi dit, cng khng dit, Vn khng sinh lm sao dit? (28)Nu nh mt php an tr, Php t s khng hoi dit, Nu nh php khng an tr, Th n cng s khng hoi dit. (29)Php ang trong thi im , Khng th ni c s hoi dit, Php khi trong thi im khc, Cng khng th c s hoi dit.58 (30)Nn bit rng tt c cc php, u khng c ci tng sinh khi, Bi v khng c tng sinh khi, Nn cng khng c tng hoi dit. (31)Nu cc php l c t tnh, Th s khng c s hoi dit, Bi v khng th trong mt php, M c c hai tng hu, v. (32)Nu cc php khng c t tnh,
120
Phm by: Qun Ba Tng
Th cng khng c s hoi dit, Nh u th hai ca mt ngi, V khng c, nn khng th cht. (33)Cc php khng th t hoi dit, Cng khng do php khc hoi dit, Nh cc php khng th t sinh, M cng khng do php khc sinh.59 (34)Ba php sinh, tr, dit, khng thnh, Cho nn khng c php hu vi, Nu nh khng c php hu vi, Lm sao m c php v vi? (35)Ging nh huyn ha, nh mng m, Li ging nh thnh cn tht b, Tng ca ba php sinh, tr, dit, Rt ro cng ging nh mng, huyn.
121
Phm tm: Qun S To Nghip v K To Nghip
Phm tm:
Qun S To Nghip v K To Nghip

Trong phn qun th gian tp, hai phm trn lun cu v vn : "t phin no nhim trc m c sinh dit". Trong tp , i, th vn l ng lc ch yu trong s to nghip v s th qu bo. Bi vy, ba phm di, s thuyt minh v s to nghip, k to nghip, v s th bo. Kinh A Hm ni: "Khng c ngi to nghip, nhng li c qu bo". iu ny c ngha l: tuy khng c s to nghip v k to nghip (c t tnh), nhng nghip lc v qu bo, hon ton khng sai chy (nhn no qu ). Kinh Tnh Danh (Duy Ma Ct) cng c ni: "Khng c ng, khng c s th bo, khng c k to nghip, nhng qu bo ca cc nghip thin c cng khng mt (Hn: v ng, v th, v tc gi, thin c chi nghip dic bt vong)". Th nhng, y ch l mun lun ph thn ng ca ngoi o m ni nh vy. Bn ngoi o thnh lp Hu Ng Lun, l v mun kin lp thuyt lun hi cho s to nghip, k to nghip, s th bo, k th bo, v.v... Cn Pht Gio, xa nay vn ch trng v ng mt cch trit , nn mi ni rng: "Khng c s to nghip, k to nghip, ch c nghip v qu bo hin hu". Hn na, nhn v s chp trc vo ng, ng s, l nguyn nhn cho s to nghip v th bo; cn v ng, th c th t n s gii thot, cho nn Pht Gio mi c bit coi trng thuyt v ng nh vy. Vn nghip v qu bo l c thc hay khng, hy tm gc mt bn khng bn n. K thc, khng th ni rng s to nghip v k to nghip l thc s hin hu,
123
l thng hng; th nhng, vn phi tha nhn s to nghip, k to nghip gi danh l hin hu. Cng ging nh vy, tuy ni rng c nghip v qu bo, nhng ci t tnh thc s ca nghip v qu bo vn l bt kh c. Li na, s to nghip, k to nghip, s cm th, ngi cm th, nghip, qu bo, u khng c t tnh thc s; bi vy, khi Kinh ni: "t tc t th", iu ny l nng vo duyn khi gi danh m ni. Nhng s to nghip, th bo duyn khi nh huyn ny, l iu kh hiu nht trong Pht Php. Bi v b qun s kin gi danh nh huyn ny, cho nn c T B mi ch trng c k to nghip k th bo bt kh thuyt (bt kh thuyt ng), v mt s hc gi i Tha mi ch trng c Nh Lai Tng, lm nhn cho s thin v bt thin.
124
Phm tm:
Qun S To Nghip v K To Nghip

()
(1) Nu k to nghip l thc c, Khng th to ra nghip thc c 60, Nu k to nghip l khng c, Khng th to ra nghip khng c 61. (2) Nghip thc c, khng do to tc, V cng khng c ngi to tc, K to nghip s khng to nghip, Nh vy h cng khng c nghip. (3) Nu thc s c k to nghip, V nu thc c s to nghip, Vy ngi to nghip, s to nghip, u s phm vo li khng nhn. 62 (4) Nu phm vo li khng nhn, Nh vy s khng nhn, khng qu, Khng s to nghip, ngi to nghip, Cng khng c phng tin to nghip. 63
125
(5) Nu khng to nghip, ngi to nghip, Th s khng ti cng khng phc, 64 V bi v khng c ti phc, Qu bo ca ti phc cng khng. (6) Nu khng qu bo ca ti phc, Th s khng c qu Nit Bn,65 Nh th nhng vic to tc, Rt ro s khng c thnh qu. (7) K to nghip va c va khng, Khng to nghip va c va khng, V hai tng c, khng, tri ngc, Mt ni khng th c hai tng. (8) Ngi c, khng th to nghip khng, Ngi khng, khng th to nghip c, Nu ngi, nghip, hin hu ng thi, S phm vo li ni trn. (9) K to nghip, khng to nghip c, Cng khng to tc nghip khng c, Hoc to nghip va c va khng, Li lm ny ni trn.66 (10)K to nghip, hoc c, khng c,
126
Hoc l va c va khng c, u khng th to tc ra nghip, Li lm ny ni trn. (11)C nghip nn c k to nghip, C k to nghip nn c nghip, y l ngha thnh lp nghip, M khng c ch no khc.67 (12)Nh, ph to nghip, k to nghip, Ph th, k th, cng nh th, Hn na, i vi tt c php, Ph s vng chp cng nh vy.
127
Phm chn: Qun Bn Tr
Phm chn:
Qun Bn Tr
Bn tr l tn gi khc ca thn ng; tr c ngha l an nh, bt ng, bn c ngha l xa nay vn c, thng tr khng bin i, y tc l ch ci ng. Quyn Trung Lun ny dch l qun bn tr, cn cc bn khc dch l qun s cm th v k cm th. Trong Pht Php, ci ng "bt kh thuyt, khng phi nm un khng ri nm un", ca c T B, hoc ci ng "b c gi la thng ngha" ca Kinh B, u l mun hin th, trong tt c s lu chuyn bin i, c mt ci khng bin i khng lu ng. Ci vt tn ti ny, c th cm th qu bo kh lc. Ci thn ng m ngoi o cp n, cng l s kin lp t th tnh nht qun trc sau ca s t tc t th. Nu khng c ci thn ng qun thng trc sau, th khng cch no kin lp c s quan h nghip cm ca s t tc t th ny. Hu tnh, khng lun l nhn loi hay sc sinh, u c nhng hot ng nhn thc cng cm gic sng ng. Ci tri gic ny, l cc cn nh mt, tai, v.v...?, hay l tm thc hiu bit? S cm th v su cn c mt lin h mt thit, th nhng, nm cn l sc php, lm sao c th cm th cnh gii m sinh ra tri gic? C ngi cho rng: "Mt c thn kinh th gic, tai c thn kinh thnh gic, ..., thn c thn kinh xc gic, trung khu ca thn kinh tc l i no. Nng vo tc dng cm th ca thn kinh, c th thuyt minh c s tri gic". Th nhng, cng c ngi cho rng: "Thn
kinh v cm gic, tuy c s quan h, nhng thn kinh h l vt cht, lm sao c th chuyn khi tc dng ca thc ch ng?" Theo nh bn h ni: "Thn kinh truyn t cm gic, ging nh ngi a th g ca giao th, cn nh sau khi nhn th, lm cch no x l, y l vn ca ng ch nh (k nhn th)". Thu xa, ngi ta thng c cm gic l tc dng khi dit ca thc rt l phc tp, hn na li c nhng lc c hat ng ca thc m chnh mnh khng t gic, do bn h mi c cm tng rng trong thn tm cn c mt thn ng thng tr, khng bin i. Trong Pht Php, xa nay vn khng tha nhn c mt thn ng thng tr, do s khng tn ti ca thn ng khng phi l vn . Th nhng, nhng hot ng ca thc, tuy nng vo thn cn m li khng phi l thn cn, y mi chnh l iu ang c tranh lun trong hin i. Trong s gii quyt vn ny, nhng thc lun thng thng v t tnh u b b tc. Nhng hc gi Tnh Khng, mun ph t tnh ng v t tnh thc, u t lp trng duyn khi gi danh m gii thuyt. Ngi lun s Thanh Bin ni: "Phm ny tuy cng bin ph c T B, th nhng, iu ch yu l ph ci ng "khng phi un khng ri un" ca ngoi o". Nhng t tng cn bn v thn ng lun ca ngoi o c hai: (1) trc c thn ng, ri sau mi c cc cn mt, tai, ..., v cc s kh, lc ca tm, tm s; (2) nng vo cc cn: mt, tai, ..., cng s sinh khi ca cc tm php: kh, lc. ..., m suy lun l c ci thn ng. Mt, tai, ..., phi nng vo ci ng mi c th pht sinh tc dng. Nh cc cn: mt, tai, ..., ca ngi cht, khng cn tc dng nhn thc, iu ny chng minh rng thn ng ri khi sc thn. C thn ng th mi c th dng mt thy sc,
130
Phm chn: Qun Bn Tr
dng tai nghe m thanh, ... (y l lp lun ca ngoi o). Phm ny qun ph bn tr, l mun i ph hai im ny.
131
Phm chn: Qun Bn Tr
Phm chn:
Qun Bn Tr
()
(1) Cc cn, nh mt, tai, mi, li, ... Cng cc php vui, kh, vn vn ... Ai l k c nhng s ny, Th s gi l thn ng.68 (2) Nu trc khng c thn ng, Ai l k c mt, mi, tai, ...? Bi th cho nn phi bit rng, Trc c ci thn ng. (3) Nu ri cc cn mt, tai, mi, ... Cng cc php vui, kh, vn vn ... M trc c thn ng, Ly g m bit n hin hu? (4) Nu ri cc cn mt, mi, tai,... M trc c thn ng, Nh th, khi tch ri thn ng, Phi c cc cn mt, mi, tai, ... (5) V c php nn bit c ngi,
V c ngi nn bit c php, Nu ri php, lm sao c ngi? Nu ri ngi, lm sao c php? (6) Tt c cc cn mt, mi, tai, ... Thc ra khng c ci thn ng, M cc cn mt, mi, tai, ..., ny, Mi u c tc dng khc bit. (7) Nu cc cn mt, tai, mi, li, ... Khng c ci gi l thn ng, Th th, mi cn mt, mi, ..., ny, Lm sao nhn bit c trn cnh? (8) Nu m k thy l k nghe, Hoc k nghe l k cm th, Cc cn nu m c nh vy, Th phi nn c ci thn ng. (9) Nu m k thy khc k nghe, K nghe li khc k cm th, Vy khi thy cng phi c nghe, Nu th, t c nhiu thn ng. (10)Cc cn nh mt, tai, mi, li, ... Cng cc php vui, kh, vn vn ... Tt c u do cc i70 sinh,
134

69
Phm chn: Qun Bn Tr
Cc i ny cng khng thn ng. (11)Nu cc cn mt, tai, mi, li, ... Cng cc php vui, kh, vn vn ... Xa nay vn khng c thn ng, Th chng n cng khng hin hu. (12)Nu cc php vn khng thn ng, Hin ti, tng lai, cng khng c, V ba i u khng thn ng, Rt ro khng c, khng phn bit.
135
Phm mi: Qun La v Nhin Liu
Phm mi:
Qun La v Nhin Liu

Phm Qun S To Nghip v K To Nghip, thuyt minh v k to nghip khng th to nghip. Phm Qun Bn Tr, thuyt minh v k cm th khng th cm th. Cn phm Qun La v Nhin Liu ny, l dng th d ch r mt cch tng qut k to nghip cng k th dng l Khng, v t tnh. Tc l dng la v nhin liu t d ng v nm un71. Nhn y, c th ni rng hai phm trc dng "php" bin ph, cn phm ny dng th d bin ph. Ngoi o cng c T B ca Tiu Tha, u a dng th d v la v nhin liu ny, kin lp ci ng. Lc c Pht cn ti th, Ngi bin ph ci thuyt v thn ng ca ngoi o, bng cch dng phng php "tc l un m ri un ", ch r ci ng l bt kh c. Bi vy, bn ngoi o lin dng th d v la v nhin liu, "khng phi m cng khng ri (Hn: bt tc bt ly)", cu vn lp trng ca mnh. mun ni rng: "Ri khi nhin liu th s khng c la, th nhng, cng khng th ni la tc l nhin liu". La v nhin liu "bt tc bt ly". Cng ging nh vy, nm un (nhin liu) ha hp m c ng (la), khng th ni ri nm un m c ci ng ring bit, m cng khng th ni ng tc l nm un. Ng v nm un "bt tc bt ly", tuy khng ri nm un, nhng cng khng phi l nm un. Nu vy, cc nh Trung qun, khi ni v ci ng theo ngha duyn khi, khng phi m cng khng ri (bt tc bt ly), so vi ngoi o ni v "thn ng bt tc bt ly", v c T B ni v ci "ng bt kh thuyt", c
g l khc bit? 1. Bn h --- ngoi o v c T B --- khi cp n ci ng, u c cm tng rng n c mt thc ti tnh, hoc gi, l mt ci g thn diu. Cn ci ng m cc nh Trung Qun cp n, ch l duyn khi gi danh, nh huyn nh ha. 2. Bn h ni n th d la v nhin liu "bt tc bt ly", mc ch chnh l mun kin lp ci ng thc hu, ch khng phi v mun kin lp nm un. Cn cc nh Trung Qun ni v ci ng do nm un ha hp, khng ch ring ci ng mi l "khng phi nm un khng la nm un", m ngay c nm un, cng phi l "khng phi ci ng khng la ci ng". Nm un v ci gi ng, u ch l s nng ta vo nhau m hin hu, l gi danh, l Khng. T Khng, v t tnh, c ci gi ng do s i i m thnh, v cc gi php cng do s i i m hin hu. Nm un v ng, tt c ch l s hin hu gi danh m thi. Ci hu nh vy, t nhin s khc bit vi ci hu ca bn ngoi o. Cho nn, tuy cng ni v ci ng "bt tc bt ly", th nhng ngha hon ton khc nhau. y l iu c bn cn phi bit, trc khi nghin cu phm ny. Nu khng, trong khi bin ph k khc, kt qu, v s ln ln ca mnh, ci chnh ngha ca tng phi m mnh mun xin dng, cng b ph nt.
138
Phm mi:
Qun La v Nhin Liu

()
(1) Nu nh la tc l nhin liu, Th nghip, k to nghip l mt, Cn nu la khc vi nhin liu, Ri nhin liu t phi c la. (2) Nh vy, thng phi c la chy, M khng cn t nhin liu sinh, Li cng chng cn s t chy,72 Gi l la khng cn to tc. (3) Nu la khng cn c nhin liu, t la khng t nhn duyn sinh, Nu m la thng thng t chy, Nh th, cng khng cn ngi t.73 (4) Nu bn cho rng lc ang chy, Th mi c gi l nhin liu, Nhng trc khi chy ch c ci, Nh vy, vt g t nhin liu?74 (5) Nu khc, la khng n vi ci,
139
Khng n, t s khng t chy, V khng chy, la s khng tt, Nu khng tt, t l thng tr. (6) V la khc bit vi nhin liu, Nn la c th n nhin liu, Nh n ng n vi n b, V n b n vi n ng. (7) Nu cho rng: "La v nhin liu, C hai u cch bit nhau, Nh vy, la mi c kh nng, Lm cho nhin liu c bn la". (8) Nu nhn nhin liu mi c la, Hoc nhn la mi c nhin liu, Nh th, phi c php no trc, la v nhin liu tng quan? (9) Nu nhn nhin liu mi c la, La hnh thnh, li hnh thnh, Nhn y bit rng trong nhin liu, Quyt chc khng c la hin hu . (10)Nu php do i i m thnh, Php tr thnh php i i, Hin nay khng c nhn i i,
140
Lm sao m php c thnh lp? (11)Nu php do i i m thnh, Cha thnh, lm sao c i i? Nu nh thnh mi i i, thnh, cn cn g i i? (12)Nhn vo nhin liu, khng c la, Khng nhn nhin liu, cng khng la, Nhn vo la, khng c nhin liu, Khng nhn la, cng khng nhin liu. (13)La khng t ni khc m n, Cng khng t nhin liu m ra, Qun st nhin liu v cc php, Nh phm chuyn ng ni r. (14)Nh, nhin liu khng phi l la, Ri nhin liu cng khng c la, Nhin liu cng khng thuc v la, Trong la cng khng c nhin liu, Trong nhin liu cng khng c la. (15)Dng php v la v nhin liu, ni n nm m v ng, Li ni n vi, o, t, bnh, Cng nh tt c cc php khc.
141
(16)Nu c ngi ni: "C thc ng, V cc php c tng sai bit", Nn bit rng nhng k nh th, L ngi khng hiu r Pht Php.
142
Phm mi mt: Qun Bn T
Phm mi mt:
Qun Bn T
Phm ny v phm sau dng chnh l qun st s sinh t tng tc. Trc tin qun st bn t. Trong Kinh, c Thch Tn c ni: "Chng sinh t v th n nay, bn t ca sinh t l bt kh c". Vy bn t l g? Ti sao li l bt kh c? Bn t c ngha l bin t u tin ca thi gian, l nguyn th. Chng ta ch thy dng sinh t ca chng sinh l mt s lu chuyn cun cun khng ngng, th nhng, chng ta khng th no tm c ci ngun ca dng sinh t ny. Tuy khng th no tm thy ci thi gian nguyn th, th nhng, ngi i c mt mc mun tm cu cho c. Bn t, nh i vi sinh mnh ca mt con ngi m ni, tc l ci ci ngun ca ci sinh mnh ca h, cn nh i v tr m ni, tc l lc v tr hnh thnh lc ban s. Trn mt hin tng, tm cu ci u tin nht, cu cnh nht, cn bn nht, l iu vnh vin khng th c c. Gi s c ngi ni tm c, th chng qua ch l nhng iu tng tng vu v, v cn c, chng hn nh thng , hoc nhng tn gi khc ca thn. i vi vn ny, Pht Php ph nh ci gi l nht nguyn nhn, m ch ni l v th. Th nhng, v th c ngha g? C ngi ni: "V th, ngha l c nhn, nu nh ni hu th, tc l ni lc ban u khng t nhn duyn sinh ra". Li c ngi ni: "V th l ni khng c nguyn th (bt u)". Th nhng, li cng c ngi ni: "V th tc l hu th, bi v khng c hu th, cho nn gi l v th". Nhng iu ny, c th c xem nh nhng gii thch ring bit (c nhn) trong Pht Php.
c Pht thng ni: "T v th n nay, bn t l bt kh c". C ngi em vn bn t hi c Pht, Ngi bn qu trch m khng tr li. c Pht ti sao khng tr li? C ngi gii thch rng: "S thc, iu ny khng th ni c. Cng nh hi rng a con ca thch n (ngi n b khng th sinh ) l en hay trng, khng nhng khng li ch g cho s gii thot khi sinh t, m ngc li cn chng ngi con ng gii thot. Bi vy, c Pht, Ngi ch ch dn nhng phng php tu hnh thc tin". Li c ngi cho rng: "i vi k cn c ngu n, khng t cch l gii, cho nn khng ni cho h bit, cn i vi k cn c thng li, vn c th ni cho h bit". y, lun ch (Long Th) mun hin by ngha chn thc ca ci bn t bt kh c m c Th Tn ni. Phn trn ni s to nghip k to nghip, s cm th k cm th, tt c u l bt kh c; thc s, khng phi ni l hin tng ca th tc l bt kh c. Th nhng, nhng k chp vo t tnh thc c, cho rng thc hu mi c th tn ti; bn h khng tha mn vi php chnh qun ca lun ch, cho nn em li ca c Pht "bn t sinh t l bt kh c" ra lm chng c, thnh lp s thc hu ca tt c cc php nh: s cm th, ngi cm th, s to nghip, ngi to nghip, ba tng hu vi, nhn duyn sinh dit, s i v n, v.v... Bn ngoi o t ra vn bn t bt kh c, lun ch cng nhn y dng lng i t, tm cch gii cu bn h ra khi nhng s chp trc, dn dt bn h vo nhng chnh kin duyn khi v bn tnh khng tch.
144
Phm mi mt: Qun Bn T
Phm mi mt:
Qun Bn T
()
(1) c i Thnh dy rng: "Khng th, Tm thy bn t ca sinh t!" Bi sinh t, khng c bt u, M cng khng c s chung kt.75 (2) Nu khng c bt u, chung kt, Th lm sao m c khong gia, Bi th cho nn trong y, Khng c trc, sau, v ng thi.76 (3) Gi nh trc c s sinh, Ri sau mi c gi cht, Vy khng gi cht m c sinh, Khng c sinh m c gi cht.77 4) Nu trc c s gi cht, Ri sau mi c s sinh, Nh vy gi cht khng c nhn, Khng sinh m vn c gi cht.78 (5) Th nhng, s sinh v gi cht,
Khng th no xy ra ng thi, Nu lc sinh c s gi cht, Nh vy c hai u khng nhn.79 (6) Nu nh trc, sau, v ng thi, C ba s kin u khng ng, Nh vy sao li cn h lun,80 Cho rng c s sinh, gi cht. (7) Nn bit rng nhng php nhn qu, Cng cc php nng tng, kh tng, V s cm th, ngi cm th, Nh th, tt c php hin c, (8) Khng nhng i vi php sinh t, Khng th tm thy c bn t, M i vi tt c cc php, Bn t ca chng cng l khng.81
146
Phm mi hai: Qun S Kh
Phm mi hai:
Qun S Kh
Phm trc, qun st s siu vit ba i (qu kh, hin ti, v lai) ca s sinh t ni tip, cn phm ny l t kh qu ca sinh t, qun st s duyn khi v tnh, hin by s kh khng do bn s to tc (t tc, tha tc, cng tc, v nhn tc) sinh ra. Kh, tc l kh qu ca sinh t, l kh bo (ca ton l s t tp ca s kh - Hn: thun i kh t tp), ch khng ring ch s thng kh trong tm hn m thi. Chng sinh trong ba ci, do qu bo sinh t, nhn chu s kh au bc thit ca ba kh, tm kh. Tr Lun ni: "Ni kh ca s cht trn ci tri, cn c lit hn ci ngi". ng l "ba ci khng an, ging nh nh la (Hn: Tam gii v an, do nh ha trch -- Kinh Php Hoa)". Th nhng, nhng ni kh ny t u m n? L do t mnh to? L do k khc to? L do mnh v k khc cng to? Hay l khng do ai to ra, ngu nhin m c? Nng vo thuyt duyn khi ca Pht Php: "Ci ny c nn ci kia c, ci ny sinh nn ci kia sinh". Cho nn: "v minh duyn hnh, hnh duyn thc, nhn n ... ch l s t tp ca s kh". Do s lin kt ca nhn qu trong mi hai nhn duyn, t vng hoc sinh khi s to nghip, t s to nghip chiu cm kh bo, t kh sinh thm kh, ri li t kh sinh khi thm vng hoc. Ci sinh mnh nh vy, din tc nh vng xon c, cho nn ni "duyn khi nh ci vng, khng c u mi". Duyn khi l v t tnh, do tuyt i tch ri bn loi vng kin: t to, k khc to, c hai cng to, v khng nhn m to. Ngi n , khi ni ln s sinh thnh ca sinh t cng s sinh thnh
ca vn vt, c k ch trng s pht sinh, c k ch trng s to tc. Nh mt ngi th lm ra mt vt, y gi l s to tc; cn nh ht ging sinh ra mm, y gi l s pht sinh. S pht sinh v to tc, vn c ngha ging nhau, th nhng theo kin gii y, ngha ca bn s pht sinh v bn s to tc c i phn khc bit. Bn ngoi o n ni: "ng th ca sinh mnh l ng, (ng) l bn cht ca sinh mnh, l cha t ca thn tm, ng l vn c." n nh kh qu ca thn v tm, cc hc gi B La Mn ni: "Kh l t bn tnh ca ng sinh ra, l do chnh mnh to tc." y l thuyt v chnh mnh to tc. C ngi ni: "Tri i T Ti tu mt loi kh hnh, sng to ra th gian. Sau khi sng to ra th gian, ng ta li tu thm mt loi kh hnh, sng to ra cm th v loi ngi." y l thuyt v k khc to tc. C ngi ni: "Ban u c mt ngi nam v mt ngi n, ha hp nhau m sinh ra tt c chng sinh." y l thuyt v s cng nhau to tc (cng tc). Li c ngi ni: "Tt c php l khng nhn, khng duyn, u l s ngu nhin m c." y l thuyt v khng nhn to tc (v nhn tc). nng vo s vng chp khc nhau, m c bn gio thuyt khc nhau. y l nng vo s to tc ca mt nhn cch m ni. Cn nh nu nng vo s to tc ca cc php m ni: "Nu nh t th ca nm m c th sinh nm m, y l s t to; nu m trc to ra m sau, nhng m sau li khc m trc, y l do k khc to; nu m trc a n s pht khi (Hn: dn pht ) m sau, ri m sau t n sinh ra, y l s cng nhau to tc; nu khng c l do, m m sau t nhin sinh ra, y l khng nhn m to tc." Theo quan im ca Pht Php, nhng quan im va ni, hon ton ch l nhng s in o. Cho nn, y mi lp trung o qun v duyn khi ph nh thuyt bn s to tc (t, tha, cng, v nhn) ca ngoi o. y l lun cn bn ca Pht Gio. Hin ti, chng ta s phn gii l do ti sao, lm sng t Tnh Khng Lun ca
148
duyn khi.
149
Phm mi hai:
Qun S Kh
()
(1) Nu ni s kh do t to, Tha to, cng to, hoc khng nhn, Nhng quan nim ny v s kh, Trn mt qu bo u sai lm. (2) Nu nh kh l do t to, t kh khng t nhn duyn sinh, Th nhng, nhn v c m ny, Mi c th sinh ra m khc. 82 (3) Nn bit, nu nh nm m ny, L khc bit vi nm m trc, Lc mi c th ni rng, Kh l do vt khc sinh ra.83 (4) Nu ngi c th t to kh, Nhng ri s kh, khng c ngi, Nh vy lm sao ni k , C th t to kh cho mnh? (5) Nu kh l do k khc to,
Ri em s kh n k ny, Nhng nu s kh khc k ny, Lm sao m k ny th kh? (6) Nu kh l do k khc to, Ri mang s kh n k ny, Nhng ri kh, lm sao c ngi, Mang s kh n cho k ny?84 (7) Nu kh khng th t to, Sao li ni do k khc to? Bi v khi k khc to kh, i h, cng gi l t to!85 (8) S kh khng th to ra kh, Bi php khng to ra chnh n, V li, k khc khng t th, Lm sao m c th to kh?86 (9) Nu do t, tha, m c kh, Th kh phi l do cng tc; T, tha, cng cn khng th to, Hung chi khng nhn m to kh! 87 (10)Khng nhng i vi s kh au, Bn ngha khng th c thnh lp, M i vi tt c cc php,
152
Bn ngha88 cng khng th thnh lp.
153
Phm mi ba: Qun Cc Hnh
Phm mi ba:
Qun Cc Hnh
Phm ny qun st cc hnh v thng, hin by ci bn tnh khng tch ca chng. Trong Pht Php, phm vi x dng ca ch "hnh" rt rng ri, do hm ngha ca n cng c rt nhiu khc bit. Nu ni s lc, c hai ngha: (1) hnh, tc l s lu ng bin i, (2) hnh, l nhng ng tc, bin thnh ng nng, c th pht sinh tt c. Tt c cc php hu vi, l do ng nng ca nhng hnh nghip to thnh, m cng l nhng php lu ng bin i, bi th c Pht gi tt c php hu vi l cc hnh. Ba nghip l ng tc, m tr thnh ng nng, cho nn chng cng l hnh. Ngoi ra, y mun nhn mnh n ngha th thng, l hu tnh dng tm (thc) lm k dn o, cho nn ni: "Tt c hot ng trong tm l hnh". Ci m bn lun mun qun st, bao gm cc hnh ca tt c php hu vi. Nhng k chp thc hu, khng hi lng vi s bin ph ca cc hc gi Tnh Khng, bn em li c Pht ra dn chng. Mt mt l mun qu trch cc hc gi Tnh Khng, mt mt l kin lp ci l thuyt v s thc hu ca bn h. c Pht tng ni: "Php h vng in o, tc l tt c php hu vi, cn php ti thng, tc l Nit Bn chn thc; nh vy cc hnh l cc php h vng in o, l php hoi dit". Nu c cc hnh h vng in o ny, t phi c kh qu ca s lu chuyn sinh t. Nu vy, lm sao c th ni tt c u l khng? Cc hc gi Tnh Khng, d nhin l cng tha nhn li dy ca c Pht, chng qua, s l gii ca cc
ngi khng ging vi nhng k chp thc hu. Bn h thc s khng hiu r ngha ca nhng li Pht dy v cc hnh h vng in o l g. Bi th, y dng li dy ca c Pht m i phng ra, bin ph bn h, ch by ci ngha chn thc ca nhng li Pht ni "tt c php u l Tnh Khng".
156
Phm mi ba: Qun Cc Hnh
Phm mi ba:
Qun Cc Hnh
()
(1) Trong Kinh ni: vng tng in o, Bm cht vo cc tng v thng, V vng chp cc php v thng, Nn gi l h huyn khng thc.89 (2) K m hoc bm vu h huyn, Trong y c vt no b bm? c Pht ni v s vng chp, Ch v mun gii r ngha Khng. (3) Cc php hu vi u bin i, Nn bit chng khng c t tnh, Bi v tt c php l khng, Cho nn php v tnh cng khng. (4) Nu cc php l khng t tnh, Lm sao m c th ni rng: "T lc tui th n bc u, Trong c nhiu s bin i"? 90 (5) Nu cc php l c t tnh,
Th lm sao c s bin i? Nu cc php khng c t tnh, Th lm sao c s bin i? (6) Php chnh n, t khng bin i,91 M php khc cng khng bin i, Nh th, ngi tr khng bin gi, Ngay ngi gi cng khng bin gi.92 (7) Nu mt php c th bin i, Th sa cng phi chnh l b,93 Th nhng ri sa, c php no c th lm thnh ra b?94 (8) Nu c thc mt php chng khng, Th cng phi c mt php khng, Thc s khng c php chng khng, Lm sao m c c php khng? (9) c i Thnh ging dy php Khng, Mc ch l ph cc vng chp, Nu c k chp trc vo Khng, K ch Pht khng th .95
158
Phm mi bn: Qun S Ha Hp
Phm mi bn:
Qun S Ha Hp
Sau phm Qun Cc Hnh l ni v phm Qun S Ha Hp. y l th t trong cc b lun A T t Ma. B X Li Pht A T m, cng b Tp Lun ca ngi Th Hu, u theo th t ny. Phm Qun Cc Hnh, l bin lun mt cch tng qut tt c cc hnh duyn khi hu vi, cn phm Qun S Ha Hp, l ni v lch trnh ca su cn duyn su xc, tc l su cn nm gi su cnh, ha hp m sinh ra thc; k , cn, cnh, thc ha hp m sinh ra xc. Phn trc, phm Qun S Tham Nhim v K Tham Nhim, cng tng ni qua s ha hp, chng qua, phm ch ni v s quan h gia ng v php, cn iu ch yu m phm ny mun ni l s ha hp ca xc, v tin thm mt bc m ni rng: "S ha hp ca tt c cc php c t tnh l bt kh c". Cc hc gi Tiu Tha cho rng s ha hp l iu c Pht tng ni qua. Ba php cn, cnh, thc, ha hp sinh ra xc, nh c xc m sinh khi tnh cm, tng tng, ch, v.v... Do s ha hp ny, c th chng minh ba php (cn, cnh, thc) l c thc. Nu khng c, lm sao c th ni n s ha hp? Cho nn thnh lp s ha hp ca ba php, th tt c cc hnh, khng th no khng c thnh lp l php c thc. Hn na, trong php duyn khi, su cn (x) duyn su xc, l im chuyn bin rt quan trng ca s tp v dit ca sinh t. S nhn thc ca cn thn i vi cnh gii, nu nh sai lm, s a n phin no, to nghip, lu chuyn sinh t. Cn nu s nhn thc l chnh xc, s khng sinh khi phin no,
khng lm iu phi l (Hn: bt tc bt nh l hnh), do y c th c s gii thot. Trong cc hnh, s ha hp ca su cn duyn su xc, c tm mc quan trng nh th, cho nn sau phm Qun Cc Hnh, cn phi tho lun n im ny. Trong Pht Php, c s ha hp gia nhn v php, c hai s ha hp ca thc, c ba s ha hp ca xc. Cc nh Thng Lun ti n , trong Lc C (su cu) ca bn h, c Ha Hp C. Phi Thng Lun cng ni: "Ng, , cn, trn, ha hp vi nhau, sinh ra tri (s hiu bit)", tc l ch trng lc cn trn ha hp, c ci thn ng x dng cn, th mi sinh ra s nhn thc. Nh cc nh Thc Hu Lun, khi lp lun v ha hp, hoc cho rng ci t tnh c th ha hp l c thc, hoc cho rng c mt ha hp tnh chn thc tn ti. Th nhng, di s qun st duyn khi chnh xc, trn cn bn khng c nhng s ha hp nh bn ngoi o ch trng. Bi vy, cn phi kch bn h, cho bn h bit th no l ngha chn chnh ca nhn duyn ha hp.
160
Phm mi bn: Qun S Ha Hp
Phm mi bn:
Qun S Ha Hp
()
(1) Ci thy, i tng v ngi thy, Ba php ny phng v khc nhau, Ba php khc bit nh th, Chung cuc khng c lc ha hp.96 (2) Cng th, qun st s nhim, i tng nhim, k nhim, Nm cn cn li v phin no, Phng php qun st u ging y. (3) Php khc bit phi c ha hp, Nhng ci thy, .., khng tng khc bit, V tng khc bit khng th thnh, Vy ci thy, ..., lm sao ha hp?97 (4) Khng nhng ci thy, ngi, i tng, Khng th tm thy tng khc bit, M i vi tt c cc php, Cng khng tm thy tng khc bit.98 (5) S khc, nh khc, nn c khc,
S khc, ri khc, khng cn khc,99 Nu php l t nhn sinh ra, Php s khng khc vi nhn. (6) Nu ri ci khc100 c s khc, Th s khc khc101 phi c khc, Nhng ri ch khc khng c khc, Cho nn khng th c s khc, (7) Trong s khc khng c tng khc, S khng khc cng khng tng khc, Bi v khng c tng sai khc, Cho nn y, kia u khng khc.102 (8) Php chnh n, khng th ha hp, Php khc bit, cng khng ha hp, Vy k ha hp, lc ha hp, Cng php ha hp u khng c.
162
Phm mi lm: Qun Hu V
Phm mi lm:
Qun Hu V
Phm ny khai th ngha chn thc ca nhng iu c Pht ni v duyn khi: "Tt c cc php trn th gian, u trong trng thi sinh dit v thng". Th nhng, iu ny khng ging nh nhng ngi th gian tng tng v s hu v. Bn h, khi ngh n "hu", th cho rng phi l thc hu, cn nu ngh n "v", th cho rng phi l thc v. Hu l chp kin v hu, cn v l chp kin v v, u l b chm m trong h su ca hai cc oan (bin kin), khng bao gi c gii thot. c Nh Lai ra i, xa la hai cc oan ny m ni php trung o, tc l nng vo duyn khi m thuyt php, lm cho mi ngi hiu rng s hu, v, thc s u l bt kh c. Php duyn khi, tc l ci gi danh ca tt c nhng hin tng i i nhau, do nhn duyn ha hp. ang lc cc nhn duyn ha hp, hin khi cc php tng nh huyn nh ha, th gi l hu, cn nh khi nhn duyn ly tn, cc php tng nh huyn nh ha ny n mt, th gi l v. Ci hu, v ny, nu ri php nhn duyn th khng cn tn ti, cng khng phi khng tn ti, khng sinh cng khng dit. y l s duyn khi gi danh, l tt c php Khng; r rng l c s sinh dit, nhng nu mun tm cu ci thc tnh ca chng, th li l iu bt kh c. Trong php duyn khi tnh Khng, ri hu, ri v, ri phi hu phi v, dit tr tt c mi h lun. y l t tng cn bn ca c Nh Lai khi khai th php duyn khi, dng y chnh n tt c vng kin sai lm ca th gian. Nhng k cha hiu r ngha Khng, khng bit Khng l s tch
dit ca cc chp kin v t tnh, khng bit v l duyn khi gi danh, l qu trnh ly tn ca cc nhn duyn nh huyn, m li cho rng: Khng v v u l "ci g cng khng c". Nghe n ch phi hu phi v, th li cho rng: ngoi s hu, v, cn c mt php c thc th l "phi hu phi v". Nhng ci kin gii sai lm nh vy, khng nhng chng bit Khng, m cng chng bit "phi hu phi v". Li cn c mt s hc gi, khng bit c Pht ni duyn khi l s gi danh ca Tnh Khng, do y chp rng duyn khi c tng quyt nh, cho nn a hu m ght Khng, rt cuc cng li ri vo hai cc oan (bin kin). Phm ny c bit i ph vi nhng hc gi chp trc duyn khi c t tng chn thc ny, ph bn h, mc ch l lm hin hin ci chn ngha ca c Pht. Trong Thp Nh Mn Lun, cng c mn qun hu v, nhng ch cp n ba tng hu vi: "sinh, tr l hu, cn dit l v". Cn bn lun qun hu v, l ni v phn php th, tc l t th ca cc php, khng th ni t tnh ca chng l thc hu, m cng khng ging ngoi o v Tiu tha, cho rng t tnh ca chng l thc v. Hai quyn lun u cp n hu v, nhng ni dung li khng ng.
164
Phm mi lm: Qun Hu V
Phm mi lm:
Qun Hu V
()
(1) Nu trong cc duyn c t tnh, iu ny t l s phi l, V nu t tnh t duyn sinh, Th n l php c to tc. (2) Nu t tnh l c to tc, Lm sao m c ngha l ny? T tnh, cn gi l v tc, Khng nh php khc hnh thnh. (3) Nu php khng c t tnh, Th lm sao m c tha tnh, V t tnh i vi tha tnh, Cng s c gi l tha tnh.103 (4) Nu ri t tnh v tha tnh, Th lm sao m c cc php? Nu nh c t tnh tha tnh, Th cc php s c thnh lp. (5) S hu, nu khng th thnh lp,
S v, lm sao m thnh lp? Bi trc c mt php hu, Php y hoi dit gi l v. (6) Nu c ngi thy hu, thy v, Hoc thy t tnh, thy tha tnh, Nn bit rng k khng thy, ngha chn thc ca Pht Php. (7) Pht l bc c th tr dit, Cc s chp c v chp khng, Nh trong Kinh Ha Ca Chin Din, dy "ri chp c, chp khng".104 (8) Nu php thc s c t tnh, Th php khng th bin i, Bi t tnh m cn bin i, iu ny hon ton khng c l.
(9) Nu php thc s c t tnh,
Lm sao m c th bin i? Nu php thc s khng t tnh, Lm sao m c th bin i? (10)Cho rng thc c, tc chp thng, Cho rng thc khng , tc chp on, Bi vy cho nn ngi c tr,
166
Phm mi su: Qun S Tri Buc v Gii Thot
Khng nn chp trc s c, khng.105 (11)Nu php c t tnh nht nh, t chng phi khng, m thng hng, Cn nu trc c, m nay khng, t s phm vo li on dit.106
167
Phm mi su:
Qun S Tri Buc v Gii Thot

Phm Qun Hu V, l qun duyn khi: "Ci ny c nn ci kia c, ci ny khng nn ci kia khng", cn phm ny l qun duyn khi: "Ci ny sinh nn ci kia sinh, ci ny dit nn ci kia dit". T trong s sinh dit gi danh, th ng tnh khng tch: "S sinh khng t u n, s dit khng i v u". Ci ny sinh nn ci kia sinh, l mn lu chuyn sinh t; ci ny dit nn ci kia dit, l mn hon dit Nit Bn. Lu chuyn l s ti lui trong sinh t, cn hon dit l s gii thot khi sinh t. Bi th, ni n lu chuyn, hon dit, tc l ni n tri buc, gii thot. Mc tiu duy nht ca nhng k hc Pht l xa la sinh t, chng c Nit Bn. Trong bin sinh t c s tri buc, cn vo ci Nit Bn th c gii thot. Nu c sinh t v Nit Bn, tri buc v gii thot, lm sao m c th ni l cc php v t tnh? Cc hc gi c s c, nhn y em s thc ca tri buc v gii thot lm chng minh cho ch trng cc php c thc th. S lu chuyn, hon dit, cng s tri buc, gii thot, trn mt ngha, c i cht khc bit. Ci hin tng sinh t ni tip khng ngng gi l lu chuyn, cn s tch tnh ca Nit Bn tch dit v sinh gi l hon dit. Tri buc v gii thot l t phng din ng tc ca nng s m ni, tc l s tri buc c ci tri buc v ci b tri buc, s gii thot c ci gii thot v ci c gii thot. Lc ci tri buc tri buc ci b tri buc, th s khng c t do. Gi nh, ct t ci tri buc, th s c gii phng khi s tri buc, v nh vy s c gii thot.
Tri buc c hai loi: (1) Phin no tri buc nm un: nm un, khng nht nh phi lu chuyn trong sinh t, chng qua do phin no, c bit l i, th, tri buc chng, cho nn mi b lu chuyn trong sinh t. Nm un t th sinh ra, b ci th ny nm gi, li sinh khi i, th, cho nn gi l nm th un. i l s tham nhim, th l s nm gi. V lc lng ca i th chp trc vo ng v ng s, do y, t phn bn ngoi l kh th gii, cho n phn bn trong l thn tm, pht sinh ra s gn b mt thit, rng rt khng ri, khin cho ng n ni no cng thnh chng ngi, thnh nhng hin tng tri buc. Cho nn trong Kinh c ni: "Khng phi mt tri buc sc, khng phi sc tri buc mt, m khong gia c s tham dc, y l s tri buc". (2) Nm un tri buc chng sinh: chng sinh l gi danh, xa nay vn khng c t th, chng qua, do s ha hp thng nht ca nm th un, thnh ra c nhng hu tnh hnh nh c t th ny. Ci gi ng nng vo nm un m c thnh lp ny, trong s sinh dit ni tip gia m trc v m sau, lun lun trong trng thi hot ng, ti lui trong su no, chu s tri buc ca sinh t. Gii thot cng c hai loi: (1) Dng tr tu thng t cc php, ri la phin no ca s i, th, do , i thn tm, th gii, khng cn sinh khi nhng s tham nhim, nm gi. Tuy vn cn th gian, nhng c th ti lui trong ba ci khng cn b sinh t lm chng ngi, t do t ti, khng cn b tri buc, y gi l s gii thot hu vi. (2) X b ci thn nm th un do hoc nghip chiu cm ny, nhp v d Nit Bn, c s gii thot cu cnh, khng cn th thn i sau, vnh vin xa la s tri buc ca nm th un, y gi l s gii thot v vi. y l ngha trng yu ca Pht Php, cho nn chng ta cn phi c
170
nhng tri kin chnh xc v vn ny. Trc tin, qun st s lu chuyn v s hon dit l khng c t tnh, sau qun st s tri buc v s gii thot l khng c t tnh. Ph tr nhng chp kin v t tnh thc hu, sau t duyn khi gi danh, kin lp sinh t v Nit Bn, tri buc v gii thot.
171
Phm mi su:
Qun S Tri Buc v Gii Thot

()
(1) Cc hnh lu chuyn trong sinh t, Nu l thng, t khng lu chuyn, Nu v thng, cng khng lu chuyn, Qun st chng sinh cng nh th. (2) Nu chng sinh lu chuyn sinh t, Nhng trong m, gii, v cc nhp,107 Dng nm phng php108 tm khng thy, Nh vy, ai l k lu chuyn? (3) Nu t thn ny chuyn thn khc, Vy khi lu chuyn, t khng thn,109 Nh vy, nu m khng c thn, Th s khng c s lu chuyn.110 (4) Cc hnh nu c s hon dit,111 S kin ny quyt khng th c, Chng sinh nu c s hon dit, S kin ny cng khng th c. (5) Nhng tng sinh dit ca cc hnh,
Khng tri buc cng khng gii thot, Qun chng sinh, nh ni trn: Khng tri buc cng khng gii thot. (6) Nu thn th gi l tri buc, C thn th, t khng tri buc,112 Khng thn th cng khng tri buc, Vy ni no c s tri buc? (7) Nu buc c trc k b buc, S buc buc k b buc, Nhng trc , khng c s buc, Ngoi ra, ging nh phm Chuyn ng. (8) K b buc, khng c gii thot, Khng b buc, cng khng gii thot, Nu lc b buc c gii thot, Nh vy, buc, gii s ng thi. (9) Nh ni: "Nu khng th cc php, Ta s l k chng Nit Bn", Nhng ngi no chp trc nh vy, Vn cn b ci th tri buc. (10)Khng phi tch ri khi sinh t, M ring bit c cnh Nit Bn, Ngha thc tng, ch thc nh vy,
174
Phm mi by: Qun Nghip Bo
Sao li cn h lun phn bit?113
175
Phm mi by:
Qun Nghip Bo
Phm ny l phm cui ca phn qun th gian tp. Th gian tp, iu ch yu l ni v phin no v nghip, chng qua, ni n hoc nghip, th phi ni n lch trnh tri qua ca s khi phin no to nghip, do to nghip m chiu cm qu bo. Cho nn trong Kinh, qun st s kh tc l qun st s "v thng nn kh" ca un, x, gii; Cn phn qun st kh tp cp n s tng tc nhn qu "t s to nghip chiu cm qu bo". Trong tp , phin no tuy l ng lc ca sinh t, th nhng, trc tip chiu cm qu bo kh lc, li l s ko li (Hn: dn khi) ca nghip lc to ra bi s pht ng ca phin no. V th, y mi em nghip lc lm s kt thc cho phn qun th gian tp ny. Hn na, tuy u l Qun Nghip Bo, nhng trn thc t, phm ny ni v ton b vn : do hoc to nghip, do nghip cm qu, s to nghip, k to nghip, s cm th, k cm th. Cho nn phm ny c th coi l phn tng kt ca kh tp. Nghip l thnh phn ch yu nht trong vic chiu cm sinh t kh qu trong i sau. Cc qu bo kh, hay lc, u l do hnh vi, hoc thin, hoc c, m quyt nh. Th nhng, hin ti to nghip, lm sao c th chiu cm kh qu trong tng lai? y l do nghip lc tn ti khng mt. Nh vy nghip lc, rt ro l ci g? S tn ti ca nghip lc, rt ro lm th no bo tr? Lm th no tn ti? Khi kho cu vn ny, hc gi ca cc hc phi Pht gio, u a ra nhiu l lun thuyt minh. Thuyt Nht thit Hu B, thnh lp v biu nghip ca sc php, dng ci nhn "ba i
thc c" thuyt minh vn ny. Th nhng, c ngi cho rng v biu nghip l gi sc. Kinh B Th D S cn c vo hin tng ca thc vt trn th gian l s h tng sinh khi gia qu v ht m ni n vn nghip lc hun tp vo ci tm tng tc m to thnh chng t. Cc hc gi ca Chnh Lng B, cn c vo chng khon, nh ch trn giy, m ni v cc php khng mt (Hn: bt tht php, ) ca nghip. Cn cc hc gi ca c T B v Kinh B li ch trng c ng, dng ng lm k to nghip, k th bo. Nghip l vn trng yu v cng l mt vn ch yu trong s pht trin ca Pht Gio. Tt c hc thuyt v nghip ny, ai cng cho rng ch trng ca mnh l phi, th nhng, di s qun st chnh kin ca Tnh Khng, tt c ch l "hnh nh ng m sai (Hn: t th nhi phi)". Cng nhiu kin, cng nhiu s kh khn, khng th gii quyt c ci gio ngha trng yu ny. V th, mi bi tng ca phm ny u l s ra sch, ph sch, lm cho bn ngha chn thc, thun khit ca Pht Gio c sng t rng ngi.
178
Phm mi by:
Qun Nghip Bo
()
(1) Ai c th hng phc tm mnh, Cng lm iu li ch chng sinh, y gi l s nghip t thin, Trng ht phc bo cho hai i.114 (2) i Thnh tng ni n hai nghip, L t nghip v t d nghip115, Nhng chi tit v hai nghip ny, Trong kinh lun gii thch r.116 (3) T nghip m c Pht ni n, Chng ta gi n l nghip, Cn ci gi l t d nghip, Tc l khu nghip v thn nghip. (4) Nn bit, thn nghip v khu nghip, Cng vi tc nghip, v tc nghip, Mi nghip trong nhm bn nghip ny, u c thin nghip, bt thin nghip. (5) T th dng sinh ra phc c,
Ti li sinh ra cng nh vy, Su nghip117 cng t nghip l by, Nh chng, bit hnh tng ca nghip. (6) Nu nghip tr n khi th bo, Th nghip phi l thng hng, Nu nghip hoi dit tc v thng, Khng nghip lm sao sinh qu bo?118 (7) S tng tc ca mm, vn vn ... Tt c u t ht ging sinh, T y tng tc sinh qu bo, Nu ri ht, khng s tng tc.119 (8) T ht ging, c s tng tc, T s tng tc m c qu, Trc c ht, sau mi c qu, Khng on dit cng chng thng hng. (9) Vy t lc khi tm to nghip, Tm, tm s s tng tc sinh, T y, s a n qu bo, Nu ri tm, khng s tng tc. (10)T tm m c s tng tc, T s tng tc m c qu, Trc c nghip, sau mi c qu,
180
Khng on dit cng chng thng hng. (11)Bng con ng tu mi nghip lnh, C th thnh tu c phc nghip, S vui sng i ny, i sau, Chnh l qu bo ca thp thip. (12)Nh bn phn bit trn, iu ny a n nhiu li lm, Bi th nhng iu bn ni, Ngha l thc hon ton sai lc.120 (13) y chng ti s ni thm, Ngha l ph hp nghip, qu bo, M ch Pht cng Bch Chi Pht, Cc bc hin thnh khen ngi.121 (14)Php "Khng mt" ging nh chng khon, Cn nghip nh ca ci b n, Tnh ca php ny l v k, Nu phn bit th c bn loi.122 (15)Php ny, kin o khng th on, Ch t duy o mi on c,123 Do bi cc php "Khng mt" ny, Cc nghip mi sinh ra qu bo.
181
(16)Nu kin o on c php ny, M nghip vn sinh tng t qu,124 Nh th, s phm vo li lm, L ph hoi cc nghip bo. (17)Nn bit, tt c cc hnh nghip, D ging nhau hay khng ging nhau, Trong cnh gii lc mi th thn, Ch c mt qu bo sinh khi. (18)Li do hai loi nghip125 nh th, Lnh th nghip bo i ny, Hoc ni: "Sau khi th bo xong, Nhng nghip lc vn cn tn ti". (19)Nu qu126 xong, nghip mi dit, Hoc sau khi cht, nghip mi dit, Trong y li cn phi phn bit, Gia nghip hu lu v v lu. (20)Cc hnh tuy khng nhng khng on, Nghip bo tuy c nhng khng thng, Nghip lc v qu bo khng mt, y chnh l li Pht dy. (21)Cc nghip xa nay vn khng sinh, Bi v chng khng c t tnh,
182
Hn na, cc nghip cng khng dit, Bi v xa nay vn khng sinh.127 (22)Nu nh nghip l c t tnh", Phi bit, nghip l thng hng, Cha to nghip cng gi l nghip, Bi thng hng, khng th to nghip. (23)Nu c nghip khng do to tc, Th cha to nghip c ti, Nh k cha x hnh thanh tnh, M li c li khng thanh tnh. (24)Nh vy l ph hoi tt c, Php tc ngn ng ca th gian, Hn na, khng c s khc bit, Gia s to ti v tu phc. (25)Nu ni rng: "Nghip l mt php, Quyt nh, chnh n c t tnh", Nh vy, th qu bo xong, Li phi tip tc th qu bo. (26)Nu nh cc nghip trn th gian, L t phin no m sinh ra, Nay phin no khng c thc, Vy nghip bo lm sao c thc.
183
(27)C k ni: "Phin no v nghip, L nhng nhn duyn sinh ra thn", Phin no, nghip u khng t tnh, Lm sao thn li c t tnh? (28)Nhn v b v minh che lp, Cng b dy tham i tri buc, Nhng k to nghip, k th bo, Khng phi l mt, khng phi khc. (29)Nghip chng t cc duyn sinh ra, Cng chng t phi duyn sinh ra, Bi vy, s khng c k no, C kh nng to tc ra nghip. (30)Khng c nghip, khng k to nghip, Lm sao c nghip sinh qu bo? Nu nh, khng c qu bo, Th lm sao c k th bo? (31)Nh c Th Tn dng thn thng, Bin ha ra mt k bin ha, Tng t, k bin ha ny li, Bin ha ra mt k bin ha. (32) Nh vy k bin ha th nht,
184
Th c gi l k to nghip, Cn nh k bin ha th hai, Th c th gi tn l nghip. (33)Nu th, cc phin no v nghip, Cng k to nghip v qu bo, Tt c u nh huyn, nh mng, Ging nh qung nng, nh ting vang. 128
185
Phm mi tm: Qun Php
Phm mi tm:
Qun Php
Di y l phn th ba: qun th gian tp dit. Dit, tc l dit . c Pht, t trong cc php gi danh, an lp dit , y tc l s thc chng bn tnh tch dit ca tt c cc php. Nng chng s chng, tt c u l khng tch, nh trong Kinh ni: "Khng tr cng khng c", hoc ni: "Khng ci g c th b nm gi". Nhng hc gi th gian cho rng ngoi cc php hu vi, c ci dit ring bit hin hu. Bn h cho rng thc c ci nng chng, s chng, thc c s tu nhn chng qu, thc c ci phin no (m chng ta c th tr dit), tt c u l chn thc, tt c u c t tnh chn thc. Th nhng, i vi nhng bc c s c, th khng c o m cng khng c qu. Cho nn y, lun ch qun st tng vn , by r ci chn tng ca s chng dit ny, dn bn h vo s c do. Trong y, chia lm ba mn. Phm ny, trc tin tho lun v hin qun, tc l s ch dy bng phng php ch thng vo php chnh qun ng nhp thc tng, v y l trung tm im ca phn ny. Ch qun ca phm ny, l hin qun, hoc chnh qun, tc l thc tng tu, ng nhp vo thc tng; cn ci tr tu vn t tu hu lu, gn lc (Hn: quyt trch, ) chnh php, ty thun vo Bt Nh v lu, cng c gi l chnh qun. Php l qu tr; qu tc l quy lut, hoc qu phm, cn tr l khng bin i, hoc khng mt mt. Ci qu lut khng bin i ca mi s mi vt, gm c bn nhin tnh, tt nhin tnh, ph bin tnh, u c th gi l php. Cc php ph hp vi ci l tc: thng hng, ph bin, bn
nhin, th c rt nhiu loi khc nhau, tuy th, trong ci m trit nht, cu cnh nht, cao thng nht, chnh l ci Khng Tnh ca tt c cc php. Hin qun php chn thc Khng Tnh ny, nn gi l qun php. Th ng c chn nh Khng Tnh, trong php Thanh Vn l bc S Qu, cn hnh gi B Tt th bc S a. Trong Kinh ni: "Bit php, nhp php, i vi php khng cn chng ngi", tc l th t ci Tnh Khng chn nh ny. Ci tr tu c th ng nhp Tt Cnh Khng, gi l "tnh php nhn". Thnh gi th ng s chn thc ca cc php, cn phi chn thc tu hnh. Trong s thc tin chnh xc, iu kin cn thit l s hin qun nh thc ca tr tu. Hin qun, tc l s qun trc tip, siu vit quan h nhn thc ca nng s m chng nhp (Hn: minh chng ), y cng gn ging nh ngi thng gi l "kinh nghim thn b". t ca c Pht, sau khi c c ci kinh nghim trc qun chnh xc, mi c th c tr thnh mt sinh mnh mi trong Pht Php. Thu r chnh xc c Pht Php, hin chng c s gii thot, nn gi l c o. S ng php c o, cc hc gi Thanh Vn c hai trng phi t tng khc nhau: (1) Nh Tt B a B, v,v..., ch trng "bit qun t ". Trc tin, th ng kh (cc hnh v thng, lu ng din bin, cc php v ng, khng c k to nghip, k th bo, ng, v.v...), sau thng t dit (tch tnh Nit Bn, bt sinh bt dit). Ci kin a v s ng nhp ny, gi l "kin t c o", hoc "kin hu c o". (2) Nh cc hc gi i Chng B, Phn Bit Thuyt H, ni s th ng chn chnh, cn phi thng t Nit Bn khng tch bt sinh. Trc khi chng dit , nhng s kin nh chnh qun cc hnh v thng, cc php v ng, v.v..., khng th c coi l s lnh ng chn l. Ci kin gii v s n ng ny, cng c gi l "kin dit c o", hoc "kin Khng c o". i
188
Phm mi tm: Qun Php
vi s "thy dit " ny, c k cho rng "thy dit l thy chn thc", li c k cho rng "do thy dit m thy c chn thc". Nu nng vo chn ngha ca Khng Tng m ni, v thng, v ng, cng Nit Bn bt sinh, ch l phng tin gi thit ca Tt Cnh Khng, cn nhng ci nh thng tnh, ng tnh, sinh tnh, u l bt kh c. Mt ci l khng, th tt c ci khc u l khng (Hn: nht khng, nht thit khng), ba php n tc l nht thc tng n, khng hai khng khc, kin (thy) tc phi l n kin (thy tc khc). Nu nh cha thng t c v t tnh khng, th khng nhng v thng, v ng, khng thy c chn , m ngay c s qun v sinh cng c ch chng ngi, tr tr. ngha ca phm ny, cc nh Trung Qun, mi v u gii thch khng ging nhau. Nh ci chn l c th ng, l ch th ng ca i tha? hoc l ch ng ca Tiu tha? Ch ng ca i tha, v ca Tiu tha, l ging nhau, hay khc nhau? y l nhng iu c tranh lun. Ngi Thanh Bin cho rng: "Tiu tha ch chng ng ng khng, i Tha chng ng hai php, ng khng v php khng". Bi th, khi ging v phm ny, ngi bn theo ci kin gii m phn bit, cho rng bi k ny l ch ng ca Tiu Tha, bi k ny l ch ng ca i Tha. Cn ngi Nguyt Xng th cho rng: "i Tha d nhin l ng nhp hai php, ng khng v php khng; th nhng, Tiu Tha cng c th ng nhp ng khng, php khng, ging nh i Tha". Cho nn khi gii thch phm ny, ngi khng phn bit i tha, hay Tiu Tha. Nu nng theo bn lun, tm hiu bn ca lun ch (Long Th), th kin gii ca ngi Nguyt Xng l ng. Bn phm, trc tin ni ng khng, sau ni php khng. i Tha, Tiu Tha, khi chnh qun thc tng, gn nh u t qun ng khng m h th. Sau khi thng t ng khng, tc c th thng t php
189
(ng s) khng. C ng kin, t phi c ng s kin. Chng ng khng, th cng c th chng php khng. Cho nn bn ngha ca c Thch Tn, xa nay nht qun, tc l t qun ng khng m bt u. Trong , nu th ng hai l Khng ny mt cch cn ct, tc l Tiu Tha, nh khong khng ca l hng. Cn nu th ng hai l Khng mt cch thm su, tc l i tha, nh khong khng ca bu tri. S chng ng l Khng tuy c su cn khc nhau, nhng ch ng u l Khng Tnh. Chn l khng c s khc bit! Cc b Trung Qun Lun Thch ca ngi Thanh Mc, V y Lun ca Ty Tng, cng Trung Lun Thch ca ngi Pht H, u cho rng hai phm cui l dng php Thanh Vn th nhp nht ngha, cn hai mi lm phm u l nng vo php i Tha m th nhp nht ngha. Nu vy, phm ny l nng vo php i tha m nhp nht ngha. Th nhng, nu kho cu mt cch t m, ton th b lun, thc s l nng vo t m khai trin, vn khng th phn bit i tha, Tiu tha. Tng vn ca phm ny l bt u t v ng m qun st, cho n phn ni v s ng nhp ca Tch Chi Pht, quyt chc khng c s bt ng vi Nh tha. Cho nn bn phm ch th chnh xc ci chn ngha ca s ng nhp chn thc vo Pht Php, tc l ch khai th ca bn gio (Kinh A Hm) ca c Thch Tn. Hc gi ca ba tha, khng ai m khng t qun mn ny ng nhp. Cc nh Tam Lun Tng thi xa, u tin cng khng c s phn bit ba tha. Sau ny chu nh hng ca Pht Gio hu k (i Tha bt cng), bn em phm ny ra chia ct, cho rng phn u l ch ng nhp ca Thanh Vn, k l ch ng nhp ca B Tt, cn bi tng cui l ch ng nhp ca Duyn Gic. Bn h khng bit php tng ca Trung Qun Lun ang nghin cu l Kinh A Hm, t u n cui u l hin th
190
Phm mi tm: Qun Php
gio php cn bn ca c Thch Tn. c Thch Tn khai th ci php chn thc m Ngi chng ng, cn lun ch th nng vo Kinh m to lun, hin th ngha chn thc ca c Pht. Gio in cn bn ca c Pht, ch yu l thuyt minh s th ng v ng khng, cho nn lun ch ni: "Kinh A Hm phn ln thuyt minh v v ng, ni v ng khng". Theo bn ca c Pht, cn bn ca sinh t l s vng chp vo thc hu, c bit l s vng chp vo s thc hu ca t ng, cho nn Ngi phn ln khai th v v ng Khng. Nh nu c th chn thc hiu r ng khng, th cng c th tin thm mt bc th ng c s khng chn thc ca cc php, php khng. Th nhng, mt s hc gi Thanh Vn, khng th hiu r im ny, cho rng tuy khng c ng, nhng ch thc c php, v y l ngha rt ro ca c Pht. Ngi Long Th thy tnh hnh nh vy, cho rng bn h khng lnh ng c bn ca c Pht. Bn h nu nh chp trc cc php l c thc, chc chn cng khng th no hiu r ng khng. Cho nn trong bn lun, mi mi u vch r s sai lm ca bn h, khin cho bn h hiu r cc php vn l Khng. Tuy trn phng din hc vn th khng s s phin toi, th nhng trn phng din qun hnh th phi nm vng ch trng yu. Cho nn phm ny khi tho lun v qun php, nu nh khng thy c ng th cng khng c ng s (php) v s chnh kin c tnh cht bn lai khng tch ca cc php. T ch ph ng m h th, hin th s chn thc ca cc php, l ca gii thot chung ca ba tha. Khng ring cc v Thanh Vn mi ni v ng khng, m cng khng ring cc v B Tt ni v php khng. Tt c php khng, phi l t ng khng m bt u, y l c sc ca bn lun: thy r c bn ca gio ngha chn thc ca c Th Tn. Mun t c s th ng chn nh, phi tu hnh chn thc. S thy r
191
chn l ca Pht Php, c bit ch trng n s qun st, tc l dng cc loi phng php, cc loi lun l, phn bit, qun st. Qun st lu di n khi thun thc, mi c th ph tr cc loi vng kin. Trong s trc qun trong sut tnh lng, ng t ci tnh Tt Cnh Khng Tch. y khng phi do s cu may m c, hoc t nhin c s pht gic, m cng chng phi do nhng php tnh nh do s tp trung tinh thn m c. Sau khi th ng chn l, phin no s c tnh ha, khng cn sinh khi, v sau khi tnh ha t tm, ch th ng chn tnh cng lc cng r rng. Th nhng, s qun st phi chnh xc, nh l qun st chn thc, khng phi l s gi nh mt loi cnh, ri sau khi tm truy cu. Nu nh qun st khng chnh xc, s c nhiu huyn cnh xut hin, nh th, khng nhng khng th tnh ha ni tm, khng th th ng chn tng, m li cn tng gia cung vng, i su vo con ng nguy him ca s sai lm: "nu khng chp vo c, th s chp vo khng". Chnh qun ca Pht Gio, l dng s tng hin thc lm i tng, khng d trc cnh gii l g, m dng qun tu thm su, tm cu ci chn tng vn c ca cc php, cho nn c th ph tr m vng, m khng b ci vng kin ca chnh mnh la di. Tu tp lu di s thnh qun tu, khm ph ci vng kin xa nay che lp chn l, th s thy r c chn l. Ging nh tm giy dn trn ca s che lp cnh vt bn ngoi, nay nu chng ta p thng n, th s thy r tt c cnh sc; v khng thy c chn l, cho nn c sinh t. ng lc ca sinh t l tt c cc hnh nghip. S to tc cc hnh nghip, l do phin no. Cn bn ca phin no, tc l v minh, hoc ng kin. Cho nn v minh dit, th minh s sinh ra, nhn y s thy c chn tng ca cc php, gii thot c tt c thng kh.
192
Phm mi tm: Qun Php
Phm mi tm:
Qun Php
()
(1) Nu nh ci ng l nm m, Th ng phi l php sinh dit, Cn nu ci ng khc nm m, Th n khng c tng129 nm m. (2) Nu nh khng c ci ng, Th lm sao c c ng s, Nu dit tr c ng, ng s, Gi l chng c tr v ng. (3) K no chng c tr v ng, Gi l qun thc tng cc php, Bc no chng c tr v ng, Nhng bc nh th rt him c.130 (4) Ng bn trong, ng s bn ngoi,131 Tt c du b tn dit, Nn cc th cng b tn dit, V th dit, nn thn cng dit. (5) V nghip, phin no u b dit,
Cho nn c gi l gii thot, Bi nghip, phin no u khng thc, Ng nhp Tnh Khng, h lun dit. (6) Ch Pht, hoc ging dy v ng, Hoc l ging dy v v ng, Nhng trong thc tng ca cc php, Chng c ng, chng c v ng. (7) trong thc tng ca cc php, Tm hnh, ngn ng u on tuyt, Thc tng khng sinh cng khng dit, M thng tch dit nh Nit Bn. (8) Cc php, hoc l thc, khng thc, Hoc l "va thc va khng thc", Hoc l "khng thc khng khng thc", y l li dy ca ch Pht. (9) T mnh bit, khng ty k khc, Chng tch dit, vt mi h lun, Qun php bnh ng, khng phn bit, y gi l chng nhp thc tng.132 (10)Nu cc php l t duyn sinh, Chng khng phi nhn, khng khc nhn, Cho nn gi y l thc tng,
194
Phm mi tm: Qun Php
Do khng on cng khng thng. (11)Khng ng nht cng khng sai bit, Khng thng hng cng khng on dit, y chnh l nhng v cam l, M ch Pht gio ha chng sinh. (12) Lc Pht khng xut hin th gian V khi Pht Php dit tn, Tr tu ca cc Bch Chi Pht, Pht sinh l do s vin ly.
195
Phm mi chn: Qun Thi Gian
Phm mi chn:
Qun Thi Gian

Ba phm k y, thuyt minh t nhn n qu (vn ca hng v c). Hng v c, l chung cho c ba tha. Cc bc thnh ca ba tha, do php hin qun m ng chng thnh qu, giai on thi gian m h tri qua, u khng ging nhau. Nh ni: "Cc v Thanh Vn, nu l li cn th trong ba i s thnh bin (chng qu A La Hn), cn nu n cn, th phi tri qua su mi kip mi chng qu. Cc v Duyn Gic, nu l li cn th trong bn i s thnh bin (chng qu Bch Chi Pht), cn nu n cn, th phi tri qua mt trm kip mi chng qu. Cn cc v B Tt phi tri qua ba i a tng k kip (mi thnh Pht)". V th, sau sau khi ni phm Hin Qun (Qun Php), lin ni n phm Qun Thi Gian. S tu nhn chng qu ca cc v thnh ca ba tha cng c s khc bit. Nh ni: "Tu nhn ca Thanh Vn l Bn Thnh , chng qu A La Hn; tu nhn Duyn Gic l mi hai nhn duyn, chng qu Bch Chi Pht; cn tu nhn ca B Tt l lc vn hnh, chng qu Pht V Thng". Do y, ni n phm Qun Nhn Qu. S tu hnh ca cc bc thnh ba tha, n giai on no , s thnh tu nhng cng c m h ng c thnh tu; li cng trong mt s tnh hnh no , li b thoi tht nhng cng c m h tch tp c. Nh cc bc thnh s qu, hoc c s thoi chuyn, hoc khng c s thoi chuyn, cn cc v B Tt t tht a tr xung, cng c s thoi chuyn,
hoc khng c s thoi chuyn. Bi vy, mi ni n phm Qun Thnh Hoi. Cc phm ni qua phn trn, mi phm ch bn v mt s kin ring bit. Cn ba phm ny, tuy ni v hng v c, nhng li cng thng vi tt c cc vn khc, nn c tnh cht ph bin. V th, ba phm ny nghin cu n cc khi nim ph bin, khng ging nh cc phm trn, ch qun st nhng s tnh c th. i vi ba khi nim: "thi gian, nhn qu, thnh hoi", kin gii ca Pht Php v ngoi o khng ging nhau, ci nhn ca nc ny v nc kia cng khc bit. Th nhng, ba loi khi nim ny, khng ch nhng k c t tng c tr thc, m ngay n nhng k bnh dn thiu kin thc, trong quan nim ca h cng c nhng iu ny, cho nn ni ba khi nim ny rt l ph bin. Hin nay, chng ta em ci chnh qun ca Pht Php, khai th s bt ng ca Pht php so vi ngoi o v thi gian, nhn qu, v thnh hoi. Thi gian rt l thm su, b mt. Mi ngi u c th trc gic ci quan nim v thi gian, th nhng, n khng phi l ch m mi ngi c th nhn bit c. Nu nh khng suy lun, chng ta c cm gic l thi gian ang cun cun tri qua, th nhng li khng c cm gic v s t nhin, k l ca n. Nu nh chu kh kho st, suy lun v ba i, lp tc pht hin s kh hiu ca n. Quan nim v thi gian ca ngoi o n , nh cc nh Thng Lun, u cho rng thi gian c thc th, tt c cc php u c biu hin trong qu trnh lu ng ca thi gian. Phm l vt tn ti, t phi c thi gian tnh. Thi gian c thc th ring bit, khi n ha
198
hp vi tt c php khc, lm cho cc php u hin hin ci tng thi gian, nh l: trc, sau, i, n, bin i. Thi gian nh ngn n, tt c cc vt trong bng ti, u phi nh vo n mi c th hin r. Cc trng thi bin ng ca cc php cng u nh vo thi gian mi c th hin ra. Cho nn thi gian l nhn lm cho cc php hin hin. Li nh bn ngoi o Thi Lun cho rng thi gian l bn th ca vn hu, tt c u t trong thc th ca thi gian m ra. Tt c u chu s chi phi v s quyt nh ca thi gian. S sinh khi, dit vong ca tt c cc php, bt qu, ch l s hin tng ca thc th ca thi gian. n lc ny th php ny sinh, n lc kia th php kia dit, tt c u dng thi gian m nh. Bi th, bn h ni: "Thi gian n, chng sinh thnh thc, thi gian i, y x p nt; thi gian chuyn ng nh bnh xe, cho nn thi gian l nhn (Hn: Thi lai chng sinh thc, thi kh tc ti thc; thi chuyn nh xa lun, th c thi vi nhn)". Ci thi gian nh vy, l nhn sinh ra tt c cc php. c Th Tn thuyt php, khng c gii thuyt t m v vn thi gian. Ci chn ngha ca Pht Php, phi t s nghin cu, tng hp cc kinh in, mi c th hiu r. Sau khi c Pht dit , cc hc gi Thanh Vn i vi vn ny, nu ni s lc, c hai phi: (1) Cc Kinh B Th D S ni: "Thi gian c thc th l thng tr". Ci thi gian c thc th thng tr ny l ci gin (frame) m trn cc php hot ng. T v lai, i xuyn qua hin ti, ln v qu kh. Ba i qu kh, hin ti, v lai, mi i u c thc th, v gii hn ca chng c phn chia mt cch nghim mt. Cho nn, cc hnh tuy l v thng, th nhng ci thi gian m cc hnh i qua, li l thng tr. y l quan nim v thi gian tuyt i. (2) Cc hc phi khc, u cho rng thi gian khng c thc th, ch l s biu hin ca nhng hot ng tinh thn v vt cht. Khng phi l ri b nhng
199
s vt c th, m c mt ci thi gian thc ti ring bit. Nu nng vo lp trng ca cc hc gi Tnh Khng, c hai phi u khng trnh c s sai lm. Thi gian tuyt i, khng phi l Pht Php, khng ng bn n. Ngi thng u cho rng sc php, tm php l c thc, cn thi gian l khng c thc. Trng hp u (1), khng nhng nng vo ci thc lp ci gi l iu sai lm cn bn, m cn mt st ci tnh duyn khi ca thi gian, y l iu rt l khng nn. Cn trng hp sau (2), cho rng nng vo s sinh dit ca cc php m kin lp thi gian, th nhng, cc php sinh dit biu hin ci thi gian , lm th no i vo qu kh? lm th no i n hin ti? lm th no vn cn v lai? y l nhng vn c rt nhiu s tranh lun. Nht Thit Hu B, ch trng php th thc c; tuy hin ra tng trng ba i, nhng tt c u l c thc. Nu vy, lm sao ni l c ba i? Trong Lun i T B Sa, c bn v i lun s gii thch khng ging nhau. V c xem nh hc gi chnh tng ca Hu B, ni nh th ny: "Ci tc dng a n s sinh khi ca cc php, nu sinh dit, th gi l qu kh; cha sinh cha dit, th gi l v lai; cn nh, sinh cha dit, th gi l hin ti". Ci thi gian tnh, trong tc dng hin khi, cha hin khi, hoi dit, cha hoi dit, m hin xut ci tng trng ca n. Php th l thc c, hng thng an tr trong t tnh ca mnh. Cn i Chng B, Phn Bit Thuyt H, v Kinh B S, th ch trng cc php trong hin ti l thc c, cn cc php trong qu kh v v lai l khng thc c. iu ny, trong Pht Php i Tha, nh php qun ba i ca cc hc gi Duy Thc, cng ch trng hin ti l thc c. Qu kh qua, khng th ni l c thc, n (qu kh) tuy sinh khi hin ti, c ci cng nng a n hin ti, nhng ci ny l hin ti. Hin ti, hoc sinh khi tc dng, hoc tim tng, u l hin ti, ch khng phi qu kh. Chng ta c cm gic qu kh l hin hu, chng qua, ch l nng vo
200
cc hnh nhn qu ca hin ti, ri suy lun rng chng c ch pht xut, m thi. i v lai cng ging nh vy. Hin ti c cng nng, c th dn khi v lai, cho nn cho rng v lai l c, th nhng, y ch l tng lai mi c th c. Cn ci dn n s sinh khi ca v lai, trn thc t vn l ang hin ti. i vi cc lun s i tha Tnh Khng, th ba i u l c. em ci "k c v qu kh" ra m ni: kinh nghim ca nhng k c v qu kh ( thc c th k c), t nhng hnh nh hi tng tr li trong thc, c v nh qu kh l nng vo hin ti m c gi lp, k thc, ci tng m thc hin khi, l s ch th ci m qu kh kinh nghim. Ci m tng k c mun ch th, chnh l nhng kinh nghim ca qu kh, ch khng phi l s nhn thc ca hin ti. Kinh nghim ca qu kh, cng khng i n hin ti. Cn nh, nhng d tng v v lai, l s d tng rng tng lai s c mt s vic no pht sinh. Nu ni v thc ca s d tng, th v lai c v chnh l hin ti, k thc, cnh gii m chng ta d tng, l v lai, ch khng phi l s tng tng ca hin ti. Cc nh Hin Ti Thc Hu Lun em chng giam nht vo trong ci khong hin ti ngn ngi, m khng bit rng nng lc hiu r (Hn: liu bit ) ca tm thc, nu hi tng n qu kh, th ch duyn tc l qu kh, suy tng n v lai, th ch duyn l v lai. Thuyt Nht Thit Hu B, cng thuc v phi "ba i l c" ny, nhng bn h li l nhng nh Thc Hu Lun, cn cc nh Tnh Khng Lun, li l Tam Th Huyn Hu (ba i u nh huyn) Lun, cho nn c th gii thch mt cch vin mn v vn thi gian ny. Cc nh Hin Ti Thc Hu c mt iu sai lm cn bn, l khng bit
201
rng hin ti khng th no hin hu mt cch c lp, thc s, khng c mt ci hin ti tuyt i no ng ni c. Hin ti l do s i i vi qu kh v v lai m c, tch ri qu kh v v lai, th cn c ci g gi l hin ti? Khng c s lin quan trc sau ca thi gian, trn cn bn, l ph hoi ci c tnh ca thi gian. Phm nhng k no kin lp hin ti l c thc, u b ci lun thuyt v st na tri buc, khng th no c gii thot! C mt s hc gi i Tha, li ni c ba i, mi i li c ba i (l thuyt ny l t cc hc phi Thanh Vn m ra), ba i ba i thnh ra chn i, chn i trong mt nim, cho nn gi l mi i. Chn i khng chng ngi mt nim, mt nim khng chng ngi chn i, chn i mt nim l vin dung v ngi. C th ni rng nhm ny l nhng k tng hp l thuyt v "ba i thc c" v l thuyt v "mt nim hin ti thc c", th nhng, bn h ch do s suy lun m quyt on nh vy, kt qu l h , b st ci tnh sai bit lch s ca thi gian. Hin nay, lun ch dng chnh kin v Tnh Khng huyn hu ca thi gian, ph nhng hc gi chp trc vo t tnh thc hu ny.
202
Phm mi chn:
Qun Thi Gian

()
(1) Nu nh nhn vo thi qu kh, M c thi hin ti, v lai, Nh vy hin ti v v lai, phi trong thi qu kh.
(2) Nu nh trong thi qu kh,
Khng c thi hin ti, v lai, Nh vy hin ti v v lai, Sao li phi nhn vo qu kh? (3) Nu khng nhn vo thi qu kh, Th s khng c thi v lai, V cng khng c thi hin ti, Nh vy hai thi u khng c. (4) Do ngha nh trn m bit rng: Hai thi cn li v cc php: Ci trn, ci gia v ci di, ng nht, sai bit, ..., u khng c. (5) Khng c thi gian ang ng yn,
203
Cng khng c thi gian ang ng, Nu nh thi gian khng hin hu, Sao cn ni n tng thi gian. (6) V c vt nn c thi gian, Ri vt, thi gian khng hin hu, Nay vt th vn khng c, Lm sao m c c thi gian?
204
Phm hai mi: Qun Nhn Qu
Phm hai mi:
Qun Nhn Qu
Ni dung ca phm ny, tng t vi mn Qun Hu Qu V Qu ca Thp Nh Mn Lun; th nhng, Thp Nh Mn Lun ni r rng v t m hn. Quan nim v php tc nhn qu ny rt l ph bin. Bt c s pht hin ca mt php no u ly s hin khi ca mt s tng khc (hoc nhiu loi s tng) lm cho php xut hin, lm tin , v cng nhn y, nu thy s hin khi ca mt s tng, th s c th phn nh l mt php no s c th c sinh khi. Suy on vo qu m bit nhn, cn c vo nhn m bit qu, sn sinh ra quan nim v nhn qu, thy r c ci nhn qu tnh ca mi s mi vt. Nhn qu tnh, l nng vo s tng ca cc nhn duyn ha hp sinh qu m tn ti. Cc hc gi n , Ty u, Trung Hoa, v.v..., u ni n nhn qu (nhng k ch trng v nhn qu l thiu s). Pht Php li cng ng dng lut nhn qu ny mt cch trit . Nu khng c quan h nhn qu, cn bn s khng c s tn ti. H tn ti, tt nhin phi l php nhn qu. Th nhng, s kin nhn duyn ha hp sinh ra qu, nu kho st mt cch su sc hn, t nhn duyn m nhn, t qu php m nhn, t nhn duyn v qu php m nhn, t s ha hp m nhn, s pht gic c s thm su, b mt ca n. Nu nh chp trc nhn qu l c thc t tnh, t s khng thy c chn ngha ca nhn duyn ha hp sinh ra qu. Bn h (nhng k chp thc hu) trong s b tc ny, sinh khi rt nhiu vng kin.
Mt cch n gin, nh ni v nhn duyn, c mi l thuyt khc bit ln v nm cp: (1) c qu, khng c qu; (2) cho qu, khng cho qu; (3) cng vi qu, khng cng vi qu; (4) bin thnh qu, khng bin thnh qu; (5) ti qu, c qu. Hin ti, dng ci kin a thm su v nhn qu ca Tnh Khng, ph phn tng cp. T s lt cc vng kin ca bn h, hin xut ci chn ngha ca nhn qu nh huyn.
206
Phm hai mi:
Qun Nhn Qu
()
(1) Nu nh nh cc duyn ha hp, Ri sau c qu c sinh, Th trong ha hp c qu, Cn g nh ha hp mi sinh? (2) Nu nh lc cc duyn ha hp, M trong li khng c qu, Lm sao qu c th sinh T s ha hp ca cc duyn? (3) Nu nh lc cc duyn ha hp, M trong c sn qu, Vy trong ha hp phi thy qu, Th nhng, thc s khng phi vy. (4) Nu nh lc cc duyn ha hp, M trong li khng c qu, Vy phi bit l cc nhn duyn, Cng ging nh l phi nhn duyn. (5) Nu nh nhn chuyn trao sinh lc
qu sinh trng xong, nhn dit, Nh vy nhn phi c hai th, Mt l chuyn trao, hai l dit. (6) Nu nh nhn chuyn trao sinh lc, Nhn dit xong ri qu mi sinh, Nhn dit m cn sinh qu, Nh vy qu ny s khng nhn. (7) Nu lc cc duyn ang ha hp, M li c qu c sinh khi, Nh vy ci sinh, ci c sinh, C hai s ng thi hin hu. (8) Nu trc qu sinh khi, Sau cc duyn mi ha hp, Nh vy tc l ri nhn duyn, y gi l qu khng c nhn. (9) Nu nhn dit bin thnh qu, Tc l nhn n vi qu, V nu th, nhn c sinh xong, Sinh ri, li tip tc sinh na. (10)V li, nu nh nhn dit, Lm sao li c th sinh qu? Hn na, nu nhn trong qu,
208
Lm sao nhn c th sinh qu? (11)Nu trong nhn c tt c qu, Vy nhn s sinh nhng qu no? Trong nhn, thy qu, khng thy qu, C hai u khng th sinh qu. (12)Nu ni rng: "Ci nhn qu kh, S hp vi ci qu qu kh, Cng vi qu hin ti, v lai", iu ny tht hon ton phi l. (13)Nu ni rng: "Ci nhn v lai, S hp vi ci qu v lai, Cng vi qu hin ti, qu kh", iu ny s hon ton phi l. (14)Nu ni rng: "Ci nhn hin ti, S hp vi ci qu hin ti, Cng vi qu v lai, qu kh", iu ny s hon ton phi l. (15)Nu nhn v qu khng ha hp, Lm sao nhn c th sinh qu? Cn nu nhn v qu ha hp, Lm sao nhn c th sinh qu?
209
(16)Nu trong nhn thc khng c qu, Lm sao nhn c th sinh qu? Nu trong nhn khng khng c qu, Lm sao nhn c th sinh qu? (17)V qu chng khng nn khng sinh, V qu "chng khng" nn khng dit, Bi v th ca qu chng khng, Cho nn khng sinh cng khng dit. (18)V qu l khng nn khng sinh, V qu l khng nn khng dit, Bi th ca qu t l khng, Cho nn khng sinh cng khng dit. (19)Nu nhn v qu l mt th, iu ny hon ton khng c l, Nu nhn v qu l khc bit, iu ny hon ton khng c l. (20)Nu nhn v qu l mt th, Ci sinh, ci c sinh l mt, Nu nhn v qu l khc bit, Th nhn s ng vi "phi nhn". (21)Nu qu l c thc t tnh, Nhn lm sao m sinh ra qu?
210
Nu qu khng c thc t tnh, Nhn lm sao m sinh ra qu? (22)Nu nhn khng sinh ra qu, Nh th, khng c tng ca nhn, Nu nh khng c tng ca nhn, Th ci g sinh ra qu? (23)Nu ni l: "T cc nhn duyn, M sinh khi ra php ha hp", Nhng ha hp, t n khng sinh, Th lm sao m sinh ra qu? (24)V th qu khng sinh ra t, Nhn duyn ha hp, khng ha hp, Nu nh vn khng c qu, Th ni no c php ha hp?
211
Phm hai mi mt: Qun S Sinh Thnh v Hoi Dit
Phm hai mi mt:
Qun S Sinh Thnh v Hoi Dit

Thnh hoi v sinh dit, hm ngha c s tng ng, m cng c s khc bit. Nu t phng din tng ng, sinh tc l thnh, dit tc l hoi. Bnh thng, ni sinh dit thnh hoi, tc l nng vo ngha tng ng m ni. Nu t phng din khc bit, sinh dit, phn ln l nng vo st na m ni, cn thnh hoi, phn ln l nng vo s tng tc m ni. Thnh li c ngha l c (Hn: c), bao gm ngha l bo tn khng cho mt. Nh c T B v Nht Thit Hu B, sau "c" lin kin lp "thnh tu". Cn cc hc phi khc kin lp: "thnh tu, lai, hin ti". Ch hoi c ngha l mt mt (Hn: tht ), bao gm ngha: sau khi c xong, li b mt mt. Cho nn t php th m ni, sinh dit v thnh hoi, khng c s sai bit ln lao. Trn phng din tng tc, hoc trn phng din h thuc ca hnh gi vo php m ni, ch c th ni thnh hoi, m khng th ni sinh dit. Gi nh, chng ta c th ni: "mt v no c cng c", hoc ni: "mt v no mt thin nh", hoc ni: "hnh gi no chng c hoc thoi tht o qu", v.v... Thp a Lun ca ngi Th Thn, dng su php (tng, bit, ng, d, thnh, hoi) thuyt minh tt c cc php, trong y cng c hai tng "thnh, hoi". Th gii, vn vt cng nh hu tnh, u c tng thnh hoi, cho nn s thnh hoi trong cc hin trng cng l mt khi nim ph bin. Hin nay, chng ta qun st s thnh hoi, tm cu t tng ca chng, th xem chng c t tng chn thc hay khng? Thnh hoi l tng nh
huyn ca php duyn khi; gi s chng ta chp n l c thc t tnh, th ci thnh s khng thnh ra ci thnh, m ci hoi cng khng thnh ra ci hoi.
214
Phm hai mi mt:
Qun S Sinh Thnh v Hoi Dit

()
(1) Ri s sinh thnh v cng thnh, Trong y khng c s hoi dit, Ri s hoi dit v cng hoi, Trong y cng khng s sinh thnh. (2) Nu tch ri khi s sinh thnh, Th lm sao c s hoi dit? Nh ri s sng c s cht, iu ny hon ton khng c l. (3) Nu nh thnh, hoi cng hin hu, Lm th no m c thnh hoi? Nh s sng, cht trn th gian, Khng th no hin hu ng thi. (4) Nu m ri khi s hoi dit, Lm sao m c s sinh thnh? Li cha tng c lc no m, V thng khng trong cc php. (5) Thnh, hoi hp li, khng c thnh,
Thnh, hoi cch bit, cng khng thnh, Hai s kin ny vn khng c, Lm sao m c s sinh thnh? (6) tn dit, t khng th thnh, Khng tn dit, cng khng th thnh, tn dit, t khng th hoi, Khng tn dit, cng khng th hoi. (7) Nu tch ri khi s thnh, hoi, Th s khng c php hin hu, Cn nu tch ri khi cc php, Th thnh, hoi cng khng hin hu. (8) Nu th tnh ca php l khng, Th ci g s c thnh, hoi? Nu th tnh ca php chng khng, Th cng khng c s thnh, hoi. (9) Nu s thnh, hoi l ng nht, iu ny hon ton khng hp l, Nu s thnh, hoi l khc bit, y cng hon ton khng hp l. (10)Nu ni: "Chnh mt thy sinh dit", M cho rng c thc sinh dit, Th y l do s si m,
216
Vng tng, m thy c sinh dit. (11)T php, khng th sinh ra php, Cng khng th sinh ra phi php, T phi php, khng sinh ra php, Cng khng th sinh ra phi php. (12)Mt php, khng th no t sinh, Cng khng th t php khc sinh, Cng khng do hai php cng sinh, Nh vy lm sao m c sinh? (13)Nu nh chp th vo cc php, Th s ri vo thng, on kin, Nn bit, cc php b chp th, Hoc l thng, hoc l v thng. (14)Theo chng ti: "K th cc php, S khng ri vo thng, on kin, V s tng tc ca nhn qu, Cho nn khng on cng khng thng". (15)Nu cho rng: "Bi v nhn qu, Sinh dit tng tc nn khng on", Nhn dit khng th ti sinh, Vy nhn ny phi l on dit.
217
(16)Nu cc php tr ni t tnh, Th khng nn c s c, khng, Hn na, Nit Bn dit sinh t, Cng s ri vo ch on dit. (17)Nu ci hu trc b dit, Th s khng c ci hu sau, Nu ci hu trc khng b dit, Th cng khng c ci hu sau. (18)Nu ci hu trc ang b dit, M lc , hu sau sinh ra, Vy lc dit i l mt hu, V lc sinh ra l mt hu. (19)Nu cho rng: "Hai php sinh, dit, L s xy ra cng mt lc", Nh vy, khi m ny ang cht, Tc cng l m ny ang sinh. (20)Nh vy, khng th trong ba i, Tm s tng tc ca s hu, Nu nh, ba i khng c, Lm sao c tng tc ca hu?
218
Phm hai mi hai: Qun c Nh Lai
Phm hai mi hai:
Qun c Nh Lai
Bn phm di y, thuyt minh v s on hoc, chng chn. Tu php hin qun, th chng c ci thc tng tch dit, tc l c ngi, c php. Ngi tc l c Nh Lai, l bc tu qun, l bc chng ng, cn php l s in o ang b tr dit, l ci l c qun st, l ci Nit Bn c chng c. Cho nn bn phm di y cng s theo th t ny m thuyt ging. Nhng k th ng ci thc tng tch dit, bao gm cc v thnh ca ba tha, l Thanh Vn, Duyn Gic, v Nh Lai. Th nhng, Duyn Gic, t chng ng m khng ch trng n ngn gio, khng xut hin vo i c Pht133, bi vy, cc gio in cn bn ca c Thch Tn, t khi cp n cc v y. Cn cc v Thanh Vn th nng vo gio php ca c Nh Lai m hin chng chn l. Pht Php ly c Nh Lai lm ch yu, cho nn y s chuyn bn v Nh Lai. Nh Lai l bit hiu ca c Pht, ting Phn gi l Tathagata. Ch ny vn c ba ngha: (1) y nh php tng m gii ni, (2) y nh ci dng nguyn s ca cc php thc tng m ng gii , (3) chng ng php tng nh thc m n. Bnh thng, c ngi ni: "Ngi o nh thc, n thnh chnh gic (Hn: Tha nh thc o, lai thnh chnh gic)", y l mt li gii thch khc v Nh Lai. Tuy c ba li gii thch, nhng thng thng li phin dch thng l Nh Lai. Ngoi o cng dng ch "Nh Lai" ny, th nhng, bn h ch xem l mt tn gi khc ca Phm Ng. Nh nh bt bin (nh), ti lui trong ba ci
(lai), y chnh l ci thn ng. Nh Lai c th t hai phng din m ni: (1) t phng din gi ng ca c Pht m ni, nh c Thch Ca Nh Lai n , (2) t phng din th tnh, tc l ci "lm cho c Nh Lai l c Nh Lai", iu ny gm chung tt c Pht. Trn phng din: ti lui, ra vo, ni nng, m ni, c Nh Lai th gian, tnh cht ca ngi, cng ging nh tt c hu tnh, chng qua l b nhim , hay khng b nhim m thi. y, Hu B cho rng: "Trong s ha hp ca nm m, ch c ci gi ng, m khng c c Nh Lai chn thc". c T B ni: "i vi ngoi o m ni, th khng th ni l c Nh Lai; th nhng, c Pht cng ni v ng, nh vy khng th ni l khng c Nh Lai (ng)". Cho nn bn h ch trng c Nh Lai tc l ci bt kh thuyt ng khng phi
un khng ri un (Hn: Bt tc un bt ly un). Nh ci gi ng ca Hu

B, khng trnh khi s lm tn gim ci ng duyn khi, cn ci chn ng ca c T B, khng trnh khi s lm tng ch ci ng duyn khi. Ci chn ng bt kh thuyt ca c T B, cng vi ci lp lun ca ngoi o cho rng Nh Lai l tn gi khc ca thn ng, l c th thng nht ca nhng s hot ng ca thn tm, s thc, khng khc nhau my. C th ni, ni dung ca ci ng ca c T B cng mt dng t tng vi bn ngoi o. Phm ny bin ph Nh Lai, cng l theo ngha ny m ph. n nh th tnh ca Nh Lai, t lp trng ca o , dng nm phn php thn ca c Nh Lai lm Nh Lai; v c nm phn php thn ny, nn c gi l Nh Lai (Pht). Nhng hc gi tin phong ca i Tha, em s th hin Khng Tnh ca cc php lm c Nh Lai. Cho nn thy c Tnh Khng ca duyn khi tc l thy Pht. Nu mun l ly c Nh Lai, phi nn qun st Tnh Khng ca cc php. Tnh Khng, tc l thc tng ca Nh Lai, khng th dng ngn ng din t. Chng qua, t phng din "tc l Tnh Khng, m l duyn khi" c th ni Nh Lai xut
220
th, Nh Lai xut gia, Nh Lai thuyt php, Nh Lai c cha m, Nh Lai c s gi bnh, y cng chnh l c Nh Lai khng chng ngi nhn gian chnh gic trong Tnh Khng. C mt s hc gi, cho rng trong thn ca hu tnh c ci chn ng khng phi nm m khng ri nm m, y l ci m tt c chng sinh u c, v l k lin lc bt dit trong s lu chuyn sinh t. Ci (chn ng) ny c th gi l Nh Lai. Nh Lai, vn l tn gi khc ca hu tnh, hoc ca ci ng (tt c hu tnh u c th c), cho nn tr thnh mt danh t rt ph bin. Theo cc hc gi Tnh Khng, php tnh tch dit bt kh c tc l th tnh ca Nh Lai; th nhng, khi n tay cc nh Chn Thng Duy Tm Lun, bn h t ch nhn ca s hin ti thn b m gii thch, bn ch trng Nh Lai tc l t th ca s chn thc diu hu, cho rng chn thc tng ca thn tm ca hu tnh ch thc l nh vy, thc th ca vn hu ch thc l nh vy. em ci ngha ca "duyn khi hu", v "php tnh khng" thng nht vi nhau trong ci gi l "thn b vi diu chn thc", t , Nh Lai ca hu tnh, tc l phm phu, nh nh bt bit, ti lui trong ba ci, th sinh t, cn Nh Lai ca c Pht, tc l c Pht, nh nh bt bin, ty duyn th hin, ti lui chng sinh. Nh Lai ca phm phu, cng Nh Lai ca c Pht, bnh ng bnh ng. Hin ti lu chuyn sinh t cng l ci (Nh Lai), tng lai chng qu thnh Pht, cng vn l ci . Chng qu l s khai hin ton th ca Nh Lai. Ci Nh Lai ca a v phm phu, cng ci Nh Lai ca Pht Qu, cht lng ca hai bn hon ton khng khc bit. Nh vy, Pht Gio i tha thi k sau, t lp trng chng sinh cng ch Pht bnh ng, dng Nh Lai Tng, Nh Lai Gii, Nh Lai Tnh,
221
lm ci bn th nng ta, t thuyt minh s lu chuyn sinh t, s hon dit Nit Bn, v.v... Nh Lai, m bn h ch trng, tuy cng bi ln mt t mu sc Tnh Khng, th nhng trn thc t, hp dng vi Nh Lai ca Thn Ng Lun. Nh Lai m Phm Ng Lun ca bn ngoi o ni n, cng l thc th ca chng sinh, l bn th ca v tr. Cho nn s khc bit gia cc nh Tnh Khng trong trung k Pht Gio, v bn Phm Ng Lun l ch: t trong thng ngha , qun st thc ng tnh ca bn ngoi o l bt kh c, m t n tt c php tnh khng tch. S khng tch ri ng ngn ny, quyt khng th em n lm thc th ca vn hu. Cn trn phng din th tc, cc nh Tnh Khng thuyt minh Nh Lai khng c t th, ch l s gi danh ca php duyn khi. S gi danh ny, cng khng th tng tng n l ci thc th nh nh bt bin. Ch v mt s hc gi khng hiu r ngha trung o ca Tnh Khng, cho nn i lm vo con ng ca thuyt Phm Ng Lun. T tnh kin, cn bn ca s sinh t ca chng sinh, qu thc c ci sc mnh ng s nh vy!
222
Phm hai mi hai:
Qun c Nh Lai
()
(1) Khng phi m, khng ri cc m, y khng trong kia, v ngc li, Nh Lai, cng khng c nm m, Nh vy, ni no c Nh Lai? (2) Nu Nh Lai do cc m hp, Th Nh Lai khng c t tnh, Nu nh khng c t tnh, Lm sao do tha tnh m c? (3) Php, nu do tha tnh m c, Tc l php khng c ng, Nu nh php khng c ng, Th lm sao l c Nh Lai? (4) Nu nh khng c t tnh, Th lm sao m c tha tnh? Nu tch ri t tnh, tha tnh, Th php g gi l Nh Lai? (5) Nu nh khng nhn vo nm m,
M trc c c Nh Lai, Bi nay, Ngi th nm m, Cho nn c gi l Nh Lai. (6) Nh Lai, thc khng th cc m, Khng c php gi l Nh Lai, Nu khi cha th, khng Nh Lai, Php g th m, thnh Nh Lai? (7) Khi Nh Lai cha th nm m, Nm m khng gi l ch th, Khng th no c php khng th, M c gi tn l Nh Lai. (8) Nu nh trong hai s ng, d, Khng th tm thy c Nh Lai, Trong nm php, cng khng tm thy, Lm sao nm m c Nh Lai? (9) Nm m c th bi Nh Lai, Cng khng t t tnh m c, Nu nh nm m khng t tnh, Th lm sao m c tha tnh? (10)T nhng ngha nu trn, Nm m khng, Nh Lai cng khng, Sao em nm m, vn khng c,
224
Ghp vo Nh Lai, cng vn khng.
(11)Khng th bn lun v ci: Khng, Chng khng, va khng va chng khng, Cng ci chng khng chng chng khng, Ch dng gi danh, ni c Pht. (12) Trong tng tch dit vn khng c Bn php: Thng, v thng, vn vn ... Trong tng tch dit cng khng c Bn php: Bin, v bin, vn vn ... (13)Nhng k m t kin su nng, Bo rng khng c c Nh Lai, Nhng i Nh Lai tch dit tng, Phn bit ni c, l sai lm. (14)Nh th, trong cc php Tnh Khng, Suy t th no cng khng trng, Th nhng, sau khi Pht dit , Nhiu k c phn bit c, khng. (15)Nh Lai vt qu cc h lun, Nhng k th gian a h lun, Do h lun ny, ph tu nhn, Nn khng thy chn thc Nh Lai.

225
(16)Tt c t tnh ca Nh Lai, Chnh l t tnh ca th gian, Nhng Nh Lai khng c t tnh, Nn th gian cng khng t tnh.
226
Phm hai mi ba: Qun S in o
Phm hai mi ba:
Qun S in o
Phm trn qun st Nh Lai Tnh, th nhng Nh Lai s d thnh Nh Lai, l do s on phin no, ph in o m thnh. Cn bn ca phin no tc l ba c tham, sn, si, cng gi l ba bt thin cn. Chng sinh lu chuyn sinh t, khng c gii thot, l do ci phin no in o ny. Do y, mt s hc gi Thanh Vn cho rng phin no v in o l thc c, c phin no v in o thc s tr dit; t y sinh khi chp kin v t tnh. Bn h khng hiu rng, nu nh phin no in o c thc t tnh, th n, trn cn bn l bt sinh bt dit. Phin no in o l s sinh dit gi danh nh huyn, m thc ra cng khng sinh khng dit. Bi vy, nu thy ng (Hn: chnh kin) s bt sinh ca phin no in o th mi c th thc s t n gii thot. Kinh A Hm ni: "S sinh khi ca in o, l do su cn tip xc vi su cnh, tng ng vi v minh xc, sinh khi s chp trc m a n". Nu nh cho rng mu sc ny l p, m thanh ny l hay, thch hp vi tnh cnh ca ni tm, lin sinh khi s yu thch, lin c s tham i. Nu nh cho rng mu sc ny l xu, m thanh ny l d, khng thch hp vi tnh cnh ca ni tm, lin sinh ra s kh s, sn hn. Bm vu ci tng tnh (ng yu), bt tnh (ng ght) ca cnh gii, sinh khi ci tnh cm va , khng va . Nu chp vo cnh tng, s sinh khi nhng phin no in o. Trong Kinh khi ni n s xa la phin no, c bit ch trng n s gi gn su cn, tc l trong cnh gii ca s thy sc, nghe thanh, chng ta khng nm gi, khng chp trc, khng cho nhng tnh cnh va , khng va ko li m sinh ra phin no. S
227
khng chp trc ny l mt lun gii thot cn bn trong Pht Php. Chp tng phn bit nh th no, y l nhn; dn khi phin no tham sn si, y l qu. S chp tng phn bit v phin no in o, hai bn c lin h nhn qu. Nhng ti sao li c s c tng phn bit ny? Trong Kinh ni l do s suy t bt chnh; khng th suy xt, thu r cc php nh thc mt cch chnh xc, cho nn chp trc vo cnh tng. Do s chp trc vo cnh tng ny, lin khi ln c tng phn bit. Do c tng phn bit bn khi ln nhng phin no nh tham, sn, si, v.v... Ngc li, phin no do in o m n, in o do c tng m c, vng tng phn bit l t s suy t bt chnh m sinh ra. Dit tr phin no l s i ngc li in o phin no. T s chnh qun nh thc m h th (tu hnh), th c th khng cn ni m cng s bit! Chp trc in o l s h vng, phi dng ci chn thc khng h vng m ph tr chng, cho nn ni: thng, lc, ng, tnh, l nhng s in o cn phi i tr. Cn ci i tr, tc l bn chnh kin: v thng, kh, v ng, bt tnh. y vn l mt mn phng tin, i vi s h vng m ni php chn thc. Th nhng, nhng k chp thc hu, khng thy c chn ca c Pht, cho rng thc c ci in o c th c on tr, c thc bn chnh kin tu tp, cho nn phm ny mi ph phn bn h. i vi bn o: v thng cho l thng, kh cho l lc, v ng cho l c ng, bt tnh cho l tnh, cc hc gi Thanh Vn chia lm hai phi: (1) Nht Thit Hu B ni: Hai s in o: thng v ng, hon ton khng c, m thun ty ch l s vng chp ca chng sinh. Cn hai s in o: tnh v lc, ngc li, khng phi hon ton cho kh l lc, hoc cho tnh l bt tnh. Ci cnh tng khch quan, xc thc l c ci kh, lc, tnh, v bt tnh. Chng qua, ch duyn mt t phn tnh v lc, do v hnh tng in
228
o, cho nn cho rng tt c u l thanh tnh, u l khoi lc. Mt st s thc khch quan (s hin hu ca s kh v bt tnh), y mi thc s l s in o. (2) Kinh B ni: Bn in o: thng, lc, ng, tnh, khng phi l s thc hu ca cnh tng khch quan, m ton l s sai lm ca ni tm ch quan ca s chp trc. Tuy kin gii ca hai phi c s khc bit, nhng Kinh B cho rng ci c tng in o (ch quan) l c thc. Do , so vi Hu B, cng chng c g khc bit. Cc hc gi Thanh Vn cho rng: "Thng, lc, ng, tnh, l bn in o, cn v thng, kh, v ng, bt tnh l bn chnh kin". Mt s hnh gi i Tha ni: "Tt c u l in o", cho nn ni c tm in o. Bi v php thn, Nit Bn l thng tr, diu lc, t ti, thanh tnh; nu nh, chp trc php thn, Nit Bn l v thng, kh, v ng, bt tnh, th cng s a vo s in o. Cho nn, trn phng din sinh t, phi ph bn in o l thng, lc, ng, tnh, nhng trn phng din Nit Bn, phi ph bn in o l v thng, kh, v ng, bt tnh. Nh vy, trn phng din sinh t, v thng, kh, v ng, bt tnh l bn chnh kin; cn trn phng din php thn, thng, lc, ng, tnh, li l bn chnh kin. Nhng kinh in m cc hc gi Tnh Khng nng vo nh Kinh Bt Nh, v.v..., u cho rng thng, v thng, v.v..., u l nhng duyn khi gi danh. Nu nh chp trc vo t tnh c thc, khng lun l ni thng, ni v thng, ni kh, ni lc, ni ng, ni v ng, ni tnh, ni bt tnh, tt c u l in o. Cho nn, trong duyn khi m qun st Tnh Khng, th thng, v thng, ng, v ng u l bt kh c. Trong phm Qun S Nhim v K Nhim, tng ph tr phin no. Th nhng, phm ch ni v s v t tnh ca phin no v k tham
229
nhim, s sinh khi phin no l khng thnh, qun st phin no ca tp l bt kh c. Cn phm ny l t lp trng ca kh tp dit m ni: Cc kh tp ca s c tng phn bit sinh khi phin no, lm th no sinh khi? S thy dit tr dit phin no, lm th no tr dit? Phin no l s duyn khi nh huyn. Nu khng hiu r im ny, khng nhng phin no khng th sinh khi, m cng khng th tr dit. Nh vy, kh tp dit s khng th c thnh lp!
230
Phm hai mi ba:
Qun S in o
()
(1) T c nim, vng tng phn bit, Sinh khi ba c tham, sn, si, S in o, hoc tnh, bt tnh, Tt c u t nhn duyn sinh. (2) Nu ba c t cc in o, Hoc tnh, hoc bt tnh sinh ra, Ba c ny khng c t tnh, Vy phin no cng khng thc c. (3) Ng, phin no: hoc c, hoc khng, iu ny khng th c thnh lp, Nu khng c ng th phin no, Hoc c, hoc khng, u khng thnh. (4) Nu khng ng, ai c phin no? V khng ng, phin no khng thnh, Nu ri ng m c phin no, Phin no s khng ch h thuc. (5) Nh thn kin (chp trc c ng),
Dng nm php, tm ng khng thy, Tng t, phin no trong tm cu, Nm php tm phin no, cng khng. (6) Nh vy, in o: tnh, bt tnh, C hai u khng c t tnh, Lm sao phin no c th t Hai in o ny m sinh ra? (7) Cnh gii: sc, thanh, hng, v, xc, V php, tt c l su trn, Su trn: sc, thanh, hng, v, ... ny, L ngun gc sinh ra ba c. (8) Th nhng, sc, thanh, hng, v, xc, Cng vi php, tt c l su, Th tnh ca chng u nh mng, Nh qung nng, thnh cn tht b. (9) Nh th, trong su php ny, Lm sao c tnh, hoc bt tnh? Chng khc no nh ngi huyn ha, V cng ging nh nh trong gng. (10)Nu khng nhn vo ci tng tnh, Th s khng c tng bt tnh, V nhn vo tnh c bt tnh,
232
Bi th, khng c tng bt tnh. (11)Nu khng nhn vo tng bt tnh, Th s khng c ci tng tnh, Nhn vo bt tnh mi c tnh, Bi th, cng khng c tng tnh. (12)Nu nh khng c ci tng tnh, Do u m c s tham i? Nu nh khng c tng bt tnh, Do u m c s ght hn? (13)i v thng, chp trc l thng, iu ny gi l s in o, Nhng trong php Khng, khng c thng, Ni no c in o v thng? (14)Nu cho rng: "i php v thng, Chp v thng, khng phi in o", Nhng php Khng, khng c v thng, Ni no c s khng in o? (15)i tng, ngi chp, v s chp, Cng cng c cho s chp trc, Tt c u l tng tch dit, Th lm sao c s chp trc?
233
(16)Nu vn khng c s chp trc, M ni: "T chp l in o", Hoc ni: "Chnh qun khng in o", Ai l ngi c nhng s ny? (17)Hai php (in o, khng in o), C hai u khng sinh in o, Hai k (in o, khng in o), C hai cng khng sinh in o. (18)Li na, trong lc ang in o, Cng khng sinh ra s in o, Nh vy, bn hy t qun st, Ai l k sinh ra in o? (19)Nu nh, s in o khng sinh, Lm g c ngha: o, khng o? Nu khng c s in o, Lm sao li c k in o? (20)Nu cc php thng, lc, ng, tnh, L nhng php chn thc hin hu, Th php thng, lc, ng, tnh , t khng phi l s in o. (21)Nu nhng php thng, lc, ng, tnh, L nhng php khng thc hin hu,
234
Th th, v thng, kh, bt tnh, Nhng php , t cng khng c. (22)Nh vy, in o nu b dit, Th v minh t cng b dit, Do v v minh b dit, Cho nn cc hnh cng b dit. (23)Nu phin no c thc t tnh, M li l thuc vo php khc, Nh th, lm sao on phin no? Ai l k on c t tnh? (24)Nu nh, phin no l h vng, Khng c t tnh, khng l thuc, Nh th, lm sao on phin no? Ai l k on c v tnh?
235
Phm hai mi bn: Qun Bn Thnh
Phm hai mi bn:
Qun Bn Thnh
Nh Lai l k chng c, phin no l ci vng hoc b on tr. on tr phin no xong, th c th th ng chn l, chng nhp Nit Bn. Ci chn l thy c, tc l bn thnh . Tuy trong cc hc gi c s tranh lun v vn : thy t c o, hay thy dit c o, th nhng t lp trng ca cc hc gi Tnh Khng, hai s kin ny, quyt chc l khng c s i lp. Ci thy r sut c dit ca bn tnh tch dit (thy dit ), cng vi ci thy chn chnh v t ca duyn khi uyn nhin (thy t ), l s h tng thnh lp, ch khng phi l s h tng ph hy. T l gio ngha i cng ca Pht Php. S khi dit nhn qu ca cc php th gian cng xut th gian u c kin lp y. Kh l kh qu th gian, tp l nhn ca kh qu th gian, dit l qu ca s gii thot xut th gian, cn o l nhn cho s chng c tch dit xut th gian. Cho nn Kinh ni: "C nhn, c duyn, tp th gian (kh); c nhn, c duyn, th gian tp (tp); c nhn, c duyn, dit th gian (dit); c nhn, c duyn, th gian dit (o)". Ni n s kh, ly ci thn nm un, hoc s ha hp ca danh sc, lm s kh. C ba kh, tm kh, v.v... Tp, tc l i (gm c: i, hu hu i, tham h cu hnh i, v b b h lc i). Trong y, hu hu i (s ham thch, mong mun i sau) l ch yu nht. n thi k cc hc phi xut hin, bn c hc phi ch trng: tp bao gm c nghip. C ngi cho rng i l ch yu, c ngi cho rng nghip l ch
yu, li c ngi cho rng c hai u l ch yu. Dit, tc l Nit Bn, m cng l trch dit v vi (trong ba php v vi). o tc l tm thnh o. Sau ny, cc hc gi Ha a B, cho rng nm php l o, cn cc hc gi Du Gi th cho rng ch qun l o. Bn php ny, ti sao gi l bn thnh ? , c ngha l s chnh xc, khng in o, l chn, l thc. Nu nh s thc m ni, ci thn nm un b s bc bch ca ba kh, tm kh, cn tp th c tc dng phin ng, no lon thn tm, y l s vic ca hai kh v tp ca th gian. Dit l s gii thot khi s thng kh, cn o l hnh vi ca s tu hnh thng tin (thng tin). Phm phu khng th hiu c s vic ca bn thnh , cn cc bc thnh dng tr tu chn thc, c th bit r chng mt cch chnh xc: kh ch thc l kh, tp ch thc l nguyn nhn cn bn ca s cm th sinh t, dit ch thc l s vnh vin tr dit sinh t m khng cn phi lun hi, cn o ch thc l c th c s gii thot, cho nn bn php ny c gi l . Th nhng, cc v thnh khng ch nhn thy nhng s tng, m cn trn phng din s tng, chnh kin c ci l tnh tt nhin ca s vt. Cho nn ni: "v thng, kh, khng, v ng l ci l ca kh ; tp, nhn, duyn, sinh l ci l ca tp ; dit, tn, diu, ly l ci l ca dit ; o, nh, hnh, xut l ci l ca o ", th nhng y ch l do mt s hc gi phn phi nh vy, s thc, khng nht nh phi l nh th. Nh v thng c th thng c ba , cn v ng c th thng c bn . Thc s m ni, t phng din s tng, c th bit mt cch ch thc y l kh, y l tp, cn t mt phng din khc, nng vo php hu lu hin thc, thy r c v thng, kh, v ng, Nit Bn tch dit. T cc l tnh c bit ca bn thnh , ng nhp dit , kh nhp tt c l khng tch, y tc l kin c o. Cc v thnh th chng l tnh ca
238
bn thnh , ch thc l nh vy, khng g m khng nh vy, y l chn, l thc, cho nn gi l bn thnh . Cc hc gi Thanh Vn, trn phng din s tng ca t , chp trc mi u c t tnh, hn na, i vi l tnh ca mi , li xem chng l khc bit, khng c s dung thng, (bn h) khng th th ng ci khng tnh bnh ng ca t , khng th thng t thc tng bt nh ca t . Chn ngha ca Pht Php, trong duyn khi Tnh Khng, t tnh ca t l bt kh c. Ci l tnh cao nht hi quy () t , tc l v ng khng tch, m cng chnh l ci dit t tnh tch tnh. Tm Kinh ni: "Khng c kh, tp, dit, o", cng l ny. Mt s hc gi i tha, tch ri Tiu Tha m ni php i Tha134, cho nn mi ni: "c hu tc t , v tc t , hu lng t , v lng t , sinh dit t , v sinh t ". Cc nh Thin Thai, nhn y phn nh c t ca t gio135, y chng qua l hai loi t ca Tiu Tha v i Tha m thi. Theo nh cc nh Tnh Khng, ci t m c Pht ni n, chung cuc u quay v s khng tch. Cho nn, hai loi t l "hai mn v ngi" trong Pht Php. K no chn thc thy c t , t s c th thm nhp "nht tt c php Khng". K m thy c nht , quyt nh s khng cho l t l khng liu ngha (rt ro). Ba php n v nht thc tng n l v ngi, t v nht l bnh ng khng hai. Chng qua, c Pht v mun kho chng sinh lc by gi, thnh th phn ln nng theo th lp, cho nn thng hay ni v t . S thc, nu c th chn thc ng nhp t , th cng c th thm nhp vo nht thc tng (nht )! Trong quyn Trung Lun, phm ny l mt trong nhng phm quan trng nht. Cc bi k ni danh ca Trung Lun m cc hc gi thng dn
239
dng, phn ln u t trong phm ny. Trong cc phm khc, ty vo s chp trc m bin ph, cho nn kh thy c chn ca lun ch, ch c phm ny l ch im r rng s ph tr nhng vng chp v t tnh thc hu, hin th s chn thc ca cc php tnh khng, thnh lp cc php duyn khi nh huyn. Cho nn ngi Long Th ni v tt c php Khng, mun thnh lp, hin th tt c cc php, ch khng phi l ph hoi tt c php. Tnh Khng l s chn thc ca cc php, cho nn s gii thuyt cc lun l, hoc s gii thot khi sinh t, cng nh tt c, u phi i qua ci ca Tnh Khng ny, mi c th chnh xc vin mn. T phm ny, cng c th thy rng "php php khng tch" ca ngi Long th, quyt khng phi l i lp vi t , m cng chng phi i Tha Tiu Tha l bt ng. Trong Tnh Khng, chnh kin t , l chn ca Lun ch, m cng l ch tn ti ca gio ngha ca c Thch Tn. Th nhng, ngha l v Khng rt thm su, nhng k khng kho thy i ca Tnh Khng, bn cho rng Khng tc l tt c u l khng c. iu ny khng nhng khng c s li ch g t Tnh Khng, ngc li, li l s nguy him rt ln, lc vo con ng c kin ca cc Phng Qung o nhn, cho rng tt c u nh lng ra, sng th, hon ton khng c g c, hoc l ri vo h su ca bn Hoi Nghi Lun, Qu Bin Lun. Nu mun trnh khi ci li lm ca ci c khng ny, ch c mt cch c nht l kho gii Tnh Khng. Bn phm c bit ch trng n ci ngha ny.
240
Phm hai mi bn:
Qun Bn Thnh D
()
(1) Nu cho rng cc php u khng, Hn na, khng sinh cng khng dit, Nu nh vy, t s khng c, Bn Thnh : Kh, tp, dit, o. (2) Bi v, khng c Bn Thnh , Cho nn, s kin kh, on tp, Cng s chng dit, v tu o, Nhng s nh vy u khng c. (3) Bi v, khng c nhng vic trn, Cho nn cng khng c bn qu, V khng qu, nn k chng c, Cng k sp chng c, u khng. (4) Nu khng c tm bc hin thnh, Nh vy s khng c Tng Bo, Li v khng c Bn Thnh , Cho nn cng khng c Php Bo. (5) Bi khng c Tng Bo, Php Bo,
Cho nn cng khng c Pht Bo, Nh vy nhng k ni php Khng, L nhng k ph hoi Tam Bo. (6) Php Khng ph hy lut nhn qu, V cng hy hoi nhng ti phc, Hn na, li hy hoi ton b, Tt c php tc ca th gian. (7) Bn nay thc khng c kh nng, Hiu Tnh Khng, nhn duyn ca Khng, Cng nh ngha ca Tnh Khng, Bi th bn t sinh phin no. (8) V chng sinh cho nn ch Pht, Y vo nh m thuyt php, Th nht l dng th tc , Th hai dng nht ngha . (9) Nu k no i vi nh , M khng th hiu r, phn bit, K s khng bit thc ngha, Ca Pht Php vi diu thm su. (10)Nu khng nng vo th tc , S khng t n nht ngha, Nu khng thu r nht ngha,
242
t s khng chng c Nit Bn. (11)Do khng th chnh qun Khng Tnh, V th k ngu t hi mnh, Ging nh k khng rnh ch thut, Khng gii trong vic bt rn c. (12)Th Tn bit r php Khng ny, L Pht Php su xa mu nhim, Khng phi ch ngi ngu hiu uc, Cho nn ngn ngi khng mun ni. (13)Bn cho rng ti chp vo Khng, Cho nn d lm li phin trch, Th nhng, nhng iu bn va ni, Trong Tnh Khng hon ton khng c. (14)Nn bit, chnh nh vo ngha Khng, M tt c php c thnh lp, Nu nh khng c ngha Khng ny, Tt c php khng th thnh lp. (15)Th nay bn l k c li, Li em li y trt vo ti, Ging nh mt k ang ci nga, Li qun mt nga mnh ang ci.
243
(16)Nu nh, bn thy rng cc php, L chc chn c thc t tnh, Cng c ngha l bn tha nhn, Cc php khng nhn v khng duyn. (17)Nh vy, bn ph nhn qu, Tc nghip, tc gi, v tc php, Hn na, bn cng ph hoi, S sinh dit ca tt c php. (18)Cc php t nhn duyn sinh ra, c Pht ni chng khng thc c, Nn gi l php gi danh, M cng tc l ngha trung o. (19)Xa nay cha h c mt php, M khng t nhn duyn sinh ra, Bi vy cho nn tt c php, Khng php no m chng l Khng. (20)Nu tt c php chng phi Khng, t s khng c s sinh dit, Nu nh khng c s sinh dit, t s khng c Bn Thnh . (21)Nu s kh khng t duyn sinh, Lm sao m li c s kh?
244
V kh c ngha l v thng, Nu c t tnh, khng v thng. (22)Nu kh c t tnh nht nh, Ti sao n t tp sinh? Nh th s khng c tp , y do s ph hoi ngha Khng. (23)Nu kh c t tnh nht nh, Th n t s khng b dit, V bn chp trc vo t tnh, Tc l ph hoi dit . (24)Nu kh c t tnh nht nh, t khng c con ng tu tp, Cn nu c con ng tu tp, t l kh khng c t tnh.
(25)Nu nh khng c kh ,
Cng vi tp v dit , Th con ng c th dit kh, Rt ro s a n ni no? (26)Nu kh c t tnh nht nh, Trc khi tu o sao khng thy? M nay do tu o mi thy? Nu nht nh, t khng bin i.
245
(27)Vy thy kh s khng hp l, on tr tp , chng dit , Cng s tu o v bn qu, Tt c u s khng hp l. (28)Th tnh ca bn o, bn qu, Xa nay vn l khng th c, Nu cc php c thc t tnh, Hin nay sao c bn o qu? (29)Nu nh khng c bn qu, Khng c ngi chng, ngi s chng, Bi v khng c tm bc thnh, Cho nn cng khng c Tng Bo. (30)Li v khng c Bn Thnh , Cho nn cng khng c Php Bo, khng c Php Bo, Tng Bo, Th lm sao c c Pht Bo? (31)Nu nh bn ni, t l Pht Gic ng m khng cn B , V ngc li, khng nh c Pht, M vn c V Thng B . (32)D l c cn c tinh tin,
246
Dng mnh tu hnh o B , Nhng nu vn khng c Pht Tnh, Th cng chng chng c B . (33)Nu nh cc php chng phi Khng, S khng ngi to ti, tu phc, Nu chng khng, to tc ci g? V chng c tnh nht nh. (34)Nu bn cho rng: 'Trong ti phc, Khng c s sinh ra qu bo", Nh vy l tch ri ti phc, Nhng li vn c cc qu bo. (35)Nu bn cho rng: "Nhng ti phc, L s sinh ra cc qu bo", Nh vy, qu t ti phc sinh, Sao li ni: "T tnh chng khng"? (36)Nu ph ngha Khng ca cc php, (L tt c t nhn duyn sinh), Tc l ph th tc , Ca tt c cc php hin hu. (37)Nu nh bn ph hoi ngha Khng, Vy s khng c s to tc, Khng to m vn c s to,
247
Khng to, vn gi l ngi to. (38)Gi s c t tnh nht nh, Nh vy cc tng trng th gian, t phi l khng dit, khng sinh, Thng tr vnh vin, khng hoi dit. (39)Nn bit, nu khng c Khng Tnh, Cha chng dit , s khng chng, Khng c s on tr phin no, V cng khng c s dit kh. (40)Th nn trong Kinh c ni rng: "K no thu r php nhn duyn, Th k s thy c Pht, V cng thy kh, tp, dit, o".
248
Phm hai mi lm: Qun Nit Bn
Phm hai mi lm:
Qun Nit Bn
Phm Nh Lai, thuyt minh Nh Lai trn phng din duyn khi. Nh ni n c Thch Ca Mu Ni, l mun ch ci gi ng c th chng c qu v Nh Lai. Phn trn l ni v s on phin no, thy chn l, cn phm Qun Nit Bn ny, mi l ni n qu v ti cao ca Pht Gio. Bn lun nng vo Kinh A Hm, nn ch ni n qu v Nit Bn gii thot, m khng bn lun n qu v B (Pht qu). Nit Bn l ch chng c chung cho c Pht v Thanh Vn. Nit Bn, trong ting Phn bao gm rt nhiu ngha, cho nn xa nay dch ngha u khc nhau; c ngi dch l dit, c ngi dch l dit , cn ngi Huyn Trang li dch l vin tch, mun ni: "trn phng din qu c, khng ch no khng vin mn, cn trn phng din vng hoc, th khng ch no khng tch dit (Hn: c v bt vin, hoc v bt tch)". Thc ra, c tnh ca Nit Bn l s tch dit. Tch dit, khng phi l s p ph, hoc th tiu bt c ci g, m ch l s hin hin ci bn tnh khng tch ca hoc nghip kh. Nit Bn khng ch l s tch dit, m cn l s th hin ci cnh gii ca s tch dit. Chng sinh do v phin no m to nghip, do to nghip m chiu cm qu bo, th s kh thng ca sinh t, nhn chu s lun hi khng ngng ngh. Bn h khng bit rng hoc nghip kh ch l ci vng xch ca s duyn khi (nh huyn), m li cho rng hoc nghip kh c t tnh chn thc tn ti, bi vy, tri ln trong vng sinh t, b s bm vu vo ni tm cng ngoi cnh tri buc, cm
249
thy nh b la d ca phin no thiu t, n u cng b chng gai (phin no) lm chng ngi, tt c u y dy s kh au. Cho Kinh Php Hoa v d ba ci ging nh nh la. Cn cnh gii Nit Bn th khng b s nhit no ca sinh t, khng c s bc bch ca kh no, t c s t do gii thot trit , i vi bt c cnh gii no u khng b rng buc, khng cn chp trc, t ch thm su ca tm linh c gii phng, tin chc l khng cn s sinh t kh au ca i v lai, chng c s bt sinh ca Nit Bn. Nit Bn, vn l ch truy cu chung ca tt c hc phi n , th nhng, ch c Pht Gio mi c th hon thnh (s chng c Nit Bn). Chng c Nit Bn, th s xa la s thng kh nhit no (thiu t), do y c th bit rng Nit Bn bao gm ngha l mt m, khoi lc (an vui). Ci mt m ny, khng ging nh s mt m trong nhng ngy h oi bc c cn gi mt thi qua, cn s khoi lc cng khng ging nh s khoi lc ca k khi lnh c mc o m, hoc khi i c n no, m chnh l s khng cn phin ly ca thn tm, khng cn chp trc, y l s mt m ca s ri b phin no, l s khoi lc ca s vin ly sinh t. Nit Bn l s th chng ci php tnh khng tch m c gii thot, l s gic ng s khng tch m t bit l s sinh t vnh vin b dit tr. Trong s tu hnh hin i, ch cn ni tm xa la s hoc nhim, thy c chn , tc l c th t gic, t chng: "sinh t dit tn, phm hnh thnh lp, vic lm hon thnh, khng cn thn i sau (Hn: ng sinh d tn, phm hnh d lp, s tc d bin, v phc hu hu)". Tm c s t ti khng gii hn, khng cn b s kh bc ca sinh t tri buc, y tc l s chng c Nit Bn. Nh cc v A la hn, sau khi thy trit ci duyn khi Khng Tnh ca cc php, mun x b th mnh, hay tip tc tr th,
250
u c t ti, s i li hot ng, cng c t ti. Do v s gii thot hin i, nn bit khng cn th thn i sau, i ny l i cui, bit xc thc l mnh s chng v d Nit Bn. Cn c vo s tn ti, hoc s khng tn ti ca ci thn m x gii, m phn bit Nit Bn l v d hoc hu d, s thc, cnh gii ca Nit Bn khng c s sai bit. Nit Bn khng phi l ch m ngi thng c th bit c, nhng c Pht v mun dn dt chng sinh n s chng c, cho nn i vi sinh t m ni Nit Bn. Ngi ni rng sinh t l v thng, thng kh, bt tnh, khng c t do; cn Nit Bn l t do, khoi lc, thanh tnh, khng sinh khng dit. Ni sinh t l h vng, Nit Bn l chn thc, lm cho cc hu tnh trong ba ci, nhn y m sinh khi tm cu xut th, tinh tin tu hnh, mong mun thot ly sinh t, chng nhp Nit Bn. em s quan h nhn qu "ci ny c nn ci kia c, ci ny sinh nn ci kia sinh", chuyn vo s "ci ny khng nn ci kia khng, ci ny dit nn ci kia dit". Th nhng, c mt s hc gi, khng th thu t c ci chn m c Pht mun ni, bn sinh ra chp trc, cho rng c ba ci (c thc) thot ly, c ci Nit Bn (c thc) mong cu. Bn h cn cho rng ngoi sinh t c ci Nit Bn thin, lc, thng. Th nhng, ci quan nim ny khng th i biu c ci Nit Bn m c Pht mun ni. c Pht chng c Nit Bn, tc l ng nhp vo tt c php Tt Cnh Khng, xa nay vn tch tnh, y cng chnh l ci thc tng ca sinh t. Nhp V D Nit Bn, cng ch l nhn vo ci bn tnh vn Khng ca sinh t, m chng nhp vo Khng. Lm g c mt php c thc x ly, hoc c mt php c thc chng c? Ging nh h khng khng chng ngi, sng sch, khng nhim , khng c s i lp gia ci ny ci kia, khng c s sai bit gia mt v khc (Hn: nht d ), khng c s ng lon ca sinh t, khng c s bc bch ca phin no, cc s h lun chp trc u khng c ch thi th, v nh vy, min cng
251
gi l Nit Bn. Ci Nit Bn ny, lc chng sanh ang cn trong m vng, khng c s cch ngi i vi sinh t, cho nn ni: "Trong Tt Cnh Khng, khng cch ngi sinh t", khi chng sanh gic ng, i vi cng c ca gii nh tu l cng v ngi, tt cnh khng tch, m vn c u trn y sng ln (nm phn php thn ca Thanh Vn cng khng ch no khng vin mn). S khng tch ca Nit Bn l c bit nng vo thc tng ca Tnh Khng m an lp, cho nn gi y l ch chng c chung ca cc t ca c Pht. y chnh l trung tm im (Hn: hch tm quy tc ) ca Pht Gio. Trong Pht Gio, nu khng c s chng c Nit Bn, tc l s khng c s chuyn i thnh con ngi mi ca Pht Gio, ni mt cch su sc hn, ngha l hnh gi vn cn ngoi ca. Chng c Nit Bn xong, mi c th gi l mt Pht t t php ho sinh (Kinh Php Hoa). Phm ny, mt bn ph tr, mt bn hin th. Ph tr cc vng chp khc nhau v Nit Bn ca cc nh Thc Hu Lun, ng thi hin th chn ngha ca Nit Bn. S l gii khc nhau v Nit Bn, trong s ph tr hin th phn sau, chng ta s dc thu r c im ny, cho nn y khng ni trc.
252
Phm hai mi lm:
Qun Nit Bn
()
(1) Nu tt c cc php u khng, Th s khng sinh cng khng dit, Nh th, c g on? g dit? M gi l chng c Nit Bn? (2) Nu nh cc php chng phi khng, Th cng s khng sinh, khng dit, Nh th, c g on? g dit? M gi l chng c Nit Bn? (3) Khng chng c, cng khng t n, Khng on dit, cng chng thng hng, Khng sinh khi, cng chng dit tn, Nh y, nn gi l Nit Bn. (4) Nit Bn khng phi l thc hu, V hu, t c tng gi cht, Rt ro khng c php hu no, M tch ri khi tng gi cht. (5) Nu nh Nit Bn l thc hu,
253
Th n phi l php hu vi, Rt ro s khng c php no, S c gi l php v vi. (6) Nu nh Nit Bn l thc hu, Sao li gi l "khng chp th"? V khng php no khng t th, M c gi l php thc hu. (7) Php hu, cn khng phi Nit Bn, Nh vy, hung g l php v? Nit Bn, cn khng c php hu, Nu th, ni no c php v? (8) Nu nh php v l Nit Bn, Sao li gi l khng chp th, Cha tng c php no khng th, M li c gi l php v. (9) Do v chp th cc nhn duyn, Cho nn lu chuyn trong sinh t, Nu nh khng th cc nhn duyn, Th y c gi l Nit Bn. (10)Trong Kinh, c Pht dy rng: "Phi on tr thc hu, thc v", Do y, phi bit l Nit Bn,
254
Chng phi hu cng chng phi v. (11)Nu ni rng hai php hu, v, Ha hp li tc l Nit Bn, Vy hu, v l s gii thot, iu ny quyt chc khng phi vy. (12)Nu ni rng hai php hu, v, Ha hp li tc l Nit Bn, Vy Nit Bn khng phi "v th", V hu, v t th m sinh. (13)Php do hu, v ha hp thnh, Sao c th gi l Nit Bn? Nit Bn gi l php v vi, M hu, v l php hu vi. (14)Nh hai php hu, v cng li, Sao c th gi l Nit Bn? Hu, v khng th cng hin hu, Nh sng, ti khng th ng thi. (15)Nu nh, php phi hu phi v, M c gi tn l Nit Bn, Th hi: "Ci phi hu phi v, Ly g m c th phn bit?"
255
(16)Nu dng phn bit m cho rng: "Phi hu phi v l Nit Bn", Nhng ch khi hu, v thnh lp, Phi hu phi v, mi thnh lp. (17)Sau khi c Nh Lai dit , Khng th ni Ngi l hu, v, Cng khng phi va hu va v, Cng khng phi phi hu phi v. (18)Tng t, lc Nh Lai ti th, Khng th ni Ngi l "hu", "v", Cng khng phi "va hu va v", Cng khng phi "phi hu phi v". (19)Nh th, Nit Bn v th gian, Khng c mt my may sai bit, Tng t, th gian v Nit Bn, Cng khng mt my may sai bit. (20)Hn na, thc t ca Nit Bn, Cng nh thc t ca th gian, Nn bit rng hai thc t ny, S khng c my may sai bit. (21)Sau Pht dit , nhng vng kin: "Hu bin, v bin", "thng, v thng"
256
"Hu hay v", u nng Nit Bn, Hoc nng v lai, hoc qu kh. (22)V tt c php u l Khng, Lm g c hu bin, v bin? Hoc, va hu bin va v bin? Hoc, chng hu bin chng v bin? (23)Lm g c ng nht, sai bit? Lm g c thng, hoc v thng? Hoc l va thng va v thng? Hoc chng thng chng phi v thng? (24)Tt c php l bt kh c, Dit tr tt c mi h lun, Khng ngi chng c, ch chng c, Pht cng cha tng ni li no!
257
Phm hai mi su: Qun Mi Hai Nhn Duyn
Phm hai mi su:
Qun Mi Hai Nhn Duyn

Qun s duyn khi ca cc php, xa la tt c h lun in o, ng nhp tnh duyn khi tch dit ca cc php,y tc l trung o diu qun, tc l trung tm im ca o . Xa nay, cc bc c c u cho rng hai mi lm phm u l nng vo php i Tha m ni, cn phm ny v phm sau l nng vo php Thanh Vn m ni. Th nhng hai phm sau: "c th ni ln php nhn duyn, kho dit tt c cc h lun (Hn: nng thuyt th nhn duyn, thin dit ch h lun)", lm sao li ch cc hn vo Tiu Tha? Li na, hai mi lm phm trc, ph cc vng chp, hin th Tnh Khng, khng c mt php no m chng phi khng. iu ny, quyt chc khng phi l s mt st tt c. Tt c l Khng, khng phi l s ph hoi duyn khi. Cc phm trc, khng phm no l khng thnh lp: kh, tp, dit, o. Hai phm di y, trc tip nng vo Kinh A Hm, iu ny cng c th thy r. S chnh qun mi hai duyn khi, cng s xa la tt c h lun, ch thc l tng yu ca Thnh o, cho nn c phn nh l o . Chnh qun v duyn khi, tc l qun cc tng nhn qu sinh dit nh huyn ca duyn khi, thng t l "v t tnh khng" ca cc php. Qun st tng nh huyn ca duyn khi, tc l i vi ci quyt nh tnh nhn qu ca duyn khi: "ci nhn nh vy s sinh ci qu nh vy (Hn: nh th nhn sinh nh th qu)", sinh khi s nhn thc chnh xc kin c, chng c php tr tr136 ca cc php, hiu r ci trnh t khng hn lon ca cc
huyn tng ca nhn qu. Thng t php Tnh Khng, l s qun st bn tnh khng tch ca ci huyn tng ca nhn qu, pht sinh xut th nit bn tr137, ng nhp cc php tt cnh khng bt sinh bt dit. Nhng k tu hnh, trc tin phi chng c php tr tr, bit r s sai bit ca cc danh tng, cng s tt nhin ca nhn qu, sinh khi nhng tri kin chnh xc. Khng lun l Thanh Vn, B Tt, hay Pht, u phi trc tin chng c ci tr ny, sau chng c nit bn tr m chng c Nit Bn. Cho nn ci hc phong ca Long Th Hc, l "trc ht phn bit ni cc php, sau ni v Tt Cnh Khng". Nhng im bt ng gia bn lun v cc lun khc, c th ni lc nh sau: (1) Cc b lun A T m ca Tiu Tha, phn ln ni v cc php tng nhn qu thc c, cn bn lun th ngn chn ph tr cc vng chp v s thc hu ca bn h, cho nn trc tip ni r ngha l ca t tnh khng: "chng phi sinh cng chng phi dit, chng phi thng cng chng phi on ...", m khng ni nhiu v danh tng. (2) Ngha l rt ro ca Pht Php, l s ng nhp Nit Bn khng tch, c bit trong php i Tha, tt c php u hng v Khng (Hn: Nht thit php th Khng), cho nn c bit pht huy nit bn tr. Bn lun khng nhng ch trng n im ny, m li cn tin thm mt bc, l dn nhp vo cc php Tt Cnh Khng. Trong Tt Cnh Khng, m li khng chng ngi kh, tp, dit, o, thnh lp tt c u l duyn khi Tnh Khng, ch r ch sai lm ca chng sinh, lm cho bn h t sa i li lm ca mnh. Nu c th chn thc hiu r ngha ca Khng mt cch thm su, th c th hiu r c chn ngha ca php tng nhn qu. Bn lun ch trng thng ngha , li nhn v xut hin trong thi k m Tiu Tha A T m cn thnh hnh, cho nn ch ni s lc v phn hu (s tng), m ni t m v phn Khng (thng ngha). Nu nh khng c A Hm, khng hiu r A T m, m i nghin cu b lun ny mt ci m m
260
mng mng (Hn: y hi phng pht), th kh m trnh khi s hiu lm, hoc c th sa vo s nguy him l coi thng Php Tr Tr. Cng v th m bn phm c bit ni r v vn ny. Trc khi ging n phn k tng, s ni s qua hai im lin quan n duyn khi: (1) Mi hai chi nhn qu sinh dit: Trong Kinh ni c hai loi, (a) duyn khi, (b) duyn sinh. Hai loi ny u ni n: "ci ny c nn ci kia c, ci ny sinh nn ci kia sinh, v minh duyn hnh, ..., ton i kh t tp", v.v... i vi s sai bit ca hai loi ny, cc hc phi hng v hai phng din m pht huy: (i) i Chng Phn Bit Thuyt H cho rng: "Php duyn sinh l s tng nhn qu, cn php duyn khi l v vi thng tr, l l tnh tt nhin ca vng xch nhn qu, m khng phi l bn thn ca hoc nghip kh". iu ny, hnh nh l tch ri khi hin tng gii ca s sinh dit, m ring bit c mt php tc thng tr bt bin. Nu ni duyn khi l v vi, th y l mt iu sai lm. Th nhng, bn h cng c nhng kin c sc: "Tt c s tng sinh ca nhn qu, u nng vo ci php tc tt nhin m pht hin, khng th ty tin sinh khi mt cch hn lon. y cng ging nh xy mt cn nh. Trc tin phi do kin trc s v ha , thnh lp m hnh, sau mi nng vo m hnh m xy ct. Cho nn, trn phng din hin tng ca nhn qu, thy c ci nhn nh th ny, sinh ra ci qu nh th ny, theo mt th t, m khng c s hn lon. Bi vy, c th thy trong hin tng nhn qu, c mt ci l tc (logic) tt nhin quyt nh, cho nn khng th no m khng nh vy. Cn php duyn sinh, l s tng ca nhn qu, c th thay i". Phn ny l ni v phng din s l. (ii) Thuyt Nht thit Hu B khng tha nhn ci thuyt cho rng duyn khi l v vi, m ch trng: "Ci nhn lm duyn cho s sinh khi, th gi l duyn khi, cn ci qu t duyn
261
m sinh ra, th gi l duyn sinh. Cng nh v minh sinh khi hnh, c hnh th chc chn l c v minh, ..., sinh duyn lo t, c lo t th bit chc chn l t sinh m n. Khng th ni l c hnh m khng c v minh, v minh v hnh c quyt nh tnh nhn qu. Duyn khi l nhn, duyn sinh l qu". y l s khc bit ca hai bn. Th nhng, bn ca c Th Tn, hnh nh l khong gia ca hai dng t tng ln ny. Duyn khi l mt s iu l ha ca s "l nhn c th sinh khi" ny. Bn lun, trong vic xin thut ci chn ngha ca duyn khi, hp nht duyn khi v duyn sinh, ri t php duyn khi v duyn sinh ny, m tuyn dng tt c php Tt Cnh Khng. y c th thy, t tng v duyn khi ca ngi Long Th, t ch nhn ca nhn qu sinh dit, cng gn ging vi Thng Ta B. Long Th Hc, khi ni n php tng, phn ln u rt ta t cc b lun A T m, v i khi cng rt ta t nhng hc thuyt ca Kinh B. Trn phng din nhn, hiu r "ci nhn ca duyn khi, tt nhin s sinh ra ci qu ca duyn sinh". Trn phng din qu, hiu r "ci qu ca duyn sinh, tt nhin l do duyn khi sinh ra". C v minh, cho nn c hnh, c hnh, th quyt nh l c v minh. Hin ti l nh vy, ri t kinh nghim qu kh, suy on v lai, bit n cng s nh vy; c nhn l nh vy, ngi bn cnh cng nh vy, suy din n tt c chng sanh, khng ai m khng nh vy. T s qun st nhng s thc c th, pht hin ci tnh tt nhin ca nhn qu, tt nhin l nh vy, ch khng phi ring bit c mt ci v vi thng tr. Khng phi l tch ri khi duyn sinh m tm duyn khi. C nhn tc l c qu, c s tc l c l (Chng qua i vi ci lun l tnh (logic) ny, Hu B, v.v..., u b st m khng cp n). C nhn s c qu, cho nn ni: "ci ny c nn ci kia c". iu ny thnh
262
mt cng l ph bin, khng cn ch no c th bin i c na. D c Pht ra i, hay khng ra i, cc php thng trong v tr (tt nhin) ca chng (Hn: Nhc Pht xut th, nhc bt xut th, php tr php v). Nu nh bit mt m chng bit hai, th chng ch li g c. Nh ht u sinh ra mm, i vi k ngu si thiu tr tu, ch thy rng ci mm ny l t ht u ny sinh ra, m khng bit rng tt c ht u, trong mt iu kin ha hp no , ch cn ci sc sinh trng (Hn: nng sinh tnh) ca n cha b tn hoi, u c th sinh ra mm. Cn k thng minh tr tu, th c th bit c ci lun l tnh ca s cng thng ny. C c ci tr tu nh vy, mi c th thnh lp tri thc, pht sinh lc lng. S gii ng v duyn khi trong Pht Php, cng ging nh vy, ngha l t s tng nhn qu, m gii ng ci lun l (logic) ca nhn qu. (2) c Pht ni v duyn khi, khng ging nh cc hc gi i sau ni. Mi php u c "thn nhn duyn". Nh thc hin hnh, l do chng t ca n sinh ra; chng t li t ci thn nhn duyn ca n m sinh ra. Khng c ci chng t thn nhn duyn ny, s hin hnh ca thc s khng c sinh khi. Duyn khi quan ca c Pht, l nhn qu quan ca s ha hp tng tc. Dng ci tr tu thm su, thy r c s lu chuyn sinh t ca hu tnh, pht hin l n c cc giai on trc sau mt cch tt nhin. V nh sinh l mt giai on, sau khi sinh s c s gi nua, bnh hon, cht chc. Sinh, gi, cht l hin tng ca tng giai on. Ci s sinh, gi, cht ny, l kt qu tt nhin sau khi c s sinh, cho nn ni "sinh duyn lo t". V minh l mt giai on, to tc cc hnh nghip li l mt giai on. Cho nn cc hnh nghip, to thnh s chiu cm ci thn i sau, l v c v minh. y l kt qu ca s li ko ca v minh. c Nh Lai, trong s tng tc trc sau ca sinh mnh, nhn thy ci tnh
263
nng ta tn ti ca mi giai on ca n, cho nn trong qu trnh pht trin ca sinh mnh, kin lp nhn qu ca mi hai duyn khi. C ngi ni: "trong mt nim y mi hai duyn khi", y l iu hon ton v ngha. Ci "phn v duyn khi" ca Hu B l nng vo giai on m ni. em cc giai on ca sinh dit m thnh lp nhn qu ca duyn khi, y cng ging nh ging v x hi s quan, phn thnh thi i n l, thi i phong kin, thi i ch ngha t bn, thi i ch ngha dn ch; li nh phn thnh thi i u tranh gia ngi v th, thi i u tranh gia ngi v ngi, thi i u tranh gia ngi v thin nhin. Lc v minh pht sinh tc dng ch ng, th l giai on ca v minh, t v minh bc vo giai on hnh, tc th lc dng hnh vi lm ch yu. Cho nn mi mt giai on, u khng phi l t tnh c lp tn ti. V minh khng ch l mt v minh, m hnh cng chng phi l ch mt hnh, m chng u bao hm nm un. Ci duyn khi quan, em mi chi lm ch lu cho mt giai on no , i biu ci duyn khi quan ca c Pht. Cc hc gi chp t tnh thc hu, lm sao c th ng tnh vi ci nhn qu quan ca s ho hp tng tc ny. Bn h mun mi ci "thn" c t tnh, sinh ra "thn qu" c t tnh. Trong Pht gio, ci t tng (duyn khi quan ca c Pht) ny, mi ngy mt lu m (khng cn ai quan tm n). c Pht qun st ci ng lc (ca s) pht trin ca sinh mnh v hn, dng v minh v i l cn bn. Ci ny (v minh v i) c gii quyt xong, th tt c s thng kh ca sinh t cng s c gii quyt. y cng l ci kin: trong tt c cc nguyn nhn phc tp, li ra ci nguyn nhn ch yu nht. Pht Php ch trng v t tnh, do v minh v i, cng khng th tn ti c lp, chng qua, chng ch sinh khi nhng tc dng ch ng m thi. C ngi cho rng: "nu cc giai on trc sau, u trong nm un, ti sao li cn ni n cc chi v minh, hnh,..., sinh, lo
264
t?" y ch l mun nhn mnh n lc lng ch yu (trong mi giai on) m thi. Nh s phn chia gia thi i th cng nghip v thi i c kh, khng phi ni l trong thi i ny th s khng c thi i kia, m ch dng mt loi cng nghip lm ch lu, lm c trng. Cho nn duyn khi quan ca c Pht, l s t chc, ch khng phi l s c lp, l giai on, ch khng phi l ng thi. im ny chng ta cn nn bit. Duyn khi c lu chuyn quan v hon dit quan. Ci trc ni v tp ca kh, cn ci sau ni v dit ca kh, cng tc l hin tng sinh t v Nit Bn. c Pht ni v sinh t v Nit Bn, u l kin lp trn php duyn khi. S tn ti ca nhn qu, tc l ci ny c nn ci kia c; s tng sinh ca nhn qu, tc l ci ny sinh nn ci kia sinh. V minh duyn hnh, hnh duyn thc, thc duyn danh sc, ..., sinh duyn lo t, v nh th, tp hp ton l s kh. y l lut lu chuyn ca duyn khi. Ngc li, khng c v minh th khng c hnh, khng c hnh th khng c thc, ..., v nh vy, dit tr ton b s kh. y l lut duyn khi ca "ci ny c nn ci kia c, ci ny dit nn ci kia dit". C th tr dit c ci thng kh ca sinh t hay khng? c, v sinh t l php duyn khi, nn c th tr dit. Duyn khi l nng vo ci ny m c ci kia, tt c l v t tnh, tc l c th thy c n khng c lp tn ti. Khng c lp tn ti m ci ny c nn ci kia c, y l php sinh dit. N khng ch l c th dit tr, m hn na, tt c u t s sinh m nhm hng v s dit vong. Nhng ngi thng, khi i n ch cui ca s dit vong, th li chuyn hng v s sinh. Dit ri li sinh, sinh ri li dit. Sinh sinh dit dit, l ci vng trn ca s tun hon khng ngng ngh. Cc v thnh, n s dit, u nhp vo s tch dit, ngng ngh y, m khng cn ti sinh. Nh xy nh, h hoi ri li sa cha, sa cha ri li h hoi, t nhin c th
265
bo tr lu di. Nu nh h hoi ri m khng sa cha, chng phi l dit tn khng cn d tha hay sao? S tn ti ca sinh t, ch l nng vo nhn duyn m tn ti, nu ni v bn cht ca n, vn l khng c t th tn ti. Nu nh sinh t l t th tn ti, lm sao c th ni l nng vo nhn duyn? Cho nn tt c php nng vo nhn duyn, t tnh vn l khng, cn phn hin tng l c, l sinh. Khng nhng hin tng, ni ti bao hm s mu thun l dit v v, m ngay n bn thn ca chnh n, vn l khng c, khng sinh. Cho nn ci ny khng nn ci kia khng, ci ny dit nn ci kia dit, khng phi l s ph hy ca ci hu bin thnh v, thnh dit, m xa nay vn l v, xa nay vn l dit, vn l bn tnh ca n xa nay nh th. Nng vo duyn khi thnh lp duyn khi, cng l nng vo duyn khi m thnh lp tt c php t tnh vn l khng. Bit c iu ny th s ri sinh t, m c s gii thot. Nguyn tc c bn ca nh lut ca s lu chuyn duyn khi, tc l ci ny c nn ci kia c, ci ny sinh nn ci kia sinh. Phn v duyn khi l t thut ci qu trnh ca s lu chuyn duyn khi. Chng qua cch ging ca Hu B: "thc l mt nim u tin ca s nhp thai; danh sc l giai v ca thn tm t t pht dc; lc nhp l giai v ca su cn lc y v sp ri khi thai; sau khi ra khi thai, lc khong hai, ba tui, cha th nhn thc phn bit s vt, gi l xc; t lc c th phn bit c s kh lc, cho n su, by tui, gi l th; ...; u thai n i sau, gi l sinh; i sau gi cht, gi l lo t". Li gii thch nh vy, c v qu my mc. T bn ngha ca duyn khi ca c Pht m nhn, ba chi: v minh, hnh, thc, l ni tng qut. Trong Kinh ni: "Tt c chng sinh, b v minh che lp, b i
266
kt (si dy tham i) tri buc, chiu cm ci thn c (thn) thc", tc l vch r ba lch trnh ln ca sinh mnh. C Kinh ni: "Nghip i v v minh, c th tch tp (thnh) m ca i sau". Hnh, tc l hnh nghip, th nhng, trong nhng hnh ng thc t, cng c th c bao hm trong phin no ca i th. Ba ci ny (v minh, hnh, thc): (1) l s nhn thc sai lm ca l tr, (2) l s cnh tranh cho s sinh tn ca ch. C hai ci nguyn nhn ny, th s chiu cm sinh t (m tm thc l ch o). c Nh Lai ni v duyn khi, khng ngoi s thuyt minh v ba ci ny. Ni n qu trnh (ca duyn khi) mt cch t m hn, th c: (a) trc vt lu chuyn quan138, l t i, th, hu, sinh, lo t; (b) xc cnh h tm quan139, l t thc cho n i. Hai ci ny hp thnh mi hai chi duyn khi, nng vo mi hai chi duyn khi ny m kin lp nhn qu ca ba i: v minh, hnh, l nhn ca qu kh; thc, danh sc, lc nhp, xc, th l qu ca hin ti; i, th, hu, l nhn ca hin ti; sinh, lo t, l qu ca v lai. Gi s ni v nhn qu hai i qu kh v hin ti, th ch cn ba chi v minh, hnh, thc l . Hin ti v v lai, ch cn nm chi, t i n lo t l . Khng cn phi ni c mi hai duyn khi. Mun tri qua lch trnh ca ba i, mi cn ni n mi hai duyn khi. S thc, nguyn tc c bn vn l ba lch trnh ln ni phn trn. Li cng c ngi phi hp mi hai duyn khi thnh ba tp nhim: hoc, nghip, kh.
267
Phm hai mi su:
Qun Mi Hai Nhn Duyn

()
(1) Chng sinh b v minh che lp, Nn khi nghip thn, khu, , Do v to tc nhng nghip ny, Cho nn th sinh vo su no. (2) V nhn duyn ca cc hnh nghip, M thc th thn trong su no, Do bi s bm vu ca thc, Cho nn danh, sc c tng trng. (3) Bi v danh, sc c tng trng, Nhn y m sinh ra su cn, Do ha hp ca cn, trn, thc, Cho nn sinh ra su xc. (4) Do s hin hu ca su xc, Bi th sinh ra ba cm th, V nhn v c ba th ny, M sinh ra s kht i. (5) Nhn v i m c bn th,
269
Li nhn v th m c hu, Nu c k no khng chp th, S c gii thot khi ba hu. (6) Li t hu m c s sinh, V t sinh m c gi cht, Li t s gi cht m c Nhng s kh no v su bi. (7) Nh vy, tt c nhng vic ny, u do s sinh m hin hu, Do mi hai nhn duyn ny m, Kt thnh thn chu bao s kh. (8) Cho nn y gi l sinh t, L cn bn ca cc hnh nghip, y l do k ngu to tc, Cn ngi tr quyt khng nh th. (9) V php ny c tr dit, Cho nn php kia cng khng sinh, V v minh, nn c s kh, V minh dit, s kh cng dit.
270
Phm hai mi by: Qun T Kin
Phm hai mi by:
Qun T Kin
Chnh qun duyn khi, c th xa la h lun, y l diu dng ca i Tr Tu Bt Nh. Phn trc ni v chnh qun duyn khi, cn phm ny tho lun tip v ch m php chnh qun xa la. Cc hc gi Thanh Vn cng ni v qun duyn khi, nu c th ri b thng kin, on kin, t nhn, v nhn, v.v..., th mi c th chng nhp s hon dit (Nit Bn). Th nhng, bn h tuy khin tr t kin, nhng li bo tn s thc c ca duyn khi, khng bit rng s qun duyn khi, s d c th vin ly t kin, bi v duyn khi tc l Tnh Khng. Tnh Khng, trong thng ngha , ng nhin ri la tt c h lun, m ngay c trong php duyn khi (nh huyn) cng c th xa la h lun. Nu chn thc c th ri b tt c h lun, chc chn s ng nhp vo Tnh Khng ca duyn khi. Kinh A Hm ni: "Lo t l g? Ai l k lo t?" Ngi Long Th gii thch: "Cu lo t l g, hin th php khng, cn cu ai l k lo t, hin th ng khng". Qun st c mi hai chi (ca mi hai nhn duyn), khng chi no m khng hin th ng khng, php khng. Cho nn, trong php qun duyn khi, t kin cng l ch xa la ca php "khng v t tnh". Phm Qun Tc Gi trong Thp Nh Mn Lun, t thut v mt ngoi o la th, tn l Ca Dip, hi c Pht: "Kh l do t mnh to ra? hay k khc to ra? hay do c hai to ra? hay l khng nhn m c to ra?" c Pht mt mc tr li l khng phi. Mt s hc gi Thanh Vn cho rng c rt nhiu nguyn nhn m c Pht tr li khng phi. B Tt Long Th ni: "y
271
tc l hin th Tt c php Khng". Cho nn phi bit rng, y khng phi l ch khc bit gia i Tha v Tiu Tha, m ch l s gii thch khc bit gia mt s hc gi Thanh Vn t cho l thng hiu (Hn: hu s c ), v cc hc gi Tnh Khng. Bn h (Thanh Vn), em ci c tr khin ci khng, ri xa ci khng, m quay v ci c, y l hc phi tha
khng. Bn h cho rng khng l hon ton khng c, ch khng phi l ci

"Khng tc l duyn khi". Cn cc nh Tnh Khng, li nng vo duyn khi (nh huyn) m khin tr ci t tnh, t "t tnh v" m quay v Khng, y l phi t khng. Cho nn phm Qun T Kin ny l mt ti quan trng ca Kinh A Hm, m cng l ch y c ca cc nh Tnh Khng. Chng sinh c s chp kin v t tnh, thnh th chp trc vo ng, php. Chp trc vo ng sinh khi ng kin, chp trc vo php sinh khi php kin. c bit l nhng k c hc vn, phn bit tm ti, cng sinh khi thm nhng s phn bit kin chp. Trong cc chp kin, ng kin v ng s kin l cn bn ca sinh t. ang lc chnh qun duyn khi, phi ly ci "khng c ng kin" ny lm i tng qun st. V ng, tc l v ng s, cho nn qun khp tt c cc php, php no cng l khng, khng phi ch c ng khng m thi. Mt s hc gi, nghe n ng khng, bn cho rng ri ng c php, cho nn chp rng: "ng tuy khng m php l c", hoc nghe n ch chp th (bm vu) l khng, bn cho rng ci ngoi cnh b chp th l khng, m ci tm l c thc (Hn: cnh khng tm hu ). B ci ny chp ci kia, ging nh con vn, va bung cnh cy ny li bm vo cnh cy khc, rt cuc khng th no thy c chn tng ca cc php. Nhn y bit rng, ch c s xin dng, pht huy hc thuyt Tt C Php Khng, lm cho tm khng cn ch tr (chp trc), sau tp trung vo mt im, t ph s che chng bi ci t tnh ca
272
ng kin, ng s kin, mi khng phm vo li bung ci ny bm ci kia, v mi c th chn thc th ng thc tng ca cc php. Bn phm ph t kin, l dng tt c cc loi hnh thc ca ng kin lm ch yu. Nu ph c ng kin, th tt c cc chp kin khc cng s khng sinh khi. c Pht ph t kin, l ly bn ngoi o n ng thi lm i tng. Cc chp kin ca bn h tuy nhiu, nhng vn khng ra ngoi phm vi ca mi bn "bt kh k", hoc su mi hai kin. Trng tm tc l do s khng hiu r v v ng m sinh khi cc chp kin. Tuy cc tng phi c phn bit ng kin, php kin, th nhng, dng php mn qun st ph v c ci t tnh kin ca t ng, th cng c th ph v c t tnh kin ca tt c chng sinh. c Nh Lai, lc ph cc chp kin, ni ci ny khng phi, ni ci kia cng khng phi, l hin th tt c ch l h lun ca th gian, m cng l hin th php Khng. c Pht, v mun thch ng thi i lc by gi, nn ph cc loi t kin ny. Cn nh, (chng ta) trong ci thi i hin ti ny, i vi cc loi t kin khc nhau, nu nh c h bit c gc bnh ca chng ch no, cng c th dng ci php qun duyn khi v ng ny m ph tr. T kin c thng, c bit. Phm khng phi l chnh kin, th u c th gi l t kin, y l ni theo ngha thng thng. T kin l tn gi khc ca h lun. Nhng ci ng kin, php kin (hoc l cn bn, hoc l do phn bit), che lp, chng ngi s chn tri, s thy r, lm cho chng ta khng th thy c thc tng ca cc php, th khng lun l phm phu, ngoi o, m ngay c cc t ca c Pht, nu c nhng loi chp kin nh vy, u gi l t kin. Trong Kinh ni nhng bc Nh tha l cht mt, l mun ni rng ch nhn ca h l bt chnh (khng thy c thc tng
273
ca cc php). Cho nn Kinh Nit Bn ni: "Nu dng tm Thanh Vn m ni s b th l bt kh c, y l t kin". Bnh thng ni: "thn kin, bin kin, t kin, kin th, gii cm th"; trong cc t kin, nm loi kin ny l c th, m cng l ni theo ngha ring bit. Cc t kin ny, l ch v s khng tin Tam Bo, t , ph nhn ti phc nhn qu, ph nhn s lun hi, gii thot, v.v..., y l nhng bt chnh kin ca ngoi o. Cn ci t kin ch yu m phm ny mun cp n l ng kin. Cn bin kin l ly t ng lm cn bn ny, dn pht cc loi kin chp nh on kin hoc thng kin. Ph tr c ci ng kin (ly t ng lm trung tm) ny, tc l ng khng, ph tr c ci thng kin, on kin (do s chp thc hu sinh ra) tc l php khng. Xa la c cc t kin v ng, php, tc l Nit Bn. Trong phm Qun Nit Bn c ni: "Tt c php l bt kh c, dit tr tt c mi h lun, khng ngi chng c, ch chng c". Bn lun, trong phn u cng c ni: "C th ni ln php nhn duyn, dit tr tt c mi h lun", tc l qun nhn duyn ca bt bt, xa la cc h lun v thng, on, nht, d, ..., th hin Khng Tnh, chnh kin cc php v ng, tc l chng nhp Nit Bn tch dit. Ch ny, i Tha, Tiu Tha u ging nhau, cho nn nu em hai phm ny m phn nh mt cch cc hn l Tiu tha, th thc s l mt iu hon ton sai lm!
274
Phm hai mi by:
Qun T Kin
()
(1) Nhng kin chp, nh: Ng i ny, i i qu kh: C? Khng c? Th gian, hoc l: Thng? V thng? u nng vo qu kh pht khi. (2) Nhng chp kin, nh: Ng i ny, i i v lai: To? Khng to? Th gian l: Hu bin? V bin? u nng vo v lai pht khi. (3) Nu ni qu kh c ng, y l iu khng th c c, Bi v ci ng i qu kh, Khng th to ci ng hin ti. (4) Nu ng ca hai i ng nht, Ch c thn th l khc bit, Th nhng tch ri khi ci thn, Th ch bit lp no c ng? (5) Ri thn nm m, khng c ng,
iu ny phn trn thnh lp, Nu ni: "Ci thn tc l ng, M ri thn, u khng c ng", (6) Th nhng, ci thn khng phi ng, V thn tng l php sinh dit, Ti sao c th em nm m, M chp nhn l ci ng? (7) Nu ni: Ri thn c ci ng, iu ny quyt chc l sai lm, V khng nm m m c ng, iu ny thc s khng th c. (8) Nn bit, ng khng ri nm m, M cng khng phi l nm m, Chng phi m, cng chng phi ng, y tc l ngha quyt nh. (9) Sai lm, nu ni: "Ng qu kh Khng phi l ci ng hin ti", Hoc nu cho rng: "Ng qu kh Khc ng hin ti", cng khng ng. (10)Nu ni l khc, tc phi ri Ng qu kh, c ng hin ti, Vy ng qu kh qu kh,
276
M ng hin ti, t sinh ra. (11)Nu vy, y l php on dit, Ph nhn nghip lc v qu bo, iu ny s a n li lm: K ny to, k khc th bo. (12)Li cng sai lm, nu ni: Ng Qu kh khng, m nay li c, Vy, ng l php c to tc, V cng l: Khng nhn m sinh. (13)i qu kh: C ng? Khng ng? Hoc: Va c ng va khng ng? Hoc: Chng c ng chng khng ng? Nhng chp kin ny u sai lm. (14)Nh vy, ng trong i v lai, c to tc? Khng c to tc? Tt c nhng kin gii nh vy, u sai lm, ging nh qu kh. (15)Nu ni: "Thn tri qu kh l Thn ngi hin ti", a thng kin, Nu thng, thn tri s khng sinh, Bi v php thng, khng sinh dit.
277
(16)Nu ni: "Thn tri qu kh khc Thn ngi hin ti", a on kin, V nu, thn tri khc thn ngi, t s khng c s tng tc. (17)Nu mt thn: na tri, na ngi, Th s b a vo hai bn, Mt bn thng kin, bn on kin, iu ny qu l s phi l. (18)Nu chng ta c th thnh lp: Va l thng va l v thng, Th chng ta cng c th lp: Chng phi thng chng phi v thng. (19)Nu php nht nh c s n, V nht nh l c s i, Th sinh t s l v th, Nhng thc s khng c iu ny. (20)Nay vn khng c s thng, Lm sao m c s v thng? Hoc l: Va thng va v thng? Hoc: Chng thng chng phi v thng? (21)Nu th gian l c gii hn, Th lm sao m c i sau?
278
Nu th gian l khng gii hn, Th lm sao m c i sau? (22)Nm m th gian, thng tng tc, Cng ging nh ngn la ca n, Do iu ny m bit th gian, Chng phi gii hn, khng gii hn. (23)Nu nm m trc hoi dit, M khng nhn vo nm m , Li c th sinh nm m sau, Nu vy, th gian c gii hn. (24)Nu nm m trc khng hoi dit, M cng khng nhn vo nm m , Li c th sinh nm m sau, Nu vy, th gian khng gii hn. (25)V: php chn thc, ngi ging php, Cng ngi nghe php, u kh c, Bi vy cho nn: Php sinh t, Khng phi hu bin, hoc v bin. (26)Nu th gian: Mt na gii hn, Cn mt na khc khng gii hn, Vy n va hn, va v hn, iu ny t l s sai lm.
279
(27)Li na, k th thn nm m, Lm th no mt phn b ph, Cn mt phn khc khng b ph, Vic ny khng th no hp l. (28)Tng t nh vy, php nm m, Lm th no mt phn b ph, Cn mt phn khc khng b ph, Vic ny cng khng th hp l. (29)Nu: Va hu hn, va v hn, Hai php ny, m c thnh lp, Th: Khng c hn, khng v hn, Hai php ny, cng c thnh lp. (30)Tt c php, xa nay vn Khng, M nhng chp kin, nh on, thng, ... Khng bit u? Vo lc no? K no pht khi chp kin ?
280
K Kt Thc
(1) Con nay xin ci u knh ly, Bc i Thnh Ch, c C m, V thng chng sinh, ging php Khng, Dit tr tt c mi kin chp.

281
Li Bt
By gi l ma ng, m p, ng my lng, Ma xun cn e p, Ta ca, ch sc khng. By gi l ma xun, Dng sui ln, lng chng, o nh, cn su ng, Du hn, nhp hng hun. By gi l ma h, Ngi m tng git l, L t, chung chiu bung, Gic m, mu v ng. By gi l ma thu, Lng l, nh sng m, Mt mnh, chiu lng ng, Bng hc, bun vin du.
283
Ch Thch
1
Phn gii thiu, cng nh cc phn tot yu ca mi phm, u l phin
dch t quyn Trung Qun Lun Tng Ging K ca ngi n Thun, m khng phi l kin ring ca ngi dch. Quyn Ging K ny l nhng bi ging vo nm 1942 ca ngi n Thun ti Php Vng Hc Vin T Xuyn, do ngi Din Bi tc k.
2
Bt bt: Bt sanh, bt dit, bt thng, bt on, bt nht, bt d, bt lai, Bn tnh chng ca chng sinh xa nay vn l Nit Bn, nay s la sinh t
bt kh.
3
chng Nit Bn, ch l s tr v vi ci bn lai din mc ca mnh m thi, khng c g mi l (Ngi dch).
4
Tam nht: tc l tam php n (v thng, v ng, nit bn), v nht thc Tng hp () l s kt hp sau khi c s phn tch, xp loi (synthesis),
tng n.
5
khc vi ch tng hp (), ch l s tp hp, chng cht ln nhau (assemblage).

6 7
Ly ngn: khng th din t bng ngn ng. y, Ngi n thun khuyn chng ta, trc ht nn tm hiu, thu r l
duyn khi, sau mi nghin cu nhng l thuyt cao xa huyn diu ca Thin Thai, Hoa Nghim. Nu khng chng ta s ri vo s hn lon, khng th bin bit chn gi (Ngi dch).
8
Ch Pht ch ty thun th gian m ni th tc l , th nhng, khng th Tam lun: tc l Trung Lun, Thp Nh Mn Lun, hai quyn ny do ngi
nhn vo y, m cho rng th gian l chn thc (Ngi dch).

9
Long Th to, v quyn Bch Lun, do t ca ngi, l ngi B to.
284
10
Trong bn Hn dch, hai bi k ny c bao hm trong phm Qun
Nhn Duyn, th nhng, chng c th c tch bit lp, coi nh li m u, dng tn thn c Pht.
11
y l bi k Bt bt ni ting ca Long Th: Bt sinh, bt dit, bt Theo gii thch theo li thng thng, iu kin no thn thit, ch yu T c hai: T chnh n v php khc ha hp m sinh ra chnh n. Nhn duyn: Su cn lm nhn, su trn lm duyn, sinh ra su thc, y
thng, bt on, bt nht, bt d, bt lai, bt kh (xut).

12
th gi l nhn, cn iu kin no s vin, th yu th gi l duyn.

13 14
gi l nhn duyn. Th duyn: Cc php tm, tm s, k tip nhau khng gin on, tng tc sinh khi, gi l th duyn. Duyn duyn: Cc php tm, tm s, nng vo cc duyn m sinh khi, la ch duyn l ca t tm, nn gi l s duyn duyn. Tng thng duyn: Su cn lc soi su trn, pht sinh ra su thc, c mt lc dng tng thng, lm cho lc cc php sinh ra, khng b chng ngi, gi l tng thng duyn.
15
Bi k ny, trong bn ting Hn, vn iu ging nh mt nghi vn, th
nhng, trong cc bn ting Anh, li l s ph nh, nh bn ca Kupalahana dch: Qu khng sinh ra t duyn, Cng khng sinh ra t phi duyn, trong cc duyn khng c qu, Hn na, cng khng khng c qu.
16
Ba cu ny c th gii thch nh sau: Ci qu, khng phi do trong duyn,
trc c qu m sinh ra, cng khng phi do trong duyn, trc khng c qu m sinh ra, cng khng phi do trong duyn, trc va c qu va khng qu m sinh ra.
285
17
Bi k ny ph th duyn. Th duyn l nim trc lc ang dit s
lm duyn cho nim sau sinh khi. Cho nn y, hai cu u ca bn ch Hn phi nn hiu l: "Lc qu (nim sau) cha sinh ra, t khng th c dit tm (tc l nim trc), lm duyn cho s sinh khi ca n". V sao? V nim trc nu khng dit th khng phi l php hu vi, cn nu dit th lm sao li c th lm duyn cho nim sau? y l dch theo li gii thch ca ngi n Thun, cn cc bn khc u nng theo mt ch m dch l: "Nu nh, qu cha c sinh ra, t khng th c s dit tn". Nu dch nh vy, khng ni ln c mc ch ca bi k l ang bin ph th duyn, hn na, hai cu u v hai cu cui ca bi k s khng c s nht qun.
18
Bi k ny, Kulapahana dch: Nu nh mt vt hin hu, Chng t n khng c s duyn, Khi mt vt khng c s duyn, u l mc ch ca duyn duyn?
19 20
Bi k ny bin ph tng thng duyn. Kalupahana: Cc duyn cch bit, hay tp hp, Trong c hai u khng c qu, Nu trong duyn khng c qu, Lm sao qu sinh ra t duyn?
21
Nu theo cc bn dch ting Anh, phi dch l: Rt ro, khng c ci chuyn ng.. Ni ng: Ni c s di ng, di i. Trong y: Ngha l trong s chuyn ng Bi k ny l s lp lun ca ngoi o, mun thnh lp s thc hu ca
22 23 24
286
s chuyn ng.
25
Garfield: Nu nh, s ng cng k ng, C hai khng th c thnh lp, Bi s ng nht hay d bit, Th lm sao chng c thnh lp?
26
V k chuyn ng khng c trc s chuyn ng x dng s chuyn Ba s chuyn ng, theo bn dch ca Streng l: c (existent), khng
ng ny.
27
(non-existent), va c va khng (existent non-existent); cn theo ngi n Thun l: ng, ang ng, cha ng.
28
Cu ny, bn ting Hn c l: Hnh sc ng lc trn. Ch hnh, ngi
n Thun gii thch l chiu soi, ngha l su cn chiu soi su trn. Cc bn ting Anh, ngha cng tng t: Cnh gii ca su cn l s thy, nghe, ...
29
Ngoi o cho rng: Nh la, tuy khng th t chy chnh mnh, nhng
li c cng nng t chy vt khc. Con mt cng ging nh th, tuy khng th thy chnh mnh, nhng c th thy vt khc.
30
Trong cc bn ting Anh, sau bi k (6) c thm bi k: Cng nh s sinh ca a con, L nh vo ngi m, ngi cha, Cho nn y ni: nhn thc, L nh mt v cnh m sinh.
31
Bn th: Tc l dc th (i vi cnh gii ca sc, thanh, ..., sinh tm
tham chp), kin th (i vi nm m, khi ln nhng chp kin nh ng kin, bin kin, v.v...), gii cm th (nh ngoi o chp trc vo cc gii
287
cm phi l, nh gii ch, gii b, v.v...), v ng ng th (chp trc vo ngn ng).

32
Bn thc tr: bao gm (1) sc thc tr, (2) th thc tr, (3) tng thc tr,
(4) hnh thc tr; tc l ly bn un trong thn hu lu lm th. Bn un ny vn l ch tr (bm vu) ca thc, khin cho thc dy ln, nn gi l thc tr.
33
Sc nhn: tc l bn i (t, nc, gi, la). Bn i ny l nhn, sinh ra Sc qu: tc l sc php, qu ca sc nhn. Bi k ny, c th dch mt cc tng qut l: "Nu ni rng qu ging vi
cc sc cht, nn gi l sc nhn.
34 35
nhn, ...", th nhng, y chng ta mun nhn mnh n s kin l ang tho lun v sc, cho nn dng hai danh t sc qu v sc nhn. Theo ngi n Thun, bi k ny, mun ph ng loi nhn v d thc nhn ca Nht Thit Hu B.
36
Hai bi k cui, bn dch ca Garfield, dch: (8) Nu nh c ngi mun phn i, Nhng lp lun da vo Tnh Khng, S phn i s khng thnh, V ch gi nh b ph. (9) Nu nh c ngi mun hch hi, Nhng gii thch da vo Tnh Khng, S hch hi s khng thnh, V ch gi nh b ph.
37
H khng tng: cn gi l v ngi tng, tc l nhng trng thi ca h Nng tng: tc l nhng php c kh nng l hin hin c tnh ca
khng, c hin hin khi sc php b di ch.

38
288
nhng php khc.

39
Trong tt c mi trng hp (hu tng, v tng), nng tng u
khng th thi th ci cng nng ca mnh l lm hin hin hnh tng ca ci s tng. y l dch ngha theo cc bn ting Anh. Cn bn ch Hn c ngha l: nng tng khng c ch tr (tng tc v s tr).
40
Kh tng: cn gi l s tng. Php kh tng l php phi nh vo Bi k ny c th phn lm hai phn gii thch. (1) Hai cu u, ni:
mt php khc (nng tng), hin hin hnh tng ca chnh mnh.
41
Nu nh k nhim c trc s nhim, th k nhim (v nhim) s khng cn cn n s nhim. y l iu phi l, v nu khng c s nhim, lm sao li c gi l k nhim? (2) Hai cu cui, c ngha: Nu ni s nhim c trc k nhim, cng khng c l. V cn phi c s hin hu ca k nhim, sau mi sinh ra s nhim.
42
Hai cu cui, bn ca Garfield dch: S hin hu ca s tham nhim, S ty thuc vo k tham nhim.
43
Ha hp: ngha l c hai hin hu cng lc, v ty thuc vo nhau (Ngi
n Thun gii thch l: hai php tm v tm s, cng mt nim, cng s y, cng s duyn, cng s, cng qu, y gi l ha hp tng ng). Cc bn dch ting Anh u dng ch co-existence.
44
Kt hp: cc bn ting Anh u dng cha association, c th hiu l s
lin hp, s ty thuc; bng ting Hn dng ch bn (), ngha l ng bn.

45
Garfield: Nu khc bit m vn ha hp, Lm sao s nhim v k nhim,
289
Khc nhau m vn c thnh lp? Nu thnh, t chng phi ha hp.

46
Hai cu cui, bn ca Garfield dch: Nu nh hp tng c thnh, Sao bn li cn ni d tng?
47
Garfield: D tng khng th thnh lp, Nu nh bn mun ni hp tng, Nh vy, bn trong d tng no, M li mun ni n hp tng?
48
Cu ny, cc bn ting Anh, dch: Khng th thnh lp: hp, khng hp. Garfield: Nu nh ba tng l cch bit, Chng khng th to tng hu vi. V li, lm sao cng mt ni, ng thi m c c ba tng?
49
50
y l lp lun ca Nht Thit Hu B. Bn h cho rng c mt php gi
l sinh-sinh. Ci sinh-sinh ny c th sinh ra bn-sinh, bn-sinh sinh ra cc php khc, ng thi li sinh ra sinh-sinh. Nh vy s khng phn li v cng nh va cp trn.
51
Bn bi k (5)-(8), cc bn ting Anh tm gn li thnh ba bi k, ngha (5) Nu nh bn cho rng sinh-sinh, C th sinh ra c bn-sinh, Sinh-sinh khng sinh t bn-sinh,
cng c i phn khc bit:
290
Lm sao c th sinh bn-sinh? (6) Nu sinh-sinh sinh t bn-sinh, Li c th sinh ra bn-sinh, Bn-sinh khng sinh t sinh-sinh, Lm sao c th sinh sinh-sinh? (7) Nu ni rng: ci ny sinh ra, Li c th sinh ra ci khc, Vy khi ci ny cha sinh ra, Li cng c th sinh ci khc. Bi k cui ny, tng ng vi hai bi k (7), (8) ca bn ch Hn. y, ci ny l sinh-sinh, ci kia l bn-sinh, v ngc li.
52 53 54
y l lp lun ca i Chng B v s t sinh. Bn ca Thch Vin L dng ch ta. Hai cu cui, bn ca Garfield, dch: Nu nh, n do php khc sinh, sinh, cn cn g s sinh?
55
Bi k ny, bn ca Garfield, r rng hn: sinh, cha sinh, v ang sinh, u khng th sinh ra s sinh, Ging nh phn trn bn v: ng, cha ng, v ang ng.
56
Garfield: Nu php cha sinh m hin hu, Nh vy l n phi c sinh; Th nhng, nu n khng hin hu, Th lm sao m n c sinh?
291
57
T tng tr: ngha l php , t thn c mt lc lng lm cho n an Trong bi k ny, ch thi im , thi im khc, l dch t ch Hn:
tr, m khng phi nh vo s vin tr t bn ngoi.

58
th thi, bit thi (, ), ngha khng c r rng cho lm; cn cc bn ting Anh, ngha c phn sng sa hn. Nh bn ca Kulapahana, dch: Trong trng thi ng vi chnh n, Php , khng th b hoi dit, Trong trng thi khc vi chnh n, Php , cng khng b hoi dit.
59
Garfield: S dit, khng th t hoi dit, Cng khng do php khc hoi dit, Cng nh sinh, khng th t sinh, M cng khng do php khc sinh.
60
Nghip thc c (Anh: existent action), l dch t danh t Hn: quyt nh
nghip (). Nhng danh t quyt nh nghip phi c hiu l ci nghip c t tnh chn thc, ch khng th hiu theo ngha thng thng nh: nh nghip (nghip quyt nh dn n qu bo), hoc bt nh nghip (nghip khng quyt nh dn n qu bo).
61 62
Nghip khng c (Anh: non-existent action) Garfield: Nu k to nghip l khng c, Li to tc nhng nghip khng c, Nh vy, nghip ny s khng nhn, V k to nghip cng khng nhn.
292
63
Phng tin to nghip: tc l nhng dng c, phng tin, dng to Ti, phc: cc bnting anh dng t ng khc bit din t. Garfield
nghip (Hn: tc php , Anh: activity).

64
(entity, non-entity), Streng (true reality, false reality), Kalupahana (good, bad), c th hiu chung l thin v c.
65
Qu Nit Bn (Hn: i Nit Bn ), bn ca Garfield dch l: s
gii thot v con ng dn n ci tri, cn cc bn khc dch l: con ng gii thot hay con ng ln ci tri.
66
Hai bi k (9),(10), cc bn ting Anh phn lm ba bi k: (9) Nu nh, k to nghip l c, Khng th to tc nghip khng c, Hay, nghip va c va khng c, Li lm ny, ni trn. (10a) Nu nh, k to nghip khng c, Khng th to tc nghip khng c, Hay, nghip va c va khng c, Li lm ny, ni trn. (10b) K to nghip va c va khng, Khng th to tc nghip khng c, Hay, nghip va c va khng c, Li lm ny, ni trn.
67
Hai cu cui, bn ca Garfield, dch: Chng ta khng c cch no khc, thnh lp: nghip, k to nghip.
mun ni: y l cc hay nht, c nht thnh lp thuyt nghip bo, m khng cn cch no khc hay hn.
293
68
Thn ng: Garfield (existing thing), Kulapahana (existent). Th s c trc nhng php .
Cu cui, cc bn ting Anh, dch:

69
Hai bi k (6), (7), bn ca Streng, dch: Thc s, khng c ci thn ng, C trc cc cn: mt, mi, tai, ... Th nhng, trc mi cn: mt, mi, ... Vn c ci thn ng hin hu.
(Ngoi o th nhn):
(Long Th ct vn): Nu nh trc tt c cc cn, Khng c ci thn ng hin hu, Lm sao li i vi mi cn, M li c thn ng hin hu? Ch "trc", phi nn hiu theo ngha thi gian, tc l thn ng c trc, sau mi c cc cn; ch khng th hiu theo ngha khng gian l trc.
70
Cc i: Theo ngi n Thun, cc i gm c nm i, tc l a, thy,
ha, phong, v thc. C bn dch l bn i (a, thy, ha, phong), e rng cn thiu st.
71
y, ch la l dch t ch Hn: nhin, cn nhin liu l dch ch Cu ny, Garfield dch: S t chy (beginning) s l v ngha. Cu ny, Garfield dch: S chm la (starting) s l v ngha. Cu ny, bn Hn c l: H vt nhin kh nhin? Bn Garfield, dch:
Hn: kh nhin, cng c th dch l ci.

72 73 74
Lm sao nhin liu c t chy? Bn ca Kulapahana, dch: Nhin liu b
294
t bi vt g? Cn bn ca Chn Hin dch: Vt g t, b t?

75
Garfield: Khi c hi v s bt u, c i Thnh ni: Khng th bit! Sinh t, khng: bt u, chung kt; Nn khng c: bt u, chung kt.
76
ng thi: c th hiu l khong gia (Garfield: simultaneous, ng thi; Cho nn, sai lm nu phn bit, C ci trc, sau, v ng thi.
Kulapahana: middle, khong gia). Hai cu cui, Garfield dch:
77
Hai cu cui, Garfiled dch: Vy s sinh, s khng gi cht, V s c k khng gi cht.
Bn dch ca Kulapahana v Streng, ngha cng tng t.

78
Hai cu cui, bn ca Garfield dch: H c s gi cht khng nhn, Ca mt k cha c sinh ra?
Bn ca Kalupahana li dch nh sau: Lm sao li c s gi cht, Ca mt k cha c sinh ra?

79
Hai cu cui, cc bn ting Anh u dch nh sau: Nu vy, lc sinh s gi cht, Nh th, c hai u khng nhn.
Nu vy: nu m s sinh v s gi cht xy ra ng thi.

80
H lun: tc l nhng li phi l, v ngha, khng thc t (Garfield: posit,
gi nh; Kalupahana: obsessed. b m nh; Streng: explain in detail, gii
295
thch t m).
81
Hai bi k (7), (8) ny, bn ca Kalupahana dch: (7) Nn bit rng, nhng php nhn qu, Cng cc php: nng tng, kh tng, V s cm th, ngi cm th, Cng tt c cc php hin c, (8) Bin t ca chng khng hin hu; M ngay c nhng php sinh t, Cng nh tt c s hin hu, Bin t ca chng, cng l khng.
82
m ny, m khc: theo ngi n Thun, phi hiu l nm m trc v Garfield: Nu nh ci kia khc ci ny, Hoc nu ci ny khc ci kia, Kh c th t vt khc sinh, Ci ny s sinh t ci kia.
nm m sau.
83
84
Ba bi k (4-6), bn ca Garfield dch: (4) Nu ngi c th t to kh, Nh vy ngi l k no, T s kh c pht sinh, M li khc bit vi s kh? (5) Nu kh l do k khc to, Nh vy ngi l k no, nhn s kh t k khc, M li khc bit vi s kh?
296
(6) Nu kh l do k khc to, Nh vy k khc l ai, em s kh n cho k ny, M li khc bit vi s kh?
85
Hai cu cui, bn ca Garfield dch: K no to kh cho k khc, L k to kh cho chnh mnh.
86
Hai cu cui, bn ca Garfield dch: Nu ci kia khng c t tnh, Lm sao kh sinh t ci kia?
87
Bi k ny, bn ca Kalupahana dch: Nu m kh l do cng tc, Th kh phi do t, tha to, Lm sao c s kh khng nhn, M li khng do t, tha to?
88 89
Bn ngha: tc l t, tha, cng, v nhn. Garfield: Trong Kinh, Nh Lai dy rng: Php no h vng, u khng thc, M cc hnh u l h vng, Cho nn chng u l khng thc.
H vng (Garfield: deceived); khng thc (Garfield: false, Kalupahana: delusion).

90 91
Bi k ny, trong cc bn Anh dch u khng c. Php chnh n (Hn: th php , Garfield: a thing itself). Cu ny
mun ni: mt php nu c t tnh, n khng th t bin i.
297
92
Cu ny, bn ch Hn c l: Lo dic bt tc trng (Vit: M ngi gi
cng khng bin tr). Th nhng, theo ngi n Thun, cn c vo Trung

Lun Thch ca ngi Thanh Mc, v Trung Lun S ca ngi Ct Tng, nn c l: M ngi gi cng khng bin gi. Ngi dch tham kho cc bn Anh dch, ngha cng ging nh ca ngi n Thun.
93
B: bn ch Hn c l lc (). Lc l mt trng thi ngng kt ca sa, Hai cu cui, Kalupahana dch: Hoc l, b t s tr thnh, Mt vt th khc bit vi sa.
ging nh da-ua (Anh: curd).

94
95
Cu cui, bn Garfield dch: K quyt khng th thnh Pht. Kalupahana: Ba php: i tng ca s thy, Cng vi s thy, v k thy, D: c ba, hay tng mi cp, u khng th c s ha hp.
96
97
Garfield: Php khc bit c s ha hp, Th nhng trong ci thy, vn vn... Khng th tm thy s khc bit, Nh th, chng khng th ha hp.
98
Hai cu cui, Kalupahana dch: Nu m hai vt l khc bit, Chng khng th c s ha hp.
Cn bn Garfield dch:
298
Nu nh hai php l ha hp, Chng khng th c s khc bit.

99
Hai cu ny, bn ca Garfield vit nh sau: A different thing depends on a different thing for its difference, Without a different thing, a different thing would not be different.
100 101 102
Ch khc (Hn: tng d) S khc khc (Hn: d d) Cu cui, Garfield dch: Khc, khng khc, u khng hin hu. Hai cu ny, bn ca Kalupahana dch: Bi v t tnh ca tha tnh, Cng s c gi l tha tnh. (Self-nature of other-nature is called other-nature)
103
104
Kalupahana: c Th Tn l bc thu r, V c hai s hu v v, Nn trong Kinh Ha Ca Chin Din, bin ph hai s hu v.
105
Cu cui, bn Garfield dch: Khng ni l c, hoc khng c. Garfield: Nu ni: php c t tnh, l
106
Php chng phi khng, a thng kin,

Nu ni: trc c m nay khng, t s phm vo li on dit.
107
m: nm m; gii: mi tm gii; nhp: su nhp, tc l su cn.
299
108
Nm phng php: (1) Sc khng phi l ng, (2) La sc khng c ng,
(3) Khng la sc cng khng c ng, (4) Trong ng khng c sc, (5) Trong sc khng c ng.
109
Khng c thn: ngha l khng c s hin hu (Thn: bn ca Garfield v Theo ngi n Thun, bi k ny l ph cc hc gi ch trng khng c Nu t thn ny chuyn thn khc, Th k s khng hin hu, Khng hin hu, cng khng c thn, Nh vy, ai l k lu chuyn?
Kalupahana dng ch grasping, cn Streng dng ch acquisition).

110
thn trung m. Bn ca Garfield dch:
111
Cu ny, bn Hn c l: "Ch hnh nhc dit gi"; ch dit y, nn
hiu l s hon dit (chng c Nit Bn), ch khng nn hiu l on dit, hoc hoi dit. Bn ca Garfield dch: "Lm sao cc hnh chng Nit Bn (How could compounded phenomena pass into Nirvana)".
112
Cu ny, ngi n Thun gii thch nh sau: (S) tri buc l ng tc;
phi c k buc v k b buc, th mi c gi l buc. Nu ch c mt thn ng un, khng c nng s, l sao ni c s tri buc? Nh con dao khng t ct chnh n, ngn tay khng th ch chnh n,... Hoc ni: Ci thn nm un trc l k buc, nhng khng c k b buc; cn ci thn nm un sau l k b buc, nhng khng c k buc. Trc sau khng n vi nhau, khng c s tng quan, cho nn, d c thn cng khng c s tri buc no ng ni.
113
Garfield: Nu bn khng th chng Nit Bn, Hoc chng gii thot khi sinh t,
300
Nh vy, Nit bn v sinh t, M bn qun st, l nhng g? Kalupahana: Nu khng c s gii thot, Cng nh dit tn sinh t, Nh vy, u l s phn bit, Gia s gii thot v sinh t?
114
Quyn Trung Qun Lun Tng Ging K ca ngi n Thun, cn c v
b V y Lun ca Ty Tng, v b Bt Nh ng Lun ca ngi Thanh Bin, di bi k ny ra pha sau bi k th mi mt "Bng con ng tu mi nghip lnh, ..."
115 116 117 118 119 120 121
T d nghip: tc l nghip sinh ra t t nghip (Hn: tng t sinh). Cc bi k (2-5) l lp lun ca Nht Thit Hu B. Su nghip: tc l thn, khu, tc, v tc, thin, bt thin. Bi k ny l lp lun ca ngi Long th, ph kin gii ca Hu B. Bi k (7-11) l lp lun ca Th D S ca Kinh b. Bi k ny l lp lun ca ngi Long Th, ph Th D S. Theo ngi n Thun, t bi k ny n bi k (20), l lp lun ca Chnh
Lng B. Chnh Lng B ch trng c mt php gi l Bt tht (Khng mt). Chnh nh php ny m c c s tng tc ca nhn qu. Th nhng, v ging vn c v lin tc gia cc bi k (12) v (13), lm cho cc nh phin dch cc bn ting Anh hiu lm, v cho rng bi k (13) tr xung l lp lun ca ngi Long Th.
122
Bn loi: tc l dc gii h nghip, sc gii h nghip, v sc gii h
nghip, v v lu h nghip. Bi k ny, Kalupahana dch:
301
Nghip cng vi ca ci b n, Ging nh giy chng khon khng hoi, Tnh ca php ny l v k, Phn theo ci, th c bn loi.
123
Kin o: tc s qu. Kin o th dit c cc php bt thin, m php
"Khng mt" l php v k, cho nn kin o khng th on. Tu o, cn gi l t duy o, ngha l t nh qu tr ln.
124
Hai cu ny, Kalupahana dch: Nu php ny on bi kin o, Hoc bi s chuyn bin ca nghip.
125
Hai loi nghip: Theo ngi Thanh Bin l tc nghip, v tc nghip; theo
ngi Thanh Mc l khinh nghip, trng nghip. Li c thuyt ni: tng t nghip, bt tng t nghip.
126
qu: Theo s gii thch ca ngi n Thun, t s qu n nh qu, t
nh qu n tam qu, t tam qu n t qu, y gi l " qu". Trong qu trnh " qu", mi khi mt qu, th dit c cc nghip lc m qu sau cn phi dit; th d, s qu c by ln sinh t, lc chng nh qu l dit c php "khng mt" ca by ln sinh t , ch cn d li mt ln sinh t; n lc chng qu a la hn, nhp v d Nit bn, tc l dit tr trit tt c php "khng mt" hu lu.
127
T bi k ny n k (27) l lp lun ca ngi Long Th, ph chnh Bi v cc nghip khng sinh khi, Cho nn chng khng c t tnh, V cng bi nghip khng sinh khi, Cho nn chng cng khng on dit.
Lng B. Bi k ny, Garfield dch:
302
128
Garfield: Nu th, phin no, nghip v thn, Cng k to nghip v qu bo, u ging nh thnh cn tht b, V cng ging nh huyn, nh mng.
129 130
Tng: c th hiu l tnh (Bn ca Kalupahanna dch l characteristic) Bn ca Garfield dch: K no khng chp ng, ng s, Th k s khng hin hu, K no khng chp ng, ng s, Th k s khng nhn thc.
V gii thch nh sau: Khng phi k khng chp ng ng s l khng hin hu hay khng nhn thc (perceive) theo ngha thng thng, m ch c ngha l k hiu r s hin hu ca mnh v ngoi vt ch l mt s lin h gi danh m thi.
131
Theo bn dch ca Thch Thin Siu, nn hiu l ng trong, v ng s Garfield: Tch dit, khng ty thuc php khc, Khng b cu to bi vng tng Khng suy tng, cng khng phn bit, y l c tnh ca Thc tng.
ngoi.
132
133 134
y mun nhn mnh n cc v c Gic. C mt nhm hnh gi i Tha ch trng rng i Tha c php T gio: tc l tng, thng, bit, vin.
nguyn ring bit, khng lin h g vi Tiu Tha.

135
303
136 137 138
Php tr tr: tc l tr tu thng t s tng ca th gian. Nit bn tr: tc l ci tr tu thng t thc tng ca cc php. Trc vt lu chuyn: tc l v theo ui nm bt s vt m b lu chuyn Xc cnh h tm: tc l tip xc vi trn cnh sinh tm chp trc.
sinh t.
139
304

TRUNG QUÁN LUẬN

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TRUNG QUÁN LUẬN

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Long Tho Bo Tat

Trung Quan Luan

Tng Quang Tng Th Pht lch 2546 - TL 2003

Nam m Bn S Thch Ca Mu Ni Pht

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Phn Gii Thiu1

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

Phn Gii Thiu

Long Th - Trung Qun Lun

D3. Hnh s khng tch: (nm phn)

C3. Qun th gian dit: (ba phn)

Phn Gii Thiu

Sch Tham Kho

Long Th - Trung Qun Lun

Phm mt: Qun Nhn Duyn