Samenvatting Politile en gerechtelijke organisatie

Deel Inlichtingen en veiligheidsdienst

Freya Adams academiejaar 2011-2012

Freya Adams 1e bach Criminologie

College 1 - 19 maart 2012

Tekst: Inlichtingenstudies, een aanzet tot besluit
1. Wat is een inlichting?
Intelligence Information; verrijkte informatie. Het start bij de ruwe verworven informatie; dit is gn inlichting, maar wat er uit af te leiden valt is interessant: men gaat analyseren door bijkomende vragen te stellen om de leemtes op te vullen. Er is pas sprake van een inlichting wanneer verschillende informaties gekoppeld zijn: dit is de verrijking.

2. Wat is informatie?
(Door informanten te rekruteren.) Alles is informatie, toch kan er een onderscheid in gemaakt worden op grond van toegankelijkheid. Enerzijds is er Open Source informatie (openlijk), anderzijds Secret informatie (niet zomaar toegankelijk).

3. Wat is een inlichtingendienst?

Misvatting: geheime diensten bestaan niet, elke dienst is erkend door een staat. (uitgezonderd 1: Secret Service voor de bescherming van de president en vicepresident in Amerika) Er zijn echter wl geheime aspecten binnenin een dienst, de zogenaamde Covered Actions, vb. Operatie Mongool van de Nederlandse BVD. Dictaturen maken meer gebruik van inlichtingendiensten dan democratien (om zichzelf beter te beschermen tegen politieke tegenstanders).

4. Belgi
2 soorten: burgerlijke- en de militaire inlichtingendienst. Burgerlijk: VSE (VS/SE) Veiligheid van de Staat, Suret dEtat (=/= staatsveiligheid) = defensief (beschermend) Militair: ADIV: Algemene Dienst Inlichtingen en Veiligheid olv Minister Defensie = offensief (aanvalsmatig) ! De OCAD is gn inlichtingendienst. Dit is een orgaan (cordinator) van dreigingsanalyse (niveau van alertheid), deze verwerft of zet geen informatie zelf om, maar verkrijgt ze. Zie later.

5. Buitenlandse voorbeelden
Isral: Mossad (offensief) door het door hun gehanteerde talio-principe (oog om oog, tand om tand). In 1972 bij de Olympische spelen in Mnchen was er een aanslag op Joodse atleten, ze liquideerden elke verantwoordelijke. Courant is dat ze al scenarios uitdenken die eventueel van toepassing kunnen zijn. maar liefst 22, als een soort gemeenschap Intelligence Community MIVD: Militaire Inlichtingen- en VeiligheidsDienst (mil) AIVD: Algemene Inlichtingen- en VeiligheidsDienst (bur) BND: Bundes Nachrichten Dienst (bur) MAT: Militrisches Abschirmdienst (mil) BfV: Bundesamt fr Verfassungsschutz: federale dienst voor grondwetsbescherming vanaf WOII DGRI: Direction General Renseignement Intrieur DGSE: Direction General de la Scurit Extrieur Frankrijk was een kernmacht (atoombommen) en testte dit in de oceaan (na Algerije van hun was), hierbij verwoestten ze het schip Rainbow Warrior (van Greenpeace) omdat men tegen het testen was van de kernproeven in de oceaan. MI-6: Military Intelligence MI-5: Burgerlijk (Dubbelagent Dusko Popov werkte hiervoor, Ian Fleming baseerde Bond hierop) Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

Amerika: Nederland: Duitsland: Frankrijk:

VK:

6. Wat zijn de activiteiten van een inlichtingendienst?

De permanente inlichtingencyclus

informatie inwinnen

informatie gebruiken

informatie analyseren

Daarnaast is er ook nog de Counter Intelligence (desinformatie), het bewust verspreiden van foutieve informatie om andere mogendheden tegen te gaan of het ontzeggen van informatie. Men is bezig met bedreigingen (schadelijke organisaties, spionage en contraspionage) en gn misdrijven. Deze zijn van politieke inhoud (politieke politie). Dit begrip kwam er door Fouch die de verschillende periodes (van terreur) van de Franse revolutie meemaakte. Hij was minister van politie die niet aan criminaliteitsbestrijding deed, maar zich bezighield met de Haute Police -inlichtingen- en veiligheidsdienst- (<-> Basse Police die bezig is met criminele informatie) Bovendien is het interessant om te weten dat de Veiligheid van de Staat bevoegd is voor een aantal specifieke fenomenen: spionage, inmenging, terrorisme, extremisme, proliferatie, schadelijke sektarische organisaties en criminele organisaties. Aangezien inlichtingen vaak gericht zijn op het voorkomen of bestrijden van dreigingen, is deze per definitie proactief (alvorens deze dreiging dus manifesteert). Elke overheid kan niet uitsluitend met buitenlandse dreigingen omgaan, ze moet zich ook bewust zijn van interne dreigingen (domestic intelligence). Binnenlands is het wettelijk kader vastgelegd in 98. Dit impliceert ook een vorm van controle voor deze inlichtingendienst; dit is het Comit I (of R).

7. Hoe zijn de bronnen van een inlichtingendienst?

Er kan een onderscheid gemaakt worden naar toeleverancier: HUMINT, ELINT, IMINT en SIGINT. HUM INT = Human Intelligence. Het betreft informatie die door medewerkers van de inlichtingendiensten wordt geleverd. Men krijgt een individu zo ver om te spioneren voor een vreemd land door deze mogelijkheden: Money, Ideology, Chantage, Ego > MICE Problemen: bronnen kunnen informatie fabriceren, een agent kan een dubbelagent zijn, de veiligheidsdiensten van het land waar men een bron heeft kunnen het werk bemoeilijken EL INT = Electronical Intelligence. Het betreft informatie die men door andere middelen dan menselijke heeft verkregen (vb. fotos, internetverkeer, telecommunicatie ) IM INT = Image Intelligence SIG INT = Signal Intelligence

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

8. Wat zijn inlichtingenstudies?

Wetenschappelijke bureaus binnen het criminologisch terrein doen onderzoek en kunnen via 4 kaders benaderen: Historisch kader: oprichting van de Veiligheid van de Staat (zie cursus Ponsaers, en puntje 9) Juridisch kader, 2 belangrijke wetgevingen: 91 op toezicht en 98 B Inlichtingen Methoden (BAM BOM) deze kwam eindelijk tot stand, als politieke resultaat van een evenwichtsoefening tussen mogelijk maken van effectieve uitvoering van de taken enerzijds en de vrijwaring en respectering van de fundamentele rechten van de burger anderzijds. Functioneringskader: waarvoor de diensten bevoegd zijn; spionage, inmenging, extremisme, proliferatie, sektes, criminele organisaties, terrorisme Bestuurskundig/organisatorisch kader: de duiding van de positie (inwinnen, analyseren en verwerken van inlichtingen) en hun verhouding tot politiediensten Hun materiaal wordt gevonden in bronnen van kennis: Kwantitatief: via officile activiteitenrapporten van Comit I Kwalitatief; culturele criminologie: stroming die aan beelden betekenis geeft. Vb. De filmwereld wordt kennis aangebracht (Good Shepherd, Das Leben der Anderen, Ian Flemings Bond) Formers: mensen die er gewerkt hebben die er willen over schrijven Journalisten: vb. Jeroen Wils rechtsjournalist. In een goed functionerende democratie hoort het zo te zijn dat een Staat haar veiligheid inderdaad zo goed als mogelijk organiseert, maar ook dat de samenleving de gelegenheid heeft de wijze waarop dit gebeurt tot voorwerp van discussie en debat kan maken.

9. Hoe zijn inlichtingenstudies ontstaan?

De geschiedenis is in 2005 in kaart gesteld door Ponsaers en Cools, in opdracht van Minister van Justitie Verwilghen, naar aanleiding van 175 jaar Belgi (Veiligheid van de Staat is de oudste instelling van Belgi). Dit is afgeleid van de politiestudies, olv Frederik de Grote in t 18e eeuwse Pruisen. Zijn droom was van alle staten 1 te maken (ideen van de verlichting Rousseau, Montesquieu Trias Politica-). Hij voert volgende in ter bescherming van de overheid tegen externe vijanden: Defensie door privaat leger: geen beroep op huurlingen want deze vechten voor degene met t meeste geld; officieel leger met dienstplicht en met geld van de eerste nationale bank. Politiediensten voor naleving Inspectiediensten (economisch) Inlichtingendiensten (Versaillisering: politieke macht verschoof naar andere gebieden) > De politie als wetenschap met 2 concepten: administratief en gerechtelijk. In de jaren 70 kwamen de inlichtingenstudies in de Belgische criminologie CPS (academische wereld). Deze werden op wetenschappelijke manier onderzocht in de BISA (Belgium Intelligence Studies Association) maar leed een stille dood. Dit kwam weer in leven in 2010 onder de naam BISC (Center) -> dit bevat academici, leden van t Comit I, Koninklijke Instelling voor Defensie, ADIV, ..

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

College 2 & 3 26 maart & 16 april 2012

Tekst: 175 jaar Veiligheid van de Staat, in vogelvlucht
De Veiligheid van de Staat heette aanvankelijk de Openbare Veiligheid. In de geschiedenis van de VSE kan men 3 grote periodes onderscheiden: (1) 19e eeuw, (2) het interbellum en (3) de naoorlogse periode. Deze periodes bekijken is nodig om te verstaan welke bedreigingen er worden behandeld in de wet van 1998.

1. 19e eeuw
1830 : Franse en Hollandse tijd
Tot 1815 stond Belgi onder t Bewind van Frankrijk (Franse Annexatie) Gedurende de Franse bezetting heerste er een militaire politie, de Gendarmerie. Onze gewesten maakten toen voor het eerst kennis met een uitgebreide politieke politie onder Napolon: politie moest boven het gerecht staan haute police > een geheime politie die informatie verzamelde. Van 1815 tot 1830 vielen we onder het VK der Nederlanden: door de slag van Waterloo waar Napolon verslagen werd, werd er besloten Europa te herverdelen. De grootmachten (Pruisen, Oostenrijk-Hongarije, Rusland, VK) beslisten dat NL, Belgi en Luxemburg voortaan het VKdN waren onder leiding van Willem I. De politie bleef dezelfde principes als de Gendarmerie hebben, maar heette de Marchaussee.

1830 1840 : Het Hollands gevaar

Na vele volksopstanden in 1830 wilde Belgi onafhankelijk worden. Maar een land heeft pas het bestaansrecht als andere naties het herkennen. Velen hebben dit ook gedaan, onder 1 voorwaarde: men moest neutraal blijven: nooit zelf aanvallen en vrije doorgang voor anderen. Het Voorlopig Bewind wordt geconfronteerd met 3 belangrijke belangen van een staat: 1) veiligheid, 2) monarchie beschermen, 3) rechten en plichten verzekeren. En voert daarom onmiddellijk 2 opdrachten uit: voorzien van een grondwet: belangrijk instrument van een natiestaat, deze bepaalt het regime maar bewaakt tegelijk ook de rechten en vrijheden van de burger. Deze was zeer liberaal van aard als gevolg van de verlichting (belang rechten en plichten!) bepaling van het regime: sommigen vonden dat het een republiek moest worden maar deze piste werd snel verlaten door 2 adellijke families die streden. Er ging een 3e mee lopen > Leopold I, die gehuwd was met de normale koningin van het VK > deze hadden een man op overschot. Het werd dus een parlementaire monarchie. In oktober 1830 wordt de Openbare Veiligheid (van burgerlijke aard) opgericht als n van de eerste bestuursdaden, niet om om te gaan met misdrijven, maar men vreesde voor bedreigingen. Deze waren interne, externe, economische (steenkool in WL, textiel in VL, economische bloei van Antwerpen sinds tol van NL Schelde was afgeschaft) en wetenschappelijke belangen. Deze bedreigingen kwamen er ook: van de Orangisten (politieke stroming die van de huidige vorst vanaf wou) en de Renionisten (politieke beweging die de Nederlanden wou samenbrengen) Deze krijgt verder tot 1870 de opdracht om hen te behoeden tegen hervereniging met NL.

1870 1890 : Internationalisering van de problemen

Er waren 2 grote politieke stromingen actief; nl de arbeidersbeweging en de Vlaamse beweging. arbeidersbeweging: er was veel emigratie van de Kempen naar Walloni (steenkoolmijnen), maar doordat er tol was (door de sterke gemeentelijke autonomie) werd dit traject kostelijk om elke dag af te leggen. Hierdoor probeerde men te blijven, dit leidde tot overbevolkte arbeiderswijken bestempeld als de gevaarlijke klasse. Vele rijkswachtkazernes werden hier geplant.

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

De aandacht van de Inlichtingendienst werd hierop gevestigd (volgen arbeidersbeweging, Vlaamse beweging en vreemdelingenbeweging): er was politieke verdeeldheid: er waren er invloeden van t anarchisme (individuele vrijheid, tegen de staat door dat de liberale grondwet een thuishaven was voor allerlei subversieve elementen zoals communisten en anarchisten), en invloed van de progressieve liberalen (BWP, het proces van de grote samenzwering voor betere leef- en werkomstandigheden), en van een vreemdelingenbeweging. Vlaamse beweging: behandelen van Nederlands als taal (in essentie dus een culturele beweging)

1914 1918 : WOI

Belgi was neutraal tijdens WO I, Duitse troepen vroegen toegang om door Belgi naar Frankrijk te trekken. Albert I heeft geweigerd, waardoor we meegetrokken werden in WOI. Men heeft deze oorlog totaal fout aangepakt, het was een stellingenoorlog, met vele nieuwe wapens en tanks. Hierdoor werd de Militaire veiligheidsdienst opgericht in 1915-16. Het was The Great Game > een spel van informatie en desinformatie. Daarna willigt de vorst 2 dingen in: Algemeen enkelvoudig stemrecht + vernederlandsing (de eerdere culturele beweging was in de oorlog een politieke beweging geworden, de taalstrijd was belangrijk!)

2. Interbellum
1918 1939 : Het interbellum
In 1929 wordt in de schoot van Openbare Veiligheid een eerste directie Veiligheid van de Staat opgericht. en werkten nauw samen met de Gerechtelijke Politie (GPP): Deze was opgericht in 1919, door de confrontatie met de de-mobilisering van t front. De militairen werden terug burger (trek uw plan) > de eerste groepen georganiseerde misdaad waren geboren, met oa. illegale wapenhandel, valsmunterij en mensenhandel van blanke slavinnen. Hierbij werd ook een tweede school belast met vreemdelingpolitie (verloren gelopen soldaten), en een derde met een school voor Criminologie en Wetenschappelijke Politie (om de GPP op te leiden tot politieofficieren). Links In 1936 de Spaanse Burgeroorlog: de volksfrontregering komt aan de macht tegen het katholicisme, Franco komt in opstand hiertegen en pleegt een staatsgreep. Het westen richt Internationale Brigades op om te vechten tegen hem. Hitler komt ook aan de macht in die periode, hij slaagt erin het Duitse politieapparaat te naziseren. Dit politieapparaat waren de gedemobiliseerde soldaten uit de Duitse arbeiderspartij NSDAP, ze hadden een privaatleger, private bescherming, en een private inlichtingendienst opgericht. Het waren dus geniformeerde groepen die op straat aanwezig waren en de taken van de politie uitvoerden.

Rechts

Deze beide revoluties zorgen voor de radicalisering in Belgi; van de Vlaamse Beweging naar rechts -> ontstaan VNV en de radicalisering van Verdinaso naar links; Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen; conservatieve met het fascisme verwante politieke beweging; streefden naar een autoritaire corporatistische staats- en maatschappijherordening na (Groot-Nederland) en was anti-kapitalistisch, antidemocratisch, antisemitisch en sterk anti-marxistisch. Oiv. deze evoluties zien we de opdrachten van de VSE veranderen. Van nu zal de VSE zich gaan toeleggen op het volgen van VNV en Verdinaso, maar ook de Belgische Communistische Partij (extreem linkse en extreem rechtse radicaliseringen)> separatisten, Vlaams-nationalisten, communisten (geen sprake meer van unionisten en orangisten) Men gaat m.a.w. alle extremistische partijen en groeperingen gaan volgen. Ondanks de neutraliteitspolitiek, participeert de Openbare Veiligheid toch aan de IKK, voorloper van Interpol (uitwisselen van informatie om communistische infiltratie tegen te gaan). Deze internationale samenwerking wordt geremd in 38.

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

3. De naoorlogse periode
1939 1945 : WOII
De regering was van oordeel dat de activiteiten van de Veiligheid van de Staat moesten worden versterkt, gelet op de internationale gebeurtenissen en de dreigende vijandelijke invasie. Op de vooravond van de Tweede Wereldoorlog zal de VSE een aantal lijsten met staatsgevaarlijke individuen vrijgeven in opdracht van de toenmalige regering. De bedoeling is om deze personen uit Belgi weg te halen, vb via spooktreinen naar Frankrijk; de Fransen hoorden hen Vlaams praten -> Duitse spionnen? En schieten ze dood! Gedurende WO II zal de opdracht van de VSE opnieuw veranderen: de VSE krijgt de taak om de naoorlogse repressie voor te bereiden zij zal bevoegd worden voor het inwinnen en de exploitatie van inlichtingen uit bezet gebied het organiseren van ontsnappingslijnen op het continent alsook van geheime propaganda en sabotagenetten De leiding van de Veiligheid van de Staat vertrekt tijdens WO II samen met de regering naar Londen, De schakel tussen Bezet Belgi en de Belgische regering wordt zeer belangrijk geacht. Daar pasten ze het strafrecht aan, zodat militaire collaboratie na de oorlog kon worden gestraft (want geen enkele wet werkt retroactief). Er volgt epuratie, zuivering van de overheid. Belangrijke ommeslag: diegene die zwaar in de rechtse collaboratie zaten worden de nieuwe vrienden! De Vlaamse Beweging komt hier bvb ongeschonden uit. Het duurt een tijdje vooraleer er terug een Nationale Vlaamse partij komt; dit wordt de Volksunie. -> links wordt enorm gecontroleerd omdat men niet meedoet aan de NAVO, maar net het andere machtsblok vormt in de koude oorlog.

1945 1960 : De repressie en aanloop naar de Koude Oorlog

De VSE zal, wanneer WO II ten einde is, de repressie leiden. Men zal overgaan tot de internering van de verdachten en dit in naam van de Minister van Justitie. Nieuwe breuklijnen : Oost VS. West en de NAVO VS. Warschaupact Deze waren 2 militaire machtsblokken die zich ook vertaalden naar politieke machtsblokken : communisme (1 ideologie) democratisch systeem (meerdere partijen)

1960 1989 : De Koude Oorlog

In de jaren 60 werd dreiging echt, via de speltheorie (niet willen verliezen): we stonden op de rand van een kernoorlog, een spel van wapenwedloop. Hierbij komt de spionage aan de pas: Rakettencrisis op Cuba: VS vloog met hun spionagevliegtuigen (U2) boven Cuba en had gezien dat er installaties aanwezig waren voor kernwapens. De CIA wou een opstand veroorzaken door niet eensgezinde Cubanen te laten binnenvallen (Castro was toen aan de macht), er was een invasie op Guantanamo Bay. Waarbij Sovjet-Unie dan kernwapens wou plaatsen op Cuba (communisten). We stonden op de rand van een nucleaire derde Wereldoorlog; dit is door diplomatiek overleg vermeden. Hierdoor ontstond de nieuwe bedreiging: Proliferatie : Door het gevolg dat het nucleaire arsenaal moest worden afgebouwd was er een gevaar voor politieke verspreiding van kennis, nucleaire grondstoffen en materiaal. Het IJzeren Gordijn werd opgetrokken, die het Westen (kapitalistisch) van het Oosten (communistisch) scheidde. De begrippen spionage en contraspionage doen hun intrede (vergaren van geheime informatie, ook economisch). De Sovjet-Unie leidt zwaluwen & Romeos op ( = combinatie van spionage en prostitutie, specialiteit van de SovjetUnie). De inlichtingendiensten zagen de Russen als spionnen. In Belgi zijn 2 bekende spionage-gevallen: 1. Michiels: verkocht informatie aan Roemeni voor geld 2. Bint (kolonel leger): verantwoordelijke voor aankoopbeleid voor NAVO, werkte k voor de KGB (Rusland) ! Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

Gedurende de Koude Oorlog zal de VSE zich concentreren op: het nagaan van wie er wordt bespioneerd het in kaart brengen van waar de informatie wordt gehaald het in kaart brengen van de activiteiten van de communisten en andere extreem-linkse groepen bescherming van internationale betrekkingen (Belgi had hier een hele grote rol doordat het machtscentrum in ons land gevestigd was oa de top van de NAVO en de Europese Commissie) Hierbij is het begrip Atlantisme van belang -> ons land is de nieuwe bondgenoot van USA. pas vanaf de jaren 80 gaan interesseren voor het terrorisme, door de aanslagen op de Synagoge in Brussel, de bende van Nijvel, en enkele kolonies die onafhankelijk wouden worden: de communistische kolonie Vietnam van FR en Algerije van FR. ULB (Belgi) helpt Algerije, waardoor dat terrorisme dus ook naar ons kwam. Er is een onderscheid tussen nationaal en politiek terrorisme. Men wou niet dat de Sovjet-Unie ons zou bezetten, er waren plannen dat de Sovjet-Unie op 24 uren tijd tot in Antwerpen kon staan. Men wou verzetsgroepen al klaar hebben, Stay Behind met medewerking van de CIA en NAVO. De Sovjet-Unie zou ons bezetten, NAVO troepen zouden wegtrekken uit Europa, een aantal mensen moesten blijven en die moesten inlichtingendiensten bemannen. Sabotage en inmenging werden de nieuwe bedreiging van de Veiligheidsdiensten. Kortom, alles wat het regime kan schaden. Ook rondtrekkende dadergroepen werden geviseerd: georganiseerde misdaad. Dit was een taak voor de veiligheidsdienst omdat wanneer het crimineel geld bij ons komt, wordt dat goedkoop geld en dat is schadelijk voor ons economisch bestel. VB. Regelgeving tegen witwassen komt eigenlijk van Luciano die niet wist wat te doen met zijn tonnen zwart geld, en startte een wasserette 24/24 365 dagen per jaar; dit wasgeld die hij aangaf was eigenlijk zwart geld, die op die manier wit werd gewassen. En op Geloofsvlak worden de schadelijke sektarische organisaties gevolgd. Godsdienst is normaal vrij, maar sommige kunnen schadelijk zijn, bijvoorbeeld de Scientology Church, die via sollicitatiegesprekken op zoek gaat naar labiele personen om hun dure behandelingen aan te smeren en zo geld in te winnen.

1990 : Eindelijk een wetgevend kader

De werking van politie- en veiligheidsdiensten was meer dan eens aan kritiek onderhevig in de jaren tachtig. Een parlementaire onderzoekscommissie (Commissie Wyninckx) werd opgericht en legde en rapport voor. Ze stelde voor om de taken en bevoegdheden alsook de relaties die de dienst onderhoudt met gerechtelijke en administratieve overheden duidelijk te omschrijven, n een betere parlementaire controle drong zich op. De hoogste ambtenaar zou slechts een mandaat met beperking in de tijd mogen hebben. Gevolg : wettelijke omkadering van de oprichting van het vast Comit I, en uiteindelijk voorzag de organieke wet van 98 in een wettelijk statuut voor de Veiligheid van de Staat.

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

College 4 23 april 2012

Het juridisch kader
1. Voorbeeldvraag: wat is terrorisme?
Hier geldt het antwoord volgens hoe het is gedefinieerd in de wettekst. Hier is dit : het gebruik van geweld tegen personen of materile belangen om ideologische of politieke redenen, met het doel: zijn doelstellingen door middel van terreur, intimidatie of bedreigingen te bereiken. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in de notities van de historiek uit college 2 en 3 bovenstaande.

2. Welke bronnen van recht worden gehanteerd?

1. Wetgeving zoals het in het Belgisch Staatsblad staat. De memorie van toelichting is de uitleg die bij een wetsvoorstel past; het houdt de uitleg in waarom deze er moet komen (bijvoorbeeld zoals wij de geschiedenis hebben besproken), en artikelsgewijze bespreking om het artikel uit te leggen indien het onvoldoende duidelijk zou zijn. 2. Rechtspraak of jurisprudentie: Er wordt naar vonnissen en arresten gekeken voor bepaalde verduidelijkingen van wetten in bijvoorbeeld conflicten. Dit staat niet in het Belgisch Staatsblad maar in juridische tijdschriften. 3. Rechtsleer: dit zijn professoren die bepaalde standpunten innemen of verduidelijken (door onderzoek) mbt. dat onderwerp/die wet.

3. Welke wetgevingen zijn er in dit vak?

1. Wet tot regeling van het toezicht 1991 (deze kwam tot stand door de Onderzoekscommissie Wyninckx) 2. Wet houdende regeling van de inlichtingen- & veiligheidsdienst 1998 3. Wet betreffende de analyse van de dreiging 2006

4. Bestaat er volgens u een rechtvaardige inlichtingentheorie?

Dit is een ethische vraag, waarbij de oplossing ligt tussen 2 ethische stelsels; die van Kant of die van Bentham. Kant - categorisch imperatief : doe nooit aan iemand anders wat je zelf niet wil Bentham - utilitarisme : zoveel mogelijk geluk voor zoveel mogelijk mensen - consequentialisme : iets is gerechtvaardigd als je de gevolgen ervan inziet, bijvoorbeeld als je 1 persoon moet martelen om te voorkomen dat honderden worden gedood bij een bomaanslag

Tekst: Wet tot regeling van het toezicht op inlichtingendiensten 91

1. Wie is de verantwoordelijke voor het toezicht? Art. 28 en 30
het Vast Comit van Toezicht op de inlichtingendiensten Het Vast Comit I Het is een orgaan dat dicht tegen de Senaat staat (Comit P bij KVV) De Senaat benoemt de leden en kan hen afzetten wegens ernstige redenen Het Vast Comit I bevat 3 leden (aka. raadsheren), waaronder 1 voorzitter, en deze worden bijgestaan door een griffier die een belangrijke rol bekleedt Zij worden benoemd voor een vernieuwbare termijn van 6 jaar (maximaal 1x) Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

Om hier lid van te worden moeten aan een aantal voorwaarden voldaan worden, nl: o Belg zijn en woonplaats in Belgi hebben o De volle leeftijd van 35 jaar hebben bereikt o Genot hebben over de burgerlijke- en politieke rechten o Beschikken over licentiaat (master) in de Rechten o Beschikken over een veiligheidsmachtiging van het niveau zeer geheim dit wordt bemachtigd door een veiligheidsonderzoek, dit wordt doorgaans om de 5 jaar gecontroleerd. Er mag bijvoorbeeld niks gevonden worden van schadelijke/extreme politieke activiteiten of gerechtelijke aanvaringen

2. Hoe gaat het Vast Comit I zijn opdrachten starten? Art. 32

Het treedt op uit eigen beweging (mt verplichte melding ervan aan de Senaat) Op verzoek van de KVV Op verzoek van de Senaat Op verzoek van de bevoegde minister(s) zijnde de ministers van Justitie Turtelboom, van Defensie De Crem of van Binnenlandse Zaken Milquet Ofwel op verzoek van de bevoegde overheid is eigenlijk een restcategorie voor moest er binnenkort misschien een nieuw orgaan komen die hiervoor in aanmerking komt.

3. Wat zijn de opdrachten van het Vast Comit I? Art. 33, 34, 35 en 39
Onderzoek naar de activiteiten en de werkwijze van de inlichtingendiensten, het cordinatieorgaan voor de dreigingsanalyse en de andere ondersteunende diensten, naar hun interne reglementen en richtlijnen, alsmede naar alle documenten die de handelwijze van de leden regelen Behandelen van klachten en aangiften over de werking, optreden, handelen of het nalaten te handelen van de inlichtingendiensten, het cordinatieorgaan voor de dreigingsanalyse en andere ondersteunende diensten en personeelsleden (bijvoorbeeld fouten, al dan niet bewust -> Urban Trad) Opstellen van een jaarlijks activiteitenverslag of telkens wanneer de Kamer of Senaat dit vraagt, met conclusies en voorstellen betreffende wat er is gedaan, wat is de belangrijke bron van informatie, en aandacht voor de bijzondere inlichtingenmethoden (BIM) Optreden in functie van de veiligheidsmachtiging indien die bijvoorbeeld negatief is, als soort van beroep Gezag uitoefenen over de Dienst Enqutes voor de Inlichtingendiensten of Dienst Enqutes I, vertrouwt hem onderzoeken toe en ontvangt een verslag over alle onderzoeken die werden of worden uitgevoerd

4. Hoe start De Dienst Enqutes I zijn opdrachten? Art. 40

Uit eigen beweging (met inlichtingen aan het Vast Comit I) Of in opdracht van het Vast Comit I Of uit vordering van de procureur des Konings of onderzoeksrechter voor misdaden of wanbedrijven die worden ten laste gelegd van de leden van de inlichtingendiensten

5. Wat zijn de opdrachten van De Dienst Enqutes I? Art. 40

Onderzoeken van klachten en aangiften van particulieren die rechtstreeks betrokken zijn geweest bij het optreden van een inlichtingendienst of andere ondersteunende diensten. Elke ambtenaar die rechtstreeks betrokken is, kan een klacht indienen of aangifte doen zonder daartoe machtiging te moeten vragen aan chefs (= burgerplicht) als hij stuit op iets onaanvaardbaar Toezicht op de werking van de inlichtingendiensten en andere ondersteunende diensten

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

10

Tekst: Wet tot regeling van de inlichtingen- en veiligheidsdienst 98

1. Deze wet is van toepassing op? Art. 2
De Veiligheid van de Staat (burgerlijk) en op de Algemene Dienst Inlichtingen en Veiligheid van de Krijgsmacht (militair). Bij het vervullen van hun opdrachten zorgen die diensten voor de naleving van, en dragen bij tot de bescherming van de individuele rechten en vrijheden alsook tot de democratische ontwikkeling van de maatschappij. ! Het is hen verboden gegevens die worden beschermd door het beroepsgeheim van de advocaat, de journalist of de arts te analyseren of exploiteren (tenzij dit persoonlijk en actief een bedreiging vormt!)

2. Juridische begrippen zoals beschreven in Art. 3

Het Ministerieel Comit (MCIV) : in wezen verantwoordelijk voor algemene politiek inzake inlichtingen en veiligheid om te vermijden dat inlichtingendiensten zelf bepalen wat belangrijk is Agent : ieder lid van het statutair of contractueel personeel, en iedere Militair die zijn functie uitoefent binnen n van de in artikel 2 genoemde inlichtingen-en veiligheidsdiensten -> medewerkers VSE&ADIV. o Beschermingsofficier: diegene die actief is in het beschermen van personen staat onder minister van Binnenlandse Zaken Milquet o Inlichtingenofficier: diegene die actief is in de buitendiensten (met graad van commissaris of hoger) staat onder minister van Justitie Turtelboom x Buitendiensten: werkzaam in provincieposten, in contact met informanten (80% van tewerkgestelden zijn criminologen) x Binnendiensten: analysten (meestal historici, politicologen met talenkennis) De Commissie : bestuurlijke commissie (=/= gerechtelijke commissie) belast met het toezicht op de specifieke en uitzonderlijke methoden voor het verzamelen van gegevens door de inlichtingen- en veiligheidsdiensten Het Diensthoofd : enerzijds de administrateur-generaal (AG) van de VSE en anderzijds het hoofd van de ADIV die is aangewezen De Directeur-operaties : verantwoordelijk voor buitendiensten van de VSE, bekleed met de graad van commissaris-generaal De Minister : minister van Justitie voor wat de Veiligheid van de Staat betreft (Turtelboom), minister van Landsverdediging voor wat de Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid van de Krijgsmacht betreft (De Crem). De Diensten : ADIV (Algemene Dienst Inlichtingen en Veiligheid van de Krijgsmacht) en VSE (Veiligheid van de Staat) Communicatie : elke overbrenging, uitzending, of ontvangst van tekens, seinen, geschriften, beelden, klanken, gegevens van alle aard, per draad, radio-elektriciteit, optische seingeving of andere systemen (gsm, telefoon, telefax, computer) Private plaats : de plaats die kennelijk gn woning is; vb: de Fnac Technisch hulpmiddel : configuratie van componenten die signalen detecteert, overbrengt, hun registratie activeert en met uitzondering van een apparaat dat gebruikt wordt voor t nemen van fotos

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

11

3. Wat zijn de opdrachten van de Veiligheid van de Staat? Art. 7

(De wettekst zelf is niet helemaal van buiten te kennen, deze valt te onthouden via volgende 4 hoofdpunten) I. Inlichtingencyclus : Het inwinnen, analyseren en verwerken van inlichtingen die betrekking hebben op elke activiteit die de inwendige veiligheid van de staat (het voortbestaan van democratische en grondwettelijke orde, alsook de mensenrechten en fundamentele vrijheden; het vrijwaren van de continuteit en regelmatige werking van de rechtstaat), de uitwendige veiligheid van de staat en de internationale betrekkingen (vrijwaren van de onschendbaarheid van het nationaal grondgebied, de onafhankelijkheid van de Staat, in functie van alle internationale instellingen die ons land heeft), het wetenschappelijk of economisch potentieel (sinds de koude oorlog; ondernemingen mogen hier geen schade onder lijden) of elk ander fundamenteel belang van het land bedreigt of zou kunnen bedreigen. Uitvoeren van veiligheidsonderzoeken Uitvoeren van opdrachten tot bescherming van personen toevertrouwd door minister van Bi.Za. Buitenlandse staatshoofden, buitenlandse regeringshoofden, familieleden van bovengenoemden, Belgische regeringsleden en sommige belangrijke personen die het voorwerp van bedreiging zijn Uitvoeren van alle andere opdrachten krachtens de wet

II. III.

IV.

4. Wat zijn de opdrachten van de Algemene Dienst Inlichtingen en Veiligheid?

Art. 11 (Idem als puntje 3) I. Inlichtingencyclus : Het inwinnen, analyseren en verwerken van inlichtingen die betrekking hebben op elke activiteit die de inwendige veiligheid van de staat (onschendbaarheid van het nationaal grondgebied niet bezetten of aanvallen), uitwendige veiligheid van de staat (militaire defensieplannen), het wetenschappelijk en economisch potentieel met militair belang, of de veiligheid van de Belgische onderdanen in het buitenland of elk ander fundamenteel belang van het land bedreigt of zou kunnen bedreigen; n hierover de bevoegde ministers over inlichten en advies te verlenen. Zorgen voor behoud van militaire veiligheid (van personeel en middelen > wapens, munitie, installaties, plannen, documenten, uitrustingen, informaticasystemen, ) Bescherming van het geheim Uitvoeren van veiligheidsonderzoeken die hen overeenkomstig de richtlijnen van het Ministerieel Comit worden toevertrouwd.

II. III. IV.

5. Wat zijn de bedreigingen? Art. 8

Voor de toepassing van artikel 7 wordt verstaan: elke individuele of collectieve activiteit ontplooid in het land of vanuit het buitenland die verband kan houden met spionage, inmenging, terrorisme, extremisme, proliferatie, schadelijke sektarische organisaties en criminele organisaties; daarbij inbegrepen de verspreiding van propaganda, de aanmoediging of de (on)rechtstreekse steun door het verstrekken van financile, technische of logistieke middelen voor de verwezenlijking van die doeleinden. 1. Spionage vb. Lieven Pauwels, industrieel spion uit Gent het opzoeken of het verstrekken van inlichtingen die voor het publiek niet toegankelijk zijn en het Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

12

2.

3.

4.

5.

6. 7.

onderhouden van geheime verstandhoudingen die deze handelingen kunnen voorbereiden of vergemakkelijken Terrorisme vb. Islamisme, ETA, CCC vooral in de jaren 70 en 80 gebruik van geweld tegen personen of materile belangen om ideologische of politieke redenen met het doel zijn doelstellingen door middel van terreur, intimidatie of bedreigingen te bereiken (met de bedoeling om zoveel mogelijk willekeurige onschuldige slachtoffers te maken) Extremisme vb. PvdA die zegt dat het kapitalisme moet verdwijnen racistische, xenofobe, anarchistische, nationalistische, autoritaire of totalitaire opvattingen of bedoelingen ongeacht of ze van politieke, ideologische, confessionele of filosofische aard zijn, die strijdig zijn met de beginselen van de democratie of mensenrechten (= radicalisering) Schadelijke sektarische organisaties vb. Getuigen van Jehova, Scientology elke groep met filosofische of religieuze inslag of die voorwendt dat te zijn en die qua organisatie of in haar praktijk schadelijke onwettige activiteiten uitoefent, individuen of de maatschappij nadeel berokkent of de menselijke waardigheid schendt Criminele organisaties die staatsontwrichtend / destabilliserend werken, vb. Witwassen, wapenhandel, mensenhandel iedere gestructureerde vereniging van meer dan twee personen, met als oogmerk het in onderling overleg plegen van misdaden en wanbedrijven, om direct of indirect vermogensvoordelen te verkrijgen; waarbij gebruik gemaakt wordt van intimidatie, bedreiging, geweld, corruptie, of waarbij commercile of andere structuren worden aangewend om het plegen van misdrijven te verbergen of te vergemakkelijken Inmenging vb. Dexia & Franse inlichtingendienst, Fortis & Nederlandse inlichtingendienst de poging om met ongeoorloofde, bedrieglijke of clandestiene middelen beslissingsprocessen te benvloeden van andere mogendheden in het voordeel van zichzelf Proliferatie vb. Greenpeace handel of transacties betreffende materialen, producten of goederen die kunnen bijdragen tot de productie of de ontwikkeling van non-conventionele of zeer geavanceerde wapensystemen ontwikkeling nucleaire, chemische en biologische wapenprogrammas (Sabotage) bewust vernielen van kritieke infrastructuur van vb. Havengebieden, kerncentrales

6. Wat is de BIM-wetgeving?
Vorige paarse regering (met Flahaut als minister van defensie en Onckelinx als minister van justitie) is op het idee gekomen dat onze inlichtingendienst nood had aan BIM-wetgeving (Bijzondere Inlichtingen Methoden). Er kwam kritiek hierop vanuit de balies (advocaten) en Liga voor de rechten van de mens -> de wet werd niet gestemd. De volgende regering diende een wetsvoorstel (i.p.v. ontwerp) in waardoor er dus geen tussenkomst is van Raad van State. De BIM-wet wordt gentegreerd in de wet van 98. De naam Bijzondere is eigenlijk wat misleidend, want deze methoden worden eigenlijk in 3 categorien ingedeeld: 1. De gewone methoden 2. De specifieke methoden 3. De uitzonderlijke methoden Bij het inwinnen van informatie is er dus een bepaalde hirarchie/subsidiariteit. Het start bij de Gewone methoden, als deze niet voldoende zijn de Specifieke methoden, en als deze niet voldoende zijn de Uitzonderlijke methoden. Er is ook toezicht aanwezig doordat deze methoden rechten en vrijheden schenden die steeds ingrijpender worden: 1. Gewone methoden : geen specifiek toezicht, wel algemeen door het Vast Comit I 2. Specifieke methoden : voorafgaand toezicht met akkoord van het diensthoofd 3. Uitzonderlijke methoden : voorafgaand toezicht met akkoord van de BIM-commissie (dit zijn 3 magistraten onderzoeksrechter, procureur des Konings en een zetelende magistraat-, en een administratieve commissie omdat het voorafgaand is-)

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

13

Art. 12: Om hun opdrachten te vervullen, mogen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten slechts dwangmiddelen gebruiken onder de voorwaarden die door de wet worden bepaald.

7. Wat zijn de Gewone methoden van de BIM-wet?

1. 2. Gebruik maken van menselijke bronnen, informanten, deze zijn om MICE-redenen informant. HUMINTGebruik maken van open bronnen (databanken van overheid/politie) ELINTBijvoorbeeld het bevolkingsregister, hotelregisters, * mededelingen van elkeen binnen de gerechtelijke organisatie, die dit spontaan doet wanneer zij kennis krijgen, tenzij dit misdrijven zijn > dan verdwijnt de spontaniteit en is dit een plicht * private data kn gevraagd worden maar mot niet verplicht verstrekt worden

8. Wat zijn de Specifieke methoden van de BIM-wet?

1. 2. Observatie, met technische middelen zowel op publieke als private plaatsen die toegankelijk zijn voor t publiek (=/= woning) (zonder technische middelen op een publieke plaats is dit een gewone methode) Doorzoeking van gesloten voorwerpen, publieke plaatsen of private plaatsen toegankelijk voor t publiek, al dan niet met technische middelen Dit verschilt van huiszoeking in de zin dat voor een doorzoeking geen misdrijf moet gepleegd zijn en voor een huiszoeking wel in t kader van een gerechtelijk onderzoek Het kennisnemen van de identificatiegegevens of de maatregelen tot identificatie van de abonnee of gewoonlijke gebruiker van communicatie (dit kan hier enkel bij de Post en bijvoorbeeld niet bij TNT -> dit is een private dienst en kan dus in dit stadium nog weigeren) De maatregelen tot opsporing van oproepgegevens van elektronische communicatiemiddelen en de lokalisatie van de afkomst en de bestemming

3. 4.

9. Wat zijn de Uitzonderlijke methoden van de BIM-wet?

1. Observatie al dan niet met technische middelen van private plaatsen die niet toegankelijk zijn voor het publiek -woningen- (! Dit gaat ver) -> de artsen, journalisten en advocaten zijn zodanig beschermd dat ook hun praktijken als woning worden beschouwd en dus onder de uitzonderlijke methoden vallen Doorzoeking al dan niet met technische middelen van de woning De oprichting of het gebruik van een rechtspersoon ter ondersteuning van operationeel activiteiten (en het gebruik van agenten van de dienst onder de dekmantel van een fictieve identiteit) Het openmaken en het kennisnemen van de al dan niet aan een postoperator toevertrouwde post (dus de inhoud ervan) Het verzamelen van gegevens betreffende bankgegevens en bankverrichtingen (bankgeheim wordt hier geschonden voor de bescherming van de staat Binnendringen in informaticasystemen (hacken) Het afluisteren, kennisnemen en het opnemen van communicaties

2. 3. 4. 5. 6. 7.

Tekst: Wet betreffende de analyse van de dreiging 06

1. Wat is het OCAD?
Met de wet van 2006 werd het OCAD opgericht ter vervanging van het AGG (antiterroristische gemengde groep). Het doel van dit nieuwe orgaan is de politieke, bestuurlijke en gerechtelijke overheden een zo accuraat mogelijk beeld te geven van de terroristische en extremistische dreiging in en tegen Belgi en op een gepaste manier te reageren. Het is een uitbouw van de cordinatie en van de organisatie van de informatiestromen tussen verschillende diensten en overheden in Belgi en de opmaak van een gemeenschappelijke dreigingsevaluatie. Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

14

Het Centraal Orgaan voor Dreigings Analyse (CODA) is een cordinatieorgaan van de dreigingsanalyse. Het is belast met de evaluatie van de dreiging, en houden zich vooral bezig met Terrorisme en Extremisme/radicalisme (Art. 3). Ze staan onder gemeenschappelijk toezicht van de minister van Justitie en de minister van Binnenlandse zaken. Er bestaat een theoretische discussie of het nu een inlichtingendienst is of niet. Wetenschappelijk is dit het niet, maar wel een tweedelijnsdienst omdat er op periodieke basis gemeenschappelijke evaluatie is (van gegevens van de politie, inspectie, inlichtingendiensten). Iedereen geeft inlichtingen door aan hun, maar zij winnen er zelf geen in. Het is een soort van fusion-centre. Een belangrijk en kritiek minpunt is dat het geen ruwe informatie kan opeisen. Het heeft alleen recht op verwerkte of geanalyseerde informatie; maar zo vormt het groot aantal ondersteunende diensten en de strafrechtelijke verplichting om informatie te laten circuleren d troef bij uitstek voor het eerder neutrale OCAD.

2. Wat zijn de opdrachten van het OCAD? Art. 8

Op een periodieke basis n gemeenschappelijke strategische evaluatie geven (met een oordeel of de bedreigingen zich kunnen voordoen, of indien ze al vastgesteld werden hoe ze evolueren en welke maatregelen noodzakelijk zijn) 2. Op een punctuele basis een gemeenschappelijke evaluatie geven idem als puntje 1 bijvoorbeeld wat is de dreiging inzake terrorisme vandaag 30 april om 12u? 3. Met gelijkaardige buitenlandse/internationale diensten specifieke internationale contacten verzekeren overeenkomstig de richtlijnen van t Ministerieel Comit. De verkregen gegevens worden medegedeeld aan de bevoegde Belgische diensten. Dus gegevens/inlichtingen van de verschillende diensten samenbrengen en analyseren, het permanent analyseren en onderhouden van contacten met buitenlandse fusion centres. 1.

3. De regel van het derde dienst ?

Is een regel die geldt tussen inlichtingendiensten onderling om het bronnengeheim/informanten te beschermen. Als de CIA bijvoorbeeld weet dat er hier een bomaanslag zal zijn, zal ze dit bijvoorbeeld aan de MI-6 meedelen, de regel impliceert hier dat MI-6 niet mag vertellen aan de VSE van wie ze deze informatie heeft gekregen, tenzij men hier toestemming voor geeft. Overeenkomstig artikel 6 van de OCAD-wet is elk van de ondersteunende diensten ertoe verplicht om alle relevante inlichtingen aan het OCAD mee te delen, onverminderd de verplichtingen opgenomen in de internationale rechtsnormen die hen binden. Dit laatste verwijst naar de in de inlichtingengemeenschap gangbare regel van de derde dienst, die in de OCAD-wet werd opgenomen in de vorm van een embargoprocedure. De inlichtingen aangeleverd door de VSE, ADIV, de FOD Financin of de FOD Buitenlandse Zaken, die afkomstig zijn van een gelijkaardige buitenlandse dienst die uitdrukkelijk gevraagd heeft deze niet aan andere diensten toe te zenden, worden uitsluitend door het betrokken diensthoofd aan de directeur van het OCAD meegedeeld. Beide beslissen dan samen of en in welke mate deze inlichtingen worden opgenomen in de evaluatie en wie (dat deel van) de evaluatie mag ontvangen. Hetzelfde mechanisme wordt eveneens toegepast voor inlichtingen waarvan de toezending de veiligheid van een menselijke bron in gevaar kan brengen. Het basisbeginsel is niettemin dat inlichtingen die van belang zijn om maatregelen te treffen ter bescherming van personen steeds in de evaluatie zouden worden verwerkt.

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

15

College 5 30 april 2012

Das Leben Der Anderen
1. De film
Das Leben der Anderen is een Duitse film uit 2006 en het debuut van regisseur Florian Henckel von Donnersmarck. Het verhaal speelt zich af in 1984 in Oost-Berlijn. De Stasi, de veiligheidsdienst van de DDR, heeft als doel zoveel mogelijk burgers te controleren en zoveel mogelijk over hen te weten te komen. Stasiofficier Gerd Wiesler krijgt de opdracht de succesvolle toneelschrijver Georg Dreyman en zijn vrouw Christa-Maria Sieland af te luisteren. Vanaf de kale zolder van het appartementencomplex krijgt Wiesler inzicht in het leven van Dreyman en Sieland. Hoe langer hij luistert naar de dagelijkse bezigheden van Dreyman en Sieland, hoe meer hij geabsorbeerd wordt in hun levens.
(bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Das_Leben_der_Anderen)

2. Fouten in de film
Het woord Stasi bestond nog niet gedurende de DDR (Duitse Democratische Republiek); men sprak van het MFS (Ministerie voor Staatszekerheid) Wanneer een kindje met een bal vraagt of de persoon bij de Stasi werkt, vraagt die persoon de naam van de bal. In werkelijkheid zou deze de naam van de vader van het kind gevraagd hebben In de film wordt door een jonge luitenant een grap gemaakt, deze wordt voor de grap overgeplaatst naar de brievenafdeling. In de realiteit zou deze de doodstraf gekregen hebben Een gelijkaardige fout wordt gemaakt wanneer de hoofdrolspeler besluit een geobserveerde te helpen. Dit zou tevens ook nooit kunnen gebeuren, aangezien het observeren, schaduwen, uittypen allemaal door verschillende Stasi-medewerkers werd gedaan (compartimentering)

3. Welke methoden worden gebruikt in de film?

Afluisteren (telefoontap) Foltering Chantage Observatie HUMINT aan de hand van MICE -> Money.

Samenvatting Politile en Gerechtelijke Organisatie Freya Adams, 1e bach Criminologie

16