Sachmet, de leeuwgodin ‘Goede’ en ‘foute’ burgemeesters Reconstructie van opgegraven textiel Crisis In de jaren /30 Foto's van een verdwenen maatschappij = a aS era S x S 39ste jaargang 1998 nummer 2outa 396 ba Nabij de Egyptische stad Luxor is het immense tempelcomplex. van Karnak (veertiende couw voor Chr) te vinden) Yan de hoofdtempel die aan de godin Moet is gewijd ziin ou niet meer dan brokstukken over. Toch vait er inlet hel- ligdom nog voldoende te ontdekken. Opvalend de wordt vari derd zwartgranieten beelden van een ee sachmet, Wat doen dle beelden ap het terrein dat voor de godin Moet bested wes? Wie was Sache? En waarom had zij een leeuwenkop en geen leewnin- nenkop? In het hol van « Sachmet Liesbeth Grotentsais (1966) i feslnce Kunsthisore i Mespaciaiate yc en wenden De godin Moet Was In Lusor getrouivd met de Koning-der Godden, Amici 25) werd meesial ultgebéeld als vous met een menseiifh gelaas, met op haar hook de dubbele kcooh ¥an Oppes- en Neder-kgypte, De naam Moet betekent letter lik ‘moedr’. fad echter een aggressiet en waeed harabtertiehje dat niet 20 snel bij een gioeder worch verwacht. Dat trekje hon tot uiting komen im ven andsre gedaénte van Moet, nameliik de godin Sachmet (de Machtige Zi) ver Deeldde de woeste, gevaarlifke leeus die slektes ~ vooral de pest ~ oncler de imensheid verspreice De koppeling van twee goden of godinnen was heel gebnutkelif in de relighe van hot anticke Egypte. In het geval van ‘onze! goddinnen kon Sachmet met hhaar Iecurenkop cen spesifick onderdeel van Moet belichansen: Het 009 van Re ‘Om Sachmets betekenis ais versehijningsvorm van Moet te kunnen hegriipen, moeten we een uitstapje naar de anticke mythologie maken. De godin speci in yerschillende verhalen een rol, maar de belangriikste mythe over haar is ‘Het 90g van Re’, De zonnegod ke (ook se! Ra) Is de vader van Sachmet, De godin raagt dan Gok cen Kroon in de vorm van een zonneschilf, met verblindende strlen die handig waren om sijanden van degoden te verjagen, De mythe gaat als volge ‘De zonmegad Re ontdekt dat le mensbeid cen complot tegen hem aan het smmeden i, ij zint op weauk en zeralt Zin boze zorovevo tit ter vernietixing van het gepeupel it 90g wordt de dachter va Re, het eerste rouwolfke schepsel In het Egyptische par. thecr. 2ijbriigt le gostalte van de woeste,leenwvsappige goxtin Saclinct. Re hee dochter doeiteffend geprogranunectce Sacunnes schept aide een grout gennoegen Ihaar opdracht. Als Be viet wat de effecten van de wermetiging 21, Krist hip spit, ij probeert de de lueddorstve godin tera te flaiten, mauar 24 lalstert niet. De zorneead Ziet zich genoodzoakt con true vit te halen: zea Sachinet, seigepnt vay uaa hevee= ddigersle buandj, in slaup vale, laat Re roadgekleurd bier over de akkers lopen. Als de Sordi ontwaakt, zit aij tot haur opgetogented Het rade yact op de Velden, te wae dat let measelife bled is, best zi hier begerig va te drinker, Zij wordt 20 idronkent dat rif haat opdtachy vergeet. Dit ts de redding van de vest ler mersheid Fr bestaat ook wen versie waarbip Re gen aitdere god (Shoe. Onoeris of Tho!) Jaat aanrukken om Sachmet te kalmeren. Deze god moet de tengelloae gown verlialen vertellen, Hiemaar luisterend kalmeett rij 70, dat zelts haar onstisimt. age uiterlifi verandertin dat van een lietljke kat, Bastet genaamd. In deze vorm kocrt si] via verschillende temnpels terug nase Egypte en wordt ej met cen groot feest ontvangen, De godin blijft echter wel gevaarlific op het moment dat haar Yer baclsen von 88 aon Sacne, 1381 Chr —TH88 vche (ote tone, Ponde leeuwgodin het bloed onder de nayels vandaan wordt gebsaaldl of wan- heer zt) bulten de bescherming van buaar weonplaats kort, verandert zij wederom in de fureuze leew die de mens: heid alsnog kan vernietigen Sistrum Juist door haar gevaariijke kerakter diende Sachmet tegelij- kertiid perfect als beschermster. Om te zorgen dat haar wade aard niet uit de klauwen zou lopen, wes het enorm bolangrijk om de godin met lagelijase lotzaigen en tue elon gunstig te stemmen. Daj werd ender meer gedaan door ritmische muziek te maken met een ritueel instr ment, cen sistum. Dit werkwe als een rammelaar: een handwat met een beugel waar losse staafjes doorheen sta: ken die bij beweging een rinkelead geluld maakten, Daur- haast konden de pnesters de heethooklige gocin verkce= ling bieden met water, waarvoor het nab jgelegen tempel- méer uitstekende mogelijkheden baad, ‘Tet vorering van Sachmet zijn ee nogal wat beclden gefebri- ceerd, sul vijfhonderd in getal. De mes gave stukken, 2ijn in muscumcollecties over de hele wereld terechtgeko- men, de rest bevindt zich nog op het tempelierrein. De heelden tonen reel qvereenkomsten Ze beteiken met de kroon meegerekendl cen huogte van ongeveer 2 meter 15, zodat de zittende gouin in het gezicht yekeken kan Wor. den, Leeuw of Leeuwin? Ln sie schetst onze verbaring als we nog eens goed naar Sachmiet kjjken: zij heeft geen leeuwinnen- maar een leeu= wenkop! Terwijl we hier toch duidetifk met een viouweljk wezen te maken hebben, Fen verklaring ligt voor de hand, Het belangeijhe versehil 1usscn de leeuw en de leeuwin zijn de manen san de eerste, Er manen zijn mooi, Niet alleen fom 12 len, Maar ook aly slimmigheid in de beeldhouw- Junst om de vicemue overgang van de dierenkop ap het menselijk lichaam te verdoezelen, Deze kneep wasal vaker tocgepast in de kunst, ent wel in de ‘omgehcerde brots” yan Suchet: de sting, THE mythische ier bestaat uit een leeuwenlichaam met een. mannelijk mensenhootd. fekend zijn de talloze 'manensfinxen’ van Amenembet 111 (1844-1797 voor Ch.) waar dhe decoratieve manenkrans om het mensclijk, geziclit is gebracht, Zulke beelden kunnen aly voorbeeld voor Sachmets kapsel hebben geciend, Kunstzinnige overvesingen waren. helangrijker Can sasthouden aan het geslacht, Dat dergelijke 2aken cok omgekeerd Kunnen voorkomen, is te #ien aan de mannelij ke goden inet dierenkop dle een viouselijke prulk dragen fom de overgang van kop naar lichaam ¢t 20 logiseh moge- 4ijk it te laten zien. Schoonheid seas echter niet de enige aden om Sachmet cen leenwenkop te geven De testy en leetisin versehillen nist alleen in bet uitertik ok in hun Auakter; 20 aij leeuwvinsiers actiewer bij de 1) frau ls Seve. 2 wine ot Bote Sachme ine ome var os. 7 dra03 ce kon met lange, waar ceryronkaik de t= Ss nog boverap stn (toto: Leste Grate) jacht. Het zou zelf kunnen aijn dat de figyptensren, goede hnatuurkenners als ze waren, oorspronkelijk e leeuwin voor het begiip “mectitig’ gebnutkten. fn dan volgt nu een tegen= sitijdigheid: misschien was Sachmet zo woest dat het te sgevaarlijk was om haar met een Jeeuwinnenkop uit te heel- den. De goden verzosken was riskant, In dat verband fs het belangrijk om te weien dat de Exyptenaren de beelden ils levende wezens beschouwden, Zo werden er geen demonen of verdoemden in de anderwereld nitgebecld, dat was vee! te gevaariik, Dat verklaart ook waarom die gevaarlijke godin in steen er eigenlifk« bost sriendelifuitzict, Met de moole manen korslen de Egyptenaten er tenminste van op aan dat, eenmaal in razerni] ontstoken, Sachmet wel weer met hel sistrum of een goed verhaal tot kalmte te bedaren Was Als 26 echt woest moest liken, kon 2e immess veel boter met wijd opengesperce bek waatin de tanden blonkert Uitgebecld worden, Maat clan zou fe fe alleent maar onnadig in let hol van de leeuvegodin wagen,