BEYNN ZELLKLER VE ETKS

Beynin Geliimi ve zellikleri

Beyin, merkezi sinir sisteminin en nemli blm olarak, kafatasnn iinde sakl bulunur. Bylelikle de d koullardan ve darbelerden korunmu olur.Evrimsel geliimi itibariyle beynin en eski blm, dier blmler tarafndan neredeyse tamamen rtlm olan ana beyin dir

Beynin yaps ve geliimi zerindeki almalar ok gerilere gitmemektedir. lk almalarda uzmanlar, hafza kayb, ccelik, fel gibi hastalklardan len kiilerin beyinlerinden aldklar kesitlerde incelemeler yapmlar ve beynin hangi blmlerinin hangi grevleri stlendiklerini bulmulardr. almalar, paralanan hasta beynin, salkl olanla karlatrlmas esasna dayanmaktadr. zel laboratuvarlarn ve tekniklerin son yllarda gelimesiyle, beyin zerinde somut deneyler yaplmaya balanm, zihinlerde zm bekleyen birok sorunun cevab verilmitir

Uzmanlar tarafndan yaplan aratrmalara gre beynimiz yaklak bir milyar nrondan (sinir hcresi) oluuyor. Bilgilerin nronlara yklenebilmesi renmedir. Nronlara yklenen bu bilgilerin bulunduklar yerden arlabilmesi ise hatrlama dediimiz sretir. Nronlara yklenmi olan bilgi kmeleri arasnda balantnn olumas zekay ortaya karr. Hafza, renebilmeyi ve hatrlamay bilmeyi kapsar. Vcut hcrelerimizin nemli bir blm belirli bir sre iinde lmekte ve yerlerine yenileri yaplmaktadr. Beyin hcreleri ise varlklarn srdrmektedir. ocukluumuzdan kalma birok bilgiyi hatrlamamzn nedeni de budur. Beyin hcresinin lmesi demek onun tad bilginin mr boyu kaybedilmesi demektir. Beyin kapasitesi beyindeki nron says ve bu nronlar arasndaki bilgi iletebilme younluu demektir. Beynin ihtiya duyduu en temel iki kaynak oksijen ve glikozdur. Bol oksijen beynin etkili almasn salar ve beyin etkili almaya devam ederse etkinlik derecesi srekli artar. Glikoz ise doru beslenme ile karlanr.

Beynin simlendirilmi Blmlerinin Grev Ve Fonksiyonlar

Beyincik(Kk Beyin):Ensemizin arkasna denk gelen blgede yer alr. Btn istemli ve istemd (otomatik) kas hareketlerinin koordine edilmesinden sorumludur. Motorik dzenleme ve denge merkezidir.Vcudun duruu ile iskelet kaslarnn kaslma derecesini dzenler.Duyu organlarndan gelen tm impulslar ve byk beyinden gelen tm emirler, beyincikte toplanr.Emirleri ve impulslari koordine eden beyincik, sonucu kaslara iletir.

Talamus:Ac, scaklk ve belirli dier duyusal deiiklikler

(impulslar) talamus iersinde duyu olarak benlik kazanr.Gelen uyarlarn iyi,kt olarak deerlendirilebilmesi iin beyin korteks (d beyin) inin ilgili merkezlerine iletilir. Ayrca korku ve sevin

duygularnn alglanmas da talamusta olmaktadr.

Hipotalamus:Talamusun altnda yer alr. vcut scakl, su

dengesi, itah, karbonhidrat ve ya metabolizmas, uyku, vcut arl ve heyecan mekanizmalarndan sorumludur.Bu blmde oluacak en ufak aksaklk, direkt lmle sonulanr.

Hipofiz:Hipotalamusun grevini yerine getirmesine yardmc

olur.Hemen hemen tm hormonal dengeyi ynetir. Cinsel davranlar belirler, tiroid, sindirim organlar almalarn ynlendirir. Stres reaksiyonlarnn bir blmnn ynetilmesi, etkilerinin saptanmas ve gri beyin hcrelerine (korteks=d beyin) yollanmas da hipofizin grevleri arasndadr.

Epifiz:Talamusun st yzeyinde, yuvarlak yapl bir bezdir. Beyin

yarm krelerinin arasnda yer alr.Epifiz salgs yumurtalklarn ilevlerini ya dorudan ya da hipofiz zerindeki etkisi nedeniyle dolayl olarak etkiler.Ayrca, insann gnlk yaam ritmini ayarlar, gece ve gndze, k deiimlerine kar tepki gsterir.

stten bakld zaman beynin ikiye ayrld grlmektedir. Beynin sol yarmkresi, akl yrtme, dil becerileri, analitik dnme, detaylar seme gibi grevleri stlenmiken, sa yarmkresi ise sentezci dnce, btn grme, beden dilini anlama, renkleri alglama vb. ilemlerle ykmldr. Herhangi bir olayda beynimizin bir yarmkresi ile akl yrtmek yerine, her iki yarmkreyi de aktif hale getirerek akl yrtrsek, renme performansnda beklenmedik art gzlemlenir.

Davran

Davran temelde programlanm, yeme, ime, iftleme, kama ve uyku gibi zelliklerden meydana gelir. lkel canllarda igd olarak isimlendirilen davranlar, belli iaretler yaratlmasyla start alr ve otomatik davranlar ortaya koyar.Holanlan ve holanlmayan duygulardan oluan deerler, o canlda temel bilin alannn domasna neden olur.

Gelien hayvanlarn beyinleri incelendiinde, beynin evrimlemesi ile birlikte eylemlere duygular katma ilkesinin de art grlmektedir.Duygularn ie karmalar zelliklerini deitirmi ve gelitirmitir. Bilin haline gelen duygular, insanlarda, dnmek, planlamak, kyaslamak, fikir retip gelitirmek, karar vermek, gzlemleyip sonu karmak gibi son derece karmak ilemlerin gerekletirilebilmesine yardmc olur.
Duygusal hayatmzn en eski kk, koklama duyusuna dayanr ve kokuyu alp inceleyen, koku lobudur. Koku lobundan, duyguya yol aan eski merkezler gelimeye balayp beyin sapnn ba ksmn evreleyecek kadar geniledi. Kokular byk lde hatrlatma gcne sahiptir.rnein, baz anahtar kokular, kiilerin ocukluundaki birok olayn yeniden hatrlanmasn salar. Bundan baka beyindeki nronlar arasnda yeni balantlarn kurulmas ile oluan beyin a, daha nceden depolanm bilgilerle balant kurulup yeni karmlarn ortaya konmasn salar. Birtakm yeni dnce ve duygularn olumas ve bunlarn farkna varlmas da insanda benlik bilincinin hissedilmesi sonucunu dourur.

nsan Beyninin En Mkemmel Hali 5 Yl Sryor

22 yanda mkemmel haline ulaan beyin fonksiyonlar, 27 yandan itibaren azalmaya balyor. Yaplan bir aratrmaya gre insan beyninin 27 yandan sonra de getii belirlenmitir. Ayrca yaplan baka bir aratrmaya gre aktif olmann beyni koruduu saptanmtr.

Eitimde nsan Ve Beyin Geliimi

rencilerin olumlu duygularnn harekete geirilmesi, hem beyin hem de performans motivasyonu iin nem tamaktadr. Erken yalarda beyine yaplan tm uyarlar sinir hcrelerinin organizasyonun olumasna olanak tanmaktadr.

0-1 ya anadil 0-2 ya duyular (5 duyu) 1-4 ya mantk ve matematik 0-10 ya yabanc dil 0-10 ya mzik Bu dnemler nem tayan ve geliimde etkisi olan dnemlerdir. Bu dnemlerde tm yatrmlar beyne yaplmaktadr

Beyni belli bir forma sokmak ciddi sorumluluk getirmektedir. Sonuta; eitim beyin geliimi ile dorudan ilikili olduu kadar eitimcilerin etkisi altndadr. Bu nedenle de eitimin ciddi ve bilinli yaplmas bilime saygl yaklalmas gerekmektedir.

nsan Beyninin Bilinmeyen Srlar

nsan beyninin arl ortalama 1.3 kilogram civarndadr. Beyniniz lmeye balamadan nce en fazla 4 ile 6 dakika arasnda oksijensiz kalabilir. Beyninizde tam 100 milyar sinir hcresi bulunuyor. nsan beyninin yzde 10unu kullanyor deyimi yanltr. Beynin her blgesinin bir ilevi vardr. Her insan doduunda ayn sayda beyin hcresine sahiptir. Bu say alt yanda maksimum seviyeye ular. Yeni doan bir bebein beyni doduktan sonraki ilk ylda tam kat byr. Dokunma duyusu ilk oluan duyudur. Anne karnnda oluur. Beyninizi srekli altrmak gerekir; nk beyinsel aktiviteler beyinde yeni sinir hcrelerinin olumasn salar.

Beslenmenin beyne olduka yararl etkisi vardr. New Yorkta yaplan bir aratrmada le yemeinde yapay soslar ve takviyeler kullanmayanlarn IQ seviyelerinin dierleine gre yzde 14 daha yksek olduunu ortaya koyulmutur. Beyin vcuduzdaki en yal organdr. Bir eyler hatrladmz ve yeni dnceler yarattmz her an beynimizde yeni balantlar kuruluyor. Koku yoluyla edindiimiz bir hatramz, beynimizde kurulan en duygusal balantdr. Beynimizin en dinlendii an uykuda oduumuz anlardr.