Slide 1 © 2003 By Default!

Bilgisayar Ağlarında
Yönlendirme
21 Ekim, 2008

Sakarya Üniversitesi
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 2 © 2003 By Default!

Motivasyon
 Bilgisayar ağlarının yönetimi ve yönlendirme
algoritmaları, ağ konusunda en çok tercih
edilen çalışma konusudur.

– Algoritmalar
– Matematik
– Olasılık teorisi
– Optimizasyon
– Yazılım
– İşlemci tasarımı

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 3 © 2003 By Default!

İçindekiler

 Yönlendirmenin tanımı
 İşlevi
 Hedefleri
 Yönlendime Adımları
 Algoritmaları
 Protokolleri

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 4 © 2003 By Default!

İletişim Ağlarında Yönlendirme

Bir ağ sisteminin temel işlevi paketleri

kaynak düğümlerden hedef düğümlere
yönlendirmektir.
D

C B

= düğüm
A

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 5 © 2003 By Default!

Yönlendirme Hedefleri

 Ağ performansını artırmak (ör: ağ çıkışı ve

ortalama paket gecikmesi)
 Maliyeti azaltmak (ekipman ve kapasite)

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 6 © 2003 By Default!

Yönlendirme İşlevleri

 Yolların (routes) üretilmesinde ve

seçilmesinde kullanılacak bilgiyi toplamak,

 En uygun yolları üretmek ve seçmek,

 Seçilen yollar üzerinden kullanıcı trafiğini

iletmek.

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 7 © 2003 By Default!

Dinamik bir Sistem Olarak

Yönlendirme
 Ağlar; dağıtık, dinamik ve davranışı önceden
kestirilemez sistemlerdir.

 Yönlendirme sistemleri, ağdaki ve kullanıcı

trafiğindeki değişimlere hızlı bir şekilde cevap
verebilmelidir.

 Statik yönlendirme, kullanıcı trafiğindeki ve ağın

durumundaki değişimlere cevap veremediği için,
ağdaki tıkanıklıkları önleyemez.

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 8 © 2003 By Default!

Yönlendirme neden dinamik ve çok

merkezli olmalıdır ?

 Merkezi yaklaşımlarda, kontrolör bütün

sistem hakkında güncel bilgiye ihtiyaç
duyar.

 Merkezi yaklaşımlar, ölçeklenebilirlik

problemlerini çözemez.

 Kontrolörün hatası bütün sistemin

çökmesiyle sonuçlanabilir.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 9 © 2003 By Default!

Statik vs Dinamik

Durağan Devingen
Yönetici el ile yolları Yönlendiriciler yönlendirme protokolü
konfigüre eder aracılığıyla ağ erişim bilgisini değişirler.

+ daha kontrollü + ağ içindeki değişimler hızla cevap

+ hedef tabanlı iletim verebilirler
ile kısıtlı değil + çok iyi ölçeklenebilirler
- ölçeklenmez - Karmaşık ve dağıtık algoritma
-Ağ hatalarına - CPU, bandgenişliği ve bellek tüketirler
adapte olamaz - Hata ayıklama zordur
- Mevcut protokoller hedef-tabanlı çalışır

Pratikte her ikisinin de bir karışımı kullanılır

Statik yönlendirme çoğu kez “sınır” düğümlerinde
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 10 © 2003 By Default!

Dinamik Model

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 11 © 2003 By Default!

Ağ Servis Tipleri

 Hizmet tipine göre ağ sistemleri ikiye ayrılır:

– bağlantılı (virtual circuit) – devre anahtarlamalı

– bağlantısız (datagram) – paket anahtarlamalı

11
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 12 © 2003 By Default!

Bağlantılı ağ

 Her yeni bağlantı için ilkin bir yol tahsis edilir.

 Ağ paketin yerine ulaşacağını garanti eder.
 Kayıp ve paket çoğaltma yok
 Eğer bir problem oluşursa bağlantı kopar
 Bağlantı sayısının sınırlandırılması muhtemel

12
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 13 © 2003 By Default!

Bağlantılı ağ (devamı)

 Bağlantı durumunda ağ band genişliğini

garanti eder.
 Ağ yeni bağlantıları geri çevirebilir.

13
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 14 © 2003 By Default!

Bağlantısız Ağ

 Her paket bağımsız olarak yönlendirilir.

 Her paket bir hedef adresine sahiptir.
 Paketin sağlıklı gönderileceğinin garantisi
yok
 Paketin kaybolmayacağının ve
çoğaltılmayacağının garantisi yok

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 15 © 2003 By Default!

IP Yönlendirme

 IP bağlantısız tipte bir ağ sistemidir.

 Her düğüm bir yönlendirme tablosuna
sahiptir:
– hedef düğümlere yollar
– hedef ağlara yollar
– varsayılan yol

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 16 © 2003 By Default!

Yönlendirme adımları

 1. Adım: Yönlendiriciler yönlendirme

protokolü olarak adlandırılan programları
çalıştırır.
 2. Adım: Yönlendiriciler yönlendirme
tablolarını oluşturmak için bu bilgiyi kullanır.
 3. Adım: Yönlendiriciler yönlendirme
tablolarını tarar ve her bir hedef için en iyi
yolları seçerler.
 4.adım: Yönlendiriciler bulunan yolun giden
arabirimini hesaplar.
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 17 © 2003 By Default!

Yönlendirme adımları
 5. Adım: arabirimin iletim bilgisi (veri bağı
katmanı adresi ve giden arabirim) paketin
başlığına yerleştirilir.
 6. Adım: Yönlendirici diğer işlevleri yerine
getirir (IP TTL değerini bir azaltmak gibi)
 7. Adım: Paket ilgili aygıta yönlendirilir (ve bu
işlem paket hedefine varana kadar devam
eder.

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 18 © 2003 By Default!

Yönlendirme Performansı
 Bir ağ sisteminin performansı, çıkış (birim zamanda
doğru bir şekilde dağıtılan bit sayısı) ve ortalama paket
gecikmesi (s) ölçütleriyle değerlendirilir.

 İyi bir yönlendirme genellikle daha iyi bir gecikme-çıkış

eğrisi verir.

gecikme
Yönlendirme
Algoritması A
Yönlendirme
Algoritması B

çıkış

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 19 © 2003 By Default!

Yönlendirme Algoritmaları

 Yönlendirme algoritmaları kullanıcı trafiği

ve ağ tarafından konulan hedefleri ve
sınırlamaları karşılayan yolları seçer.

 Yönlendirme algoritmalarında olması

istenen özellikler: doğruluk, basitlik,
sağlamlık, kararlılık ve optimallik

 Bir ağın yükünü dengeleme amacına göre,

yönlendirme algoritmaları iki ana gruba
bölünebilir: statik ve dinamik (adaptif)
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 20 © 2003 By Default!

Yönlendirme Algoritmaları (devam)

Statik yönlendirme algoritmaları : Bu yöntemde ağ

çalışmaya başlamadan önce yönlendirme tabloları
oluşturulur.
– En kısa yol yönlendirme
– Akış tabanlı yönlendirme

Dinamik yönlendirme algoritmaları : Belirli bir ağ yüküne

göre çalışma anında yönlendirme tabloları güncellenir.
– Uzaklık vektörü algoritması
* Bellman-Ford algoritması olarak ta adlandırılır.
– Link durumu algoritması (OSPF)
– Gezgin Görevli-tabanlı ve biyolojik kaynaklı algoritmalar

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 21 © 2003 By Default!

Yönlendirme Düzenleri

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 22 © 2003 By Default!

Anycast

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 23 © 2003 By Default!

Broadcast

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 24 © 2003 By Default!

Multicast

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 25 © 2003 By Default!

Unicast

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 26 © 2003 By Default!

Yönlendirme Protokolleri

 Dahili Geçit Protokolleri – Otonom sistem içi

– Uzaklık Vektörü
• Yönlendirme Bilgisi Protokolü (RIP)
– Bellman-Ford
• Dahili Geçit Yönlendirme Protokolü (IGRP)
• Gelişmiş IGRP (EIGRP – Cisco)
– Link Durumu
• OSPF
– Dijkstra
• IS-IS
 Harici Geçit Protokolleri – otonom sistemler
arası
– BGP
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 27 © 2003 By Default!

Uzaklık Vektörü Protokolleri

 Dağıtık Bellman-Ford algoritmasına
dayanır
– Düğümler komşularıyla yönlendirme tablosu
bilgisini değişir.
 Örnekler:
– Yönlendirme Bilgi Protokolü (RIP)
• Kullanılan metrik hop sayısıdır
• Her 30 sn de bir tablolar yeniden gönderilir
 Dahili Geçit Yönlendirme Protokolü
(IGRP)
– CISCO tarafından geliştirilmiştir
– Metrik linklerdeki yüklerdir.
– Her 90 sn de günceller
– Çoklu yönlendirme yeteneği
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 28 © 2003 By Default!

 Örnek

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 29 © 2003 By Default!

Link Durumu Protokolleri

 Dijkstra’s en kısa yol algoritmasına dayanır
 Kısır döngülere girme önlenir
 Yönlendirici bağlantılarını sürekli izler
 Yönlendirici kendi linklerinin durumunu ait olduğu
OS içinde yayınlar.
 Her düğüm ağdaki bütün linklerin durumunu bilir ve
tüm yolları hesaplar
 Yinede, düğümler paketi sadece komşu düğüme
gönderir.
 Örnek OSPF günümüzde internette yaygın olarak
kullanılmaktadır.
 Link Durumu protokolleri genellikle RIP
algoritmasından daha az trafiğe neden olur
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 30 © 2003 By Default!

 Örnek

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 31 © 2003 By Default!

Gezgin Görevli (Mobile Agents)

Tabanlı Yönlendirme Algoritmaları
 Dağıtık yapay zeka (Distributed Artificial Intelligence - DAI)

“Bir sistemin tüm zekasını / işlevini gerçekleştiren çok büyük

merkezi bir uygulamanın yerine bir takım küçük sistemler,
varlıklar veya görevliler bir problemi çözmek için ortak bir çaba
gösterebilir.”

 Çoklu-Görevli Sistemleri (Multi-Agent Systems - MAS)

 Yazılım Görevlisi
“Başkaları adına hareket eden, otonom, proaktif, reaktif,
öğrenme, işbirliği yapma ve hareket etme yeteneğine sahip bir
hesaplama varlığıdır.”
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 32 © 2003 By Default!

Gezgin Görevlilerin Avantajları

 Verimlilik kazanımları
 Alan kazanımları
 Ağ trafiğinde düşüş
 Eşzamanlı olmayan özerk (autonomous) etkileşim
 Gerçek-zamanlı sistemlerle etkileşim
 Sağlamlık ve hata toleransı
 Farklı ortamlar desteği
 Hizmetlerin çevrimiçi genişletilebilirliği
 Kolay gelişim yapısı
 Kolay yazılım yükseltmeleri
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 33 © 2003 By Default!

Sosyal Canlı Toplulukları (Insect

Societies)
Sosyal canlı
toplulukları
(karıncalar,
balarıları, termitler,
vb.), karmaşık,
adaptif ve dağıtık
sistemlerdir [Seeley, 1995].

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 34 © 2003 By Default!

Sosyal Canlıların Özellikleri

 Ölçeklenebilirlik
 Esneklik
 Hata Toleransı
 Uyarlanabilirlik
 Hız
 Modülerlik
 Çok merkezlilik
 Paralellik
 Kendi kendine örgütlenme
A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com
Slide 35 © 2003 By Default!

Oğul Zekası

 Oğul zekası, bireysel

olarak zeki olmayan
ve ancak toplu olarak
zeki davranış
gösteren ve sınırlı
bireysel yeteneklere
sahip canlıların
doğrudan veya
dolaylı etkileşmesi ile
ortaya çıkan kollektif
zekadır. [Beni & Wang, 1989]

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com

Slide 36 © 2003 By Default!

Oğul Zekası Yönlendirme Algoritmaları

 Mobile Software Agents, Appleby ve Steward,
1994
 ABC (Ant Based Control) Schoonderwoerd, 1996
 AntNet, Di Caro ve Dorigo, 1997
 Smart Ant-like Agents, Bonabeau, 1997
 Heusse et al., 1998
 White et al., 1998
 Lipperts ve Kreller,1999
 Adaptif-SDR, Kassabalidis, 2001
 TERMIT, Roth ve Wicker, 2003

A Free sample background from www.powerpointbackgrounds.com