Professional Documents
Culture Documents
- Hợp kim là vật thể gồm nhiều nguyên tố mang tính chất
kim loại. Nguyên tố chủ yếu trong hợp kim mang tính chất kim
loại.
Thành phần nguyên tố hoá học trong hợp kim thường được
biểu thị bằng % trọng lượng, cũng có khi biểu thị bằng %
nguyên tử.
Cấu trúc mạng tinh thể của hợp kim phức tạp hơn kim loại
nguyên chất.
- Nếu mạng tinh thể của hợp kim vẫn giữ nguyên kiểu mạng
của kim loại nguyên chất, nhưng làm biến đổi thông số mạng
và gây xô lệch thì dạng cấu tạo này gọi là dung dịch rắn.
- Nếu mạng tinh thể của hợp kim khác hẳn với mạng của các
nguyên tố thành phần thì dạng cấu tạo này gọi là hợp chất hoá
học hay pha trung gian.
- Chỉ cần không thoả mãn một trong 4 điều kiện trên sẽ tạo nên
dung dịch rắn hoà tan có hạn. Đây là trường hợp thường gặp.
BỘ MÔN VẬT LIỆU KỸ THUẬT 11
3.2.1. Dung dịch rắn
a, Pha xen kẽ
- Là loại pha trung gian được tạo nên giữa kim loại và á kim
với các đặc tính sau đây:
+ Đường kính nguyên tử á kim (dA) bé hơn của kim loại(dK)
rất nhiều. Chúng cũng thoả mãn bất đẳng thức:
dA
≤ 0,59
dK
+ Mạng tinh thể có dạng đơn giản như lục giác xếp chặt, lập
phương diện tâm, trong đó nguyên tử á kim nằm xen kẽ lỗ hổng
của mạng;
+ Thành phần hoá học có công thức đơn giản như: KA,
KA2,, K4A, KA4;
(Ví dụ như những loại các bít đơn giản mà thường gặp :WC,
TiC, TaC)
+ Các kim loại có đường kính nguyên tử lớn như: Ti, W, Mo,
V, Nb, Zr, Ta và đôi khi cả Cr, Mn, Fe, thường kết hợp với
những á kim có đường kính nguyên tử như: C, N, H, B, để tạo
thành pha xen kẽ;
+ Tính chất điển hình là rất cứng và nhiệt độ chảy rất cao.
3 21 7
; ;
2 13 4
BỘ MÔN VẬT LIỆU KỸ THUẬT 17
3.2.2. Pha trung gian
Mỗi giá trị này lại ứng với một kiểu mạng:
3 - Lập phương thể tâm (pha β)
2
21 - Lập phương phức tạp (pha γ)
13
7 - Lục giác xếp chặt (pha ε)
4
+ Thành phần hoá học có thể thay đổi trong phạm vi hẹp;
+ Ở nhiệt độ thấp có tính dòn cao.
1.1 + 2.1 3
- CuZn – pha β =
1+1 2
- CuZn3 – pha ε 1 .1 + 2 .3 7
=
1+ 3 4
Sau khi kết tinh, các hợp kim ở một trong hai dạng tổ chức sau:
- Có tổ chức một pha: pha dung dịch rắn hoặc pha trung gian;
- Có tổ chức hai hay nhiều pha đó chính là hỗn hợp cơ học.
Khái niệm
- Hỗn hợp cơ học gồm hai hay nhiều pha hỗn hợp với nhau
chứ không hoà tan vào nhau.
Ví dụ :
Hỗn hợp cơ học của hai dung dịch rắn; của dung dịch rắn
và pha trung gian...
+ Hai dạng điển hình của hỗn hợp cơ học là cùng tinh và
cùng tích.