KOLEGIJ:

NOVE TEHNOLOGIJE OBLIKOVANJA

OBLIKOVANJE EKSPLOZIJOM
Predavanje I

Doc. Dr. Sc. Stipo Buljan, dipl.in.str.

Oblikovanje eksplozijom
Mnogobrojna ispitivanja na polju stvaranja novih tehnologija sa impulsnim optereenjima pokazala su da se energija eksplozije moe sa uspjehom koristiti u velikom broju procesa a naroito u slijedeoj vrsti procesa: obrada lima deformiranjem, volumno oblikovanje, zakivanje, kalibriranje, povrinsko otvrdnjavanje elemenata, sinterovanje, lijevanje pod tlakom, ienje odljevaka, platiranje, montaa, dobivanje sloenih oblika iz cijevi i dr.

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Od svih nabrojanih procesa najekonominiji je proces plastinog oblikovanja i on se moe izvriti na tri naina i to: - pomou zapaljivih plinskih mjeavina, - pomou baruta i - pomou brizantnih eksplozivnih sredstava.
25.1.2014

Slika 1. Alat za oblikovanje eksplozijom

Nove tehnologije oblikovanja

Osobine eksplozivnih tvari

Eksplozija je veoma brzi proces stvaranje toplotne energije, praen pojavom plinova pod tlakom veim od tlaka sredine u kojoj je eksplozija nastala. Uslijed razlike u tlakovima dolazi do irenja plinova stvorenih procesom eksplozije, pri emu se jedan dio energije pretvara u rad. Eksplozivnom tvari na temelju gornje definicije, naziva se neki kemijski spoj (ili homogena smjesa kemijskih spojeva) koje je u stanju da za vrlo kratko vrijeme razvije veliku koliinu plinova zagrijanih na visoku temperaturu. Danas se uglavnom razlikuju tri vrste eksplozija:
fizike, nuklearne, kemijske.

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

03

EKSPLOZIJA (DETONACIJA) OPIS I DEFINICIJA

a) Eksplozivno punjenje prije eksplozije

b) Eksplozivno punjenje tijekom eksplozije

Slika 2. Nastanak eksplozije Ovisno od naina kojim se dovodi energija aktiviranja, razlaganje eksplozivnih tvari moe se odvijati na tri naina: deflagracijom, termikim razlaganjem i detonacijom. 5

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Deflagracija
Pri deflagraciji eksplozivne tvari brzina kemijskog razlaganja je relativno niska (nekoliko centimetara do nekoliko metara u sekundi), a energija aktiviranja predaje se od sloja do sloja prenoenjem toplote. Da bi dolo do kemijskog razlaganja nekog spoja ili smjese spojeva potrebito je ispuniti odreene uvjete (proces kemijskog razlaganja mora se odvijati jako brzo, proces mora biti praen oslobaanjem toplinske energije i proces kemijske reakcije mora biti praen razvijanjem plinova).

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Termiko razlaganje
Sve su eksplozivne tvari podlone termikom razlaganju ovisno od temperature i vremena dranja na povienim temperaturama, a produkti razlaganja su razliiti od onih koji nastaju deflagracijom i detonacijom. Dok trinitrotoluen na 130 C poslije zagrijavanja do 100 sati ne pokazuje nikakve promjene, a estri duine kiseline se ve na normalnoj temperaturi veoma sporo razlau. To razlaganje se moe znaajno ubrzati povienjem temperature.

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Eksplozija (detonacija)
Eksplozija (detonacija) se javlja kada je brzina kemijskog razlaganja veoma visoka, eksplozivna tvar potpuno prelazi u plinovite produkte prije nego to je u stanju da izvri bilo kakav rad, a energija aktiviranja sa sloja na sloj prenosi se udarnim valom, koji se kree kroz eksploziv bre od brzine zvuka. Tlakovi koji se tom prigodom javljaju imaju izuzetno visoke vrijednosti i mogu se iskoristiti na vie naina. Bitna fizika razlika izmeu deflagracije i detonacije je u tome to se kod deflagracije nastali plinski produkti udaljavaju od povrine reakcijske zone, dok se pri detonaciji pribliavaju reakcijskoj zoni, poveavajui u njoj tlak koji moe prei 200.000 bara.

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Eksplozija (detonacija)
Brzina kemijskih razlaganja dostie pri detonaciji vrstih i tenih eksplozivnih punjenja vrijednosti od 1300 do 9300 m/s, a ovisi od kemijskog sastava, gustoe punjenja, koja se moe odrediti po metodi Dautrich, svjetlosnim ili optikim kronografom i elektronskim brojaem. Brzina detonacije i vrijednost tlaka mogu se izraziti izmeu ostalog slijedeim jednadbama:
= 64,6 2(2 1) pe=dVE2/4 (m/s) (bar) 9

Gdje je VE - brzina detonacije, pe - tlak detonacije, Q - specifina toplota eksplozije, d - gustoa punjenja i n = 1,17-1,28

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Tablica 1. Izbor esto koritenih eksploziva za eksplozivnu obradu metala

Gustoa g/cm3 1,5 1,4 1,4 1,4 0,8 1,59 1,45- 1,5

Naziv eksploziva

Brzina detonacije VD m/s 2200...6200 2500...5000 2700...5500 3000...5900 1875...2600 6900...7000 7290

Toplota eksplozije Q kJ/kg 4300 4290 4610 4940 3900 4543 6406

Volumen isparenja VS l/kg 804

Eksponent politrope n 1,25...2,34 1,31...1,98 1,34...2,07 1,38...2,13 1,20...1,37

25.1.2014

Gelatine- Donarit 2 Gelamon 22 Gelamon 30 Gelamon 40 Donarit 4 ( prah ) TNT ( livani ) Nitropenta ( Presov.)

685 768

2,50...2,53 2,27

10

Nove tehnologije oblikovanja

Odreivanje brzine detonacije

11

Slika 3. Ispitivanje brzine detonacije metoda Dautrich

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Odreivanje brzine detonacije

Proraun brzine Poslije detonacije izmjeri se udaljenost zareza od toke C (vidi sliku 3.) pa se iz toga izrauna traena brzina detonacije eksploziva prema slijedeoj jednadbi: =
25.1.2014

vL 2a

gdje je: VE - detonacijska brzina eksploziva koji se ispituje u m/s, L - mjerna duina eksplozivnog punjenja u mm, a - udaljenost mjesta sudara detonacijskih valova u mm, v - brzina detonacije standardnog detonacijskog tapina m/s. Ispitivanje se izvodi tri puta i kao rezultat uzima se prosjek sva tri ispitivanja.

12

Nove tehnologije oblikovanja

MEDIJ ZA PRIJENOS ENERGIJE KOD EKSPLOZIVNOG OBLIKOVANJA Tablica 2. Medij za prijenos energije Medij za prijenos energije
25.1.2014

Teni Voda elatin Ulje Istopljeni metal

vrsti Pijesak Metalne kugle Korund , ljaka Plastini granulat Snijeg, granulat leda Pijesak za oblikovanje Soli, guma, led, piljevina Pjena ili pjenasti materijali Materijali od staklenih vlakana

Plinovit Zrak

13

Nove tehnologije oblikovanja

Tablica 3. Jednadbe za izraunavanje tlaka kod eksplozije p=f(x)

Red br.
1 2 3 4 5 Autor Cole Cole Rudnai, Suzanszky Nawagin Cristophorow

Jednadba za izraunavanje
pw = a ( m1/3/x)b pw=0,070313,97ba(m1/3/x) pw=520(m1/3/x)1,28 pw =530(m1/3/x)1,09 pw =857(m1/2/x)0,71 pw =6800(rsp/x)1,95 pw =1550(rsp/x)1,13 pw =(100,6m1/3/x1,15)VD1/2 pw=(29,2m1/3/x) exp(0,108m1/3/x) pw = pw0(rsp/x)3 pw =a/X-b/X2+c/X3 pw=0,84m1/3/x+2,7(m1/3/x)2+7m/x3 pw =0,156Q/x3 pw =0,216Q/x2 pw =a(m1/3/x)b pw =aspbB(m1/3/x)3

Primjedbe a,b konstante eksp. ; m=150 kg TNT; x>15 m Eksploziv: Paxit; a=2,5104 za brizantne eksp. b=1,5 m=0,05...45kg X=0,5...150m Eksploziv: Trotil Eksplozivni kanap m=0,01 kg/m; m1/2/x=0,3..4kg/m x/r=1...5 (blisko poduje) x/r=7..1000(daleko podruje)

Medij za prijenos ener. Voda Zrak

Voda Voda

Voda
Voda 25.1.2014

7 8 9 10 11 12 13 14 15

Zrn Rjabinin Komir Cook Heinze Taylor Lin Obert, Duvall Schall

Voda Eksploziv:Trotil Blisko podruje punjenja adiabatsko irenje a,b,c konstante; X=(x/10)m1/3 m u kg; x u m; pw u 10-1 MPa sferino punjenje Cilindrino punjenje a,b empirijske kons. Ekspl:Amongelatine aspkonstanta ekspl. ; bB konstanta tla; Eksploziv: TNT; m=100kg,x=5..15m Voda Voda-Zrak Zrak Zrak Zrak Zrak Zeleni kamenac Pijesak

14

Nove tehnologije oblikovanja

Snay

Voda

Obradivost lima pri izvlaenju eksplozijom u vodi

Sposobnost nekih materijala da se uspjeno obrauju dubokim izvlaenjem predstavlja ispitivanje plastinih svojstava lima pri obradi na presama, time se bavilo dosta istraivaa i o tome postoji veliki broj publikacija i radova s velikim brojem podataka.

Metode za ocjenu obradivosti materijala pri visokobrzinskom oblikovanju jo nisu dovoljno razraene. Hidro eksplozivno izvlaenje moe da poslui za ocjenu plastinih sposobnosti lima kod ove grupe visokobrzinskih obrada.

15

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Obradivost lima pri izvlaenju eksplozijom u vodi Osnovni initelj koji odreuje sposobnost materijala pri dubokom izvlaenju je koeficijent izvlaenja ili kako se jo naziva u literaturi stupanj preoblikovanja, jer se pomou njega odreuje koliko puta je promjer vei od promjera aneta.
K D d1 D 1- 1 m e

Kod projektiranja tehnologije izvlaenja deformacije se mogu izraziti na slijedee naine:

D - d1 D
m d1 D

ln

D d1

16

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Obradivost lima pri izvlaenju eksplozijom u vodi

Stupanj deformacije moe se sa ostalim izrazima za deformaciju povezati relacijom:
1 m

Odnos promjera aneta i promjera platine se oznaava kao odnos izvlaenja (m) i rauna se po obrascu:

d1 D

K e

17

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

D - d1

K -1

e -1

Obradivost lima pri izvlaenju eksplozijom u vodi

Glavna logaritamska deformacija moe se izraziti slijedeim integralom:
R d R D ln ln r r1 d1
25.1.2014

i ako to poveemo sa ostalim veliinama dobijemo slijedei obrazac:

ln
D d1 ln(1 - ) lnm lnK

18

Nove tehnologije oblikovanja

Odreivanje graninog odnosa izvlaenja eksplozijom

Iz literature je poznato da je odreivanje graninog odnosa izvlaenja eksplozijom povezano s odreivanjem koliine eksploziva potrebite za potpuno izvlaenje.

Da bi objasnili da je za granian odnos izvlaenja potrebito samo jedna koliina eksploziva pa da doe do izvlaenja a bilo koja druga koliina i vrlo mala dovodi do razaranja ako je vea odnosno do nepotpunog izvlaenja ako je manja posluit e nam slijedei primjer iz literature. U ovom primjeru je vreno eksperimentalno ispitivanje na 0146 i Cu 99,5 i odreivan granini odnos izvlaenja.

19

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Odreivanje graninog odnosa izvlaenja eksplozijom

Rezultati dobiveni u ovom eksperimentu prikazani su na slici (4.1.) i slici (4.2.).

25.1.2014

20

Slika 4.1. Eksperimentalni rezultati prikazani grafiki za lim debljine 1,5 mm od 0146 i Cu 99,5.

Nove tehnologije oblikovanja

Odreivanje graninog odnosa izvlaenja eksplozijom

Slika 4.2. Eksperimentalni rezultati prikazani grafiki za lim debljine 3 mm od 0146 i Cu 99,5.

21

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Odreivanje graninog odnosa izvlaenja eksplozijom

Na osnovu rezultata se moe zakljuiti da je granini odnos izvlaenja eksplozijom u vodi manji u odnosu na granini odnos kod standardnih metoda. Granini odnos za elik u ovom sluaju je 1,65 a za bakar 1,75 i za prirodu ovakve tehnologije on je uglavnom zadovoljavajui. U ovome sluaju podruje II je podruje uspjene obrade. S poveanjem odnosa izvlaenja to podruje se suava i na kraju se svodi u jednu toku (P). Toka (P) predstavlja presjek granine gornje krive i donje krive i ona odgovara graninom odnosu izvlaenja.

22

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Odreivanje graninog odnosa izvlaenja eksplozijom

U koliko poveamo tu koliinu eksploziva i za vrlo malu koliinu doi emo u zonu III a to je zona razaranja odnosno ako smanjimo koliinu eksploziva doi emo u zonu I a to je zona gdje je nepotpuno izvlaenje. Takoer je utvreno da ovom tehnologijom izvlaenja da je manje tanjenje radnog predmeta u kritinim zonama izvlaenja nego kod klasinog izvlaenja.

23

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Ureaji za oblikovanje eksplozijom i primjena

Od svih naprijed nabrojanih procesa (slajd br. 2) najekonominiji je proces plastinog oblikovanja i on se moe izvriti na tri naina i to: - pomou zapaljivih plinskih mjeavina, - pomou baruta i - pomou brizantnih eksplozivnih sredstava.
Gorui plinovi kao izvor energije pri plastinom oblikovanju mogu se veoma uspjeno koristiti. Njihova primjena naroito se ogleda kod obrade lima od lako deformirajui metala i legura, gdje nisu potrebiti veliki tlakovi i brzine deformiranja. Kao najekonominiji pokazala se mjeavina kisika sa acetilenom, propan butan i prirodni plin (metan).
Velika prednost ovog naina je ta to se tlak na radnom predmetu moe mijenjati u irokom dijapazonu i maksimalni tlak postie se postupno, te rad je siguran i beuman.

24

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Ureaji za oblikovanje eksplozijom i primjena

Barut se takoer moe koristiti pri obradi plastinim deformiranjem, a njegovo iniciranje se vri kapislom. Prva istraivanja o primjeni velikih brzina deformiranja sprovedena su na strojevima konstruiranih na principu obine puke. U principu su to bili ekii sa veim brzinama pokretnih dijelova (malja). Tako se dolo do zakljuka da se za poveanje energije udara ide na ostvarivanje veih brzina pokretnih dijelova, a ne na poveanje mase istih. Na taj nain se izbjegavaju robusni strojevi, skupi temelji kao i skupa seizmika zatita.

S druge strane, kinetika energija je proporcionalna kvadratu brzine, pa se poveanjem brzine moe ostvariti mnogo vea energija sa relativno malom masom pokretnih dijelova. Da ne bi dolo do probijanja ili lokalne deformacije radnog predmeta, poradi razlijetanja barutnih zrna, najpogodnije je da se energija barutnih plinova prenese preko neke sredine.

25

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Ureaji za oblikovanje eksplozijom i primjena

Takav nain prikazan je na slici (5.) na kojoj je prikazan ureaj za reljefno oblikovanje. Kako se sa slike vidi ovdje se energija barutnih plinova poveava multiplikatorom to je kod reljefnog oblikovanja vrlo bitno.

26 Slika 5. Reljefno oblikovanje barutom

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Ureaji za oblikovanje eksplozijom i primjena

Glavni nedostatak ovog postupka sastoji se u tome to se eksplozija odvija u zatvorenom sustavu i gdje se zahtijeva hermetinost. vrstoa ureaja u kome se izvodi eksplozija predstavlja prepreku poradi postizanja velikih tlakova koji su potrebiti za vee radne predmete i tada ovakav postupak postaje neekonomian zbog skupe opreme.

27

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Ureaji za oblikovanje eksplozijom i primjena

Od svih postupaka najvei interes za praktinu primjenu ima proces izrade krupno gabaritnih predmeta iz visoko-otpornih materijala pomou brizantnih eksplozivnih sredstava. Oblikovanje eksplozijom gdje je eksploziv na odreenom odstojanju od radnog predmeta najee se koristi u praksi pri emu se prijenos energije moe izvriti na vie naina. Tlak koji se predaje radnom predmetu zavisi od vrste eksplozivnog sredstva, prijenosne sredine, mase eksploziva i rastojanja eksploziva i radnog predmeta.

28

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Ureaji za oblikovanje eksplozijom i primjena

Eksploziv se oblikuje u zavisnosti od konfiguracije radnih predmeta. Za platine koje se izvlae uzimaju se kugle, za proirivanje cijevi tapovi a za rezanje i udubljivanje raznih dijelova folije itd. Na slici (6.) prikazano je nekoliko naina izvedbi alata za oblikovanje metala (lima) eksplozijom

29

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Ureaji za oblikovanje eksplozijom i primjena

Slika 6. Izvedbe alata za oblikovanje eksplozijom

30

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Ureaji za oblikovanje eksplozijom i primjena

31 Slika 6. Izvedbe alata za oblikovanje eksplozijom

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Ureaji za oblikovanje eksplozijom i primjena

Alati mogu biti izraeni od najkvalitetnijih elika, livenog eljeza, betona, plastike, pa sve do leda (mjeavina vode i papira). Izbor materijala za alate ovisi od puno initelja kao to su: planirani broj proizvoda, optereenje, vrsta materijala za obradu, oblika gravure itd.

32

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Slika 7. Duboko vuenje eksplozijom

33

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Slika 8. Duboko vuenje eksplozijom u otvorenom alatu

34

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Slika 10. Izradci dubokog vuenja eksplozijom

35

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Analiza procesa oblikovanja eksplozijom

Udarni val i njegove veliine stanja

Za odreivanje veliina stanja vae sljedee pretpostavke: Za nestalni prirataj tlaka i gustoe udarnog vala , d ( p, ) / dt Udarni val ima proizvoljan oblik u prostoru i proizvoljno se iri u prostoru, kao to je prikazano na slici (b). Svaki vremenski trenutak (t1,t2, t3) je oznaen vlastitim veliinama trenutnog stanja, Vremenski trenutak t1 i t2 slika (b) trebali bi biti tako blizu, tako da strujnica ima zanemarivu zakrivljenost i da su na nju normalne povrine A2 i A3 dovoljno paralelne i ravne. Vrlo blisko rastojanje ovih povrina je mogue jer se pretpostavlja da je prirataj tlaka

36
slika 11 Udarni val i njegove veliine stanja

dp / dt

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Analiza procesa oblikovanja eksplozijom

37

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Analiza procesa oblikovanja eksplozijom

38

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Analiza procesa oblikovanja eksplozijom

39

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

KARAKTERISTIKE DUBOKOG IZVLAENJA POMOU EKSPLOZIJE

40

Slika 12. Klasifikacija initelja za izvlaenje lima eksplozijom - Ishikawa dijagram -

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

KARAKTERISTIKE DUBOKOG IZVLAENJA POMOU EKSPLOZIJE

1 - eksplozivno punjenje, 2 - radni predmet, 3 - dra lima, 4 - gumeni prsten, 5 -matrica za duboko vuenje, 6 - meuploa, 7 - crijevo pod tlakom i 8 - gumena podloga

Slika 13. Duboko vuenje lima eksplozijom

41

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

KARAKTERISTIKE DUBOKOG IZVLAENJA POMOU EKSPLOZIJE

Pri ovakvoj obradi lima potrebito je osigurati da udar na matricu bude to manji, a to se moe osigurati da se ispod matrice postavi guma (8) ili crijevo pod odreenim tlakom zraka kako bi udar bio to elastiniji.

42

Nove tehnologije oblikovanja

Ovako postavljen radni predmet na matricu s draem lima, u ovom sluaju potapa se u spremnik s vodom, gdje se vri eksplozija. U odreenim sluajevima mogue je spremnik staviti iznad radnog predmeta tako da se cijela matrica ne potapa u vodu. Prilikom eksplozije oslobaa se odreena koliina energije koja se predaje okolini.

25.1.2014

Proces dubokog vuenja lima eksplozijom moe se ostvariti na vie naina, ali karakteristian primjer je prikazan na slici (12). Na matricu (5) postavlja se radni predmet (2) na kome je postavljen dra lima (3). Iznad radnog predmeta na odreenoj visini R postavlja se eksploziv (1). Takoer se mora voditi rauna da se zadovolje odreeni uvjeti oko visine vodenog stupa H iznad eksploziva.

KARAKTERISTIKE DUBOKOG IZVLAENJA POMOU EKSPLOZIJE

Takva zrana zavjesa, prema istraivanjima u SAD, moe smanjiti naprezanje zidova spremnika i do 54%. Osnovne karakteristike ovog naina deformiranja sastoje se u pripremi eksploziva kao energije, kao i specifinog deformiranja radnog predmeta i prijenosa energije.

43

Nove tehnologije oblikovanja

Takoer, poradi smanjenja naprezanja u zidovima spremnika potrebito je osigurati zavjesu zraka po unutranjosti zidova spremnika, a isto se moe postii savijenim i na odreenim mjestima izbuenim crijevom (7) koje se nalazi pod tlakom zraka i postavljeno na dno spremnika. Pri potronji zraka od 4 m3/min stvara se zrana zavjesa gustoe od 0,23 m3/min na metar duine omotaa spremnika.

25.1.2014

KARAKTERISTIKE DUBOKOG IZVLAENJA POMOU EKSPLOZIJE

Osnovna karakteristika deformiranja lima eksplozivom je brzina deformiranja koja se kree od 100 do 300 m/s.

44

Nove tehnologije oblikovanja

Prijenosna sredina takoer dosta utjee na proces oblikovanja, a ista bi trebala da je jeftina, da bi se mogla koristiti vie puta i da je dostupna. Voda odgovara uveliko tim zahtjevima pa se ona i najee koristi u tim procesima. Koritenjem eksploziva, mogue je deformiranje niza materijala koji se klasinim metodama deformiranja na hladno teko obrauju. Takoer se i gabariti radnog predmeta stalno poveavaju.

25.1.2014

Veliki utjecaj ima i visina postavljanja eksplozivnog punjenja iznad radnog predmeta. Poveanjem visine poveava se i koliina eksploziva, a samim tim i drugi trokovi vezani za spremnik.

KARAKTERISTIKE DUBOKOG IZVLAENJA POMOU EKSPLOZIJE

Dakle, zrak je u svakom sluaju potrebito odstraniti iz matrice, a to se moe postii izvlaenjem zraka vakuum crpkom ili izradom otvora na matrici. Takoer je potrebito voditi rauna da se izmeu radnog predmeta i matrice stvori odgovarajue brtvljenje, a najpogodnije se izvodi gumenim prstenom (4) umetnutim u lijeb koji se nalazi na matrici.

45

Nove tehnologije oblikovanja

U takvim uvjetima zrak u matrici znatno utjee na proces obrade, pa ako bude "zatoen" ili se javlja nedovoljno izvueni radni predmet ili ispupenja u suprotnom smjeru, a mogue je poradi adijabatskog stlaivanja zraka da doe do njegovog naglog zagrijavanja i do pregorijevanja metalnih elemenata.

25.1.2014

KARAKTERISTIKE DUBOKOG IZVLAENJA POMOU EKSPLOZIJE

Potrebito je ostvariti odgovarajue podmazivanje dodirnih povrina matrice s radnim predmetom, a naroito povrina radijusa zaobljenja na matrici. Sprjeavanje stvaranja nabora na radnom predmetu predstavlja jedan od najvanijih i istodobno jedan od najtee rjeivih problema pri dubokom vuenju eksplozijom. Jedina mogunost za sada je dra lima kao kod klasinog izvlaenja, a to znai da e kod veih dimenzija radnog predmeta, gdje su potrebiti vei pritisci kod draa, konstrukcija biti izuzetno optereena, a to moe biti ozbiljan problem za daljnji razvoj ove tehnologije.

46

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

KARAKTERISTIKE DUBOKOG IZVLAENJA POMOU EKSPLOZIJE

Dra lima sa strane okrenut vodi potrebito je da bude sa zakoenim ivicama pod kutom od 45 iz razloga smanjenja utjecaja odbijenih valova od otre ivice na direktni udarni val. Kako bi se osigurao odreeni zazor izmeu lima i draa, dra bi trebao biti oslonjen na graninike. Veliina zazora izmeu lima i draa lima kree se od 815 % od debljine lima koji se obrauje. Vee vrijednosti se uzimaju za vee odnose dubokog vuenja.

47

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Neki od izradaka dobivenih dubokim vuenjem eksplozijom

48

Slika 13. Izradci dobiveni dubokim vuenjem eksplozijom

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Slika 14. Izgled alata za duboko vuenje eksplozijom

49

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Slika 15. Crte i po njemu uraen alat za duboko vuenje eksplozijom

50

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Slika 16. Izgled podnica dobivenih prethodnim alatom za duboko vuenje eksplozijom

51

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

Proraun i mjerenje brzine detonacije

Dautriche

VE

gdje je: VE - detonacijska brzina eksploziva koji se ispituje u m/s, L - mjerna duina eksplozivnog punjenja u mm, a - udaljenost mjesta sudara detonacijskih valova od ela ploe u mm, v - brzina detonacije standardnog detonacijskog tapina m/s.

vL 2a

Slika 18. Mjerenje brzine detonacije

52

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

53

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

54

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

55

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

56

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014

57

Nove tehnologije oblikovanja

25.1.2014