KOTANO-MIINA OTEENJA

PRELOMI KOSTIJU

kost ima visok stepen otpornosti na optereenje moe da podnese teret i 10 do 20 puta veci od TT (atlete, dizai tegova) ako je intenzitet mehanike sile koja djeluje na kost vei od granice elastinosti i izdrljivosti kosti, dolazi do prekida kotanog tkiva-preloma (frakture)

Kotane prelome izazivaju sile:

pritiska/kompresije savijanja/angulacije uvrtanja/rotacije istezanja/trakcije

Dejstvo sile je razliito u zavisnosti od oblika kosti:

duge kosti se lome poprenim, kosim i spiralnim prelomima u predjelu dijafize, a kosim i poprenim u predjelu epifize kockaste kosti - slijeganjem spongioznog kotanog tkiva avulzioni prelomi -izazvani upanjem (kada sila trakcije djeluje preko miica i ligamenata)

kominutivni prelom (kompresija se kombinuje sa savijanjem) fisure - nepotpuni prelomi - razdvajaju samo dio kosti prelom "Zelene grane" kod djece, periost je debeo i elastian, i pri prelomu ostaje sauvan

Pomjeranje fragmenata ili dislokacija

ad latus-po irini-fragmenti su se razmakli bono ad longitudinem (po duini) ad axin (kada fragmenti izmeu sebe stvore ugao, anguliraju) kombinovane dislokacije otvoreni prelom (ako je fragmentima oteena i koa)

Sila koja izaziva prelom kosti oteuje i meka tkiva, pa dovodi do:

kidanja fascije kidanja krvnih sudova kidanja nerava nagnjeenja

Simptomi preloma kosti:

Lokalni
- dolor (bol) - tumor (povean volumen tkiva usljed otoka i pomjeranja fragmenata) - calor (toplota) poviena lokalna temperatura na mjestu preloma - functio lesa - ometena i onemoguena funkcija - patoloka pokretljivost - krepitacije - hematom

Opti simptomi

- uzbuenje - bolovi - traumatski ok - mogunost iskrvarenja - poviena temperatura (zbog resorpcije produkata razorenog tkiva i krvi)

Zarastanje kosti:

faza hematoma inflamatorna faza resorptiuvna faza faza hrskavinog (mekog ) kalusa faza okotavanja faza konsolidacije (remodeliranja)-traje nekoliko mjeseci

Lijeenje kotanih preloma

Prelom je urgentno stanje i zahtijeva hitno lijeenje Otvoreni prelom - najurgentnije stanje

Cilj: Stvaranje optimalnih uslova da prelomljeno kotano tkivo i meka tkiva nesmetano, pravilno i brzo zarastu

Tok i kraj procesa zarastanja odreuju:

povoljni faktori dobar poloaj fragmenata sa to manjom dislokacijom malo oteenje mekih tkiva lokalizacija preloma na mjestu fizioloki dobre vaskularizacije dobra fiksacija fragmenata, ivotna dob (mladost) i dobro opte stanje zdravlja

nepovoljni faktori

- dislokacija - loa cirkulacija - velika razaranja mekih tkiva - lokalizacija na predjelu kompaktne kosti - labava fiksacija - infekcija mekih tkiva - starost i opte loe stanje zdravlja

Metode lijeenja

neoperativne

operativne

Da bi se postigao cilj, moraju biti obezbjeene:

1. repozicija (namjetanje fragmenata u normalan, fizioloki poloaj)

izvodi se u optoj anesteziji da bi se postigla potpuna relaksacija miia i izbjegla bolnost izvodi se odgovarajuim manevrima za svaku vrstu preloma

2. imobilizacija (obuhvata 2 susjedna zgloba u funkcionalnom poloaju)

izvodi se prije repozicije (pri ukazivanju prve pomoi i transportu) izvodi se nakon repozicije, najee gipsom gips za hodanje (po Sarmientu) visei gips (za prelom dijafize humerusa) gips - izma (za prelom potkoljenice) mideri (za prelome prljenova) ovratnici (za prelome cervikalnih prljenova)

Fizioloki poloaj - onaj u kojem su:

zglobovi oputeni, relaksirani zategnutost miia agonista i antagonista priblino jednaka zglobna ahura i ligamenti olabavljeni

- za kuk je to fleksija i addukcija - za koljeno fleksija - za skoni zglob plantarna fleksija - za lakat fleksija od 90 st.

Funkcionalni poloaj je onaj u kom cijeli ekstremitet najbolje funkcionie, ak i kad je zglob u tekoj kontrakturi ili ankilozi

Za rame

- abdukcija nadlaktice 40-45 st - fleksija do 15 st - pronacija 20 st.

Za lakat - fleksija 90 st - neutralni poloaj izmeu pro i supinacije

Za runi zglob - dorzifleksija 20 do 30 st - fleksija McPh. 70do 90 st - palac u opoziciji

Za kuk - fleksija 5 st - abdukcija 15 st neutralna rotacija

Za koljeno - fleksija 90 st

Fizikalno lijeenje preloma

za vrijeme imobilizacije

poinje odmah po postavljanju imobilizacije po principu "mobilizacija u imobilizaciji" aktiviranje svih miia izometrikim kontrakcijama aktivne vjebe pokretaa distalnih i proksimalnih segmenata vjebe snage vjebe disanja i relaksacije

Ovim programom se:

ubrzava resorpcija hematoma spreava stvaranje oiljaka spreava atrofija i fibroza miia odrava propriocepcija stimulie osteogeneza poboljava cirkulacija

Poslije imobilizacije:

nastavlja se rad na programu iz perioda imobilizacije poveava se obim pokreta (aktivne i potpomognute vjebe) vjebe sa progresivnim otporom vjebe snage i koordinacije hidrokineziterapija pokreti do granice bola savladavanje kontraktura istezanje skraenih miia foto, termo, elektro th. ortoze, rasteretni aparati

Komplikacije preloma -Javljaju se ukoliko postoje:

greke u lijeenju velika oteenja tkiva nepovoljni endogeni uslovi interkurentna oboljenja

Najee komplikacije su
Povrede krvnih sudova 1.Folkmanova (Volkmanova) kontraktura - nastaje zbog: direktne traume spazma arterija ake pritiska fragmenata na zid krvnog suda pritiska spolja, izazvanog poveskom ili imobilizacijom

Simptomi: bolovi parestezije otok prstiju lividna i hladna koa atrofija podlaktice i ake ogranienje pokreta slabljenje miine snage Terapija: analgetske struje, laser, ES, ortoze,potpomognute vjebe (to prije)

2. Odloeno (usporeno) stvaranje kalusa Uzroci:

fizioloki loe ishranjeno mjesto preloma (donja treina tibije, vrat femura) veliko oteenje mekih tkiva loa resorpcija lo hirurki rad infekcija ukoliko tkivo ne podnosi osteosintetski materijal totalna imobilizacija bez fizioterapije intermitentna metabolika oboljenja

Kliniki nalaz:

nefiksirani fragmenti nestabilnost pri funkciji distalnih segmenata povremeni bolovi na mjestu preloma povremeni otok na mjestu preloma RTG - vidljiva frakturna pukotina

3. Pseudoartroza - izostalo zarastanje i stvaranje lanog zgloba

Uzroci: isti kao kod odloenog stvaranja kalusa Kliniki znaci: oigledna pokretljivost fragmenata velika ogranienost funkcije deformacija na mjestu preloma poviena lokalna temperatura Terapija hirurka (ekstrafokalna fiksacija)

4. Prekomjerno stvaranje kalusa (Calus luxurians)

veliko vretenasto zadebljanje na mjestu preloma nastaje kao posljedica pretjerane aktivnosti periosta pri zarastanju uzrok je nepoznat

5. Avaskularna (aseptika) nekroza - nastaje kad jedan dio vee kosti ili cijela manja kost ostanu bez neophodne vaskularizacije

Uzroci: trauma (povreda nutritivnih krvnih sudova) ponovljena mikrotrauma infekcija

I faza izumiranje elija (dekalcifikacija) razmekavanje kosti i pojava zrnaste grae kotana arhitektura ouvana kotano tkivo djelimino nekrotizira kliniki znaci: otok, bol, ogranieni pokreti zgloba

II faza (faza deformacija) poetak revaskularizacije

stvaranje vaskularnog vezivnog tkiva u nekrotinoj kosti na mjestu izumrlih trabekula stvara se novo kotano tkivo (mekano i jo podlono deformacijama na pritisak) kost moe da se spljoti i da dobije nepravilan oblik kliniki simptomi su isti kao u fazi I, a hod veoma otean

RTG nalaz: - kost je mrljasta, bez trabekula, mutna i nekad cistina

III faza - faza restitucije:

traje nekoliko mjeseci graa kosti se pribliava normalnoj esto ostaje trajna deformacija kostiju kliniki simptomi se stiavaju (ostaje bol pri naporu) predilekciona mjesta za aseptiku nekrozu su: - glava femura ( caput femoris) - os lunatum - os naviculare - patela - talus

Lijeenje a) operativno b) konzervativno

imobilizacija u funkcionalnom poloaju motorna aktivnost imobilisane muskulature (izometrike i izotonike vjebe susjednih segmenata) u III fazi imobilizacija se skida

6. Algodistrofini sindrom -Sy. Sudeck

Sinonimi:kotana atrofija, kauzalgija, posttraumatska distrofija, bolna osteoporoza, refleksna simpatika distrofija jedna od najteih komplikacija preloma i drugih trauma lokomotornog aparata etiologija-nepoznata patofiziologija-nije sasvim razjanjena

Postoji opta saglasnost da je u pitanju dubok poremeaj vegetativne vazomotorne inervacije i reakcije simpatikusa

Klinika slika:

Koa je: blijeda ili crvena pojaane vlanosti ili suha poviene lokalne temperature

U ranoj fazi (do 3 mjeseca) prisutan je:

bol osjeaj arenja, peenja promjena boje promjena vlanosti otok bol koji se iri prema gore i dole

Distrofina faza (od 3mj. do 1 godine): otok perzistira koa suva, hladna, sjajna, blago lividna RTG - vidljivi znaci mrljaste osteoporoze

Atrofina faza (od 1g nadalje) atrofija svih tkiva teka kontraktura koa hladna, suha, atrofina RTG - trajna osteoporoza

Predispozicija za nastanak Sy. Sudeck prelom blizu zgloba osobe pod stresom depresivne, nervozne, ambiciozne osobe
Prevencija uklanjanje svih tetnih nadraaja koji mogu izazvati ili poveati bol tijesna ili preiroka imobilizacija loa repozicija rana mobilizacija

Terapija - najdelikatniji zadatak

Fizioterapija I faza-rana hiperalgina faza:

izbjegavati direktan dodir sa koom, osim TENS-a indirektno djelovati na ganglione simpatikusa (DD struje-DF 100 Hz, IF struje)

U II fazi:

lokalna aplikacija (doziranje ispod granice bola) laser, TENS, krioterapija kineziterapija (ispod granice bola) indirektna kineziterapija (vjebe svih slobodnih segmenata tokom akutne faze) U III fazi, po smirenju bolne faze:

fizioterapija kao i kod drugih slinih stanja (kontrakture, pareze itd...)

ARTROZE

degeneratvna oboljenja zglobova pogaa najaktivnije zglobove javljaju se u srednjoj i starijoj ivotnoj dobi lokalizacija-na mjestu najveeg pritiska

Uzroci:
a) lokalni mehaniko-statiko i dinamiko preoptereenje zgloba deformiteti povrede mikrotraume laksitet zgloba b) opti starenje poveanje tjelesne teine genetski faktori endokrini metaboliki

Preovladavaju promjene na hijalinoj hrskavici koja je oteena:

a) direktnom traumom (pri zglobnim prelomima) b) indirektno - traumatskim poremeajem vaskularizacije kod tekih povreda mekih tkiva zgloba pri: luksacijama distorzijama ili procesom aseptike nekroze subhondralne kosti sumacijama mikrotrauma prenaprezanjem svih struktura zgloba (vrhunski sportisti)

Kod oteenja hijaline hrskavice javljaju se slijedee promjene:

hrskavica je mutna,ukasta i vlaknasta mogu se javiti subhondralne ciste ogoljela kost sklerozira na bonim ivicama epifiza dolazi do kotane proliferacije (osteofiti) zglobna kapsula zadeblja ligamenti zadebljaju miii atrofiraju

U kasnoj fazi:

hrskavica iezava subhondralna kost sklerozira zglobni prostor se suava zglob postaje manje pokretljiv

Kliniki: bol zadebljanje hidrops ogranieni pokreti

Fizioterapija artroza
Ciljevi:

ouvati pokretljivost ouvati obim pokreta

smanjiti bolove

Primjenjuju se:

vjebe istezanja miia pokretaa zglobova vjebe istezanja susjednih segmenata vjebe snage miia vjebe korekcije kontraktura hidrokineziterapija masaa (manuelna, vibraciona) termoterapija elektroterapija ultrazvuk KTD magnetoterapija

OSTEOPOROZA

OSTEOPOROZA
Po definiciji WHO (SZO) - Svjetske zdravstvene organizacije: Osteoporoza je bolest koju karakterie niska kotana masa i mikroarhitekturalno propadanje kotanog tkiva koje vodi ka poveanju fragilnosti kosti i time poveava rizik od fraktura

Jedna od tri ene i jedan od 12 mukaraca u ivotnoj dobi preko 50 god pogoeni su osteoporozom
Tokom ivota kotana masa se mijenja kroz 3 faze: 1. rast 2. konsolidacija 3. gubitak

spori gubitak kotane mase poinje oko 40-e godine kod oba pola

poetni gubitak kosti je oko 0,3 do 0,5 % od maksimalne kotane mase godinje
ubrzani postmenopauzalni gubitak kosti kod ena(gubitak i do 5-6% godinje) tokom prve tri godine nakon menopauze gubitak od 15 % ukupni ivotni gubitak do 30-40 % kotane mase

Klasifikacija osteoporoze
a) primarna :

95% pacijenata sa osteoporozom ene poveana aktivnost osteoklasta vezana za hormonsku funkciju (estrogeni)

b) sekundarna:

oba pola smanjena aktivnost osteoblasta

Faktori rizika za osteoporozu:

enski pol ivotna dob rasa (bijela i uta) porodina anmneza niska maksimalna kotana masa rana menopauza hipogonadizam fizika neaktivnost niska tjelesna teina vrhunski sport (prekomjerni trening, nedovoljna ishrana) loa ishrana puenje konzumacija alkohola u veim koliinama konzumacija vee koliine kafe (kofein) dugotrajna imobilizacija zbog bolesti i povrede

Faktori rizika za sekundarnu osteoporozu (20% ena i 40% mukaraca):

endokrini poremeaji ( tireotoksikoza, hiperparatireoidizam, Cushingov sindrom) reumatske bolesti gastrointestinalni poremeaji (malapsorpcija, resekcija eluca, bolesti jetre)

maligne bolesti
neki lijekovi (kortikosteroidi, heparin)

Klinike manifestacije osteoporoze:

kliniki tiha bolest manifestna esto postaje kada dodje do preloma prelomi se dogaaju najee u podruju kime, kuka i runog zgloba prognoza: 50% pacijenata sa prelomom kuka vie ne hoda 25 % umire unutar 18 mjeseci

Dijagnostika osteoporoze:

RTG (kasna, gubitak kosti je ve 25-30%) ultrazvuk (skrining)

osteodenzitometrija
pretrage krvi (jonogram, kotani markeri)

Prevencija i terapija osteoporoze:

primarna prevencija (kod mladih ena) sekundarna prevencija (u pre i perimenopauzalnom periodu, kod visokorizinih grupa) tercijarne mjere: kod pacijenata sa simptomima

Fizioterapija kod pacijenata sa osteoporozom

Kod kojih osoba se provodi fizioterapija? 1.osobe sa normalnom kotanom masom u cilju smanjenja rizika i osobe sa lakim gubitkom kotane mase (osteopenija) 2.osobe sa klinikom dijagnozom osteoporoze bez preloma u anamnezi 3.osobe sa uznapredovalim promjenama kosti koje su najee ve imale neki prelom

Prije poetka terapije ocjenjuje se : visina teina pokretljivost grudnog koa cerviko torakalni deformiteti pokretljivost lumbalne kime ocjena snage i izdrljivosti ocjena balansa funkcionalna ocjena ocjena bola

1.Tretman preventivne grupe i grupe sa osteopenijom

Program vjebi : aerobne vjebe (skakanje i tranje) aerobne vjebe (hodanje, ples) trening snage (kod mladih osoba koje vie sjede) svi programi vjebi poinju od niskog (lakog) nivoa, sa postepenim poveanjem intenziteta Mjere opreza: kod osoba koje pate od bolesti zglobova i kime kod osoba koje ne mogu pravilno da izvedu vjebu kod osoba sa problemima karlinog dna

2. Tretman grupe sa osteoporozom bez preloma Ciljevi :

odrati snagu kosti sprijeiti prelome poboljati miinu snagu, balans i kondiciju poboljati posturu poboljati psiholoko stanje edukovati pacijente smanjiti padove

Program vjebi :

ciljane miine grupe (miii kuka, kvadriceps, fleksori stopala) koje su usmjerene na kosti sa najvie zahvaene osteoporozom

vjebe sa optereenjem tjelesnom teinom ( sa osloncem) koje su usmjerene na optereenje kostiju najvie zahvaenih osteoporozom (kima, kuk, ruje)
vjebe primjeniti progresivno (od niskog nivoa postepeno poveevati intenzitet) uporedo primjeniti dijetetski reim I medikamentoznu terapiju

Mjere opreza-izbjegavati :

fleksiju trupa pokrete rotacije(torzije) trupa podizanje tereta

3. Grupa sa tekim kotanim promjenama i prelomom Ciljevi:

smanjenjenje padova prevencija buduih preloma balans/ koordinacija poveanje miine snage, elastinosti, korekcija posture reedukacija hoda psiholoka podrka kontrola/ smanjenje bola

Program vjebi:

poeti sa vjebama vrlo niskog intenziteta za trening snage koristiti vrlo kratke krake poluge tereta ili otpor teine tijela vjebe (ukoliko su pacijentu teke na strunjai) da se izvode u vodi, uz postepeno poveanje otpora svi programi vjebi treba da budu progresivni,u smislu poveanja intenziteta ostale fizikalne procedure (hidroterapija,TENS, relaksacija, masaa, magnet, ES za ekstenzore kime) edukacija pacijenata (nain ivota, dijetetski reim, mjere samopomoi, zatitni poloaji, vjebe u zajednici itd... )

Mjere opreza: ne raditi vjebe visokog intenziteta

VERTEBRALNI BOLNI SINDROMI

VERTEBRALNI BOLNI SINDROMI

Anatomija i biomehanika kime Kimu ine:

kotane strukture - prljenovi mekotkivne strukture - diskovi, ligamenti, miii nervne strukture - kimena modina, nervni korjenovi, spinalni nervi kime

KIMA (columna vertebralis) uplji kotani organ koji ini osnovu tijela Sastoji se od 33 ili 34 prljena (vertebrae) i to: 7 vratnih (cervikalnih) 12 grudnih (torakalnih) 5 slabinskih (lumbalnih) 5 krstanih (sakralnih) 4 ili 5 trtinih (kokcigealnih)

Svaki prljen se sastoji od :

trupa (graen je od spuvastog kotanog tkiva koje na krajevima prelazi u kompaktno) luka (arcus vertebrae) nadovezuje se prema nazad na trup, luk poinje korijenima (pediculus arcus vertebrae)

nastavaka

Nastavci:
-iljasti nastavci (processus spinosus) kao zavreci lukova, tre prema nazad -popreni nastavci (processus transversus) usmjereni lateralno

-dva gornja (processus articulares superiores) zglobna nastavka -dva donja (processus articulares inferiores) zglobna nastavka sa zglobnim plohama za zglob sa susjednim prljenima

otvori prljenova (foramen vertebrale) postavljeni jedan iznad drugog tvore kanal (canalis vertebralis) u kom je smjetena kimena modina pojedine grupe prljenova imaju posebne osobine po kojima se i razlikuju

Fizioloke krivine Vratna lordoza Grudna kifoza

Slabinska lordoza
Krstana kifoza Blaga grudna dekstroskolioza

Stabilizirajui sistem kime

a) pasivni ine tijela prljenova apofizni zglobovi zglobna kapsula ligamenti pasivna tenzija miia b) aktivni aktivni stabilizirajui sistem miia

Dinamiki vertebralni segment (pokretna jedinica kime) ine ga:

dva susjedna prljena 3 intervertebralna zgloba (diskalni i 2 fasetna ) meka tkiva diskusa, uzduni ligamenti kapsula fasetnih zglobova

Prednji dio dinamikog vertebralnog segmenta omoguava: prenoenje optereenja apsorpciju udara pokretljivost u svim segmentima Zadnji dio dinamikog vertebralnog segmenta: titi kimenu modinu Usmjerava i ograniava pokrete

trupovi prljenova su meusobno povezani meuprljenskom ploom - discus intervertebralis i prednjim i zadnjim vezama (ligamentima)

intervertebralni zglob je fibro/ kartilaginozni zglob

Intervertebralni disk je bikonveksna hrskavina ploa, sastavljena od:

anulus fibrosusa nucleus pulposusa

Pokreti u intervertebralnom zglobu

Fleksija

nucleus pulposus ide prema nazad

prednja vlakna anulusa su komprimovana

zadnja vlakna anulusa su istegnuta

Ekstenzija

nucleus pulposus ide prema naprijed

prednja vlakna anulusa istegnuta zadnja vlakna anulusa komprimovana

Rotacija

nucleus pulposus ide ka suprotnoj strani vlakna anulusa su pod djelovanjem sile smicanja

Apofizni (fasetni) zglob je sinovijalni zglob Sastoji se od : zglobne povrine gornjeg zglobnog nastavka donjeg prljena zglobne povrine zglobnog nastavka gornjeg prljena
Pokreti: fleksija, ekstenzija, laterofleksija, rotacija

Degenerativne promjene dinamikog vertebralnog segmenta Dogaaju se u 3 faze: 1. degeneracija intervertebralnog diska biohemijske i biofizike promjene u disku 2. migracija nukleusafragmenti nukleusa ulaze u fisure anulusa 3. fibroza i regresija diska

VERTEBRALNI bolni sindrom

skup simptoma i znakova vezanih za kimu bol sa ili bez iradijacije razliita etiologija najei uzrok su degenerativne promjene kime

Simptomi: lokalni udaljeni bez simptoma ( u 30 do 35 % sluajeva )

Fizoterapija vertebralnih bolnih sy.

fizikalni modalitet spiralna trakcija spinalna mobilizacija i manipulacije spinalne ortoze stabilizacija edukacija bolesnika

CERVIKALNI bolni sindrom

cervikalna kima ima anatomske specifinosti prvi i drugi vratni prljenovi se razlikuju od ostalih prljenova imaju unkovertebralne zglobove (od C2 do C7) na poprenim nastavcima imaju otvore za prolaz a. vertebralis i simpatikih nerava

Bolesti i stanja praena bolovima u vratu

degenerativne promjene vratne kime (diskartroza,hernia diska, spondilartroza, unkartroza, spinalna stenoza) upalne promjene vratne kime (RA, ankilozantni spondilitis) povrede vratne kime (distorzije, hiperekstenzione povrede vrata) miofascijalni sindrom

Pregled pacijenata sa cervikalnim sindromom analiza hoda analiza posture poloaj glave krivine kime pokreti glave spazam i bolna osjetljivost miia vrata pregled gornjih ekstremiteta

Klinika slika cervikalnog sindroma

Lokalni simptomi i znaci:

bol miini spazam ogranieni pokreti krepitacije

udaljeni simptomi i znaci (radikularni) -Senzitivni ( bolovi, parestezije) -Motorni ( slabost, hipotonija, hipotrofija miia

vertebrobazilarni i simpatiki

Fizioterapija cervikalnog sindroma

Ciljevi: smirenje bola smanjenje miinog spazma uspostavljanje normalne pokretljivosti poveanje snage i izdrljivosti miia prevencija recidiva

a) u akutnoj fazi

mirovanje (imobilizacija) fizikalna terapija (krioterapija, blaga toplota) blage izometrike kontrakcije (svih grupa miia vrata) relaksacija pendularna mobilizacija na distanci (pokreti torakalne kime, ramenog pojasa, respiratorni pokreti) "buenje miia"(pokreti oiju) edukacija o zatitnim poloajima

b) u subakutnoj fazi

postupna mobilizacija vrata i ramena bezbolne izometrike kontrakcije u razliitim sektorima (kontrakcija / oputanje) uz manuelni otpor mobilizacija na distanci vjebe istezanja (trapezius, sternocleidomastoideus ) fizikalna terapija (analgetska, antiinflamatorna, blaga toplota)

c) u hroninoj fazi

fizikalna terapija (masaa, UZ, toplota, balneo) uspostavljanje pokretljivosti vratne kime (pasivno/aktivno) jaanje miia (vrata, skapularne i periskapularne regije, GE) vjebe snage, izdrljivosti vjebe relaksacije posturalna korekcija koordinacija miia vrata, trupa i GE edukacija pacijenata

LUMBALNI bolni sindrom Etiologija: degenerativna oboljenja kimenog stuba statiki poremeaji povrede kimenog stuba kongenitalni poremeaji kimenog stuba oboljenja kimenog stuba (upalna, metabolika, infektivna, tumori)

Klinika slika lokalni simptomi i znaci (vezani za kimu) udaljeni simptomi i znaci (vezani za iritaciju spinalnih korjenova)
Kliniki oblici lumbalnog sindroma akutni lumbalni sindrom hronini lumbalni sindrom postoperativna stanja (stanja nakon opercije discus herniae, spondilodeze)

Pregled pacijenata sa lumbalnim sindromom

HOD (antalgian, peronealan, mogunost hoda na prstima i petama ) POSTURA (nagib karlice, krivine kime u sagitalnoj i frontalnoj ravnini, duina DE) POKRETI kime i kukova MIINI STATUS

-bolna osjetljivost i spazam -hipotonija, hipotrofija (trbuni, leni, glutealni,kvadriceps, zadnja loa natkoljenice, miii pokretai stopala i prstiju) -skraenje (PVM, illiopsoas, zadnja loa natkoljenice) -snaga (MMT)

NEUROLOKI STATUS

Ciljevi fizioterapije u razliitim fazama lumbalnog sy.

U akutnoj fazi Ciljevi:

ublaiti i otkloniti bol zatititi kimu (edukacija o zatitnim poloajima)

Fizioterapija:

mirovanje u antalginom poloaju (to krae) fizikalna terapija (analgetska) kineziterapija aktivna kontrolisana mobilizacija susjednih segmenata (fleksija DE) statike kontrakcije trbunih miia

U subakutnoj fazi
Ciljevi: postepeno vraanje dnevnim aktivnostima (uz mjere zatite kime) Fizioterapija:

vjebe relaksacije, hidrokineziterapija, fizikalna th. fiksacija lumbalne regije (lumboplelvina reedukacija) jaanje trbune, glutealne, lene muskulature edukacija o zatitnim poloajima kineziterapija ev. motornog deficita (peroneus, tibialis) stajanje i hod

U hroninoj fazi
Ciljevi:

funkcionalno poboljanje spreavanje recidiva odravanje snage, izdrljivosti i elastinosti miia trupa i ekstremiteta usavravanje nauenih poloaja, pokreta mjere zatite kime u svakodnevnom ivotu (edukacija pacijenata)

Fizioterapija u hroninoj fazi:

vjebe elastinosti (istezanje skraenih miia) vjebe jaanja (snaga, izdrljivost) miia "prirodnog korzeta" posturalne vjebe vjebe miine koordinacije vjebe relaksacije opte kondicioniranje uvjebavanje fizikih aktivnosti (uz zatitu kime tokom aktivnosti)

Edukacija pacijenata sa lumbalnim sindromom se provodi: a) tokom individualnog tretmana b) kroz "kolu lea
kola lea se sastoji od: teoretskih predavanja, informacija o uzrocima, grai kime, nainima lijeenja, mjerama samopomoi uenja vjebi uenja zatitnih poloaja i pokreta uenja relaksacije

Fizioterapija nakon operativnog lijeenja diskus hernije

U I sedmici:

njega (poloaj u krevetu, okretanje u bloku) uenje srednjeg poloaja (nagib karlice) statiko jaanje miia (gluteusi, abdominalni, spinalni, kvadriceps) mobilizacija distalnih segmenata respiratorne vjebe ustajanje iz leeeg poloaja

U II sedmici:
ustajanje iz leeeg u stojei poloaj (ne sjedenje!!!)

uenje tehnika fiksacije lumbalne regije poetak jaanja abdominalnih miia (uz fiksaciju lumbalne regije)

U III i IV sedmici : progresija ka kineziterapijskom programu kakav se primjenjuje u subakutnoj fazi lumbalnog sy.
Od IV do VIII sedmice nakon operacije i dalje kineziterapijski program koji odgovara programu u subakutnoj fazi lumbalnog sy. uz opreznu progresiju Dva mjeseca nakon operacije moe se primjeniti kompletan program kineziterapije za hronini lumbalni sy.

Fizioterapijski program zavisi od:

stepena oteenja tkiva uslijed kompresije vrste operacije patologije kime (artroza) opteg stanja pacijenta

uslova za rehabilitaciju
stava neurohirurga

BOLNI SINDROMI MEKIH TKIVA

BOLNI SINDROMI MEKIH TKIVA

A.LOKALNI -bursitis -tenosynovitis -entezopatije B.REGIONALNI -miofacijalni bolni sindrom -kompleksni regionalni bolni sindrom C.GENERALIZOVANI -sindrom fibromialgije -sindrom hroninog umora

MIINI BOLNI SINDROMI

1.Miogeloze 2.Fibrozitis 3.Miofascijalni bol Fiziologija miinog bola

mehanizam miinog bola nije dovoljno razjanjen stimulus za bol je mehaniko oteenje vezivnog tkiva oko miinih elija ili hemijske promjene sredine

Karakteristike bola:

difuzan je ima predvidljivu distribuciju za odreeni mii ima segmentnu distribuciju (miotomsku) stimulus moe izazvati bol koji se iri na vie segmenata bol se osjea kao duboki pretpostavka: bol iz miia i dubokih struktura putuju istim putem u CNS-u

1.Miogeloze

otvrdnua ili noduli u bolnim miiima otkrivaju se palpacijom hipoteza koloidnog stanja citoplazme miia

Dananji pojam miogeloze: lokalizovani miini bol u nejasno definisanim patolokim oblastima u miiu(bolne take ili noduli) Terapija:masaa sa ciljem razbijanjaotvrdnua

2. Fibrozitis

vanzglobni reumatizam kao poremeaj vezivnog tkiva, a ne miia noduli su: - proizvod inflamacije u vezivnom tkivu (edem i eksudat) - hipertonus ili spazam uslijed neuromiine disfunkcije nolne take esto na tipinim mjestima za nodule biopsija opipljivih nodula: normalno tkivo

3.Miofascijalni bolni sindromi

Simons (1999)-Dg kriterijumi: regionalni tjelesni bol i ukoenost ogranieni pokreti pogoenog miia trigger points(bolne take koje izazivaju bol u udaljenim regijama) zategnute trake lokalna reakcija u vidu kontrakcije (twichreakcija) povlaenje simptoma nakon anestezije trigger take"

Koncept miofascijalnog bola

"spazam" miia hiperaktivnost miia uzrokovana povredom (esto neznatnom) psihikim faktorima,itd...

bol spazam bol

zacarani krug

"Trigger points

bolne take koje izazivaju bol u udaljenim regijama Lociraju se palpacijom oputenog miia koji je pasivno istegnut take<1 cm2 patofiziologija: nije u potpunosti razjasnjena ( disfunkcija motorne ploe? uloga neuromiinog vretena? )

"Zategnute trake"

grupa skraenih miinih vlakana Trigger points se nalaze u zategnutim trakama trake se palpiraju klizanjem koe i potkonog tkiva u odnosu na vlakna miia palpacijom du trake nae se najbolnija taka- trigger point

Patofiziologija miofascijalnih bolnih sindroma

Hipoteza(Traveli i Simons): Akutno miino naprezanje Oteenje miia u lokalizovanoj oblasti Naruavanje integriteta sakroplazmatskog retikuluma Oslobaanje Ca jona Odravanje kontrakcije Poveano naprezanje miia Oslobaanje Ca jona, itd. (+ troenje ATP)

Popratne pojave miofascijalnih bolnih sy.:

poremeaj sna (neokrepljujui san)-60-90% umor -75-100% ukoenost-75-90% kognitivna disfunkcija emocionalni distres (depresija-40-70%) Bolnost konog nabora tenzione glavobolje-45-75% parestezije sindrom iritabilnog kolona-35-50%

Fizioterapija miofascijalnih bolnih sindroma i fibromialgija

1.

Terapija motorne disfunkcije - ublaavanje bola - uspostavljanje obima pokreta - uspostavljanje normalne neuromiine funkcije - opte kondicioniranje Lokalna terapija Eliminacija doprinoseih faktora (lo san, loa postura, stres, radno mjesto)

2.

3.

primjena toplote streing relaksacija biofidbek trening (normalan tonus u mirovanju, odsustvo kokontrakcije agonista i antagonista) aerobno kondicioniranje Spray and strech (produeno istezanje miia) laser, UZ, magneto-terapija lokalne infiltracije edukacija pacijenta

Generalizovani sindrom prekomjerne upotrebe

povreda uslijed prekomjerne upotrebe ("overuse injury","repetitive strain injuryRSI)

i kod dobro utreniranih miia uslijed repetitivne upotrebe miia

uzrok:mikrotrauma koja prevazilazi sposobnost miia za oporavak

Sindrom prekomjerne upotrebe-uzroci

prekomjerna kontrakcija proksimalnih stabilizatora koja nije u skladu sa preciznim pokretima distalnih segmenata kombinacija psihikog stresa i preciznih pokreta nedostatak koordinacije pokreta i kokontrakcija agonista-antagonista ekscentrini rad (mali broj angaovanih miinih vlakana-velika optereenja)