Wykad nr 6

AKTYWA PIENINE

Przez aktywa pienine rozumie si:

krajowe rodki patnicze,
waluty obce i dewizy,
inne aktywa pienine.
Aktywa (rodki) pienine wystpuj jako:
gotwka w kasie jednostki gospodarczej,
rodki pienine na rachunkach bankowych,
inne rodki pienine, w tym rodki pienine w
drodze oraz majce zarazem charakter pieninych
krtkoterminowych papierw wartociowych (czeki i
weksle obce), patne w terminie do 3 miesicy.

Obrt gotwkowy polega na przyjmowaniu i wypacaniu

gotwki, czeku gotwkowego bd przekazu.
Obrt bezgotwkowy polega na regulowaniu rozrachunkw
pomidzy jednostkami gospodarczymi za porednictwem i pod
kontrol banku.

RODKI PIENINE W KASIE

OBRT GOTWKOWY

Wypaty gotwki nastpuj na podstawie rozchodowych

dowodw kasowych, ktrymi s:
rdowe dowody wypat z kasy, np. faktury (rachunki),
listy wypat wynagrodze, dowody wpat na rachunki
bankowe (potwierdzone stemplem bankowym),
zastpcze wasne dowody wypat gotwki, jeeli wypata
nie moe by udokumentowana rdowym dowodem
kasowym. Zastpczy dowd wypaty gotwki z kasy to Kasa
wypaci KW.
4

Wszystkie wpaty i wypaty gotwki z kasy, odpowiednio

udokumentowane, s na bieco wpisywane do raportu
kasowego.
Raport kasowy obejmuje tre operacji gospodarczych oraz
dokonane na ich podstawie wpaty i wypaty, czne obroty
oraz saldo pocztkowe i kocowe gotwki.

Rachunek bankowy

Rozrachunki
z pracownikami

Kasa
1

Rozrachunki z odbiorcami
4

Rozrachunki z dostawcami
5

Sprzeda

Koszty
6

Rozliczenie niedoborw,
szkd i nadwyek
8

9
6

RODKI PIENINE W BANKU I ROZLICZENIA ZA

POREDNICTWEM BANKU
Za porednictwem bankw s przeprowadzane rozliczenia pienine midzy stronami
rozliczenia, jeeli przynajmniej jedna strona rozliczenia posiada rachunek bankowy.
Czek gotwkowy stanowi dyspozycj wystawcy czeku do wypaty z jego rachunku
kwoty, na ktr opiewa czek, jego okazicielowi.
Rozliczenia bezgotwkowe dokonuje si w formie polecenia przelewu, czeku
rozrachunkowego oraz innych form, np. akredytywy, kart patniczych, rozlicze
saldami, rozlicze planowych.
Polecenie przelewu jest dyspozycja zoon do banku przez dunika przekazania
rodkw pieninych z jego rachunku bankowego na rachunek wierzyciela.
Czek rozrachunkowy w odrnieniu od czeku gotwkowego jest dyspozycj zoon
przez dunika przekazania rodkw pieninych z jego rachunku w kwocie ujtej w
czeku na rachunek wierzyciela.
Akredytyw otwiera zakupujcy dobro (importer) na rzecz dostarczajcego dobro
(eksportera). Bank importera dokonuje realizacji akredytywy po zoeniu dokumentw
realizacji dostawy przez eksportera.
Karty patnicze
Rozliczenie saldami polega na okresowym rozliczeniu salda nalenoci i zobowiza
z danym kontrahentem.
Rozliczenia planowe znajduj zastosowanie przy rozliczeniu dostaw realizowanych
wedug harmonogramu dostaw i zapaty za nie.
7

Rozrachunki z odbiorcami
Rachunek bankowy
i dostawcami

Kasa
1
2

3
4
Kredyty bankowe
5
6

Przykad
Jednostka X na pocztek okresu sprawozdawczego wykazuje
stan rodkw pieninych w banku 1000.

Operacje gospodarcze:
1. Pobrano z banku do kasy
200
2.Uregulowano zobowizanie z tytuu podatku dochodowego 800
3.Spacono zobowizanie wobec dostawcy
z wykorzystanego na ten cel kredytu bankowego
900
4.Otrzymano nalene od odbiorcy rodki pienine
na rachunek bankowy
300
Dokonajmy porwnawczo ksigowa wedug dwch wariantw:
I wariant: prowadzi si dwa odrbne konta bankowe Rachunek
bankowy" i Kredyty bankowe",
II wariant: prowadzi si jedno wsplne konto dla rozrachunkw z
bankiem Rachunek biecy".
9

Wariant I
Rachunek bankowy
Kasa
(Sp) 1 000 200 (1) (1) 200
(3a) 900
800 (2)
(4) 300
900 (3b)
2 200 1 900
300 (Sk)
2 200 2 200

Zobowizania
(3b) 900
X

Rachunki
publicznoprawne
(2)
800

Nalenoci
300 (4)

Kredyty bankowe
900 (3a)
900
Sk 900
900
900
Fragment bilansu

Aktywa
rodki pienine w banku

300

Pasywa
Kredyty bankowe

900

10

Wariant II
Rachunki

Rachunek biecy

Kasa

(Sp) 1 000

200 (1) (1) 200

(4)

800 (2)

300

900 (3)
1 300

1 900

publicznoprawne
(2) 800

Zobowizania
(3) 900

Nalenoci
X

300 (4)

(Sk) 600
1 900 1 900
Fragment Bilansu
Aktywa

Pasywa
Kredyty bankowe

600

11

INNE RODKI PIENINE

Do innych rodkw pieninych zaliczamy:

rodki pienine w drodze,
czeki i weksle obce,
lokaty bankowe terminowe (do 3 miesicy).

12

rodki pienine w drodze

Kasa

Inne rodki pienine

1

Rachunek bankowy
2

13

CZEKI

Czek jest pisemnym poleceniem wystawcy wypacenia przez

bank okrelonej sumy pieninej z jego rachunku bankowego
okazicielowi czeku, lub okrelonej osobie podanej na czeku.

Wystawca za pomoc czeku rozporzdza rodkami

pieninymi ulokowanymi na jego koncie w banku.

14

Dokument, jakim jest czek, powinien zawiera nastpujce

skadniki niezbdne dla jego wanoci:
nazw czek w samym tekcie dokumentu, w jzyku jego
wystawienia (w niektrych krajach wymg ten nie jest
konieczny);
bezwarunkowe polecenie zapacenia oznaczonej sumy
pieninej;
nazwisko osoby, ktra ma zapaci kwot pienin, na ktr
opiewa czek, a wic trasata czeku (bank);
oznaczenie miejsca patnoci;
dat i miejsce wystawienia;
podpis wystawcy czeku.
15

Ze wzgldu na wystawc czeki dzieli si na:

czeki bankowe,
czeki bankierskie,
czeki skarbowe,
czeki zakrelone,
czeki podrnicze

Z punktu widzenia formy czekw rozrnia si:

czeki imienne,
czeki na okaziciela.
Na podstawie warunkw realizacji czekw dzieli si je na:
czeki nie potwierdzone,
czeki potwierdzone.

16

rda prawa czekowego s:

1) ustawa z 28 kwietnia 1936 roku Prawo czekowe (Dz. U. RP. Nr 37,
poz. 283 z pniejszymi zmianami).
2) kodeks cywilny, szczeglnie art. 9211-92116 (o przekazie i papierach
wartociowych);
3) kodeks postpowania cywilnego, w szczeglnoci art. 480-505 (o
postpowaniu nakazowym i upominawczym);
4) ustawa z 31 stycznia 1989 roku Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 1992 roku
Nr 72, pozycja 359 z pniejszymi zmianami);
5) zarzdzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego dnia 11 grudnia
1992 roku w sprawie form i trybu przeprowadzania rozlicze
pieninych za porednictwem bankw (M. P. Nr 27, pozycja 293);
6) zarzdzenie Prezesa NBP z dnia 11 sierpnia 1989 roku w sprawie
oglnych warunkw otwierania i prowadzenia rachunkw bankowych
w celu przechowywania rodkw pieninych i przeprowadzenia
rozlicze oraz uchylenia obowizkw dotyczcych prowadzenia
rachunkw podstawowego i pomocniczego (M. P. Nr 27, pozycja 218).

17

Czeki penione funkcje:

funkcja instrumentu rozlicze,
funkcja gwarancyjna,
funkcja ochronna,
funkcja kredytowa.

18

Ewidencja czekw wasnych u wystawcy:

Rachunek bankowy

Kasa

Rozrachunki

Zobowizania czekowe
2

19

Ewidencja czekw obcych u jej posiadacza:

Rozrachunki

Inne rodki pienine

1
2

Kasa

Rachunek bankowy
3

20

WEKSLE

Weksel jest papierem wartociowym o okrelonej

dokadnie
przez prawo wekslowe formie, w ktrym
wystawca weksla lub osoba przez niego wskazana jest
bezwarunkowo zobowizana do zapaty okrelonej osobie, w
ustalonym miejscu i terminie, sumy pieninej zapisanej na
wekslu.

21

rda prawa wekslowego ::

- ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 roku prawo wekslowe (Dz. U. z dnia 11 maja 1936
roku Nr 37, pozycja 282)
Inne akty normatywne:
- rozporzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 19 listopada 1936 roku o niszczeniu
odpisw protestw, weksli i czekw (Dz. U. Nr 90, pozycja 625)
- rozporzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 23 marca 1955 roku o prowadzeniu
ksig i przechowywaniu akt notarialnych (Dz. U. Nr 27, pozycja 101, zm. Dz. U. z
1979 roku Nr 3, pozycja 11)
- rozporzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 6 grudnia 1975 roku w sprawie
okresw przechowywania i warunkw niszczenia akt sdowych lub przechowywania
ich w archiwum pastwowym (Dz. U. Nr 43, pozycja 220)
- ustawa z dnia 31 stycznia 1989 roku o opacie skarbowej (Dz. U. Nr 4, pozycja 23
z
pniejszymi zmianami)
- zarzdzenie Ministra Finansw z dnia 21 lipca 1989 roku w sprawie sposobu
pobierania, uiszczania i zwrotu opaty skarbowej oraz sposobu prowadzenia rejestru
tej opaty (Monitor Polski Nr 25, pozycja 193 z pniejszymi zmianami)
- rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 9 stycznia 1955 roku w sprawie wykonania
niektrych przepisw ustawy o zobowizaniach podatkowych (Dz. U. Nr 7, pozycja
33)
- ustawa z dnia 14 lutego 1991 roku prawo o notariacie (Dz. U. Nr 22, pozycja 91 z
pniejszymi zmianami) art. 79 i 105
- rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 9 grudnia 1994 roku w sprawie opaty
22
skarbowej (Dz. U. Nr 136, pozycja 705).

Weksel spenia nastpujce funkcje:

jest narzdziem kredytu

funkcj patnicz

funkcj obiegow

funkcj gwarancyjn

funkcj refinansowa

23

Zasadnicza rnica midzy czekiem a wekslem polega na

odmiennych funkcjach gospodarczych, bowiem:

o ile weksel w obrocie gospodarczym jest przede
wszystkim rodkiem kredytu;
to czek w obrocie gospodarczym jest rodkiem zapaty.

24

Weksel wasny wystawia i wykupuje ta sama osoba. Weksel

wasny jest bezwarunkowym zobowizaniem jego wystawcy do
zapacenia ustalonej kwoty okrelonej osobie, zwanej remi
remitentem.
Weksel trasowany stanowi skierowane do osoby trzeciej,
zwanej trasatem, przez wystawc weksla, czyli trasanta,
polecenie wypaty sumy wekslowej na rzecz remitenta. Trasat
z chwil przyjcia weksla staje si akceptantem, czyli
gwnym zobowizanym z weksla.

25

Szczeglne cechy zobowizania wekslowego:

- bezwarunkowo zapaty (samoistno zobowizania);

- solidarna odpowiedzialno za zapat;
- przenono weksla;

- zaostrzony tryb egzekwowania zapaty (rygor wekslowy).

26

Zgodnie z wymogami prawa wekslowego weksel wasny

powinien zawiera nastpujce elementy:
1) nazw weksel w treci dokumentu;
2) bezwarunkowe zobowizanie wystawcy weksla do zapaty
okrelonej sumy pieninej;
3) termin patnoci;
4) miejsce patnoci;
5) nazwisko osoby (lub nazwa firmy), tj. remitenta, na rzecz
ktrego zapata powinna nastpi;
6) dat i miejsce wystawienia;
7) dat i miejsce zapaty;
8) podpis wystawcy weksla (gwnego dunika)

27

Weksel trasowany powinien zawiera:

- nazw weksel w treci dokumentu;
- bezwarunkowe polecenie zapaty skierowane przez
wystawc weksla do okrelonej osoby (tj. trasata)
zapacenia okrelonej sumy pieninej innej osobie, tj.
remitentowi;
- dat i miejsce wystawienia zapaty weksla;
- dat i miejsce wystawienia weksla;
- podpis wystawcy weksla (trasanta).

28

Obieg weksla trasowanego

AVALISTA
1
WYSTAWCA (TRASANT)

DUNIK WEKSLOWY
(TRASAT/AKCEPTANT)

3
4
WIERZYCIEL WEKSLOWY (REMITENT)

29

30

31

STOSUNKI KREDYTOWE W WEKSLU TRASOWANYM

AVALISTA
1
WYSTAWCA (TRASANT)

DUNIK WEKSLOWY
TRASAT /AKCEPTANT

3
WIERZYCIEL WEKSLOWY
(REMITENT)

wykup

4
INDOSARIUSZ
5

BANK KOMERCYJNY
6
BANK CENTRALNY
32

Ewidencja weksli wasnych (u wystawcy):

Kasa
Rachunek bankowy
1

Koszty finansowe

Zobowizania
wekslowe
2a

Rozrachunki
X

2b
3
Pozostae przychody
operacyjne
4

33

Ewidencja weksli obcych (u posiadacza):

Inne rodki pienine

Rozrachunki
X

Koszty i
przychody finansowe

1a

1b
3b
Rachunek bankowy

Weksle obce lub dysk

indosowane lub dyskontowane
3c
4a

2
3a

Pozostae koszty operacyjne

34

Suma wekslowa okrela przysz warto aktualnej

kwoty kredytu wekslowego

d*t
W = K * 100 : (100

)
365

W suma wekslowa
K kwota kredytu wekslowego
d roczna stopa procentowa kredytu wekslowego
t czas trwania kredytu wekslowego (od dnia
wystawienia do dnia patnoci)
35

Oprocentowanie weksla terminowo-okazowego

K
D=

d*t
*

100

365

D oprocentowanie kredytu wekslowego

K kwota kredytu wekslowego
d - roczna stopa oprocentowania kredytu wekslowego
t czas trwania kredytu wekslowego (od dnia
wystawienia do dnia patnoci)
36

DZIKUJ ZA UWAG

37