Psikolojiye Giri Ders : 1

Konu ak
Psikolojinin tanm
Bilim, psikoloji ilikisi
Tarihe ve psikoloji akmlar

Psikoloji Nedir? Tanm

nsan ve hayvan davranlarn inceleyen bilim daldr.
Davrann ve zihinsel srelerin bilimsel olarak

incelendii bilim alan..

Psikoloji, Ruh Bilimi
Latincede: Psyche (ruh) ve Logos (bilim)
kelimelerinden tremitir; Psychology (ngilizce)

Psikoloji bilimi
Psikoloji bilimi, nsan dncesi, duygular ve

davran hakknda bilimsel yollarla elde edilmi

sistemli bilgilerden oluur.
Psikoloji bir bilimdir.
Bilim nedir?

Bilim
Evrenin veya olaylarn bir blmn konu olarak

seen, deneye dayanan yntemler ve gereklikten

yararlanarak sonu karmaya alan dzenli bilgi,
ilim.
2. Genel geerlik ve kesinlik nitelikleri gsteren
yntemli ve dizgesel bilgi.
3. Belli bir konuyu bilme isteinden yola kan, belli
bir amaca ynelen bir bilgi edinme ve yntemli
aratrma sreci (TDK. Szl)

Bilimsel bilginin zellikleri

Bilimsel bilgiyi dier geleneksel, otoriteye dayanan
bilgilerden ayran zellikler unlardr:
Nesneldir
Evrenseldir
Test edilebilir
Sistemlidir
Geneldir
Yararldr
btnseldir
Birikimlidir
Deiebilir (Bacanl)

Psikolojinin aratrma konular

Dnce
Duygu
Davran

Motivasyon
renme
Bellek
Dikkat
Bilin
Zeka vb. konular

Psikoloji (Pseudo psychologies,

Szde psikolojiler) den farkldr:
Parapsikoloji
Astroloji
Medyumluk

Telepati
Telekinezi
Ruh arma

Psikoloji ile ilgili disiplinler

Kkeni Felsefedir.
Psikiyatri
Antropoloji

Sosyoloji
Biyoloji
Nroloji
Matematik
statistik vb.

Felsefe

Fiziksel Bilimler
Fizik
Kimya
Anatomi
Fizyoloji

Psikoloji

Matematik

Psikoloji ve Dier Bilimler

Sosyal Bilimler
Antropoloji
Sosyoloji
Sosyal Corafya
Tarih

Psikolojinin Tarihesi ve akmlar

Psikoloji uzun bir gemie fakat ksa bir tarihe sahiptir.
1879 da Leipzg te kurulan psikoloji laboratuvar ile resmi

tarihi balar.
Balangta felsefenin iinde olan psikolojinin tarihi 19.yy.n
bandan itibaren balar. Davranlar inceleme almalar,
insan var olduundan beri vardr. Bu aklamalarn hepsi
davran nedenleri hakknda ileri srlen varsaymlardr.
Sadece David Hume davranlarda duygu gibi isel
yaantlardan sz etmitir. 19.yy.'n ikinci yarsnda psiik
olaylarn incelenmesinde, bilimsel yntemin
kullanlabilecei dncesi ortaya kmtr. Bylelikle
insann psikolojik zellikleri zerinde bu yntemle
aratrmalar yaplmtr.

Psikolojinin Tarihesi ve akmlar

lk psikoloji laboratuvar Almanya'da Leipzig
niversitesinde 1879 ylnda Wilhelm Wundt
tarafndan kurulmutur. Bu nedenle Wundt,
modern psikolojinin kurucusudur Bundan sonra,
dnyann birok niversitesinde psikoloji ile ilgili
aratrmalarn yapld laboratuvarlar
kurulmutur Byle bir alma, Trkiye'de ilk kez,
1915 ylnda gerekletirilmitir.

Psikolojiden (1879) Sonra

WILHELM WUNDTUN
1879DA LEIPZIGDE
LABORATUAR
KURMASI LE
PSKOLOJ BR
BLM OLARAK
KABUL GRR.

Psikoloji ilk yllar

Wilhelm Wundt: psikolojinin babas
Yapsalclk (Structuralism): bilincin yapsn oluturan

elemanlar aratrmlar ve iebak yntemi ile zihin

ve isel yaplarn anlalabileceini savunmulardr.
(Bu akmda Titchener nemli kiidir).
levselcilik: Zihinsel ilevlerin bnyenin evreye
uyumunu nasl etkilediini sorgulamlardr,
(Bu akmda W. James nemli kiidir.)

Psikoloji alannda yaplan almalar "Psikoloji Ekolleri" denilen bilimsel

grlerin ortaya kmasna neden olmutur. Psikolojinin 20.yy 'daki geliimi
bu yaklamlar ok etkilemitir.

Psikolojinin geliimine katkda bulunan nemli psikologlara rnekler:

Sigmund Freud, F.Skinner J.B. Watson, Wilhelm Wundt, William James. Max
Wertheimer.

Davranclk
Amerikal psikolog John B. Watson, Pavlov, Skinner

tarafndan gelitirilen bu yaklam, 3 temel ilke zerine

kurulmutur:
a- Koullu refleksler, davran oluturan nemli elerden biridir.
b- renilmi davran nemlidir.
c- nsan davranlarnn renilmesi iin hayvan davranlar

incelenmelidir.

Watson'a gre davranlarn incelenmesinde, bilimsel

yntem gzlenebilir, llebilir olma nemlidir,

organizmalar zerinde evre etkileiminin nemli olduu
dnldnden hayvanlar zerinde birok aratrma
yaplmtr.

Gestalt Psikolojisi
Almanya'da, Max Wertheimer ve arkadalar Kurt Kofka,

Kurt Lewin tarafndan gelitirilmitir.

Bu yaklamn 2 temel zellii vardr.
a- Yaant ve davranlar bir btndr.
Tek bana anlam tamayan paralar, yan yana konulursa, bir ekil

olurlar.
b- Doal gzlem nemlidir.

Davranlarn doal olarak incelenmesi gereini

savunmulardr. Bu durum onlar, insan yaantlarn ve

alglarn incelemeye yneltmitir

Psikanaliz

Avusturya'da Sigmund Freud tarafndan gelitirilen bu

yaklama gre, insan edilgindir. Freud'a gre, insann btn

davranlar id, ego ve superego'ya baldr.
d; Kiiliin temel ta olan bu blmde, bilind istekler,
gereksinimler bulunur. Tutkular temsil eden id'de haz ilkesi
egemendir.
Ego; Kiiliin zaman iinde gelien parasdr. Tm enerjisini
id'den alr. Kiiliin psikolojik yann oluturur. d ile sperego
arasndaki dengeyi salayan egoda, gereklik ilkesi bulunur.
Sperego; Enerjisini id'den alr. Kiiliin sosyal yandr.
Toplumun deer yarglarndan oluan bu blm, kiiliin belli
bir sre iinde olan ksmdr.
Bu blm birbiriyle srekli etkileim halindedir,
davranlar bu blmn etkileimi sonucu gerekleir.

Hmanistik Yaklam
C. Rogers, A. Maslow ve L. Kholberg'in nclk yapt bu

yaklamda, insan merkezdedir.

Hr irade, kendini gerekletirme, insan doasn
gelimeye ynelik ve olumlu grme temel kabulleridir.
Buna gre insan etkin, davranlarn kendisi kontrol
edebilen, tercih yapabilen bir varlktr. nsan ihtiya ve
imdiki yaantlarna gre alglar, buna gre davranr.
Bu konuda, en etkili yntem i gzlem yntemidir.
Bu yaklama gre eitim, bireylerin yeteneklerinin ortaya
karlmasna ve kiisel geliimine yardmc olmaldr.

Bilisel yaklam
svireli psikolog Jean Piaget tarafndan ortaya karlan bu

gre gre, zek, ocuun dnyay anlamasn salar.

Yaklamn temelini, bilisel sreler oluturmutur.
Aratrmalarda kullanlan yntem, doal gzlemdir.
Piaget deiik ya gruplarndan oluan ocuklarn bilisel
sreleri zerinde aratrmalar yapmtr. Bu almalara
gre , ocuklarn zihinsel yeteneklerinde deime ve
gelimeler olduu sonucunu bulmutur.
ocuklarn belli geliim dnemleri iindeki bilisel
yetenekleri o dnem iinde snrldr. Bu yaklam,
renmenin gereklemesi iin geliim aamalarnn
tamamlanmas gereini vurgulamtr.

Biyo-psikolojik yaklam
A.B.D'li Psikiyatr Adolf Meyer tarafndan balatlan bu

yaklama gre, insan psikolojik ve biyolojik zellikleri

ile btndr.
Davranlarda beyinde meydana gelen biyokimyasal
olaylar ve kaltm etkilidir. Yaklam, beynin ileyii ile
davranlar arasnda iliki kurmutur.

Psikolojinin Alt Dallar

Deneysel Psikoloji:
Deneysel Psikolojinin iki alt dal bulunmaktadr. lk

deneysel psikoloji almalar genelde duyum sreci ve

psiko-motor davranlar zerinde yaplmtr.
Gnmzde ise artk davrann her yn deneysel
yntemlerle aratrlmaktadr.
ou kez zel laboratuvarda yaplan deneysel psikoloji
almalar daha ok insan davranlar zerinde
younlamaktadr. Baz psikologlar da insan ve hayvan
davranlarn karlatrmaktadr.

Fizyolojik psikoloji:
Organik srelerin yani insan fizyolojisinin davranlar

zerindeki etkisini inceleyen bilim dalna fizyolojik

psikoloji denilir. Fizyolojik psikoloji insann anatomik
yaps, sinir sistemi, salg bezleri vb. fizyolojik olaylarn
davranlarla olan ilikisini incelemektedir. Vcudun
salglad hormonlarn davranlar zerinde ki etkisi
ya da herhangi bir hastaln davranlar zerinde nasl
bir etki yapt vb. konular zerinde alarak
incelemelerde bulunan psikolojinin alt daldr.

Geliim psikolojisi:
Anne karnndan balayp bebeklik, ocukluk, ergenlik,

genlik, yetikinlik ve yallk dnemlerinin tamamnda

gerekleen gerek davran boyutunda ki gerekse zihinsel
boyutta ki btn geliim srelerini inceleyen psikolojinin
alt ana alanna geliim psikolojisi denilmektedir.
Yani geliim psikolojisi bireyin ya ile davrannn tr
arasndaki ilikiyi inceler. Duyu organlarnn yala beraber
nasl gelitii, baz karmak davranlarn hangi yalarda
ve hangi basamaklardan geerek renildii konusu
zerinde younlaan bir psikoloji daldr.
Geliim psikolojisi ocukluk dnemiyle yani ocuun
geliim dnemleri ile ilgilendii kadar, yallk dnemiyle
de ilgilenmektedir

SOSYAL PSKOLOJ:
nsanlarn birbirleriyle etkileimlerini ve birbirlerine

olan etkilerini inceleyen psikolojinin alt alnna sosyal

psikoloji denilir. Sosyal psikoloji toplumsal artlarn
insanlar zerinde ki etkisini aratrr. Bu tarz
aratrmalar psikologlar ve sosyologlar tarafndan
gerekletirilmektedir. Sosyal psikologlar her ne kadar
toplum zerinde alyor olsalar bile birey zerinde de
aratrmalar yapmaktadrlar. nk toplum
bireylerden olumaktadr. Yani birey toplumun en
kk parasdr.

Klinik Psikoloji
Bir hastaln tespiti, nedenleri ve iyiletirilmesi ile

ilgilenen psikolojinin alt alanna klinik psikoloji denilir.

nsanlarn zek, kiilik, ruh hastalklar gibi eitli
konularda ki problemler zerinde alan uygulamal bir
psikoloji alt daldr. Klinik psikoloji zellikle zihinsel,
davransal ve duygusal bozukluklar inceler. Kiinin
zihinsel, davransal ve duygusal bozukluklarnn
deerlendirilmesi ve tannn konulmas ve gerekli tedavinin
yaplmas klinik psikolojinin alandr. Yine stres, fobi, cinsel
ilev bozukluklar, depresyon ve birok ruhsal
bozukluklarn belirlenmesi ve tedavisi klinik psikolojinin
konular arasna girmektedir. Ruh hastalklarna kliniklerde
tehis konulmaktadr

Salk Psikolojisi
Psikolojinin salk zerindeki etkilerinin incelenmesi

yolu ile salkl olmann bilgisini reten ve uygulayan

Salk Psikolojisi, gnmzde psikolojinin en hzl
gelimekte olan alanlarndan birisidir.
Psikolojinin ortaya koyduu ilkelerin btn tp
hizmetlerine uygulanmas zorunluluundan, Salk
Psikolojisi domutur. Salk, fiziksel, ruhsal,
sosyal iyilik halinin bir btn olduundan
davran nedenlerini aratran psikoloji ile yakndan
ilikilidir.

Eitim psikolojisi
rencilere rehberlik yapan, testler veren danman

psikologlara genel olarak okul psikologlar denir. Bir okul

psikolou en ok, zel dikkat gerektiren rencilerle ilgilenir.
rnein gzlemler sonucunda, okuma glkleri belirlenen
bir rencinin ayr bir okuma snfna alnmasn nerebilir,
uyum problemleri olan rencilere danmanlk yapabilir.
Okul psikologlar, yeni rencilerin seiminde kullanlan
testleri uygulama ve deerlendirme grevini yaparlar.
Eitim psikolojisi, okul psikolojisini de iine alr. Eitim
psikologlar, renme ve gdlenme hakkndaki bilgilerin
kullanlmas yolu ile, okulda eitim ve retimin etkililiini
arttrmaa urarlar.

Danmanlk Psikolojisi
Bu alan, rencilerin eitimi ve retime ilikin

sorunlar ve kiisel problemleri ile ilgilendiinden okul

psikolojisi, klinik psikolojisi ile ilikilidir. Danman
psikologlar, problemlerini zmek iin uzman
grne ihtiya duyan bireylere yardmc olurlar.

Psikometrik Psikoloji
Yeni testler hazrlayan psikometrik psikologlar, var

olan testlerin kullanllk derecesini inceleyip

deerlendirirler. Psikolojinin klinik, danmanlk
sosyal ve endstri gibi uzmanlk alanlar iin uygun
aralar gelitirirler. Yeni gelimekte olan alanlar iin
yararlanlabilecek istatistiksel tekniklerin
gelitirilmesi, uygulanmas balca konulardr.
Psikolojinin bu alan davrann llmesi iin
istatistik ve matematiksel yntemlerin psikolojiye
uygulanmas ile ilgilenir.

Endstri psikolojisi
Bu alan, alanlarn ilerinde daha baarl olmalarna,

ilerine uyum yapmalarna yardm eder.

Spor Psikolojisi
Tm spor etkinlikleri insan davrann ilgilendirir.

Kiinin ilgilendii spor daln sevmesi, istekli olmas,

baarsnda ok nemlidir.
Bu etkinliklerden elde edilecek sonular, insann
sadece fiziki zellikleri ile deil, psikolojik
durumlarna bal olarak da ortaya kar.
Bunun iin, tm sportif etkinliklerde psikolojinin
bilgilerinden, yntemlerinden yararlanlmas gerekir.