Lekcija 4

Raunarske mree
Tipovi mrea kategorizacija

Uvod
Podela raunarskih mrea je mogua po vie
kriterijuma
Raunarske mree su dinamina oblast u kojoj su
este promene
svaki pokuaj striktne kategorizacije osuen je na
kratkotrajnu tanost

Uvod
U odnosu na medijum koji se koristi za prenos
podataka raunarske mree mogu biti:
ine (kablirane) mree
beine mree

Po topologije raunarske mree mogu biti:

Bus network
Star network
Ring network
Mesh network
Star-bus network
3

Uvod
Po vremenskoj postojanosti raunarske mree mogu biti:
fiksne
privremene

Po prostoru na kome se prostiru raunarske mree mogu

biti:

Personal Area Network (PAN)

Local Area Network (LAN)
Metropolitan Area Network (MAN)
Wide Area Network (WAN)
Global Network (Internet)

Uvod
Po arhitekturi (funkcionalnom odnosu lanova)
raunarske mree mogu biti:
Host-based
Klijent-server
Peer-to-peer

Kablirane mree

Postoji fiziki kanal (kabl) za prenos podataka

Otporan je na spoljne uticaje i greke
Tendencija kod kabliranih raunarskih mrea
iskorienje ve postojeih kabliranih infrastruktura
(telefonija, kablovska televizija, mrea za distribuciju
elektrine energije i sl.) u cilju smanjenja trokova

Postoje situacije u kojima nije mogue povezivanje

kablovima (brodovi, podmornice, avioni, vozila,
sateliti...)
U tim situacijama se koristi beini prenos podataka
6

Kablirane mree

Kablirane mree najee koriste elektrine impulse kao

nosei signal podataka.
Mana ovakvih impulsa je slabljenje u skladu sa rastojanjem i
podlonost uticaju elektromanetnog zraenja
Ovi nedostaci zahtevaju pojaavanje signala i zatitne slojeve
kablova

Drugi tip kabliranih mrea su optike mree. Ove mree

koriste optike kablove kod kojih je glavni nosilac podataka
svetlosni signal.
Optikim mreama je mogue ostvariti znatno vea rastojanja i
brzine prenosa podataka.
Mana optikih mrea je manja fleksibilnost kablova i visoka cena
7

Javna telefonska
mrea

Public Switched Telephone Network, PSTN

Ova mrea je projektovana (davno) sa osnovnim
ciljem da se uspeno prenosi govor
Komutacija veza - vrsta direktna veza
Telefonija je od izuzetnog interesa za WAN mree
zato to je iroko rasprostranjena
Telefonija nudi vie naina prenosa informacija od
izvorita ka odreditu
Komutirane veze, zakupljene linije i razne tehnologije sa
paketskom komutacijom
8

Javna telefonska
mrea

Za prenos podataka, potrebno je na oba kraja veze

postaviti modeme, ureaje koji vre modulaciju i
demodulaciju digitalnog signala iz raunara
Analogna transmisija i primena modemske
tehnologije dostie maksimalnu brzinu od 56 kbit/s
pomou savremenih modulacionih tehnika (TCM Trellis Coded Modulatiori), kao i tehnika kompresije
Pri D/A i A/D konverziji javlja se um
Modem od 56 kbit/s pri najboljim uslovima moe
postii brzinu izmeu 45 i 50 kbit/s
9

Javna telefonska
mrea

Dial-up analogna veza nalazi primenu:

U povezivanju kunog raunara sa Internetom,
Kunog raunara sa LAN mreom na poslu,
Kao i backup veza u WAN mrei kada otkae servis preko
kojeg je WAN mrea primarno realizovana

Raunarski modemi mogu biti interni i eksterni

Interni modem se postavlja u slot na matinoj ploi
raunara i na poleini ima utinicu RJ-11
Eksterni modem je zaseban ureaj sa zasebnim
napajanjem. Sa raunarom je povezan serijskim kablom
(RS-232) ili putem USB magistrale
10

Javna telefonska
mrea

Iznajmljene linije
To su telekomunikacione (analogne ili digitalne) veze koje meusobno
spajaju dve udaljene lokacije
Nepotreban je telefonski broj uesnika, zato to je svaka strana u
komunikaciji u stalnoj vezi sa drugom stranom
Koriste se za telefoniju, prenos podataka i Internet servise
Brzine su 64k, 128k, 256k, 512k ili 2Mb/s
Plaaju se paualno, bez obzira na stepen korienja
Iznajmljena linija ide do lokalnog telekom operatera, a veza od njega
je realizovana nekom drugom tehnologijom, npr. frame relay. Krajnjem
korisniku se garantuje kvalitet usluge
11

Javna telefonska
mrea

Paketske tehnologije
Problem neefikasnog korienja skupih komunikacionih
resursa se reava uvoenjem koncepta virtuelnih kanala
Kapacitet linije se deli izmeu vie korisnika, a statistikim
multipleksiranjem se obezbeuje efikasnost korienja
linije
Obezbeuje se kontrola protoka podataka u skladu sa
unapred dogovorenim parametrima
Obezbeuje se multipleksiranje razliitih tipova saobraaja
na istim komunikacionim linkovima
12

Javna telefonska
mrea

X.25
ITU-T standard, protokol za WAN mree koji koristi javnu telefonsku
mreu ili ISDN kao hardversku osnovu
Paketski prenos
Slojevi 1 do 3 OSI modela
X.25 je razvijan u vreme loijih prenosnih linkova
Viestruki mehanizmi za detekciju i korekciju greaka koji su
implementirani na 2. i 3. OSI sloju, postali su nepotreban teret obrade
paketa u vorovima mree
Novije tehnologije iskoristile su manje verovatnoe pojave greaka
modernih WAN linkova, za bri i jednostavniji prenos podataka
13

Javna telefonska
mrea

X.25
X.25 je ipak zastarela tehnologija, brzine 64kb/s
Postoje brojne aplikacije, npr. prenos podataka vezan za
finansijske transakcije, kojima odgovaraju relativno mali
protoci, a visoka pouzdanost i veliko iskustvo
Primeri primene:

Preuzimanje podataka iz nacionalnih i meunarodnih baza podataka

Saobraaj od terminala ka serverima (Transactions Processing)
Prenos fajlova
Elektronska pota
Bankomati (ATM - Automatic Teller Machines), itd

14

Javna telefonska
mrea

Frame relay
Mrea radi sa uspostavljanjem direktne veze
Ne postoji kontrola greaka niti upravljanje tokom
podataka
Paketi se na strani predajnika isporuuju u strogom
redosledu
Njegova najvanija primena je u povezivanju LAN mrea
koje su lokacijski udaljene

15

Javna telefonska
mrea

ATM
Asynchronous Transfer Mode je mreni standard za
prenos podataka na velikim brzinama
Prenosi informacije korienjem kratkih paketa fiksne
duine koji se nazivaju elije
elije omoguavaju prenos svih oblika informacija - od
govora do podataka - preko bilo kojeg komunikacionog
medijuma - optikih vlakana, bakarnih parica, kabla
Koristi se u telefonskim sistemima za interni prenos
podataka, a esto za prenos IP paketa
16

Beine mree

Rade bez korienja komunikacionih kanala u vidu kablova

Za prenos podataka koriste se radio talasi ili svetlosni
signali
Podela u odnosu na udaljenost:

Beine mree kratkog dometa:

Bluetooth

Beine mree srednjeg dometa:

IEEE 802.1

Beine mree velikog dometa:

Satelitske mree
Mobilna telefonija
Paging mree
17

Topologija

Osnovne LAN topologije: magistrala (bus), prsten

(ring) i zvezda (star)
Toplogije se mogu odnositi na fiziku i logiku strukturu

18

Topologija

Prstenasta topologija

19

Veliina

LAN
Osnovni tip mree
Prostorno ograniena

20

Veliina

WAN
Nije prostorno ograniena mrea
WAN mreu ini veliki broj povezanih lokalnih mrea
Neke od tehnologija za povezivanje LAN-ova su: E1(T1),
E3(T3), ATM, ISDN, ADSL, Frame Relay, radio veze itd.
Ove mree se nazivaju i okosnice ili kima-mree
(backbone)

21

Funkcionalni odnos
lanova

Ovaj odnos se odreuje na osnovu arhitekture

aplikativnog sloja
Tri osnovne arhitekture aplikacija:
Host-based arhitektura
Klijent-server
Peer-to-peer

22

Host-based mree

Zasnovane na jednoj od najstarijih mrenih arhitektura

Mainframe raunar na koga su povezani terminali
Mainframe raunar obavlja sva izraunavanja dok
terminali slue samo kao interfejs sa korisnicima
Nekada su procesori bili izuzetno skupi i bilo je
neracionalno koristiti ih u korisnikim raunarima
Razlog zbog koga je host-based arhitektura danas u
upotrebi
nije velika razlika u ceni izmeu terminala i centralnih
servera ve je u pitanju smanjenje trokova kroz
centralizovanu administraciju
23

Klijent-server mree

Mree u kojima postoje namenski serveri

Namenski server je raunar ija je jedina uloga opsluivanje ostalih
lanova mree i ne koristi se kao klijent ili radna stanica
Serveri su optimizovani da brzo opslue zahteve mrenih klijenata i
osiguraju bezbednost datoteka i direktorijuma

Vei broj servera raznovrsni poslovi

24

Klijent-server mree

Vrste servera

Server za datoteke i tampanje

Server za aplikacije
Komunikacioni server
FTP server
Specijalizovani serveri (DNS, DHCP, ...)

Virtualizacija servera - predstavlja korienje specijalnog

sistemskog proirenja operativnog sistema koje omoguava
kreiranje veeg broja "logikih" raunara koji dele stvarne
(fizike) resurse
Klasteri: kada hardverske mogunosti jednog raunara nisu u
stanju da odgovore potrebama velikog broja korisnika servisa
istovremeno
25

Klijent-server mree

Klijent-server arhitektura aplikacija

Koreni ove arhitektura se nalaze kod mainframe raunara
postojanje jednog lana sposobnog za izvravanje zadataka koji su
van mogunosti ostalih lanova mree

Razlika je u sledeem:
kod klijent-server arhitekture klijenti od servera dobijaju podatke
koje zatim koriste u lokalnom procesu obrade
server se u vidu klijenta moe obratiti drugim serverima u mrei za
odreeni resurs ili distribuiranu obradu

26

Klijent-server mree

27

Klijent-server mree

Iterativna obrada zahteva

Serveri sa iterativnom obradom zahteva oslukuju na
dodeljenom portu ekajui na zahtev klijenta
Nakon prihvatanja zahteva klijenta zahtevi ostalih klijenata
se odbacuju ili ekaju u ulaznom baferu sve dok se
prihvaeni zahtev ne obradi i rezultati njegove obrade
poalju natrag klijentu
Mana iterativne obrade zahteva je u tome to takav pristup
moe znatno uticati na performanse u smislu broja
obraenih zahteva po jedinici vremena
Glavna prednost iterativnog pristupa jeste eliminisanje
problema konkurentnog pristupa internim resursima
28

Klijent-server mree

Iterativna obrada zahteva

29

Klijent-server mree

Konkurentna obrada zahteva

Nudi bolje performanse u situacijama u kojim server
obrauje veliki broj zahteva od strane vie klijenata
Poboljanje pefromansi potie od mogunosti obrade vie
zahteva paralelno
Paralelna obrada se postie pokretanjem novog procesa
(ili niti procesa, u zavisnosti od operativnog sistema) za
obradu zahteva kod svakog klijentskog zahteva
Za ovakav pristup je potreban kompleksniji serverski
softver koji se sastoji od dispeerskog dela i dela koji je
zaduen za konkretnu obradu zahteva
Softver za konkurentnu obradu najee unapred pokree
odreen broj procesa za obradu zahteva
30

Klijent-server mree

Konkurentna obrada zahteva

31

P2P mree

Ne postoje namenski serveri niti hijerarhija raunara

Svaki raunar funkcionie i kao klijent i kao server
Ne postoji administrator koji bi bio odgovoran za celu
mreu
Korisnik svakog raunara sam odreuje koji se resursi na
njegovom raunaru mogu deliti preko mree

32

P2P mree

Svaki vor P2P mree komunikaciju sa ostalim

lanovima P2P mree obavlja putem simetrinog
softvera
Predstavlja vid distrubuiranog raunarstva
Glavne primene su:

Razmena fajlova
Komunikacija
Distribuirana obrada ogromne koliine podataka
Softver za zabavu
33

P2P mree

Decentralizovana arhitektura
Ne postoji centralni registar lanova ve se otkrivanje
ostalih lanova vri preko internog protokola (najee u
vidu broadcast zahteva).

34

P2P mree

Centralizovana arhitektura
Predstavlja meavinu P2P i klijent-server arhitektura
Postoji centralni server iji je zadatak evidentiranje peer
lanova mree
Problemi: Prekid rada, usko grlo - performanse

35

P2P mree

Hibridna arhitektura
Predstavlja varijantu centralizovane P2P arhitekture
Koristi u sluajevima kada se mrea sastoji od velikog broja
peer vorova i/ili uloga servera podrazumeva i dodatne
operacije sem evidentiranja lanova

36

Kategorizacija

Pitanja ?

37