ASAS ANATOMI &

1.1FISIOLOGI
STRUKTUR DAN
FUNGSI SEL
MAAP 1114
2 JAM

MAIZATUL NEZA JUNUS

KOLEJ PEMBANTU PERUBATAN
SEREMBAN

OBJEKTIF PEMBELAJARAN
Diakhir syarahan, pelatih akan
dapat:

Menghuraikan struktur asas sel

Menyenaraikan komposisi sel
Menerangkan fungsi setiap struktur sel
Menerangkan pembahagian sel
Menerangkan fungsi gen dan kromosom

SEL HAIWAN

SEL
TUMBUHAN

STRUKTUR ASAS SEL

STRUKTUR ASAS SEL

Membran
Plasma

Nukleus

Organel-organel

Dinding Sel
(Sel Tumbuhan
Sahaja)

STRUKTUR SEL
Sel
Haiwan

Sentriol

Kloroplas

Mitokondria
Alat Golgi
Nukleus
Retikulum
Endoplasm
a

Sel
Tumbuha

STRUKTUR SEL
Nukleolus
Ribosom

Vakuol
Retikulum
Endoplasma Licin

Dinding Sel

Membran Plasma/ Membran

Sel
Terdiri daripada selaput yang
amat nipis
Mempunyai dua lapisan fosfolipid
Mengandungi cecair cytosol

Membran Plasma/ Membran

Sel
Lapisan luarHIDROFILIK,
mempunyai cas
elektrik
Lapisan dalamHIDROFOBIK,tidak
bercas
Hidrofilik dan
hidrofobik
mempengaruhi
proses pemindahan
bahan-bahan
merentasi membran

Nukleus
Setiap sel
hidup dalam
manusia
mempunyai
nukleus
kecuali
eritrosit
matang
Terbina
daripada
protein

Nukleus
Terletak didalam
membran nukleus
Mempunyai liang
yang membenarkan
bahan-bahan
dipindah melaluinya
Fungsi:
Mengawal aktiviti sel
Membawa maklumat
genetik (DNA)

Struktur Nukleus
Nukleolus
Liang-liang

Bebenang Kromatin
(Kromosom)

Membran
Nukleus

Nukleus (Di bawah mikroskop

elektron)
Membran
Plasma / Sel
Liang
Nukleus
Nukleus

Retikulum Endoplasma
Rangkaian tubul
didalam
sitoplasma
Terdapat dua
jenis iaitu:
Retikulum endoplasma licin
Retikulum endoplasma kasar

Retikulum Endoplasma Licin

Tiada ribosom
pada
permukaanny
a
Berfungsi
untuk:
sintesis lipid dan steroid
detoksifikasi beberapa jenis
ubat-ubatan

Retikulum Endoplasma Kasar

Mempunyai
ribosom pada
permukaannya
Berfungsi
untuk:
sintesis protein yang akan di
eksport daripada sel seperti
enzim dan hormon yang
dihasilkan dari sel induk untuk
kegunaan sel-sel lain dalam
badan

Retikulum Endoplasma
Unit
Membran
Ribosom
Pembentukan
vesikel

SOALAN..
Apakah fungsi membran sel?
Nyatakan 5 fungsi nukleus.
Bezakan retikulum endoplasma
licin dan retikulum endoplasma
kasar.

RIBOSOM
Merupakan
kompleks RNA dan
protein
Granul gelap yang
bertabur di
sitoplasma atau
melekat pada
retikulum
endoplasma kasar
Berfungsi untuk:
sintesis protein

MITOKONDRIA
Terletak di
dalam
sitoplasma sel
Berbentuk
bujur, terdapat
lebih banyak
pada sel
haiwan
Terdiri dari 2
lapisan

MITOKONDRIA
Membran luarlicin
Membran
dalam-berlipatlipatKRISTA
Fungsi:
Merupakan tapak
janakuasa
selsintesis
ATP

Mitokondria
Membran
luar

Membran
dalam
Krista

Matriks

ALAT GOLGI
Mengandungi
rangkaian sak
membran yang
berlipat rapat
Fungsi:
Mengumpul, memproses,
membungkus dan mengagihkan
makromolekul (protein & lipid)
yang disintesis oleh sel

Alat Golgi
Material
Received
From ER

Material Destined
for Export

TEM

-Protein bergerak daripada retikulum endoplasmik ke radas golgi

dan dibungkus sebagai vesikel rembesan
-Vesikel bergerak kearah membran plasma untuk mengeksport
protein

Mikrofilamen dan Mikrotubul

Berbentuk kontraktil
di dalam sitoplasma
Fungsi:
mengekalkan bentuk sel
pergerakkan sel dan organel
di dalam sel dan pergerakan
silia pada sel

Mikrofilamen dan Mikrotubul

Plasma
Membrane

Mikrofilamen

Mitochondrion

Mikrotubul
Endoplasmic
Reticulum

LISOSOM
Berbentuk bujur atau sfera
Fungsi:
Menghasilkan berbagai
enzim untuk memecahkan
molekul yang lebih besar
didalam sel supaya menjadi
lebih kecil
Mengeluarkan bahan
kumuhan daripada sel
seperti RNA, DNA,
karbohidrat dan protein
Lisosom didalam sel darah
putih mensintesis enzim
yang menghadam bahan

Proses endositosis dan

eksositosis oleh lisosom
Lisosom

Retikulum
Endoplasma

Hasil
dikeluarkan

Golgi

Vesikel
pengangkut

Contoh tindakan lisosom

Namakan struktur berlabel 1-8

1- nukleus
2- nukleolus
3- alat golgi
4- sentriol
5- membran
nukleus
6- lisosom
7- mitokondria
8- membran sel

SOALAN..
Struktur yang berfungsi
untuk mensintesis protein
ialah
A. ribosom
B. mitokondria
C. retikulum endoplasma licin
D. retikulum endoplasma kasar

LATIHAN..
Apakah fungsi krista pada mitokondria?
Mengapakah mitokondria boleh mereplikasi
sendiri untuk menghasilkan mitokondria
baru?
Berapakah bilangan alat golgi yang
terdapat di dalam setiap sel haiwan?
Apakah kepentingan sentriol pada sel?
Dimanakah ribosom disintesis?

PEMBAHAGIA
N SEL

PEMBAHAGIAN SEL
Cara sel-sel baru dihasilkan
daripada sel sebelumnya
Satu salinan lengkap DNA sel
induk dan sebahagian sitoplasma
dipindahkan kepada sel anak
2 cara pembahagian sel:
MITOSIS
MEIOSIS

MITOSIS
Proses
pembahagian sel
tanpa
persenyawaan
TAKRIF: Proses
pembahagian sel
yang menghasilkan:
2 sel anak
Bilangan kromosom
sama dengan
bilangan kromosom

MITOSIS
Melibatkan 2 fasa:
Pembahagian nukleus (kariokinesis)
Pembahagian sitoplasma (sitokinesis)

Proses mitosis melalui peringkatperingkat berikut:

Interfasa
Profasa
Metafasa
Anafasa
Telofasa
Proses mitosis ini merupakan proses yang
berterusan untuk menggantikan sel-sel,
sel akan membesar dan menjadi matang

FASA-FASA DALAM
MITOSIS

INTERFASA
Pada peringkat ini sel sedia
untuk menjalani proses
pembahagian
46 kromosomnya mula melalui
proses replikasi (berganda)
Kromosom masih
lagi berbentuk
bebenang dan halus

PROFASA
Kromosom menebal dan
memendek
Kromosom kelihatan terdiri
daripada dua bebenang seiras
yang dinamakan kromatid
Kromatid bercantum
di sentromer
Sentriol bergerak ke
kutub bertentangan
dalam sel

PROFASA
Nukleolus beransuransur hilang
Profasa berakhir
dengan penguraian
membran nukleus
dan pembentukan
gentian gelendong

METAFASA
Kromosom tersusun satu baris
ditengah-tengah yang dikenali
sebagai khatulistiwa bahagian
tengah gentian gelendong

ANAFASA

Sentromer membahagi dua

Kromatid mula bergerak ke arah
sentriol

ANAFASA

Kromatid berpisah dan ditarik ke

kutub sel yang bertentangan
apabila gentian gelendong
mengecut
Anafasa berakhir apabila
kromosom sampai di kutub

TELOFASA
Gelendong menghilang
Nukleolus muncul semula
Membran nukleus baru terbentuk
Kromosom melurus dan menjadi
benang halus dalam nukleus
Sitokinesis iaitu
pembahagian
sitoplasma untuk
membentuk dua
sel anak berlaku

SITOKINESIS
Bagi sel haiwan,
sitokinesis
bermula dengan
berlakunya
pencerutan
membran di
bahagian tengah
sel
Pencerutan terus
berlaku sehingga

Mother cell

Peringkat-peringkat Mitosis

Interphase
Prophase
Metaphase
Anaphase

Telophase

SOALAN
NAMAKAN
PERINGKA
A
TPERINGKA
T DALAM
MITOSIS

MEIOSIS
Proses pembahagian
sel yang membahagi
dua kali
menghasilkan:
4 sel anak
Bilangan kromosom separuh
daripada bilangan kromosom sel
induk

Berlaku dalam sel

pembiakan seperti
ovum dan
spermatozoa

Peringkat Meiosis:

Mother cell

Interphase

Prophase I:
Condensing
Condensing
Chromosomes
Chromosomes

Prophase I:
Tetrad
Tetrad
formation/
formation/
crossing
crossing over
over

Meiosis II
Telophase I

Meiosis I

Metaphase I

Anaphase I

Peringkat Meiosis:
Prophase II

Meiosis II

The products of meiosis are 4

haploid cells each with a
unique set of chromosomes.

Metaphase II The products of

mitosis are 2 diploid
cells with identical
chromosomes.
Anaphase II

Telophase II

KROMOSOM
Terlibat dalam
sintesis protein
yang dikawal oleh
gen
Melakukan replikasi
DNA yang
membantu
mengekalkan baka
selular

Kromosom
Nucleus
Nucleoli

Cell Wall

Chromosomes

DNA
DNA-Asid Deoksiribonukleik
Bahan genetik dalam kromosom
Menyimpan
maklumat genetik
bagi menjalankan
aktiviti sel seperti
sintesis protein
dan pembahagian
sel

GEN

Gen mengawal
struktur protein dan
fungsi sel
Gen mengawal
sintesis protein
dalam sel
Gen memulakan dan
mengawal
mekanisma
perkembangan zigot

SOALAN..
Perkembangan sel yang berlaku di
peringkat akhir pembahagian sel atau
telofasa ialah
A. kromosom akan melurus menjadi
bebenang halus
B. berlaku sitokinesis untuk membentuk
dua sel anak
C. gentian gelendong hilang dan nukleolus
muncul semula
D.kromosom tersusun ditengah-tengah
gentian gelendong

LATIHAN..
Berikan 2 kepentingan bagi:
Proses mitosis
Proses meiosis

Berdasarkan gambarajah,
terangkan proses mitosis
bemula dari peringkat interfasa
Huraikan 6 perbezaan antara
mitosis dan meiosis

SEKIAN.