Azeriler ve Azerbaycan

Azeriler gnmzde kafkasya ve iran platosu arasnda

yaayan Trk halkdr. Kken itibariyle ouz
Trkdrler ve ouz lehesine en yakn Trkelerden
olan Azeri Trkesi ile konuurlar. Sovyetler
dneminde yaplan propogandalar neticesinde
Azerbaycan halk ve azerbaycan dili terimlerini
kullanmlardr.
Gnmzde 30 milyonu randa, 10 milyonu
Azerbaycanda ve 700 bin civarda Rusyada yaayan
40-45 milyon civar Azeri vardr.
Azerilerin kkenine dair birbirinden farkl bir ok tez
bulunmaktadr. Stalinin ortaya att teze gre iran dili
konuan antorpenallar trk akmlarndan etkilenmi ve
trklemitir. ran tarafndan ise Azerilerin Trkeyi
benimseyen ve Trkleen ranllar olduklar
savunulmaktadr.

Azerbaycan cumhuriyeti ilk bayra.

Azerbaycan parlementosu.

Ekim devrimi neticesinde 1917 de bolevik

kart transkafkasya hkmeti kurulmutur.
Bu hkmette Grc, Ermeni ve Trk
delegeler bulunmaktayd. lerleyen srete
Osmanlnn gsz ve srekli sava kaybeden
konumunun etkisiyle de Mondros mtarekesi
sonucu 1918 de Azerbaycan tmyle terk
edilmitir. 9 kasm 1918 de Azerbaycan
bayra kabul edilmi ve izleyen srete 17
kasm da Rus, ngiliz ve Ermeni askerler
Bakye girdi. 12 ocak 1920 de Rusya hari 23
lke tarafndan resmen tannmtr. 1920 de
TBMM nin 1. dnya sava galipleri ile tekrar
savat srada Sovyet Rusya Trkiyeye
yardm etmek istediklerini ancak Azeri
hkmetinin buna engel olduunu iddia ettiler.
Ruslar var olan Azeri hkmetini ykarak
yerine bir komnist hkmet kurdurdular ve
nihayetinde bu komnist hkumetin ars
zere 26 nisan 1920 de bakye girdiler. 28
nisan 1920 de ise Azerbaycan sovyet sosyalist
devleti kuruldu.

Trkiyeye Azeri G

Osmanl dneminde ve cumhuriyetin ilk yllarnda

lke topraklarna olduka fazla sayda g
alnmtr. G eden azerilere zaman zaman
karapapak veya terekeme de denir. Kara papak ismi
giydikleri siyah kalpaktan gelmektedir. Terekeme
ise yurtlarn terk edeneler anlamna gelir.

Terekemeler asl itibaryla Grcistan'n gneyinde,

Ermenistan'n kuzeybatsnda, Dastan'n
gneyinde, Azerbaycan'n i ve kuzeybat
ksmlarnda yaamaktaydlar. Gney Kafkasya'nn
Rus igaline uramasyla birlikte 1813 ve 1828
yllar arasnda Osmanl Devleti ve ran'a youn
g hareketleri yaanmtr.

1877de Osmanl Devletine sava ilan eden

ar, 250 bin kiilik bir ordu ile Balkanlardan;
160 bin kiilik bir ordu ile de kuzey doudan
Osmanl Devletine saldrr. Hem Balkanlarda
hem de kuzey dou Anadolu ve bat
Kafkasyada Trk halklarna benzeri
grlmemi katliam yaplr. Yz binlerce insan
yurdunu terk edip Anadoluya ger.
Kafkaslardan gelen gmenlerin bir ksm
Kars, Ardahan, Ar, Erzurum, Mu, Sivas gibi
ehirlere nceden gelen akrabalarnn yanna
yerleirler.

1878-1881 arasnda Rus imparatorluu

ynetiminden 80 000 kadar mslmann
Osmanl topraklarna g ettii sanlmaktadr.

1914 te 1. dnya sava sralarnda Rusya scak

denizlere inme hayali ve Azerbaycan yer alt
kaynaklar iin iddetli bir politika izlemeye
balad ve zorla gler katliamlar ve benzeri sert
uygulamalar ile insanlk sularn iledi. Bu
yllarda yaklak
45 000 kiinin Karsa geldii
tahmin edilmektedir.

Bu glerin en temel sebeplerinden birisi de

blgede petrole ulamak isteyen Fransz ve
ngilizlerin, Ermeni eteleri silahlandrp blgede
kargaa ve katliamlar balatmalardr. Yaamlarn
kurtarmak iin bu blgedeki Azeri halk g
etmitir. Kimi at srtnda, kimisi kz arabalarnda
kimisi ise yayan g etmitir. Bu g srasnda
eitli insanlk dramlar yaanm bata kadnlar ve
ocuklar olmak zere ou kii donarak yaamn
kaybetmitir.

Bunun dnda eitli sebeplerle farkl

zamanlarda da Azeri gleri olmutur.

Sovyet dneminde gmr antlamas

neticesinde nfus mbadelesi yaanm ve
oka g alnmtr. Kazan ve Azerbaycandan
ok sayda kii gelmi ve Kars bata olmak
zere eitli illere yerlemilerdir.

1905 te Rus devrimi srasnda olduka fazla

sayda Azeri Osmanl topraklarna g etmitir.

TRK

AZER LKLER

1991 de sovyetlerin kyle birlikte 18 ekim

1991 de bamszln ilan ettiler ve Azerbaycan
demokratik cumhuriyeti adn aldlar. Bu srete
Tkiye Azerbaycan 9 kasm 1991 de tanyan ilk
devlet olmutur. 14 ocak 1992 de diplomatik
ilikiler kurulmu ve konsolosluk bykelilik
dzeyine karlmtr. Azerbaycan bamszln
ilan ettii ilk dnemlerde dnya siyaset
sahnesinde Trkiyenin yardmna ihtiya
duymutur.
kili ilikilerin daha da glenmesi iin 2010 da
cumhurbakanlar dzeyinde yksek dzeyli
stratejik ibirlii konseyi dzenlenmeye
balanmtr. ve d siyasette her zaman tek
millet iki devlet anlay iinde olunmutur.

ENERJ

Enerji bakmndan zengin kaynaklara sahip Azerbaycan Trkiye iin ok nemli konumdadr. Ayn
ekilde Azerbaycann da dnya pazarna almas iin Trkiyeye ihtiyac vardr. Bu sebeple iki
lke arasnda eitli projeler yaplmtr. Bak Tiflis Ceyhan petrol boru hatt bu projelerin banda
gelmektedir.

ASKER

Trkiye ve Azerbaycan arasnda ok eitli stratejik ve askeri ortaklk antlamalar yaplmtr.

SYAS

Azerbaycan ve Ermenistan arasndaki dalk karaba sorunu nedeniyle Trkiye de Ermenistana

tepki gstermi ve snrlarn kapatmtr. u anda hale devam eden bu boykot iin Trk yetkililer
Ermenistan igali bitmeden snrlarn almayacan sylemitir.

Gnmzde Azeriler bata Kars olmak

zere eitli illerimizde yaamakta ve
kltrlerini devam ettirmektedirler. eitli
kltr dernekleri bu amala faaliyet
gstermektedirler

rnein akordeon eliinde alnan azeri

ezgileri dnlerde ve eitli aktivitlerde
kullanlmakta ayrca Azerilere ait eitli
folklorik danslar bulunmaktadr.

Bunun dnda Kars gravyeri gibi dnyaca

nl tannan besin maddeleride bu kltr
etkileimi sonucu hayatmzda yer
etmitir.