ARHITEKTONSKI FAKULTET UNIVERZITETA U SARAJEVU

STATIKA ARHITEKTONSKIH KONSTRUKCIJA I

STATIKO GEOMETRIJSKE
KARAKTERISTIKE POPRENIH PRESJEKA

IZBOR OBLIKA I DIMENZIJA PRESJEKA, NA OSNOVU

POZNATIH PRESJENIH SILA,

KONTROLA NAPONA I DEFORMACIJA U POPRENIM

PRESJECIMA AKO SU OVI UNAPRIJED POZNATI.

povrina presjeka
teite poprenih presjeka
statiki moment povrine presjeka
momenti inercije
momenti otpora

oznaka: A,
oznaka: C,
oznaka: S,
oznaka : I,
oznaka : W.

TEITE PRESJEKA

G = Mg

Teina je usmjerena prema dole

nepoznato jedino njeno hvatite, kao vektorske veliine

rezultanta sistema paralelnih sila

G = Gi

sistem vezanih sila

ODREIVANJE HVATITA SILE TEINE TIJELA SVODI

SE NA ODREIVANJE HVATITA REZULTANTE
SISTEMA VEZANIH PARALELNIH SILA.

PRETPOSTAVKE

RAVNIM LIKOM SMATRA SE POPRENI PRESJEK

NEKOG KONSTRUKTIVNOG ELEMENTA

RAVNI LIK TRETIRA SE KAO VRLO TANKA I

HOMOGENA KRUTA PLOA, PROIZVOLJNOG
OBLIKA, KONSTANTNE I ZANEMARLJIVE DEBLJINE.

ANALITIKI POSTUPAK
Gi = mi g = (Vi ) g
Vi = Ai d
Gi =( Ai d )g
G = Gi = ( Ai d )g
G = d gAi = d gA (7a)
R = G = d gA
A= Ai

Pravac na kojem lei rezultanta naziva se

teina linija ili teinica.

xc =

Gixi = G xc,

Xc
G

xi

Xc

d g A i xi
d g A i

A x

A y

Yc
i

xC

A x

....................... y
A
i

A y

A1 x1 A2 x2 A3 x3
A1 y1 A2 y2 A3 y3
xC
...... yC
A1 A2 A3
A1 A2 A3

GRAFOANALITIKI POSTUPAK

STATIKI MOMENT POVRINE

PRESJEKA

Sy A i xi

S x A i yi

STATIKI MOMENT POVRINE U ODNOSU NA DATU OS,

MOE SE ODREDITI I KAO PROIZVOD UKUPNE POVRINE
(A) I RASTOJANJA NJENOG TEITA DO PROMATRANE
OSE,

STATIKI MOMENTI MOGU IMATI RAZLIITE PREDZNAKE,

STATIKI MOMENT UKUPNE POVRINE (A) U ODNOSU NA

CENTRALNE (TEINE) OSI, JEDNAK JE NULI
STATIKI MOMENT UKUPNE POVRINE U ODNOSU NA OS
SIMETRIJE JEDNAK NULI

AKSIJALNI MOMENTI INERCIJE

Ix = i Aiyi2

/L2/ /L2/ = /L4/ n.pr. cm.4

Iy= AiXi2
i

CENTRIFUGALNI MOMENT INERCIJE

OVAJ MOMENT JEDNAK JE ZBIRU PROIZVODA IZMEU

ELEMENTARNIH POVRINA I NAJKRAIH RASTOJANJA (Xi,Yi)
TIH POVRINA DO OSA U ODNOSU NA KOJE SE ON
ODREUJE.

Ixy= i Aixiyi

OVI MOMENTI INERCIJE MOGU BITI POZITIVNI,

NEGATIVNI, ILI JEDNAKI NULI,

CENTRIFUGALNI MOMENT JEDNAK JE NULI AKO SE

ODREUJE ZA PAR MEUSOBNO OKOMITIH OSA, OD KOJIH
JE BAR JEDNA OSA SIMETRIJE.

PREDZNAK CENTRIFUGALNOG MOMENTA INERCIJE ZAVISI OD

PREDZNAKA ZBIRA PROIZVODA KOORDINATA ELEMENTARNIH
POVRINA

POLARNI MOMENT INERCIJE

Ip(o)=Airi 2

ri y x
2

2
i

2
i

I p ( o ) Ai ( y x ) A x Ai y I x I y
2
i

2
i

2
i i

I p (o) I x I y

2
i

STAJNEROVA TEOREMA
VLASTITI I POLOAJNI MOMENTI INERCIJE

OVA TEOREMA SE ODNOSI NA ODREIVANJE

MOMENATA INERCIJE PROMATRANE POVRINE U
ODNOSU NA PAR OSA KOJE SU PARALELNE SA NJENIM
CENTRALNIM OSAMA.

Ix=Ai(yi+ex)2
Ix=Aiyi2+ 2Aiexyi + Aiex2
Ixc=Aiyi2

Ix = Ix,c + Aex2

Iy = Iy,c + Aey2

Ixy= Ixy,c + Aexey

TAJNEROVA TEOREMA KAO TVRDNJA DA SE MOMENTI

INERCIJE POVRINE NEKOG PRESJEKA U ODNOSU NA
OSE KOJE SU PARALELNE SA NJEGOVIM CENTRALNIM
OSAMA MOGU ODREDITI KAO ZBIR VLASTITOG I
POLOAJNOG MOMENTA INERCIJE.

VLASTITI MOMENT INERCIJE UVIJEK JE MANJI OD

SVAKOG DRUGOG MOMENTA INERCIJE ODREENOG
ZA OS KOJA JE PARALELNA CENTRALNOJ-I TO ZA
VELIINU POLOAJNOG MOMENTA INERCIJE ZA TU OS.

PRIMJENA TAJNER0VE TEOREME MOMENTI

INERCIJE SLOENIH PRESJEKA

Ixc=( Ixc,1+A1 ex12) + (Ixc,2 +A2ex22),

Iyc= (Iyc,2+A1eyl2) + (Iyc,2 +A2ey22),

Ixy,c=( Ixy,c1+A1 ex1 ey1) + (Ixy,c2+A2 ex2 ey2)

X1=xcos +ysin
Y1=ycos -xsin

An

Ix1=Aiyi2

2sin cos= sin2

Iy1=Ixc sin2 +Iyccos2 +Ixy,Csin2 ,

sin2 =(l-cos2 )o,5

cos2 =(l+cos2 )o,5
cos2 +

Svaka od ovih jednaina ima dva rjeenja,

koja se meusobno razlikuju za 90,to znai
da ako je 1=90, tada je 2=(90+/2).
Neka je rjeenje = 0, tada za :
2 0>0 ugao o se nalazi u I kvadrantu,
2 0<0 Ugao o se nalazi u IV kvadrantu.

POLUPRENICI INERCIJE

MOMENTI OTPORA

GEOMETRIJSKE KARAKTERISTIKE
POPRENIH PRESJEKA IZRAENE PREKO
INTEGRALA

dA A

momenti inercije

2
3

3.0 4.5
A1
6.75cm 2 ................. x 1 150
. cm; y 1 350
. cm
2
A 2 4.5 2.5 1125
. cm 2 ................. x 2 2.25cm; y 2 125
. cm
2.0 2 314
.
4 2.0
2
A3
314
. cm ............... x 3 y 3
.85cm
4
3 314
.

Ai

xi

yi

Ai xi

Ai yi

6. 75

1. 50

3. 50

10. 12

23. 62

11. 25

2. 25

1. 25

25. 30

14. 08

-3. 14

0. 85

0. 85

-2. 67

-2. 67

14. 86

32. 75

35. 03

x0

A x

A
A y

y0

Ai

32.75

2.20cm
14.86
35.03

2.36cm
14.86

ZA PRVI OSNOVNI LIK - TROKUT, PREMA IZRAZIMA

JE:

bh
4.5 3.0
I x1

3.38cm 4
36
36
3
3
hb
3.0 4.5
I y1

7.58cm 4
36
36
2
2
2
2
b h
3.0 4.5
I xy1

0.41cm 4
72
72
3

ZA DRUGI OSNOVNI LIK - PRAVOUGAONIK - VLASTITI

MOMENTI INERCIJE E PREMA IZRAZIMA BITI:

bh
4.5 2.5
4
I x2

585
. cm
12
12
3
3
bh
2.5 4.5
4
I y2

18.95cm
12
12
I xy 2 0
3

ZA TRE}I OSNOVNI LIK - ~ETVRTINA KRUGA, PREMA

OBRASCIMA DATIM U TABLICAMA, JE:

I x 3 I y 3 0.055 2.0 0.88cm

4

I xy 3 0.016 2.0 0.26cm

4

udaljenosti exi i eyi

ex1=3. 50-2. 36 =1. 14cm
ex2 =1. 25-2. 36 = -1. 11cm
ex3=0. 83-2. 360= -1. 51cm
ey1=1. 50-2. 20 = - 0. 70cm
ey2=2. 25-2. 20 =0. 05 cm
ey3=0. 85-2. 20= -1. 35 cm

Ai

Ixi

exi

exi2

Ai exi2

6. 75

3. 389

1. 14

1. 30

8. 77

11. 25

5. 85

-1. 11

1. 24

13. 95

-3. 14

-0. 88

-1. 51

2. 28

-7. 15

14. 86

8. 35

Ix0=Ixi+Aiexi2=8. 35+15. 57=23. 92cm4

15. 57

Ai

Ixyi

eyi

eyi2

Aieyi2

6. 75

7. 58

-0. 70

0. 49

3. 31

11. 25

18. 95

0. 05

-3. 14

-0. 88

-1. 35

i
1

0. 0025 0. 03
1. 82

25. 65

Iy0=Iyi+Aieyi2=25. 65 - 2. 37=23. 28cm4

-5. 71
-2. 37

Ai

Ixyi

exi

eyi

Aieyi
exi

6. 75

-0. 41

1. 14

-0. 70

5. 39

11. 25

0. 00

-1. 11

0. 05

-0. 62

-3. 14

0. 26

-1. 51

-1. 35

-6. 40

-0. 15

-12. 41

Ixy0=Iyxi+ Aieyi exi=-0. 15-12. 41=-12. 56cm4

tg2

2 I xy 0
I x0 I y0

2 12.56

3.92
23.92 23.28

2 75 40

37 50

I max.,min

I x0 I y0
2

I x 0 I yo

I xyo

I max.,min 23.60 12.67

I max. 3617
. cm ; I min. 1103
. cm
4

konverzija koordinata:

A y A cos x A sin
A y A sin x A cos

X0 ; Y0
K1 (-2. 20 ; -0. 36)
K2 (-2. 20 ; 3. 14)
K3 (2. 30;0. 14)
29)
K4 (2. 30;-2. 36)

;
K1(-1. 95;1. 45)
K2 (0. 12;3. 82)
K3 (1. 90;-1.
K4(0. 07;-3. 27)

K2

W
K3

K1

K3

I
K1

K1

I
K2

9.47cm 3

1103
.

581
. cm 3
190
.

1103
.

5.66cm 3
195
.

I
K1

1106
. cm 3

2
1
120

40505

b
D
(mm (mm)
)

br.
Prof.

H
(mm
)

120

55

50

40

ex

ey

Ix

Iy

17. 00

6. 00

1. 60

364. 0

43. 2

4. 27

1. 56

1. 07

10. 4

5. 9

POLO`AJ TE`I{TA PRESJEKA

Ai

xi

yi

Aixi

Aiyi

17. 00

-1. 60

6. 00

-27. 20

102. 00

4. 27

1. 56

10. 93

6. 66

46. 70

21. 27

-20. 54

148. 70

x0

A x

A
i

y0

A y

A
i

20.54

0.97cm
2127
.

148.70

7.00cm
2127
.

Momenti inercije presjeka s obzirom na osi X0 i Y0 :

Ixi

Ai

exi

exi2

Aiexi2

364. 0

17. 00

-1. 00

1. 00

17. 00

5. 9

4. 27

3. 93

15. 40

65. 70

369. 9

82. 70

Ix0= Ixi + Aiexi2=369. 90+82. 70=452.

60cm4

Iyi

Ai

eyi

eyi2

Aieyi2

43. 20 17. 00

-0. 63

0. 36

6. 11

10. 40

2. 53

6. 54

27. 90

53. 60

4. 27

34. 01

Iyo=Iyi + Aieyi2=53. 60+34. 01=87. 60cm4

Ixyi

Ai

exi

eyi

Aiexi eyi

17. 00

-1. 00

-0. 63

10. 20

4. 60

4. 27

3. 93

2. 53

40. 30

4. 60

50. 50

Ixy0=Ixyi + Aiexi eyi=4. 60+50. 50=55. 10cm4

tg2

2 I xy 0
I x 0 I yo

110.20

0.302
365.0

2 16 50 8 25

I x0 I y0
2

I xo I y 0

I 2xy 0

I I max. 2701
. 190.4 460.6cm 4
I I min. 2701
. 190.4 79.7cm 4