Graevinsko-arhitektonski fakultet Univerziteta u Niu

Studijski program Graevinarstvo

Katedra za graevinsku geotehniku

G-O-43: MEHANIKA TLA

10. nedelja: NOSIVOST TEMELJNOG TLA

Uvod
Temelji delovi graevinske konstrukcije koji prenose
optereenja objekta na podlogu (tlo ili stenu).
Q
D
B
Plitki temelji oni kod kojih dubina fundiranja nije
vea od irine (DB)(terorijski, po Terzaghiu),
odnosno D4B (u praksi).
G-O-43: Mehanika tla

Uvod
Konstruktivni oblici plitkih temelja:
a) temelji "samci"
b) kombinovani temelji
c) trakasti temelji
d) kontinualne ploe (ispod celog objekta)
e) kruni temelji (rezervoari, silosi...)
f) temeljni nosai (kontra grede)
g) temeljni rotilji, itd.

(f)
G-O-43: Mehanika tla

(g)
3

Uvod
Konstruktivni oblici plitkih temelja:
a) temelji "samci"

G-O-43: Mehanika tla

Uvod
Konstruktivni oblici plitkih temelja:
d) kontinualne ploe (temeljne kontra ploe)

G-O-43: Mehanika tla

Uvod
Konstruktivni oblici plitkih temelja:
e) kruni temelji

G-O-43: Mehanika tla

Uvod
Konstruktivni oblici plitkih temelja:
f) temeljne grede (kontra grede)

G-O-43: Mehanika tla

Uvod
Konstruktivni oblici plitkih temelja:
g) temeljni rotilji

G-O-43: Mehanika tla

Uvod
Sloeni problemi interakcija temelja i okolnog tla,
kao i dimenzionisanje temelja obrauju se u predmetu
Fundiranje.

temelji

buotine

tuneli

2 osnovna uslova koje temelj mora da zadovolji:

1) Sleganja treba da budu u dozvoljenim granicama,
2) Stabilnost temelja s obzirom na lom tla ispod njega.
G-O-43: Mehanika tla

Granino i dozvoljeno optereenje

Granino optereenje u pogledu loma (nosivost)(
nosivost qf)
najvee optereenje koje tlo ispod plitkog temelja
moe da podnese, a da ne doe do loma.
Dozvoljeno optereenje (qa) najvee optereenje
koje ne izaziva lom tla pri najnepovoljnijim uslovima.

qf
qa
FS

Faktor sigurnosti (FS) zavisi od pouzdanosti

parametara tla (c, , ).
Kod savremenih metoda prorauna, umesto
jedinstvenog FS primenjuju se parcijalni (Fsc i Fs)
G-O-43: Mehanika tla

10

Granino i dozvoljeno optereenje

Proces loma tla ispod temelja (pri porastu q od 0 do
qf):

Opti lom
G-O-43: Mehanika tla

11

Vidovi loma temeljnog tla

a) Opti lom

Karakteristian za dobro zbijeno krupnozrno tlo ili

prekonsolidovanu glinu.
- Jasno definisane klizne povri idu do povrine
terena,
- Tlo ispod temelja tone, a pored temelja se izdie,
- Lom
se dogaa
relativno naglo.
G-O-43:
Mehanika
tla

12

Vidovi loma temeljnog tla

b) Lokalni lom

Karakteristian za slabo zbijeno krupnozrno tlo ili

normalno konsolidovanu glinu.
- Klizne povri ne dopiru do povrine terena,
- Sleganje temelja vee, izdizanje pored temelja
manje,
- Taka
loma
G-O-43:
Mehanika
tla nije jasno definisana.

13

Vidovi loma temeljnog tla

c) Lom probijanjem

Karakteristian za rastresit pesak i nekonsolidovanu,

meku glinu.
- Pri porastu optereenja temelj kontinualno tone,
- Nema pomeranja povrine tla pored temelja,
- Lom nije lako uoiti.
G-O-43: Mehanika tla

14

Vidovi loma temeljnog tla

Vidovi loma peska ispod plitkog temelja (Vesi, 1975):

G-O-43: Mehanika tla

15

Vidovi loma temeljnog tla

Q
D
B

Kod temelja sa veom dubinom fundiranja (D)

tee dolazi do loma (usled teine gornjih slojeva
tla smanjuje se mogunost bonog istiskivanja).

Temelji vee irine (B) tee izazivaju lom tla

(klizne povrine su dublje).

G-O-43: Mehanika tla

16

Raunsko odreivanje

qf i qa

Reenja su izvedena primenom teorije plastinosti i

metode granine ravnotee uz pretpostavku da je tlo
krutoplastino (ne deformie se do loma)(opti lom).

G-O-43: Mehanika tla

17

Reenje Prandtl-a (1920)

Pretpostavke reenja:
1) Tlo je homogeno i izotropno, bez teine (=0)
2) Temelj oblika trake je krut i idealno gladak (nema
trenja izmeu temelja i tla)
G-O-43: Mehanika tla

18

Reenje Prandtl-a (1920)

qf c N c qo N q
N q tg 45 2 e
2

tg

N c N q 1 ctg
Za = 0

Nq 1

Faktori nosivosti

N c 5,14

Reenje se u praksi ne primenjuje neposredno, ali

predstavlja teorijsku osnovu reenja za proraun qf i qa.
G-O-43: Mehanika tla

19

Reenje Tezaghi-a (1943)

Mehanizam loma kao kod Prandtl-a, uz uvoenje trenja

izmeu temelja i tla i uticaja sopstvene teine tla ispod
temelja (0)
G-O-43: Mehanika tla

20

Reenje Tezaghi-a (1943)

qf c N c qo N q 0,5 B N
Faktori nosivosti raunaju se drugaije:

N q e 3

2 cos2 45 2

N c N q 1 ctg

N 1,8 N q 1 tg
Za stiljivo tlo (lokalni lom) uvode se faktori nosivosti
Nc', Nq' i N' koji su dobijeni za redukovane vrednosti
2
parametara vrstoe: c 2 c
tg tg

G-O-43: Mehanika tla

21

Reenje Tezaghi-a (1943)

BEARING CAPACITY THEORIES OF TERZAGHI AND SKEMPTON

Dijagram za odreivanje faktora nosivosti:

40
Nq
Nc

30
(degrees)

20

10

60

50

40

30
N q and N c

20

10

20

40
N

60

80

BEARING CAPACITY FACTORS [After Terzaghi and Peck (1948)]

G-O-43: Mehanika tla

Qf

22

Reenje Tezaghi-a (1943)

Dijagram za odreivanje faktora nosivosti:

G-O-43: Mehanika tla

23

Proireno reenje Brinch Hansena (1970)

Terzaghi-ev izraz proiren je uvoenjem faktora oblika

(s), dubine (d) i nagiba rezultante (i), pa reenje vai za
opti sluaj optereenja sa kosom i ekscentrinom
rezultantom i za efektivnu kontaktnu povrinu.
G-O-43: Mehanika tla

24

Proireno reenje Brinch Hansena (1970)

qf c N c sc d c ic q N q sq d q iq 0,5 B N s d i
ili u drugom obliku:

qf 0,5 B N s d i c q tg N c sc d c ic q

sc , sq , s

- faktori oblika stope (zavise od odnosa B/L)

dc , dq , d

- faktori dubine (zavise od odnosa D/B)

ic , iq , i

- faktori nagiba rezultante

G-O-43: Mehanika tla

25

Reenje prema Pravilniku... (1990)

Varijanta reenja Brinch-Hansena prema kojoj se
direktno rauna dozvoljeno optereenje (qa), uvoenjem
parcijalnih faktora sigurnosti Fsc i Fs:

c
cm
Fsc
tg
tg m
Fs

Fsc 2 3

1,2 1,8

qa 0 ,5 B N s d i cm q tg m N c sc d c ic q
V
qa
B L
G-O-43: Mehanika tla

26

Reenje prema Pravilniku... (1990)

Ekscentrino optereen temelj:

B B 2 eB
L' L 2 eL

G-O-43: Mehanika tla

27

Reenje prema Pravilniku... (1990)

Dozvoljeno optereenje prema Pravilniku (1990):

G-O-43: Mehanika tla

28

Reenje prema Pravilniku... (1990)

Ekvivalentne i efektivne povrine temelja:

G-O-43: Mehanika tla

29

Reenje prema Pravilniku... (1990)

Faktori nosivosti Nc , N :

G-O-43: Mehanika tla

30

Reenje prema Pravilniku... (1990)

Faktori nagiba rezultante ic , i :

a=250

a=250

G-O-43: Mehanika tla

31

Reenja za specijalne sluajeve

- za zasienu, nedreniranu glinu (u=0):
Reenje Fellenius-a (1926) za temeljnu stopu
oblika trake (Prilog 9/6)

G-O-43: Mehanika tla

32

Reenja za specijalne sluajeve

- za zasienu, nedreniranu glinu (u=0):
Reenje Skempton-a (1951) za temeljnu stopu
proizvoljnog oblika (Prilog 9/6)

G-O-43: Mehanika tla

33

Reenja za specijalne sluajeve

- za zasienu, nedreniranu glinu (u=0):
Reenje Skempton-a (1951) za temeljnu stopu
proizvoljnog oblika (Prilog 9/6)

G-O-43: Mehanika tla

34

Pitanja, komentari, sugestije...

Hvala na panji !
geotehnika@gaf.ni.ac.rs
www.gaf.ni.ac.rs/geotehnik
a
G-O-43: Mehanika tla

35