Klima Srbije

Klima Srbije

Klima Srbije

Klima Srbije

Klima Srbije

Umereno-kontinentalna klima sa manje ili vie izraenim lokalnim

karakteristikama
Geografske odrednice koje karakteriu bitne sinoptike situacije znaajne
za vreme i klimu Srbije: Alpi, Sredozemno more i enovski zaliv, Panonska
nizija i dolina Morave, Karpati i Rodopske planine kao i brdovito planinski deo
sa kotlinama i visoravnim
Prema Kepenovoj klasifikaciji: C i D tip klime
Tri uzroka koja najvie doprinose razlikama u temperaturnim
karakteristikama Srbije su: razlike u geografkoj irini i duini, nadmorskoj
visini i udaljenosti od mora pojedinih oblasti
Prizemna vazduna strujanja su u velikoj meri uslovljena orografijom. U
toplijem delu godine preovlauju vetrovi sa severozapada i zapada. Tokom
hladnijeg dela godine dominira istoni i jugoistoni vetar koava. U
planinskim oblastima na jugozapadu Srbije preovlauju vetrovi sa jugozapada.
Karakteristini vetrovi u Srbiji su: Koava i severozapadni vetar

Klima Srbije

Temperaturni region u Srbiji koji ima srednju godinju temperaturu

izmeu 11oC i 12 oC su: ravnica na severu i severoistoku, Kosovo,
Pomoravlje i oblasti sa nadmorskom visinom manjom od 500 m.
Prosena godinja amplituda kolebanja temperature u istonoj i
severoistonoj Srbiji je 23-24C.
Godinje sume trajanja sijanja Sunca kreu se u intervalu od 1500 do
2200 sati godinje
Prosena godinja temperatura vazduha za period 19611990. za podruja sa
nadmorskom visinom:
do 300 m 10.9 oC
od 300 do 500 m 10.0 oC
preko 1000 m oko 6.0o C

Klima Srbije

Klima Srbije

Klima Srbije

Padavinski reim: kontinentalni i podunavski.

Kontinentalni reim padavina: vea koliina padavina u toplijoj polovini godine
(izuzev jugozapadnih krajeva gde se najvie padavina izmeri u jesen).
Najkiovitiji je juni (pozno prolee), kada u proseku padne 12 do 13% od ukupne
godinje sume padavina, a najmanje padavina imaju meseci februar i oktobar.
Godinje sume padavina u proseku rastu sa nadmorskom visinom.
U niim predelima godinja visina padavina se kree u intervalu od 540 do 820 mm.
Podruja sa nadmorskom visinom preko 1000 m proseno imaju 700 do 1000 mm
padavina, a neki planinski vrhovi na jugozapadu Srbije karakteriu obilnije padavine do 1500 mm.
Koliinu padavina do 600 mm imaju sledei regioni: donji tok Velike Morave, dolina
June Morave i centralni deo Kosova
Koliinu padavina od 600 mm do 1000 mm imaju sledei regioni: Vojvodina, delovi
centralne Srbije i Kosova
Koliinu padavina od 1000 mm i vie mogue je registrovati samo u uskom pojasu uz
granicu sa Albanijom.

Klima Vojvodine

Klima Vojvodine

Nalazi se u oblasti umereno kontinentalne klime

Razmak izmeu najsevernije i najjunije take je manji od 2 o g..
Visinska ujednaenost terena
Opkoljena je planinskim masivima i relativno otvorena prema
severu i severozapadu
Velika godinja kolebanja temperature vazduha - kontinentalna
klima
Jesen toplija od prolea, temperaturni prelaz od zime ka letu
izraeniji od prelaza od leta ka zimi, tendencija pomeranja
temperaturnog minimuma ka februaru, a maksimuma ka avgustu
umereno kontinentalna
Leti: Azorski anticiklon, zimi: ciklon sa Atlantskog okeana i
Sredozemnog mora i Sibirski anticiklon

Klima Vojvodine

Prema Kepenovoj klasifikaciji: C i D tip klime.

Kepenova formula za Vojvodinu glasi Cfwax:
C-umereno-topla kina;
f- bez suvog perioda; w-suvi period u zimu;
a- sa veoma toplim letima, Tm najhladnijeg meseca -38C, Tm
najtoplijeg meseca >22C, a period sa temperaturom Tm 10C traje
due od 4 meseca godinje;
x- sekundarni maksimum padavina u jesen

Klima Vojvodine

Temperaturni reim
Srednja godinja temperatura vazduha u Vojvodini 11,0 oC
Najveu srednju godinju temperaturu ima jugoistoni deo Vojvodine
Gradijent srednje godinje temperature raste od severozapada (Pali
10,7 oC) ka jugoistoku (Vrac 11,7 oC ) sa izuzetkom Fruke gore (10
oC)
Srednja januarska temperatura vazduha -1,3 oC
Srednja julska temperatura vazduha 21,4 oC
Prosene godinje temperature u

Sremu 10,8 oC

Bakoj 10,9 oC

Banatu 11,2 oC

Klima Vojvodine

Temperaturni reim u Vojvodini u periodu

1948-2006

1996-2006
Trend maksimalne godi
godinje temperature vazduha

1 .0 0

1 .0 0

0 .9 0

0 .9 0

0 .8 0

0 .8 0

0 .7 0

0 .7 0

0 .6 0

0 .6 0

0 .5 0

0 .5 0

0 .4 0

0 .4 0

0 .3 0

0 .3 0

0 .2 0

0 .2 0

0 .1 0

0 .1 0

0 .0 0

0 .0 0

Klima Vojvodine

Temperaturni reim u Vojvodini u periodu

1948-2006

1996-2006
Trend minimalne
minimalne godi
godinje temperature vazduha

1 .0 0

1 .0 0

0 .9 0

0 .9 0

0 .8 0

0 .8 0

0 .7 0

0 .7 0

0 .6 0

0 .6 0

0 .5 0

0 .5 0

0 .4 0

0 .4 0

0 .3 0

0 .3 0

0 .2 0

0 .2 0

0 .1 0

0 .1 0

0 .0 0

0 .0 0

Klima Vojvodine

Temperaturni reim u Vojvodini u periodu

1948-2006

1996-2006
Trend srednje godi
godinje temperature vazduha

1 .0 0

1 .0 0

0 .9 0

0 .9 0

0 .8 0

0 .8 0

0 .7 0

0 .7 0

0 .6 0

0 .6 0

0 .5 0

0 .5 0

0 .4 0

0 .4 0

0 .3 0

0 .3 0

0 .2 0

0 .2 0

0 .1 0

0 .1 0

0 .0 0

0 .0 0

Klima Vojvodine

Temperaturni reim
Godinja amplituda kolebanja temperature vazduha u Vojvodini je
22,7C
Apsulutni maksimum Tmax =41,2 C Baki Petrovac.(podaci do
1999. godine)
Apsulutni minimum Tmin = -32,6 C Vrbas i Vrac.
Srednja temperatura vazduha u Vojvodini u vegetacionom periodu
je 17,9 C.
Prosean broj dana sa mrazom u Vojvodini je 87,9 dana
Prosean broj toplih dana (Tmax25C) u Vojvodini 92 dana
Prosean broj vrelih dana (Tmax30C) u Vojvodini 28,9 dana

Klima Vojvodine

32

10

M A K S IM A L N A

LETO

28
26
24

K IK IN D A

22

N O V I SA D

20

SO M B O R

18

S .M I T R O V I C A

M IN IM A L N A

16

Z R E N JA N IN

14

6
4
2
0
-2
-4
-6

K IK IN D A

-8

N O V I SA D

-1 0
-1 2

12
10

S re d n ja m a k s im a ln a /m in im a ln a
te m p e ra tu ra v a z d u h a (o C )

S re d n ja m a k s im a ln a /m in im a ln a
te m p e ra tu ra v a z d u h a (o C )

30

a)
1945

-1 4
1955

1965

1975

1985

V re m e (g o d in a )

1995

2005

Z IM A

M A K S IM A L N A

SOM BOR

M IN IM A L N A

S .M I T R O V I C A

b)
1945

Z R E N JA N IN

1955

1965

1975

1985

1995

2005

V r e m e (g o d in a )

Slika 2. Promene letnjih i zimskih ekstremnih temperatura

vazduha
u Vojvodini u periodu 1948-2003. godina.

Klima Vojvodine

0.11 6
0.11 2
0.10 8

0 .0 0 7
0 .0 0 5
0 .0 0 3
0 .0 0 1

0.10 4
0.10 0

- 0 .0 0 1
- 0 .0 0 3
- 0 .0 0 5

0.09 6
0.09 2

Distribucija trenda maksimalnih letnjih (a) i

minimalnih zimskih (b) temperatura vazduha u Vojvodini u
periodu 1974-2003. godina.

- 0 .0 0 7
- 0 .0 0 9

Klima Vojvodine

Uvidom u podatke prikupljene tokom poslednjih 55 godina

merenja temperature vazduha u Vojvodini moe da se uoi da su
najtoplija leta bila 1952. i 2003. godine, dok su najhladnije zime
bile 1954. i 1985. godine. Poreenjem vremenskih serija
ekstremnih temperatura vazduha zakljueno je sledee:
maksimalne temperature tokom leta belee znaajan pozitivan
trend u svim krajevima Vojvodine;
porast maksimalne temperature je mnogo vei od porasta
minimalne temperature;
ekstremne temperature tokom zime veoma malo odstupaju od
viegodinjeg proseka.

Klima Vojvodine

Oblanost, osunavanje

Najmanja oblanost u Vojvodini je u avgustu i iznosi 37%

Najvea oblanost u Vojvodini je u decembru i iznosi 75%
Prosena godinja suma osunavanja je 2069 asova
U junom Banatu, junoj Bakoj i oko predela Fruke Gore je
najvei broj sunanih sati tokom godine

Klima Vojvodine

Padavinski reim

U Vojvodini vlada podunavski padavinski reim (pluviometrijski reim)

koji je modifikovan tako da se sekundarni maksimum javlja u decembru, a
ne u oktobru, a minimum u martu a ne u januaru ili februaru

Godinja srednja koliina padavina u Vojvodini iznosi 611 mm

U junu mesecu je najvea srednja koliina padavina u Vojvodini (od 93
mm u Panevu do 65 mm na Paliu)
U martu i oktobru mesecu je najmanja srednja koliina padavina u
Vojvodini (od 41 mm u Panevu do 27 mm na Paliu)

Severni Srem, Jugoistoni Banat i oblast Fruke Gore (670 mm) imaju
najveu srednju koliinu padavina
Godinja koliina padavina u Vojvodini varira od 1202 mm u Hrtkovcima
do 244 mm u Hajduici

Srednja koliina padavina tokom vegetacionog perioda u Vojvodini iznosi

341 mm

Sa stanovita poljoprivrede, za usvajanje vode od strane zemljita

najefikasnije su padavine malog intenziteta (do 1 mm/h)

Klima Vojvodine

Padavinski reim u Vojvodini u periodu

40
115

36
32

110
105
100

28
24

95
90
85

20
16

80
75
70

Figure 1 Monthly rainfall maps (March June 2004, Vojvodina

(Serbia)).

110

90

100

86

90
80

82
78
74

70

70
60
50
40

66
62
58

Klima Vojvodine

Padavinski reim u Vojvodini u periodu

1948-2006

1996-2006
Trend srednje godi
godinje koliine padavina

20

80

16

60

12

40

8
4

20
0
-2 0

-4 0

-4

-6 0

-8

-8 0

-1 2

-1 00
-1 20

-1 6

-1 40

-2 0

-1 60

Faktori koji opredeljuju klimu nekog podruja

Temperatura
Padavine

 Rimski

anevi

Sremska
Beej
Pali

Mitrovica

Srednje godinje temperature za period 1990.-1999.

S re d n ja g o d is n ja te m p e ra tu ra , t (o C )

13

R im s k i S a n c e v i
S re m s k a M itro v ic a
B ecej
P a lic

12

R im s k i S a n c e v i
S re m s k a M itro v ic a
B ecej
P a lic

11

10
1990

1991

1992

1993

1994

1995

G o d in a

1996

1997

1998

1999

Godinja koliina padavina za period 1990.-1999.

1000

G o d is n ja k o lic in a p a d a v in a (m m )

900
800

R im s k i S a n c e v i
S re m s k a M itro v ic a
B ecej
P a lic

700

S re m s k a M itro v ic a
R im s k i S a n c e v i
B ecej
P a lic

600
500
400
300
200
100
0
'9 0 . '9 1 . '9 2 . '9 3 . '9 4 . '9 5 . '9 6 . '9 7 . '9 8 . '9 9 .

G o d in a

90

70

im s k i S a n c e v i
re m s k a M itro v ic a
ecej
a lic

E n d o re iz a m

60
50
40
30
20

A re iz a m

K is n i fa k to r L a n g a , L (m m /o C )

80

R
S
B
P

E n d o re iz a m ili
e g z o re iz a m

Kini faktor Langa

za period 1990.-1999.

10
0
'9 0 . '9 1 . '9 2 . '9 3 . '9 4 . '9 5 . '9 6 . '9 7 . '9 8 . '9 9 .

G o d in a

 dakle

porast temperature vazduha u odnosu na normalne

vrednosti ...
sa izuzetkom Palia gde je porast temperature manje izraen ...
velike oscilacije godinjih koliina padavina u odnosu na
viegodinji prosek...
izraena tendencija porasta u periodu 1995.-1999.

 i pored oscilacija ...

Kini faktor Langa je ipak u intervalu od 20 do 60 ...

 drugim reima...

u svim oblastima klima ima obeleja endoreizma to

podrazumeva da je mogue uspeno gajenje veine ratarskih i
povrtarskih kultura ali da je upotreba sistema za navodnjavanje i
vetako kienje neminovna

 kako se ovo uklapa u pesimistike scenarije?

Godina
1948.-1999.
1999.
2000.
2001.

Srednja godinja
temperatura (oC)
11,0
11,45
12,90
12,19

Srednja mesena temperatura

najhladnijeg meseca (oC)
-0,6 (I)
0,8 (I)
-1,8 (I)
-1,97 (XII)

Srednja mesena temperatura

najtoplijeg meseca (oC)
21,4 (VII)
21,2 (VII)
24,2 (VIII)
23,83 (VIII)

Godinje kolebanje Godinja suma

temeperature (oC) padavina (mm)
22,0
610
20,4
988
26,0
298
25,8
867

Klima Vojvodine

Relativna vlanost vazduha i isparavanje

Najmanja relativna vlanost vazduha u Vojvodini je u periodu jul-avgust,

69%
Najvea relativna vlanost vazduha u Vojvodini je u decembru (89%)
Izraunato Penmanovom formulom najmanje isparavanje je u decembru
(0,3 mm)
Izraunato Penmanovom formulom najvee isparavanje je u julu i iznosi
172 mm
Godinja suma isparavanja u Vojvodini 856 mm