David M. Kroenke and David J.

Auer
Database Processing11th Edition
Fundamentals, Design, and Implementation

Kapitulli 1:

Hyrje

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-2

Qllimet e kapitullit
T kuptohet natyra dhe karakteristikat e BDH (bazs s
t dhnave)
T shqyrtohen ca aplikacione t rndsishme dhe
interesante t BDH
T kuptohen n prgjithsi tabelat dhe relacionet
T prshkruhen komponentt e Microsoft Access
database system dhe shpjegohen funksionet q I
realizojn
T definohet termi database management system
(DBMS) dhe t prshkruhen funksionet e DBMS

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-4

Qllimet e kapitullit
T definohet termi database baza e t dhnave dhe t
prshkruhet se ka prmban BDH - database
T definohet termi metadata dhe prezantimi I shembujve
t - metadatave
T definohet dhe t kuptohet disejnimi i BDH t dhnat
ekzistuese
T definohet dhe t kuptohet disejnimi I BDH si sistem I
ri I zhvillimit
T definohet dhe t kuptohet disejnimi I BDH n
procesin e ri disejnimit t BDH
T kuptohet historia e zhvillimit t prpunimit t BDH
1-6

Karakteristikat e BDH
Qllimi i BDH sht tu dihmoj njerzve q ti
prcjellin gjrat me interes pr ta.
T dhnat jan t vendosura n tabela, t cilat
kane reshta dhe kolona sikurse tabelat e
zakonshme ( MS Excel). BDH mund t ket
shum tabela, n t cilat vendosen t dhnat
pr gjra t ndryshme.
N do resht regjistrohen t dhnat nj
paraqitje ose instance t gjrave me interes.
BDH regjistron t dhna dhe relacione.
1-8

T dhnat n Tabela
Tabela STUDENT
Tabela LENDA
Tabela SUKSESI
Kujt I prkasin ato
mesatare

1-10

Karakteristika e qelsit n BDH:

Raportet Relacionet e Tabelave
Tabela STUDENT
Tabela LENDA
Tabela SUKSESI
elsat e huaj pr
tabelat: STUDNT
dhe LENDA

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-12

Marrveshjet e emrtimeve n kt
tekst
Emrat e Tabelave jan shkruar me germa
t mdha:
STUDENT, LENDA, SUKSESI

Emrat e Kolonave jan shkruar me

shkronj t par t madhe e ngjeshur pa
zbraztira me shkronj t madhe t do
fjale prbrse:
term, Grupi, NumriILendes, EmriIStudentit
KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010
Pearson Prentice Hall

1-14

BDH krijon Informata

E dhna = fakt ose figur (objekt) i regjistruar
Informat = dije e nxjerrur nga e dhna (E
dhn e prpunuar)
N BDH regjistrohen t dhnat, por n at
mnyr q t prodhojn informata nga t
dhnat.
T dhnat nga tabelat STUDENT, LENDA dhe
SUKSESI mund t krijojn informata pr suksesin e
studentit.
1-16

Shembuj t BDH
Aplikacioni

Shembulli I
shfrytzuesit

Numri I
shfrytzuesve

Madhsia tipike

Verejtjet

Kontaktet e
menaxherit t
shitjes

Shitsi

2.000

Tregtia

Takimet e
pacientve

Ambullanca

15 deri 50

100.000

Menaxhim I
konsumatorve
(CRM)

Shitja,
marketingu

500

10 milion

Sisteme te
medha

Planifikimi I
resurseve t
ndrmarrjes
(ERP)

Komplet nje
ndermarrje

5.000

10 milion

SAP ERP

E-Komerc

Internet

miliona

1 miliard +

Data mining
1-18

Komponentet e Sistemit t BDH

Aplikacioni
Aplikacioni
Shfrytzuesit

1-20

Komponentet e Sistemit t BDH me

SQL

Aplikacioni
Shfrytzuesit

1-22

Aplikacionet, SMBDH dhe SQL

Aplikacionet jan programet kompjuterike
me t cilat punojn shfrytzuesit.
Sistemi I Menaxhimit t BDH - Database
Management System (DBMS) krijon
procese dhe administron BDH.
Structured Query Language (SQL) sht
nj gjuh e pranuar ndrkombtarisht q
prdoret nga t gjitha SMBDH komerciale.
1-24

Aplikacionet me baza te dheneve

Krijon dhe proceson format

Proceson kverit e shfrytzuesve
Krijon dhe proceson raportet
Ekzekuton logjikn e aplikacioneve
Kontrollon aplikacionet

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-26

Aplikacionet e BDHFormat

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-28

Aplikacionet e BDH - Kverit

SELECT
FROM
WHERE

LastName, FirstName, EmailAddress

STUDENT
StudentNumber > 2;

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-29

Database ApplicationsQueries
SELECT Emri, Mbiemri, MailAdresa
FROM STUDENT
WHERE NumriIStudentit > 2;

1-30

BDH - Reportet

1-32

SMBDH 1
Krijon BDH
Krijon tabela
Krijon struktura mbshtetse
(indekse)
Lexon t dhna nga BDH
Korrigjon
(insert, update ose delete)
t dhnat e BDH
1-34

SMBDH 2

Mirmban strukturat e BDH

I ekzekuton rregullat
Kontrollon bashkveprimin
Prodhon siguri
Realizon Backup dhe Recovery
1-35

BDH
BDH sht kolekcion I vet spjegueshm I
tabelave t integruara.
Tabelat quhen t integruara sepse ato mbajn
t dhna prkitazi me relacinet ndrmjet
reshtave t t dhnave.
BDH quhet vetspjeguese sepse ajo regjistron
edhe prshkrimet pr vetveten.
T dhnat vetprshkruese quhen metadata, t
cilat jan t dhna pr t dhnat.
KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010
Pearson Prentice Hall

1-37

Tabelat Tipike t Meta t dhnave

Emri Tabeles

Numri kol

elsi primar

STUDENT

StudentID

LENDA

LendaID

SUKSESI

StudentID, LendaID

Emeri kolons

Emri tabels

Tipi i t dhnave

Gjatsia

StudentID

STUDENT

Varchar

50

Emri

STUDENT

Varchar

50

Mbiemri

STUDENT

Varchar

50

LendaID

LENDA

Varchar

50

EmriLendes

LENDA

Varchar

50

Semestri

LENDA

Varchar

50

Grupi

LENDA

smallint

2
1-39

Prmbajtja e BDH

Tabelat e shfrytzuesit
Metadata
Indeksat
Stored Procedurat
Trigeret
Te dhenat e siguris
Backup/Recovery

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-41

Personal Database Systems:

Microsoft Access

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-42

Sistemi Personal i BDH

Format pr futje
t t dhnave
Raportet
Kuerit

Aplikacionet pr
procesim t formave
Aplikacionet pr
gjenerim t formave

S
Q
L

SMBDH

BDH

Aplikacionet pr
procesim t formave

SMBDH mund t
jet JET i vet MS
Accessit ose SQL
Server

1-43

Microsoft Access
Microsoft Access sht produkt q i
destinohet shfrytzuesve apo i grupeve t
vogla.
Microsoft Access tenton t mshef nga
shfrytzuesit shum elemente nga
teknologjia e bazave t dhnave.
Strategji e mir pr fillestar, por jo edhe
pr profesionist.
KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010
Pearson Prentice Hall

1-45

sht Microsoft Access?

Microsoft Access sht SMBDH plus
gjenerator i aplikacioneve :
SMBDH krijon, proceson dhe administton BDH n
Microsoft Access.
Gjeneratori i aplikacioneve prfshin komponentet e
queryve, formave dhe reporteve.

Motori i SMBRH t Microsoft Access-it quhet

Jet.
Microsoft Access 2000 dhe versionet e
mvonshme mund t prdoren si gjenerator
aplikacionesh pr SMBDH t Microsoft SQL
Server.
KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010
Pearson Prentice Hall

1-47

Enterprise-Class Database
Systems

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-48

Produktet m t njohura t SMBDH

Microsoft Access
Microsoft SQL Server 2012
Oracle Corporation Oracle Database 11g
MySQL 5.1
IBM DB2

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-50

DBMS Power vs. Ease of Use

1-51

Tri tipe t disejnit t BDH

Nga t dhnat ekzistuese
Analiza e tabelave y ndryshme
Ekstraktimi i t dhnave nga bazat tjera
Disejnimi n parim t normalizimit t dhnave
Zhvillimi i sistemeve t reja
Krijimi i modeleve t dhnave nga krkesat e aplikacionit
Transformimi i modelit t dhnave n disejn t bazs
Ridisejnimi i bazs
Migrimi i bazz n version t ri
Integrimi i dy bazave
Inxhieringu revers dhe disejnimi i bazs duke i perdorur
parimet e normalizimit
1-53

Disejnimi i BDH nga t dhnat

ekzistuese

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-55

Import i t dhnave: Nj ose dy

tabela?
Kjo sht nj
zgjedhje e
rendesishme e
bazuar n
regullat e
normalizimit

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-57

Database Design from New

Systems Development

Entity-Relationship data modeling is covered in Chapter Five, and data model

transformations to database designs are covered in Chapter Six.
KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010
Pearson Prentice Hall

1-58

Redisejnimi i bazs

KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010

Pearson Prentice Hall

1-60

far duhet t msoni

1-62

Modeli Relacional i BDH

Modeli dominant i BDH sht modeli
relacional i bdh t gjitha produktet
aktuale bazohen n kt model.
sht krijuar nga inxhinieri i IBM E. F.
Codd in 1970.
Bazohet n matematikn e quajtur
algjebra relacionale.
KROENKE AND AUER - DATABASE PROCESSING, 11th Edition 2010
Pearson Prentice Hall

1-65