Tevfik Fikret

indekiler

Tevfik Fikret kimdir?

Tevfik Fikretin hayat

Tevfik Fikretin edebi kiilii

Tevfik Fikretin eserleri

Balklar iirinin tantm

Kaynaka

Tevfik Fikret kimdir?

Tevfik Fikret; Servet-i Fnun airi ve retmendir.

Kendisi yle grnrd

Tevfik Fikretin hayat

Doumdan mezuniyete

24 Aralk 1867de stanbulda Mehmet Tevfik adyla dodu. Tevfik

Fikret 12 yandayken annesi hac srasnda koleraya yakalanarak
ld, babas da Arabistana srgn edildii iin bakmn
anneannesi ve byk yengesi stlendi. ocukken annesini
kaybetmek onu hayat boyunca etkilemitir. Aksaraydaki
Mahmudiye Valide Rtiyesinde ok dindar bir ortamda
yetitirilmekteydi. 93 Harbi sonras okulu gmenlere tahsis
edilmi ve Galatasaray Lisesine gemitir. Bu yeni okul hayatnda
bir dnm noktas olmutur. 11 yl renim grd bu okulda
Recaizade Mahmut Ekrem ve Muallim Naci gibi nemli
retmenlerin rencisi olmutur. iir yazmaya lise yllarnda
balamtr. retmenlerinin tevii ile yazd ilk iiri,Tercman-
Hakikat'te yaymlanmtr. 1888 ylnda okulunu birincilikle
bitirmitir.

Tevfik Fikretin hayat

Memurluu

Mezun olduu yl Hariciye Nezareti stiare Odasnda (Dileri

Bakanlna bir konuda bavurmanz veya bilgi almanz gerekirse
bavuracanz yer) katip olarak ie balad. Ksa bir sre sonra
Maarif Mektubi Kalemine geti ve bir yl dolmadan istifa etti.
Yeterince almadn dnd iin hayal krklna urad.
stifas srasnda geciken maalarn yeteri kadar almadn
syleyerek ve maan hakketmediini dnerek reddetti. Hazine
tarafndan yine de kendisine topluca deme yaplnca tm paray
Gmenler Komisyonuna balad. Yine memurlua baka
yerlerde devam etti. Btn bunlar olurken Yksek Ticaret
Okulunda Franszca ve Trke dersleri verdi.

Tevfik Fikretin hayat

lk evlilii ve retmenlii

Yakn zamanda Trabzon Valisi olacak olan days Mustafa Beyin

15 yandaki kz Nazime Hanmla 1890da evlendi. Daysnn
evine yerleti. Safann ynettii Mirsad dergisinde Bahar iirini
yaymlyarak bir sredir devam ettirdii suskunluunu bozdu.

retmenlik Snavn kazanarak 1892de mezun olduu

Galatasaray Lisesinde retmenlie balad. lkokul nc snf
retmenlii ile balad okulda Muallim Nacinin vefat zerine
edebiyat retmeni oldu. Hkmetin btede ksnt yapp memur
maalarn yzde on kesmesine tepki olarak1895'te okuldan
ayrld, inzivaya ekildi.

Tevfik Fikretin hayat

Servet-i Fnun Dergisi

1895'te Recaizade Ekrem, Tevfik Fikret'i bir bilim dergisi olan Servet-i
Fnun'un sahibiAhmet hsanile tantrd ve onlar dergiyi bir
edebiyat dergisi haline getirmeye ikna etti. Dergi, Tevfik Fikret
ynetiminde kmaya baladndan itibaren bir edebiyat dergisi
haline geldi. air, 1895 ylnn Haziran aynda olu Haluk'un
doumuyla baba oldu. iirlerini "Mehmed Tevfik" yerine "Tevfik
Fikret" olarak yaymlamaya balamt.

Derginin etrafnda yeniliki bir grup aydn toplanmt. Derginin

ismini onlar verdiler. Bu karamsar ve ar dilleriyle tannan
topluluun hareketine ise Edebiyad- Cedide (Yeni edebiyat) denildi.

Halit Ziya,Cenap ahabettin,smail Safa,Mehmet

Rauf,Samipaazade Sezai,Hseyin Cahit,Ahmet uayip bu
yenilikilerden bir kayd.

Tevfik Fikretin hayat

Servet-i Fnun Dergisi

Tevfik Fikret, 1896 yl sonlarndaRobert Kolejinde Trke dersleri vermeye

balamt, bu grevi lmne dek srdrd. Okul dnda kalan tm zamann
dergiye veriyordu. O gnlerde dostusmail Safann evinde okuduu Abdlhamit
kart bir iiri, gzaltna alnmasna yol at. Evi arand, sz konusu iir
bulunamaynca birka gn sonra serbest kald. ok gemeden, Robert Kolejinde
bir aya karsyla birlikte gitmesi bahane edilerek gzaltna alnd. Btn bunlarn
ardndan Yeni Zelandada inzivaya ekilmeyi dnd, arkadalar da istiyordu
fakat bu gereklemeyince Manisada Hseyin Kazmn iftliine yerlemeyi
dndler, Tevfik Fikret vazgeince onlar da vazgeti.

1900ylnda ilgiyle karlanan ilk kitab "Rubab- ikeste (Krk Saz)"' yaymlayan
Tevfik Fikret, Ahmet hsan ile dergi ynetiminde uyuamad iin ertesi yl
topluluktan ayrld. Artk sadece Robert Kolej'de retmenlikle meguld. Ricas
zerine Servet-i Fnun'un ynetimini Hseyin Cahit stlenmiti. Birka ay sonra
Servet-i Fnun, Hseyin Cahit'inFransz htilalizerine bir evirisi (Edebiyat ve
Hukuk) yznden kapatld ve grup tamamen dald.

Tevfik Fikretin hayat

Aiyan

Serveti-i Fnun'un kapanmas, baskl ynetimden duyduu

karamsarlk, arkadalarHseyin Siretvesmail Safa'nn srgne
gnderilmesi,1902'de kz kardei Sdka'y kaybetmesi, babasnn
Irak'a srlmesi ve1905'te babasn da kaybetmesi, Tevfik Fikret'i
ok ypratmtr. nzivaya ekilmitir. Sis iirini bu sralar
yazmtr.

Yalsn satp Robert Kolejinin yanna katl ahap bir ev

yaptrmtr, bu ev bugn mze olarak kullanlmaktadr.

Tevfik Fikretin hayat

2. Merutiyet

2. Merutiyet'in ilan, Tevfik Fikret'in inzivadan kmasn

salamtr. Selanik'tekittihat ve Terakkiynetiminin istei
zerine Merutiyet'in lan'ndan 13 gn nce "Millet arks" adl
mar yazmtr. Devrimin habercisi olan bu mar elden ele
dolamtr. Merutiyet'in ilanndan sonra "Rcu (Geri Al)" adl
iirini yazarak stanbul'a savurduu lanetleri (sis iiri) geri
almtr.

Tevfik Fikretin hayat

Galatasaray Lisesinde mdrlk

Kendisine teklif edilen Maarif Vekilliini reddettikten sonra, kendisi

yerine atanan Abdulrahman erefin ricas zerine 1909da
Galatasaray Lisesinin mdr olmutur. Okulun Beyolu binas
yand iin Beylerbeyine tanmtr. Tevfik Fikret eski binann hzla
tamirini salatmtr. 31 Mart Olay patlak verdiinde Tevfik Fikret,
ayaklananlarn okulu ykacaklar haberini alnca "Sultani'yi ykmak
iin nce beni ykmak lazmdr"diyerek okulun nnde ayakta
dikilmi, bir sylentiye gre kendisini okulun demir kapsna
zincirlemitir. Ayaklanmadan sonra, meru saymad bir hkmet
iin alamayacan syleyerek eiine kadar geldii istifadan onu
rencileri dndrmtr. Ne var ki bir sre sonra eski Maarif
Nazrnn yerine atanan yeni nazrEmrullah Bey'leanlamazla
dmtr ve 1910'da grevini kesin olarak brakmtr; bizzat
Emrullah Bey'in ricas dahi onu kararndan dndrememitir.

Tevfik Fikretin hayat

nziva

1910dan itibaren sadece Robert Kolejinde edebiyat dersleri

vermitir.

Tevfik Fikret, Merutiyet ynetiminden hayal krklna uramtr,

artk ttihat ve Terakki Ynetimi'ne muhalif olmutur.1911de
yaymlad "Halukun Defteri"nde artk tek umudu olarak
grd genlie seslenen ve onlara alkanl, yurt sevgisini
tleyen iirlere yer vermitir. Ayn yl yaymlad "Rubabn
Cevab" adl bir dier iir kitabnda halkn aclarn konu edinen
iirler vardr.

Tevfik Fikretin hayat

Tevfik Fikret ve olu Haluk

Olu Halukun doumundan itibaren onun ileride milleti bilgisiyle

aydnlatacak bir kahraman gibi yetimesini arzulayan Tevfik Fikret,
1909 ylnda on drt yandaki olunu elektrik mhendislii eitimi
almas iin Glasgowa gndermitir. Olunun vatan ve millet iin
faydal bir birey olmas arzusunu Halukun Ved ve Promete adl
iirlerinde dile getirmitir. Ne var ki Haluk, yanna yerletirildii
Hristiyan ailenin etkisi ile din deitirip Hristiyanl semitir ve
babasnn dlediinden ok farkl bir yaam srmtr. 1913 ylnda
Amerikaya gidip ailesine izini kaybettirmi; 1916da Michigan
niversitesinde Makine Mhendisliinden mezun olmutur. Tekrar
lkesine dnmeyen Haluk Fikret, 1943 ylndan sonra kendisini dine
verip rahip olmu ve 1965 ylnda Orlando, Park Lake Presbyterian
Kilisesi rahibi iken hayatn kaybetmitir.

Tevfik Fikretin hayat

Son yllar

Meclisin tekrar dalmas zerine ttihat ve Terakkiyi ve padiah

eletiren Doksan bee doru iirini yazmtr.

Son yllarnda ocuk iirleri yazmtr. Hece ls kulland bu

iirleri 1914 ylnda ermin adl kitapta yaymlamtr.

19 Austos 1915te Aiyanda lmtr.

Tevfik Fikretin dier az saydaki

fotoraflar

Tevfik Fikretin edebi kiilii

Tevfik Fikret'in edebi hayat 1880-1896 ve 1896 sonras olarak

ikiye ayrlr. lk dnemindeparnasizminetkileriyle yazd
iirlerindeSanat iin sanatanlayn, ikinci dnemindetoplum
iin sanatanlayn benimsedi;
iirlerindeuygarlkvezgrlkgibi konular iledi.

Sanat iin sanat yapan dier sanatlar gibi ilk dneminde yazd
iirler olduka ardr.

Tevfik Fikretin eserleri

Rbab- ikeste(Krk Saz)(1900)

Tarih-i Kadim(1905)

Haluk'un Defteri (1911)

Rubabn Cevab(1911)

ermin(1914)

Hasta ocuk

Sis

Millet arks

Doksan Bee Doru

Han yama

Balklar

Haluk'un ocukluu

Rbab- cevab

Bir im Su

Balklar

-Bugn az yine evlatlarm, diyordu peder,

Bugn az yine; lkin yarn, mid ederim,
Sular biraz daha sakinleir... Ne are, kader!
- Hayr, sular ne kadar cokun olsa ben giderim
Diyordu olu, yarn sen biraz ninemle otur;
Zavallck yine ka gndr ite hasta...
- Olur;
Biraz da sen al olum, biraz da sen abala;
Ninen baban, iki miskin, biz artk lmeliyiz...
Cocuk dnd ikayetli bir nazarla: - Ya biz,
Ya ben nasl yaarm siz lrseniz?
Hl
Darda grleyerek kkremi bir ordu gibi
Dverdi sahili binlerce dalgalar asabi.

Balklar

- Yarn sen alar gn domadan hazrlarsn;

Sakn yedek biraz ip, mantar almadan gitme...
Anca yelkeni hi bakma, oynasn varsn;
Kayk ocuk gibidir: Oynuyor mu kaydetme,
Dokunma keyfine; yalnz tetik bulun, zir
Deniz kadn gibidir: Hi inanmak olmaz ha!
Deniz darda uzun sayhalarla bir hrn
Kadn grlts nereyliyordu ortala.
- Yarn kk gidecek yalnz, yle mi, bala?
- O gitmek istedi; 'Sen evde kal! ' diyor...
- Ya sakn
O gelmeden ben lrsem?

Balklar

Kadn bu son szle

Dnd kald; balkyla olu yan gzle
Soluk dudaklarnn ihtizz- hsirine
Bakp skt ediyorlard, balarnda uan
Kazay anlatyorlard byle birbirine.
Darda frtna gittike pr-gazab, can
Bir ihtilc ile etrafa ra'eler vererek
Uulduyordu...
- Yarn yavrucak nasl gidecek?
afak skerken o, yalnz, bir eski tekneciin
Dml, ekli, rk ipleriyle uraarak
ilerliyordu; deniz ayn iddetiyle rak -
rak dvp eziyor khne teknenin ikin
Siyah kaburgasn... Ah alk, ah mid!
Kenarda, bir tan stnde bir hayl-i sefid
Eliyle engini gya iaret eyleyerek
Diyordu: 'Haydi nasibin o dalgalarda, yr! '

Balklar

Yrr zavall krk teknecik, yrr; 'Yrmek,

Nasibin ite bu! Hl gzn kenarda... Yr! '
Yrr, fakat sularn byle kahr- hiddetine
Nasl tahamml eder eski, hasta bir tekne?
Deniz ufukta, kadn evde muhtazr... lyor:
Kenarda gecelik br- intizriyle,
Btn felaketinin darbe-i hasariyle,
Tehi, kazazede bir tekne karsnda peder
Uzakta bir yeri yumrukla gsterip glyor;
Yznde giryeli, muzlim, bouk ikayetler...

-Tevfik Fikret

Balklar iirinin tantm

Konusu: Yoksul balk ailesinin dram

Seme sebebim: Enteresan bir mesaj vermiyor, kimseyi eletirmiyor,

sadece gzel bir iir ve gereki dram elementi houma gitti.

Nazm birimi : Bend

ls : Aruz

iirde dzenli bir dize kmelenii yoktur, anlamn bittii yerde

dizelerin kmelenii bitmektedir.

iirin aklamas : nine aslnda anne. Bir balk aile vardr. Anne
hasta, baba yal ve herkes atr bu yzden ocuk yanlz balk avna
kar. Anne ocuunun dnmesini heyecanla bekler lakin ocuk
dnmez. Deniz sakinleirken anne lr, baba da ldrr. Romantik
iirlere karn bu iirde gereki bir son vardr.

Kaynaka

Yrd.Do.Dr Fatih Bayraktar,Tevfik Fikret,Sznt Dergisi, Ekim 1990 Yl:12 Say:141

Kltr Tv Tevfik Fikret Maddesi,Kulturtv.com.tr

Cokun Ongun, Nilfer Koer,Iltl Yrek Tevfik Fikret

YeniEdebiyat.com Tevfik Fikret Maddesi

Blent Kale,lk Entellektel ve Aiyan,Gate Dergisi, Mays 2008 says

ner Yac,Tevfik Fikret: Aydnlanmamzn ncs,leri Dergisi, Say 2, Ocak-ubat 2001

Ayten Dirier,Tevfik Fikretin Son Yllar

Cahit KavcarTevfik Fikret'in Eitimcilii ve Yeni Mektep,Ankara niversitesi Eitim Bilimleri

Fakltesi Dergisi, Cilt 5, Say 3

A.Osman Dnmez, "Haluk'un Son Ved",Sznt Dergisi, Ekim 2004

Yaar Vural,Mehmet Akif ve Tevfik Fikretin Zango-Molla Srat Kavgas,Yaar Vural sitesi,
Eriim tarihi:21.06.2011

Tekil, Sleyman. Galatasaray Tarihi, 1905-1985, sf (17). stanbul: Galatasaray Spor Kulb,1986.

Serol Teber,Bir Hzn Yorgunu,Radikal Gazetesi, 17.08.2001

Zeki Arkan,Aiyan'da,Cumhuriyet Gazetesi, 07.10.2009