BAB 2 : STRUKTUR SEL

& FUNGSI BAHAGIAN

SEL
 SEL

SEL
HAIWAN &
TUMBUHAN

STRUKTUR
& FUNGSI

BUKAN
ORGANEL
ORGANEL

Membran Sitopplasm
Nukleus Ribosom Kloroplas Vakuol Dinding sel
plasma a

Jalinan
Mitokondrio
endoplasm Jasad Golgi
n
a
 MEMAHAMI SEL
O Mikroskop alat penting mengkaji sel
O Dua jenis : Mikroskop cahaya dan
Mikroskop elektron
O Perkataan cell diperkenalkan oleh
Robert Hooke, untuk menunjukkan
unit-unit kecil dalam gabus
 TEORI SEL
1. Semua organisma terdiri daripada
sel
2. Sel adalah unit asas struktur dan
fungsi bagi semua organisma
3. Semua sel berasal dari sel yang
telah wujud
O Sel menjalankan aktiviti : respirasi,
perkumuhan, pembahagian dan
pertumbuhan.
O Organisma unisel : ameba, yis,
paramesium dan sesetengah
bakteria
O Organisma multisel : terdiri daripada
pelbagai/ banyak sel
 Gambarajah sel
O Lukiskan gambarajah Sel Haiwan &
Sel Tumbuhan dalam buku Latihan
O Labelkan organel-organel yang
wujud, contohnya : nukleus,
mitokondrion dll
 Organel?
O Struktur khusus dalam sel yang
mempunyai khusus tertentu
O Contoh : nukleus, mitokondrion
O Sel diselaputi membran plasma
O Protoplasma : bahan yang terdapat dalam
semua sel hidup ( terdiri daripada protein,
karbohidrat,lipid, asid nukleik dan garam)
O Protoplasma yang ada dalam nukleus :
nukleoplasma
O Di luar nukleus : Sitoplasma
Perbincangan organel
 Perbincangan
O Banding bezakan sel haiwan dan sel
tumbuhan
 Perbezaan sel haiwan &
tumbuhan
O Persamaan
O Perbezaan
O Saiz sel
O Bentuk sel
O Dinding sel
O Kloroplas
O Vakuol
O Bahan simpanan
Kekayaan organel pada sel-
sel tertentu
Jenis sel Organel Fungsi
melimpah
Sperma 20 mitokondrion
manusia
Sel meristem 100
jagung mitokondrion
Sel hati manusia 1400
mitokondrion
Oosit haiwan 300 000
mitokondrion
Sel palisad daun 50 kloroplas
 Keunikan & Ketertiban
Struktur dan Fungsi Sel
PERHUBUNGAN HARMONIS ANTARA
ORGANEL
O Maklumat daripada nukleus digunakan
oleh ribosom untuk membina protein
O Protein disintesis oleh ribosom, diangkut
oleh jalinan endoplasma kasar ke Jasad
Golgi
O Protein yang diperoleh daripada jalinan
endoplasma disimpan dan diubahsuai
oleh Jasad Golgi
O Protein yang diubahsuai
dibungkuskan di dalam vesikel
rembesan dan diangkut ke membran
plasma
O Vesikel rembesan berpadu dengan
membran plasma dan melepaskan
kandungannya ke dalam bendalir
luar sel (interstis)
 KEADAAN SEL TANPA
ORGANEL BERIKUT :
ORGANEL KEADAAN SEL TANPA
ORGANEL
Nukleus Sel mempunyai tempoh
hidup pendek
Sel tidak dapat membahagi
atau membiak
Ribosom
Mitokondrion
Kloroplas
Vakuol
Jasad Golgi
Jalinan Endoplasma Kasar
Jalinan Endoplasma Licin
ORGANISASI SEL
 Organisasi Unisel
O Kecil dan ringkas
O Terdiri daripada 1 sel
O Contoh : Amoeba sp. (nota sains)
 Amoeba sp.
O Dalam air tawar dan tanah lembap
O Gambarajah Amoeba sp.
O Bergerak menggunakan
pseudopodium (kaki palsu)
O Sitoplasma terdiri daripada :
ektoplasma dan endoplasma
O Pseudopodium
O Memerangkap mikroorganisma seperti bakteria
secara fagositosis
O Bergerak ke arah makanan

Pseudopodium melingkungi makanan dan

dibungkus dalam vakuol makanan

Vakuol makanan bergabung dengan lisosom

Lisosom merembeskan enzim lisozim untuk

mencernakan makanan (lukis gambarajah)
O Pertukaran gas, nutrien dan bahan
buangan melalui membran plasma
secara resapan.
O Air meresap masuk Amoeba sp
secara osmosis dan mengisi vakuol
mengecut. Vakuol mengecut terlibat
dalam pengosmokawalaturan.
O Pembiakan Amoeba sp. adalah
secara aseks iaitu belahan dedua.
 TISU
O 4 jenis tisu
a) Tisu epitelium
b) Tisu otot
c) Tisu penghubung
d) Tisu saraf
 Tisu Epitelium
O Meliputi permukaan luar (kulit dan ruang mulut)
dan permukaan berongga ( salur pencernaan dan
peparu)
O Ubah suai membentuk kelenjar (eksokrin dan
endokrin)
O Kulit : perlindungan daripada penyakit, kecederaan
mekanikal
O Usus : mempunyai sel goblet merembeskan mukus
O Trakea : mempunyai silium
 Tisu Otot

O Paling banyak terdapat pada badan

O Terdiri daripada sel yang dikenali gentian otot
O Tiga jenis :
a) Otot licin (usus, salur darah, salur kencing,
salur pembiakan)
b) Otot rangka (berpaut pada tulang)
c) Otot kardium (dinding jantung)
Gambarajah?
O Pengecutan dan pengenduran otot licin
bertindak dalam peristalsis sepanjang salur
pencernaan
O Otot licin mengecut lebih perlahan daripada
otot rangka, tetapi mengecut untuk masa yang
lama
O Otot rangka mengecut dan mengendur untuk
pergerakan tulang
O Otot kardium mengecut untuk mengepam
darah. Pengecutan adalah luar kawal
 Tisu Saraf
O Terdiri daripada neuron atau sel saraf
O Terdiri daripada jasad sel dan
gentian saraf (dendrit dan akson)
O Neuron mengesan rangsangan dan
menghantar maklumat dalam bentuk
bioeletrik (impuls) ke otot atau
kelenjar
 Tisu Penghubung
O Terdiri daripada sel dan gentian yang terasing
oleh matriks luar sel
O Jenis-jenis tisu penghubung:
a)Tisu penghubung longgar
b)Tisu penghubung bergentian
c)Rawan
d)Tulang
e)Tisu darah
f)Tisu adipos
O Tisu penghubung longgar
O Tisu penghubung paling banyak dalam badan

O Memautkan tisu epitelium dengan tisu

dibawahnya

O Menetapkan kedudukan organ

O Tisu penghubung bergentian
O Banyak kolagen tersusun rapat
O Tendon dan ligamen
O Tendon sambungkan tulang dan otot
O Ligamen sambungkan tulang dan tulang
O Rawan
O Kuat dan fleksibel
O Sokongan kepada hidung, telinga dan
menutup hujung tulang pada sendi
O Ceper antara vertebra sebagai
kusyen untuk menyerap tekanan
O Tulang
O Sel-sel yang terbenam dalam matriks
kolagen, dan dikeraskan oleh kalsium
fosfat
O Melindungi organ dan menyokong
badan
O Tisu darah
O Dihasilkan dalam sumsum tulang
(hujung tulang panjang)
O Peranan dalam pengangkutan,
pengawalaturan dan perlindungan
O Tisu adipos
O Sel-sel tersusun padat untuk
simpanan lemak
O Dalam dermis kulit dan sekeliling
organ utama
O Memberi tenaga simpanan, sebagai
penebat, dan perlindungan
 Organisasi sel dalam
tumbuhan
O 2 jenis tisu dalam tumbuhan
a) Tisu meristem
b) Tisu Kekal (epidermis, asas,
vaskular)
 Tisu meristem
O Saiz kecil
O Dinding nipis, nukleus besar,
sitoplasma padat, tiada vakuol
O Tisu muda yang aktif membahagi :
radikel dan plumul
 Tisu Kekal
O Tisu matang
O 3 jenis
O Tisu epidermis
O Tisu asas
O Tisu vaskular
O Tisu epidermis
O Lapisan terluar pada luar batang, daun dan akar
muda
O Leper dan vakuol besar
O Terdapat lapisan berlilin (kutikel)
mengurangkan kehilangan air, melindungi
kecederaan mekanikal, mngelakkan jangkitan
penyakit
O Sel pengawal mengawal buka/tutup stoma
O Mempunyai unjuran panjang (rambut)
penyerapan air
O Tisu asas
Tisu parenkima
Tisu kolenkima
Tisu sklerenkima
Tisu Penerangan

Parenkima -Ringkas, tidak khusus

-Dinding sel nipis
-Vakuol besar
-Menyimpan kanji

Kolenkima -Dinding sel tebal tidak

seragam
-Sokongan pada tumbuhan
tidak berkayu (herba), batang
muda, petiol

Sklerenkima -Dinding sel tebal seragam

oleh lignin, atau tisu mati
-sokongan atau kekuatan
mekanikal pada tumbuhan
matang
O Tisu vaskular
a) Xilem
b) Floem
 Xilem
O Salur panjang
O Tiada sitoplasma
O Pengangkutan air dan garam mineral
O Dinding tisu berlignin memberi
sokongan
 Floem
O Sel tiub tapis
O Mengangkut bahan makanan
 Organ & sistem bagi
tumbuhan
O Organ daun, batang, akar dan
bunga
O Sistem sistem akar dan sistem
pucuk
Pengawalaturan persekitaran
dalam
O Persekitaran dalam bendalir
interstis dan plasma darah
O Bendalir interstis memenuhi antara
sel
O Homeostasis kawalatur
persekitaran dalam secara relatif
O Contoh : kawal atur aras glukosa
O Dikenali sebagai Mekanisme suap
balik negatif
Mekanisme suap balik
negatif
O Latihan formatif 2.2 (ms 36)
O Latihan sumatif (ms 38 41)