MARRDHNIET NDRKOMBTARE

Ligjerata e Par
Konceptet themelore t Marrdhnieve
Ndrkombtare dhe zhvillimi historik i
ktyre marrdhnieve
HYRJE
Tendencat pr bashkpunim ndrkombtar kan ekzistuar
qysh nga kohrat antike kur qytetet-shtete n Greqin antike
kishin zhvilluar forma t ndryshme t bashkpunimit mes
tyre.

Tendenca t ngjashme ekzistonin edhe gjat Mesjets.

Natyrisht, bhet fjal pr bashkpunim ndrkombtar n nj

hapsir t caktuar dhe n fusha t caktuara, pa krijimin e
strukturave formale organizative n nivel botror.

Pr shfaqjen e organizatave t mirfillta ndrkombtare si

ndr-qeveritare ashtu edhe jo-qeveritare, ishte e
domosdoshme q kombet dhe njerzit t bheshin t
vetdishm se ekzistonin interesa dhe qllime q i tejkalonin
kufijt ekzistues shtetror dhe q mund t arriheshin vetm
prmes prpjekjeve dhe resurseve t prbashkta.
 Pra, parashtrohej nevoja e shfaqjes s nj vetdije globale q
ndryshe mund t quhet edhe internacionalizm dhe nnkupton
iden se popujt e ndryshm do t duhej t bashkpunonin mes vedi
e jo t mirreshin vetm me shtjet me interes vetjak dhe brenda
kufijve t shteteve t tyre.
Nj lloj i internacionalizmit n kuptimin e bashkpunimit t
ndrsjell mes shteteve ka ekzistuar prej kohsh, n form t
aleancave, marrveshjeve dhe traktateve t ndryshme.
Por, shumica prej tyre nuk ishin asgj m shum se masa t
prkohshme pr t mbrojtur sigurin dhe interesat e palve t
involvuara dhe nuk kishin pr qllim formimin e organizatave q
do t mirreshin me brengat dhe qllimet e prbashkta.
Megjithate mund t themi kombet n bot qysh ather kan
tentuar vendosjen e nj sistemi ndrkombtar, pavarsisht se ai
sistem ka qen i prkohshm dhe mjaft fragjil.
 Me rritjen e ndjenjs s internacionalizmit n bot gjat
shekullit t 19-t fillon edhe bashkpunimi mes vendeve t
ndryshme rreth shtjeve me interes t prbashkt

Kshtu shtetet kan bashkpunuar n disa fusha si:

standardizimi i njsive t peshave dhe gjatsive, miratimi i
tarifave t njjta pr shrbimet postale dhe telegrafike,
ballafaqimi me rreziqet nga epidemit e smundjeve t
ndryshme ngjitse t asaj kohe

Pra, fillimisht shtetet kan formuar organizata

ndrkombtare pr t bashkpunuar lidhur me shtje
specifike t cilat kan qen preokupim i t gjithve dhe me
interes t prbashkt.
 Zanafilla e zhvillimit t
Marrdhnieve Ndrkombtare

Strategu ushtarak i shekullit t 6-t para ers son - Sun

Tzu (v. 496 PE), autor i veprs Arti i Lufts kishte
jetuar gjat kohs s Dinastis Zhou.

Ather filloi krijimi i shteteve t ndryshme q kishin

nevoj pr marrdhnie mes vedi me qllim t lidhjes s
aleancave, shkmbimit t territoreve dhe nnshkrimit t
marrveshjeve paqesore.

Kshtu praktikisht u zhvilluan pr her t par

Marrdhniet Ndrkombtare mes shteteve t ndryshme.
 Zanafilla e zhvillimit t
Marrdhnieve Ndrkombtare
Greqia Antike Poliset apo Qytetet-Shtete
Lulzimi i Demokracis dhe fillet e shkencave politike
Platoni, Sokrati dhe Aristoteli

Tukididi - historian grek - shkroi nj histori q ishte e ndar n 8

libra: titulli i saj modern sht Historia e Lufts Peloponeziane .
Kontributi i tij pr t gjith historin dhe historiografin sht nj
histori e gjat e lufts 27-vjeare mes Athins (dhe aleattve e saj)
dhe Spartes (dhe aleatve e saj).
Ai poashtu quhet babai i shkolls s realizmit politik. Teksti klasik i
tij studjohet ende n kolegjet ushtarake n mbar botn.
 Zanafilla e zhvillimit t
Marrdhnieve Ndrkombtare
Roma Antike Mbretri, Republik, Perandori

Zgjerimi i madh territorial Nga Britania e Madhe deri

n Kaukaz
E Drejta Romake baz e funksionimit e t gjitha
territoreve t pushtuara apo t nnshtruara
Pax Romana Roma si simbol i suksesit dhe qendr e
vlerave univerzale
Kriza e thell e brendshme dhe presionet nga Lindja
(Mbretria Persiane) dhe Perndimi (fiset barbare)
-ndarja e Perandoris n pjesn Perndimore dhe Lindore
 Zanafilla e zhvillimit t
Marrdhnieve Ndrkombtare

Perandoria Perndimore sulmet e vazhdueshme t fiseve

Gjermane dhe Hunt bie m 476
Periudh e gjat trazirash, luftrash dhe jostabiliteti

Perandoria Lindore Perandoria Bizantine n rajonin e

Ballkanit dhe Azis s Vogl (Asia Minor)
Bie n vitin 1453 me pushtimin e Konstandinopojs
(Stambollit) nga Turqit.
N perndim periudha e Mesjets inkuzicioni i kishs
dhe kryqzatat
 Zanafilla e zhvillimit t
Marrdhnieve Ndrkombtare

Paqa e Vestfalis 1648 fillimi i epoks bashkkohore t

marrdhnieve ndrkombtare.
Prfundimi i lufts 30 vjeare religjioze stabilizimi i
fuqive t mdha Evropiane.
Karakteristikat kryesore:
Ndarja e pushtetit kishtar nga pushteti i shenjt
Dobsimi i dukshm i fuqis s perandorit
Mbshtetje ekskluzive e sistemit mbi shtetet bashkkohore,
si protagonist t vetm n mardhniet ndrkombtare.
 Zanafilla e zhvillimit t
Marrdhnieve Ndrkombtare

Revolucioni borgjez Francez 1789

Fundi i feudalizmit
Luftrat Napoleonike
Kongresi i Viens (1814-1815) - Koncerti i Evrops
Koncepti i Balancit t Fuqiss
Aleanca e Katrfisht Britania, Prusia, Rusia dhe Austria
(pastaj e Pesfisht kur bashkohet edhe Franca
Aleanca e Shenjt Promovimi i parimeve Krishtere n
shtjete kombeve Austria, Prusia dhe Rusia.
 Zanafilla e zhvillimit t
Marrdhnieve Ndrkombtare

Lufta e Par Botrore Krijimi i Ligs s Kombeve

Koncepti i Siguris Kolektive
Dshtimi i Ligs dhe Lufta e Dyt Botrore
Krijimi i Organizats s Kombeve t Bashkuara
Pasardhse e Ligs s Kombeve
Kshilli i Sigurimit Antart e Prhershm kompetenca
ekskluzive
Lufta e Ftoht Bipolariteti si form e rendit Botror .
Rendi Botror pas prfundimit t Lufts s Ftoht.