Hubungan Etnik UWS 10202

BAB 1:
Malaysia: Kesepaduan
dalam Kepelbagaian

ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

HASIL PEMBELAJARAN
Menjelaskan konsep perpaduan dalam
kepelbagaian.
Menjelaskan konsep kesepaduan sosial.
Menjelaskan dinamika hubungan etnik di
Malaysia.

ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

PENGENALAN
Di Malaysia, sepanjang 55 tahun
merdeka, yang dihighlight adalah konflik.
Namun hubungan etnik yang positif
sebenarnya lebih banyak.
Oleh itu, konsep kesepaduan sosial
diutarakan untuk menjelaskan fenomena
yang berlaku di Malaysia.
ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

Maksud Perpaduan: Proses yang

menyatupadukan seluruh masyarakat dan negara
supaya setiap anggota masyarakat dapat
membentuk satu identiti dan nilai bersama serta
memiliki perasaan cinta dan bangga kepada tanah
air.

ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

Dinamika Hubungan Etnik

di Malaysia
Perbandingan: Malaysia & Sri Lanka
1. Cerita Malaysia: umumnya aman dan stabil tapi
ranjau sepanjang jalan tetap ada
Era Konflik1945-1960
Era Tegang tapi Stabil 1961-1970
Era Kesepaduan Sosial 1971- 2011
2. Punca Kesepaduan Sosial
3. Rakyat yang matang

ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

A | ERA KONFLIK (1945 60)

Pasca Perang Dunia Kedua (PD2)

Rusuhan etnik - konflik etnik antara etnik Cina dengan
Melayu yang tercetus daripada tindakan Bintang Tiga
selama 14 hari selepas tamatnya penaklukan Jepun
Huru-hara Buruh - Pemimpin kesatuan sekerja yang
terlibat mengorganisasi rusuhan dan mogok ini telah
ditangkap dan pertubuhan mereka diharamkan dan
Penglibatan Bintang Tiga dengan membunuh tiga orang
pengurus ladang keturunan Eropah di Sungai Siput
sehingga diisytiharkan darurat dan tamat pada 1960.
ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

B | ERA TEGANG TAPI STABIL

(1961 70)
Pembentukan Malaysia 1963: Perjanjian 20 perkara dengan
Sabah dan Perjanjian 18 Perkara dengan Sarawak
Konfrontasi 1963-66 Malaysia-Indonesia (neo-colony)
Konflik etnik terbuka 1964 & 1969
Julai& September 1964, Singapura (dlm Malaysia)
13 Mei 1969, di Kuala Lumpur & 3 tempat lain
Singapura & Malaysia berpisah 9 Aug. 1965
Cara atasi
Majlis Perundingan Rakyat
Jabatan Perpaduan, Rukun Negara
ZAHRUL
Dasar Ekonomi Baru
2010
 C | ERA KESEPADUAN SOSIAL
Hubungan Etnik UWS 10202
(1971-2011)
40 tahun keamanan dan kestabilan, kecuali pada 2011
peristiwa Kg. Medan yang mengingatkan bahawa faktor
ekonomi sangat penting untuk kesepaduan sosial.
Harapan untuk perpaduan tetap ada: 1Malaysia
Apakah anak kunci kesepaduan sosial Malaysia:
Hubungan stabil, sama ada di Peringkat Masyarakat,
Negara, Pasaran = M+N+P- meskipun sewaktu krisis
global.
Masyarakat Malaysia yang matang:
Suka bertikam lidah tetapi tidak berparangan
Konflik wujud, namun masih hidup dalam kesepaduan

ZAHRUL
2010
ANTARA KONFLIK SOSIAL & KESEPADUAN SOSIAL|
perbandingan Malaysia & Sri LankaHubungan Etnik UWS 10202
(1945-2011)
MALAYSIA

1948 - 1964 1969 2001

1960

1945 2011

1940-1950 1951-1960 1961-1970 1971-1980 1981-1990 1991-2010

SRI LANKA
KEAMANAN ditakrif sebagai the absence of violence (GPI 2011). Konflik berdarah berlaku di Malaysia dan Sri Lanka semenjak 1945.
Bukti menunjukkan bahawa keadaan kesepaduan sosial mendominasi hidup di Malaysia di Sri Lanka didominasi oleh pertumpahan
darah, meragut lebih dari 100,000 nyawa. Untuk sebuah analisis perbandingan terbaik sila lihat, Sirimal Abeyratne, Economic
Development
ZAHRUL and Political Conflict: Comparative Study of Sri Lanka and Malaysia, South Asia Economic Journal
9:2(2008):
2010 393-417
 Hubungan Etnik UWS 10202

MASYARAKAT
PELBAGAI
ETNIK -
MALAYSIA

Kumpulan etnik, Kumpulan etnik, Kumpulan etnik,

Subetnik, Suku, Subetnik, Suku, Subetnik, Suku,
Kumpulan Kumpulan Kumpulan
Bahasa & Dialek Bahasa & Dialek Bahasa & Dialek
- - -
Semenanjung Sabah Serawak
ZAHRUL
2010
 Global Peace Index (2011)
Hubungan Etnik UWS 10202

NEGARA KEDUDUKAN NEGARA PALING AMAN DI DUNIA

New Zealand 1 Iceland 2

Jepun 3 Denmark 4
Republik Czech Austria 6
Finland 7 Kanada 8
Norway 9 Slovenia 10
Ireland 11 Qatar 12
Sweden 13 Belgium 14
Jerman 15 Switzerland 16
Portugal 17 Australia 18
Malaysia 19 Hungary 20

ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

Hubungan Saling Terkait

dan Saling Bergantungan

Jalinan hubungan sosial secara berterusan terbina

dalam kalangan anggota masyarakat Malaysia merentas
etnik, agama, budaya dan bahasa menerusi interaksi
sesama mereka.
Umpamanya, nasi yang dimakan oleh pelajar selepas
keluar dari bilik kuliah melibatkan pelbagai etnik

ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

Kesepaduan Sosial Melalui Akomodasi,

Akulturasi, Amalgamasi dan Asimilasi
takrifan yang diberikan oleh anggota masyarakat dalam
acuan besar bercirikan Malaysia adalah merujuk kepada
interaksi dan hubungan sehari-hari yang berlaku antara
mereka melalui proses rundingan sosial yang berterusan.
Proses ini ditunjangi oleh unsur-unsur akomodasi,
akulturasi, amalgamasi dan asimilasi yang merupakan inti
pati penting untuk memahami hubungan etnik di Malaysia
dari perspektif kesepaduan sosial.

ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

Budaya
(Culture)

ZAHRUL
2010 14
 Hubungan Etnik UWS 10202

ZAHRUL
2010 15
 Hubungan Etnik UWS 10202

Budaya boleh menguatkan perpaduan di dalam

hubungan etnik dengan menjadikan kumpulan
berkenaan terikat
dengan kepentingan bersama.

ZAHRUL
2010 16
 Hubungan Etnik UWS 10202

INTEGRASI

Segrerasi Akomodasi Akulturasi Asimilasi Amalgamasi

Integrasi Integrasi
Rendah Tinggi

ZAHRUL
2010 17
 Hubungan Etnik UWS 10202

Segrerasi
(Segregation)

ZAHRUL
2010 18
 Hubungan Etnik UWS 10202

Pemisahan / pengasingan antara etnik dengan etnik yang

lain di dalam sesebuah negara

De Jure (didasari undang-undang):

Dasar Apartheid 1948-1994
De Facto (tidak didasari undang-undang):
Pengasingan tempat tinggal, pengangkutan,
kemudahan awam.

ZAHRUL
2010 19
 Hubungan Etnik UWS 10202

Contoh Kes

ZAHRUL
2010 20
 Hubungan Etnik UWS 10202

Akomodasi
(Accommodation)

ZAHRUL
2010 21
 Hubungan Etnik UWS 10202

A+B+C = A+B+C

Proses mempertahankan budaya masing2.

Setiap etnik mempunyai hak terhadap warisan.
Bebas mengamalkan budaya masing2 dalam keadaan
harmoni, aman dan damai tanpa pergaduhan dan
perselisihan faham.
Menyedari dan menghormati budaya etnik lain.
Perbezaan kebudayaan adalah lazim dan tidak dapat
dielakkan. Contoh Negara = Malaysia, Jerman, Itali.
ZAHRUL
2010 22
 Hubungan Etnik UWS 10202

Akulturasi
(Acculturation)

ZAHRUL
2010 23
 Hubungan Etnik UWS 10202

Ai + B + C = Ai + Bi + Ci

Peminjaman dan penerimaan unsur kebudayaan di kalangan

kelompok lain.Biasanya, kelompok minoriti mempelajari dari
kelompok dominan.
Unsur kebudayaan asing akhirnya diterima dan diolah ke dalam
kebudayaan sendiri.
Contoh = penggunaan tali leher, angpau, hiburan, makanan
Tidak menyebabkan kehilangan identiti asal kelompok
menerima.
Tetapi jika unsur budaya tidak diolah dengan baik akan memberi
kesan negatif kepada masyarakat.
ZAHRUL
2010 24
 Hubungan Etnik UWS 10202

PROSES IMPLIKASI

A B A B

yyy
xxx yyy xxx
xxx

Kelompok B (minoriti) telah meminjam Kelompok B telah menerima

dan mengolah unsur kebudayaan unsur kebudayaan dari Kelompok A.
dari Kelompok A (majoriti). Kelompok B tidak hilang identiti.

ZAHRUL
2010 25
 Hubungan Etnik UWS 10202

Apakah kelompok majoriti tidak

terpengaruh dengan
kebudayaan minoriti?

ZAHRUL
2010 26
 Hubungan Etnik UWS 10202

Contoh Kes

Angpow Songkok Roti Canai

ZAHRUL
2010 27
 Hubungan Etnik UWS 10202

Asimilasi
(Assimilation)

ZAHRUL
2010 28
 Hubungan Etnik UWS 10202

A+B+C = A

Proses penyerapan budaya.

Cara hidup atau kebudayaan sesuatu masyarakat

(biasanya migran dan minoriti) telah diserap oleh
kebudayaan dominan tanpa membawa perubahan
kebudayaan yang menyerap.
Kelompok B dan C akan kehilangan budaya, bahasa
dan agama masing-masing dan akan mengamalkan
budaya, bahasa dan agama kelompok A.
ZAHRUL
2010 29
 Hubungan Etnik UWS 10202

- Umumnya - kumpulan minoriti yang kecil mudah

diasimilasikan berbanding kumpulan minoriti yg bilangan
anggotanya besar. Minoriti yg mempunyai kebudayaan
dan tradisi yg jauh berbeza daripada golongan majoriti
sukar diasimilasikan.
- Cth. Di Thailand, org Melayu mengalami proses asimilasi
yg menyebabkan nama, bahasa, cara hidup (kecuali
agama) disatukan dgn amalan & cara hidup org Thai.
- Di Malaysia proses asimilasi berlaku bagi masyarakat
Jawa, Cina Kelantan, Baba & Nyonya. Namun asimilasi
bagi etnik Cina Kelantan serta Baba & Nyonya berlaku
dlm konteks budaya tanpa melibatkan anutan
kepercayaan atau agama.
ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

PROSES IMPLIKASI

A B A
B

Kelompok B terserap ke dalam Kelompok B bercantum dan

Kelompok A Beridentiti Kelompok A

ZAHRUL
2010 31
 Hubungan Etnik UWS 10202

Contoh Asimilasi

BUGIS JAWA

MELAYU
BOYAN MINANGKABAU

ZAHRUL
2010 32
 Hubungan Etnik UWS 10202

Bugis Minang Jawa

ZAHRUL
2010 33
 Hubungan Etnik UWS 10202

Amalgamasi
(Amalgamation)

ZAHRUL
2010 34
 Hubungan Etnik UWS 10202

A+B+C = D

Percampuran budaya mewujudkan budaya baru.

Jenis 1: Percantuman budaya sahaja.

Contoh 1: Masyarakat Portugis.
Kaedah 1: Budaya Portugis + Budaya Melayu
Implikasi 1: Percantuman 2 budaya
menghasilkan budaya baru.

ZAHRUL
2010 35
 Hubungan Etnik UWS 10202

Jenis 2: Perkahwinan campur.

Contoh 2: Masyarakat Baba Nyonya
Kaedah 2: Cina + Melayu = Baba Nyonya
Implikasi 2: Perkahwinan campur melahirkan
kelompok baru yang mempunyai
budaya baru sehingga melupakan
budaya asal yang mereka anuti

ZAHRUL
2010 36
 Hubungan Etnik UWS 10202

Contoh Amalgamasi

ZAHRUL
2010 37
 Hubungan Etnik UWS 10202

Isu & Persoalan

(Problems & Issues)

ZAHRUL
2010 38
 Hubungan Etnik UWS 10202

Mengapa 13 Mei 1969 terjadi?

Apakah ikhtibar yang boleh dipelajari?
ZAHRUL
2010 39
 Hubungan Etnik UWS 10202

PENGENALAN
Satu rusuhan kaum yg berlaku antara kaum Melayu &
Cina di Kuala Lumpur
Disokong oleh kemenangan besar parti pembangkang
dalam pilihanraya 1969. Buat perarakan di sekitar
Kuala Lumpur meraikan kemenangan mereka.
Punca = akibat kutuk mengutuk, caci mencaci, salah
faham dan pergaduhan antara orang Melayu dan Cina.
Berlaku pembunuhan kejam, disembelih, ditetak,
dibakar dan pelbagai cara yang zalim digunakan untuk
membunuh.
ZAHRUL
2010 40
 Hubungan Etnik UWS 10202

PERISTIWA
1) Bawa penyapu org Melayu anggap SIAL
2) Meludah dari atas lori ke atas org Melayu
3) Cerita seorg wanita mengandung dibunuh &
kandungannya di keluarkan dr perut
4) 2 penunggang motosikal Cina di pancung
5) Org Cina menyembelih org Melayu yg pada
ketika itu sedang menonton wayang
6) Askar Melayu menembak org Cina secara
membuta tuli
ZAHRUL
2010 41
 Hubungan Etnik UWS 10202

BUKTI

Seorang Polis bernama Rahim yang menonton wayang

terkena tetakan dan berpura2 mati. Beliau menyaksikan
org Cina membunuh org Melayu di dalam panggung
wayang tersebut. Beliau masih hidup hingga sekarang

TAPI rusuhan hanya berlaku di KUALA LUMPUR sahaja.

Dan sedikit di Melaka

ZAHRUL
2010 42
 Hubungan Etnik UWS 10202

PERSEPSI
Orang Melayu mempunyai pandangan yang negatif
terhadap kaum Cina yang dilihat sebagai tidak
mengenang budi dengan taraf kerakyatan yang diberikan
pada mereka pasca kemerdekaan.

Orang Cina juga merupakan majoriti menganggotai

pasukan Bintang Tiga yang ingin menjadikan negara ini
sebagai negara komunis berpaksikan negara komunis
China.

ZAHRUL
2010 43
 Hubungan Etnik UWS 10202

ANGKA TERKORBAN = Anggaran

MATI = 196, CEDERA = 439, HILANG = 39
Satu tesis Phd menyatakan seramai 20 000 yang mati
KESAN PERISTIWA 13 MEI

1) DARURAT DIISTIHARKAN
2) PENUBUHAN MAGERAN
3) PENUBUHAN RUKUN NEGARA
4) LANCARKAN DASAR EKONOMI BARU
ZAHRUL
2010 44
 Hubungan Etnik UWS 10202

Bagaimana integrasi diaplikasikan dalam budaya,

pendidikan, wilayah, ekonomi, politik dan sosial?

ZAHRUL
2010 45
 Hubungan Etnik UWS 10202

Apakah cara untuk melibatkan

Orang Asli dan Bumiputera dalam
pembangunan?
ZAHRUL
2010 46
 Hubungan Etnik UWS 10202

Rumusan
(Conclusion)

ZAHRUL
2010 47
 Hubungan Etnik UWS 10202

Perpaduan merupakan
cabaran besar kerana
kejayaan mewujudkan
perpaduan akan menjamin
keharmonian sosial,
kestabilan politik dan
pertumbuhan ekonomi.

ZAHRUL
2010 48
 Hubungan Etnik UWS 10202

Malaysia merupakan
sebuah negara majmuk
yang berjaya mewujudkan
perpaduan nasional kerana
sikap kesederhanaan,
bertolak ansur dan
bekerjasama terhadap
kepelbagaian.

Perpaduan dalam kepelbagaian (unity in diversity)

ZAHRUL
2010 49
 Hubungan Etnik UWS 10202

APAKAH MODEL YG SESUAI BAGI NEGARA MALAYSIA?

- Malaysia - penduduknya terdiri drp pelbagai kaum.

Sebelum merdeka, org Melayu, Cina & India tidak
berkongsi satu pengalaman penderitaan & kegembiraan
yg sama pd masa lampau.
- Kesan dasar pecah dan perintah oleh British, sistem
ekonomi duaan & pengasingan pendidikan menyukarkan
perpaduan kaum dicapai.

ZAHRUL
2010
 Hubungan Etnik UWS 10202

BIBLIOGRAFI

Husain Mahmood (1996). Masyarakat Malaysia yang Dinamik. Skudai: Universiti Teknologi
Malaysia.
Jayum A. Jawan (1997). Kenegaraan Malaysia. Serdang: Penerbit Universiti Putra
Malaysia.
Mardianah Nordin dan Hasnah Hussiin (2003). Pengajian Malaysia. Kuala Lumpur:
Penerbit Fajar Bakti.
Nazaruddin Mohd Jali, Marof Redzuan, Asnarulkhadi Abu Samah dan Ismail Mohd Rashid
(2005). Pengajian Malaysia. Selangor: Prentice Hall.
Syamsul Amri Baharuddin (2007). Modul Hubungan Etnik. Shah Alam: Universiti Teknologi
MARA.
Zaid Ahmad, Ho Hui Ling, Sarjit Sing Gill, Ahmad Tarmizi Talib, Ku Halim Ku Arifin, Lee Yok
Fee, Nazri Muslim dan Ruslan Zainuddin (2006). Hubungan Etnik di Malaysia. Shah
Alam : Oxford Fajar Sdn. Bhd.

ZAHRUL
2010 51
 Hubungan Etnik UWS 10202

SEKIAN
TERIMA KASIH

ZAHRUL
2010 52
 Hubungan Etnik UWS 10202

SOALAN PERBINCANGAN

1) JELASKAN KEPENTINGAN MEMAHAMI KONSEP-

KONSEP ASAS HUBUNGAN ETNIK DALAM KONTEKS
MASYARAKAT MAJMUK DI MALAYSIA?

2) BAGAIMANAKAH CIRI BUDAYA BOLEH MENGUATKAN

PERPADUAN DI KALANGAN ETNIK DI MALAYSIA?

3) APAKAH PENGAJARAN YANG BOLEH DIAMBIL

DARIPADA PERISTIWA 13 MEI 1969?

ZAHRUL
2010 53
 Hubungan Etnik UWS 10202

4) BAGAIMANA INTEGRASI DAPAT DIAPLIKASIKAN

DALAM ASPEK PENDIDIKAN DAN BUDAYA DI
MALAYSIA?

5) SEBAGAI SEORANG PERDANA MENTERI

BAGAIMANAKAH CARA ANDA UNTUK MENJADIKAN
MALAYSIA INI SEBUAH NEGARA YANG AMAN,
MAKMUR DAN SENTOSA

6) BAGAIMANAKAH BUDAYA BOLEH MENGUATKAN

PERPADUAN DI KALANGAN RAKYAT NEGARA
MALAYSIA?
ZAHRUL
2010 54