DIGESTIVNI SISTEM

digestija-varenje

GASTROINTESTINALNI SISTEM
(eludac, creva)
 Digestivni sistem - graa

Digestivni tubus

ljezde
koje iuzluuju svoje produkte u digestivni tubus
Digestivni sistem
 Digestivni sistem - funkcija

Unos hrane (organske, neorganske materije)

vode i elektrolita
Prerada varenje (digestija) hrane
Resorpcija svarene hrane, vitamina, vode, i
elektrolita
Izluivanje nesvarenih materija i produkata
koje jetra putem ui uklanja iz organizma
 Digestivni sistem

Digestivni tubus

Cavum oris (usna duplja)

Pharynx (drelo)
Esophagus (jednjak)
Gaster ili ventriculus (eludac)
 Digestivni tubus

Intestinum tenue (tanko crevo)

Dvanaestopalano (duodenum -25cm)
prazno (jejunum 2.5m)
usukano (ileum 3.5m)
 Digestivni tubus

Intestinum crassum (debelo crevo)

Slepo (coecum)
uzlazno (colon ascendens)
popreno (c.transversus)
silazno (c.descendens)
izuvijano (c.sigmoideus)
marno, pravo (rectum)
 Digestivni sistem

ljezde
iji se sekreti ulivaju u digestivni tubus

Pljuvane (glandule salivatorie)

Jetra (hepar)
Guteraa (pancreas)
 Graa digestivnog tubusa

Auerbach seroza

miini
mukoza

Submukoza
Meissner lumen
 Graa digestivnog tubusa

1.Serozni omota (tunica serosa), Spoljanji

omota

Iznad dijafragme fibrozno tkivo

Ispod dijafragme visceralni deo

peritoneuma
 Graa digestivnog tubusa

2.Miini omota (tunica muscularis)

Spoljanji: uzduni (stratum longitudinale)
Unutrnji : kruni (stratum circulare)

Izmeu dva miina sloja

mienteriki nervini splet (plexus
myentericus seu pl. Auerbachi)
 Miini sloj

Spontana i kontinuirana elektrina aktivnost

(Ca2+, kalcijumsko - natrijumski kanali), koja
rezultira
Tonikim kontrakcijama; kontinuirane
Ritmikim kontrakcijama, svaki deo ima svoju
frekvencu ( 3/min u elucu,12/min u
duodenumu, 8-9/min u ileumu)
Pokreti u digestivnom traktu
Pokreti potiskivanja ili peristaltiki

Propulzivni pokreti

odlika svih cevastih organa

(creva, uni putevi, mokrani putevi)

 Pokreti potiskivanja ili peristaltiki

Stimulus:
rastezanje zida,
nadraaj epitela,
spoljni nervni nadraaji - parasimpatikus

2- 3cm iznad dejstva stimulusa prstenasta

kontrakcija, kojom otpoinje peristaltiki
talas (kontrakcija) od oralnog ka analnom
otvoru
 Pokreti meanja

segmentne prstenaste kontrakcije

koje se ne ire u obliku talasa

Svi pokreti imaju posledicu meanje hrane sa

digestivnim enzimima
i kontakt produkata varenja sa epitelom
 Graa digestivnog tubusa

3. Podsluzokoni omota (tunica

submucosa)
rastresito vezivo
sa limfnim i krvnim sudovima i
nervnim spletom (plexus submucosus s. Pl.
Meissneri,
u nekim delovima i ljezde
 Graa digestivnog tubusa

4. Sluzokoni omota (tunica mucosa) ka

lumenu tubusa
Epitel .Epitelne elije su specijalizovane,
razliito u razliitim delovima tubusa
vezivo (lamina propria):rastresito vezivo,
ljezde, sudovi, limfni vorovi
Glatka miina vlakna (lamine muscularis
mucosae), tanak sloj vlakana prati nabore i
brazde
Sudovi mukoze tankog creva
Inervacija digestivnog tubusa
 Inervacija digestivnog tubusa

a. Sopstveni nervni sistem - enteriki

(vegetativni)
Mienteriki - Auerbach; motorika
Submukozni Meissner-ov; sekretorna
aktivnost egzokrinih i endokrinih i lezdanih
epitelnih elija, kao i transport vode i
elektrolita
Inervacija digestivnog tubusa

b. Parasimpatika i simpatika
koja modulie
aktivnost enterikog n. sistema
 Inervacija digestivnog tubusa
Parasimpaticus
vagus (X kranijalni) i
sakralna postganglijska vlakna
Vagus: jednjak, eludac, pankreas i prva
polovina debelog creva
Sakrlani parasimpaticus: sigma, rectum i
analna regija
Stimulacija parasimpatikusa
aktivacija enterikog plaksusa (poveanje
motorike i sekrecije)
 Inervacija digestivnog tubusa

Simpaticus
postganglijska vlakna od Th5 - L2
Inervie sve delove GIT
(manje one blizu usne duplje i anusa)

Inhibicija enterikog sistema,

i direktna inhibicija aktivnosti digestivnog
sistema adrenalinom
VARENJE (DIGESTIJA) HRANE
 Osnovna funkcija digestivnog sistema

unos i korienje hranljivih supstanci,

vitamina, minerala i vode

Varenje (digestija) hrane

 Varenje (digestija) hrane

Varenjem se hranljive materije

fizikim
i hemijskim uticajima

razlau na proste i rastvorljive oblike

pogodne za apsorpciju
 Varenje
Fizika dejstva
vakanje
kvaenje
meanje
Otapanje
gutanje
maceracija
peristaltika i eliminacija nesvarenih ostataka
 Varenje

Hemijska dejstva

hemijsko razlaganje uz pomo

enzima
HCl
unih soli
 Varenje

Tanko crevo je
glavni deo

u kome se vri digestija

i apsorpcija
 Varenje

Usta: stvaranje bolusa

Sitnjenje hrane,
meanje sa pljuvakom
koja osim sluzi sadri i ptijalin (alfa-amilaza),
kad hrana ostane dovoljno dugo u ustima
zapoinje
razlaganje skroba na maltozu
 Varenje

drelo
gutanje
refleksna radnja

Jednjak
transport hrane u eludac
peristaltikim pokretima
 Varenje

eludac
Miini sloj eludca ima tri sloja
Pravi, cirkularni i kosi

meanje hrane i sokova stvaranje himusa

transport himusa
kroz piloriki sfinkter
u tanko crevo.
 Varenje

eludac
Deponovanje hrane
u obliku koncentrinih krugova
Luenje
HCl - parijetalne elije
Pepsinogena - glavne elije
Mukusa - elije mukoze
 Varenje
eludac
HCl
pretvara pepsinogen u pepsin
unitava mikroorganizme (pH 1-2),
pretvara tro- u dvovalentno gvodje.
pepsin
razlae belanevine na polipeptide.
Mukus kvasi i otapa
 Varenje

Faze luenja eludanog soka

Cefalika
Gastrika faza
Intestinalna faza
 Faze luenja eludanog soka

Cefalika
Miris, pomisao na hranuaktivacija
parasimpatikusa aktivacija enterikog
n.sistema oslobaanje acetil holina
luenje gastrina i histamina (gastrine elije)
aktiviraju receptore parijetalnih elija
luenje HCl.
H+ aktivnim transportom H+/K+-ATP-aza,
joni Cl-olakanom difuzijom.
 Luenje eludanog soka

Gastrika faza

hrana u eludcurastezanje zidova sekrecija

gastrina sekrecija HCl aktivacija
pepsinogena u pepsin
razlaganje belanevina na PEPTIDE
poveanje pH stimulacija sekrecije HCl.
 Luenje eludanog soka

Intestinalna faza

kiselost, rastezanje zida tankog creva,

hipertoninost sadraja creva aktivacija
refleksa tankog creva

koji INHIBIE luenje eludanih

sokova
 Luenje eludanog soka
regulacija

Uspostavljanje balansa izmeu

sekretorne funkcije eludca
i digestivne i apsorptivne sposobnosti tankog
creva

(Intestinalna faza)
 Inhibicija luenja eludanih sokova u
Intestinalnoj fazi

1. putem kratkih i dugih enterinih REFLEKSNIH

lukova
Kratki - enteriki n.sistem
Dugi - vagus
2. INTESTINALNI HORMON i: enterogastrini
Sekretin, holecistokinin i dr.
 Luenje eludanog soka

Somatostatin hormon pankreasa i

Hormoni endokrinih elija creva

INHIBIRAJU parijetalne elije

(smanjeno luenje HCl)
 Varenje u tankom crevu

Varenje se upotpunjuje u
tankom crevu, a krajnji produkti
se apsorbuju
 Varenje u tankom crevu

Ugljeni hidrati do
Monosaharida
(glukoza, fruktoza i galaktoza)
Belanevine do
aminokiselina
Masti do
glicerola i masnih kiselina
 Varenje u tankom crevu

Tanko crevo 6m, irina 2.5cm

Duodenum 25cm.
U njemu se otvaraju izvodni kanali ui i
pankreasa na mestu koje se zove *VATER-ova
ampula ili hepatopankreasna ampula.

*Fater
 Varenje u tankom crevu

DUDODENUM
Izlazni kanali jetre i pankreasa koji obezbeuju
veinu enzima za varenje
Bikarbonate koji neutraliu kiseli sadraj koji
prispeva iz eludca
une soli neophodne za emulgovanje masti
pH 8.2- 8.9
 Varenje u tankom crevu

U lumen tankog crev se sekretuje oko 1500ml

tenosti dnevno, meovit sekret, voda sluz i
elektroliti
Na+ HCO3- i Cl- sekretuju trepljaste elije, za
njima se kree voda
Himus u tankom crevu svojom osmolarnou
stimulie dalju sekreciju
 Varenje u tankom crevu

Egzokrine elije crevnih resica lue:

peptidaze, saharazu, izomaltazu, laktazu,
crevnu amilazu i crevnu lipazu).

pH crevnog soka 6.5 - 7.5

Regulacija luenja: lokalni nadraaj i

hormoni digestivnog trakta (sekretin...)
 jetra
U varenju
uestvuje njen sekret U

Luenje ui stimulie
Holecistokinin
(hormon duodenuma)
 u

une soli
emulguju trigliceride
Holesterol zajedno sa fosfolipidima
pomae unim solima (uloga
deterenta).

une kiseline se reapsorbuju u

distalnom delu ileuma
 u

une boje
Degradacioni produkti hemoglobina,
ekskret boji crevni sadraj
Bikarbonatni joni
neutralie pH (dospelog himusa)

Krajnji produkti metabolizma i tetne

materije (metali)
 JETRA

Laborarorija organizma
 Funkcije jetre

U metabolizmu

U hemostazi

U endokrinom sistemu
 F.Jetre u metabolizmu

Pretvaranje glikoze u glikogen

S glikoneogeneza
Sinteza lipoproteina

R Aminokiselina u masne kiseline

Sinteza uree, krajnjeg produkta
katabolizma belanevina
 F.Jetre u hemostazi

Sinteza faktora koagulacije

Protrombin, fibrinogen
apsorpcija (u) K vitamina
 F.Jetre u endokrinom sistemu

Sinteza faktora rasta slianog insulinu (pod

dejstvom hormona rasta)
Stvara trijod tironin iz tiroksina
Sintetizuje angiotenzinogen
Sintetizuje citokine
Uestvuje u aktivaciji D vitamina
Pankreas

Egzokrini deo
Endokrini deo
 Egzokrini deo pankreasa

Enzimi koji vare sve tri vrste hranljivih

materija

Bikarbonati (neutralizacija himusa)

Stimulacija sekrecije pankreasnog soka

sekretin i holecistokinin
 Egzokrini deo pankreasa

Pankreasna amilaza
skrobmaltoza
Pankreasna lipaza
EMULGOVANE masti glicerol i masne
kiseline
Tripsinogen se aktivira u duodenumu
(enterokinaza i ve stvoreni tripsin)
u tripsin
polipeptide aminokiseline
Apsorpcija
 Apsorpcija

Najvei deo apsorpcije u TANKOM CREVU

Prstoliki nabori mukoze - vili

elije sa membranskim produecima-

mikrovili ogromna apsorpciona povina
 Apsorpcija

monosaharida,
aminokiselina,
katjona i
hidrosolubilnih vitamina (C i B)
u krvne sudove vila (resica).

Transportuju se u jetru (portni krvotok)

pa u sistemski krvotok.
 Apsorpcija

masnih kiselina i
liposolubilnih vitamina (A, D, E, K)
u limfne sudove vila
po apsorpciji m. kiseline se spajaju sa glicerolom
u trigliceride, zajedno sa holesterolom i
proteinima hilomikroni.
Transportuju se u srce.
Crevne resice-vili
 Mehanizmi apsorpcije

Monosaharidi, aminokiseline, katjoni i

hidrosolubilni vitamini se apsorbuju
AKTIVNIM TRANSPORTOM i
KOTRANSPORTOM

Voda - OSMOZOM

Monogliceridi i masne kiseline

DIFUZIJOM
 Mehanizmi apsorpcije

Specijalizovana apsorpcija

vitamina B12 uz pomo nosaa-unutranjeg

faktora koga lui sluzokoa eludca;

kalcijuma uz pomo parathormona

 Apsorpcija u debelom crevu

1. APSORPCIJA VODE I NEORGANSKIH SOLI

2. sinteza K vitamina uz pomo normalne

bakterijske flore.
 F.Debelog creva

U debelom crevu nema varenja

Mukoza nema resice, lui mukus-sluz

Eliminacija fecesa
Unutranji analni sfinkter (glatki mii)
Spoljanji sfinkter- skeletni mii