INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

KRIMINOLOGIJA
RAZVOJ KRIMINOLOGIJE

MENTOR : Prof.dr. Halid Ganija STUDENT: Elvir Omanovi

 UVOD

Kriminologija se bavila prouavanju zakona i uticaja zakona na drutvo

Kriminologija je kao posebna nauka dobila svoje ime i uvrtena je u sistem
nauka tek osamdesetih godina 19. vijeka
U razvoju kriminologije, kao zasebnoj naunoj disciplini, mnoge linosti su
ostavlile svoj znaajan trag i doprinos
Na ovom mjestu izdvojiti emo tri poznate linosti koje su u razvoju ove
nauke doprinjele na secifian nain svojim raspravama o kriminalitetu i
njegovom tretmanu
 Razvoj kriminologije kao naunog
podruja

Klasina kola je ona koja predstavlja poetak kriminologije kao posebnog

naunog podruija za prouavanje kriminaliteta
Kriminologija se prvo bavila prouavanjem zakona i uticaja zakona na drutvo
Pored pravnika, poznati kriminolozi su bili Ijekari, filozofi i fiziari
Kriminoloko prouavanje se najintenzivnije mijenjalo kroz razliite periode
od prosvjetiteljstva pa dalje, a prije svega ga je obiljeilo djelo Cesara
Beccarie i kasnijih uticajnih autora
 Hamurabijev zakonik

Najstariji poznati zakonik je Hamurabijev zakonik (nastao oko 2100. godine prije nove
ere)
Poznat je bio i kao presuda pravinosti
Zakonik je bio napisan na alioritskom stubu, visokom 2.25 metara i sadravao je 282 lana
Svrha Zakonika je bila sprijeiti nasilje monih nad slabijim i unititi zlo, koje je
ugroavalo drutveni ivot tog perioda
Hamurabijev zakonik je bio prvi drutveni pokuaj kodifikacije krivinog prava
Prije Hamurabijevog zakonika, problemi su bili rjeavani krvnom osvetom (talionsko
naelo: zub za zub, oko za oko).
Jedan od ciljeva zakonika je bio sprijeiti krvnu osvetu, kao nain rjeavanja svaa
Kralj Hamurabi je bio esti kralj prve dinastije Babilonaca. Kraljevao je priblino 55
godina
 Hamurabi je podijelio zakonik u pet dijelova:
krivini zakon ili zakon zakona,
prirunik za sudije, policijske slubenike i svjedoke,
knjiga prava i dunosti i obaveza mueva, ena i djece,
propis o ureenju plaa i cijena, i
zakon o etici za vladine slubenike, trgovce i ljekare
Svrha Zakonika je bila sljedea:
ojaati mo drave
odbraniti slabijeg od snanijeg
obnavljanje jednakosti izmeu rtve i kritelja
Kazne su bile stroge. Smrt, igosanje, rezanje udova i protjerivanje su bile uobiajene kazne
 Grci

Grki filozofi su shvatali kriminalitet kao djela protiv drutva i drave

Platon je uio da ovjek ima dvostruki znaaj. Vjerovao je da je ovjek razumno bie,
koje trai savrenstvo i da je ogranien svojom slabou i nesavrenou
Tvrdio je da e kriminalitet uvijek biti prisutan u drutvu zbog pohlepne ljudske
prirode
U pogledu kanjavanja zastupao je tezu o preventivnoj funkciji krivinih zakona
Aristotel je podijelio zakone na dvije vrste; na prirodni zakon i umjetni zakon
Prirodni zakon predstavlja vrijednosti koje su univerzalno prihvaene kao pravilne,
pozitivne
Umjetni zakoni su oni koje su ljudi prihvatili da bi ostvarili jednakost i pravednost
Po njegovom miljenju, ovjek ne bi postao zloinac ako bi shvatio da od krivinog
djela ima vie tete nego koristit
 Stari Rimljani

Glavni doprinos Rimljana je bila njihova usredotoenost na pravo i

zakonike, a ne na prouavanje uzronosti kriminaliteta
Zastupane su ideje o drutvenoj neophodnosti kazne
Najvanije nasljee, koje proizlazi iz Rima, je rimsko pravo, koje je jo
uvijek osnova, prije svega, civilnog prava u veini evropskih drava
Od vanog je znaaja uticaj Rimljana na razvoj kontinentalnog - evropskog
prava
 Period Srednjeg vijeka

U ranom periodu crkva je izjednaavala kriminalitet sa grijehom

Zloince je obuzeo avo. Sveti Augustin (354. - 430.) je npr. tvrdio da je Adam imao
mogunost birati izmeu dobra i zla, i da se odluio za zlo
Zloinci su dakle imali u sebi avola, koji je gospodario nad njihovim mislima i
ponaanjem
Crkva je upotrebljavala vrlo krute metode za protjerivanje avola iz grenika
Toma Akvinski (1225. - 1274.) je tvrdio da je dua data jo neroenom djetetu i da je ta
dua izvor razumskog miljenja
Savjest je dio ovjekove due, koja vodi ovjeka ka razumskom i potenom ponaanju, a
ovjekov nagon (vodi ga avo) ga vodi u traenje ovdanjeg zadovoljstva i uitaka
Sljedee zanimljivo obrazloenje ponaanja prestupnika je objanjenje vicarskog
lijenika, poznatog pod imenom Paracelzius (1410. - 1541.), koji je povezivao kriminalno
ponaanje sa uticajem zvijezda i mjeseca
 ZAKLJUAK

Kriminologija se poela uspjeno razvijati u 19.stoljeu

Razvila se iz sociologije i psihologije
Prvi kriminolozi bili su ljekari , filozofi, fiziari , sociolozi itd
Hamurabijev zakonik je bio prvi vei pokuaj kodifikacije zakona i oznaava
poetak dravno administrativnog kanjavanja
Stari idovi , Grci , Rimljani i stanovnici stare cjeline Evrope , doplinijeli su
teorijskim radovima o kriminalitetu i uzrocima krivinih dijela
Klasinoj krivinopravnoj koli je slijedio pozitivizam , koji je bio
prevladavajui smjer do polovine 20. stoljea