AC-DC DNTRCLER

GR:
AC-DC dntrcler (dorultucular), AC gerilimi DC gerilime dntren g
elektronii devreleridir.

G elektroniinin temel g devrelerinden dorultucular 2 temel grup altnda incelemek

gerekmektedir. Bunlar;

1) Kontrolsz dorultucular,
2) Kontroll dorultuculardr.

Kontrolsz dorultucular sabit DC gerilim kl, kontroll dorultucular ise deiken

DC kl g devreleridir ve genellikle DC motorlarn kontrolnde kullanlmaktadr.

Kontroll dorultucularda kullanlan temel g eleman ise tristrdr. Tristr, iletime

gemesi kontrol edilebilen bir eleman olduu iin bu dorultucuya byle bir isim
verilmitir.
Aada kontrolsz ve kontroll dorultucularn alt blmleri verilmitir.

Kontrolsz dorultucu trleri aadaki gibi sralanabilir,

1 fazl dorultucular;
Yarm dalga dorultucu,
Simetrik tam dalga dorultucu,
Kpr tam dalga dorultucu,

3 fazl dorultucular;
Yarm dalga dorultucu,
Kpr tam dalga dorultucu,

Bu temel dorultucular dnda ok fazl ve zel tasarm dorultucu devreleri de

bulunmaktadr.
Kontroll dorultucu trleri ise;

1 fazl dorultucular;
Yarm dalga dorultucu,
Simetrik tam dalga dorultucu,
Yarm kontroll kpr dorultucu,
Tam kontroll kpr dorultucu,
Tam kontroll ift kpr dorultucu.

3 fazl dorultucular;
Yarm dalga dorultucu,
Yarm kontroll kpr dorultucu,
Tam kontroll kpr dorultucu,
Tam kontroll ift kpr dorultucudur.
1 Fazl Yarm Dalga
Kontrolsuz Dorultucu
(omik ykte):

Aadaki ekilde 1 fazl ekilden grld gibi, g devrelerinin

yarm dalga kontrolsz analizinde kullanlan 6 adet parametrenin dalga
dorultucu devre sekilerli gsterilmitir.
Bunlar;
balants grlmektedir.
Bu devrenin omik (R) 1) Kaynak gerilimi (VS),
ykte almasn 2) ks (yk) gerilimi (VO),
gsteren temel dalga 3) Anahtar (diyot) gerilimi (V D),
ekilleri ise yanda 4) Kaynak akm (IS),
verilmiti 5) ks (yk) akm (IO),
6) Anahtar (diyot) akm (ID)dir.
Burada kaynak, yk ve anahtar akmlar devre
balants nedeniyle ayn olduu iin tek ekille
(Itm) gsterilmitir.
 ekilden grld gibi, k (yk) zerinde kaynaktan gelen pozitif alternanslar olduu gibi
grlmekte, negatif alternanslar ise grlmemektedir.

Bunun nedeni diyodun pozitif alternanslarda iletimde olmas, negatif alternanslarda ise
yaltmda kalmasdr.

Diyodun yaltmda kald negatif alternanslarda ise kaynaktan gelen bu negatif alternanslar
diyot zerinde, diyodun bloke ettii gerilim olarak grlmektedir.

ekilde grlen temel dalga sekilerlinden yararlanarak devrede gerekli hesaplamalar yaplabilir.

Devrede yaplabilecek baz hesaplamalar unlardr;

1) ks gerilimi ortalama deeri,

2) k akmnn ortalama deeri,
3) Ortalama k gc,
4) Kaynaktan ekilen akmn etkin deeri,
5) Kaynaktan ekilen etkin g,
6) Anahtar (diyot) gerilimi,
7) Anahtar (diyot) akm.
8) G katsays,
k gerilimin ortalama deeri;

Yarm dalga kontrolsz dorultucunun omik

ykte altrlmas durumunda, yk zerinde
aadaki ekil de grlen dalga seklinin
grleceini belirtmitik.imdi bu dalga
sekline gre k geriliminin ortalama deer
eitliini bulalm.
k akm ortalama deeri;

Yarm dalga kontrolsz dorultucunun omik ykte altrlmas durumunda, yk

zerinden aadaki ekilde grlen akmn geeler.

k akm ortalama deeri,

Idc= 0,318.Im
k akmnn etkin deeri,
Ietkin =0,5.Im
formlnden bulunabilir.
Ortalama k gc;
Ortalama ks gc, ortalama k gerilimi ve akmnn
arpmna eittir.

Pdc= Idc.Vdc
Kaynaktan ekilen etkin g;

Bu devrenin kaynaktan ektii etkin g, kaynak gerilimi ve

kaynaktan ekilen akmn etkin deerlerinin arpmna eittir.

PS(etkin)= IS(etkin)VS(etkin)
Anahtar (diyot) gerilimi;

Anahtar (diyot) gerilimi, diyot tarafndan bloke edilen gerilimdir.

Yan tarafta ekilde grld gibi, kaynan negatif
alternanslarnda diyot yaltmda kalmakta ve tepe deeri Vm
olan kaynak gerilimini bloke etmektedir.

Bu durumda devrede kullanlacak olan diyodun alma gerilimi

aadaki
eitlikten bulunabilecektir.

VD Vm+(%30.Vm)
Anahtar (diyot) akm;

Anahtar (diyot) akm, aada ekilde grld gibi yarm dalga

bir akmdr. Bu durumda devrede kullanlacak olan diyodun alma
akm,

I I +(%30.I )

eitliinden bulunabilmektedir
G katsays (cos);

Devrede kaynak gerilimi ve akm aadaki ekildeki gibidir. Bu

durumda kaynaktan sadece pozitif alternanslarda ve kaynakla ayn
fazda akm ekilmektedir.
1 Fazl Yarm Dalga KontrolsuzDorultucu (endktif ykte):

Aadaki ekilde 1 fazl yarm dalga kontrolsz dorultucu devre

balants
grlmektedir.
Yan taraftaki ekilden de grld
gibi, ykn ok endktif olduu
kabul edilirse, devrenin ks akm
(IO) ok az dalgalanacaktr. Biz
izim ve hesaplama kolayl olmas
asndan bu akm dz kabul
edeceiz.

Yine ekilden grld gibi bu

akm, pozitif alternanslarda
kaynaktan ve diyot zerinden
(IS,D), negatif alternanslarda ise
yke ters paralel olarak balanm
serbest gei diyodu zerinden
dolamaktadr. Bu durumda
parametreler;
 Bu durumda parametreler;
k gerilimin ortalama deeri
Yarm dalga kontrolsuz dorultucunun endenktif ykte altrlmas durumunda, yk
zerinde grlen dalga sekli, omik yk ile ayn olacaktr. Bu durumda omik yk iin
elde edilen eitlik endktif yk iin de aynen geerlidir.

Vdc= 0,318.Vm

ks akm ortalama deeri;

Endktif ykte yk zerinden geen akm yukardaki ekild grld gibi srekli ve
sabit (dz) kabul edilmektedir.

Bu durumda ortalama deer,

Idc= Im= Vm / Z

esitlii kullanlarak dorudan hesaplanabilecektir.

Ortalama ks gc;

Endktif ykte ortalama ks gc, ortalama k gerilimi ve

akmnn arpmna eittir.
Pdc= IdcVdc
Kaynak akmnn etkin deeri

Kaynak akmnn dalga sekli aadaki gibidir

Kaynak akmnn etkin deeri;

I(etkin) = 0,7.Im
Kaynaktan ekilen etkin g;

Bu devrenin kaynaktan ektii etkin g, kaynak gerilimi ve

kaynaktan ekilen akmn etkin deerlerinin arpmna eittir.

P(etkin)= I(etkin)V(etkin)

Anahtar (diyot) gerilimi;

VD Vm+(%30.Vm)
Anahtar (diyot) akm;

ID Im+(%30.Im)

eitliinden bulunabilir.
G katsays (cos);
Devrede kaynak gerilimi ve akm aadaki gibidir. Bu durumda
kaynaktan sadece pozitif alternanslarda ve kaynakla ayn fazda akm
ekilmektedir ve bu durumda g katsays akm dc olduu iin
belirsizdir.
1 Fazl Yarm Dalga Kontroll Dorultucu (omik ykte):

Aadaki ekilde 1 fazl yarm dalga kontroll dorultucu grlmektedir. Bu devrenin

omik (R) ykte almasn gsteren temel dalgan sekilerli aada verilmitir.
ekilden grld gibi, k (yk) zerinde kaynaktan gelen pozitif
alternanslar istenilen miktarda grlmekte, negatif alternanslar ise
grlmemektedir.

Bunun nedeni tristrn pozitif alternanslarda iletime gemesi, negatif

alternanslarda ise yaltmda kalmasdr.

Tristrn, pozitif ve negatif alternanslarda yaltmda kald

zamanlarda kaynak gerilimi tristr zerinde, tristrn bloke ettii gerilim
olarak grlmektedir.
 ekilde grlen temel dalga sekilerlinden yararlanarak devrede gerekli
hesaplamalar yaplabilir. Devrede yaplabilecek baz hesaplamalar
unlardr;

1) ks gerilimi ortalama deeri,

2) ks akmnn ortalama deeri,
3) Ortalama ks gc,
4) Kaynaktan ekilen akmn etkin deeri,
5) Kaynaktan ekilen etkin g,
6) Anahtar (diyot) gerilimi,
7) Anahtar (diyot) akm.
8) G katsays
k gerilimin ortalama deeri;

Yarm dalga kontroll dorultucunun omik ykte altrlmas

durumunda, yk zerinde aadaki verilen dalga seklinin
grleceini belirtmitik. imdi bu dalga sekline gre k
geriliminin ortalama deer eitliini bulalm.
k akm ortalama deeri;
Yarm dalga kontroll dorultucunun omik ykte altrlmas
durumunda, yk zerinden aadaki Sekilde grlen akmn
geeceini belirtmitik.

k akm ortalama deeri;

Idc= Im/2. (1+cos ) = Vdc/R

Kaynak akmnn etkin deeri;

Ietkin= Im/2
Ortalama k gc;
Ortalama ks gc, ortalama k gerilimi ve akmnn arpmna
eittir.

Pdc= IdcVdc

Kaynaktan ekilen etkin g; Bu devrenin kaynaktan ektii etkin g,

kaynak gerilimi ve kaynaktan ekilen akmn etkin deerlerinin
arpmna eittir.

P(etkin)= I(etkin).V(etkin)

Anahtar (tristr) gerilimi;

VT Vm+(%30.Vm)
Anahtar (tristr) akm;
IT Im +(%30.I )
Fazl Yarm Dalga Kontrollu Dorultucu (endktif ykte):

Aada bir fazl yarm dalga kontroll dorultucu devre ve devrenin

endktif ykte almasn gsteren temel dalga ekilleri verilmitir.
 Yukardaki ekilden de grld gibi, ykn ok endktif olduu kabul
edilirse, devrenin k akm (IO) ok az dalgalanacaktr. Biz izim ve
hesaplama kolayl olmas asndan bu akm dz kabul edeceiz.

Yine ekilden grld gibi bu akm, tristrn iletimde olduu zamanlarda

tristr zerinden (IS,T), dier zamanlarda ise yke ters paralel olarak balanm
serbest gei diyodu zerinden dolamaktadr. Bu durumda parametreler;

k gerilimin ortalama deeri;

Vdc= Vm/2. (1+cos )

ks akm ortalama deeri;

Endktif ykte yk zerinden geen akm ekilden de grld

gibi srekli ve sabit (dz) kabul edilmektedir.
Bu durumda ortalama deer,

Idc= Im= Vm / Z
 Ortalama ks gc;

Endktif ykte ortalama ks gc, ortalama ks gerilimi ve

akmnn arpmna esittir.
Pdc= IdcVdc

Kaynak akmnn etkin deeri;

Kaynak akmnn dalga sekli aadaki gibidir.
Sekilde belirtilen ve akmn aktif
olduu t1 ve pasif olduu gre t2
sreleri kullanlarak, etkin peryot (k)
hesaplamas yaplabilir.

k= t1 / (t1+t2)= t1 / T

Buradan kare dalga seklinde deien

kaynak akmnn etkin deeri
aadaki eitlikten
bulunabilecektir.
IS(rms)= k.Im
IS(rms)= k.(Vm/ Z)
Kaynaktan ekilen etkin g;

Bu devrenin kaynaktan ektii etkin g, kaynak gerilimi ve

kaynaktan ekilen akmn etkin deerlerinin arpmna eittir.

Petkin = Ietkin.Vetkin
Anahtar (tristr) gerilimi;

VT Vm+(%30.Vm)
Anahtar (tristr) akm;
IT Im+(%30.Im)
Bir Fazl Simetrik Tam Dalga Kontrolsz Dorultucu:

Bilindii gibi, 1 fazl gerilimi tam dalga dorultabilmek iin, simetrik AC kaynan
olduu veya kolaylkla elde edilebilecei yerlerde, sadece 2 adet g anahtar kullanarak
tam dalga dorultma yapmak mmkndr.

Bu sayede daha az g anahtar kullanlarak anahtar kayplar azaltlmaktadr. Fakat

simetrik AC olmad durumlarda ayrca bir kurulu maliyeti ortaya kmaktadr.

Aadaki ekilde 1 fazl simetrik tam dalga kontrolsz dorultucu devre balants
grlmektedir. ekilden grld gibi kaynak gerilimi orta ulu bir transfo ile
oullanmaktadr.
 Aadaki ekilde grlen 1 fazl simetrik tam dalga kontrolsz dorultucu ile ayn
isi yapan bir dier devre de kpr bal kontrolsz dorultucu devresidir.
1 fazl kontrolsuz kpr dorultucu devresinde simetrik AC kaynaa ihtiya yoktur.
Bu nedenle simetrik AC elde etmek iin ayrca transformatr kullanmaya da gerek
yoktur.
Her iki devreden elde edilen ks da tam dalga olduu iin analiz kpr
dorultucuya gre yaplacaktr.
1 Fazl Kontrolsz Kpr Dorultucu (omik ykte):

Aadaki ekilde 1 fazl tam dalga kontrolsz kpr dorultucu devre balants
grlmektedir
Devrenin omik (R) ykte almas dalga ekilleri aada
verilmitir.

ekilden grld gibi, g

devrelerinin analizinde kullanlan 6
adet parametrenin
dalga sekilerli gsterilmitir.
Bunlar;

1) Kaynak gerilimi (VS),

2) ks (yk) gerilimi (VO),
3) Anahtar (diyot) gerilimi (V ),
4) Kaynak akm (IS),
5) k (yk) akm (IO),
6) Anahtar (diyot) akm (ID)dir.

Burada kaynak, yk ve anahtar

akmlar devre balants nedeniyle
farkl olduu iin ayr ekillerle
gsterilmitir.
k gerilimin ortalama deeri;

1 fazl tam dalga kontrolsuz dorultucunun omik ykte altrlmas

durumunda, yk zerinde aadaki ekilde verilen dalga seklinin
grleceini belirtmitik. Simdi bu dalga sekline gre k geriliminin
ortalama deer eitliini bulalm.
 k akm ortalama deeri;

Idc= 0,636.Im = 0,636. Vm/R

Ortalama ks gc;

Pdc= IdcVdc

Kaynak akmnn etkin deeri;

Ietkin= 0,707.Im = 0,707. Vm/R

Kaynaktan ekilen etkin g;

Bu devrenin kaynaktan ektii etkin g, kaynak gerilimi ve

kaynaktan ekilen akmn etkin deerlerinin arpmna eittir.

P(etkin)= I(etkin)V(etkin)

Anahtar (diyot) gerilimi;

VD Vm+(%30.Vm)
Anahtar (diyot) akm;

ID Im+(%30.Im)

eitliinden bulunabilir.
G katsays (cos);

Devrede kaynak gerilimi ve akm ekildeki gibidir.vBu durumda kaynaktan her

iki alternansta da ve kaynakla ayn fazda akm ekilmektedir Bu durumda cos=
1dir.
1 Fazl Kontrolsz Kpr Dorultucu (endktif ykte):

Aadaki ekilde 1 fazl tam dalga kontrolsz kpr dorultucu

devrenin endktif (L+R) ykte almasn gsteren dalga ekilleri
verilmitir.
Yan taraftaki ekilden de grld
gibi, ykn ok endktif olduu kabul
edilirse, devrenin k akm (IO) ok
az dalgalanacaktr.

Biz izim ve hesaplama kolayl

olmas asndan bu akm dz kabul
edeceiz.

Yine ekilden grld gibi bu akm,

pozitif ve negatif alternanslarda
kaynaktan ift ynl olarak
ekilmekte, diyotlardan ise
kendilerine uygun olan alternanslarda
akm akmaktadr. Bu durumda
parametreler;
k gerilimin ortalama deeri

Vdc= 0,636.Vm

ks akm ortalama deeri;

Idc= Im= Vm / Z

Ortalama ks gc;

Pdc= IdcVdc

Kaynak akmnn etkin deeri;

I etkin= Im
Kaynaktan ekilen etkin g;

P(etkin)= I(etkin)V(etkin)

Anahtar (diyot) gerilimi;

VD Vm+(%30.Vm)
Anahtar (diyot) akm;

ID Im+(%30.Im)

G katsays (cos);
cos= 1
1 Fazl Simetrik Tam Dalga Kontroll Dorultucu:
Bilindii gibi, 1 fazl gerilimi tam dalga dorultabilmek ve kontrol edebilmek iin,
simetrik AC kaynan olduu veya kolaylkla elde edilebilecei yerlerde, sadece 2 adet
g anahtar kullanarak dorultma yapmak mmkndr.

Bu sayede daha az g anahtar kullanlarak anahtar kayplar azaltlmaktadr. Fakat

simetrik AC olmad durumlarda ayrca bir kurulu maliyeti ortaya kmaktadr.

Aadaki ekil de 1 fazl simetrik tam dalga kontroll dorultucu devre balants
grlmektedir. Grld gibi kaynak gerilimi oullanmakta ve tristrlere
uygulanmaktadr.
1 fazl simetrik tam dalga kontroll dorultucu ile ayn isi yapan bir dier devre de kpr
bal kontroll dorultucu devresidir.

1 fazl kontroll kpr dorultucu devresi, yarm kontroll ve tam kontroll olmak zere
iki ekilde yaplabilmektedir.

ncelikle yarm kontrollu kpr dorultucu devresi, daha sonra da tam kontroll kpr
dorultucu devresi hem omik hem de endktif ykte ayrntsyla analiz edilecektir.

1 Fazl Yarm Kontroll Kpr Dorultucu (omik ykte):

Sekilde 1 fazl tam dalga arm kontroll kpr dorultucu devre balants grlmektedir
Devrenin omik (R) ykte alma dalga ekilleri aada verilmitir
ekilden grld gibi, g
devrelerinin analizinde
kullanlan 6 adet parametrenin
dalga ekilleri gsterilmitir.

Bunlar;
1) Kaynak gerilimi (VS),
2) ks (yk) gerilimi (VO),
3) Anahtar (diyot) gerilimi (V ),
4) Kaynak akm (IS),
5) ks (yk) akm (IO),
6) Anahtar akm (ID-T)dir.

Burada kaynak, yk ve anahtar

akmlar devre balants
nedeniyle farkl olduu iin ayr
ekillerle gsteril mistir.
 ekilden grld gibi, k (yk) direnci zerinde
kaynaktan gelen pozitif alternanslar asndan itibaren,
negatif alternanslar ise pozitife katlanm ekilde yine
asndan itibaren grlmektedir.

Bunun nedeni , pozitif alternanslarda T1-D1, negatif

alternanslarda ise T2-D2 elemanlarnn birbirlerine seri olarak
iletime gemeleri ve pozitif alternaslarda T1in, negatif
alternanslarda ise T2nin da uyarlmasdr.Temel dalga
ekillerinden yararlanarak devrede gerekli hesaplamalar
yaplabilir.
k gerilimin ortalama deeri;

1 fazl yarm kontroll kpr

dorultucunun omik ykte altrlmas
durumunda, yk zerinde aadaki
ekilde verilen dalga seklinin
grleceini belirtmitik. Simdi bu dalga
sekline gre k geriliminin ortalama
deer eitliini bulalm.
 k akm ortalama deeri;

Idc= (Im / ).(1+cos)

Ortalama ks gc;

Ortalama k gc, ortalama k gerilimi ve akmnn arpmna eittir.

Pdc= IdcVdc
Kaynak akmnn etkin deeri;

Kaynak akmnn dalga sekli aadaki gibidir.

Kaynaktan ekilen etkin g;

Bu devrenin kaynaktan ektii etkin g, kaynak gerilimi ve

kaynaktan ekilen akmn etkin deerlerinin arpmna eittir.

P(etkin)= I(etkin)V(etkin)

Anahtar (diyot) gerilimi;

VD Vm+(%30.Vm)
Anahtar (diyot) akm;

ID Im+(%30.Im)

eitliinden bulunabilir.
G katsays (cos);
Devrede kaynak gerilimi ve akm Sekildeki gibidir. Bu durumda kaynaktan
her iki alternansta da ve kaynakla farkl fazda akm ekilmektedir
Bu durumda cos= cos(/2)dir
1 Fazl Yarm Kontroll Kpr Dorultucu (endktif ykte):

Sekilde 1 fazl tam dalga yarm kontroll kpr dorultucu devre balants
grlmektedir. Devrenin endktif (L+R) ykte almasn gsteren dalga
ekilleri verilmitir
k gerilimin ortalama deeri;

Vc= (Vm / ).(1+cos)

k akm ortalama deeri;

Idc= Im= Vm / R

Ortalama ks gc;

Ortalama k gc, ortalama k gerilimi ve akmnn

arpmna eittir.

Pdc= IdcVdc
Kaynak akmnn etkin deeri

Kaynak akmnn dalga sekli aadaki gibidir gibidir.

nceden akland gibi kaynak akmnn etkin periyodu;

k= t1 / (t1+t2)
esitlii ile bulunup, buradan da akmn etkin deeri;

Ietkin= Im . k

esitliinden bulunabilmektedir
Kaynaktan ekilen etkin g;
P(etkin)= I(etkin)V(etkin)

Anahtar (diyot) gerilimi;

VD Vm+(%30.Vm)
Anahtar (diyot) akm;

ID Im+(%30.Im)
eitliinden bulunabilir.

G katsays (cos);

Devrede kaynak gerilimi ve akm aadaki gibidir. Bu durumda

kaynaktan her iki alternansta da ve kaynakla farkl fazda akm
ekilmektedir Bu durumda

cos= cos(/2)
 3 FAZLI DORULTUCULAR

3 fazl dorultucular hem daha yksek g elde etmek iin

hem de daha dzgn DC gerilim salamak iin kullanlan
elektronii devreleridir.

1 fazl dorultucu devrelerle yaklak 15kW glere kadar

klmakta daha yksek gler iin ise 3 faz kullanm
gerekmektedir.

3 fazl dorultucular da 1 fazllar gibi nce kontrolsz daha

sonra da kontroll olarak incelenecek ve analizi yaplacaktr
3 fazl yarm dalga kontrolsz dorultucu :
3 fazl yarm dalga kontrolsz dorultucu balants omik ykte alsma iin
aadaki ekilde gsterilmitir. ekilden grld gibi her fazn pozitif
alternans bir diyot tarafndan iletilmektedir.
k geriliminin ortalama
deeri (Vdc);

3 fazl yarm dalga kontrolsz

dorultucunun omik ykteki k
gerilim dalga sekli aadaki ekilde
grld gibi olduunu belirtmitik.
Bu durumda Bu durumda gerilimin
ortalama deeri yan taraftaki gibi
bulunabilecektir.
ks akmnn ortalama deeri
(Idc);

3 fazl yarm dalga kontrolsz dorultucunun

omik ykteki k akm dalga sekli aadaki
ekilde grld gibi olduunu belirtmitik.
Bu durumda akmn ortalama deeri yan
taraftaki gibi bulunabilecektir.
Ortalama k gc (Pdc);

Pdc= Idc . Vdc den bulunabilir.

Kaynak akmnn etkin deeri (Ietkin):

Kaynan bir fazndan ekilen akm ekilde grlmekte olup bu akmn etkin
deeri yandaki gibi bulunabilecektir.
Sekle gre kaynak akmn Im tepe
deerli kare dalga formatnda bir akm
olarak kabul edersek bu akmn yaklak
etkin deeri

IAetkin= Im . k

asitliinden bulunabilecektir.

Burada etkin peryot (k), yandaki gibi

bulunabilecektir. k= t1 / (t1+t2)den
bulunacaktr.
Kaynaktan ekilen toplam etkin g (PSetkin);

PA(etkin)= IA(etkin) . Vf(etkin)

fazdan ekilen toplam g;

PS(etkin)= 3 . PA(etkin)

Anahtar (diyot) akm (ID);

ID= Im + (%30.Im)= 1,3 . Vm/R

Anahtar (diyot) gerilimi (VD);,

VD= 3 . Vm + %30
VD= 3 . Vm . 1,3 olur.
3 fazl yarm dalga kontroll dorultucu
3 fazl yarm dalga kontroll dorultucu devre balants saf omik ykte alma iin
aadaki ekilde gsterilmitir. ekilden grld gibi her fazn pozitif alternans
ayr bir tristr tarafndan kontrol edilmektedir.
k geriliminin ortalama deeri (Vdc);
k akmnn ortalama deeri (Idc);
k akmnn dalga ekli k akmnn dalga ekli ile aynidir.

Ortalama ks gc (Pdc);

Pdc= Idc . Vdc

Kaynak akmnn etkin deeri

(IAetkin)
Kaynaktan ekilen toplam etkin g (PSetkin)
PA(etkin)= IA(etkin). Vf(etkin)

fazdan ekilen toplam g;

PS(etkin)= 3 . PA(etkin)

Devrenin g katsays (cos);

Kaynaktan sadece tek ynl olarak (pozitif ynde) ekildii iin
dengesiz
ve g katsays da belirsizdir.
Anahtar (diyot) akm (ID);

ID= Im + (%30.Im)= 1,3 . Vm/R

Anahtar (diyot) gerilimi (VD);,

VD= 3 . Vm + %30
VD= 3 . Vm . 1,3 olur.
3 fazl tam dalga kontrolsuz kpr dorultucu (omik yk);
3 fazl tam dalga kontrolsuz dorultucu balants omik ykte alma iin ekilde
gsterilmitir. ekilden grld gibi kaynan ntr (N) ucu kta kullanlmam
sadece 3 fazn canl ular kullanlmtr. Bu durumda kpr hat gerilimlerini dorultur.
 Kprdeki diyotlardan D1 ve D4, A fazna balanm olup,
D1 pozitif, 4 ise negatif alternans iletmekle grevlendirilmitir.
Ayn ekilde D3 ve D6 diyotlar B faznn pozitif ve negatif
alternanslarn, D5 ve D2 iyotlar ise C faznn pozitif ve negatif
alternanslarn iletmektedirler.

Diyotlara verilen bu numaralar standarttr ve asla

deitirilmez, nk bu numaralar 120 derece faz farkl 3 fazl
gerilim altnda alma srasnda kprdeki diyotlarn iletime
geme srasn ifade etmektedir.
 Yan taraftaki dalga temel
sekilerlinden grlebilecei
gibi, tam dalga dorultma
yaplmas halinde filtreleme
kullanlmamasna ramen
her 3 faz gerilimi arasndaki
120 lik faz kaymalarndan
dolay k gerilimi ok
dzgn bir ekilde
olumutur.

Devrenin hat gerilimlerini

dorulttuu grlmektedir.
Her bir diyot 120 derece
iletimde kalmakta fakat 60
derecede bir e
deitirmektedir.

Kaynaklardan ekilen
k geriliminin ortalama deeri
(Vdc);
3 fazl kontrolsz kpr dorultucunun
omik ykteki k gerilim dalga sekli
aadaki ekilde grld gibi
olduunu
belirtmitik. Bu durumda gerilimin
ortalama deeri yan taraftaki gibi
bulunabilecektir.
k akmnn ortalama deeri (Idc);

Ortalama ks gc (Pdc);
Pdc= Idc . Vdc

Kaynak akmnn etkin deeri (IAetkin);

Kaynan bir fazndan ekilen akm ekilden grlmekte olup etkin
deeri aadaki gibi bulunabilecektir

k= t1 / (t1+t2)

IAetkin= Im . k veya,

IAetkin = (3.Vm / R) . k olur.

Kaynaktan ekilen toplam etkin g (PSetkin);

PAetkin= IAetkin. Vfetkin

fazdan ekilen toplam g;

PSetkin= 3 . Paetkin

Devrenin g katsays (cos);

cos= cos30= 0,866

ID= Im+(%30.Im)= 1,3 . 3.Vm/R

VD= 3 . Vm . 1,3 olur.

3 fazl yarm kontroll kpr dorultucu (omik ykte);

3 fazl yarm kontroll kpr dorultucu g devresi balants omik yk iin

ekilde gsterilmitir. Bu devrede de 1 fazl kprde olduu gibi srme
kolayl asndan stteki elemanlar tristr, alttaki elemanlar ise diyottur.
Yan taraftaki dalga temel
sekilerlinden grlebilecei gibi,
T1 tristr Vab geriliminin, T2
tristr Vbc geriliminin, T3
tristr ise Vca geriliminin
90nc derecesinde uyarlmtr.

Bunun sonucunda k gerilimi

ve k akm kesikli olarak
olumutur.

A fazndan ekilen akm ise T1

iletimde olduunda pozitif, T2
iletimde olduunda negatif olarak
akmakta, T3 iletimde olduuna
ise A fazndan herhangi ynde bir
akm akmamaktadr.
k geriliminin ortalama deeri
(Vdc);
3 fazl yarm kontroll kpr
dorultucunun omik ykteki k
gerilim dalga sekli aadaki ekilde
grld gibi olduunu belirtmitik.
Bu durumda gerilim ortalama deeri
60 derece iin yandaki gibidir.
k akmnn ortalama deeri (Idc);

Ortalama ks gc (Pdc);

Pdc= Idc . Vdc

Kaynak akmnn etkin deeri(IA etkin);

Kaynaktan ekilen toplam etkin g (PSetkin);

PAetkin= IAetkin. Vfetkin

fazdan ekilen toplam g;

PSetkin= 3 . Paetkin

Devrenin g katsays (cos);

Belirsiz

ID= Im+(%30.Im)= 1,3 . 3.Vm/R

VD= 3 . Vm . 1,3 olur.