Konstruktivni Sistemi U Arhitekturi

ARHITEKTONSKI FAKULTET Prof. Dr Ahmet Hadrovi, dipl. ing. arh.
UNIVERZITET U SARAJEVU
KONSTRUKTIVNI SISTEMI
U ARHITEKTURI
(Prof.Dr Ahmat Hadrovi,dipl.in.arh.)
Predmet: ARHITEKTONSKE KOSNTRUKCIJE V
Tema: Konstruktivni sistemi u arhitekturi
Godina i semestar studija: (V sem.)
CILJ: Predvienih kredita:4
Uputiti studenta na razumijevanje meuovisnosti arhitektonskog programa i konstruktivnog sistema u dimenzijama funkcije, estetike, ekonominosti =
optimalnosti.
SADRAJ
Pojam konstruktivnosg sistema, definicija,zadae u sklpu ADP-a, historijski razvoj-pregled. Sistematizacija.
Linijski k. sistemi (linija=tap, sile i momenat savijanja, stup, greda, konzola, linijske reetke, prostorni reetkasti nosai). Okvir (stup + greda), okvir u
ravnini, okviri u prostoru (rasfer, horizontalni i vertkalni plan), naini prostorne ukrute (prihvatanje seizmike i vjetra). Luk (oblaci, statike sheme, problem
horizontalnih sila, horizontalni i vertikalni plan, materijalizacija).
Povrinski konstruktivni sistemi. Prostorne reetke - oblici, odnos raspon-visina, materijalizacija, poznati primjeri.
Nabori (definicija, presjek-popreni i poduni, odnos visina-raspon, dijafragma, materijalizacija, najpoznatiji primjeri).
Cilindrine ljuske (popreni presjek, odnos raspon-visina, dijafragma, kratke i duge ljuske, poznati primjeri). Konoidi i konusi; Dvostruko zakrivljene povrine,
translacijske i rotacijske forme: naborani lukovi, HP-ljuske, torus, hiperbbloidi, paraboloidi, elipsoidi, kombinacije. Poznate realizacije.
Kablovski k. sistemi (uc-performansc, jednoslojni i dvoslojni kablovi, rasponi, oblici osnove, poznate realizacije).
Razapete mree i platna (pojam, uzori u tradicijskim rjeenjima, materijali, oblici, poznati primjeri).
Pneumatski k. sistemi (pojam, principi kontruiranja, materijali, elementi, poznate realizacije).
Liftovi (vrste i elementi).
Protupoarna zatita (znaaj, horizontalni i vertikalni plan arh. objekta, poarno optereenje, poarni sektori, vatrootporni elementi otvora).
TEME I BROJ VJEBAN JA
Za zadani oblik osnove rijeiti zadani konstruktivni sistem. (Prvi dio je analitiko-saznajni-student se upuuje na izvore informacija). Drugi dio je studentska
kreacija. Grupni rad (oko pet studenata radi u jednoj grupi, na jednom zadatku). Uz grafiku prezentaciju rjeenja obavezna je i maketa. Student javno obrazlae
- "brani" svoje rjeenje
Ime predmetnog nastavnika Prof. dr. Ahmet Hadrovi, dipl.ing.arh.
Ime saradnika Ass. Amira Salihbegovi, dipl.ing.arh.
OSNOVNA LITERATURA
Herrmann Ruhle (sa grupom autora): Prostome krovne konstrukcije, njihove pojedinosti, njihove izodese, Graevinska
knjiga, Beograd, 1977. g.
P.A. Michelis: Estetika arhitekture armiranog betona, Graevinska knjiga, Beograd, 1973.
F. Hart, W. Henn, H. Sontag: Atlas elinih konstrukcija (visokogradnja), Graevinska knjiga, Beograd, 1987.
Kurt Sigel: Strukturformen der modernen Architektur, Studgart, 1960.
Desimir Dauevi: Konstruktivni sistemi u visokogradnji, Ni, 1978. .
Robert E. Fisher: New structures, McGraw Book Company, 1964.
Ahmet Hadrovi: konstruktivni sistemi u arhitekturi (skripta)
asopisi (tematski posveeni novim konstrukcijama): The Japan Architect, br. 164,1970. g., Techniques & Architecture,
br. 291,1973. g. Detail, DBZ itd.
DEFINIRANJE ARHITEKTONSKOG PROSTORA
ANALIZE SINTEZA PROJEKTNA OBJEKAT VRIJEME EKSPLOATACIJA

PROJEKTNI DOKUMENTACIJA
ZADATAK
ARHITEKTONSKO URBANISTIKO RJEENJE

NARUILAC (INVESTITOR) 1. ANALIZA OKRUENJA UTVRIVANJE OCJENE
KONTEKSTA
PROJEKAT BETONA RADIONIKI NACRTI

PROJEKAT ORGANIZACIJE IZVOENJA
PROJEKAT TENOLOGIJE GRAENJA
NEKADA I SAM PROJEKTANT a) PRIRODNOG ANALIZE
IZVEDBENI PROJEKAT
GLAVNI PROJEKAT
DEFINIRANJE POTREBA b) DRUTVENOG PORUKE
IDEJNI PROJEKAT
2. DIPOZICIONE ANALIZE HISTORIJA
a) HORIZONTALNI PLAN
b) VERTIKALNI PLAN
3. ANALIZA KONSTRUKTIVNIH
SISTEMA (sistemi, materijali)
4. EKONOMSKA ANALIZA
ELEMENTI I FUNKCIJA KONSTRUKTIVNIH SISTEMA
ELEMENTI FUNKCIJA
1 VERTIKALNI ELEMENTI 1 OBEZBJEENJE FIZIKOG

(zidovi i stupovi) INTEGRITETA ARH. OBJEKTA
2 HORIZONTALNI ELEMENTI a preuzimanje korisnog optereenja, te

(meuspratna konstrukcija ili tavanica) prenooenje istog (preko temelja) u tle
3 TEMELJI b preuzimanje te utemeljenje

a) plitki (direktni) / b) duboki (indirektni) vlastitog optereenja
4 OSTALI ELEMNTI
c preuzimanje vanjskih uticaja sa silom
a) elementi za komunikaciju - vjetra
- potresa
-stepenita
- klizanja terena
-rampe - temperaturne dilatacije, itd.
-eskalatori
-liftovi
b) elementi za preuzimanje
horizontalnih sila od vjetra i
potresa
c) instalacije
KRITERIJI ZA ODABIR KONSTRUKTIVNIH SISTEMA
1
ZAHTJEVI FUNKCIJE ARHITEKTONSKOG PROGRAMA
a po horizontalnom planu
imanentno programski
b po vertikalnom planu
2
ZAHTJEVI OBEZBJEENJA (ODBRANE OD)
a utjecaja sa silom
- statina optereenja
- dinamika optereenja
b poar
3
EKONOMSKI ZAHTJEVI
a princip minimaxa
4
ESTETSKI ZAHTJEVI
KONSTRUKTIVNI SISTEMI - SISTEMATIZACIJA
I PREMA ODNOSU : KONSTRUKTIVNI SISTEM DEFINIE ARHITEKTONSKI PROSTOR

1. tektonski (stup-greda=skelet)
2. stereotomski (jedinstvo vertikalnih i horizontalnih elemenata)
1 2
II PREMA OSNOVNOJ EMI STATIKOG KONCEPTA

1. stup
2. greda
3. konzola
4. ram III PREMA MATERIJALIMA
1. klasini materijal
5. luk
a) kamen
6. ravna povrina
b) opeka
7. kriva povrina
c) drvo
a) sa jednim zakrivljenjem (zakrivljenost u jednom pravcu)
2. beton i armirani beton
b) sa zakrivljenjem u dvije ravni-pravca
3. metal
c) slobodni oblici
a) elik
8. lananica
b) aluminij
9. razapeto platni
4. drvo (lamelirani nosai)
10. razapeta mrea
5. sintetski materijali (plastika)
11. napuhane konstrukcije (pneumatske)
The Pantheon
KONSTRUKTIVNI SISTEMI U ARHITEKTURI

(SISTEMATIZACIA)
LINIJSKI POVRINSKI PROSTORNI KABLOVSKI
RAZAPETA PLATNA
I MREE
PNEUMATSKI
KABLOVSKI
LINIJSKI KONSTRUKTIVNI SISTEMI
NORMALNE
1 TAP DJELUJU SILE : POPRENE (TRANSFERZALNE)
MOMENTI SAVIJANJA
1a STUP M
PRITISAK MOMENAT SAVIJANJA

ZATEZANJE
P
a
b
a a
puni presjek, stjenka po obimu
linijska prostorni ralanjeni

valjani profili (i kombinacije) reetka reetkasti nosa (I) nosa
GREDA
1b
PROSTA GREDA SA KONTINUIRANA
GREDA PREPUSTIMA GREDA
NORMALNE
SILE : TRANSFERZALNE
MOMENTI SAVIJANJA
KONZOLA U KOMBIINACIJI
SA STUPOM ILI ZATEGOM
1c
LINIJSKA REETKA
1d R nosa virandelov nosa
trokutna trapezasta luna
sloeni kombinovani oblici

VISINA REETKE h l
PRITISAK
h
l 12
SILE U TAPOVIMA
ZATEZANJE (aproksimativno, inae se rauna)
(ne smije biti momenata savijanja !)
ELIK
DRVO
GREDA
U OBJEKTU SE RADI KAO :
MATERIJALIZACIJA : ALUMINIJ
STUP
ARMIRANI BETON
OKVIR
KOMBINACIJE DRVO-ELIK
PROSTORNI REETKASTI NOSAI

1e
trokut kvadrat poligon
GREDA
l l
U OBJEKTU SE RADI KAO : STUP h do aproksimativno
18 20
OKVIR
OKVIR (= STUR + GREDA)

(RAM) (RIGLA)
2
2a U RAVNI (LAKI ZA PRORAUN!)
MOGU BITI :
2b PROSTOORNI (TEI SLOENIJI ZA PRORAUN ALI EKONOMINIJI)
OKVIRI U RAVNINI
prizemni popreni podun katni
2a
OBLICI
ARMIRANI BETON
ELIK
MATERIJALIZACIJA :
DRVO LAMELIRANI NOSAI
ALUMINIJ
okviri se moraju meusobno ukrutiti u glavama stupova, temeljima (i tjemenima), te spregovima u krajnim poljima
ovi sistemi imaju sekundatnu i tercijarnu konstrukciju (linijski nosai) kao stepenice do finalnog zatvaranja prostora
(ulogu sekundarne +tercijarne konstrukcije moe imati A.B. ploa kod A.B. okvirova, i prozemnih i katnih)
stupovi i grede okvirova mogu se raditi od :
- puniih presjeka (armirani beton, lamelirano drvo)
- valjanih elinih profila
- ralanjenih nosaa
- linijskih reetki (elik, al, drvo, A.B.)
- prostornih reetkastih nosaa
PROSTORNI OKVIROVI (RAMOVI)

y MATERIJALI :
2b
- drvo (bondruk)
- elik
ly
- aluminiij
a= konzola a - armirani beton
ly
ly
PROSTORNA KRUTOST :
ly
- meukatna ploa (ako je A.B.) osigurava krutost

lx=ly
- vezane grede izmeu temeljnih stopa (esto
x
je temelj ploa
lx lx lx l=4-9-(12m)
- komuniikacijsko jezgro, A.B. platna i spregovi su ukruta
LUKOVI
3
trozglobni dvozglobni obostrano ukljeten
STATIKA EMA SISTEMA (najee) (esto) (rijetko)
1 1
r r r r
2 2
3 3 krug segmentno kruni
razni (kombinacije, segmenti)

parabola- parabolini
elipsa- eliptini
OBLIK OSNOVE TLOCRTA OBJEKTA
pravokutnik poligon krug tjeme ! (esto prsten)

centralna rjeenja
pun presjek (A.B, drvo)
ARMIRANI BETON
ELIK upalj presjek (elik)
MATERIJALIZACIJA :
ALUMINIJ
DRVO (LAMELIRANI NOSA)
valjani profil (elik, aluminij)
kod linijskih lukova djeluju znaajne horizontalne sile

(u stopama), zavisno o geometriji luka. ralanjeni profil (elik)
te se sile prihvataju :
- monim temeljima
- kombinacijom okomitih ii kosih stupova
- zategom
linijska reetka (elik, aluminij, A.B, drvo)
- u glavama stupova
- u tlu
- tekom strukturom objekta (iza stopa luka)
slino okvirovima, i lukovi trebaju meusobnu
ukrutu te spregove, zatim sekundarnu i tercijalnu prostorni reetkasti nosai (elik, aluminij)
konstrukciju (ovisno o nainu finalnog zatvaranja).
POVRINSKI KONSTRUKTIVNI SISTEMI
VERTIKALNA RAVNINA (ZID) HORIZONTALNA RAVNINA

MANJ VIE MONOLITNA (KOSA PLOA)
1 2
KOSA RAVNINA NAPOMENA :

(KOSA PLOA) zidane koonstrukcije se obrauju na
3
Arhitektonskim Konnstrukcijama 1 i 2
NAPOMENA :
horizontale i kose povrine se rade na
Arhitektonskim Konstrukcijama 1 i 2 te
Armiranobetonskim Konstrukcijama
SITNOREBRASTA TAVANICA
KASETIRANA TAVANICA (raspon do 20 m)

PROSTORNI KONSTRUKTIVNI SISTEMI
PROSTORNE REETKE gornja ravnina
1 POJAM : dva polja (pojasa) mrea meusobno spojena tapovima
ravna ploa monolitna (skeletiziranje) veze

po uuzoru na kotano tkivo donja ravnina
ORTOGONALNE MREE
gornji
pojas
+ =
donji
pojas
DIJAGONALNE MREE
gornji
pojas
+ =
donji
pojas
PROSTORNE REETKE
1 gornjii pojas ortogonalna mrea OBLICI
KOMBINACIJA obtnuto
donji pojas ortogonalna mrea
RAVNA
+ =
gornji pojas donji pojas u jednom pojasu
LUNA u dva pojasa
+ =
potrebna
gornji pojas donji pojas dijafragma KUPOLASTA =geodetska kupola
ELIK
l l
MATERIJALIZACIJA : ALUMINIJ STATIKA VISINA : h
20 25
DRVO (samo tapovi,vorovi su od elika)
NABORI dijafragma
2 DEFINICIJA
naborna ravna ploa
ravna ploa
nabor
d
l l l l l 15do60m
h do
d
l 12 15 lopt 20do50m
35
ravna ploa
nabor
d
piramidalan
POPRENI PRESJEK : konstantan po duini (prizmatini nosa)
nabori oblika v
trapezasti nabori razni oblici

ARMIRANI BETON (UGLAVNOM)

MATERIJALIZACIJA :
DRVO (DUPLO PEROVANI DRVENI ROTILJ) POLIGONALAN :
-piramidalni nosa
PRAVOKUTNIK : TROKUT :
centralno rjeenje do kupole od nabora
-prizmatini nosa -piramidalni
-piramidalni nosa
a a
l a
a a
ZAKRIVLJENE POVRINE
3 3a 3b
JEDNOSMJERNO ZAKRIVLJENE POVRINE DVOSMJERNE ZAKRIVLJENE POVRINE
JEDNOSMJERNO ZAKRIVLJENE POVRINE
3a
CILINDRINE
r r r
PARABOLINE
dijafragma
ELIPSOIDNE
JEDNOSMJERNO ZAKRIVLJENE POVRINE PROMJENJIVI

taka
3a segment kruga
(elipse, parabole)
POSTOJAN
(KONTINUIRAN) r
kriva linija
cilindrine ljuske konus (krug, elipsa, parabola) konoid
DVOSMJERNO ZAKRIVLJENE POVRINE
3b
kriva (krug, kriva

parabola,elipsa)
translacija
vodilica
ZAKRIVLJEN luk
nabor (izvodnica) NABORANI
NABOR LUKOVI
HIPERBOLIKI hiperparabola
krug (vodilica elipsa)
PARABOLOID pravac
CILINDRUNI
(izvodnica)
pravac (vodilica) HIPERBOLOID
pravac (izvodnica)
(ELIPSOIDNI
kvadrat (osnova) HIPERBOLOID)
parabola
krug (vodilica)
KONVEKSNI
Ovisno o kombinaciji geometrijskih karaktera

(izvodnica vodilica) mogue su mnog eforme
izvodnica vodilica forma
krug krug torus
krug parabola kruni paraboloid
izvodnica (krug, parabola, elipsa) krug elipsa kruni-elipsoid
parabola parabola dvostruki paraboloid
parabola krug (parabolini) torus
KONKAVNI parabola elipsa parabolini elipsoid
elipsa elipsa (dvostruki) elipsoid
elipsa krug (elipsoidni) torus
elipsa parabola elipsoidni paraboloid

ROTACIJSKI IZVEDENE POVRINE
3b2
lik koji rotira forma
pravac cilindar,konus
krug lopta,torus
parabola rotacijski paraboloid
elipsa rotacijski elipsoid

KABLOVSKI KONSTRUKTIVNI SISTEMI (VISEE OVJEENE KONSTRUKCIJE)
OSNOVA ue kabal od visoko

f (strela )
PODJELA vrijednog elika
f l do l
15 20
JEDNOSLOJNI zatezanje u kablu DVOSLOJNI
KONKAVNI
reakcija reakcija
na osloncu
kablovi i u zatega
drugom pravcu
zatega
tei pokrov
stabilizacija
KONVEKSNI
f1 l l kruti tap pritisnut
17 20
pritisnut tap
objeen krov
f2 l l zatega
A.B. Ploa 20 25
-prostorna reetka
-zakrivljeni povrinski nosa
-linijske reetke
OBLIK OSNOVE (TLOCRTA) OBJEKTA
pravokutni poligonalni kruni eliptini
obodni prsten (pritisak)
centralni prsten (zatezanje)
OPASKA
kablovske konstrukcije prate moni stupovi (posebno oblikovani praenje tokova sila)
osim pritisnutih temelja (ispod stupova) javljaju se i temelji sidra (trpe upanje)
kao primarni konstruktivni sistem, kablovske se konstrukcije najee koriste u kombinaciji sa drugim konstruktivni sistemoma
RAZAPETE MREE I PLATNA (ATORASTE KONSTRUKCIJE)
ranije tkanine od organskog materijala (lan, pamuk,vuna tradicionalni materijalai)

PLATNO :
danas platna na bazi poliestera (mooderne konstrukcije : trevira, diolen, tergal)
ranije: organski materijali (lan,konoplja, vuna)

MREA :
danas : eline vieilne sajle
ZA OVE SISTEME POTREBNI SU

DRUGI SISTEMI (STUP, GREDA, KABLOVI)
greda
platno mrea
platno
stup
stup kabal sidro kabal

sidra
RAZAPETE MREE I PLATNA (ATORASTE KONSTRUKCIJE)
stup
obodni stup
razapeto platno
centralni stup sidro
kabal
stup
jai kabal ruba mree (platna)

PNEUMATSKI KONSTRUKTIVNI SISTEMI (NAPUHANE KONSTRUKCIJE)
PRATEE : lopta, balon, auto-guma, diriabl....
OSNOVA : nepomino platno, otporno na rastezanje, atmosferilije, razne plinove (na bazi poliestera : trevira, diolen,tergal)
PODJELA
a princip nadpritiska u prostoru (stalno naduvavanje)
b napuhane, dobro zaptivene forme, razliito oblikovane od kojih se (poput zranih jastuka prave granice prostora)
PRINCIP NADPRITISKA U PROSTORU (PERMANENTNO NAPUHAVANJE)
49m
napuhani jastuci Izlobeni paviljon fudi u osaki

meusobno vezani (16 kom) (arh. Jutoka Murata i Mamoru Kavagui)
Izlobena hala u Markkleebergu (srnj)

NASTRENICA U PAPENBURGU, NJEMAKA
lamelirano drvo
lamelirano drvo
lamelirano drvo
SKALDITE TEKSTILA I PAPIRA U OFHAJMU, NJEMAKA
SKALDITE U GETINGENU, NJEMAKA

OSNOVNA KOLA U SAD-U

(ARH. J.KROFT I KONSTR. W.PRIMAT
CRKVA U BRAZILU (ARH. MARCELO, MILTON I MAURICIO)

POZORITE U MANHAJMU, NJEMAKA (ARH. MIES VAN DE ROHE)
primarna konstrukcija
sekundarana
konstrukcija
primarna konstrukcija
REKREACIONI CENTAR U SENT-HELIERU

lamelirano drvo
SPORTSKA DVORANA U HANOVERU, NJEMAKA (ARH. H. GOESMANN I I. SIKORSKI)

izvrnuti luk!
(djeluje kao lananica - naponi zatezanja a ne pritiska = kruta zatega)
SPORTSKI CENTAR U RUANU , FRANCUSKA (ARH. VERDIE)
SPORTSKA DVORANA
lamelirano drvo
PLIVALITE U BARSINGHAUZENU, NJEMAKA

(ARH. H.GOESMANN, HANSEN I KOPER)
detalj
reetka (elik)
HALA MEHANIKE U MILANU, ITALIJA (ARH. GINO CORVE)

PLIVALITE U MELBURNU, AUSTRALIJA

(ARH. BORLAND, MORPHY, INTUIF) (1956)
elik
KLIZALITE U LIONU, FRANCUSKA (ARH.C.BATOM I R. RUISTIN)
SPORTSKI CENTAR U FONT-ROMEN-U, MEXICO (ARH. R.TAILIBERT)

UNIVERZITET U SARAJEVU OPITNA HALA, BELGIJA (PROF.ARH. MANJEL)(1954)
LINIJSKI REETKASTI NOSA
HANGAR ZA AVIONE U IKAGU (ARH-KONSTRUKCIJA PAUL RODGERS) (1959)

nabori trapeznog oblika

poprenog presjeka sa
osvjetljenjem, po Koncu
(Koncz)
Crkva u Nasauu (Nassau)

generalni pogled na naborani krov montiran

od trougaonih sendvi-ploa (Poljska) varijante sa naborima raspona 18m
osnova
presjek
nabori laboratorije ACI u osnovi

pogeld na streju (Kuba)
UNIVERZITET U SARAJEVU kombinacione mogunosti nabora o dtrougaonih ploa
osnova i presjeci crkve Satrijano di Potenca (Satriano di Potenza)
osnova
popreni presjek A-A
poduni presjek C-C

krov od nabora u Brnu
Crkva Norte Dame u Rojanu

armatura grebena
nabora osposobljenog
za prijem savijanja
objeen nabrani krov povrine osnove od 350m2 prevoz VT - nabora

armatura ljuske betonirane na licu mjesta ( sala za

konferencije na Aveniji Emila Zole u Parizu; izvoenje firme
Balency Schuhl)
Raspored armature na osloncu VT-nabora

1. prednapregnuta armatura
2. gornja armaturna mrea
3. donja armaturna mrea
4. armatura za prijem zateznih napona od cjepanja
okvir (bez zatege ili sa zategom ispod poda) luk sa zategom u visini glava stubova
vertikalni i tangecijalni oslonci sa oporcima

luk na kratkim stubovima i zategom ispod poda sa zategom ispod poda ili bez nje
sistem oslonaca sainjen od ploa i zidolikih nosaa oporci dodatno optereeni nadgradnjom
popreni presjek
presjek lune naborane konstrukcije Hangar u Orliju, Francuska,

1916. inenjer Freyssinet
avionski hangar u Marinjanu (Marignane) Francuuska, pogled

geometrija luka
od torusne ljuske a
a. pogled
b. nagib talasnih lukova
c. popreni presjek
1. prepust
2. spojnice
c
Lukoovi od talasaste ljuske u obliku torusa za eljezniki hangar u TArzani (Tarzana), SAD, pogled
Izgled izlobene palate CNIT u Parizu

tok graenja Izlobena palata u Torinu ,Italija,

a.1. faza graenja / b. 2. faza graenja / c. 3. faza graenja pogled odozgo i preskjek
1. podruje kretanja krana / 2. akciono podruje krana
duge cilindrine ljuske
1. varijante
2. nizak temeljni oberliht opiven okvirom
3. temeljni oberliht u nivou krovne povrine
4. oberlihti postavljeni sa obje strane tjemena
5. prozorska traka u vertikalnoj ravni u sluaju hala vee duubiine
6. laterne izmeu nala(eH, (H= ista visina)
kratke cilindrine ljuske
1a. veliki oberliht u tjemenu ljuske sa rebrima za ukruenje

1b. vie manjih oberlihtanizak temeljni oberliht opiven okvirom
2a. Laterna postavljena na rubne elemente dviju susjednih ljusaka
2b. Oberliht u nivou krovne povrine izmeu dva rubna elementa
3. Usjeene nagnutelaterne
KRUNO CILINDRINE LJUSKE
Notre-Dame Frankfuurt
Du Raincy na Majni
Francuska Njemaka
Hamburg Turin
Njemaka Italija
Jena Njemka
Njemaka
Braila Havr
SR Rumunija Francuska
Bure Hamburg
Francuska SR Njemaka
Karai Nordhoorn
Pakistan SR Njemaka
Velika Britanija
Keln
SR Njemaka
Manester
Velika Britanija
Pantin-Babiny
Francuska
Minhen Manester
SR Njemaka Velika Britanija
ehoslovaka
Gesolei
Diseldorf
Njemaka
Frankfurt
na Majni
DR Njemaka Njemaka
Hershey
SAD
Dnjepropetrovski
SSSR
Njemaka
Chalon
sur Marne
Francuska
1.reetkasti rubni veza / 2. kasetirane ploe a) prefabrikovane duge

3.prefabrikovani oluni element krunocilindrine luske
Talasasta ljuska u Kosvigu (Coswig) ,
4. za preklapanje isputene armature b) prefabrikovane kratke
DR Njemaka, spojena od prefabrikovanih
5.betonski podmetai / 6. armatura u spojnicama krunocilindrine ljuske
elemenata prednaprezanjem
7.spojnice c) elementi i detalji kratke
krunocilindrine ljuske tipa KIjev
prefabrikovane krunocilindrine ljuske
Italija
Njemaka
Poljska
leptirasti krovovi
od cilindrune
ljuske
Minhen Roterdam
Njemaka Holandija
Nirnberg Koblenc
Njemaka SR Njemaka
unutranji izgled ljuske u Sen Denisu

Eliptina konoida za sportsku halu u Bermingemu(Birmingham), Velika Britanija, poduni presjek i prikljuak
unutranji izgled konoide
laki elini luni veza sa kupastom ljuskom (konoidolika), sistem Silberkuhl), SRN, unutranji izgled
UNIVERZITET U SARAJEVU oblici zakrivljenih prostornih
reetaka pogodnih za objekte
a)tronoac. vor se prihvata sa tri tapa koji ne lee u istoj ravni

b)sistematina izgradnja prostorne reetke od tronoaca
c)statiki odreena, neprosta prostorna reetka
d)tetraedar kao primjer za slobodnu prostornu reetku
e)slobodna prostorna reetka nastala proirenjem tetraedra
a)bava od mree tapova

b)kupola od mree tapova
c)kupola od mree tapova
d)translaciona konstrukcija od mree tapova
vor sistem vor sistem

elijasti krov vor sa 20
oktaplaten sistem vor Vupermanove
tapastih junistrat
obrazovan SDC lune hale za
od lamela prikljuaka
vor za prostorne prikljuivanje
sistem
reetke koje otvorenih profila
vor prihvaen prednaprezanjem triodetik
podsjeaju na vor sistem zategnutim uetom
rotilje od tapova mero
sistem
Spejs-dek
Spejs-Griid sistem
vorna veza od presovanih limenih tanjira

sa tapovima vezanim tanjir vijcima piramitek-sistem
vor za ravne i zakrivljene ramboini limeni

rotilje od tapova element za kupole i bave
abstrakta-sistem
vor za konstrukcije od mrea

u jednom redu sainjen od vor za vrlo velike i jako
vor torusnog oblika za
prstena sa navarenim napregnute prostorne reetke
konstrukcije od mrea
cjevima. o delinog liva sa spojevima
vor za rotilje od tapova sa mogunou
Proizvoa Steward&Lloyds, preko oboda flani
dopunjavanja za rotilje
Velika Britanija Proizvoa Steward&Lloyds, stisnutih cjevi kao
tapova od tapova
Velika Britanija
Pronalaza Pronalaza
J.S.Gero, Australija Bourquardez, Francuska
tridimatek sistem za rotilje

od tapova sa proizvoljnim
voor od upljih metalnih
stepenom prefabrikacije
tjela za rotilje od tapova
Pronalaza
prikljuenih vijcima vor za rotilje od
S. Du Chateau, Francuska
Pronalaza tapova.tapovi se
Begue, Francuska spajanje prefabrikovanih lestvica
u bavaste konstrukcije od mree putem vijaka velike
tapova odnosno prefabrikovanih vrstoe uvru u
vor za konstrukcije od zavarenih troppojasnih reetaka u vor
mree tapova. Radije rotilje od tapova
koriten za jednoslojne Pronalaza
konstrukcije Dziewolski, Francuska
razvoj kupola konstruiranih

od mree tapova
arh. Jean Sait-Aroman

konstr. Stephane du Chateau (48x26m)
ulaz u zgradu Uneska, Pariz, izgled

hiperbolini paraboloidi, geometrija i oblici
Kandeline (Cadela)
primjer za hiperboline
paraboloide
robna kua u Meksiku

Crkva u Tokiju , Japan,izgled

UPOREDNI PRIKAZ KUPOLA

a) Panteoan
b) Svete Sofije
c) Svetog Petra
d) Jahrhunderthalle u Breslavi
e) Sajamske glavne haleu Lajpcigu
nain za oblikovanje
i konstruisanje
Trina hala u Roajanu

(Royan), Francuska
a) presjeci
1. vodilja
2. izvodnica
b) izgled
Felix Candela:restaurent in Xochimilco,Mexico (1958)

fabrika firme Rubber Company Ltd, Brajnmor (Brynmawr),Velika Britanija, izgled
montaa hale u Augsburgu, SRN, izgled

Izlobena dvorana u Jerevanu, SSSR, izgled

oblici za konstrukcije od ueta poredanih u dva niza (mree od ueta, kablovske mree)
hala za plivake sportove na Olimpijskim igrama 1964. u Tokiju, popreni i poduni presjek
popreni presjek
osnova
nosei sistem
pogled na objekaat iz vazduha
konstrukcija okretnog sedla
1. bazeni
2. glavni nosei kabl
3. priguiva
4. kabl za sidrenje
5. kabl u polju
1. navuena aura od lakog metala /2. utisnuta aura od lakogmetala /3. ipka 60/90 sa navojem uvaljanim u hladnom stanju /4. naglavak za
spajanje /5. elini umetak /6. aura od mekog gvoa /7. prsten za navlaenje /8. jezgro u predjelu naljeganja ica popreno orebreno i okaljeno
9. aura
10. laice
11. ice
12. snop ica
13. nosee ue
14. pomono
spreue ue
15. elina ploica
16. krovni zastor
17. toplotna
Izolacija
18. table od
talasastog lima
a) kratka oma osigurana ianim navojem

b) oma sa natisnutom aurom od lakog metala
c) jezgro od eline ipke sa navojem lozom
na slobodnom kraju, popreno orebrena i
okaljena u predjelu naljeganjaraspletenog kraja
ueta vezana za ue navuenom i stisnutom
aurom od lakog metala
(bolcenpresferbindung)
d) nastavljanje ueta pomou predhodne veze
e) aura za izvlaenje za elino ue
f) spoj aurom za izvlaenje navuenom na
snop paralelnih ica razmjetenih oko eline
ipke kao jezgra
g) prosta veza abicama
h) veza pomonih, spreuih, kablova sa
glavnim, noseim pomou stega u sluaju
Rajel-arene(Raleigh)
i)stega za vezu pomonih kablova s glavnim na
izlobenoj hali n sajma tekstila i tekstilniih
maina u Leskovcu
j) primjena stega za elino ue u specijalnoj
izvedbi na Ralej-areni
pokretni izlobeni paviljon komisije za nuklearnu energiju SAD (arh.-konstr. Victor Lundi), 1960.
izlobeni paviljon u New York-u (SAD) (arh.-konstr. V. Lundi)

primjena tipski izgraenih

odnosno na gradilitu primjena tipski izgraenih
primjena tipski izgraenih odnosno na gradilitu
zateenih elemenata
odnosno na gradilitu zateenih elemenata
prefabrikovani betonski temelj zateenih elemenata
crijevo za vodu
sanduk za balast dakovi za balast

primjena tipski izgraenih
odnosno na gradilitu
zateenih elemenata
prefabrikovani betonski temelj


pobijeno sidro oblika lopate sidrenje vijkom sidrenje vijkom
ukopane ploe za sidrenje sidrenje vijkom sidro sa pokretnim kracima

izlobena hala Pentadome u SAD (W.Bird)
pneumatska konstrukcija kao skladite

u Japanu (Taiyo Kogyo Co. Ltd.)
pozorite u Rio de Janeiro, pogled iz vazduha (arh.O.Niemeyer)

vila Sowden, Los Angeles, Kalifornija (SAD), 1926, ulaz (arh. Fr. L. Wright)
arh. Joliin Mach Johanson Air form

izgled prijemne zgrade na pristanitu za avione
Katedrala Sv. Srca, Alir, izgled
olimpijski stadion za zimske sportove u Grenoblu (Grenoble),

izgled odozgo
Future Systems, Projec Zed,

London, 1995
rebrasta meuspratna konstrukcija (tavanica):
a) obina
b) sa vertikalnim vutama na rebru
c) sa horizontalnim vutama na rebru
d) sa proirenom podvlakom
(u visini s rebrima)
sitnorebraste meuspratne konstrukcije :
a) obina (sa ukrutnim rebrom)

b) sa horizontalnim vutama na rebru
c) sa proirenjem kod oslonca
d) sa proirenom podvlakom ( u visini rebra)
raster
(raspored i razmak)
stupova
raster
(raspored i razmak)
stupova
kruti okvirni sistemi :
a) sa dva stupa
b) sa tri stupa
c) tri stupa gdje je srednji stup balanser
d) tri stupa-srednji u krutom kontinuitetu
a krajnji su balanseri
e) dva kruta okvira meusobno zglobno vezani
zglobni okvirni sistemi :
a) okviri sa dva stupa, zglobno vezani

b) okviri sa tri stupa
c) okviri sa tri stupa-srednji balanser
d) okviri sa tri stupa-krajni stupovi su balanseri
e) dva sistema-zglobno vezani
Neke kombinacije
okvirnih sistema
rebrasta meuspratna konstrukcija

(tavanica)sa oslanjanjem (pruanjem)
rebara u jenom pravcu
prihvatanje horizontalne sile :

definicija T presjeka
b) ramovima krutog sistema
c) Posebnim sistemoom namjenjenim za ukrutu
Upravna zgrada kue Bush
Lane/Vel.BritanlJa
Projekt i statika: Arup+sar., London.
Vrijeme graenja: 1972/76.
Korienje
Kancelarijske povrine za iznajmljivanje u devetoetanoj upravnoj zgradi u Londonu. Prizemlja nije Izgraeno do visine od 10 m, kako bi se na ovom mestu
omoguila planirana gradnja jednog tunela podzemne eleznice i stanine hale. U 1. spratu nalaze se tehnike prostorije. Osam daljih spratova imaju
kancelarijske povrine koje su detjive i bez stubova, sa povrinom 3.800 m2. Vertikalan saobraaj odvija se sa tri lifta i dva stepenita.
Dimenzija
Spoljanje dimenzije bez spoljne nosee konstrukcije 35,20x16,00 m, spoljanje dimenzije zajedno sa tom konstrukcijom 38,00x18,00 m. Raster osnove
1,60x1,60 m. Visina iznad zemlje 45,00 m. Spratne visine u tehnikom spratu 4,37 m, u spratovima sa kancelarijama 3,60 m.Korlsne visina prostorija u tehnikom
spratu 3,60 m, su tpratovima sa kancelarijama 2,80 m.
Konstrukcija
Nosea konstrukcija zgrade bila je odreena prema planiranoj podzemnoj eljeznici koja prelazi krez teren zgrade. Fundiranje se stoga moglo sprovesti samo
iznad povrina keje nisu predviene za Izgradnju tunela podzemne eljeznlce. Prenoenje optereenja je stoga koncentrlsano na jednom jezgru i tri bloka sa
stubovima. Mreasti cjevasti elini reetkasti nosa, smeten ispred fasada 2. do 9. sprata preuzima optereenje od tavanlnih nosaa i prenosi ga na tri
vertikalna para stubova svaki sa dva cjevasta profila i neposredno na ekscentrino smeteno jezgro. Osim toga, Jedan dio optereenja se prenosi od elinog
cjevastog reetkastg nosaa na elini reetkati nosa visine sprata koji prolazi svuda unaokolo u 1. spratu.
Tri vertikalna para stubova stoje neposredno na blokovima stubova u prizemlju. Obimni reetkasti nosa prenosi svoje sila isto tako na blokove stubova i na
jezgro. Blokovi stubova se sastoje od po dva stuba oblika ajbne postavljena jedan pored drugog sa po dva I-profila vezana meusobno jedan ispod drugog
horizontalnim profilom i limom.
Mreasta reetkasta konstrukcija gornjih spratova sastavljena je od elemenata irine 3,20 m i visine 14,40 m, od kojih se po dva, jedan iznad drugoga, pruaju od
2. do 9. sprata. Elementi se sastoje iz cjevastih profila od nerajueg elika koji se dijagonalno ukrtaju (0 194 mm, debljina zidova 16 mm). Gornji i donji pojas
elemenata koji odmah obrazuju i gornji i donji zavretak mreaste reetkaste konstrukcije, sastoje se takoe od cjevastih profila (0 324, irm, debljina zidova 16
mm). Cjevastl profili su na vorovima meusobno zavareni.
Elementi mreaste reetkaste konstrukcije su iznad dvodjelnlh vorova od oplemenjenog elika povezani spajanjem polovine vorova visokovrjednlm
zavrtnjevima. Vertikalni parovi stubova unutar mreaste reetke sastoje se od cjevastih profila (0 512 mm, debljina zidova 12 do 24 mm zavisno od optereenja),
koji su povezani horizontalnim zavarenim cjevastim profitima (0 324 mm, debljina zida 16 mm). Sile od vetra prenose se pomou krutih taza instalacija. Tavanini
nosai su rasporeeni u poprenom pravcu zgrade. Svaki drugi tavanini nosa" prikljuen Je na dvije bone ploice i visokovrednlm zavrtnjevima za vorove
mreaste reetkaste konstruclje. Preostali tavanini nosai lee na obimnim ivinim nosaima. Rastojanje tsvanlnih nosaa 1,60 m, raspon 16,00 m. Ukupna
visina tavanine konstrukcije 70 cm. Korisno opteenje tavanica 3,9 kN/m .
Fasada: Od sivo naglaene boje stakla i sivo anodlziranih aluminljumskih ploa.
Zatita od poara: Cevasti profil reetkaste konstrukcije su ispunjeni vodom. Voda dolazi od jednog rezervoara na krovu preko dovodne cjevi smetene u
tehnikom spratu odozdo u cjevaste profile nosee konstrukcije. U sluaju poara voda pod atmosferskm pritiskom isparava kroz ispune ventile na gornjem kraju
tabova na svakom spratu.
Fundiranje: 14 betonskih ipova do dubine od 27 m, skupljanje glava tapova u temeljnu plou.
osnova normalnog sprata
1. sprat sa instalacijama
2. kancelarijski sprat
3. elina cjevasta reetka
popreni presjek zgrade
statiki sistem
spoljanje
nosee
konstrukcije
vezicanje
tavaninog
nosaa
izometrija
u voru
nosee
reetke
konstrukcije
vor reetke
dizanje jednog stopa para stupova i iseak iz

para stubova eline cjevaste reetke
izgled podune strane sa tornjem za razgledanje
osnova
5 sprata
1. hotelska soba
2. hotelski hol
3. elina zidna platna
dispozicija nosaa iznad 5 sprata

4. stubovi I-profil 350x350 mm
5. ivini nosa I-profil, visina 450 mm
6. podvlaka I-profil, visina 350 mm
7. podvlaka I-profil, visina 550 mm
8. tavanini nosa I-profil, visina 250 mm
9. virendal nosa
10. spreg za vjetar
vertikalni presjek fasade
statiki sistem
popreni presjek
izgled elinog zidnog

platna izmeu stubova
horizontalni presjek fasade
vertikalni presjek
elino zidno platno
11. ploa za nastavak debljine 9-22 mm
12. profil 200 za ukruenje elinog zidnog platna
veza tavaninog
i oslanjanje ploe od trapezastog lima
nosaa sa elinim 13. konzolni nosa
zidnim platnom 14. zavareni I-profil za ukruenje elinog zidnog platna
15. trapezasti lim sa lakim betonom
poduni presjek zgrade 16. fasadni stubi / 17. fasadna preka / 18. parapetsko staklo
19. prozorsko staklo / 20. plafon / 21. pregradni zid
visoka vojna kola u Hamburgu
Projekt : Heinle, wischer i
partneri, tutgart.
Statika : Leonhardt i Andra,
tutgart, (1974/1978)
dispozicija stubova :reetkasti nosai,

gredni rotilj, objeena meuspratna
konstrukcija
statiki sistem
(3 faze montae)
osnova gornjeg sprata, R= 1:2000 opta dispozicija sa zgradama za nastavu

presjek zgrade
1. centralni stepenini prostor

2. laboratorija osnovnog kursa
3. jezici
4. EDV-terminal
5. struna biblioteka izometrija nosea konstrukcija
6. kabinet nastavnika (isjeak)
7. magacini -biblioteka
8. struna biblioteka mainstvo elektrotehnika
9. unutranje dvorite
10. stubovu sanduasti profili 800x800
11. reetkasti nosa visok 3,60m
12. nosei rotilj zavareni I-profil,h=1,80m
13. krovni nosa I PE 400
14. podvlaka 2[400
15. tavanini nosa I PE 400
16. vjealjke 120x120 i 100x100 detalj vjeanja
17. stubovi u podruju radionice grednog rotilja na
18. holorib-tavanica pokrivena sa 8cm betona reetkasti nosa vertikalni presjek konstrukcije vertikalni presjek fasade
19. navareni lim stubova sa vezama nosaa
20. revizioni otvor za uplji sanduasti stub dizanje reetkastog nosaa montirana elina konstrukcija
21. donji pojas reetkastog nosaa
22. lim za ukruenje
23. neoprensko leite
24. okvir za usidrenje
25. ivini tavanini nosa [400
26. obloga vjealjka
27. panel za zatvaranje tavanice
28. konstrukcija prozora
Plenarna sala Evropskog parlamenta u Luksemburgu
Projekt: P.Bohler, Luksemburg
Statika: izvoaka eliarska firma (1978/80)
izgled na strani prema dolini izgled ulazne strane
dispozicija nosaa u nivou plenarne sale, R = 1:200 osnova u nivou plenarne sale, R = 1:200
1. Kancelarija predsjednika / 2. plenarna sala/ 3. dokumentacija-arhiv
4. Telefonske kabine / 5. prilaz konferencijskoj zgradi / 6. armiranoo betonski toranj
7. Virendel zid / 8. tavanini nosa I PE 550 / 9. tavanini nosa I PE 600
10. tavanini nosa HE A 700
statiki sistem popreni presjek
popreni presjek zgrade R= 1:666
gotova montiranja elina

konstrukcija srednjeg djela
Nacionalna Vestmlnsterska banka
London/Velika Britanija
Projekt: R. Seifert i partner, London.
Statika: Pell, Frischmann i partner, London.
Vreme graenja: 1970/79.
Koritenje
Glavna uprava banke u visokoj zgradi poligonalne osnove sa 52 sprata. U gornjim spratovima nalaze se velike i pojedinane kancelarijske
prostorije za ukupno 250 slubenika. Velike prostorije se prema potrebi mogu podetlti u pojedinane kancelarije. U 13, 22. i 31. spratu nalaze se
tehniki ureaji. Vertikalni saobraaj u centralnom jezgru sa 21 liftom, dva stepenita, sanitarne prostorije.
Dimenzije
Spoljanje dimenzije 45,50x42,90 m. Ukupna visina zgrade, ukljuujui i suterenski sprat, je 200,00 m, visina iznad zemlje 183,00 m. Spratne
visine/korisne visine prostorija u normalnim spratovima 3,285/2,585 m.
Konstrukcija
Pedeset dua sprata konstrukcije, po visini od tri smaknute konzolne grupacija spratova graeni kao armiranobetonski uplji sanduci. Stubovi
gornjih spratova sastoje ta od etiri profila 50x250 mn koji su zakivcima zajedno vazani u presjek 200x250 mm. Tavanini nosai su, zavisno od
optereenja, I -profila 305x305. mm, postavljeni na rastojanjima od 3,00 m, sa rasponima od 7 do 9 m. Oni su oslonjeni na jezgro preko elinih
konzola i na spoljanje stubove na preputene gornje ploe nastavaka stubova. Ivini nosai I-profila152x152 mm. Prenoenje sila od vjetra
krutim tavaninlm platnima na arrniranobetonsko jezgro.
Tavanice: Na tavaninim nosaima trapezasti Iimovi visine 55 mm pokriveni slojem od 12 cm armiranog betona. Spregnuto dejstvo pomou
modanlka 0 22 mm. Korisno optereenje tavanice 8,8 kN/m .
Fasada: Izmeu glavnih stubova dodatno jo po jedan fasadnl stub. Ispred glavnih i fasadnih stubova nalaze se rebra od oplemenjenog elika
kao prozorski stubii za zastaktjenje staklom koje deluje kao toplot na izolacija.
Zatita od poara: elina konstrukcija F120 oblaganjem sa vermikulit ploama.

Fundiranje: Ispod optereene betonske temeljne ploe 375 betonskih ipova prenika120cm.
Instalacija
Vertikalno voenje instalacija u instalacijskim ahtovima jezgra, a horizontalno voenje u upljem prostoru tavanica. Centrala za grijanje u
potkrovlju sa 4 grijna kazana na gas, odn., ulja. Centrala za hlaenje u suterenu sa 4 agregata za hlaenje na elektrini pogon i izmenjivailma
toplote u tehnikim spratovima.
statiki sistem
presjek zgrade
osnova tipskog sprata dispozicija nosaa normalnog sprata

UNIVERZITET U SARAJEVU faza grubih radova
vertikalni
presjek
fasade
detalj fasade
u podruuju
tavanice
pogled odozdo na konzolni sprat

1. susjedna zgrada
2. nivo trga
3. skaj-lobi (sky-lobby)
4. tehnika
5. podzemna garaa
kancelarijski spratovi
vertikalni presjek gledani od rijeke
kancelarijskog tornja Hadson (Hudson)
kran penjalica
(Kletterkran) sa
hidraulinim
ureajem za
dizanje
A poloaj
poluge tokom
rada krana
B dizanje krana
izvlaenjem
podupiraa
horizontalni presjek
spoljanjeg stuba
sa prikljuenjem
prozora
presjek fasade, saimanje uvlaenje armature
stubova u donjim spratovima kroz jedan sektor
zatega
plan temelja
povrinski jednog tornja
temelji R= 1:700
spoljanjih i
unutranjih
stubova
zavretak montae nosee

eline konstrukcije, etiri krana
amortizeri izmeu tavaninog nosaa
penjalice iznad ahtova za
i spoljanjeg zida izgled i pogled odozgo
liftove u uglovima jezgra
UNIVERZITET U SARAJEVU Svetski trgovaki centar
New York City/SAD
Projekt: M. Vamasaki i sar., Troy/Michigan; E. Roth i sinovi, Njujork.
Statika: Skilting, Helle, Christiansen, Robertson, Njujork
Korienje
Kompleks zgrada sa dva administrativna tornja svaki sa po 110 etaa i sa 4 osmo i desetospratne sporedne zgrade koje su grupisane oko oba
tornja i zatvaraju jedan trg. U tom kompleksu sa 50.000 radnih mes-ta i dnevno do 80.000 posetilaca nalaze se nadletva I pojedinane
trgovaka firme, osiguranja, banke i 1 hotel. U 110 gornjih spratova kancelarijska prostorije bez stubova sa po 2.900 m korisna povrine. U pet
suterenskth spratova stanice brze i podzemna eljeznlce, podzemna garaa za 2.000 automobila, poslovni i servisni ureaji. Na 6. suterenskom
spratu i u etiri dupla sprata podeljena po visini tehniki ureaji. Vertikalan saobraaj u svakom tornju sa ukupno 100 osobnih i 4 teretna lifta.
Jedan lobi (hodnik) u prizemlju i dva nebeska hodnika" (Skylobbies engl. izraz, prim, prev.) na 44 i 78.spratu djele toranj u tri saobraajna zone.
Jedanaest, odnosno, dvanaest ekspresnih Iiftova spajaju oba gornja lobija sa prizemljem. Po 24 lokalna lifta vode od tri lobija do spratova koji su
iznad njih. Daljnih pet ekspresnih liftova vode od prizemlja do 107. i 110. sorata, Kako u jednom ahtu mogu da se kreu tri lokalna lifta jedan
pored drugog, za 104 lifta su potrebna samo 54 ahta (13% povrine sprata). Maksimalno vrjeme dizanja, ukljuujui i prelaenja, dvije minute.
Ispranjenje potpuno zaposjednutog tornja (uzima se broj lica ukljuujui i posjetioce 55.000) pri alarmu je pet minuta.
Dva tornja visina 411 m, kvadratne osnove 63,5x63,5 m. Jezgro 24x42 m. Spratne visine 3,66 m, korisne visine prostorija 2,62 m. Visina ulazne
hale 22,3 m.
Konstrukcija
Konstrukcija oba tornja odreena je nainom optereenja vjetrom. Na svakoj spoljanjoj strani je 59 upljih stubova (osno rastojanje 1,02 m)
formirano krutom vezom sa horizontalnim prekama u visini tevanica u nosei Virendel zid. Smicajno krutom vezom, u uglovima zgrade obrazuje
u spoljanjoj ravni ova nosea konstrukcija zajedno sa meuspratnom konstrukcijom kvadratnu cjev otpornu prema torziji koja je ukljetena u
temelju i koja preuzima sve sile od vjetra (tube konstrukcija, konstrukcijska cjev). Tavanine ploe su razapete, bez stubova, izmeu spoljanjih
stubova i jezgra, ija 44 uplja sanduasta stuba primaju samo vertikalna optereenja.
Spoljanji skelet i fasada: U gornjim spratovima su uplji sanduasti stubovi sa konstantnim spoljanjim dimenzijama 450x450 mm. Preke od
ploa od elinog Ima veliine 1,32 m. Po tri stuba se 12 m iznad nivoa ulaza spajaju u jedan bazisni stub, spoljanje dimenzije 800x800 mm,
osno rastojanje 3,06 m.
Debljina zida i kvalitet elika spoljanjih stubova su prema gore stepenasti (debljina zida od 12,5 mm do 7,5 mm, "granica istezanja elika od 700
N/mm* do 295 N/mm*). Da bi tavanice ostale ravne, spoljanjii stubovi su tako dimenzionisani da su njihovi naponi, tj. i promjene duina usljed
vertikalnih optereenja, jednaki onima kod stubova jezgra (granica razvlaenja stubova jezgra 240 N/mm ). Rezerve napona u spojjanjim
stubovima usled postepeno smanjivanih granica razvlaenja slue za preuzimanje optereenja od vjetra. Usvojeni pritisak vetra 2,2 kN/m po
itavo] visini zgrade, raunski ugib poslednjeg sprata 28 cm. Montaa spoljanjeg skeleta od prefabrtkovanlh trospratnih elemenata od po tri
stuba spojena prekom.
Elementi teina izmeu 223 kN i 60 kN, zavisno od visine nadgraivanja, spajaju se jedan i drugi tako da su za 1 sprat pomjereni meusobno po
visini i uvruju se meusobno visokovrijednim zavrtnjevima. Spoljanje opivanje stubova i preki aluminijumskim limom. Ispuna prozorskih
otvora veliine 1,98x0,48 m sa specijanim zatamnjenlm i refleksnim staklom u aluminijumskim okvirima sa neoprenskim zaptivanjem.
Automatsko ienje prozora rotirajuim etkama koje se vode spolja u inama u oblozi stubova.
Tavanice: Spregnute tavanice od nosaa od eline mree visine 900 mm (rastojanje 2,04 m, u poprenom pravcu ukruene nosaima za
stabllizovanje) i 10 cm debele ploe od lakog betona na trapezastim limovima kao izgubljena oplata. Sprega izmeu mreastlh nosaa i betonske
tavanice pomou produenja dijagonalnih tapova mree sve do u betonsku plou. Sopstvena teina tavanlne ploe 0,5 kN/m . Korisno
optereenje 4,88 kN/m2. Svaka meuspratna konstrukcija se sastoji iz 32 prefabrikovana elementa koji se postavljaju izmeu stubova jezgra i
spoljanjih stubova. Dimenzije elemanta na podunim stranama jezgra 18,3x6,0 a na poprenim stranama 10,7x4,0 m. U etiri ugaona polja
dodatni nosa za ojaanje. Visokoelastini priguivai (amortizeri) izmeu tavaninih nosaa i spoljanjih stubova amortlzuju kuljanje nastalo
usled vjetra. U elementima tavanica su prije montae vrsto ugraenii kablovi za struju i telefon, kao i klima-kanali.
Zatita od poara :eline konstrukcije pomou prskanog vermikulit premaza debljine 3 mm. Jezgro zgrade kao poarno sigurna zona sa
poarnim stepenicama i hidrantima za aktivnu borbu protiv poara. Voda za gaenje u tankovima sa po 18.500 l u tehnikim spratovima; dodatni
kablovi za penjanje u jezgru.
Fundiranje: U stjeni 22,5 m duboko sa doputenim pritiskom na tlo od 3,9 MN/m .

Ograivanje graevinske jame velike 440.000 m pomou armiranobetonsog zagata debljine 90cm usidrenog u tlo. Povrina temelja ispod
stubova od dva sloja profitnih nosaa jedan pored drugog, koji prenose optereenje preko betonskog sokla na stensko tlo. Usidrenje stopa
stubova armiranobetonskom podnonom ploom debljine 2,10 m.
Instalacija
Kompleks zgrada je potpuno klimatizovan. U administrativnim tornjevima su po obimu zgrade ispred prozora smetenl ureaji za proizvodnju
struje. Centralna stanica za hlaenje u 6. suterenskom spratu, hladna voda iz susjedne reke Hudson, kapacitet 330.000 l/min. U centrali za
hlaenje sedam maina za hlaenje sa instalisanom snagom od 24.400 kW/as. Raspodjela hladne vode (temperatura 3,3*C) pomou ukupno
20 razdjelnih stanica.
U 59. do 110. spratu zona visokog pritiska sa po dvije razdelne stanice u 75. i 108. spratu. U niim spratovima i u susednim zgradama zona
niskog pritiska sa ukupno 16 razdelnih stanica u suterenu, 7. i 41. spratu. Grijanje pomou vodene pare koja se stvara u centrali za hlaenje.
dispozicija
poloaja
kompleksa
zgrade
statiki sistem
6. kancelarijski toranj spoljanji zid tube osnova normalnog sprata nosea konstrukcija tavanice,
7. hotel konstrukcije normalni sprat
8. zgrada varine SAD
9. susjedna zgrada
10. kancelarijska povrina
11. ekspresni liftovi
12. lokalni liftovi
13. nosei spoljanji zid
14. mreasti nosa visine 900m
15. nosa za stabilizovanje
16. horizontalni spreg
17. stub jezgra sa upljim
sanduastim profilom montaa elemenata spoljanjeg zida
18. uplji sanduasti stub koji su jedan prema drugom kkoji su
450x450m tube konstrukcija, ukruenje noseeg jedan prema drugom ppomjereni za
19. preka sa buotinama za spoljanjeg zida tavaninim platnima visinu sprata, i prefabrikovanog
vezivanje na naredni element
tavaninog elementa
20. tavanino platno
21. podni sloj
22. beton izliven na licu mjesta
23. trapezasti lim
24. mreasti noosa
25. elektrokanal
26. kliima kanall
ema sistema sklop prefabrikovanog
liftova element spoljanjeg zida elementa tavanice
Akvarijum Morski raj" sa restoranom,
Numazu/Japan
Projekt i statika: K. Seike, Tokio.
Vreme graenja: 1977. godina.
Koritenje
Jednoetana elina mostovska graevina je dio jednog veeg akvarijumskog pogona. On se rasprostire iznad vie slobodnih bazena za gledanje
i prikazivanje, i sadri jednu predavaonicu i jedan restoran sa vidikom. Ispod mostovske zgrade prolazi iznad slobodnih bazena obeena staza.
Izlobena hala i kancelarijske prostorije nalaze se u prizemnoj zgradi na stenskoj strani. Poarne stepenice, mokri vorovi i tribina sa sjedttima
se nalaze na Jednom vetakom poluostrvu koje se izdie iz vode.
Dimenzije
Spoljanje dimenzije 14,25x82,50 m, 15 polja sa irinama od po 5,50 m. Visina iznad povrine vode 13,46 m. Spratna visina 5,615 m, korisna
visina sobe 4,965 m.
Konstrukcija
Na dve donje armiranobetonske konstrukcije postavljena je montana elina reetkasta konstrukcija od elika ,Cor-Ten", pomou ploveeg
krana. Mostovski dio graevine sastoji se od 15 polja sa 5,50 m irine, ist raspon Iznosi 44,00 m. Jedan oslonac je izgraen kao nepokretan,
drugi kao pokretan. Prenoenje optereenja u pravcu raspona vri se sa dva reetkasta nosaa koji se naleze ispred fasade. Donji i gornji pojas
tu rasporeeni po parovima sa l-profilom 300x600 mm, spolja vertikalni stubovi I-profila 300x200 mm. Dijagonalni slapovi I -profili 300x200 mm
samo u spoljanjoj ravni.Prijem optereenja u poprenom pravcu ostvaruje se sanduastim okvirima u svakom polju. Stubovi okvira su vezani za
konstrukciju reetke. Rigle okvira I-profl 600x300 mm sa poveanjem visine profila u srednjem podruju na 900 mm. Horizontalni i dijagonalni
tapovi U-profila 275x100 mm. Kruta krovna podna platna sa dijagonalnim spregovima izmeu parova gornjeg i donjeg pojasa mostovskog
nosaa. Tavanlni nosai u ravni poda sastoje se od I-profila 150x300 mm na rastojanju 2,375 m. Krovne i podne ploe iz lakog betona debljine
12,50 cm.
Fasada: Zastakljenje vertikalnih povrina iza elinih reetkastih nosaa. Obeena staza iroka 2 m sastoji se od 8 polja duina od po 5,5 m.
Nosea konstrukcija staza u podunom pravcu od 2 I-profila 75x150 mm, u poprenom pravcu od jednog I-profila 75x150 mm na rastojanjima od
po 5,5 m. Ispod toga se nalaze elini trapezastl lmovi prekriveni slojem betona.
Vertikalni stubii izmeu mostovskog djela graevina i staza na rastojanju od 5,5 m se sastoje od aluminijumsklh upljih profila 50x50 mm.
Dijagonalna uad za otputanje imaju prenik 8 mm.
akvarijum Morski raj sa restoranom ,
Namazu, Japan
projekt i statika :K.Seike, Tokio (1977)
popreni presjek
1. Restoran / 2. kuhinja / 3. sala za konferencije

4. Skladite / 5. trepezarija / 6. tehnika / 7. visea staza
osnova
dispozicija nosaa u ravni krova u ravni poda
poduni presjek
dio poprenog presjeka isjeak prednjeg izgleda podunog presjeka

okvirne konstrukciie
oslonac-detalj statiki sistem poduni presjek
8. gornji pojas I-profil 600x300mm pokretni oslonac nepokretni oslonac

9. gornji pojas I-profil 600x200mm
10. donji pojas I-profil 600x300mm vertikalni
11. donji pojas I-profil 600x200mm presjek
12. preka okvira I-profil 600x300mm fasade popreni presjek
13. vertikalni tapovi I-profil 300x300mm
14. vertikalni tapovi I-profil 300x200mm
15. oslonaka ploa
16. dijagonalni tapovi I-profil 300x200mm
17. horizontalni tapovi U-profil 275x100mm
18. Ddijagonalni tapovi U-profil 275x100mm
19. tavanini nosa I-profil 300x175mm
20. ploa od lakog betona 12,5cm
21. ue za otputanje o8mm
22. podvlaka staze I-profil 150x75mm dizanje prethodno
23. tavanini nosa I-profil 150x75mm montiranog nosaa
24. aluminijski stubi 50x50 mm pomou ploveeg krana
25. pokretni oslonac
Upravni centar
Dortmundu,Njemaka
Projekt: Kraemer, Sieverts i parnter, Keln.
Statika: Rottenfusser, Keln.
Korienje
Upravni centar u devetoetainim zgradama koje se sastoje od etiri meusobno smaknute graevine kvadratnih osnova. U prizemlju se nalazi
ulazni prostor kao i prostorije za prodavnicu jela i pia, i prostorije za uenje. U dva gornja sprata je prostor za dostavu, skladita, tehnike
prostorije, parking sa 540 mesta i raunarska centrala sa sporednim prostorijama osvetljena od unutranjeg dvorita. U est gornjih spratova se
nalaze slobodne kancelarijske prostorije sa mogunou delenja u manje prostorije, sa oko 1000 radnih mesta. Kancelarijske prostorije su
prilagodljive za velike zajednike ili pojedinane kancelarije. Vertikalni saobraaj stepenitima i liftovima sa etiri jezgra zgrade. Slobodna
povrina na junom djelu terena doputa naknadno proirenje.
Dimenzije
Spoljanje dimenzije zgrade ukupno 180,25 x 99,75 nv Spoljanje dimenzije graevina oblika kocki 29,75 x 29,75 m, Visina iznad zemlje 29,00
m. Spratna visina u normalnim spratovima 4,10 m, korisne visine prostorija 2,85 m.
Konstrukcija
Jezgro zgrade i stepenini prostor izgraeni su od armiranog betona. elini skelet se sastoji od okvirne konstrukcije sa spoljanjim stubovima,
Ivinim podvlakama i tavaninim nosaima. Spoljanji stubovi se sastoje od kvadratnih upljih profila 400x400 mm na rasteru sa promjenljivim
osovinskim dimenzijama 5,25x15,25 m. Stubovi prolaze kroz sve spratove, nastavci su zavareni. Tavanini nosai su razapeti od jezgra prema
spoljanjlm stubovima sa rasponima od 12,25 m. a dijagonalno prema stubovima u uglovima sa rasponom od 17,20 m. Tavanini nosai su na
zidovima jezgra i na stubovima zglobno oslonjeni na konzolama. Oni se sastoje od l-profila koji su izraeni od limova.
Kod raspona od 12,25 m imaju I-profili visinu od 600 mm iirinu od 280 mm, kod raspona 17,30 m visinu 629 mm, u gornjoj flani irinu 280 mm,
a u donjoj flani irinu 500 mm. U elinim nosaima postoje kruni otvori prenika 400 mm za voenje instalacija. Ivini nosai se sastoje iz I-
profila sa irinom od 280 mm i visinom 600 mm. Ukruenje zgrada protiv vjetra izvodi se krutim tavanlnlm platnima i jezgrima.
Tavanice: Betonske tavanine ploe izlivene na licu mesta debljine 20 cm. Spregnuto dejstvo pomou modanika za sprezanje koji su zavareni
na.eline nosae. Korisno optereenje tavanice 5,0 i 7,5 kN/m .
Zatita od poara: Tavanini nosai i stubovi su obmotani zatitnim ploama protiv vatre debljine 2,5 cm.
Fasada: Zatitno staklo bronzane boje protiv sunca u eloksiranim aluminijumskim okvirima za prozore i parapete. Ispred stubova aluminijumski
paneliza toplotnu izolaciju.
Instalacije
Zgrada je potpuno klimatlzovana. U donjim spratovima nalaze se tri tehnike centrale. Izduvni ventilatori su smjeteni u potkrovljima. Instalirana
snaga za grijanje 8 MW, od ega 4 MW kao rezerva.Instalirana snaga za hlaenje 4,4 MW. Izmenjiva toplote za dobijanje toplote.
11. uplji sanduasti

stub 400x400mm
12. aksijalni nosa
I-profil visina
600 mm
13. dijagonalni nosa
I-profil visina
620 mm
14. ivini nosa
I-profil visina
600 mm
15. spregnute tavanice presjek zgrade, R= 1:750 vertikalni presjek fasade kroz tavanicu
16. konzola, navarena vezivanje dijagonalnog nosaa
17. oslonaka ploa za ugaoni stub
18. lim za ojaanje,
d=60mm
19. modanik za
sprezanje
20. izlivena betonska
ploa 20cm ukupan izgled za vrjeme izgradnje
21. konzola, betonirana statiki sistem
kliznoj oplati horizontalni presjek
22. ploe za zatitu
od vatre
23. aluminijski panel
sa toplotnom
izolacijom
24. staklo za zatitu
od sunca bronzano
obojeno
25. ureaj za indukciju
26. otvor za odvod
vazduha
27. aluminijska obloga montirana nosea
dispozicija nosaa vezivanje nosaa na uglu jezgra zgrade elina konstrukcija
upravni centar u Dortmundu

Projektant : Kraemer, Sieverts i partner, Keln
Statika : Rottenfusser, Keln (1973/1976)
UNIVERZITET U SARAJEVU Lokacija : Atlanta, Georgija, USA
Zavrena : 1992. godine
Investicija : $214 miliona
Diametar : 840 fita
Tip konstrukcije : kablovska konstrukcija (tensegrity)
Materijali : elik, teflonom ojaan fiberglas
Arhitektura : Heery iternational
Konstrukcija : Matthus Levy, Weidlingea Associates
situacija
Konstrukcija:
01.03.1992. godine, kada su radnici postavili posljednji prefabrikovani

krovni panel, Georgia Dome je postao najvei objekat u svjetu pokriven
kablovskom konstrukcijom.
Povrina konstrukcije je 395 000 kvadratnih fita. Struktura kablovskih
nosaa koja se koristila kod ovog objekta naziva se tensegrity, i po prvi
put je upotrebljena na ovom objektu.
Pojednostavljeno tensegrity je kompleksan slijed trouglova. U takvoj

vrsti konstrukcije trougaono nategnutih kablovi i pritisnuti nosai su
kombinirani sa rastegnutim platnenim membranama u hiperboloidno-
paraboolinoj konfiguraciji.
Detalji konstrukcije :
Kratki, vertikalni nosai nose cijelu teinu Georgia Dome krova. Nosai
su spregnuti nategnutimkablovima, zakaenih na vrh i dno svakog od
njih sa elinim kotvama i varovima. Kablovi vuku nosae sa istom
snagom u svim pravcima i formiraju jake, nategnute trouglove.
Kablovska krovna konstrukcija je osigu rana prednapregnutim armirano
betonskim prstenom koji se nalazi du itavog oboda Georgia Dome a.
2750 stopa betonskog prstena stoji na pokretnim teflonskim nosaima
detalj konstrukcije tensegrity koji dozvoljavaju krovnoj konstrukciji lagana pomjeranja tokom jakih
vjetrova.
U izgradnji Georgia Dome a je upotrebljeno 8 300 tona elika.
usporedba veliine pokrivenog prostora

nekim drugim graevinama
dnevno osvjetljenje Georgia Dome-a
Krovni pokrica :
Krovni pokriva od fiberglasa ojaanog teflonom je lagano

transparentan tako da danju dozvoljava prodor odreene
koliine svjetla, smanjujui pritom potrebu za vjetakim
osvjetljenjem tokom dana, a tokom noi Georgia Dome
svjetli postajui jednim od urbanih repera Atlante.
krovni pokriva
ameriki fudbal
koarka
fotografije enterijera
Porttoghezi:Islamski centar, Rim

Helmuth Jahn:Sony,Berlin
Renzo Piano:
Renzo Piano:
A.GAUDI
John Augustus Roebling :Brooklyn bridge,New York,(1869)

Jorn Utzon:Sydney Opera House (1957-73)

Roman Koloseum (70-82)

Shah Jahan:Taj Mahal,Agra (1630-53)

Pantheon,Rome (118-126)
Gustave Eiffel:Exposition observation Tower,Paris (1887-89)

Great Pyramid of Khufu,El Giza (2600-2480)

Maurice de Sully:Notre Dame Cathedral, Paris (1163-1250)

William Van Alen:Chrysler Building, New York (1928-30)

The Alhambra,Granada,Spain (1338-90)

Cesar Pelli:Petronas Towers,Kuala Lumpur (1998)

Isidoros and Anthemios:Hagia Sophia, Istambul (532-537)

Frederic Bartholdi: Statue of Liberty,New York (1884-86)

Frank Gehry:Guggenheim Museum Bilbao (1997)

Norman Foster: St Mary Axe, London (2000-04)

Giacomo della Porta:St Peter*s of Rome (1546-1590)

Shreve, Lamb and Harmon:Empire State Building (1931)

Philip Johnson:The Glass House, New Caanan, Connecticut (1949)

Massimilliano Fuksas:Milan Trade Fair (2006)

Mario Botta:Art Museum SFMOMA,San Francisco (1995)

Buckminster Fuller and Shoji Sadao:Exhibition hall usa, Montreal (1967)

Oscar Niemeyer:Curch of St Francis, Pampueha,Brazil (1943)

Eero Saariner:Dulles Airport,Chantily, Virginia (1958-62)

James Stirling:
Engineering Building,
Leicestr University (1959)
Daniel Libeskind:Food Theater Cafe, London (2001)

Nomadic House, Middle Eastern Deserts,

(Light wood pole frame & textile covering)
Brownstone House, New York

(1800)
ICEHOTEL, Sweden
(Made from the frozen water of the Torne River)
Art & Design Group Coordinator:

Susanna Porter Ohman
(08-29.12. 2007)
Ice Church
Suite 320
Crystal room
It occurred to me, when I looked at a picture
of a Basalt structure. Its hexagonal structure
originates from the solidification of lava.
Water also crystallizes into hexagonal forms
resembles rock crystal.
Next
Previous
The Northern Lights
Darkness settles over Jukkasjarvi.

The night air is clear.
For a brief moment a green light
Dances across the sky- it is the
Magic and magnificent northern
Lights.
Manakh Garden, Riyad

Massmak Palace, Riyad

Galata Bridge, Istambul (30.08.2008)

Konstruktivni Sistemi U Arhitekturi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Konstruktivni Sistemi U Arhitekturi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ARHITEKTONSKI FAKULTET Prof. Dr Ahmet Hadrovi, dipl. ing. arh.

DEFINIRANJE ARHITEKTONSKOG PROSTORA

ANALIZE SINTEZA PROJEKTNA OBJEKAT VRIJEME EKSPLOATACIJA

ARHITEKTONSKO URBANISTIKO RJEENJE

PROJEKAT BETONA RADIONIKI NACRTI

ELEMENTI I FUNKCIJA KONSTRUKTIVNIH SISTEMA

1 VERTIKALNI ELEMENTI 1 OBEZBJEENJE FIZIKOG

2 HORIZONTALNI ELEMENTI a preuzimanje korisnog optereenja, te

3 TEMELJI b preuzimanje te utemeljenje

KRITERIJI ZA ODABIR KONSTRUKTIVNIH SISTEMA

KONSTRUKTIVNI SISTEMI - SISTEMATIZACIJA

I PREMA ODNOSU : KONSTRUKTIVNI SISTEM DEFINIE ARHITEKTONSKI PROSTOR

II PREMA OSNOVNOJ EMI STATIKOG KONCEPTA

KONSTRUKTIVNI SISTEMI U ARHITEKTURI

LINIJSKI POVRINSKI PROSTORNI KABLOVSKI

LINIJSKI KONSTRUKTIVNI SISTEMI

1 TAP DJELUJU SILE : POPRENE (TRANSFERZALNE)

PRITISAK MOMENAT SAVIJANJA

linijska prostorni ralanjeni

trokutna trapezasta luna

sloeni kombinovani oblici

PROSTORNI REETKASTI NOSAI

OKVIR (= STUR + GREDA)

PROSTORNI OKVIROVI (RAMOVI)

- meukatna ploa (ako je A.B.) osigurava krutost

3 3 krug segmentno kruni

razni (kombinacije, segmenti)

OBLIK OSNOVE TLOCRTA OBJEKTA

pravokutnik poligon krug tjeme ! (esto prsten)

pun presjek (A.B, drvo)

kod linijskih lukova djeluju znaajne horizontalne sile

POVRINSKI KONSTRUKTIVNI SISTEMI

VERTIKALNA RAVNINA (ZID) HORIZONTALNA RAVNINA

KOSA RAVNINA NAPOMENA :

KASETIRANA TAVANICA (raspon do 20 m)

PROSTORNI KONSTRUKTIVNI SISTEMI

PROSTORNE REETKE gornja ravnina

1 POJAM : dva polja (pojasa) mrea meusobno spojena tapovima

ravna ploa monolitna (skeletiziranje) veze

PROSTORNI KONSTRUKTIVNI SISTEMI

PROSTORNI KONSTRUKTIVNI SISTEMI

trapezasti nabori razni oblici

PROSTORNI KONSTRUKTIVNI SISTEMI

ARMIRANI BETON (UGLAVNOM)

JEDNOSMJERNO ZAKRIVLJENE POVRINE

PROSTORNI KONSTRUKTIVNI SISTEMI

JEDNOSMJERNO ZAKRIVLJENE POVRINE PROMJENJIVI

DVOSMJERNO ZAKRIVLJENE POVRINE

kriva (krug, kriva

PROSTORNI KONSTRUKTIVNI SISTEMI

Ovisno o kombinaciji geometrijskih karaktera

izvodnica vodilica forma

krug krug torus

krug parabola kruni paraboloid

izvodnica (krug, parabola, elipsa) krug elipsa kruni-elipsoid

parabola parabola dvostruki paraboloid

parabola krug (parabolini) torus

KONKAVNI parabola elipsa parabolini elipsoid

elipsa elipsa (dvostruki) elipsoid

elipsa krug (elipsoidni) torus

elipsa parabola elipsoidni paraboloid

PROSTORNI KONSTRUKTIVNI SISTEMI

ROTACIJSKI IZVEDENE POVRINE