Prkufizimi i Sociologjis Politike

dhe Periudha e Modernitetit

Ligjerata e Par
ka sht Socologjia Politike

Sociologjia sht shkenc e cila na mundson t kuptojm

strukturn e shoqris dhe dinamikat e zhvillimit t saj, duke
i kuptuar njkohsisht lidhjet midis sjelljes s individve dhe
ndryshimet q ndodhin n jetn e secilit.

Sociologjia mirret me ekzaminimin e formave t ndryshme t

strukturs shoqrore, dmth. grupet, organizatat,
komunitetet, si dhe institucionet e ndryshme sociale si p.sh.
marrdhniet fisnore, ekonomike, politike apo fetare duke i
analizuar edhe mnyrat se si kto institucione influencojn
sjelljen njerzore, veprimet apo mundsite e njerzve.
Sociologjia politike tradicionale mirrej me mnyrat se si
ndikojn trendet, dinamikat dhe strukturat sociale t
dominimit n proceset politike formale, duke hulumtuar
njkohsisht se si forcat shoqrore bashkveprojn sbashku
pr t'i ndryshuar politikat e ndryshme n rrafshin politik.

Katr fusha kryesore t hulumtimit:

(1) Formimi socialo-politik i shtetit modern,

(2) "Kush sundon"? Si pabarazia sociale midis grupeve (klasa,

raca, gjinia, etj) ndikon n politikn,

(3) Si personalitetet publike, lvizjet shoqrore dhe trendet

jasht institucioneve formale t pushtetit politik ndikojn n
politikn zyrtare,

(4) Marrdhniet e pushtetit brenda dhe ndrmjet grupeve

shoqrore (p.sh. familjet, vendet e puns, burokracia, media,
etj.).
 Sociologjia bashkkohore sot kryesisht prfshin
studimin e marrdhnieve midis shtetit dhe shoqris.

Pyetjet tipike hulumtuese n sociologjin politike

mpar: "Prse kaq pak qytetar amerikan vendosin t
votojn?" apo edhe "far ndryshimi ndodh n rast se
nj grua fiton n zgjedhje?

Sot: "N 'mnyr jan emocionet relevante pr

varfrin globale?" ose "far ndryshimi shkakton
dituria n demokraci?"
 Periudha e Modernitetit

Periudha e Modernitetit prfshin nj periudh q

karakterizohej me nj varg ndryshimesh t kohs
n Evrop n nga mesi i viteve t 1800-ta deri n
fillim t viteve t 1900-ta.

Dikund gjat ksaj periudhe kan lindur ose i

kan rrnjt e tyre n kulturn e asaj periudhe edhe
Teorit Klasike Sociologjike - teori me nj shtrirje
t gjer dhe ambicie t madhe pr t spjeguar
dukurit shoqrore n nj kontekst t ndryshuar.
 Puna e teoricientve t till klasik si Auguste Comte, Karl
Marx, Herbert Spencer, Emile Durkheim, Max Weber, Georg
Simmel, dhe Vilfredo Pareto ishte e nj rndsie t veant
n kohn kur ishte krijuar dhe luajti nj rol qendror n
zhvillimin e mvonshm t sociologjis.

Idet e ktyre teoricientve vazhdojn t jen t

rndsishme pr teorin sociologjike edhe sot, sepse
sociologt bashkkohor i lexojn veprat e tyre dhe nxjerrin
msime t rndsishme.

Kta teoricient jan br klasik pr shkak se veprat e tyre

kan nj gam t gjer t aplikimit dhe merren me shtje
thelbsisht t rndsishme.

Kto teori shpesh quhen edhe teori t modernitetit pr

shkak t periudhs s zhvillimit shoqror t cils i
referohen.
 Moderniteti zakonisht i referohet nj ere
historike e cila kryesisht definohet si nj
periudh post-mesjetare dhe post-tradicionale
q karakterizohej me tranzicionin nga
feudalizmi (apo agrarizmi) n kapitalizm,
industrializm, sekularizm, racionalizm dhe
krijimin e shtetit-komb.

N aspektin konceptual, ndonse moderniteti

ndrlidhet me ern moderne dhe modernizmin,
duhet theksuar se bhet fjal pr nj koncept t
veant.

 Prderisa Iluminizmi nnkupton nj lvizje

specifike n filozofin Perndimore,
moderniteti n parim i referohet vetm
marrdhnieve shoqrore q ndrlidhen me
nismn e kapitalizmit.

Moderniteti poashtu mund t'ju referohet

tendencave n kulturn intelektuale, e
sidomos lvizjeve q grshetohen me
sekularizmin dhe jetn post-industriale, si
ishin Marksizmi, ekzistencializmi dhe krijimi
formal i shkencs shoqrore.
 sht me rndsi t studjohet konteksti brenda t
cilit kan vepruar kta klasik t teoris sociologjike
si dhe t kuptohen forcat historike t asaj kohe t
cilat kan ndikuar n formsimin e teoris
sociologjike.

Ndonse sht vshtir q saktsisht t

prcaktohet se kur ka filluar teoria sociologjike,
padyshim se q nga vitet e hershme t 1800-ta jemi
n gjendje t identifikojm mendimtar t cilt n
mnyr t qart mund t klasifikohen si sociolog.

N kt drejtim, duhet qartsuar se m von

konditat e fillimit t shekullit t 19-t dhe fillimit t
shekullit t 20-t kan luajtur nj rol
jashtzakonisht t rndsishm n zhvillimin e
sociologjis.
 Kaosi dhe mungesa e rendit shoqror q rezultoi
nga nj varg revolucionesh politike t inspiruara nga
Revolucioni Francez n vitin 1789 i kishte shqetsuar
shum teoricientt e asaj kohe.

Ata ishin t vetdishm se kthimi i rendit t vjetr

ishte i pamundur, por sociologt krkonin t gjejn
burime t reja t rendit pr shoqrit e asaj kohe t
traumatizuara nga ndryshimet dramatike politike.

Revolucioni Industrial i asaj kohe prfshinte edhe

nj numr t madh zhvillimesh q i transformuan
shoqrit perndimore nga shoqri kryesisht agrare
n sisteme thuajse krejtsisht industriale.
 Fshatart e lan punn e tyre bujqsore pr t'ju
rrekur profesioneve industriale n fabrika.

Brenda ktij sistemi t ri, nj grusht njerzish

prfitoi n mas t madhe, ndrsa shumica e t
tjerve ishin t detyruar t punojn me or t tra
pr rroga tejet t ulta.

Reagimi kundr sistemit industrial dhe

kapitalizmit oi n krijimin e lvizjes puntore
dhe lvizjeve t tjera radikale q kishin pr qllim
prmbysjen e sistemit kapitalist.

Poashtu, si rezultat i revolucionit industrial, nj

numr i madh i njerzve u zhvendos n mjediset
urbane.
 Zgjerimi i qyteteve prodhoinj list t gjat t
problemeve urbane q trhoqi vmendjen e
sociologve t hershm t asaj kohe.

N kt kontekst, socializmi u shfaq si nj vizion

alternativ i nj parajseje t punontorve n t ciln
pasuria do t shprndahej n mnyr t barabart.

N shkrimet e tij Karl Marx-i ka qen shum kritik

ndaj shoqris kapitaliste dhe sht angazhuar n
aktivitete politike pr t ndihmuar rnien e tij.

Edhe teoricient t tjer t hershm i kishin hetuar

problemet e shoqris kapitaliste, mirpo ata
ndryshimet i krkonin prmes reformave,
meqense socializmit i frikoheshin edhe m shume
se kapitalizmit.
 Feminizmi paraqet nj lvizje q ka qen veanrisht
aktive gjat revolucioneve franceze dhe amerikane, gjat
lvizjeve abolicioniste dhe gjat mobilizimeve t
ndryshme pr t drejtat politike gjat mesit t shekullit t
nntmbdhjet, dhe sidomos gjat Epoks progresive n
SHBA.

Mirpo, gjat ksaj periudhe shqetsimet feministe

arritn t deprtojn vetm n margjinat e sociologjis.

Megjithat, pavarsisht nga statusi i tyre margjinal,

sociologet femra gjat ksaj periudhe t hershme, si
Harriet Martineau dhe Marianne Weber kan shkruar nj
opus t rndsishm t teoris sociolgjike q po
rizbulohet edhe n ditt e sotme.
 Kto ndryshime kishin nj efekt t thell edhe n
religjion, ndrkaq q shum sociolog vinin nga
fusha e religjionit dhe mundoheshin ta kuptojn
vendin e religjionit dhe moralit n shoqrit
moderne.

Gjat ksaj periudhe, produktet teknologjike

shkencore e kishin prshkuar do sektor t jets, dhe
shkenca gjithnj e m tepr po prvetsonte nj
prestizh t madh.

Rrjedhimisht, u zhvillua nj debat i vazhdueshm

n mes t sociologve t cilt krkonin ta modelonin
disiplinn e tyre sipas shkencave ekzakte dhe atyre
q mendonin se karakteristikat dalluese t jets
shoqrore e bnin sociologjin shkencore
problematike dhe t pamatshme.
 N fillim t shekullit t XVIII u shfaq edhe
Iluminizmi i cili padyshim shnonte nj periudh t
zhvillimit dhe ndryshimit intelektual n mendimin
filozofik.

Iluministt tentonin ta kombinojn arsyen me

hulumtimet empirike t bazuara n modelin e
shkencs Newton-iane.

Ata u prpoqn t prodhojn nj varg idesh t

sistemuara mir q kishin kuptim racional dhe q
mund t nxjerreshin nga vzhgimet e bots reale.
 T bindur se bota mund t kuptohet dhe t
kontrollohet duke prdorur arsyen dhe hulumtimin,
ata besonin se vlerat tradicionale shoqrore dhe
institucionet jan t paarsyeshme dhe si t tilla e
frenojn zhvillimin njerzor.

Idet e tyre binin ndesh me organet tradicionale

fetare si Kisha Katolike, me regjimet politike t
monarkive absolute t Evrops, dhe me sistemin
shoqror t feudalizmit.

Iluministt besimin e tyre e vendosn n fuqin e

kapacitetit t individit pr t arsyetuar
(Racionalizmi).
 Nj ndikim tjetr q poashtu kishte ndikuar n
teoricientt e hershm, padyshim ishte edhe
reaksioni konzervativ ndaj iluminizmit q
karakterizohej nga nj ndjenj e fort e anti-
modernizmit.

Reaksioni konzervativ ndikoi q mendimtart e asaj

kohe t theksojn se shoqria kishte nj ekzistenc t
veten, pr dallim nga theksi q iluministt e vnin n
individualizmin.

Prve ksaj, ata kishin nj qasje t kujdesshme

ndaj ndryshimeve shoqrore dhe nj tendenc q
zhvillimet moderne si industrializimi, urbanizimi
dhe byrokratizimi t'i shohin me skepticizm dhe si
zhvillime q kan efekte rregulluese.