POSLOVNA I

FINANSIJSKA POLUGA
Poluge u finansijama
Razlikujemo 3 vrste poluga:
poslovna(operativna) poluga;
finansijska poluga;
kombinirana poluga.
Poslovna(operativna) poluga
Poslovna poluga oznaava nivo i udio fiksnih trokova u poslovanju u odnosu na
nivo i vrstu varijabilnih trokova; (utjecaj na profitabilnost preduzea)
Poslovnu polugu karakteriu sljedee okolnosti, i to:
usmjeravanje proizvodnje i poslovanja na modernu tehniku i tehnologiju radi stvaranja
mogunosti za maksimalizaciju poslovnog rezultata poduze a;
rizik visokih fiksnih trokova nabave suvremene tehnike i tehnologije;
pokazatelj elastinosti profita i profitabilnosti na promjene poslovne aktivnosti, tj.
multiplikativnih uinaka promjena poslovne aktivnosti na profit i profitabilnost.
Stepen poslovne(operativne) poluge

ta je stepen poslovne poluge?

Izraunat emo promjenu poslovne dobiti (EBIT) ukoliko se prihodi
proizvoaa lopti s 250.000$ poveaju za 1%.

Formula za stepen poslovne poluge pri nivou

prodaje $ (DOL je razliit pri razliitim razinama priho
da)
Stepen poslovne(operativne) poluge

Tabela br. 1
Promjena

Prihodi 250.000 252.500 1,0%

Kontribucijska 125.000 126.250e 1,0%
mara
FC(fiksni trokovi) 100.000 100.000 0,0%

EBIT 25.000 26.250 5,0%

Ako se prihodi poveaju za 1%, onda e operativna

dobit porasti za 5% (vrijedi i obrnuto).
Stepen poslovne(operativne) poluge

Formula za koliinski stepen poslovne poluge

Ako preduzee trenutno proizvodi i prodaje 5.000 lopti po cijeni od 50$ za jednu
loptu. Ako su fiksni trokovim 100.000$, koliki je stepen poslovne poluge?

Stepen poslovne(operativne) poluge

5.000 lopti znai prihode od 5.000 50$ = 250.000$. Ako znamo da je
fksni troak 100.000$ i da su varijabilni trokovi iznose 25$ po jedinici
proizvoda, koliki je stepen poslovne poluge pri toj razini prihoda?

EBIT = 250.000$ - 25$ x 5.000 100.000$ = 25.000$

(EBIT + FC = Prihodi varijabilni trokovi = Ukupni doprinos pokri u fiksnih trokova)
Stepen poslovne(operativne) poluge
Pretpostavimo da preduzee trenutno posluje s godinjom prodajom od 300.000KM.
Postavlja se pitanje: Kako e EBIT Preduzea X reagovati na pozitivnu promjenu u
prodaji od 20%? Obim prodaje od 360.000 KM odnosi se na planirani nivo prodaje u
periodu (t + 1) u kojem se oekuje rast prodaje za 20% za planirani period. Takoer
pretpostavimo da je planirani period jedna godina!

Nivo osnovne prodaje u Nivo planirane prodaje u

Opis
periodu (t) periodu (t+1)
1. Prodaja 300.000 360.000
2. Ukupni varijabilni
180.000 216.000
trokovi
3. Kontribucijska mara
120.000 144.000
(1-2)
4. Ukupni fiksni trokovi 100.000 100.000
5. EBIT (3-4) 20.000 44.000
Stepen poslovne(operativne) poluge

DOL

Procentualna promjena u EBIT u = (44.000t + 1 20.000t)/20.000t = 120%

Procentualna promjena u prodaji = (360.000t + 1 300.000t)/300.000t = 20%
DOL300.000 = 120%/20% = 6 puta

Ako preduzee oekuje 5% poveanja u prodaji za naredni period,

onda e poveanje EBIT-a iznositi 30%!
Stepen poslovne(operativne) poluge

Pretpostavimo da e doi do procentualnog pada u prodaji od 20%. Post

avlja se pitanje, koliki e biti stepen poslovne poluge ako obim prodaje z
abiljei negativnu vrijednost od 20%?

Nivo osnovne prodaje u Nivo planirane prodaje u

Opis
periodu (t) periodu (t+1)
1. Prodaja 300.000 240.000
2. Ukupni varijabilni
180.000 144.000
trokovi
3. Kontribucijska mara
120.000 96.000
(1-2)
4. Ukupni fiksni trokovi 100.000 100.000
5. EBIT (3-4) 20.000 (4.000)
Stepen poslovne(operativne) poluge

Procentualna promjena u EBIT u = -4.000t + 1 20.000t/20.000t = -120%

S obzirom na negativnu promjenu u prodaji od 20% stepen poslovne poluge
iznosi:
DOL300.000 = -120%/-20% = 6 puta

Za izraun stepena poslovne poluge potrebna su nam dva

analitika bilansa uspjeha i to:
bilans uspjeha koji se odnosi na teku i period;
bilans uspjeha koji se odnosi na teku i period, a koji uklju uje promjene u
prodaji.
Analiza take pokria
Grafik 2.1. Taka pokria preduzea A
350

300
Prihodi i trokovi

250
Profit
(hiljade $)

200 Ukupni prihodi

Ukupni trokovi
150
Fiksni trokovi
100

50
Gubita
0
k
1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000

Koliina proizvedena i prodana

Ako su nam poznati jedinini trokovi za pojedinani
nivo proizvodnje i prodaje, onda se stepen poslovne
poluge moe izraziti na sljedei nain:
Analiza take pokria

Pretpostavimo da preduzee X prodaje svoje proizvode po jedininoj cijeni

od 10 KM, jedinini varijabilni trokovi iznose 6 KM, a ukupni fiksni trokovi
za planirani period. iznose 100.000. Takoer Takoer pretpostavimo da
preduzee X posluje s obimom prodaje od 300.000 KM, to jeste
proizvodnjom od 30.000 jedinica. Koliki je stepen poslovne poluge?

DOL300.000 = 30.000(10 6)/30.000(10-6) 100.000

DOL300.000 = 120.000/20.000 = 6 puta
Finansijska poluga

Finansijska poluga je pojava koja se ogleda u uticaju udjela tueg kapitala u

finansiranju poslovanja na profitabilnost vlasnikog ulaganja.

Pozitivni uticaj finansijske poluge moemo primijetiti:

ukoliko poveamo udio finansiranja iz tueg kapitala;
kada promatramo iznos kamata.
Finansijska poluga
Tabela 3.1. Analiza finansijskog leverida za razli ite nivoe EBIT a za preduze e X
Prvi nain finansiranja - finansiranje emisijom dionica
Kamatna stopa Neto dobit na
EBIT EBT Porez Zarada po dionici
(0%) obine dionice
(1) (2) 3(1-2) 4(3x0,5) 5(3-4) 6
20.000 - 20.000 10.000 10.000 5,00
40.000 - 40.000 20.000 20.000 10,00
60.000 - 60.000 30.000 30.000 15,00
80.000 - 80.000 40.000 40.000 20,00
Drugi nain finansiranja finansiranje emisijom obveznica (25% - tnom emisijom obveznica i s 8% - tnom
kamatnom stopom 1.500 dionica)
(1) (2) 3(1-2) 4(3x0,5) 5(3-4) 6
0 4.000 (4.000) (2.000) (2.000) (1,33)
20.000 4.000 16.000 8.000 8.000 5,33
40.000 4.000 36,000 18.000 18.000 12,00
60.000 4.000 56.000 28.000 28.000 18,67
80.000 4.000 76.000 38.000 38.000 25,33
Trei nain finansiranja finansiranje emisijom obveznica (40% - tnom emisijom obveznica i s 8% - tnom
kamatnom stopom 1200 dionica)
(1) (2) 3(1-2) 4(3x0,5) 4(3x0,5) 6
0 6.400 (6.400) (3.200) (3.200) (2,67)
20.000 6.400 6.400 6.800 6.800 5,67
40.000 6.400 6.400 16.800 16.800 14,00
60.000 6.400 6.400 26.800 26.800 22,23
80.000 6.400 6.400 36.800 36.800 30,67
Finansijska poluga

Procentualna promjena u zaradi po dionici = 10,00 5,00/5,00 = 100%

Procentualna promjena u EBIT- u = 40.000 20.000/20.000 = 100%
Nain finansiranja I DFL20.000 = 100%/100% = 1 put
Procentualna promjena u zaradi po dionici = 12,00 5,33/5,33 = 125%
Procentualna promjena u EBIT- u = 40.000 20.000/20.000 = 100%
Nain finansiranja II DFL20.000 = 125%/100% = 1,25 puta
Procentualna promjena u zaradi po dionici = 14,00 5,67/5,67 = 147%
Procentualna promjena u EBIT- u = 40.000 20.000/20.000 = 100%
Nain finansiranja III DFL20.000 = 147%/100% = 1,47 puta
Finansijska poluga

Pretpostavimo da preduzee godinje plaa 4.000 KM dividendi po osnovu

preferencijalnih dionica i da dividendna stopa iznosi 40%. Koliku zaradu preduzee
treba da ostvar prije poreza da bi moglo da isplati 4.000 KM po osnovu dividendi?
Dividende se ne izuzimaju iz poreske osnovice zbog ega imamo sljedeu zaradu:

Zarada po osnovu preferencijalnih dionica = 4.000/(1 0,40) = 6.666,67 KM

Kada elimo da izraunamo stepen finansijske poluge, tada koristimo sljede u

formulu:

Finansijska poluga

Ako je osnovni nivo EBIT a 20.000, onda emo imati iste rezultate:
Na in finansiranja I DFL20.000 = 20.000/20.000 0 = 1 put
Na in finansiranja II DFL20.000 = 20.000/20.000 4.000 = 1,25 puta
Na in finansiranja III DFL20.000 = 20.000/20.000 6.400 = 1,47 puta

Poznavanje uticaja kombinovane poluge moe biti od znaaja finansijskom

analitiaru u kvantificiranju odgovarajueg nivoa ukupnog rizika.
Kombinovana poluga
Tabela 4.1 Primjer kombinirane poluge na primjeru preduzea X
Nivo osnovne prodaje u Nivo planirane prodaje u Odabrane procentualne
Opis
periodu (t) periodu (t+1) promjene
1. Prodaja 300.000 360.000 +20%
2. Ukupni varijabilni trokovi 180.000 216.000
3. Kontribucijska mara (1-2) 120.000 144.000
4. Ukupni fiksni trokovi 100.000 100.000
5. EBIT (3-4) 20.000 44.000 +120%
6.Trokovi kamata 4.000 4.000
7. Dobit prije poreza (EBT) 16.000 40.000
8. Porez na dobit(50%) 8.000 20.000
9. Dobit nakon poreza (7-8) 8.000 20.000 +150%
10. Preferencijalne dividende 0 0
11. Zarada raspoloiva obinim
8.000 20.000 +150%
dioniarima (EAC)
12.Broj obinih dionica 1.500 1.500
13. Zarada po dionici (EPS) 5,33 13,33 +150%
Kombinovana poluga

Stepen poslovne poluge = DOL300.000 = 120%/20% = 6 puta
Stepen finansijske poluge = DFL20.000 = 150%/120% = 1,25 puta
Stepen kombinovane poluge = DCL300.000 = 150%/20% = 7,5 %

Takoer, mogue je utvrditi stepen kombinirane poluge direktno, bez odreivanja

procentualne fluktuavije ili odvojene vrijednosti poluge:

=
Hvala Vam na panji!