ΗΘΙΚΑ

ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ
Ενότητα 4η
 Α) «Οὕτω δὴ καὶ… οἳ δὲ ἐκ
τοῦ οὑτωσί.»
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΟΥ
ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΟΥΝ ΟΤΙ ΟΙ
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΣΚΗΣΗΣ/Ο ΕΘΙΣΜΟΣ
ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ
ΤΩΝ ΜΟΝΙΜΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΟΥ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
1. «Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν ἔχει».

α) Οὕτω = …
Έτσι
Αναλογικός συλλογισμός
β) δὴ
Συμπέρασμα – Ανακεφαλαίωση
γ) καὶ
εισάγει το νέο επιχείρημα
 2. «πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς
συναλλάγμασι… οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί.»
Παραδείγματα από τον χώρο των αρετών
τομείς συμπεριφοράς μόνιμα στοιχεία του
«ἐν αὐτοῖς» χαρακτήρα

συναναστροφή με
δίκαιοι ≠ άδικοι
άλλους ανθρώπους

όσα προξενούν φόβο ανδρείοι ≠ δειλοί

σώφρονες ≠
επιθυμίες
ακόλαστοι
όσα προξενούν οργή πράοι ≠ οργίλοι
3. «σώφρονες - ἀκόλαστοι»

«πρᾶοι - ὀργίλοι»

4. «γινόμεθα - γίνονται -
πράττοντες - ἐθιζόμενοι»
ενέργεια +
επανάληψη (ενεστώτας)
5. Ο κοινωνικός χαρακτήρας της
αρετής

Οι αρετές διαμορφώνονται μέσα

στην κοινωνία.
Η κοινωνία αξιολογεί ποια
πράξη ή ποιος άνθρωπος είναι
ηθικός.
 Β) «Καὶ ἑνὶ δὴ λόγῳ…
ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις.»

ΟΙ ΕΞΕΙΣ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟΝ

ΕΘΙΣΜΟ
1. «δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι».

Προκειμένου να γίνει κανείς

ενάρετος οφείλει να προσδίδει
και κάποια ορισμένη ποιότητα
στις ενέργειές του.
«κατ’ ἀρετήν τελείαν»
πριν – μετά
Ευκολότερες και ανώτερες.
 2. Ο όρος «ἕξις»

Αρχική σημασία της λέξης:

το να κατέχει κανείς συνέχεια κάτι
που έχει αποκτήσει.
Για τον Αριστοτέλη: …
Σήμερα (ψυχολογικό περιεχόμενο):
η συνήθεια ως αποτέλεσμα
επανάληψης, μάθησης ή συνεχούς
επίδρασης του ίδιου παράγοντα.
 Αριστοτέλης: Τα «γινόμενα ἐν τῇ ψυχῇ»
«ἕξεις» - «γίνονται» πάθη δυνάμεις
Για τον Αριστοτέλη η λέξη (π.χ. επιθυμία, Οι δυνάμεις είναι οι
«ἕξις» απέκτησε ηθικό οργή, φόβος, χαρά, δυνατότητες συμμετοχής
περιεχόμενο: είναι τα φιλία, μίσος) στα πάθη, οι οποίες δεν
μόνιμα στοιχεία του Είναι όσα έχουν ως αρκούν από μόνες τους
χαρακτήρα μας, που αποτέλεσμα την για να χαρακτηριστεί
διαμορφώνονται και ευχαρίστηση ή τη κανείς καλός ή κακός,
αποκτιούνται βαθμιαία με δυσαρέσκεια. αλλά πρέπει να γίνουν
την επανάληψη μόνιμα στοιχεία του
συγκεκριμένων ενεργειών χαρακτήρα του.
(εθισμός).
3. «Διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι·
κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς
ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις»
Η ἕξις είναι ουδέτερη έννοια.
Είναι είτε καλή είτε κακή.
Ενάρετες πράξεις λέγονται όχι
μόνον αυτές που μοιάζουν με τις
πράξεις των ενάρετων ανθρώπων…
αλλά αυτές που γίνονται και με τον
τρόπο που τις κάνουν οι ενάρετοι
άνθρωποι.
Γ) «Οὐ μικρὸν οὖν… μᾶλλον
δὲ τὸ πᾶν.»

Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ

ΕΘΙΣΜΟΥ
 ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ
α) Τρομερά σημαντικές.
β) Όσο πιο νωρίς τόσο το
καλύτερο…
Παιδεία & Αγωγή  Αρετή 
Ευδαιμονία:
α) για τον πολίτη
β) για την πόλη
Σήμερα τι πιστεύουμε γι’ αυτά τα
θέματα;